________________
એવા પણ કેટલાક જૈનાચાર્યો થયા કે જેઓ ભગવંત દેવાધિદેવેને એમ કહે છે કે - તમારા આ બાહ્ય સમોશરણ અને ધ્વજ ઇત્યાદિ પ્રતિહાર્યને જોઈ હું વંદન કરતો તથી, પરંતુ આપ અનંત કેવળજ્ઞાનથી ભરેલાછો, સંપૂર્ણ અકષાય ભાવને વરેલા છો, જેથી હું આપને નમસ્કાર કરું છું. કારણ કે આવા બાહ્ય ભાવો ઇન્દ્રજલિત અને માયાવી પણ હોય શકે. તેનાથી અંજાઈને હું નમસ્કાર કરતો નથી. આ રીતે વંદન કરતા કવિ અને બાહ્ય વૈભવને નજરમાં રાખતા કવિ બેને એક-એક પક્ષનું અવલંબન લઈ દેવાધિદેવનું અલૌકિક ચરિત્ર પ્રગટ કરે છે. થોડીવાર એવું લાગે છે કે પરસ્પર વિરોધ હોય, પરંતુ આપણે જાણીએ છીએ કે ‘જૈનદર્શન’ અનેકાંતવાદી છે, અને કોઈપણ એક અંશનું વર્ણન કરતાં બીજા અંશનો વિરોધ થાય તેવું માનવામાં આવતું નથી. તેથી નચદૃષ્ટિએ કવિ આદરણીય છે. અને બંનેના કાવ્યથી વિભિન્નપ્રકારનો બોધ મળવાથી બોધનું સાચું સ્વરૂપ પ્રગટ થાયછે.
આ આખું કાવ્ય મૂળ તો પ્રાકૃત ભાષામાં લખાયેલું છે. કવિ તેમ વાલ્મિકી રામાયણ' સ્વયં સ્વીકાર કરે છે. આથી એ પણ સિદ્ધ થાય છે કે પ્રાકૃત ભાષા પણ ઘણા અલંકારોથી ભરેલી અને જનતાથી વધારે નિકટની હતી. તેથી કોઈ બહુશ્રુત કવિએ પ્રાકૃત ભાષાનું અવલંબન લીધું છે. જેમ રામાયણ વાલ્મિકી ઇત્યાદિ ગ્રંથોમાં સંસ્કૃત ભાષામાં સંકળાયેલું છે. પરંતુ સંત તુલસીદાસે લોકભાષાનું અવલંબન કરી મૈથિલી, અવધ ઇત્યાદિ પ્રસિદ્ધ હિંદીના પૂર્વરૂપનો ઉપયોગ કરી રામાયણની રચના કરી, જે લાખો લોક માટે લોકભોગ્ય બની જાય છે, અને ચાંદીના સિક્કાની જેમ તેનાં પદો નૈતિક ભાવોને પ્રગટ કરવા વપરાય છે. તો તે વખતના કવિએ પ્રાકૃત ભાષાનું અવલંબન કરી લોકભોગ્ય ભાષામાં લખ્યું, પરંતુ વર્ષો પછી ભાષાનું પરિવર્તન થતાં તે કાવ્યનો મહિમા ગુજરાતીમાં ઉતારવાનું શ્રી ચંદ્રજીએ વિચાર્યું અને પોતે ભક્તિરૂપે તેમાં જોડાયા, તે ખરેખર તેમણે પોતાની સમયોચિત યોગ્યતાનો પરિચય આપ્યોછે.
૧૩
