________________
પ્રાતિભજ્ઞાનના વિલંબથી કેવલજ્ઞાનમાં વિલંબ :
મહાવીર પરમાત્મા વહેલી ક્ષપકશ્રેણિ પામી ન શક્યા, માટે સાડા બાર વર્ષ . સુધી આત્મસાક્ષાત્કાર વગર રહેવું પડ્યું; કારણ કે ક્ષપકશ્રેણિમાં જેનિકાચિત કર્મોનો ભોગવ્યા વગર નાશ થાય તે કર્મો પ્રભુને ક્ષપકશ્રેણિ નહિ પામવાથી સાડા બાર વર્ષ સુધી ભોગવવાં પડ્યાં.
દીક્ષા લીધા પછી દરેક તીર્થંકરોને ચાર જ્ઞાન હોય છે. વળી ઋષભદેવ ભગવાનને તો શ્રુતજ્ઞાનમાં ચૌદ પૂર્વ સુધીનું જ્ઞાન હતું. અર્થાત્ શાસ્ત્રજ્ઞાનમાં શ્રુતકેવલીની કક્ષા સુધી પહોંચેલા છે, છતાં પણ તેમને તે વખતે આત્મસાક્ષાત્કાર થયો નથી; કારણ કે અરૂપી એવા આત્માનાં દર્શન કરાવવાની શક્તિ કેવળજ્ઞાનમાં જ છે, બાકી કોઈ જ્ઞાન આત્મસાક્ષાત્કાર કરાવી શકતું નથી. ઘણા અત્યારે પણ ઠેકો લઇને ફરે છે કે અમને આત્મસાક્ષાત્કાર થયો છે, પણ આ બધી ખોટી વાતો છે. જે વ્યક્તિ સર્વ શાસ્ત્રોનો સાર પામી જાય છે, અને જેનામાં સાથે બીજી પણ ઘણી આત્મિક શક્તિઓ છે, તેને પણ જ્યાં સુધી ક્ષપકશ્રેણિ માંડી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત ન કરે ત્યાં સુધી આત્મદર્શન થતું નથી.
સભા :- મહાવીર પ્રભુ વહેલી ક્ષપકશ્રેણિ કેમ માંડી શક્યા નહિ ? કયું તત્ત્વ ખૂટતું હતું ? પુરુષાર્થમાં ખામી હતી ?
સાહેબજી :- તીર્થંકર જેવા મહાસાધકને ઓળખવામાં ભૂલ કરશો નહિ. પ્રભુએ દીક્ષા લીધી ત્યારથી તેમનો પુરુષાર્થ જ્વલંત છે. તેમનાં પુરુષાર્થમાં અંશ પણ ખામી બતાવી શકાય તેમ નથી. તેઓ ચાર ચાર મહિના સુધી કાંયાથી અડીખમ ઊભા રહીને ધ્યાનમાં એકતાન મગ્ન રહેતા હતા. ચોમાસુ બેસે ત્યારથી જ કાઉસ્સગ્ગમાં રહે. હાલે નહિ ચાલે નહિ, બસ, ધ્યાનમાં જ મગ્ન રહેતા.
સભા :- ધ્યાનમાં નવકાર ગણવાના ?
સાહેબજી :- નવકાર ગણવાનું એ તો તમારે માટે છે. તમે જો ભણ્યા હો તો અમે કહીએ કે તત્ત્વનું ચિંતન કરો. પણ અત્યારે જો તમને તત્ત્વનું ચિંતન કરવાનું કહીએ તો ઝોકાં જ ખાવ. તમે ઊંડા ચિંતન-મનનમાં જઈ શકતા નથી. પ્રભુ તો આખા વિશ્વના પદાર્થોના તાત્ત્વિક ચિંતન-મનનમાં ઊતરી જાય. અરે ! તેમાં મહિનાઓ પણ ક્ષણની જેમ વીતી જાય. કલ્પસૂત્રમાં આવે છે કે પ્રભુએ સર્વતોભદ્રપ્રતિમા લઇને એક પરમાણુ પર આખી રાત ચિંતન કર્યું હતું.
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૫૦
