________________
અનાર્ય જે દયા કરીને ફળ મેળવશે, તેના કરતાં આર્યદયા કરીને વધારે ફળ મેળવશે. આર્ય પણ નાસ્તિક દયા કરીને જે ફળ મેળવે છે તેના કરતાં ધર્માત્મા આસ્તિક દયા કરીને વધારે ફળ મેળવે છે. એમાં પણ જૈનશાસન પામેલો ધર્માત્મા તો કઈ ગણું ઊંચું પુણ્ય બાંધશે. યથાર્થ ભાવો સાથે થતી ક્રિયાથી થોકબંધ પુણ્ય બાંધી શકો છો. તમને આવો ઉત્તમ ધર્મ મળ્યો છે, પણ જૈન તરીકે તેને ન્યાય આપી શકાય તેવી કક્ષા જ તમે કેળવી નથી. તમને તો ઊલટા વિચાર આવે છે કે “નકામી પંચાત શું કામ કરવી? કોઈ માંડ અનુકંપા કરે છે, તેમાં અનુકંપા કરતી વખતે આવા ભાવ રાખો અને આવા ભાવ ન રાખો તેવી પિંજણ કરશો, તો અનુકંપા કરનાર વ્યક્તિ એવી અનુકંપા કરતી પણ બંધ થઈ જશે.” પરંતુ અમે તો તમે થોડા ધર્મથી પણ મહાન લાભ મેળવી શકો તે માટે આટલું કહીએ છીએ. પુણ્ય દ્વારા ઊંચામાં ઊંચી સામગ્રી તમે ભવાંતરમાં પામી શકો તે માટે અમારી આટલી મહેનત
અનુકંપાનાં કાર્યોમાં પ્રશંસા-અનુમોદનાનો વિવેક :
શાસ્ત્રમાં લખ્યું છે કે જે લોકોત્તર આશય વગર ભૌતિક દયા કરે છે તેની તો આપણાથી પ્રશંસા પણ ન કરાય. આજની સ્કૂલ, હોસ્પિટલોને તો આર્યઅનુકંપામાંથી પણ રદ કર્યા છે, જયારે કૂવા-તળાવ ખોદાવવા, ઔષધાલયો ખોલવાં, રોજગારી આદિ આપવી તથા બીજાં કહેવાતાં સામાજિક સત્કાર્યો કે જેની અત્યારે ઘણી જ બોલબાલા છે, તેમાં પણ દાન કરનારમાં જૈનશાસનનો વિવેક ન હોય તો તે દાનની પ્રશંસા કે અનુમોદના ન કરાય, અને કરીએ તો તેમાં થતી હિંસાનું પાપ લાગે. જો કે આવાં કાર્યોને આમજનતામાં અનુકંપા તરીકે સ્થાપિત કર્યા છે, છતાં પણ જૈનથી ધર્મબુદ્ધિએ તેની અનુમોદના ન કરાય.
સભા :- સામાજિક સત્કાર્યોની પ્રશંસા ધર્મબુદ્ધિએ અનુમોદના ન કરે તો કઈ રીતે કરે ?
સાહેબજી - એક જીવ સ્વમહેનતથી કમાઈને સામાજિક દયા-પરોપકાર કરે છે, જ્યારે બીજો કમાઇને દુરાચાર, અનાચાર, મોજમજા કરે છે, વળી બીજાને જરા પણ ભોગવવા ન દે તેવો સ્વાર્થી છે. આ બંન્નેની સરખામણી કરવામાં આવે ત્યારે સ્વાર્થી માણસ કરતાં જેનામાં દયા આદિ ગુણો છે તે સ્વાર્થી કરતાં સારો ગણાય.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૨૭
