________________
ગાથા-૨૨)“ખડગીતણા વરશૃંગ જેવા ભાવથી એકાંકી છે,
ભારંડ પંખી સારિખા ગુણવાન અપ્રમત્ત છે; વતભાર વહેતા વરવૃષભની જેમ જેહ સમર્થ છે,
એવા પ્રભુ અરિહંતને પંચાંગ ભાવે હું નમું.” ૨૨ પહાડોની વચ્ચે એકાંકી ઉચ્ચ કોટિનું શિખર શોભતું હોય છે. ઊંચું અને નિરાલંબ હોવાથી એકલું સ્વતંત્ર દેખાય છે. જેની ચારેબાજુ ખાઈ હોય અથવા પહાડોના ભાગ હોય, મોટા ગાળા બનેલા હોય, તેની વચ્ચે ઊભેલું આ શિખર જાણે પોતાની માઁગીનીની ચાડી ખાતું હોય તે રીતે શોભે છે. પરંતુ આ શિખર તો સ્થિર છે. તેનાથી આગળ વધીને ભાખંડ પંખી જેવા મહાસમર્થ એકાંકી પંખી અપ્રમત્તભાવે જીવનભર ઊડતા જ રહે છે, અને એ પક્ષી પોતાને નિર્લિપ્ત રાખે છે. તે પણ અપ્રમત્ત અવસ્થાના સૂચક છે. અહીં આગળ ચાલીને કવિ કહે છે કે – “અપ્રમત્તદશા એ જ સારી રીતે વ્રતો ધારણ કરવામાં કારણભૂત છે.” વ્રતો તો મામૂલી વસ્તુ નથી કે કાયર કે નિર્બળ વ્યક્તિ વ્રતને ધારણ કરી શકે. જેમ ઉચ્ચ કોટિના વૃષભ એટલે કે બળદ જે બધી રીતે સમર્થ છે શક્તિશાળી છે. તે જમીન ખેડવામાં જરા પણ પાછી પાની કરતો નથી. એટલે શાસ્ત્રોમાં પણ સંતો અને ભગવંતોને વૃષભની ઉપમા આપવામાં આવી છે. એક શક્તિશાળી, મંગળ કલ્યાણકારી જીવ હોવાથી વૃષભ બધે પૂજ્ય બન્યો છે. ચૌદ સ્વપ્નમાં પણ વૃષભનું ખૂબ જ મહત્ત્વ રહેલું છે. શંકરજીના સેવક તરીકે પોઠિયો બનીને વૃષભે પોતાનું મહત્ત્વપૂર્ણ સ્થાન બનાવ્યું છે, તો આ વૃષભની દેવાધિદેવને ઉપમા અપાય તે આપણા માટે તો ઠીક વૃષભ માટે ગૌરવપૂર્ણ છે. કવિ પણ દેવાધિદેવની અંદર વૃષભનાં દર્શન કરીને પ્રભુની શક્તિનું અવગાહન કરે છે. અને પોતે જાણે વૃષભ બની ઝૂકી ગયા હોય તે રીતે પ્રભુને પ્રણામ કરીને ધન્ય બની ગયા છે.
(અરિહંત વંદનાવલી
&
TED
