________________
સીધી રાખે છે. માટે જ આ જીવે ક્ષમાના ભાવો કેળવીને પુણ્યનો બંધ પાડેલો, પરંતુ મિથ્યાત્વના કારણે અનુબંધ અશુભ પડેલો, તેથી પુણ્યના ઉદય વખતે અશુભ અનુબંધના કારણે તેની બુદ્ધિ ઊલટી થઈ ગઈ. તેથી જ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે કર્મની સર્જનશક્તિનું જ નામ અનુબંધ. આગળ આત્મામાં કેવા ભાવ થશે તે અનુબંધ પર આધારિત છે. તેથી જ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે “કર્મમાં રહેલી ભાવિ સર્જનશક્તિનું જ નામ અનુબંધ.”
અપુનબંધકદશાથી પુણ્યનો અનુબંધ શરૂ થાય છે:
સભા:- શુભ અનુબંધ સમકિત આવે પછી થાય?
સાહેબજી:- મોક્ષમાર્ગની પ્રથમ ભૂમિકા-અપુનબંધકદશા જે જીવ પામે ત્યારથી તેના આત્મા પર થોડો થોડો પુણ્યનો અનુબંધ ચાલુ થાય છે. પછી તે જીવ જેમ જેમ મોક્ષમાર્ગની ભૂમિકામાં આગળ ચઢતો જાય તેમ તેમ પુણ્યનો અનુબંધ વધતો જાય અને પાપના અનુબંધ ઘટતા જાય. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા ૧૦૦% પુણ્યનો જ અનુબંધ પાડે છે. મહાપુરુષો આ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા માટે ગેરન્ટી આપે છે કે આ જીવ ગમે
ત્યાં જાય ને ગમે તે પ્રવૃત્તિ કરે, પણ તે આત્માને અનુબંધ તો ૧OO% પુણ્યનો જ પડશે, તેને વર્તમાનમાં પાપાનુબંધનો તો સવાલ જ નથી, પરંતુ ભૂતકાળના જે પાપાનુબંધ હતા, તેનું પણ પુણ્યના અનુબંધમાં રૂપાંતર ચાલુ થશે. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માને ગુસ્સો આવે ત્યારે ખરાબ પ્રવૃત્તિ કે મારામારી: પણ કરે, તે વખતે તેને બંધ પાપનો પડે પરંતુ અનુબંધ તો પુણ્યનો જ પડે. માટે જ જયારે તેને આ પાપ ઉદયમાં આવશે ત્યારે તેને ક્ષમાના જ ભાવ જાગશે. સમ્યગ્દષ્ટિ આત્માના ક્રોધમાં પણ અનુબંધ ક્ષમાનો છે, જ્યારે મિથ્યાર્દષ્ટિની ક્ષમામાં પણ અનુબંધ ક્રોધનો પડે છે.
અનુબંધની કરામત જ એ છે કે જેને ઊંધો અનુબંધ પડ્યો તેને સારું પણ ખરાબ માટે થાય અને જેને સારો અનુબંધ પડ્યો તેને ખરાબ પણ સારા માટે થાય. ઘણા વેપારી અત્યારે બજારને સમજીને નુકસાન વેઠવું પડે તો વેઠી લે, પણ એ એવી રીતે વેઠે કે વર્ષે બે વર્ષે તેને નુકસાન કરતાં ચાર ગણો નફો મળે. એટલે આ નુકસાન નફાનું સાધન થયું, કારણ ધંધાની બાબતમાં તેની તે આવડત છે. એની સામે ઘણા એવા હોય કે અત્યારે નફો લે પણ ભવિષ્યમાં તેનાથી ઘણું નુકસાન થાય. કર્મનાં અનાદિના ચક્રોને આડાં અવળાં કરવાની તાકાત અનુબંધમાં છે.
૨૧૨
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
