________________
૪૨
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧૯ ज्ञानादिसम्पद्भाजनं भवन्ति, अपरे तु ज्ञानादिगुणेभ्योऽपि भ्रश्यन्तीति । तदिदमाह"पायं अभिन्नगंठी तमाउ तह दुक्करं पि कुव्ता । बज्झव्व ण ते साहू धंखाहरणेण विनेया" ।।१।।
आगमेऽप्युक्तं 'नममाणा वेगे जीवि विप्परिणामंति' । द्रव्यतो नमन्तोऽप्येके संयमजीवितं विपरिणामयन्ति नाशयन्तीत्येतदर्थः इति ।।१९।। ટીકાર્ય :
મિત્ર ન્યુયો ... ચેતવર્થ: કૃતિ | પ્રાયઃ અભિન્નગ્રંથિવાળા=અકૃત ગ્રંથિભેદવાળા, અતિદુષ્કર એવા માસક્ષમણાદિને કરતા, પણ બાહ્યની જેમ અવ્રતવાળા=જૈનદર્શનથી બાહ્ય સંન્યાસીઓની જેમ સ્વાભાવિક વ્રતપરિણામરહિત, ગીતાર્થને અપરતંત્ર એવા સંવિગ્નો કાગડાના દૃષ્ટાંતથી મૂઢ=અજ્ઞાનાવિષ્ટ, બતાવાયા છે=શાસ્ત્રમાં બતાવાયા છે.
જે પ્રમાણે કેટલાક કાગડા નિર્મળ પાણીથી પૂર્ણ સરોવરના કિનારાનો ત્યાગ કરીને મૃગજળમાં જલત્વની ભ્રાંતિને ભજનારા, તેના પ્રતિ મૃગજળ પ્રતિ, પ્રસ્થિત થયા. તેઓમાંથી અન્ય વડે નિષેધ કરાયેલા પાછા ફરેલા કેટલાક સુખી થયા, અને જેઓ પાછા ન આવ્યા તેઓ મધ્યાતમાં સૂર્યના તાપથી વિહવળ થયેલા તરસ્યા મૃત્યુ પામ્યા. એ રીતે, સમુદાયને જ થોડા દોષતા ભયને કારણે સ્વમતિથી છોડવાની ઈચ્છાવાળા=સમુદાયને છોડવાની ઈચ્છાવાળા, જેઓ ગીતાર્થથી નિવારણ કરાયેલા પાછા ફરે છે=સમુદાયને છોડવાની પ્રવૃત્તિથી પાછા ફરે છે, તેઓ પણ જ્ઞાનાદિ સંપત્તિના ભાજન થાય છે. વળી બીજા=જેઓ પાછા ફરતા નથી તેઓ, જ્ઞાનાદિ ગુણથી પણ ભ્રષ્ટ થાય છે.
રૂતિ' શબ્દ દાર્શનિક યોજતની સમાપ્તિ માટે છે. તે આને કહે છે શ્લોકમાં જે કહ્યું તે આને પંચાશક-૧૩૮માં કહે છે -
“પ્રાયઃ અભિન્નગ્રંથિ=મિથ્યાષ્ટિ, તમા=અજ્ઞાનથી, તે પ્રકારના દુષ્કરને પણ કરતા= માસક્ષમણાદિ પ્રકારે દુષ્કર તપને પણ કરતા, બાઘની જેમ કુતીર્થિકોની જેમ, કાગડાના દષ્ટાંતથી તેઓ સાધુ જ્ઞાતવ્ય નથી.” (પંચાશક-૧૧/૩૮).
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
