________________
માર્ગદ્વાચિંશિકા/શ્લોક-૧
વિધિની જેમ શિષ્ટાચારનું પણ પ્રવર્તકપણું છે-મોહતા ઉભૂલનને અનુકૂળ પ્રવૃત્તિજનકપણું છે.
ધર્મરત્નપ્રકરણકાર તે=મૂળશ્લોકમાં બે પ્રકારનો માર્ગ બતાવ્યો તે, આને કહે છે –
“આગમનીતિ અથવા સંવિગ્સ બહુજન આચરિત માર્ગ છે” (ધર્મરત્વ પ્રકરણ ગાથા-૮૦) ‘ત્તિ' ધર્મરત્ન પ્રકરણકારના ઉદ્ધરણની સમાપ્તિમાં છે. [૧] નોંધ :- ટીકાના પ્રારંભમાં મા રૂતિ’ પછી ‘મા: શબ્દ હોવો જોઈએ, એમ ભાસે છે, પરંતુ મુદ્રિત પ્રતમાં કે હસ્તલિખિતમાં ઉપલબ્ધ નથી. ભાવાર્થ – માર્ગના બે પ્રકાર :
સંસારના અંતને કરનાર અને મોક્ષપ્રાપ્તિનું પ્રબળ કારણ એવી સર્વવિરતિની આચરણો માર્ગ છે, અને આ માર્ગની પ્રાપ્તિમાં કારણ બને એવો (૧) ભગવાન વડે કહેવાયેલા શબ્દરૂપ અને (૨) સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણારૂપ, એમ બે પ્રકારનો માર્ગ છે. તે આ બંને પ્રકારનો માર્ગ પ્રવૃત્તિનો જનક થઈને કલ્યાણનું કારણ બને છે.
તે માર્ગ પ્રવૃત્તિનો જનક કઈ રીતે થાય છે, તે સ્પષ્ટ કરવા માટે ટીકાકાર કહે છે કે ભગવાનના વચનરૂપ શબ્દ કે સંવિગ્ન-અશઠ ગીતાર્થની આચરણા જીવને સમ્યજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરાવે છે, તે સમ્યજ્ઞાનથી જીવને સમ્યફ ઇચ્છા થાય છે, અને તે ઇચ્છાથી જીવ તે માર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે. તેથી આ બે પ્રકારનો માર્ગ સમ્યજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરાવી તેના દ્વારા ઇચ્છા ઉત્પન્ન કરાવીને પ્રવૃત્તિનો જનક બને છે, અને તે પ્રમાણે સમ્યક્ પ્રવૃત્તિ કરનારને ઇષ્ટ એવા મોક્ષફળની પ્રાપ્તિ કરાવે છે.
(૧) ભગવાન વડે કહેવાયેલ શબ્દરૂપ માર્ગ :- ભગવાન વડે કહેવાયેલો માર્ગ વિધિરૂપ શબ્દ છે અર્થાત્ “સાધુઓએ સંયમજીવનમાં આ-આ પ્રકારની ઉચિત આચરણા કરવી જોઈએ એ પ્રકારના વિધિવાક્યરૂપ માર્ગ છે; કેમ કે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
