________________
સભા - તો પછી પાપાત્મા ઊંધતા કેમ સારા?
સાહેબજી :- “ધર્માત્મા જાગતા સારા ને પાપાત્મા ઊંધતા સારા” એ શાસ્ત્રવચનનો મર્મ જુદો છે. દુનિયા આખીમાં પાપાત્મા જ ઉપદ્રવ મચાવે છે, બીજા અનેકને અશાંતિનું કારણ બને છે. સત્તાધીશો આખો દિવસ શું કરે છે? આવા પાપાત્માઓ એકેન્દ્રિયમાં જાય તેવી ઇચ્છા કરવાની શાસ્ત્રમાં કહી છે. - પૂજય હેમચંદ્રસૂરિજીએ કહ્યું છે કે “હે પ્રભુ ! જે એવા પાપી આત્માઓ છે, જેમને શાસન ઉપર, મોક્ષમાર્ગ ઉપર, અને ધર્મવ્યવહાર પર વૈર-વિરોધ છે, અને આખા જગતને ઊંધે રસ્તે દોરે છે; તેવા આત્માઓ આંધળા-લૂલા-લંગડા-બોબડામૂંગા બને તેવું અમે ઇચ્છીએ છીએ.” આવું કહેવામાં પણ કારણ, તેના આત્માનું હિત જ છે; કારણ કે એકેન્દ્રિયમાં કાન, મોટું, માથું, હાથ, પગ કશું નથી. બધી રીતે, crippled-નબળા છે. તેથી પોતાના આત્માનું પણ ભારે અહિત નહિ કરે અને જગતનું પણ અહિત નહીંથાય. તેઓ કરુણાભાવથી આમ વિચારે છે.વિવેકપૂર્વકના કરુણાભાવને સમજવા દીર્ધદષ્ટિ જોઈએ. વીતરાગ સ્તોત્રમાં કહ્યું છે કે, જે આપનાં વિરોધી છે, સન્માર્ગના વિરોધી છે, તેમના માટે અમે આવું કઠોર ઇચ્છીએ છીએ. એટલે એનો અર્થ એમ નહિ કે જેનામાં પાપનો પરિણામ છે તે ઊંઘી જાય એટલે પાપ નથી બંધાતું. ધર્માત્મા ઊંઘમાં પણ પુણ્ય બાંધે છે. જેની મનની વૃત્તિઓ જેટલી શુભ છે તે પ્રમાણે અવશ્ય પુણ્ય બંધાય છે. વ્યક્તિ પોતાનું વ્યક્તિત્વ સુધારે તો જ ઊંચાં પુણ્ય બાંધી શકે છે. મલિન વ્યક્તિત્વ હોય તો પ્રબળ પુણ્ય બાંધી શકાય નહીં.
જિનાજ્ઞા નિરપેક્ષ દયા-દાન પ્રશંસાપાત્ર નથી : ' '
અજૈનોના દયા-દાનની પ્રશંસા કરાય નહીં, પરંતુ તેમનામાં પણ જિનવચન પ્રમાણે હોય તો માન્ય છે, અને પ્રશંસાપાત્ર છે.
સભા - વ્યવહારમાં વખાણ ન કરીએ તો ખરાબ લાગે.
સાહેબજી:- તમારો જયાં સ્વાર્થ ઘવાતો હોય ત્યાં કેવી કડવી વાણી નીકળે ? ધર્મમાં બધાને વહાલા થવાની વૃત્તિ છે. આવા માણસો કદી પણ સાચો ધર્મ ન કરી શકે. અમે અપ્રિય બોલવાનું નથી કહેતા, વગર કારણે શીંગડાં ભીડાવવાની જરૂર નથી. પરંતુ પ્રભુની આજ્ઞા ન પાળનારની પ્રશંસા ન કરાય, કરીએ તો મિથ્યાત્વનો દોષ લાગે. લૌકિક દયા-દાનની અનુમોદના કરીએ તો પ્રાણવધનું પાપ લાગે છે.
૧૩૦
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
