________________
ઊભો રહીને તે બધું જુએ છે. તે શ્રાવકના ઘરનું રસોડું બહારથી દેખાય છે, તેથી તે ભિખારી, શ્રાવકના ઘરમાં આગ્રહપૂર્વક સાધુનાં પાતરાં ભરાતાં જુએ છે. ત્યારે તેને થાય છે કે “મહારાજ તો દયાળુ છે, તેથી જો હું તેમની પાસે માંગીશ તો તે મને અવશ્ય આપશે.” જેના હૃદયમાં કરુણા હોય એ જ સાધુ બને અને સાધુ જીવમાત્રની અહિંસા પણ કરુણાને લીધે જ પાળે. હવે સાધુ જયારે ભિક્ષા વહોરીને બહાર આવ્યા ત્યારે તે ભિખારી તેમની પાસે ખાવાની ભિક્ષા માંગે છે, ને આજીજીપૂર્વક કહે છે કે “તમે મને તમારામાંથી એક ટુકડો પણ આપો, નહીંતર હું ભૂખ્યો-તરસ્યો મરી જઈશ.” સંજોગો પણ એવા છે કે ભલભલાને અરેરાટી થાય. સામાન્ય રીતે સાધુ સાવધ અનુકંપા ન કરે. રાજમાર્ગ પ્રમાણે આ અનુકંપા ન થાય. છતાં સાધુએ વિવેકને લીધે તેને તગેડી ન મૂક્યો, પણ કહ્યું કે “આ ભિક્ષા અમારી માલિકીની નથી, ગુરુ મહારાજની માલિકીની છે. આમાંથી આપવાનો અધિકાર એમનો જ છે. એ આપે તો તું લઈ શકે.” તેથી પેલો ભિખારી સાધુ મહાત્માની પાછળ પાછળ ઉપાશ્રયે આવ્યો. તે મહારાજ તેને ગુરુ પાસે લઈ જાય છે. ગુરુ પણ શ્રુતકેવલી છે, ઉપયોગ મૂકી જુએ છે કે આ જીવ ભવિષ્યમાં ઊંચો ધર્મ પામી શકે તેવી લાયકાતવાળો છે. તેનું ભાવિ કલ્યાણકારી છે, તેથી અનુકંપા કરવામાં વાંધો નથી. પણ શરત એ કરે છે કે આ ભોજન અમને સાધુ તરીકે વહોરાવેલું છે, તેથી જો તું દીક્ષા લે તો જ તને અમે આપી શકીએ. ભિખારીને થાય છે કે “આમ પણ હું મરી જ જવાનો છું, તો દીક્ષા લેવાથી જો ખાવા મળતું હોય તો દીક્ષા લેવામાં વાંધો નથી. માત્ર ખાવાની લાલચથી દીક્ષા લેવા તૈયાર થાય છે અને આ શ્રુતકેવલી પણ લાભાલાભ વિચારીને ભિખારીને દીક્ષા આપે છે. આમનો દાખલો લઈને હું ભિખારીને દીક્ષા ન આપી
સભા:- સાધુથી શ્રાવકને કહેવાય કે આને જમાડી દેજો?
સાહેબજી :- એ પણ અપવાદ માર્ગ કહેવાય કે રાજમાર્ગે ? આ તો દયાપાત્ર છે, અરે ! સારા સાધર્મિક આવે તો પણ ઉત્સર્ગથી અમારાથી એમ ન કહેવાય કે આને જમાડી દેજો.
સભા:- સાધુથી Arrangement-જમાડવાની વ્યવસ્થા કરાવાય?
સાહેબજી:- આ જવાબદારી શ્રાવકોની છે. તમારે ભક્તિ કરવી હોય તો બધી વ્યવસ્થા થઈ શકે. તમે નવપદજીની ઓળીમાં શ્રીપાલ-મયણાનું દૃષ્ટાંત દરેક વખતે સાંભળો છો ને? ૧૬૮
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
