________________
ગાથા-૪૨) “જે કર્મનો સંયોગ વળગેલો અનાદિ કાળથી,
તેથી થયા જે મુક્ત પૂરણ સર્વથા સદ્ભાવથી; & રમમાણ જે નિજરૂપમાં ને સર્વ જગતનું હિત કરે,
એવા પ્રભુ અરિહંતને પંચાંગ ભાવે હું નમું.” ૪૨ તત્ત્વાર્થ સૂત્રમાં “વન ર્મ ક્ષય મોક્ષ ન માને સંપૂર્ણ કર્મોનો ક્ષય થાય ત્યારે મુક્તિ થાય છે. અહીં અરિહંત ભગવંતો હવે આ કર્મને છેલ્લી સલામ કરે છે. અનાદિ કાળથી ઉદય-ઉદીરણા સતા ને બંધભાવ પરિવર્તીત થતા કર્મના કંધો જે નાટક ખેલી રહ્યા હતા, એ હવે બધું બંધ થઈ રહ્યું છે. કર્મો સતામાંથી પણ વિદાય લેવાના થયા છે. કર્મો સાથેની આ છેલ્લી મુલાકાત છે. બંને પ્રકારનાં કર્મો શુભ કે અશુભ એ જ રીતે બંને પ્રકારનાં કર્મો - કારણ કર્મો ક્રિયા, કર્મો પોતાની બાજી સંકેલીને ખેલ પૂરો કરે છે, અને અરિહંત ભગવંત નિરાળા થઈ આત્મરમણ કરવામાં સ્થિર થયા છે. જો કે પ્રભુનું આ અંતિમ આત્મરમણ પણ જગતને માટે કલ્યાણકારક છે. કારણ કે તેમના સૂક્ષ્મ ભાવોથી પણ વિખૂટા પડેલા કર્મપુદ્ગલ જે મનોવર્ગખાના, વાચા-વર્ગણાના કે શ્વાસોચ્છવાસવર્ગણાના જે કાંઈ અણુ-પરમાણુ છે, તે એટલા બધા પવિત્ર થયેલા છે કે અંતિમ અવસ્થાએ છૂટા પડ્યા પછી વિશ્વમંગળનું કારણ બને છે. અને અશુદ્ધ પરમાણુઓને પરિહાર કરી મંગળમય સૂક્ષ્મભાવોનું ઉત્પાદન કરે છે. એટલે કવિશ્રી અહીં સર્વ જગતનું હિત કરે તેમ બોલીને એક ગૂઢ વાત કહી ગયા છે, જેનો આપણે ઘટસ્ફોટ કર્યો અને આ રીતે પ્રભુ આત્મકલ્યાણ ને વિશ્વકલ્યાણમાં નિમિત્ત બની અરિહંતપદને શોભાયમાન કરી રહ્યા છે. અને તેના આ મંગળમય દિવ્ય સ્વરૂપથી કવિશ્રીનું હૃદય પુલકિત બની ગયું છે. જેમ તવા ઉપર રોટલી ફૂલે તેમ પ્રભુની આ તપોમય ભક્તિથી કવિશ્રી ફૂલી ઊઠ્યા છે, અને પંચાંગભાવે વંદના કર્યા સિવાય બીજું કાંઈ અધિક ભાવ વ્યક્ત કરવા માટે હથિયાર દેખાતું ન હોય તેમ પુનઃ પુનઃ પંચાંગભાવે વંદના કરે છે.
અરિહંત વંદનાવલી
-
-
- -
૮૩)
