________________
તે બધું પુણ્યના વિપાકનું જ ફળ છે. આ બધાને તમે ધર્મમાં જોડી શકતા હો અને તેનાથી આત્મકલ્યાણ કરી શકતા હો તો તે પુણ્ય ધર્મનું સાધન બનશે.
તીર્થકરને ઉત્કૃષ્ટ પુણ્યનો વિપાક હોય છે. જે પણ ઉત્તમ પુરુષો થાય છે તે બધા મહાપુણ્યશાળી જ હોય છે. તીર્થકરોનું રૂપ, બળ, સૌભાગ્ય વગેરે બધું જ અદ્વિતીય હોય છે. શ્રેષ્ઠ જ્ઞાનદાન પણ તેમના પુણ્યનો જ વિપાક છે, અરે ! તીર્થકરોમાં જગતના જીવો પર સાચો ઉપકાર કરવાની ક્ષમતા પણ પુણ્યફળ જ છે. આ જ પુણ્ય જગતના જીવોને ધર્મ પમાડવા માટે શ્રેષ્ઠ સાધન બને છે. તેમના શરીરબળનો પણ ઉપયોગ અનર્થમાં નથી થતો. સાધના દ્વારા ચાર ચાર મહિના કાઉસ્સગ્નધ્યાન શરીરબળ હોવાથી જ કરી શક્યા. જ્યારે તમને એક રાત પણ ઊભા રાખીએ તો શું થાય? તેઓશ્રી છ છ મહિનાના ઉપવાસ પણ આ શરીરબળને લીધે જ કરી શક્યા છે. અરે, ૪૦ લોગસ્સનો કાઉસ્સગ્ન કરતાં તમે તો હલ્યા કરશો. અત્યારે તમારી તેટલી શરીરની શક્તિ પણ નથી ને મનોબળ પણ નથી. પુણ્યથી જે શ્રેષ્ઠ શરીરબળ મળ્યું છે, તે પ્રબળ કર્મક્ષય અને નિર્જરાનું સાધન તીર્થકરોને બન્યું છે. ચાસ્ત્રિધર મહાત્માઓ પણ પોતાને જે આંખ, કાન, જીભ મળ્યાં છે તે બધાનો ઉપયોગ આરાધનામાં કરશે. આંખનો ઉપયોગ શાસ્ત્રવાંચનમાં, કાનનો ઉપયોગ તત્ત્વશ્રવણમાં અને જીભનો ઉપયોગ પ્રભુભક્તિ-ઉપદેશ વગેરેમાં કરશે. આ બધી ઇન્દ્રિયો પણ પુણ્યથી જ મળી છે. સશક્ત ઇંદ્રિયો મળવી તેમાં પણ પુણ્ય જ કારણ છે, નહીંતર ઘણા ખોડખાંપણવાળા જન્મે છે. જે જીવ પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના ઉદયવાળ હોય તે જીવ મળેલી ઇન્દ્રિય આદિ સામગ્રીનો ઉપયોગ મોક્ષસાધક ધર્મસાધનામાં અવશ્ય કરશે. એટલે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય સદ્ધર્મનો હેતુ છે. તેથી આ પુણ્ય વખોડવા જેવું નથી. માટે “કર્મ તો બંધન જ છે” એમ એકાંતે ન કહેવાય. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય પાપાનુબંધનો નાશ કરી અંતે સ્વતઃ ચાલતી પકડે છે : - જેમ અગ્નિ અનેક પ્રકારના ઉપયોગ ધરાવે છે, જેમ કે કચરો બાળવા, રસોઈ
કરવા વગેરેમાં તેનો લાભ મેળવી શકાય છે, અને દુરુપયોગ દ્વારા દાઝીને અનેકના મૃત્યુનું કે સંપત્તિના ઘોર વિનાશનું કારણ પણ બની શકે છે. એની જેમ જ પુણ્ય પણ સદુપયોગ-દુરુપયોગ દ્વારા અનેક ફળો નિપજાવે છે. વળી આગ ઇંધન હોય તો જ પેદા થાય છે, પછી ભલે તમે ઇંધન તરીકે કેરોસીન લો, પેટ્રોલ લો કે લાકડું લો; આગને પેદા થયા પછી ટકવાનું કે વૃદ્ધિનું સાધન પણ ઇંધન જ છે, તેથી જ
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૬૯
