________________
(૩) ઘણા લાયક જીવો પાપને પાપ તરીકે બતાવો તો સમજવા તૈયાર હોય, તેને ગેરવાજબી પણ માને, આદરણીય તો ન જ માને; તેમનામાં પ્રજ્ઞાપનીયતાનો ગુણ છે, દુષ્કૃતને દુષ્કૃત તરીકે વિચારવા તૈયાર હોય ને સુકૃતને સુકૃત તરીકે માનવા તૈયાર હોય, પરંતુ તેમનામાં કોઈક પાપને અણસમજના કારણે નહિ જાણવાથી તે પાપ પ્રત્યેની અજ્ઞાનતાથી રુચિ પડી હોય; છતાં કદી પણ જાણી જોઈને પાપની અનુમોદના ન કરતા હોય, તેવા તાત્ત્વિક પાપજુગુપ્સાવાળા જીવો મોક્ષમાર્ગની અંદર છે; તેમને મોક્ષમાર્ગની ભૂમિકા આવી ગઈ છે.
કોઈ જીવ જો પ્રામાણિકતાથી પૈસા કમાઇને તેના દ્વારા સગવડતા ભોગવતો હોય અને તેને એમ કહેવામાં આવે કે નીતિપૂર્વક કમાયેલા પૈસાથી સગવડતા ભોગવવી એ પણ એક પાપ છે, ત્યારે તેને થાય કે હું મારા સ્વબળથી વાજબી રીતે કમાઉં છું ને ભોગવું છું તો એમાં ખોટું શું છે ? હું કાંઈ કોઈને છેતરતો નથી, પુણ્યથી ભોગસામગ્રી મળી છે તો મોજમજા શું કામ ન કરું ? કારણ કે તેને સામાન્ય રીતે ભૌતિક મોજશોખ કરવામાં કશું ખોટું ન લાગે. પણ વાસ્તવમાં તમે જે રીતે સુખી થવા માંગો છો તે સુખ બીજાના ભોગે જ શક્ય છે, આ વાત તમે સમજતા નથી. દા.ત. તમને કચોરી ખાવાની ઇચ્છા થઈ અને કચોરી બનાવીને ખાઓ ત્યારે તેમાં કેટલાયે જીવો ગંધાય છે, તળાય છે પછી જ કચોરી બને છે. માંકડ કે મચ્છરને તમારું લોહી ટેસ્ટી લાગતું હોય તેથી તમને કરડે ત્યારે તમારા મનમાં શું થાય છે? તે વખતે તેના પર દ્વેષ આવે છે ને? વળી આ બધા જીવો તો તમને આખા ને આખા ખાઈ જતા નથી. ઘણી વાર લોહી તો તમે બોટલો ભરીને ડોનેશનમાં આપતા હો છો, જ્યારે મચ્છ૨-માંકડને તો તમારા એક ટીપા દ્વારા તૃપ્તિ થાય છે, અને છતાં તમારી પીડા તમને સાલે છે, તેથી મચ્છર-માંકડ મહાઅપરાધી દેખાય છે, પણ બીજા જીવોને આખા રહેંસી નાંખી કે તેમને તળી નાંખીને પછી ટેસ્ટથી કચોરી ખાવી તે તમને અપરાધ કે પાપરૂપ નથી લાગતું. અરે ! તમે તેને પાપ માનવા પણ તૈયાર નથી.
તમારી વ્યક્તિગત માન્યતા તો એ છે કે હું ક્રોધ કરું તો વાંધો નહિ, બીજો કરે તો ગુનો. હું ચોરી કરું તો વાંધો નહિ, બીજો કરે તો અપરાધ. હું ભ્રષ્ટાચાર કરું તો વાંધો નહિ, બીજો કરે તો સજાપાત્ર. હું વિશ્વાસઘાત કરું તો વાંધો નહિ, બીજો કરે તો નાલાયક. આમ તમારાં જાત માટેનાં અને જગત માટેનાં કાટલાં જુદાં છે. ક્યારેય પણ કચોરી ખાતાં વિચાર આવે કે બીજાના મોતની આપણે ઉજાણી કરી રહ્યાં છીએ ?
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૪૧
