________________
આમ તેને પોતાનાં દુષ્કૃત્યોનો પશ્ચાત્તાપ થાય છે અને પછી હતાશ થઈને રખડતાં રખડતાં આગળ જંગલમાં જાય છે, ત્યારે પૂજ્ય હેમચંદ્રસૂરિજી જે આ ભવમાં પૂજ્ય યશોભદ્રસૂરિ નામના મહાત્મા હતા, તે પોતાના પરિવાર સાથે જંગલમાંથી જઈ રહ્યા છે તેઓશ્રીને જુએ છે. જયતાક લૂંટારાના વેશમાં છે, છતાં પૂ. યશોભદ્રસૂરિ મહારાજને એનામાં રાજકુમારની પ્રતિભા દેખાઈ આવે છે, અને દુ:ખને કારણે તેના મોઢા પર દીનતા પણ દેખાય છે. સંત તરફના સદ્ભાવને કારણે આણે મહાત્માને હાથ જોડ્યા. મહાત્મા પણ તેને આશીર્વાદ આપે છે ને ચાલતાં ચાલતાં તેનો પૂર્વઇતિહાસ જાણી લે છે. સાથે જયતાક કહે છે કે “મારે તો મરી જવું છે, તો જ હું મારા દુષ્કતોનું સાચું પ્રાયશ્ચિત્ત કરી શકીશ.” આ સાંભળી મહાત્મા તેને સમજાવે છે કે “આ મનુષ્યભવ કમોતે મરી જવા માટે નથી મળ્યો. આ માનવભવ તો અતિ દુર્લભ છે. પ્રાયશ્ચિત્ત એટલે મરી જવું તેવો અર્થ નથી” આમ તેને ઉપદેશ દ્વારા નવતત્ત્વ આદિ જૈનધર્મના પાયાના તત્ત્વોની શ્રદ્ધા કરાવે છે, પુણ્ય-પાપઆત્મા-પરલોક બધું જ તેને સમજાવે છે. તેથી તેના આત્મામાં વૈરાગ્ય ને વિવેકના અંકુર પ્રગટે છે ને બોધિબીજ વવાય છે. હજુ તેનામાં મિથ્યાત્વ છે, પણ તે મંદ થયું છે, સમકિત માટેની ભૂમિકા તૈયાર થઈ છે.
કોઇપણ પ્રવૃત્તિ એવી કરો કે વૈરાગ્ય ને વિવેકના કારણે આત્મા પર પુણ્યનો અનુબંધ પડે. લૂંટારાના જીવનમાં તેણે થોકબંધ હિંસાદિ પાપ કર્યા છે, અનુબંધ પણ પાપના જ પાડ્યા છે, પણ હવે ધર્મ સાંભળીને અસર થવાથી તે ચોરી-લૂંટફાટનું કામ છોડી દેવા સંકલ્પ કરે છે. શ્રાવક યોગ્ય ૧૨ વ્રતો લેવા પણ તે તૈયાર થયો છે. પણ જીવનનિર્વાહનો વિચાર આવતાં તેને થાય છે કે હવે વ્યવસાય શું કરવો? તે બાપ પાસે જઈ શકે તેમ નથી ને દીક્ષા લેવા જેટલો ઉલ્લાસ હજુ તેને પ્રગટ્યો નથી. વેપારધંધાની પણ આવડત તેનામાં નથી. ફક્ત શસ્ત્રકળામાં તે હોશિયાર છે તેથી સૈનિક તરીકે નોકરી કરી શકે તેમ છે. પણ તેને હિંસા કરવી નથી, મનમાં થાય છે કે અત્યાર સુધી હિંસાથી કુકર્મો તો ઘણાં કર્યા, હવે વધારે પૈસા મળે તો પણ મારે હિંસાથી મળતી લમી ન જ જોઈએ. વળી નિર્વાહ માટે બીજો કોઈ વિકલ્પ ના સૂઝતાં તે મહાત્મા પાસે જાય છે. ત્યારે મહાત્મા તેને સાંત્વન આપીને ત્યાંના કોઈ શ્રાવકને આની ભલામણ કરે છે કે આ યોગ્ય વ્યક્તિ છે ને સાધર્મિક છે. આથી તે શ્રાવક આને પોતાના ઘરે લઈ જઈ નોકર તરીકે સારી રીતે રાખે છે. આમ તો આ રાજસેવક તરીકે મોભાથી જીવી શકે તેમ છે, છતાં પણ ધર્મ સમજાયો હોવાથી
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૧
