________________
૪૦
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૮-૧૯ ભિક્ષાચર્યાદિની પ્રવૃત્તિ છે. તેથી તેઓની શુદ્ધ ઉછાદિની પ્રવૃત્તિ દુરંત સંસારફળવાળી છે, માટે વિપરીત ફળવાળી છે. જેમ સમુદ્રની વચ્ચે નૌકાનો ભંગ થાય તો તે નૌકા ઇષ્ટ સ્થાને પહોંચાડે નહીં, તેથી તે નૌકાનો ભંગ સ્થાને પહોંચાડવા માટે અફળ છે અને સમુદ્રમાં ડૂબવાનું કારણ બને છે. તેથી તે નૌકાનો ભંગ જેમ વિપરીત ફળવાળો છે, તેની જેમ સંવિગ્નપણાના અભિમાનીઓની ગીતાર્થના પારતંત્રથી નિરપેક્ષ, સ્વચ્છંદમતિથી યુક્ત શુદ્ધ ઉછાદિની પ્રવૃત્તિ પણ સંયમની વૃદ્ધિની અપેક્ષાએ અફળ છે, અને દુરંત સંસારના પરિભ્રમણના ફળની અપેક્ષાએ વિપરીત ફળવાળી છે. ll૧૮ અવતરણિકા:
यदि नामैतेषां नास्ति ज्ञानं, कथं तर्हि मासक्षपणादिदुष्करतपोऽनुष्ठातृत्वमित्यत આદિ - અવતરણિકાર્ચ -
જો એઓને બાહ્યાચારપ્રધાન એવા સંવિગ્ન સાધુઓને, જ્ઞાન નથી, તો માસક્ષમણાદિ દુષ્કર તપ અનુષ્ઠાતૃપણું કેવી રીતે છે? તેથી કહે છે –
માસક્ષપરિ' – અહીં‘ત્તિથી પડિલેહણાદિ ક્રિયા, નિર્દોષ ભિક્ષાચર્યા વગેરેનું ગ્રહણ કરવું. ભાવાર્થ :
શ્લોક-૧૭માં બતાવ્યું કે અજ્ઞાનીઓને ગીતાર્થના પારતંત્ર્યથી જ્ઞાન છે. તેથી જે સાધુઓ શાસ્ત્ર ભણીને ગીતાર્થ થયા નથી, તેઓ ગીતાર્થને પરતંત્ર હોય તો સમ્યક્ પ્રવૃત્તિને અનુકૂળ જ્ઞાનવાળા છે, અને જો તેઓ ગીતાર્થનું પાતંત્ર્ય ત્યાગ કરે તો સમ્યક પ્રવૃત્તિને અનુકૂળ જ્ઞાનવાળા નથી, તેમ ફલિત થાય.
ત્યાં શંકા કરે છે કે જે સાધુઓ ગીતાર્થના પારતંત્રને છોડીને શુદ્ધ આચરણામાં ઉદ્યમ કરે છે, તેઓને જો જ્ઞાન ન હોય તો કલ્યાણના અર્થે માસક્ષમણાદિ દુષ્કર તપ કેમ કરે છે ? અર્થાત્ તેઓને એ જ્ઞાન છે કે આત્મકલ્યાણ કરવું હોય તો માસક્ષમણાદિ દુષ્કર તપો કરવાં જોઈએ, શુદ્ધ આચારસંહિતા પાળવી જોઈએ; અને તેને અનુરૂપ ઉચિત વિધિનું જ્ઞાન તેઓએ શાસ્ત્રથી મેળવેલું છે, અને તેના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
