________________
જ્યાં સુધી ઇંધન હોય ત્યાં સુધી જ આગ રહે છે, ઇંધન પૂરું થાય પછી આગને બુઝાવવા કોઈ નવી વસ્તુની જરૂર પડતી નથી. તેથી જેમ કચરો સાફ કરનારી આગ કચરારૂપી ઇંધનથી જ ટકીને કચરાને જ અંતે નાબૂદ કરનારી છે, તેમ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય પણ આત્મા પર પાપરૂપી કચરાને બાળવાનું કામ કરે છે. જ્યાં સુધી પાપરૂપ ઇંધન કે જેને ટકાવનાર અને વધારનાર પાપનો અનુબંધ છે, જે આત્મામાં સતત દોષો પેદા કરે છે, તેના નાબૂદીકરણ સુધી પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ધર્મ દ્વારા પોતાનું ચક્ર ચલાવે છે. પણ ખૂબી કે આશ્ચર્યની વાત એ છે કે દોષરૂપી ઇંધન બળી જતાં પુણ્યાનુબંધી પુણ્યરૂપ અગ્નિને શમાવવા માટે કોઈ નવા પુરુષાર્થની જરૂર. પડતી નથી. જે પુણ્ય તમારા આત્મામાંથી પાપના અનુબંધરૂપ કચરાનું સફાઇકામ કરીને અંતે ચાલતી પકડે તેને જ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય કહેવાય છે. તેથી આ પુણ્યથી ગભરાવા જેવું નથી. હા, કચરો બાળનાર આગ પણ માલસામાન તરફ વળે તો વિનાશ વેરી શકે, તેથી આગ હરહંમેશ સાવધાનીની અપેક્ષા રાખે છે. તેથી જ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના વિપાકરૂપ ભોગોને તત્ત્વદૃષ્ટિએ અસાર અને દુઃખમય જ જુએ છે.
સભા -અમને તે ખબર કેવી રીતે પડે કે અમારું પુણ્ય પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય છે?
સાહેબજી :- સીધી વાત છે, જો પુણ્યાનુબંધીપુણ્યનો ઉદય હોય તો તે તમારા દોષોને બાળી નાંખવાનું કામ જીવનમાં કરે, અને જો તે દોષોને ન બાળે તો તે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય નથી. તમારું પુણ્ય અત્યારે તમારા મનમાં રહેલા પાપને ખતમ કરવાનું સાધન બને છે કે ઊલટું પોષક બને છે? મનુષ્યભવ કંઈ તમને મફતમાં નથી મળ્યો. મૂલ્યરૂપે ઘણું પુણ્ય ચૂકવ્યું છે, તેથી જ આ ભવ મળ્યો છે. એ સિવાય. પણ દીર્ઘ આયુષ્ય, સત્તા, સામગ્રી મળી છે, તે બધામાં કારણભૂત તો પુણ્ય જ છે. આ બધા પુણ્યના ઉદય, પાપને સાચવવા કે વધારવાનું સાધન બનતા હોય તો તે પાપાનુબંધી પુણ્યના ઉદય જ કહેવાય. માટે જ જીવનમાં મળેલી ભૌતિક કે ધર્મસામગ્રી પાપને વધારવા કે પાપના પરિણામોને વધારે પ્રદીપ્ત કરવા માટે વપરાતી નથી ને? તે ગંભીરતાથી વિચારવા જેવું છે.
સભા :- અમારે તો બન્નેમાં ઉપયોગ થાય છે.
સાહેબજી :- અરે ! કદાચ તમારા પુણ્યનો થોડો ધર્મમાં ઉપયોગ થતો હશે, પરંતુ તમારું પુણ્ય તમને અંત:પ્રેરણા ગુણોની કરે છે કે ગુણો તો મન મારી મચડીને
૨૦.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા
