________________
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૬
૧૯ શ્લોકાર્ચ -
આથી જ પ્રવાહધારાથી આવેલું જે નિષિદ્ધ દેખાતું નથી, તેને બુદ્ધિમાનો મતિથી દૂષિત કરતા નથી. III ટીકા :
प्रवाहेति-शिष्टसम्मतत्वसन्देहेऽपि तद्दषणमन्याय्यं, किं पुनस्तनिश्चय इति માવ: | તમિદ – "जं च विहिअंण सुत्ते ण य पर्खािसद्धं जणमि चिररूढं ।
समविगप्पियदोसा तं पि ण दूसंति गीयत्था" ।।१।। ।।६।। ટીકાર્ય :
fશષ્ટ .. જયસ્થા” | શિષ્ટતા સંમતત્વના સંદેહમાં પણ તેનું દૂષણ અચાય છે, તો વળી તેના નિશ્ચયમાં શિષ્ટસંમતત્વના નિશ્ચયમાં, દૂષણ કરવું કેવી રીતે વ્યાપ્ય થાય ? અર્થાત્ ન થાય, એ પ્રકારનો ભાવ છે.
તે આને કહે છેઃશિષ્ટસંમતત્વતા સંદેહમાં પણ દૂષણ કરવું યુક્ત નથી, એમ જે પૂર્વમાં કહ્યું, તે આને ધર્મરત્નપ્રકરણકાર ગાથા-૯૮માં કહે છે –
“જે સૂત્રમાં વિહિત નથી અને નિષિદ્ધ નથી, લોકમાં ચિરરૂઢ છે તેને પણ સ્વમતિથી કલ્પના કરાયેલા દોષથી ગીતાર્થો દૂષિત કરતા નથી.” (ધર્મરત્નપ્રકરણ ગાથા-૯૮) list
જ શિષ્ટરમતત્વલંડપ' - અહીં 'મા'થી એ કહેવું છે કે શિષ્ટસંમતત્વના નિર્ણયમાં તો દૂષણ આપવું યુક્ત નથી, પરંતુ શિષ્ટસંમતત્વના સંદેહમાં પણ દૂષણ આપવું યુક્ત નથી. ભાવાર્થ :
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે શાસ્ત્રથી નિષિદ્ધ એવા પણ અર્થમાં સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણા પ્રમાણરૂપ છે; કેમ કે અનેકાંતવાદ શાસ્ત્રની મર્યાદાથી નિષિદ્ધ વચન પણ એકાંતે નિષિદ્ધ નથી. તેથી સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થોએ જે આચરણા કરી હોય તે શાસ્ત્રસંમત છે. આથી જ સુવિહિત સાધુઓની પરંપરામાં કોઈક આચરણા પ્રાપ્ત થતી હોય, અને ઉત્તરના સુવિહિત દ્વારા તેનો નિષેધ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
