________________
ધર્મ એવો કરવાનો કે જેના ફળ સ્વરૂપે પુણ્યનો અનુબંધ પડે ને પોતે જન્મોજન્મ સાથે આવે.
શુભ અનુબંધ ભાવિમાં ગુણનો ગુણાકાર કરે છે, શુભ અનુબંધ પુણ્યનો ગુણાકાર કરે છે, શુભ અનુબંધ ધર્મસામગ્રીનો ગુણાકાર કરે છે, શુભ અનુબંધ વિકાસનો ગુણાકાર કરે છે. શુભ અનુબંધથી વિકાસની અભિવૃદ્ધિ થયા જ કરે છે, જ્યારે અશુભ અનુબંધથી આ બધું ઊલટું જ થાય છે. પાપનો ગુણાકાર કરશે, દોષનો ગુણાકાર કરશે, અધર્મનો ગુણાકાર કરશે.
અનુબંધ છેવટે ગુણાકાર જ કરે છે, જેનાથી તે અનુસાર ગુણ-દોષની ઉત્તરોત્તર પરંપરાની વૃદ્ધિ થાય છે. દરેક વ્યક્તિએ પુણ્ય ને પાપના અનુબંધ વિચારી, તેના ફળને સમજી, જીવનમાં પ્રસંગે પુણ્યના અનુબંધ કેમ પાડવા તે સમજવું જોઈએ. તમે એક વખત સાચા રસ્તે ચઢો એટલે આગલા ભવોનું જે ઉધાર પાડ્યું હતું તે ધીમેધીમે જમા થવાનું ચાલુ થઈ જાય છે. અરે ! બંધમાં પણ પુણ્ય બાંધ્યા પછી જો બુદ્ધિ ઠેકાણે ન રાખો તો પુણ્ય ઘટવા માંડશે. તેવી જ રીતે પાપ બાંધ્યા પછી જો પાપની સાચી રીતે ગહ થશે તો તે ઘટી જશે. બાંધેલા અને બંધાતા પુણ્ય-પાપમાં પણ પરસ્પર સંબંધ છે.
બંધ-અનુબંધના ફળ અંગે કુમારપાળ મહારાજાના પૂર્વભવનું દષ્ટાંતઃ
બંધથી તો કામચલાઉલાભ-હાનિ થાય છે, જયારે અનુબંધ તો તમારી ઉત્તરોત્તર હાનિ કે વૃદ્ધિનું દીર્ઘ કારણ બને છે. ઉદાહરણ તરીકે કુમારપાળરાજાનું દષ્ટાંત લઇએ. કુમારપાળરાજાનો આગલો ભવ વિચારીએ તો શરૂઆતમાં તેમના કોઈ એવા દેદાર નથી કે તેઓ ઉન્નતિના માર્ગે ચડી જાય. પણ પછી તેમને થોડી ધર્મસામગ્રી મળી તેનાથી બીજરૂપ પુણ્યાનુબંધી પુણ્યનો વિકાસ થયો. તેઓ આગલા ભવમાં પણ રાજકુમાર હતા. જયતાક નામ હતું. લાડકોડમાં ઊછર્યા છે, પણ સોબત ખરાબ હોવાના કારણે અનેક વ્યસનો લાગી ગયાં. તેમના પિતાને તેમના પર ઘણી લાગણી છે, પણ તેમને ચોરીનું વ્યસન હોવાના કારણે ઘરમાં રાખી શકાય તેમ નથી, તેથી જ સગા બાપને પ્રેમ હોવા છતાં “તું સુધરીશ નહિ તો તને ઘરમાંથી કાઢી મૂકીશ.” એમ જયતાકને કહેવું પડ્યું. તે પણ પોતાની જાતને જાણે છે તેથી ઘરમાંથી નીકળી જાય છે. જયતાક પોતે ક્ષત્રિય છે, રાજબીજ છે, શસ્ત્રકળા સારી જાણે છે. યુવાન
નન નનનન નનનનન
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા
૨૫૯
