Book Title: Sadhuta ni Pagdandi Part 5
Author(s): Manilal Patel
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008080/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDI ja che AT TET-libii ja EaaN ? che .. che. wife ane te che A 5 - ' . ja kamonuM '+, ja rA! 10'' : napho eity A Tipane 2:59. rAjA Shka dara 1 : G. BE. IT'13', " tArA, ja8. al[(he teahoya.it is Avti - vADakA ! ne jaE 15 , s mI mahA!'1'i, sai IALT[\IE karo://vait New IIT Tii HER' TARGET | ESPE: Fiv' SHAH . [ nA kAma ST Frelease subsit up! Rity Nu AJIT umA " . "" Q = 3 Sii ' che. karataka kalaka karo E -mANamAI paTela kAre Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka manu paMDita maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004. nakala : eka hajAra prathama AvRtti : 2001 caitra suda ekama, gUDI paDavo tA. 26 mArca, 2001 munizrInI 19mI nirvANatithi kiMmata : rUpiyA cAlIsa mudraka 0 zivakRpA ophaseTa prinTiMga presa, dUdhezvara, amadAvAda-380 004. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bola pagadaMDIno A pAMcamo bhAga prakAzita thaI rahyo che, teno mane AnaMda che. A bhAgamAM paNa saurASTranI bhUdAnayAtrA, sAthe kacchanI yAtrA paNa joDAyelI che. paraMtu kaccha yAtrAnI svataMtra paricaya pustikA pragaTa thaI che tethI AmAM e vibhAga AvarI lIdho nathI. eka mahattvanI kaDI A gALAmAM je khUTe che te pAlanapuranA cAturmAsanI. e gALAnI noMdhapothIo hAthavagI nathI, paraMtu bhaviSyamAM maLaze to te gALo paNa pUro karI zakAze. cothA bhAganI jema A gALAmAM paNa bhUdAna pravRtti, grAma saMgaThana, vividha saMmelano ane gAma-gAmamAM UThatA matabhedo ane temAMthI thatAM manadu:kho dUra karavAnA ghaNA prayatno thayA che. ahIM to mAtra ullekhapAtra hoya teTalo bhAga athavA to prasaMgo ja lIdhA che. eka atimahatvanI ghaTanA mahArAjazrInA Arogya aMgenI gaNAvI zakAya. temane vadharAvaLa ane nAkanA oNparezanane kAraNe amAre traNa mAsa jeTalo lAMbo samaya bhAvanagaramAM vitAvavo paDela. te vakhatanI kAryakartAo ane lokonI AtmIyatA ane mahArAjazrI pratyeno bhaktibhAva kyAreya na bhUlI zakAya tevAM che. bhAI ja. pu. zAha paNa A divasomAM amArI sAthe hatA. evo ja bIjo prasaMga dhoLakAmAM cAturmAsa praveza pachInA sAta upavAsa ane amadAvAdamAM mahAgujarAtanA tophAno vakhate kheDUta maMDaLe mokalela kheDUta TukaDIonuM zAMtisenA kArya paNa noMdhanIya che. A divasomAM bhAI manubhAI paNa vacce vacce AvI jatA, tethI A badhI pravRttinA sAkSIrUpa paNa che. temane hAthe A pAMcamo bhAga saMpAdana thayo che, eTale jyAM kyAMya pUrti karavA yogya haze tyAM teoe karI haze. mahArAjazrInI lokone ghaDavAnI je svayaMsUjha hatI te paNa AmAMthI aneka prasaMgomAMthI phalita thAya che. saurASTranA pravAsamAM vizeSa karIne bhUdAna pravAsamAM ane kheDUta saMgaThanamAM bhAI dulerAya mATaliyAe mahattvano bhAga bhajavyo che. teo pUrvabhUmikA athavA to te mATenuM vAtAvaraNa nirmANa karI ApatA. ane teno yaza potAnA gurudevane ApatA. pharI vakhata huM A prasaMge mAro AnaMda vyakta karuM chuM. - maNibhAI bA. paTela Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnI pagadaMDI pustaka pAMcamuM (sana 1953nA navembaranI 22mI thI 17 navembara, 1956 sudhI) "manuSyanuM mana eka evI mUDI che, je dharmathI ja sAcavI zakAya." - saMtabAla maNibhAI bApubhAI paTela saMpAdaka manu paMDita prakAzaka mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a..."...Na saurASTranI amArI bhUdAna ane grAma saMgaThana yAtrAmAM bhAI dulerAya mATaliyAe sAthe rahIne je aneka rIte upayogI thatA tenuM puNya smaraNa tAjuM karIne saMtasAthI zrI dulerAya mATaliyAbhAIne A DAyarIno graMtha arpaNa karatAM mane atyaMta harSa thAya che. - maNibhAI bA. paTela Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtanI vANI : satanI saravANI prastAvanA pagadaMDIno A pAMcamo bhAga che. cotho bhAga sana 1951nI eprilanI pahelI tArIkhathI 13mI julAI, 1953 sudhInA gALAno hato. A pAMcamo bhAga sana 19pa3nA navembaranI 22mIthI zarU thaI 17 navembara, 1956 sudhInA samayane AvarI le che. e rIte A trivarSiya gALo che. sAvarakuMDalAnA cAturmAsa pUrA thatAM vihAra zarU thAya che - te dhoLakA cAturmAsamAM aTake che tyAM sudhInI vigata A graMthamAM AvarI levAmAM AvI che. Ama to pratyeka cAturmAsa dharmadaSTie prajAghaDataranI rIte kaMI ne kaMI potAnuM saMbhAraNuM mUkatA jAya che, jema sAvarakuMDalAmAM bhUmidAna ane vividha saMgaThano aMge vicAra saphAI thaI, gAme temane cAra mAsa sudhI sAcavyA - eTale ke temanA atithione, ane temanI pravRttione samajavA koziSa karI. eTale potAnI prasannatA to rajU kare che, paraMtu bALako ane bahenonI jAheramAM zaucanI Adata gaI nathI, eTale temane tathA AgevAnone vinaMtI karatA jAya che. eka jaina sAdhu ane jAhera zaucane sIdho saMbaMdha kaMI kharo? tema chatAM dharmano pAyo zaucamAM che, ane temAM rojiMdI kriyAmAM che, e tarapha prajAnuM dhyAna dore che, A graMthanA traNa varSanA gALAmAM temaNe traNa sthaLe cAturmAsa gALyA. lAThImAM 3jI julAI 1954mAM praveza kare che. tyAMthI 11-11-54 e cAturmAsa pUrA thayA te daramiyAna ghaNI mahattvanI ghaTanAo bane che. AnAthI saheja ocho kALa eTale ke traNeka mAsa jeTalo samaya - kadAca temanA jIvanamAM A pahelo ja prasaMga haze ke ATalo lAMbo samaya eka sthaLe cAturmAsa sivAya rahevAnuM AvyuM hoya ! enuM mukhya kAraNa temanA nAkanI hADakI vadhatI hatI, ane anunAsika zabdo spaSTa uccArI zakAtA nahotA, uparAMta vadharAvaLanuM paNa darda hatuM. tethI bhAvanagara traNa mAsa jeTaluM lAMbuM rokAvuM paDyuM. 1955nA cAturmAsa temaNe pAlanapuramAM gALyA tyAM zuddhiprayogano moTo prazna AvI rahetAM gujarAtabharamAM tenI cakacAra thayela. paraMtu e vigata ahIM ApI nathI. 9mI julAI, 19pa6nA dine temaNe dhoLakAmAM praveza karyo ane prathama divase ja sAta divasanA upavAsanI jAherAta karI A vakhatanA saurASTranA pravAsamAM temaNe bhUdAna ane grAma saMgaThananA prazno uparAta zetruMjI kAMThA prAyogika saMghanI yojanA paNa rajU karI hatI. paNa AgaLanA varSanA pravAsanI jema A pravAsamAM bhale thoDo samaya yAtrA sthagita rahI, paNa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUdAnanuM ciMtana aTakyuM nahotuM. 19para, 25mI julAInA divase temanA khAsa cAturmAsa prasaMge gujarAtano bhUdAna saMkalpa jAhera thayo hato. saMkalpa tUTe eTale eka naitika zakti tUTe, prajA uparano vizvAsa tUTe - tethI saurASTra ane kacchane phALe Avato koTA 50 hajAra ekarano koIpaNa rIte pUro thAya, te mATe teo bhAre maMthana anubhave che. paraMtu potAnI mAMdagI daramiyAna vihAra thaI zake nahIM. DaoNkTaronI pravAsanI manAI eTale teoe bhUdAnasamitine vadhu tIvratAthI kArya upADavA apIla karI. saurASTranA mukhyamaMtrIzrI u. na. Dhebarane paNa vinaMtI karI, Dhebare tyAM sudhI khAtarI ApI ke pote kebineTamAMthI thoDA divasanI chuTTI laIne A saMkalpa pUro karavAmAM madada karaze. bRhad gujarAtano saMkalpa tUTe nahIM te mATe munizrIe vikalpa rajU karyA : ochAmAM ochI 25 TukaDIo zarU thavI joIe, ane rojanuM eka hajAra ekara bhUdAna maLavuM joIe. A zarata pUrI na thAya to pote te divase upavAsa kare. A kevaLa upavAsanI dhamakI nahotI paraMtu AtmAno avAja hato, saMkalpa siddha thavo joIe. e mATe pote paNa bharapUra mathyA che. kAraNa ke teo mAnatA ke, bhUmi AMdolana e grAmaAMdolanano eka khUNo che, jenI pAse roTalo nathI te akaLAya nahIM, te sthiti pedA karavA mATe bhUdAna che. enA keTalAka suMdara dRSTAMto paNa jovA maLe che. bhaMDAriyA gAmamAM eka sivAyanA tamAma khAtedAroe jamIna ApI hatI. bhUmidAnano saMkalpa pUro thayA pachI tenA vitaraNano prazna mukhya banI rahe che. tyAre paNa teo potAnI dRSTi samajAvatA phare che. bhUmidAnano kAryakrama e krAMtino kAryakrama banI rahevo joIe. emanI prabaLa mAnyatA hatI ke AvI krAMtinuM kArya mAtra gAmaDAMthI ja thaI zakaze. enI pAchaLanuM tattvajJAna samajAvatAM kahe che : zaheronI jarUriyAto vadhAre che ane zramazakti nathI. gAmaDAMnI jarUriyAto ochI che, ane zramazakti vadhAre che (pA. 3) . tethI gAmaDAMo, ane temAM paNa sthAnika AgevAnone vadhu jAgrata karavA joIe. bAvaLA pAsenuM kocariyA gAma ke je temanI prayogabhUminuM gAma gaNAya tyAM 33 bhaMgI kuTuMbone jamInanI vaheMcaNI thaI. tyAre mahArAjazrI AdarIDAnA AgevAna rajapUta kheDUta pathAbhAIne kahe che : Aja sudhI tame chokarAonI ciMtA karI, have harijana kuTuMbonI karo ! (pA. 198) A jAheramAM bolAyelA zabdo pathAbhAIe barAbara pALI batAvyA hatA. temanI yAtrA daramiyAna ThekaThekANe bhUdAna zibiro goThavAya che tyAM hAjara rahIne preraNA Ape che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte gujarAtano mahAsaMkalpa temanI tIvratAne kAraNe pUro thAya che. e eka adbhuta yoga - temanI dRSTie 'maiyA'nI kRpAno gaNe che. jamInanI sarakhI vaheMcaNI thAya topaNa badhA prazno ukalI jaze tema teo mAnatA nathI. sAmyavAdanI prabaLa asaravALA telaMgaNAmAM bhUminI bhUkhanI cinagArI jAgI hatI. vinobAnA prayatna karIne zAMta thaI. paNa teo sAmyavAda nahIM ApaNA dezanI saMskRtimAM pesI gayela sAmyayoganuM dRSTAMta rajU karatA. loko kahe che H 'sAmyavAda Avaze. sAmyavAda che zuM ? sAmyayoga to ApaNe tyAM paDelo ja che. gAdI para beThelA dvArakAdhIza, sudAmA jevA potaDIdAsane, page paDe che, enA capaTI pauMAne amRta mAne che. AthI bIjo kayo sAmyayoga joIe ? (pA. 185) AmAM mukhya vastu che mananI keLavaNInI, jUnA saMskAra badalavAnI. temanI yAtrAmAM jAhera sabhAone bAda karatAM zramajIvIonA maMDaLomAM, temanA saMmelanomAM pote hAjara rahI temanA mananA saMskAra sudharAve che. AMbalA ane saNosarAnAM koLI bhAIonAM saMmelana AnA dRSTAMtarUpa laI zakAya. saNosarAmAM 42 gAmanA koLI bhAIonuM saMmelana nAnAbhAI bhaTTanA pramukhapade maLe che. te saMmelanamAM mahArAjazrI e koma sAthenI potAnI AtmIyatA darzAvatAM kahe che : 'saMvata 1995mAM naLakAMThAmAM taLapadA koLIonuM saMmelana thayuM tyArathI tamArI sAthe mAro saMbaMdha che.' (pA. 20) ahIM vividha sAta sudhArAnA TharAva thayA. nAnAbhAI paNa kahe che ke, 'tamArA jevA varga mATe be kalAkanI nizALa kADhavI joIe . savAre ke sAMje jyAre vakhata maLe tyAre chokarAMone mokalo.' (pA. 24) A saMmelanamAM nAnAbhAIe temanA sudhArAnI traNa kasoTIo rajU karI : (1) khAdI paheratAM hoya (2) hirajanone aDatA hoya ane (3) gAyo pALatA hoya. ApaNA kahevAtA sudharelA samAjamAMthI paNa A kasoTImAMthI keTalA pAra UtarI zake ? mahArAjazrI paNa ujiLayAta ane pachAta baMnne pravAhone joDavA bharapUra prayatna karatA rahyA che. AjanA sAmAjika saDA mATe temane je samajAyuM te A rIte samajAve che : buddhi, sattA ane mUDI - traNenA yogathI Ajano saDo vadhyo che. zramajIvIonI kiMmata ghaTADI, have jo zramajIvIonI pratiSThA karavI hoya to mUDI ane sattAne choDI, buddhine temanI tarapheNamAM kAme lagADavI joIe.' (pA. 138), va Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramajIvIonA guNa sAthe temanAmAM peselA doSa paNa teo barAbara jANe che, emAM mukhya doSa che. averano abhAva, potAnI Avaka ane vastuno sAro upayoga ane dArU, jugAra jevA barabAda karatAM vyasano. eka samaya evo hato ke jyAre teo kevaLa vyasanatyAganA maMtrane laIne ja pharatA hatA. ahIM paNa ThekaThekANe teo vyasano choDavA apIla kare che. enI asara keTalI sacoTa thAya che te kalolanA majUro-zramajIvIonA saMmelanamAMthI dekhAI Ave che. mahArAjazrI ATha varSa pUrve kalola AvelA, tyAre temanI samakSa dArUbaMdhI aMge TharAva thayela. majUroe svayaMbaMdhI karI ke je pIe te pAMca rUpiyA daMDa bhare, ane je pInArane batAve tene be rUpiyA inAma, Ama karatAM temAMthI 1400 rUpiyA ekaThA thayA. temAMthI bALakalyANa ane dArUbaMdhI aMgenuM pradarzana yojayuM hatuM. saMta puruSa samakSa thayela TharAvanuM keTaluM badhuM mahattva? A che bhAratIya saMskRtinI deNa ! zramajIvIo athavA majUronA ghaDataranI dRSTie jyAM temane je kahevA yogya hoya che tenI mIThI Takora paNa karI le che. majUra AgevAna khaMDubhAI desAIne cUMTAvI na zakAyA tyAre teo kahe che : "ApaNe matadAna ApIe chIe, paNa matidAna ApatA nathI. mANasa yogya nirNaya karI potAnI jAtane ghaDe to ja tenA samagra jIvana upara enI asara pahoMce. Avo ja bIjo prazna zramajIvI bahenono. milomAM ane keTalAMka kArakhAnAMomAM mahilA kAmadAro paNa AvatA hoya che. tyAre teo samajAve che ke, baheno kAma karavA Ave tyAre temane bhaginIbhAvathI joIe, tene ema lAgavuM joIe ke ahIM mAruM kuTuMba che." (pA. 14pa) strIo pratyenI lAgaNI temanAM aneka pravacanomAM joI zakAya che. koLI saMmelanamAM strIo aMge TharAva thAya che. diyaravaTuM, bALakone bhaNAvavA vagere - paNa e saMmelanamAM strIonI saMkhyA ja nathI. tethI pUche che : "strIo aMge TharAvo karo cho, paNa temanI saMmati lIdhI che? je TharAvano amala temanI pAse karAvavo hoya tenI samaja ane saMmati to hovI joIe ne ! eTale temanA pratinidhione paNa levAM evuM sUcave che. temanA samagra pravAsamAM grAmasaMgaThana e mukhya dharIrUpa prazna che. saMgaThana sivAya koI kAryanI bhAgye ja siddhi thaI zake. paNa AvAM saMgaThano kevaLa svArtha poSavA thAya te yogya na gaNAya. tethI teo kheDUtone samajAve che ke, tamArI UpajanA yogya bhAva maLavA joIe, paNa khAnAra ane kheDanAra' baMnenuM hita sacavAnuM joIe. evI ja rIte kevaLa komI maMDaLa athavA jJAti maMDaLo thAya to paNa e ekatAne badale ekAMgI ja rahevAnAM che. eTale teo kahe che: "huM to kSatriyabhAIone Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa kahuM chuM ke have nAma badalo "sevA kare te brAhmaNa tethI "zramajIvI samAja, "kheDUta samAja jevAM nAma rAkho" (pA. 148). - DAyarInA bhAga cothAmAM saurASTranA selsaTekSa AMdolananA agnizamanamAM mahArAjazrIe ahiMsaka dUta banIne je zAMtikArya karyuM, tethI temane je sahana karavAnuM AvyuM te badhuM agAu apAI gayuM che, paNa vepArI varga haju temanAthI dUra raheto lAge che. khuda potAnA gurudevane gaLe paNa A vAta UtarI nahotI, to pachI vepArIonI to vAta ja zI karavI? tema chatAM maNibhAInA aMgata saMparkathI ane saghaLI vAto jANyA pachI guru nAnacaMdrajI mahArAjanuM valaNa badalAya che. ane teo prathama vakhata ja saMtabAlajInA bhAla naLakAMThA kSetramAMthI vihAra kare che. 1954nA DisembaramAM sAyalAmAM potAnA gurudevanA darzane jAya che to udAradila gurudeva bhAlanA bharaunALe jUna mahinAnI 16 thI 20 tArIkha (19pa6) ziyALamAM gALe che, potAnA priya ziSyanA prayogane samaje che ane A tejasvI ziSyanI pravRttione pratyakSa rIte AzIrvAda Ape che. A emanA jIvanano eka ati mAMgalya prasaMga che. jema gurudeva rIyA tema jene teo apIla karavA mAge che e potAnA sAdhusamAjanA be mAravADI munio muni DuMgarasiMhajI temaja muni nemicaMdrajI lAMbI khepa kheDIne bhAlamAM cAlato temano dharmadaSTie samAja racanAno prayoga jovA pratyakSa 1956nA mArcamAM dhaMdhUkA vistAranA miMgalapura gAme maLe che. potAne be sAdhu maLyA, tema ja gurudeva AvavA taiyAra thayA, e temanA jIvananI lAMbI tapazcaryA ane titikSA pachInI maiyAnI prasAdIrUpa ja gaNAya ! A dezamAM pratyeka nagara ke gAma ja nahIM, pratyeka vyakti eka samasyA - koyaDArUpa che. mahArAjazrInI yAtrA sAthe ApaNuM mana joDI, sahapravAsa karIe to gAmegAmanA prazno jovA, sAMbhaLavA maLe che. garIbAI, anyAya, azikSitapaNuM, bekArI, mAMdagI, poSaNadAyaka khorAka ane pANIno prazna, pazuonA cariyANano prazna, duSkALa, relasaMkaTa jevA kudaratI prazno uparAMta mAnavasarjita dUSaNo ane anyAyanA seMkaDo prasaMgono teozrIne anubhava thAya che. paraMtu ahIM kevaLa eka be namUnArUpa dRSTAMto ja joIzuM. dhaMdhUkA tAlukAmAM sAraMgapuranA hanumAnathI prakhyAta maMdira - svAminArAyaNa maMdiranI moTI khetI che. tenA kheDanAra kheDUto gaNotiyA, paNa temane nAme jamIna pahANIpatrakamAM caDela nahIM. gaNotadhArAnAM nagArAM vAgatAM maMdire kheDUtonA kheDahaka laI moTo anyAya karyo. dharmasthAnakamAM Avo adharma jotAM, ane tyAMnA kheDUtonI phariyAda AvatAM kheDUta maMDaLa mAraphate zuddhiprayoga zarU thAya che. bhAlanA itihAsamAM munizrIno Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhiprayoga tejAbI kasoTIe caDe che. dharmasthAnaka prati AMdolana karavuM, ane temAM paNa moTA bhAganI prajAnuM mAnasa je dharmathI poSAyuM hoya tenA prati - kevuM kasoTIrUpa banyuM haze ? paNa zrI navalabhAI zAha jevA nirmaLa ane bhAlanI samagra prajAne hRdayathI cAhIne temanI vacce sevaka tarIke beThelA zrI navalabhAIe potAnA pAMca upavAsathI zuddhiprayogano prAraMbha karyo, chevaTe saphaLatA maLI. jamIna kheDUtone nAme caDI. (vigata mATe juo pustaka "zuddhiprayoganAM saphaLa citro.) Avo ja bIjo prazna A gALAmAM gaNotadhArAno Ave che. gaNotadhAro amalamAM Ave te pahelAM temAM kheDUtamaMDaLa sudhArA sUcave che. koMgresanA tamAma padAdhikArIone, chevaTe saurASTranA mukhyamaMtrI zrI u. na. Dhebara, morArajIbhAI, lAlAkAkA vageree samajAvavA chatAM paNa bIla mULa svarUpe ja pasAra thAya che. ane mahArAjazrInI AkhI prayogabhUmi kasoTIe caDe che. zuddhiprayogano prAraMbha thAya che, temAM svecchAe kheDUtoe potAnI jamIna choDavAnI hatI. kheDUto taiyAra thAya che. zuddhiprayoga cAle che. gaNotadhArAnA praznanI samajUtI mATe keTalAM badhAM kheDUta saMmelano yojAya che ! haju to gaNotadhArAno prazna patyo nathI tyAM dvibhAgI muMbaI rAjayano ugra prazna Avyo. amadAvAdamAM vidyArthIonA saraghasa upara goLIbAra thatAM - sAta vidyArthIonAM zaba DhaLI paDe che. ane eka karuNa kalaMka koMgresa hAusanA vistAranuM AvI paDe che. loko potAno avAja kADhI zakatA nathI, janatA karaphayUne nAme lokono vANIsvAtaMtrya jevo adhikAra chinavAI jAya che. tyAre mahArAjazrIne mATe A sthiti asahya banI rahe che ane bhAlanA kheDUtonI TukaDIo amadAvAda khAte 11mI okTobarathI zarU thAya che. vIsa divasa sudhI A kAryakrama cAle che. vAtAvaraNa zAMta paDe che. AmAMthI kheDUtonuM prabaLa ghaDatara thAya che. prajA ghaDataranA aneka prasaMgo A divasomAM Ave che. mahArAjazrI eTale haratIpharatI prajA ghaDataranI AdhyAtmika vidyApITha. temanI tamAma pravRttinA kendramAM dharmanAM sAcAM mUlyo - zuddhi, tyAga ane samarpaNa bharyA che. ane temAMthI pragaTa thAya che karuNA, dayA, mAnavaprema. A DAyarImAM AvatAM bhUdAna pravacano, vecANaverAnI samajUtI, gaNotadhArA ke dvibhASI Adolana - badhA pAchaLa ahiMsA ane premanI ja pIThikA che, pAyAmAM dharmatattva che. paNa e kayo dharma? calALAmAM saurASTranA kAryakartAonA saMmelanamAM ubodhatAM samajAve che : ' lokone lAge che ke dharmasaMsthAnI jarUra nathI, kAraNa ke te niSkriya thaI gaI che. (tyAre teo tenuM badalAyeluM svarUpa) eTale have dharmasaMsthA navA svarUpe vizvavAtsalya 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghanA nAme pharI jAgrata ka2vAnI kalpanA che' (pA. 5) paNa kevaLa 'vizvavAtsalya' zabdathI enI pUrI kalpanA bhAgye ja AvI zake tethI bIje eka sthaLe spaSTatA karatAM kahe che : 'mANasa bIjA mATe bhoga Ape, ghasAya to te UMco che. eTalA mATe ApaNe 'vizvavAtsalya' zabda vAparIe chIe. 'premapaMtha pAvakanI jvALA' ane 'hirano mAraga che zUrAno' - eTale vAtsalya karavuM temAM keTalI javAbadArI che teno khyAla Ave che' (pA. 17). A graMthamAM pAlitANA tIrthakSetramAM ane amadAvAdanA premAbhAI haoNlamAM je jAhera vyAkhyAnano aMza sacavAyo che, tenAthI 'dharma' zabda ane dharmAcaraNanI samajUtI vadhAre spaSTa thAya che. amadAvAdanA nAgarikone teo pUche che : Aje ApaNe konI pUjA karIe chIe ? maMdiro ane upAzrayo to dharmasthAnako che tema chatAM 'dareka ThekANe dhananI pUjA thAya che' tethI sAcA dhArmikane parigraha choDI svAvalaMbI banavA anurodha kare che. ane je lokoe samajapUrvaka sAcA dharmanI upAsanA karI che temane teo pAlitANAnA pravacanamAM biradAvatAM kahe che : 'ahIM AvIne aneka sAdhu-saMtoe, zarIranI paNa paravA karyA vinA dharma mATe AhUti ApI che.' emaNe joyuM ke za2I2 e sAdhana che; sAdhya nathI. sAdhanano upayoga sAdhyanI prApti mATe ja hoI zake. paNa mANasa kAna baMdha karIne bese to ? (pA. 47) dharmaprAptinI aMtima phalazruti mokSamAM che. pratyeka dhArmika vyakti mokSa jhaMkhe che. te mATe tIrthATana ke ghara-bAra choDI himAlayamAM javAnI jarUra nathI. temanI kalpanA pramANe - rAga dveSathI mukta thavuM eTale mokSa. satata jAgRti e sthitinuM nAma mokSa. sAmyabhAvanuM jJAna enuM nAma mokSa. (pA. 53) paraMtu munizrI paNa samagra samAja sAthenI ja potAnI mokSanI kalpanA samajAve che. emane vyaktigata mokSanI apekSA karatAM samaSTigata mokSanI jhaMkhanA che. tethI teo jaNAve che ke samagra samAja UMco jAya to emAMthI mokSa meLavanArA pAke. samAja nIco jAya to emAMthI mokSa meLavanAra ochA maLe ! A yugamAM Avo prabaLa puruSArtha karanAra, samagra mAnavajAtane badhI jAtanAM baMdhanomAMthI choDAvanAra - jIvatA jAgatA karuNAmUrti, satyavIra bApune temaNe joyA hatA. tethI teo gAmegAmanAM potAnAM pravacanomAM bApune yAda karI temanI zikhAmaNane haiye dhAraNa karavA vinaMtI kare che. A pAMcamA bhAgamAM ravizaMkara mahArAja paNa avAranavAra munizrIne maLavA AvI jAya che. saurASTranA mukhyamaMtrI zrI Dhebara to AkhI yAtrA daramiyAna avAranavAra maLavA AvI jaI temanI sAthe carcA vicAraNA karI, eka saMta pratyenI potAnI vinamra bhakti darzAve che. to bIjI tarapha 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaoNMgresa saMsthAnA keTalAka movaDIonI rItinIti ane asiddhAMtikatA jotAM temanuM hRdaya kaMpI jAya che ane chevaTe temane kudarata maiyAnA khoLe zaraNuM svIkArI upavAsa karavA prere che. dhoLakAmAM cAturmAsa pravezatAM ja prathama divasathI sAta dinanA-janajAgRtine caraNenA upavAsathI temanI hRdayabhAvanA samajI zakAya che. je gAmomAM bhAgye ja koI saMta-sAdhu ke moTA netA pahoMcatA haze tevAM aneka gAmomAM vihAra karI, tyAMnI samagra janatAnAM vAjatAM-gAjatAM svAgata svIkAryAM che, evAM aneka dRzyo A lakhanArane paNa tAjAM thAya che. sAcA sAdhune samAjano tamAma varga AvakAre che. enA bodhane jhIle che, jIvana zuddhimAM sahayoga Ape che. temanI A yAtrAmAM pagI-koLI bhAIo, vAgharIo, gopAlako, hirajano, kheDUto, majUra kAmadAro, strIo, racanAtmaka sevakothI mAMDIne amadAvAda jevA mahAnagaramAM aneka saMsthAo sAthenAM milano ane saMmelano - temanI sakaLa jagatanI janetA banavAnA kolanI ghotaka che ! w A taddana sAdI sIdhI hakIkatonI noMdha che. maNibhAI divasabharanI pravRttithI vyasta, haju eka gAme mukAma pUro na thayo hoya tyAM temane AvatA mukAmanI ciMtA ka2vI paDe, sAthe mIrAMbahenanI paNa javAbadArI hoya. AvA saMjogomAM je kaMI sacavAyuM te satanI vANIrUpa che. zAbdika rIte kazuM zaNagAryA vinA temaNe je lakhyuM, tene jarA ThIkaThAka karI meM ahIM ApyuM che. bhaviSyamAM gujarAtano bRhad itihAsa lakhAya, racAya to temAM UThelAM moTAM AMdolano - bhUdAna pravRtti, vecANaverA AMdolana, gaNotadhArA bIla, dvibhASI rAjyaracanA ApaNA pachAta vargo ane temanI pANInI hADamArI - jevA vividha viSayonI, te te kALanI dastAvejI mUlya dharAvatI mAhitI AmAMthI kaMIka maLI rahe e mUlya paNa zuM ochuM che ? Aje tAjA bhUkaMpa ane duSkALanI sthitimAM prajA AvA niSkAma, anAsakta, prajAnI AtmIyatA ane vizvAsa dharAvatA sevako ane saMtonI jhaMkhanA kare che. AvA puNyAtmAone pagale cAlanAra maLI Avo ! temane pagale cAlanAra koI saMta-sAdhu ke sevako jarUra A paraMparAne cAlu rAkhI temanI vizvavAtsalyanI jhaMkhanAne sAkAra karavAmAM sahayogI banI raheze ! manu paMDita 12 phebruArI (bApu zrAddhadina). 2001 jIvanasRti, maNinagara, amadAvAda-8. 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA ane vihArayAtrAno krama be bola - maNibhAI paTela prastAvanA - manu paMDita tA. 22-11-1953: sAvarakuMDalA cAturmAsa vidAya samAraMbha tA. 22-11-19pa3 : carakhaDiyA tA. 23-11-19pa3 : oLIyA tA. 24-11-19pa3 : nesaDI tA. 25/26-11-1953 : calAlA - bhUdAna zibira bhA.na. prayoganuM citra tA. 27-11-1953 : moTI garamaDI ane carakhA tA. 28-11-1953 : sImaraNa : pravacana tA. 29-11-19pa3 : jIrA tA. 30-11-1953: AMbA tA. 23-12-1953 : lIlIyA moTA : dhArAsabhyo ane AgevAno sAthe vecANaverA aMge carcA tA. 4/5-12-1953 : borIMgaDA tA. 6-12-1953: kutANA ane pAMca naLAvaDA tA. 7-12-19pa3 : haripara tA. 8-12-19pa3 : akALA tA. 9-12-1953 : bhUdAnanuM mahattva, jAherasabhA tA. 10-12-1953: zeDubhAra (harijana prasaMgo tA. 11-12-1953: cItala (be divasa rokAyA- myunisipAliTInA vepArIonuM samAdhAna) tA. 13-12-19pa3: devaLiyA tA. 14-12-1953 : lAThI : moTuM bhUdAna maLyuM. tA. 15-12-1953: deraDI - harijana savarNa eka sAthe pANI bhare. tA. 16-12-1953: DhasA - harijanaprazna tA. 13-12-1953: mAlaparA (dulerAya mATaliyAnuM grAmakendra - vAtsalyadhAma 22 gAmanA cuMvALiyA koLI saMmelana tA. 21-1 2-1953 : khIjaDiyA tA. 22-1ra-19pa3 : bhaMDAriyA - eka khAtedAra sivAya badhAe bhUdAna karyuM. gAmano khUba prema - grAmasaMgaThana aMge pravacana 1 3 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 23/24-12-1953 mAMDavA - bhAla naLakAMThA kAryakartAonuM milana tA. ra5-12-1953 : lIMbaDA tA. 26-12-1953: raMgoLA tA. 27/28-12-1953: saNosarA - 40 gAmanA koLI bhAIonuM nAnAbhAI bhaTTanA pramukhapade saMmelana - agatyanA sudhAraNAnA TharAvo - lokabhAratI kAryakartA milana tA. 30-12-1953: rAmadharI sana : 1954 tA. 31mI Dise. thI 3 jAnyu, 1954: AMbalA vArSika utsavamAM bhAga lIdho tA. 4 thI 6-1-1954: sonagaDha - jitharI ispitAlanI mulAkAta, kalyANajI bApA tathA kAnajI svAmInI saMsthA-mulAkAta tA. 7-1-1954: moTI surakA - kalyANajI bApA sAthe pravAsamAM tA. 8 9-1-1954: zihora - vividha pravacano thayAM tA. 10-1-19pa4 : rAjaparA tA. 11-1-1954: bharateja tA. 12-1-19pa4 : nAlI tA. 13-1-1954 : bhAvanagaramAM praveza - tA. 16mIe mahArAjazrIne nAkamAM temaja vadharAvaLanuM oparezana karavAmAM AvyuM. A mahinAnI Akhara sudhI davAkhAnAmAM rahevuM paDyuM. mAMdagI daramiyAna bhUdAnano koTa pUrNa thavA aMgenI ciMtA - ciMtana - ravizaMkara mahArAjanI mulAkAta - tA. 26mIe maNibahena paTela (sANaMdavALA) nAkanuM oparezana. rojanI 25 TukaDI bhUdAna mATe nIkaLe tevI tIvratA upavAsa zarU karela paraMtu vajubhAI zAha nAraNadAsakAkA ane DhebaranA prayAsothI pAraNAM karyA. tA. 26-3-1954: nArAyaNa desAInI mulAkAta - bhUdAnano koTa pUro karavAnI tIvratA - pa0 kAryakarone patra lakhyA. tA. 4-4-1954 : DaoN. caturvedIe tapAsyA. tA. 6-4-1954 thI tA. 10-4-1954 : vividha mulAkAto tA. 11-4-1954 : mIThA kendranI mulAkAta - zrI u. na. Dhebara sAthe bhUdAna jamIna aMgenI carcA. tA. 12-4-1954 : traNa mAse bhAvanagaramAM rokAI pharI vihAra zarU karyo) adhevAlA 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-4-1954 : budhela tA. 14-4-1954 : bheDa bhaMDAriyA - harijana prazna tA. 16-4-1954 : tanasA - 25 hajAra ekara jamIna bhUdAnamAM ApavA sarakAre jAherAta karI, vinobAne enI tArathI khabara ApI. tA. 17/18-4-1954 : vihora tA. 19/20-4-1954 : varela tA. 21-4-1954 : TANAM tA. 22-4-1954 : maDhaDA tA. 23/24-4-1954 : mokhaDakA tA. 25-4-1954 : jamaNavAva tA. 26-4-1954 : vAlukaDa tA. 27-4-1954 : nodhaNavadara tA. 28-4-1954 : navAgAma : bhUmidAna yajJanuM mahattva - mULazaMkara bhaTTanI mulAkAta tA. 29-4-1954 : kuMbhaNa tA. 30-4-1954 : AMkolALI tA. 1-5-1954 : rANaparaDAM tA. 23-5-1954 : gheTI tA. 4/5-5-1954 : Adapura tA. 6/7-5-1954 : pAlitANA - vividha saMsthAonI mulAkAta, jAhera pravacana, kAryakartA saMmelana tA. 8-5-1954 : grISma saMskAra tAlIma zibira - vividha pravacano tA. 9-5-1954 : bhUteDiyA jorasiMha kavinA AzramamAM tA. 10-5-1954 : bhaMDAriyA tA. 11-5-1954 : coka tA. 12-5-1954 : rAjaparA tA. 13/14-5-1954 : jesara tA. 15-5-1954 : jaDakalA tA. 16-5-1954 : TIpAvaDalI tA. 1718-5-1954: moTA bhamodarA tA. 19,20-5-1954 : dhobA 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 21-5-1954 : phiphAda ane mekaDA tA. 22-5-19pa4 : pIAvA tA. 23-5-1954 : pIThavaDI tA. 24-5-1954: moTA jIjuDA tA. 25-5-1954 : vijayAnagara tA. 26-5-1954: gAdhakaDA tA. 27/28-5-1954: nikhALA tA. 29-5-1954 : chAparI tA. 30-5-1954: DeDakaDI tA. 31-5-1954: navAgAma-jAMbuDA tA. 1-6-1954 : cikhalI tA. 2/3/4-6-1954 : khaDasalI tA. 5-6-1954: gorakaDA tA. 6-6-1954: rAmagaDha tA. 7-6-1954 : bADhaDA tA. 8/9/10-6-1954: sAvarakuMDalAH kAryakaronuM saMmelana tA. 11-6-1954: nesaDI - amUlakhabhAInuM nivAsasthAna tA. 12-6-1954: dITalA tA. 13-6-1954 : kamIkerAlA tA. 14/15-6-1954 : calALA - nAgaradAsa dozInA khAdI kendramAM tA. 16-6-1954: jALIlA tA. 17/18-6-1954 : cADITA tA. 19/20-6-1954 : sAjIyAvadara tA. 21-6-1954: kerIyA tA. 22-6-1954 : taraka taLAva tA. 23-6-1954 : devarAjIyA tA. 24/25-6-1954 : pIThavA jALa tA. 26-6-1954 : khaMbhALiyA tA. 27-6-1954 : caMpAthaLa tA. 28-6-19pa4 : cakaragaDha tA. 29/30-6-1954 : amarelI - vividha sabhAo 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 23-7-1954 : IzvarIyA tA. 4/5/6-7-1954: varasaDA tA. 7-7-1954: ToDA tA. 8-7-1954: lAThImAM cAturmAsa praveza tA. 15-7-1954 : vidyArthI chAtrAlayano prAraMbha thayo - vizeSa pravacana tA. 21-7-1954: zetruMjI kAMThA prA. saMghanI racanA tA. 26-7-1954: AtmArAma bhaTTanI mulAkAta - zabdaracanA harIphAI aMge mArgadarzana tA. 28-7-1954 rasikabhAI vaidya tathA ThAkora sAhebanI mulAkAta tA. 29-7-1954: potAnA Arogya aMge pravacana ApyuM. tA. 5-8-1954 : pAMca upavAsano prAraMbha karyo. tA. 7-8-1954: be jIvanadAnInI mulAkAta tA. 9-8-1954: DhebarabhAI, jAdavajIbhAI, bAlubhAI vaidya va.nI mulAkAta tA. 10-8-1954: pAMca upavAsanAM pAraNAM - 7 ratala vajana ghaTyuM. tA. 15-8-1954 : dhvajavaMdana pachI pravacana tA. 16-8-1954: rAtanA moDe sudhI cogaTano prazna carcA tA. 17-8-1954: kurezIbhAInI mulAkAta - saMsthA carcA tA. 19-8-1954: viramagAma oNkTroya nAbUdI aMge tyAMnA kAryakartAo maLavA AvyA. tA. 21-8-1954 : vividha AgevAno, phUlachAbanA taMtrI, vajubhAI zAha, manubhAI zAha vagerenI mulAkAta. tA. 25-8-1954 thI tA. 2-9-1954: paryuSaNa parvanA pravacano tA. 2-9-1954 : vizvavAtsalyanA vyavasthApaka abhayasiMha kavi sAthe mulAkAta tA. 3-9-1954: kSamApanA dinanuM pravacana. tA. 8-9-1954:prA. saMgha ane racanAtmaka samiti aMge vicAraNA kAryakartAonuM saMmelana ravizaMkara mahArAja, vajubhAI zAha vagere. tA. 9-9-1954 : ravizaMkara mahArAjanuM pravacana tA. 17-9-1954: vimalA tAI ThakAranI prathama mulAkAta - pravacana tA. 18-9-19pa4: vimalA tAInuM pravacana tA. 19-9-1954 : vividha kAryakartAo sAthe mulAkAta. tA. 20-9-1954: bhAlanA agraNI kheDUtonuM milana 17 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 21-9-1954 : navalabhAI, surAbhAI saMsthAgata prazno aMge carcA karavA AvyA. tA. 22-9-1954 : DaoN. dastUre mahArAjazrInI tabiyata tapAsI dUdha na choDavA temaja upavAsa na karavA vinaMtI karI. tA. 23-9-1954 : rasikabhAI vaidya mahArAjazrIne tapAsavA AvyA. tA. 27-9-1954 : lAThI ane amarelI vibhAganA kheDUtonuM saMmelana tA. 29-9-1954 : kheDUta maMDaLa sau. sthApavA aMge carcA tA. 2-10-1954 : gAMdhIjayaMtI nimitte pravacana - nAgarikonI pharaja tA. pa-10-1954 : viramagAmathI pu. dAsa maLavA AvyA. tA. 7-10-1954 : kheDUta kAryakartAo sAthe carcA. tA. 8-10-1954 : harijanayAtrAmAM pravacana ane mArgadarzana - prItibhojana. tA. 9-10-1954: zikSakonI sabhA tA. 14-10-1954: kurezIbhAInI mulAkAta tA. 15-10-1954: bhA.na.nA 80 AgevAna kheDUto AvyA. temanuM saMmelana. tA. 16-10-1954: bhA. khe. maMDaLanA madhyastha maMDaLanI sabhA tA. 18-10-1954: saMpattidAna rAjakoTa mokalyuM. tA. 11-11-1954 : lAThImAM sADA cAra mAsanA cAturmAsa pUrA thayA. cAturmAsanI pravRttinI samIkSA. prathama vihAra gAma - bhAvapUrNa vidAya ApI. tA. 12-11-1954: jALiyA ane raMgoLA tA. 13-11-1954 : saNosarA-akhila bhArata naI tAlIma saMmelanamAM hAjarI 5. sukhalAlajI tathA paramAnaMda kApaDiyAnI mulAkAta tA. 14-11-1954 : kAkAsAheba, ravizaMkara mahArAja vagerenI mulAkAto - kAkAsAhebe vAhanano upayoga karavA sUcavyuM. tA. 15-11-1954: AzAdevI AryanAyakanI mulAkAta - eka videzI bahenanI mulAkAta tA. 16-11-1954 : veDachI Azrama tathA maDhI AzramanA kAryakartAo ane vidyArthIo sAthenuM milana manubhAI paMDite yojayuM. vajubhAI zAha, jayAbahena zAha vagere sAthe DhasAno prazna carcAyo, bhaktibAne patra 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17/18-11-1954: paravADA - zrI nAnAbhAI, manubhAI tathA vidyArthIoe vidAya ApI. tA. 19/20-11-1954 : rAjapIpaLA : dharma vize pravacana tA. 21-11-1954: gaDhavI ane ciroDA: mATaliyA tathA seTalamenTa kamizanara pAnAcaMdabhAI, jillA kalekTara va. sAthe mulAkAto. tA. 22/23-11-1954 : gaDhaDA : mohanabhAIne zraddhAMjali, DhebarabhAI paNa AvyA. tA. 24-11-1954 : kerALA: baMdUko phoDIne svAgata thatAM sattA karatAM premanA zAsananI samajUtI ApI. tA. 25/26-11-1954 : bhaDalI - dareka dharmanA lokoe svAgata karyuM. tA. 27-11-1954 : khaMbhALA tA. 28-11-1954: bAMkIA : ma.sA.pra. maMdiranA bhUtapUrva maMtrI zrI maNibhAI u. khArAnA vatananI mulAkAta tA. 29-11-1954: zivarAjapuraH gAmaDAM gokuLiyAM kema bane te aMge pravacana tA. 30-11-1954 tathA 1-12-1954: jasadaNa : jasadaNanA ThAkora sAheba tathA DhebarabhAInI mulAkAta - saurASTranA praznonI carcA tA. 23-12-1954 : kamaLApura tA. 4/5-12-1954 : TokaravA tA. 6-12-1954: gaDhecI ane sukhara tA. 7-12-1954 : dhAMdhalapura : rasto bhUlA paDyA, ane aMtara vadhAre nIkaLyuM 11 mAIla. mIrAMbahenanI cAlavAnI muzkelI. tA. 8-12-1954 : sejakapura tA. 9-12-1954:dakhatapura 'phUlachAba'nA tathA "samaya'nA taMtrIonI mulAkAta tA. 10/11/12-1ra-1954 : sAyalA: potAnA guru nAnacaMdrajI mahArAjanAM darzana arthe - vividha saMsthAonI mulAkAta tA. 13-12-1954 : vakhatapura ane coravIrA tA. 14-12-1954 : thAna tA. 16-12-1954: dalaDI tA. 17/18-12-1954 : vAMkAnera - saMsArI sagAM vahAlAMnI mulAkAta - hiMmatabhAInA khUna aMge temanA sagAMone AzvAsana 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19/20-12-1954: jaDezvara tIrthadhAma - mahArAjazrInA saMsArI kuTuMbIjano tathA nautamalAla khaMDeriyA-dUdhIbahena maLavA AvyAM. tA. 21-12-1954 : dhUnaDA tA. 22-12-1954: morabI zikSako ane grAmajanoe khUba prema darzAvyo. jAhera pravacano, sArA prazno puchAyA. (morabI e munizrInuM dIkSA sthaLa che.) tA. 23-12-1954 : belA ahIM bhUmivitaraNano kAryakrama thayo. tA. 24-12-1954: jetapura tA. 25-12-1954: khAkharecI ravizaMkara mahArAjanI chabInI anAvaraNavidhi. ratubhAI adANInI mulAkAta. tA. 28-12-1954 thI tA. pa-pa-1955 sudhI : veNAsarathI vallabhapura - kaccha yAtrA nAmanI pustikAmAM chapAyela hovAthI, ahIM ApI nathI. sanaH 1955 tA. 6/7-5-1955 : vallabhapura : kAryakartAonuM samelana - kaccha jillA prA. saMghanI racanA aMge vicAraNA. tA. 8-5-1955: bhImAsara : varasAdanI kheMca - samUhaprArthanA, harijanone praveza niSedha, mahArAjazrIno bhojanatyAga, sAMje harijanavAsamAM bhajana - (mahattvanI ghaTanA) tA. 9-5-1955 : palAMsavA tA. 10-5-1955: mAkhela: kacchanA AgevAno sAthe rApara tAlukAnI AnAvArI aMge carcA tA. 11-5-1955: ADesara : kacchanA AgevAno sAthe carcA tA. 12-5-19papa : lakhapata : kacchanuM chelluM vihAragAma tA. 8-5-1955 thI tA. 8-12-1955 sudhInI noMdha vizvavAtsalyamAM pragaTa thaI che ane pAlanapura cAturmAsavALI noMdhapothI maLatI na hovAthI ahIM ApI zakAI nathI. u. gujarAtano pravAsa. tA. 15-12-19papa : siddhapura : ahIM tA. 14, 15, 16 tridivasIya bhA. na. pradezanA kheDUto temaja kAryakartAono varga. 90 sabhyoe bhAga lIdho. (yAdagAra saMmelana) 20 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17/18-12-19papa : kAmaLI tA. 1920-12-1955 : UMjhA tA. 21-12-1955 : aikra : harijanone maMdira pravezanI chUTa maLI. tA. 22-12-19papa : jaitalavAsaNA : pravacana tA. 23/24-12-1955 : bhAMDa: A gAmanA sadAbhAI mahArAjazrInI sevAmAM zarUAtamAM rahyA hatA. tA. 25-12-1955 : pIludrA : mahesANA jillA zikSaka maMDaLamAM pravacana, zikSakonuM kartavya tA. 26-12-1955 : bAsaNA tA. 27/28-12-1955 : mahesANA koMgresa kAryakartAonuM saMmelana tA. 29-12-1955 : jagudaNa : khetIvADI kendra tA. 30-12-1955 : dhoLAsaNa : vizva vAtsalya aMge preraka pravacana tA. 31-12-1955 : joraNaMga : jAherasabhA sane 1956 tA. 1-1-1956 : DAMgaravA : jAhera pravacana tA. 23-1-1956 : jhulAsaNa, potAnA svarUpa upara sthira thavAnI Adatane bhakti kahe che. pravacana tA. 4pa-1-1956 : IsaMDa tA. 6/7-1-1956 : kalolaH majUra pratinidhionuM saMmelana, munizrI ATha varSa pahelAM Avela tyAre majUroe dArU na pIvAnI pratijJAo karela. pIve to daMDa te rIte 1500 rU.no upayoga - pradarzana vagere. kAryakartAonI sabhAmAM bhASaNa - matadAna thAya che matidAna thatuM nathI. jAherasabhA tA. 8-1-19pa6 : khoraja, rAmanagara jAhera saMsthAo temaja kAryakartAonI mulAkAta tA. 10-1-1956 : harijana Azrama, sAbaramatI - bApunuM puNya smaraNa tAjuM karyuM, hRdayakuMjamAM prArthanA. tA. 11-1-1956 : zAMtinagara lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavIne baMgale - a. za. jillA samiti taraphathI jAhera svAgata 2 1 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 12-1-19pa6 : gUjarAta vidyApIThamAM pravacana - vividha prazno aMge cacAM, koMgresa hAusa pAchaLanA medAnamAM jAherasabhA tA. 13-1-1956 : majUra mahAjana saMghamAM nivAsa, majUronI sevA - ekatAne biradAvI, prA. saMgha ane ma. mahAjana saMghanI ekatA aMge premacaMda rAyacaMda Tre. kaoNlejamAM pravacana - patrakAronI mulAkAta tA. 15-1-1956 : bhA bhArata sevaka samAjanI mulAkAta (mahattvanuM pravacana) - prA. saMghanI beThakamAM mahattvano nirNaya - matadAna ke sarvAnumati karatAM prayogakAra mahArAjazrI pasaMda kare te kArobArImAM rahe. jyotisaMghamAM pravacana - bahenonI mulAkAta - jaina sAdhvIone vizeSa rasa (bahenonA prazno aMge mArgadarzana) tA. 16-1-1956 : asAravA, nIlakaMTha mahAdeva, jAherasabhAmAM phUlahArathI svAgata - prAyazcitta karyuM. agatyanuM pravacana - gAMdhIjInI dharmabuddhi. tA. 17-1-19pa6 : giradharanagara - mahattvanuM pravacana - jaino, gAMdhIjI - zuddhiprayoga tA. 18-1-1956 : zreyasa pratiSThAna tA. 19-1-19pa6 : zAradAmaMdira, saMjIvanI ispitAla, kocaraba gAMdhI AzramamAM agatyanuM pravacana, bApune zraddhAMjali. tA. 21 22-1-1956 : mahAgujarAta aMge ciMtA - pravacana tA. 23-1-1956 : bAvaLA vividha maMDaLonI beThako tA. 24-1-1956 : 4ra gAmanA kheDUta AgevAnonuM saMmelana - gaNotadhArAno prazna tA. 2526-1-19pa6 : kocariyA bhUmidAnanuM vitaraNa, 33 kuTuMbone jamIna maLI. bhUdAna upara pravacana. tA. 27-1-19pa6 : cIyADA nava gAmanA kheDUtonI pariSada tA. 28-1-19pa6 : gAMgaDa tA. ra9-1-19pa6 : koTha, kheDUta saMmelana tA. 30-1-19pa6 : javAraja : bApu nirvANadina - bApune zraddhAMjali tA. 31-1-19pa6 tathA 1, 2 phebru. 1956 : gUMdI : gaNotadhArAnI carcA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 23--1956 : loliyA tA. 4/5-2-1956 : phedarA tA. 6-2-1956 : khaDola : UMcaDInA harijanono prazna, mahArAjazrIe bhojana choDyuM. parIkSitabhAInI mulAkAta. tA. 789-2-1956 : dhaMdhUkA : gujarAta gopAlaka maMDaLanI sabhA tA. 8-2-56 : bhAla naLakAMThA kheDUta mahAsaMmelananuM chaThuM adhivezana tA. 10-2-1956 : khastA tA. 11-ra-19pa6 : phatehapura, bhUdAna vitaraNa tA. 12-2-19pa6 : kamiyALA tA. 13-2-19pa6 : nAnI bora, saghana kSetra yojanA temaja sarvodaya meLo. tA. 15-2-19pa6 : parizramAlayanuM uddhATana, zrI vaikuMThabhAI mahetA mukhya atithi tA. 16-2-19pa6 : saghana kSetranA gujarAtanA agraNI saMcAlakonI mulAkAta - gaNotadhArA aMge carcA-vicAraNA. tA. 17/18-2-1956 : gAmanI zuddhinA prazno, lavAda kAma, saMpa ane ekatAnA prayAso, gAmanA praznomAM mahattvano ukela, (AkhI noMdha vicAraNIya, ciMtanapreraka) tA. 22/23-2-19pa6 : moTI boru gAmanA traNe dArU, aphINanI pratijJA karI. tA. 24-2-1956 : vAraNA tA. 25-2-1956 : vaTAmaNa : be ekaDAnuM rahasya samajAvyuM. tA. 26-ra-1956 : gANola - gaNotadhAro tA. 27-2-1956 : dhoLI-bhUMbhalI tA. 28-2-1956 : jhAkhaDA tA. 29, 1-3-19pa6 : jhAkhaDA tA. 2-3-1956 : pipaLI tA. 6-3-1956 : pacchama sAdhanazuddhi upara vizeSa bhAra tA. 7-3-19pa6 : gAMpha tA. 8-3-1956 : umaragaDha : kheDUta maMDaLa viruddha koMgresano TharAva, maNibhAI DhebarabhAIne maLavA rAjakoTa gayA. tA. 9 10-3-19pa6 : bhaDiyAda : DhebarabhAI sAthe mulAkAta. tA. 11-3-19pa6 : zAMtilAla desAInI mulAkAta. tA. 12-3-1956 : rAhataLAva Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-3-1956 : bhANagaDha : dariyAkAMThAnA lokonuM jIvaMta darzana. tA. 14/15-3-1956 : miMgalapura : AkhuM gAma gaNotadhArAnA prazne jamIna tyAgavA taiyAra - mAravADanA be munio nemicaMdra tathA DuMgarazI mahArAjanI prathama mulAkAta - pAchaLathI A prayoganA TekedAra banyA. tA. 14-3-1956 : zuddhiprayoga sahAyaka samitinI beThaka - zuddhiprayoga karavAno nirNaya. tA. 16-3-1956 : hebatapura tA. 17/18-3-1956 : sAMDhIDA : A gAmamAMthI keTalAka vidyArthI gUMdI AzramamAM taiyAra thaIne zikSako banyA che. tA. 19|20-3-1956 : otAriyA : svAmI jJAnacaMdrajI mahArAja (sANaMda)nuM pUrvAzramanuM grAmakendra. tA. 21-3-1956 : soDhI tA. 22/23-3-1956 : Akaru : kheDUta kAryakaro sAthe mulAkAta. tA. 24 thI 27-3-1956 : bhalagAmaDA : bhAla naLakAMThA prA. saMghanI beThaka - koMgresa ane saMgha vacceno vicArabheda - mahArAjazrInA upavAsa cAlu - pAraNuM - gAme bhAre svAgata karyuM - cAturmAsa mATe nimaMtraNa. tA. 28-3-1956 H polArapura - gulAbasiMha ane garAsadAro sAthe carcA. tA. 29-3-1956 : pipaLIyA tA. 30 thI 3-3-1956 : nAvaDA (jUnA) : gaNotadhArAnI samajUtI, gokuLa gAmanuM citra. tA. 1-4-1956 : khamIdANA tA. 2/3-4-1956 : rAmaparA tA. 4/5-4-1956 : baravALA tA. 6-4-1956 : rojIta tA. 7-4-1956 : caMdaravA tA. 8-4-1956 : suMdariyANA tA. 9 10-4-1956 : jALilA lIMbaDI sTeTano vADAonI jamInano prazna, talATIno lAMcano prazna, samajUtI, samAdhAna tA. 12-4-1956 : khAMbhaDA : zuddhiprayoga kendra 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-4-1956 : bagaDa tA. 14/15-4-1956 : khasa : (ahIM AgaLanA varSe cAturmAsa gALyA hatA.) tA. 16-4-1956 : aLAu tA. 17/18-4-1956 : kuMDalI tA. 19-4-1956 : umarALA tA. 21 thI 11-5-1956 : rANapura : ciMtanazibira - 8 thI 10 tArIkha tA. 12/13-5-1956 : bAniyA tA. 14-5-1956 : vAgaDa : nivAsasthAne patharA paDatAM zuddhiprayoga. tA. 15-5-1956 : aNiyALI tA. 16/17-5-1956 : tagaDI : cuMvALiyA pagIbhAIonI 50 jeTalA gAmanA AgevAnonI kurezIbhAInA pramukhapade sabhA. tA. 19/20-5-1956 : guMjAra tA. 21/22-5-1956 : bhAsaNA tA. 23-5-1956 : jhAMjharakA - harijanonuM yAtrAdhAma tA. 24-5-1956 : nAnA trADiyA tA. 25/26-5-1956 : moTA trADiyA - pravacana - tA. 27-5-1956 : bAjaraDA tA. 28-5-1956 : aDavALa : darabAronI johukamI aMge samajUtI, samAdhAna tA. 29-5-1956 : rAyakA tA. 30/31-5-1956 : dhoLI : hirajana prazna ane pANIno prazna, tA. 1-6-1956 : haDALA tA. 2 thI 5-6-1956 : baLola : vAgharIbhAIonA praznanuM samAdhAna karAvyuM. tA. 6/7-6-1956 : mIThApura tA. 8-6-1956 thI 22-6-1956 : ziyALa H kheDUta pratinidhionI miTiMga - prAyogika saMgha, zuddhiprayoga aMgenA agatyanA nirNayo levAyA. tA. 9-6-1956 : mAravADI munionuM pharI milana. tA. 16-6-1956 : pU. nAnacaMdrajI mahArAjanuM ziyALamAM Agamana - temanuM pravacana - cAra divasa ahIM rokAyA. tA. 20-6-1956 : nAnacaMdrajI mahArAjano vihAra zarU. tA. 22-6-1956 : ziyALa gAmanA vikhavAdanA prazno ukelyA. 25 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 2324 25-6-1956 : bagodarA : mAMhoma DenA prazno ukelavAmAM maMdada karI. tA. 25-6-19pa6 : royakA tA. 26-6-19pa6 : kalyANagaDha tA. 27-6-19pa6 : dhanavADA tA. 28 29-6-1956 : lANA tA. 30-6-19pa6 : siMdaraja tA. 1-7-19pa6 : ranoDA tA. 23-7-1956 : sAthaLa tA. 4pa--1956 : zahIja : gaNotadhArA aMge carcA - "siddhAMta rAkhatAM saMsthA tUTI jAya to tenI bahu kiMmata nathI.' agatyanuM pravacana tA. 6-7-1956 : rAmapura tA. 7-7-1956 : jhAMsada svAmInArAyaNa maMdira sAraMgapurano kheDUtono prazna - kAryakartAo sAthe vicAraNA. tA. 9-7-1956 : dhoLakAmAM cAturmAsa praveza tA. 10-7-1956 : "janajAgRtine caraNe'nA zuddhinA upavAsa zarU. pahelo divasa. cAturmAsamAM AvatAM ja upavAsanI zarUAta. tA. 17-7-1956 : upavAsanAM pAraNAM kheDUta maMDaLanA pramukha vIrAbhAIne hAthe karyA. tA. 18-7-19pa6 : ja. khu. zAha tathA nAnacaMdabhAI sAraMgapurathI AvyA ane khabara ApyA ke maMdira sAthenuM samAdhAna tUTI paDyuM che. tA. 18-7-19pa6 zrI navalabhAI zAhe pAMca upavAsa karI zuddhiprayogano prAraMbha karyo. tA. 19-7-1956 : gaNotadhArAno amala 1lI ogasTathI zarU thAya che - te divasathI zuddhiprayoga zarU karavo. te mATenI patrikA zarU karavA manu paMDitanI sevAo levA nirNaya karyo. tA. 20-7-1956 : koMgresI kAryakaro saMsthA tarapha pUrvagrahothI pIDAya che - aMbubhAI tA. 22-7-1956 : cAturmAsano kAryakrama nakkI thayo. tA. 23-7-19pa6 : aMbubhAI bhUdAna samitinI beThakamAM jaI AvyA ane gaNotadhArA zuddhiprayoganI vAta tyAM rajU karI. tA. 23-7-19pa6 : gUMdI vaya yojanA vize navalabhAI mArgadarzana mATe AvyA. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 28/29-7-1956 : gaNotadhArAnI samajUtI aMge be divasano varga. tA. 1-8-1956 : gaNotadhArAno muMbaI rAjyamAM amala. kAzIbahenanA tridivasIya upavAsathI zuddhiprayogano prAraMbha. tA. 2-8-1956 : AtmArAma bhaTTa zabdaracanA harIphAI aMge mArgadarzana mATe AvyA. tA. 7-8-1956 : muMbaImAM dvibhASI rAjya racatA zrI kurezIe khabara ApyA. tA. 8-8-1956 : amadAvAdamAM dvibhASI rAjya racanA aMge haDatAla - vidyArthIonuM saraghasa - sAta jaNanAM mRtyu. tA. 16-8-1956 : amadAvAdanA goLIbAra aMge vidyArthIone samaja-carcA. tA. 17-8-1956 : sAraMgapuranA zuddhiprayoga aMge jAsA ciddhi AvatAM te mATenA | vikalpo vicArAyA. tA. 20-8-1956 : dvibhASInA upavAso aMge zrI morArajIbhAI desAI amadAvAdamAM upavAsa upara UtaryA temane ciThThI laIne maLavA mokalyA. tA. 21-8-1956 : prA. saMghanI miTiMga - prayoganA cAra tAlukAnA umedavAronAM nAma vicArAyAM. tA. 23-8-1956 : amadAvAdanA AMdolana aMge akhabAronA ahevAla aMge nArAjagI. tA. 24-8-1956 : morArajIbhAInA upavAsanA samarthanamAM pote upavAsa karavA Icche che evI lAgaNI darzAvatAM, morArajIbhAIe asaMmati darzAvI. tA. 27-8-1956 mahArAjazrI rojeroja morArajIbhAIne patra tathA akhabArone nivedana mokale che. tA. 1-9-19pa6 : AjathI paryuSaNa nimitte vyAkhyAno zarU karyA. tA. 11-9-1956 : cittalathI dAmodara mUlacaMda potAnAM patnI sAthe maLavA AvyA. magajanI asthiratA. tA. 14-9-1956 : vividha mulAkAto : amadAvAda, muMbaI vagerethI Avela mahemAno. tA. 15-9-1956 : muMbaIthI hiMmatalAla maNiyAra nAnacaMdabhAIne salAha - moTA prazno cAle tyAre nAnA anyAyane gauNa rAkhavA. 27 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 25-9-1956 : navalabhAI temanA pitAjI sAthe maLavA AvyA. dvibhASI aMge nATaka lakhela te lAvyA hatA. tA. 28-9-1956 : amadAvAdanA dvibhASI prazne paM. neharunI jAherasabhAnA samAMtara sabhA goThavI mahArAjazrIe 75 kalAkanA upavAsa prAyazcitta tarIke zarU karyA. tA. 30-9-1956 : gujarAta gopAlaka maMDaLanI sabhA, rAjakAraNathI para rahevA aMge samajUtI. tA. 2-10-1956H maNibhAIne amadAvAda mokalyA. bhAlanA pratinidhi maMDaLane 10 miniTanI mulAkAta paM. naherujIe ApI. tA. 11-10-1956 : dvibhASI AMdolanamAM koI bIjo avAja kADhI zake tevI sthiti nahotI tethI AjathI roja grAma kheDUtonI TukaDIo mokalavI zarU karI. prathama TukaDI bhalagAmaDAnA bhImajIbhAInI AgevAnI nIce gaI. tA. 12 bhalagAmaDA, tA. 13 umaragaDha, tA. 14 dhaMdhukA tAlukAnA vividha vibhAganA, tA. 15 khAMbhaDA ane sAraMgapura vibhAga, A TukaDIne ghaNuM sahana karavuM paDyuM. tA. 16 AkarunI TukaDI, tA. 17mI khaDola, tA. 18 rAyakA ane hiraparAnI TukaDI, tA. 19mI khasatAnI TukaDI, tA. 20 khasatAnI TukaDI, tA. 21mI gUMdInI TukaDI, tA. 22mI koThanI TukaDI, tA. 23 kocariyAnI TukaDI, tA. 24mI maNibhAInI AgevAnI nIce grAmaTukaDI, tA. 25mI pUrNAhUtine divase 1111 kheDUta javAnA hatA, paNa zaherIjano uzkerAya nahIM tethI 20 jaNanI TukaDI gaI. tA. 13-11-1956 : saMghanI beThaka - vahIvaTI kAmo tA. 15-11-1956 : sAraMgapuranA praznanI carcA. tA. 16-11-1956 : viramagAma phArmavALA zrI zivAbhAI je. paTela maLavA AvyA. tA. 17-11-1956 : sAdhya-sAdhana ane zuddhi aMgenA vicAro. tA. 17-11-1956 : ahIMnA prakhyAta vauThAnA meLAmAM maNibhAI-mIrAMbahena tathA kapilAbahena sAthe jaI AvyAM. 28 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munizrI saMtabAlajInI vihArayAtrA sAdhutAnI pagadaMDI pustaka pAMcamuM - --- sana 1953 thI 1956 maNibhAI paTela mahAvIranagara, ciMcaNI sAdhutAnI pagadaMDI 29 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... 5-00 mahAvIra sAhitya prakAzana maMdiranAM prApya pustakSenuM sUcipatra 1. abhinava bhAgavata bhAga 1 ane 2 saMtabAla ..................... 40-00 2. abhinava rAmAyaNa saMtabAla .... .. 20-O 3. saMtabAlanI jIvanasAdhanA bhAga-2 dulerAma mATaliyA ........... 20-00 4. lokalakSI lokazAhI saMtabAla ..... ...... pa-00 5. cittacAritra vizuddhi saMtabAla . . . . . . 1pa-00 6. saMtabAla patrasudhA bhAga-1 saMtabAla ........ 7-OO 7. poSI pUnama saMtabAla 3-00 8. naLakAMThAnuM nidarzana saMtabAla 3-00 anubaMdhASTaka saMtabAla saMtabAla smRtigraMtha bhAga-1 ane 2 saM. manubhAI paMDita, aMbubhAI, maNibhAI paTela .......... 250-00 11. jaina dRSTie gItA-darzana bhAga-1 ane 2 saMtabAla... .......... 150-00 12. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga-1 (vihArayAtrAo) maNibhAI paTela ............ 30-00 13. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga-2 maNibhAI paTela ............ 30-00 14. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga-3, 4, 5 maNibhAI paTela ........... 40-00 15. jAgRta yugadeSTA saMtabAlajI (hindI) (saM. manu paMDita) ........... 10-00 16. saMtonA bAla saMtabAla mukulabhAI klArthI............ pa-00 17. parva mahimA saMtabAla .................... 6-00 18. ekabIjAne samajIe ........ 12-00 re. Santbal-A Saint with a Difference : By-T. U. Mehta Publish By Navajivan * * ************ .. ........... 30-00 20. saMta surabhi bhAga-1 ........ 5-00 21. saMta surabhi bhAga-2 vinobAjInAM vrata saMtabAla abhaMgono anuvAda ...... 5-00 22. saMta surabhi bhAga-3 saMtabAla .................... pa-00 23. dharmaprANa lokAzAha saMtabAla ..... ............ 20-00 24. saMta samAgamanAM saMbhAraNAM aMbubhAI zAha ............. 20-00 25. vaMditu pratikramaNa saMtabAla ..................... 5-00 26. sAdhaka sahacarI .................. 15-OO 27. uttarAdhyayanasUtra (navI AvRtti) saMtabAla .. ...... 3pa-00 pustako maMgAvanArane sUcanA 1. pustakanI rakama "mahAvIra sAhitya prakAzana maMdiranA ceka kATathI athavA ma.o.thI mokalI zakAze. 2. pustako maMgAvatI vakhate nAma ane saranAmuM spaSTa lakhavAM jethI mokalavAmAM saraLatA rahe. sAdhutAnI pagadaMDI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 22-11-1953 : sAvarakuMDalA cAturmAsa vidAya samAraMbha sAvarakuMDalAnuM cAturmAsa pUruM thayuM. Aje vidAya samAraMbha yojavAmAM Avyo hato. ahIM vividha jAtanI pravRttio thaI. kheDUtono eka varga rAkhyo, bhAlanaLakAMThAnA kAryakarono varga rakhAyo. grAmasevA, maMDaLanA racanAtmaka kAryakarono varga rakhAyo. harijana saMmelana thayuM, gopAlaka saMmelana thayuM, mocI jJAtinuM saMmelana thayuM, vidyArthIonI sabhAo thaI, bahenonI sabhAo thaI ane pachAta varga harijana vagereno saMparka thayo. uparAMta savAra-sAMjanI prArthanA ane pravacano thayAM. rAtanI prArthanAsabhAmAM janatAnI hAjarI ghaNI rahetI hatI. durbhAgyanI vAta e hatI ke judA judA vAdo, judA judA pakSo ane vecANaverAnI asarane kAraNe keTalIka gerasamaja thaI hovAne kAraNe janatAe je lAbha levo joIto hato teTalo na laI zakAyo. je lokoe gerasamaja UbhI karI hatI, temaNe moTuM pApa karyuM che. cAramAsa mahArAjazrIno saMparka rahe to game tevA mANasane paNa Adarza jIvana jIvavAnI dizA maLI rahe. A cAturmAsamAM ekaMdara khUba saMtoSakAraka kAma thayuM. vihAranI AgalI rAte mahArAjazrIe gAmanA premanI kadara karI ane potAnA keTalAka vicAro judA paDatA hovA chatAM, kuMDalAvAsIoe je vinayaviveka darzAvyAM che, enI mArA manamAM suMdara asara paDI che. evA premogAro kADhyA. gAmamAM je gaMdakI che ane baheno, bALako je bezarama rIte jayAM tyAM zauca besI jAya che te pratye duHkha vyakta karyuM ane e aMge kaMIka sakriya sudhAro karavA sthAnika AgevAnone jaNAvyuM. janatA ane sudharAI baMne maLIne kAma karaze to pariNAma sAruM Avaze, evI AzA vyakta karI. samAjamAM rAjadvArI kSetre vividha pakSo ullekha karI jaNAvyuM ke : darekanI mAnyatA to judI judI rahevAnI. paNa sAdhanazuddhinI sau khevanA rAkhe. nAnA nAnA bALakone je kharAba saMskAra paDI jAya che, te moTapaNamAM nukasAna kare che ane bahArano mANasa kharAba chApa laIne jAya che. e vastuno sudhAra thavo joIe. jAheramAM aMgata TIkAo karavA karatAM ekabIjAne rUbarU maLI agara lavAda dvArA evA praznono nikAla lAvavo sAdhutAnI pagadaMDI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIe. bahenoe je sabhAva batAvyo che tenI mArA manamAM UMDI asara thaI che. bIje divase baporanA 3-30 vAgye prayANa hatuM. baheno-bhAIo vidAya ApavA moTI saMkhyAmAM hAjara thaI gayAM hatAM. yuvakamaMDaLanuM benDa ane Dhola tAMsAM paNa hAjara hatAM. saraghasa AkAre sau gAmanI pAdare eka jagyAe sabhAnA rUpamAM goThavAI gayAM. choTubhAIe cAturmAsanuM TUMkuM nivedana karyuM. gAmanA svAgatano ullekha karyo. ane saMgha taraphathI AbhAra mAnyo. bhUlacUka mATe mAphI mAgI. mahArAjazrIe lAgaNIbharyA avAje pharIthI gAmanA premano ullekha karyo. kAryakaro tarIke zrI.amulakhabhAI khImANI, zrI lallubhAI zeTha ane kezubhAI bhAvasAre je vyavasthA goThavI, AvanArAonI savalata sAcavI ane mAnaapamAnanI khevanA rAkhyA sivAya rAta-divasa amArI je kALajI rAkhI eno AtmasaMtoSa vyakta karyo. pote saurASTramAM je bhUdAna ane grAma saMgaThanano vicAra laIne AvyA che e kAryamAM sauno sahakAra mAgyo. ane potAnAthI koIne koI jAtanuM duHkha jANatA-ajANatAM lAgaNI dubhAI hoya to tenI kSamAyAcanA karAvI. A pachI saue carakhaDIyA gAma tarapha prayANa karyuM. vidAya ApavA Avela ToLAM dhIme dhIme chUTAM paDatAM jatAM hatAM. koIne pAchA javuM gamatuM nahotuM. keTalAMka bhAI-baheno TheTha sudhI sAthe AvyAM. tA. 22-11-1953 : carakhaDIyA - sAvarakuMDalAthI carakhaDIyA AvyA. sAvarakuMDalA nadI rastAmAM baMdha AgaLa jamInamAM vilina thaI jatI joI navAI lAgI. rAtre corAmAM sabhA thaI. tA. 23-11-1953 : oLIyA carakhaDIyAthI oLIyA AvyA. utAro nizALamAM rAkhyo. rAtre jAhera sabhAmAM bhUdAnanI vAta samajAvI, sADAATha vIghA jamIna maLI. tA. 24-11-1953 : nesaDI oLIyAthI dvArA karavA nI nI nI . aMtara sADA traNa mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyA hatA. lokoe rAma AvI svAgata karyuM. rAtre sabhAmAM sAdhutAnI pagadaMDI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAmasaMgaThana zA mATe e samajAvyuM. ahIM IlekTrika moTarathI khetIne pANI ApavAnI sahakArI maMDaLI che. yuniTanA cAra AnA cArja che. kalAke ekathI doDha yuniTa baLe ane doDha kosanuM pANI kADhe che. AthI khetIno vikAsa thaI rahyo che. tA. 25, 26-11-1953 : calAlA nesaDIthI calAlA AvyA. aMtara sADA cha mAIla. utAro khAdI kAryAlayamAM rAkhyo hato. ahIM bhUdAna zibira yojAI hatI. te nimitte AvavAnuM thayuM hatuM. vajubhAI zAha enA saMcAlaka hatA. nAraNadAsakAkA ane pU. dAdA ravizaMkara mahArAja paNa AvyA hatA. mahArAjazrIe sabhAmAM potAnI dRSTimAM ramatuM grAma saMgaThananuM citra rajU karyuM ane jaNAvyuM ke sAdhana ane sAdhya zuddhi hovA chatAM sAdhakanI zuddhi nahi hoya to sAdhya-sAdhana bagaDI jaze. bIjA divasanI zibiramAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, mArA aMtaramAM je citra che te rajU karavA huM icchuM chuM. sauthI pahelAM to A bhUmidAnanA kAmane A prayoganA pUraka tarIke mAnuM chuM. te eTalA mATe ke gAmaDuM e ApaNuM madhyabiMdu raheze. jo ema thAya to bhUminI vaheMcaNIno savAla bahu sahelo bane. vAstavika rIte joIe to mAtra jamInanI vaheMcaNIthI badhA ja prazno nahi Ukale. eTale bhUmidAna, AMdolana e pAyo che. bhAratanI navaracanA kevI haze ? teno ApaNe vicAra karavo joIe. emAM bhUtakALano masAlo ApaNane ghaNo upayogI thaze. e masAlAmAM tyAganI bhAvanA e . mukhya che. zarIranI zuzruSA ochI thAya chatAM tene pUruM poSaNa maLavuM joIe. ke jethI te kAryakSama bane, keTalAMka avivAhita rahIne tyAganI bhAvanA jAgRta kare, bIjAne preraka bane. bIjA "vasudhaiva kuTuMbakamanI bhAvanA jALavavA vivAhita bane. baMne prakArathI tyAganI bhAvanA phelAvI zakAya. ApaNI mAnyatA Aje evI thaI gaI che ke, mUDI sivAya koI ja kAma thaI zakaze nahi. paNa mUDI e mahattvanI vastu nathI. e vAta samajAya ane e mUDInI pratiSThA tUTe to bhUtakALanA masAlA dvArA ApaNe dharmadaSTie samAjaracanA sthApI zakAya. enA cAra bhAga pADI zakAya. grAmasaMgaThana, punarracanA maMDaLa, prAyogika saMgha ane vizva vAtsalya saMgha. AjanuM baMdhAraNa sAdhutAnI pagadaMDI 3 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokazAhI DhabanuM che ane lokonA matathI cAlatuM rAjya che. grAmasaMgaThano jo mAtra dhana mATe thAya to te anarthakArI nIvaDe. eTale ene doravaNI ApavA mATe prAyogika saMdhanI jarUra raheze. gAmaDAnAM mukhya sAta prazno hoya che. (1) anna (2) vastra (3) vasAhata (4) Arogya (pa) zikSaNa (6) nyAya (7) saMrakSaNa. A sAtane anurUpa kheDUtamaMDaLa, gopAlaka maMDaLa, grAmodyoga maMDaLa UbhAM thavAM joIe eTale ke racAvAM joIe. A badhuM karatA pahelA ApaNe rAjakIya ane sAmAjika vastu tarapha dhyAna ApavuM paDaze. rAjakIya pakSa tarIke koMgrese A dezane UMce lAvavAmAM mahattvano phALo Apyo che. pUrve ApaNe tyAM vyaktivAdI rAjataMtra hatuM. rAmarAjya e rIte prakhyAta che. sarvAnumatethI rAja cAlatuM te dhobInA praznathI samajAya che. lokazAhI rAjya to ja zuddha rahI zake ke matadAna karanAra grAmINa prajA ghaDatara pAmelI hoya. e ghaDatara mATe grAmasaMgaThananI huM himAyata karuM chuM. krAMtinuM kAma zahero nahi karI zake, gAmaDAM karI zakaze. enAM be kAraNa che : zaheronI jarUriyAta vadhAre che ane zramazakti nathI. gAmaDAmAM jarUriyAto ochI che, zramazakti vadhAre che. zaherI utpAdaka nathI mAtra rUpAMtara kare che. jyAre gAmaDAM utpAdaka che. A pachI bIjA be prazno Ave che. anyAyanA pratikAra mATe zuddhi maMDaLo sthapAya, AjanI korTe nyAya ApI zakatI nathI. tyAre zuddhi maMDaLo satyAgraha karI zake. tethI AgaLa vadhIne zAMtisenAo sthApavI paDaze. pratikArakabaLa UbhuM karavuM paDaze. enI doravaNI yogya puruSonI haze. paNa AMcakA ApyAM sivAya samAjanI zakti vadhavAnI nathI. pahelAM komI hullaDo thatAM have rAjakIya tophAno thavA lAgyAM che. teve vakhate zAMtisenAnA sabhyo balidAna dvArA ane upavAso dvArA temAM zAMti sthApavA prayatna karaze ane A kAryamAM strI jAti emAM ghaNI upayogI thaze. koIne thaze ke A zA mATe ? meM kahyuM che ke bhUtakALamAM ApaNI samAjaracanA ane arthataMtra amuka jAtanuM hatuM, paNa yaMtro AvyA pachI dharma saMsthAe saMzodhana nA karyuM eTale vijJAna dharmathI AgaLa nIkaLI gayuM. ane bhAratanI je samAjaracanA hatI e TakI nA zakI, briTizaroe paNa e rIte sAdhutAnI pagadaMDI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja lAbha lIdho. bApujI AvyA pachI temaNe navI dizA batAvI. naitika pAyA upara badhI racanA thAya te mATe A cAra vibhAga pADyA che. A dezanI dharma saMsthA paNa A dizAmAM kAma karatI thAya evo paNa khyAla che. A dezanI prajA dharma saMsthAno koIpaNa rIte nibhAva kare che. paNa have lokone lAge che ke dharma saMsthAnI jarUra nathI. kAraNa ke te niSkriya thaI gaI che. eTale have dharma saMsthA navA svarUpe vizvavatsala saMghanA nAme pharI jAgrata karavAnI kalpanA che. nagara punaracanA maMDaLa grAma maMDaLane pUraka banaze. jyAM sudhI paradeza sAthe vyavahAra che tyAM sudhI nagaronI jarUra to rahevAnI. phera eTalo ke enI dRSTi gAmaDAMne jIvADavAnI raheze. ApaNe tyAM mahAjananI je saMsthA hatI te A rIte ja jIvatA. eTalA mATe te mahAjana kahevAtA. moTA mANasa e mahAjana. jhagaDu zAha, bhAmAzA, bhImo haDALiyo enA pramANo che. pakSo vadhe che tyAre koMgresane ja samarthana zA mATe ? eno uttara e che ke, ApaNe tyAM evI mAnyatA che ke sabaLa virodhapakSa hoya to ja rAjakAraNa taMdurasta cAle. mArI mAnyatA judI che. virodhapakSamAM cUMTAyelA mANasa jAya, nIti jovA karatAM pakSIya dRSTie ja dareka praznane jue che. bhASAvAra prAMta racanAno prazna enI daMdUbhi vagADavAnA. lokone zuM game che te Apaze. ane potAnA pakSanI pratiSThA vadhAravA prayatna karaze. dezanI aMdara svarAjya lAvavA mATe saMsthA tarIke koMgresanuM sthAna advitIya che. emAMthI chUTA paDelA bhAIono ocho bhoga che ema kahevAno mAro Azaya nathI. paNa Aje vyakti karatAM saMsthAnuM mahattva vadhAre che. sAmyavAdI kahe komI pakSone to ApaNe Teko nahi ApIe paNa prajApakSane mATe keTalAkane AzA rahe che. e pakSa kevaLa rAjakIya rIte Ubho thayo che. sAmAjika, Arthika kAmo teNe lIdhAM nathI. vaLI rAjakIya daSTi hovAne kAraNe azuddha sAdhanono AdhAra le che. gaI cUMTaNImAM dArUbaMdhInI nItinI TIkA karI. koI vyaktio dArUbaMdhIne Teko Apaze. paNa saMsthA tarIke Teko nahi Ape. cUMTaNImAM sAmyavAdI sAthe ke komavAdI sAthe paNa joDANa kare che. eTalAM ja mATe huM koMgresane Teko ApuM chuM. tenI keTalIka khAmIo hovA chatAM ahIM satya ane ahiMsAnI nIti spaSTa che. tenI paradeza nIti sAdhutAnI pagadaMDI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa spaSTa che. eTale AMtararASTrIya nItine kAraNe dezamAM koMgresa sivAya koI baLa nathI. Arthika sAmAjika krAMti te nathI karI zakatI. tenuM kAraNa temAM zaherIsaMskRtinuM mizraNa che. eTale ene grAmalakSI banAvavA mATe gAmaDAMnuM baLa ene maLavuM joIe. kheDUta pariSada sAme tAttvika matabheda che. koI ThekANe gharSaNa paNa thAya. paNa chevaTe to ekabIjAnI zubha niSThAthI prazno patAvI zakAya che. AjanI koMgresamAM je kaDI khUTe che te grAmalakSitA te mAtra aMdara javAthI nahi Ave. paNa samAjakrAMti ane arthakrAMti gAmaDAMmAM rahIne karavAthI thaze. bhUmiAMdolana grAnirmANano eka khUNo che. eka khUNo saMdhAyo eTale bIjo saMdhAze. ghAMcI-vaNakarano khUNo joze, vaNakara-ghAMcIne sAcavaze. arasaparasa madada ka2ze ane potAthI nIcenAno vicAra karaze. bahulakSI vecANaverAmAM vacalI kaDIo ochI thAya che. e kaDIonuM zuM? vejITebala baMdha thAya to temAMthI nIkaLatA majUronuM zuM ? emAM rokAyelI mUDInuM zuM ? yaMtro baMdha karIe to majUro ane mUDInuM zuM ? e badhA prazno ApaNI sAme Avaze. paNa gAmaDAM ATalo badho vakhata bekAra rahyAM ane haju paNa che tenuM zuM ? teno koI vicAra thayo nathI. vepAramAM cAra-pAMca ejansIo zuM karavA joIe ? sarakAra A badhuM nahi karI zake. grAmasaMgaThana ja Ano upAya che. tA. 27-11-1953 : carakhA calAlAthI nIkaLI moTI garamaDI gAmamAM thoDuM rokAI carakhA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo. rAtre sabhAmAM 68 vIghA jamIna bhUdAnamAM maLI. tA. 28-11-1953 : sImaraNa carakhAthI nIkaLI sImaraNa AvyAM. aMtara pAMca mAIla. utAro mahAdevamAM rAkhyo hato. grAmalokoe sAme AvI svAgata karyuM hatuM. rAtre prArthanA pachI jAherasabhAmAM bolatAM jaNAvyuM ke, ApaNe AvyA tyAre rastAmAM khADATekarAM AvyA. baLadagADAne A hAnikAraka che. e roDAM dUra karavA paMcAyata sAdhutAnI pagadaMDI 6 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nImI che. paMcAyata eTale gAmaDAMnuM saMgaThana. paNa paMcAyata jo parANe AvI haze to majA nahi Ave. amo AvyA chIe ane tamane prema che. to tame kahezo ke amArAM dhanya bhAgya ke tamArA jevA mANaso amAre AMgaNe hoya paNa jo aNagamatuM hoya to tame kaho ke, kyAMthI TaLyA ? AvuM dareka kAmamAM che. jIvana pratye prema nathI. eTale jIvI nAkhIe chIe. paNa veTha karIne. je zAMti ane AnaMda joIe te maLato nathI. zikSaka nizALamAM bhaNAvato hoya to nizALa chUTavAnI veLA kyAre thAya enI rAha joze. bALako paNa kyAre rajA paDe te joze. paNa e zikSaNamAM ane zIkhavavAmAM AnaMda ane pharaja jaNAze. tyAre nizALathI ghera javAnuM koI divasa mana na thAya. sAMdipanIno Azrama kevo hato. kRSNane ghara yAda AvatuM nahi, UlaTuM ghera javAnuM thAya to ciMtA thatI. ApaNuM jIvana nIrasa thaI gayuM che. jo ema na hota to gAmamAM paMcAyata hoya ane AvA khADA-TekarA hoya ? darekane ema thAya ke mAre zuM? kharuM jovAM ema thavuM joIe ke huM paNa gAmanuM eka aMga chuM. evuM ja bhUdAnanuM che. bhUmidAnanuM gIta sAMbhaLIne keTalAka bhAgavA lAgaze. je Avaze temanI pAse bhUmi haze nahi. keTalAka kAna pavitra karavA Avaze. tyAre bhUmidAnanuM rahasya samajyA vinA e thavAnuM nathI. jema varasAda Avaze tyAre kheDUta game tyAM gayo haze tyAMthI ghera pAcho bhAgaze. kAraNa ke vAvaNI karavAnI che. tyAre A bhUmidAna e bI vAvavAnuM che. tamo bhUmidAnathI bhaDako nahi. tenI vAta samajo. che koI evI vastu ke ekamAMthI aneka thaI zake? rUpiyA ekanA aneka thAya che. ekanA nava koI Ape che.paNa agiyAra bAra le che. tyAre nava Ape che. rUpiyA sonA doDhaso thAya te viyAtA nathI. paNa anIti vicAya che. corI viyAya che. cetanA sivAya koIka viyAtuM nathI. eka kaNanA hajAra kaNa ApyAM enI upara mAtra ApaNo ja adhikAra che zuM ? eTalA mATe pUrvajo vAvaNI vakhate bolatAM ke zrI gaNezAya namaH gaNa eTale ToLu (samAja) je huM vAvuM chuM. temAM samAjano bhAga che, saMtano bhAga, jatino bhAga, paMkhIno bhAga, paNa ApaNe zuM karIe chIe ? pAkyA pachI badhuM mAre. banAsakAMThAmAM meM joyuM. ghAsanA oghA joyA, joIe teTaluM ghAsa ane anAja laI le. bAkInuM tyAM sAdhutAnI pagadaMDI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja choDI de. bhagavAnano A prasAda che zeraDIno cIcoDo cAlato hoya, goLa banato hoya tyAre je koI tyAM jAya te prasAdano aMza lIdhA sivAya jaI zake ja nahi. e rivAja thaI gayo hato. A lIsoTA kyAMka kyAMka rahI gayA che. darajI core, mocI core, sonI core, luhAra core badhAM ja core, keTalAka vepArI rAtanA bAra vAgyA pachI paNa khullI dukAna rAkhe. kAraNa ke loko corelo mAla kAlAM, kapAsa, mAMDavI vecavA Ave. te sIdhAM corInAM ja, A to corIne ja Tekone ? ane pAchA kahevAnA zAhukAra ! A sthitimAMthI ApaNe bahAra nIkaLavuM joIe. badhAM ja svArthI thayA che. niHsvArthI thavA mATe A bhUdAna che. eka ekaravALo paNa ApI zake che. kahevAya che ke pahelA evA prakAranA jogIo hatA. te ilamakI lakaDI pheravI detA. tethI koI rasoI khUTe nahi. e ilama kayo ? niHsvArthatAno ApavA lAgyA ke lenAro dharAI jAya che. ApaNe khAvA jeTaluM pakavIe 'khAya mUMjhA lakaDAM nA thAya'. paisA vAvatAM thayA che eTale lobha lAge che. jUnA vakhatanA pravAsIoe A deza vize noMdhyuM che ke ame koI ghera sAMkaLa mArelI nA joI. kUtarAM paNa aMdara nA jAya, te samaje che ke A mArA mAlikanuM ghara che mane khAvA ApavAno ja che. paNa mAnavIne vizvAsa nathI. ApIne rasa cAkho ke udAratAno rasa, ApavAno rasa kevo che ! eka gAmamAM gayo. svAgata to sAruM karyuM. paNa jayAM bhUdAnanI vAta sAMbhaLI ke ghoDI para besIne cAlatA thayA. koI kahe che dIkaro nA kahe che, paNa e dIkaro svArthano dIkaro che. tyAre jenI pAse roTalo nathI. te akaLAya nahi te sthiti pedA karavA mATe bhUdAna che. "mA" koI divasa lakhata karatI nathI ke mAre mArA dIkarAne pALavo. e sahaja che. tema ApaNe jo samAjanI mA thaIne rahIe to e mAne samAjarUpI dIkarI sArI rIte poSavAno che. tA. 29-11-153 : jIra zrImaraNathI nIkaLI jIrA AvyA. utAro nizALamAM rAkhyo hato. A gAma kheDUta saMghanI asara nIce hatuM. vepArI varga virodhI lAgyo. koInI sAthe ema vAta karatA hatA ke "A mahArAja to dharmanuM kAma karavAne badale rAjakAraNanuM kAma zuM kAma karatA haze ? koI svAgata mATe sAmA na jazo. Avaze emanI meLe." Ama gerasamaja thayelI hatI. sAMjanA nizALamAM sAdhutAnI pagadaMDI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samUhakAMtaNa rAkhyuM hatuM. bALAoe garabA ane gIta gAyAM hatAM. mahArAjazrIe temane nAnA vyasanothI bacIne bhaNavAmAM dhyAna ApavA kahyuM hatuM. savA ATha vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 30-11-153 : AMbA jIrAthI AMbA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro sarakArI kacerImAM rAkhyo hato. rAtanI sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, tamane lAgaze ke jaina sAdhu ane bhUdAna ene zo saMbaMdha ? te vize ghaNAne zaMkAkuzaMkA thatI haze. dayA ane dAnane paNa samajavuM joIe. koIne ema thaze ke jyAM kheDUto garIba che temanI pAsethI bhUmidAna levAnuM zuM prayojana ? A bAbata lAMbI dRSTithI jovI joIe. vAvIne laNavAnuM che. pahelAM tyAga karIe to ja vadhu maLaze. tA. 2,3-12-1953 : lIlIA moTA AMbAthI nIkaLI lIlIA AvyA. aMtara sADA cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe sAmAM AvI svAgata karyuM. ahIM daza dhArAsabhyo ane AgevAnone vecANaverA aMge vAtacIta karavA bolAvyA hatA. aMbubhAI zAha, bAbubhAI jazabhAI, nAyabapradhAna, kurezIbhAI ane Do. zAMtibhAI AvyA hatA. Akho divasa carcAo cAlI. bAbubhAIe mukhya vAto karatAM jaNAvyuM ke sarakAra bahulakSI vecANavero lAvI hatI. vepArIono sakhata virodha hato. chatAM paNa vacalI kaDIo e bilamAM ochI thavAnI saMbhAvanA hatI. eTale DaoN. jIvarAje teno Agraha rAkhyo hato. mahArAjazrIe vacalI ejansI ochI thavAne kAraNe gAmaDAM sabaLa banaze. mAla sasto paDaze ane e chUTI paDelI mUDI (buddhi) gAmaDAMnA vikAsamAM vaparAze. e nyAye e bilane potAno Teko Apyo hato. paNa have jayAre sarakAra e bila badalIne dvilakSI lAvavAnI che. nAnA vepArIono virodha hovA chatAM te lAve che. tyAre teTalA pramANamAM te pIchehaTha kare che. ane temAM moTA vepArIonI lAgavaga che. tema jaNAvavAthI mahArAjazrIe bahulakSI cAlu rAkhaLA pUro prayatna karyo. amadAvAda, muMbaI ane vaDodarAnAM nAnAM maMDaLo sAthe saMparka sAdhyo. DaoN. jIvarAjabhAI kuMDalAmAM rUbarU maLavA sAdhutAnI pagadaMDI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA hatA tyAre vAto thaI hatI. chevaTe bila silekTa kamiTine soMpAyuM. kamiTie dvilakSI lAvavAnuM lAbhakAraka mAnyuM ane keTalAka sudhArA sUcavyA. mahArAjazrIne saiddhAMtika rIte A vAta gaLe UtarI nahi. tyAre zuM karavuM? jyAre loko mUMgA hoya ane lokazAhI mUDIvAdInA hAthamAM ramI jAya nahi tyAre e mUMgAne vAcA ApavA koIke to prayatna karavo joIe. ema mAnI sAteka upavAsa karavAnuM vicAryuM hatuM. morArajIbhAI ane bIjA sAthIone AnI ciMtA hatI. bAbubhAIe e vAta samajAvI ke sarakAre vacalI kaDIo ochI thaze mATe bahulakSI lAvavo che. e vAta barAbara nathI. karacorI thAya nahi chatAM joItI rakama maLe. vepArIone muzkelI na paDe. e dRSTi rAkhIne e vero lAve che ane Aje e ja hetuthI badalI rahI che. vaLI AmAM mAtra jIvarAjabhAI elAnI javAbadArI nathI. AkhuM pradhAnamaMDaLa sAthe besIne pAyAnA prazno vicAre che. sarakAra gAmaDAnA arthataMtra mATe zakya te kare che. jAgrata che. mATe upavAsanuM pagaluM yogya nathI. ATalI vAta pachI mahArAjazrIe vicAryuM ke lokonA mATenuM A kAma che teve vakhate kamamAM kama najIkanA sAthIo paNa jo upavAsamAM sahamata na thAya to mAre aTakavuM joIe. kurezIbhAI ane aMbubhAI bIje divase rokAyA hatA ane zuddhi prayogo aMge vAtacIta thaI hatI. A gAmamAM 18 vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 4,5-12-153 : borIMgaDA lIlIAthI nIkaLI borIMgaDA AvyA. ATha mAIla. utAro mahAdevajI dAdAnI meDI upara rAkhyo hato. ahIMyAM 16 vIghAM bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 6-12-1953 : tANAM borIMgaDAthI kutANA AvyA. aMtara be mAIla. amAre javuM hatuM pAMcatalAvaDAM paNa gAmano prema ane bhUdAnanI sArI jAherAta thavAnI hatI. tethI thoDuM nizALamAM rokAyA. ahIM 276 vIghA jamIna maLI hatI. tA. 6-12-1953 : pAMcatalAvaDAM kutANAthI pAMcataLAvaDAM AvyA. aMtara sADApAMca mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. nAyaba kalekTara, mAmalatadAra gAmaloko vagere maLI 10 sAdhutAnI pagadaMDI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjazrInuM suMdara svAgata karyuM hatuM. baporanA tAlukAnA AgevAna kheDUtonuM eka saMmelana rAkhyuM hatuM. A gAmamAM paMcAvana varasathI be pakSo vacce pANInA mArga saMbaMdhI jhaghaDo cAlato hato. ekabIjAne huMsAtusI AmAM mahattvano bhAga bhajavatI hatI. Ane kAraNe gAmanuM koI sAruM kAma thatuM nahotuM. ane kusaMpa vadhato hato. Aje mahArAjazrI ahIM AvyA hatA. kalekTara paNa sahaje AvelA. mATaliyA ane lAlajIbhAI paNa AvyA hatA. baMne pakSane bolAvyA carcA cAlI bAra vAgyA sudhI carcAo thaI. aMte be pakSadAro samajUtI 52 AvyA paNa be garIba kheDUtanA khetaramAM pANIno vaheNa paDavAne lIdhe temanuM dhovANa vadhatuM hatuM. bIjI bAju pANI kADhe to eka bAInuM khetara sApha thaI jatuM hatuM. lakhANa to thaI gayuM. paNa be jaNAno vAMdho Ubho rahyo. teo garIba hatA. eTale kadAca temanuM koI sAMbhaLe nahi ane sarakAra paNa enI rIte samAdhAna karI nAkhata. paNa mahArAjane lAgyuM ke A ThIka nathI. eTale amAre bIje gAma savAranA javAnuM hatuM chatAM rokAyA. pharI baMne pakSo ane klekTarane bolAvyA. ane chevaTe badhAMne samAdhAnakAraka rasto kADhyo. AkhA gAmamAM AnaMda maMgaLa varatAI gayo. kAyamI jhaghaDo maTyo. kalekTare ThIka ThIka parizrama lIdho hato. ahIM bhUmidAna 27aaaa vIdhA thayuM ane nAnA kAnakoTanuM paNA vIghA bhUdAna thayuM hatuM. tA. 7-12-1953 : haripara pAMcatalAvaDAMthI hirapara AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro sukhalAla zeThane tyAM rAkhyo hato. emaNe pAMca vIghA jamIna bhUdAna ApyuM. tA. 8-12-1953 H akALA hirapurAthI akALA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. A gAma vaDIyA sTeTanuM hovAthI makAno sArAM hatAM. ahIM amArA Agamana pahelAM 83 vIdhA ane amane 23aa vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. bAjumAM AvelAM dUdhALA gAmamAMthI 625 vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 9-12-1953 : kerAlA akALAthI kerAlA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro sa2kArI corAmAM rAkhyo hato. mahAlakArI, mATaliyA gAma AgevAno vagere sAthe gAme sAdhutAnI pagadaMDI 11 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAgata karyuM hatuM. ahIM jAhera sabhAmAM bolatAM mahArAje jaNAvyuM ke, bhUdAna eTale zuM ? eno artha samajI levo joIe. koIne kaMI ApavuM paDe to te agharuM paDe che. paNa jo AmAM lAgaNI bhaLe to saheluM banI jAya che. e lAgaNI kyAre thAya ? ke jyAre jJAna bhaLe. jJAna Ave to pachI pote khAto hoya ane bIjo bhUkhyo hoya to te ekalo nahi khAI zake. TukaDAmAMthI TukaDo Apaze. Dhora ema nahi karI zake. be baLada sAthe rahetAM hoya sAthe kAma karatA hoya, temAMnA ekane nIraNa nAkho to te khAvA maMDI jaze. bIjA bhAInI ciMtA nahi kare. ApaNe mANasa chIe eTale AvuM vicArIe chIe. je bahu kaMjUsa haze, bahu zoSaNakhora haze tene IzvaranA AzIrvAda maLatA nathI. tene sukha paNa maLatuM nathI. ApaNA sukha mATe A bhUmidAna yajJa che. dezamAM Aga lAgavAnI taiyArI cAle che. teve vakhate tene ThAravA mATe A aMjali che. telaMgaNamAM A cinagArI pragaTI hatI. paNa vinobAjIe bujhAvI che. vahANamAM beThAM chIe. tophAna zarU thayuM ane vahANa DUbavA lAgyuM. te vakhate kaptAne kahyuM, bhAI bacavuM hoya to sAtheno bacako dariyAmAM pheMkI do. jo te vakhate koI ema vicAre ke A to mArI kiMmatI vastuo che. kema nAkhI zakAya ? paNa ema karavAthI pote jAya ane enI vastu paNa jAya. eTale potAnA jIvatara mATe paNa e bacako choDavo joIe. bhUdAna e bacako ochuM karavAnuM AMdolana che. potAnI mamatA toDavAnuM AMdolana che. jo ApaNe moTA baMgalA tarapha joIzuM to ghara nAnuM paDaze. paNa jhUMpaDA tarapha joIzuM to ApaNuM makAna moTo baMgalo lAgaze. eTale ApaNe nIce jovuM joIe. to ja ApaNe Izvarano upakAra joI zakIzuM ane bIjA mATe kaMIka choDI zakIzuM. AvI tamArI lAgaNI thavI joIe. bhUmidAna e bIjA mATe nathI. potAnA mATe che. devAnI vastu nathI paNa levAnuM che. ghaNAMne prathama to bhUmimAM khoI nAkhavA paDe che. pachI ja te aneka svarUpe Ave che. tevuM ja A dhana vAvavAnuM che. te saMtoSanA rUpe ane bIjI rIte te aneka gaNuM UgI nIkaLavAnuM che. dharatI koInI thaI nathI ane thavAnI nathI. je dhaNI thavA gayAM, emanA hAthamAMthI e cAlI sAdhutAnI pagadaMDI 12 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaI che. paNa mAtA mAnIne tenA khoLAmAM ALoTyAM tene khavarAvyuM, sevA karI to te bALakane paNa jIvADe che. AkhuM gAma eka thaIne jIve che. ekabIjAnA sukha ane duHkhanA bhAgIdAra banIe chIe. e rIte grAmasaMgaThana paNa karavAnuM che. gAmaDAmAM dareka prazna gAmaDAM ja ukele te pramANe karavuM che. gAmanI netAgIrI UbhI karavI che. pharajiyAta bacata ane lavAdI e be mukhya siddhAMto ApaNe pAyAmAM rAkhavAnA che. rAtre jAhera sabhA thaI hatI. temAM savA aDatALIsa vIghA jamIna bhUdAnamAM maLI hatI. tA. 10-12-153 : zeDubhAra kerAlAthI zeDubhAra AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM mATaliyA, mahAlakArI, paMcAyata adhikArI, prabhAzaMkarabhAI paNa gAma sAthe svAgatamAM AvyA hatA. ahIM eka prasaMga banI gayo. vAta ema hatI ke, sarapaMcanA eka sagAe harijana bAIne mAra mArelo. keDa bhAMgI nAkhelI, chevaTe e lokoe sarakAramAM phariyAda karI. phariyAdamAM jema bIjA kare che, tema thoDuM jUThuM paNa kareluM. mAranAranI strIne ane bIjAne paNa korTamAM DhasaDI gayelA. amAre savAre javAnuM hatuM. eTale mahAlakArI ane kAryakarane nyAya karavAnuM kAma soMpyuM. daramiyAna lAThInA eka harijana kAryakartAe samAdhAna karyuM. 20 rUpiyA harijana bAIne apAvI samAdhAna karAvyuM. mahArAjazrIe A vAta jANI tyAre duHkha thayuM. temaNe mahAlakArI, mATaliyA ane vAlajIbhAI e traNeyane nyAya mATe zeDubhAra mokalyAM. e lokoe tyAM jaIne paMcAyatanA sabhyone bolAvyA. mATaliyAe vAta mUkI ke, bhAI juo tame je nyAya karyo che, e barAbara nathI. pahelAM to ApaNe e nakkI karo ke, ApaNe koIe ApaNI bairIne mAravI nahi. tame mArI haze eTale ja chokarAne mAravAnI Teva paDI haze. badhAne e vAta gamI. chokaro harijana bAInI mAphI mAge. harijana paMcAyatanI mAphI mAge. lAge ke te paMcAyatane nahi pUchatAM korTamAM gayo ane paMcAyata harijananI mAphI mAge. kAraNa ke teNe A prazna joyo nahi ane ame AvyA. khoTuM bhADuM thayuM. eTale 10 rUpiyA daMDa vadhAre Ape. sAdhutAnI pagadaMDI 13 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAyate bhUla karI to TharAva karI noMdha le ke pharI AvuM nA kare. A pachI be bhAIo mahArAjazrI pAse mAphI mAMgavA AvI gayA. pelA harijana kAryakartA paNa lAThIthI AvIne zramA mAgI gayAM. mahArAjazrIe kahyuM ke, ApaNe to samAjamAM nyAya Ubho karavo che. rUpiyAthI nyAya nA maLe. tA. 11-12-1953 : cItala zeDubhArathI nIkaLI cItala AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. baporanA kheDUto sAthe carcA karI hatI. bIje divase gAmamAM myunisipAliTInI jUnI ophisamAM AvyA. rAtre AjhAda cokamAM jAherasabhA rAkhI hatI. ahIM 103 vIghA re guMThA jamIna bhUdAnamAM maLI hatI. A gAmamAM myunisipAliTI ane vepArIomAM mAMhomAMhe virodha ghaNo jaNAyo. dAmodarabhAI mUlacaMda myunisipAliTIne cokhkhA mANasa che. paNa svabhAvane kAraNe nagna satya saMbhaLAvavA mATe A virodha jAgyo che. mahArAjazrIe vepArIone bolAvyA hatAM. temane kahyuM ke, AgaLa pAchaLanuM saMbhAravAnuM nathI. paNa sau potapotAnAM doSa jAhera kare. ane e sudhAre. pAchaLathI koInuM vAMkuM na bole. ane arasaparasa dIrdhadaSTi rAkhIne cAle. savAranA nizALamAM traNe zALAnA vidyArthIo samakSa pravacana rAkhyuM hatuM. tA. 13-1ra-1953 : devaLiyA cItalathI nIkaLI devaLiyA AvyA. aMtara daza mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIM nA vIghA jamIna bhUdAna maLyuM. tA. 14-12-1953 lAThI devaLiyAthI nIkaLI lAThI AvyA. aMtara cha mAIla utAro saMnyAsa AzramamAM rAkhyo. baporanA 3 thI 3-45 hAIskUlamAM vidyArthIonI sabhA thaI. 4 thI 5 harijanavAsamAM mulAkAta lIdhI. bhAvanagarathI devendrabhAI AvyA hatA. lAThInuM bhUdAna : devendrabhAInA hAthe 200 vIghA Azodara gAma, 38 vidhA suradhAra ane 31 vIghA luhArIyA tathA para rUpiyA saMpattidAnamAM maLyA. pa6 harijana majUroe eka divasanI majUrI ApI. 14 sAdhutAnI pagadaMDI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-12-1953 : deraDI lAThIthI nIkaLI deraDI AvyA. aMtara ATha mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. mATaliyA tathA mahAlakArI sAthe hatA. ahIMnI vAvamAM harijano savarNo sAthe pANI bhare che. A gAma cAraNonuM hatuM. cAraNa mAtA jAgabAInuM maMdira che. temanI mAnyatAthI pANI sAthe bharAya che. gAma garIba hovA chatAM 47 vIghA jamIna bhUdAnamAM ApI. tA. 16-12-1953 : DhasA jaMkzana - deraDIthI nIkaLI DhasA AvyA. aMtara pAMca mAIla. mahAlakArI ane kAryakaro sAthe hatA. gAme svAgata karyuM. ahIM nizALamAM eka paNa harijana nathI. harijanavAsamAM jaIne samajAvyA che. mAstara gAmanA gora mahArAja che. eTale ane kadAca vepArI AgevAnanI harijano pratye sUga hoya ema lAgyuM. ahIM 37 vIghA bhUdAna maLyuM. tA. 17-12-1953 thI 21-12-153 : mAlaparA DhasAthI nIkaLI mAlaparA AvyA. vacce mAlajInA pAraNA gAma AvyuM. tyAMnA gAmalokonA AgrahathI thoDo vakhata nizALamAM rokAyA hatA. utAro lIMbA paTelanA makAne rAkhyo hato. gAme dUra sudhI AvI bALako-baheno bhajanamaMDaLo sAthe svAgata karyuM. baporanA cuMvALiyA bhAIonuM 22 gAmanA lokonuM saMmelana rAkhyuM hatuM. saMmelanamAM jAhera TharAva kare che, ema nahi. paNa khUba vicArIne aMte ThIka ThIka TharAva karyA. devIne bhoga nahi ApatAM sukhaDI ke nALiyera ApavuM. diyaravaTuM nA karavuM, corI nA karavI, mAMsAhAra nA karavo ane majUra maMDaLI sthApI sarakAra pAse kAma mAgavuM. Ama sudhArA karavA mATe vicAryuM. saMmelanano bhojana prabaMdha mAlaparAnI saMsthAe karyo hato. rAtre paNa saMmelananuM kAma cAlu hatuM. keTalAka samaju bhAIoe kahyuM hatuM ke, devIne bhoga ApavAnA pariNAme ja ApaNA maMdironI dazA chAparAM vagaranI ke khIjaDAM nIce DhaMgadhaDA vagaranI hoya che. saMmelanamAM 21 gAmanA AgevAno hAjara rahyA hatAM. tA. 19mIe AjubAjunA kheDUtonuM eka saMmalana rAkhyuM hatuM. emAM grAma-saMgaThana zA mATe ? e vize jarUrI samajaNa ApI hatI. A bAju sAdhutAnI pagadaMDI 15 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoTI AnAvArI thaI che te aMge carcA thaI. tenI yogya tapAsa karI sarakAra pAse rajUAta karavA pAMca mANasanI kamiTI nImI. lagabhaga pacAsa gAmanA kheDUto AvyA hatA. vyavasthita kAma zarU thAya eTalA mATe emAMnA AgevAnonI eka kamiTI nImI. ane mAlaparA tathA bIjA eka ThekANe sahakArI bhaMDAranuM kAma zarU karavuM ema vicAryuM. eka rAtre bahenonI sabhA thaI hatI. bIjI rAtre gopAlakonI sabhA thaI hatI. puMjAbhAI kavi AvyA hatA. ane gopAlaka maMDaLanuM kAma zarU karavAnuM vicAryuM hatuM. gopAlaka sahakArI dhoraNe gAyonuM pAlana karavA taiyAra thAya to mAlaparA saMsthAe potAnI 20 vIghA jamIna ApavAnI taiyArI batAvI hatI. tA. 21-12-1953 : khIjaDIyA mAlaparAthI savAranA khIjaDIyA jaI AvyA. gAmanA bhAIono prema ghaNo hato. nizALamAM sabhA thaI. emAM bhAIone bhUdAna ane grAmasaMgaThana aMge samajAvyuM. bahenone anItinuM dhana gharamAM na AvI jAya te mATe cokIdAra thavA jaNAvyuM. ahIMyAM 63 vIghAM bhUdAna maLyuM ane pATaNAmAlajI gAmano 2dA vIghAM bhUdAna maLyuM. tA. 22-12-1953 : bhaMDAriyA mAlaparAthI savAranA bhaMDAriyA jaIne bapore pAchA AvyAM. bahenobhAIoe vAjategAjate svAgata karyuM. A gAmamAM nADodA rajapUtonI vastI che. eTale bairAM jAheramAM bahAra nIkaLatAM nathI. paNa mahArAjazrI uparanI zraddhAne kAraNe gIto gAtAM gAtAM sAme AvyAM hatAM. Akho rasto vALIjhUDIne sApha karyo hato. sabhA mATe zrama karIne oTo taiyAra karI nAkhyo hato. ane mahArAjazrI jayAM bhikSA levA javAnA hatA te gharo lIMpIgUMpIne taiyAra karyA hatAM. AkhA gAme phakta eka khAtedAra sivAya dareke bhUdAna ApyuM. eka bhAIe to cAra vIghAmAMthI eka vIdhuM ApyuM hatuM. kula bhUdAna 109 vIghA thayuM hatuM. ahIMnA sarapaMca hIrAbhAI bhImAbhAI che. mAlaparAmAM eka rAtanA prArthanA pachI grAmasaMgaThana zA mATe jarUrI che? te vize mananIya pravacana karatAM jaNAvyuM ke, sAmAnya rIte mANasane joIe 16 sAdhutAnI pagadaMDI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe tyAre prANI karatAM tenI vizeSatA dekhAya che. ane eTale ja dareka zAstramAM mANasanI kiMmata ghaNI UMcI AMkI che. jaina zAstromAM vizvanI klpanA ApavAmAM AvI che. enuM AkhuM svarUpa mANasamAM samAyeluM che. gItAmAM paNa kahyuM, 'he arjuna badhAM prANImAM huM rahelo chuM.' paNa manuSya yonimAM vizeSarUpe rahyo chuM. A parathI khyAla Avaze ke jenI kiMmata vadhAre tema tenI javAbadArI vadhAre. mANasanI vizeSatA eTalA mATe che ke te bIjA prANIono bhoga na le. paNa bIjA mATe e bhoga Ape. bIjA mATe ghasAya te UMco. eTalA mATe ApaNe vizvavAtsalya zabda vAparIe chIe. prema paMtha pAvakanI jvALA', 'hirano mAraga che zUrAno' eTale vAtsalya kavuM temAM keTalI javAbadArI che. teno paNa khyAla Ave che. bIjAne raMjADIne upabhoga karIe chIe tyAre lijjata nathI AvatI. paNa tyAga karIne khAIe chIe tyAre koI ora AnaMda Ave che. mANasanA svabhAvamAM A vastu paDelI che. paNa aneka janmonI bhUlone pariNAme tenAmAM khAmIo paNa rahI gaI che. e khAmIone puruSArtha dvArA kema dUra karavI tene mATe A ApaNo prayatna che. bIjAnA mATe jIvIe chIe tyAre ApaNI pratiSThA vadhe che. ApaNane saMtoSa paNa thAya che. eTalA mATe ApaNA saMgaThanano pAyo nIti ane tyAga mukhya rAkhyo che. veMta namI zake che enI sAme hAtha namavAvALA vaLI zake che. A vastu amalamAM mUkIe tyAre ja maLI zake. tene mATe meM vicAra karyo ane gAmaDuM ane gAya madhyamAM rAkhIne prayatna karavo ema vicAryuM. emAMthI khetI ane gopAlaka AvI jAya che. vizvavAtsalya e dhyeya che ane e dhyeya grAma saMgaThanamAMthI prApta karavuM che. ekalo tyAga nahi karI zakIe. eTale thoDuM choDatA jaIe. thoDuM meLavatA jaIe. eTalA mATe pharajiyAta bacata ane lavAdI be mukhya rAkhyA che. naitikabhAvo e mukhya vAta che. je divase potAnI jarUriyAta pramANeno mAla gAmaDAM pedA karatAM thaze ane bacata mAla vecatAM haze e divase A naitikabhAvanI jarUra nahi rahe. Aje kheDUtone kaMI rakSaNa maLatuM nathI. taLiyAnA bhAva dareka ThekANe baMdhAyA nathI. A Akho anyAya dUra karavA mATe saMgaThana jarUrI che. gAmaDAM bahumatImAM che. chatAM bIjA vargo bolakAM che. saMgaThita che, vasavAyA sAdhutAnI pagadaMDI 17 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa virodha kare. UbhaDa paNa virodha kare. je khetI nA karatA hoya te badhA. ja kheDUtono virodha kare. AmAMthI bacavA mATe ApaNe kamamAM kama gAmaDAM ane pachAta vargono vizvAsa to meLavavo joIe. ene mATe naitikabhAvo che. AthI gAmaDAnuM baLa vadhI jAya ane sarakAra sudhI asara pADI zakAya. lokazAhImAM bahumatIno avAja cAle che. e bahumatI nItivALI hovI joIe. A nIti grAmasaMgaThanano pAyo che. duniyAne paNa A saMgaThano mArgadarzana ApI zakaze. AmAM vacce AvatAM baLone AMcako ApavA mATe zuddhimaMDaLo, zAMtisenAonI huM himAyata karuM chuM. rAjakIya pakSa tarIke huM koMgresane mahattva ApuM chuM. kAraNa ke tene ghaNA varSothI naitikatAnuM baLa dezamAM khIlavyuM che. tene aspRzyatAne kADhavA kAyado karyo che. dArUbaMdhI mATe karoDonI Avaka jatI karI che. bhUmivaheMcaNI mATe tene kAyadA karyA che. paNa samAjanI tene madada nA maLI. eTale jeTalI joIe teTalI saphaLatA maLI nathI. AMtararASTrIya kSetre tene apUrva kArakirdI meLavI che. paNa dezamAM sAmAjika krAMti te karI zakI nathI. haidrAbAdamAM hamaNAM gaNotadhAro lAvavA prayatna thayo paNa koMgresanA sabhyoe teno virodha karyo. rAjAjI sAmAnya krAMtinI vAta kare che. tyAM dhArAsabhyo uhApoha kare che. A sthiti che. temAMthI kAM to mUDIvAda Ave ane kAM to daMDazakti Ave. eTale A baMne vastune dUra rAkhavA mATe vacalI kaDIrUpe eka saMghazakti nirmANa thavI joIe. vaziSTha jevI vyakti rAjA ane prajA vacce hovI joIe. Ane ApaNe grAmasaMgaThana kahIe chIe. sAcI vastumAM sarakArane baLa Ape, nabaLI paDe tyAM virodha kare. eTale Aje sattA koMgresanA hAthamAM che. tenAmAM amuka dRSTi to che ja. ene suvaLAMka ApavAnI jarUra che. bIjA pakSomAM evI koI cokkasa dRSTi mane dekhAtI nathI. eTalA mATe huM gAmaDAMne kahuM chuM ke rAjakIya mAtRtva koMgresane Ape, ane sAmAjika Arthika kSetromAM svataMtra raho. jo ApaNe sattAzAhImAM paDIe to je sthiti koMgresanI thaI te ApaNI thavAnI. eTalA mATe ApaNe preraka tarIke rahevAnuM pasaMda karIe chIe. sarakAra koMgresane e rIte grAmalakSI karavAnI che. A vAta mAtra kAryakartA samajI jAya, e basa nathI. kheDUto pote A vAta samaje, to ghaNuM kAma thAya. sAdhutAnI pagadaMDI 18 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhad gujarAtamAM AvA pAMca-cha ekama vyavasthita thAya to dezane mArgadarzana ApI zakAya. tA. 23,24-12-1953 : mAMDavA mAlaparAthI mAMDavA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. (vacce khIjaDIyA thoDo vakhata rokAyA hatA.) utAro darabAranI meDI upara rAkhyo hato. Aje bhAlanaLakAMThAnA cAre tAlukAnA 34 bhAIo AvyA hatA. be divasa rIMkAyA hatA. baporanI grAmasabhAmAM mahArAjazrInA pravacana pachI phUlajIbhAIe kheDUta maMDaLa pachavADenI dRSTino khyAla Apyo. gAme Aje aNajo pALyo hato. jamavAnuM judA judA ghera vaheMcI lIdhuM hatuM. loko sAthe bhUdAnanA kvoTA 5 hajAra ekaramAMthI 1500 ekara bAkI che te pUro karavA vize, saMgaThanane vadhAre pracAra karavA maMDaLa mATe phaMDa ekatra karavA, zuddhimaMDaLo vize jejarAno prazna tathA ciyADAno prazna vicAravA, Adarza gAmanI kalpanAnuM navuM vArSika saMmelana kyAM bharavuM, (uMmaragaDhe AmaMtraNa ApyuM che.) e badhAM praznonI chaNAvaTa thaI. ahIM 104 vIghA bhUdAna maLyuM. . 25-12-1953 : lIMbaDA mAMDavAthI pravAsa karI lIMbaDA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro zeThanI zeDI para rAkhyo. ahIM mahAlakArI kAryakaro ane dhArAsabhyo AvyA hatA. tA. 26-12-1953 : raMgoLA lIMbaDAMthI raMgoLA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM bIjA mUrtipUjaka sAdhuo paNa hatA. teo udAra vicAranA hatA. rAtre sabhAmAM paNa AvyA hatA. ahIM raMgoLAnuM moTuM taLAva bAMdhyuM che. temAM baMdha bAMdhI 18 gAmone pANI apAya che. ahIM 17 vIghAM bhUdAna maLyuM. tA. 27 thI 29-12-1953 : saNosarA raMgoLAthI saNosarA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro grAmapaMcAyatamAM rAkhyo hato. nAnAbhAI bhaTTa, manubhAI paMcoLI tathA lokabhAratInA vidyArthIo ane gAma lokoe moTI saMkhyAmAM AvI svAgata karyuM hatuM. sAdhutAnI pagadaMDI 19 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baporanA traNa vAgye koLI jJAtinuM saMmelana rAkhyuM hatuM. lagabhaga 40 gAmanA loko AvyA hatA. saMmelana rAtanA 11-00 vAgyA sudhI cAlyuM hatuM. saMmelananA pramukha tarIke nAnAbhAI bhaTTane vinaMtI karI paNa emaNe kahyuM ke emanI jJAtinA pramukha hoya te vadhAre sAruM. e ja jJAtinA AgevAna sabajI phulAbhAIne pramukha tarIke nakkI karyA. prathama TharAva mUkavAnI vidhi thaI. prathama TharAva : jJAtimAM 50 TakA vastIne ATha mAsa sudhI majUrI maLatI nathI. to temane jarUrI majUrI maLe evo prabaMdha karavA sarakAra ane prajAne vinaMtI karI. bIjo TharAva : maraNa pAchavanA bAramAnI prathA rada karavI paNa temAM carcA jAgI chevaTe 50 varasa uparanA mANasanuM maraNa thAya tyAre 12 varasanI nIcenAne jamADavA ema TharAvyuM. trIjo TharAva : keLavaNI ApavA bAbata ane sarakArI madada bAbata. cotho TharAva : majUrI meLavavA sahakArI maMDaLIo sthApavI. pAMcamo TharAvaH jhaghaDo thAya tyAre korTa-kacerIe na jatAM lavAda dvArA patAvavA. chaThTho TharAva : vyasana mukti. aphINa, gAMjo baMdha karavAM. sAtamo TharAva : bhUdAna upara samaja ApatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke naLakAMThAmAM saMvata 1955nI sAlamAM taLapadA komanuM eka saMmelana thayuM tyArathI tamArI sAthe mAro saMbaMdha thayo. amArAmAMnA, tamArAmAMnA keTalAka bhAIo mane naLakAMThAmAM maLyA ane naLakAMThA jevuM mArgadarzana ApavA kahyuM. huM to na AvI zakyo paNa ravizaMkara mahArAja samaDhiyALAmAM AvyA tyAM tamAruM saMmelana bharAyuM. mAruM dhyAna hamaNAM bhAla naLakAMThAnA prayoga pAchaLa vizeSa rokAyeluM rahe che. ane e ja kAraNe saurASTramAM rokAyo chuM. svarAjaya AvyuM che paNa haju ghaNuM karavAnuM bAkI che. jJAtio zAmAMthI UbhI thaI te prathama vicArIe. pAvAgaDhathI keTalAka kSatriyo UtarI AvyAM ane vaNakheDAyelI dharatI kheDavA lAgyA. naLasarovara dariyAnI eka khADI che. tenI AjubAjunI jamIna be komoe kheDI nAkhI. taLapadA ane gopAlaka meM temane pUchyuM tamane koLI zabda game che ? to kahe nA, paNa taLapada zabda mUkyo te gamato nathI. eTale meM guNa ane dhaMdho joIne lokapAla nAma ApyuM Ajano jamAno majUro, kheDUto ane gAmaDAono che. naLakAMThAmAM tamArA bhAIo dharatI kheDe che. paNa ahI to ghaNAM majUra bhAIo che. UbhaDane keTalI muzkelI hoya che enI 20 sAdhutAnI pagadaMDI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane jANa che. te dUra karavA mATe nAnI nAnI vADAbaMdhI dUra karavI joIe. taLapadA ane jaLapadA be bhAga che. jaLanuM kAma kare te khAravA, "paDhAra' kahevAyA. eka bhAga khetI karavA lAgyo tamAre koI ekAda komano vicAra DhakI dRSTithI nahi karavo joIe. taLapadA bhAIonI vastI vadhumAM vadhu dasa lAkhanI haze. bhAratanI vastI 36 karoDanI che. eTale jJAtino vicAra karatAM karatAM dezanA hitano vicAra karavAno che. A mATe ApaNe dezanA aMga tarIke badho vicAra karavo joIe. khetI ane majUrImAM pramANikatA rAkhavI. svAvalaMbI banavuM. majUra maMDaLI bane temAM pramANika dhoraNa rAkhavuM. A vAta pAyAnI che. nIti upara ApaNuM badhuM caNatara thavuM joIe. cuMvALiyA, taLapadA jevA bhedo dUra karavA joIe. have ApaNe dhaMdhAdArI maMDaLa UbhAM karavAM paDaze. kheDUtamaMDaLe kRSimaMDaLamAM AgaLa dAkhala thavuM paDaze. jhaghaDA lavAdothI patAvavAnA, bacata kaMI UbhI karavI te vicAravuM joIe. naLakAMThAmAM aDhaLaka DAMgara pakave che. chatAM avera na hovAne kAraNe te AgaLa AvI zakatA nathI. huM paiso sAcavavAnI vAta nathI karato. paNa vyavahAra na calAvI zakIe to emAM kaMIka khAmI che. kSati che teno vicAra karavo joIe. bacata be rIte karI zakAya. sAruM jIvana jIvIne, ane bIjI rIte maNadITha amuka rakama bacAvIne. naLakAMThAmAM vadhAre kharca strIomAM thAya che. kAyado ene naDato nathI ane vAtAvaraNa evuM che ke paTela ke mukhInuM tyAM cAle che. koI virodha vaMToLa kADhI zake nahi. have sudhAro thayo che. dIkarI e moMghI milakata che. te koI vecavAnI vastu nathI. tene bhaNAvavI joIe. tenuM sanmAna karavuM joIe. huM pUchuM chuM ke tame badhAM vicAra karavA bhegAM thayA cho. to bahenonA TharAvamAM ghara salAha laIne AvyA che ? tame kahezo ke e zuM jANe ? ame kahIe te emane kabUla. A vAta have nahi cAle ene kArobArImAM levAM joIe. sabhAmAM baheno dekhAtAM nathI. teno vicAra karajo. bIjI vAta vyasanonI che. dArU to tame nahi pItA ho, paNa cA ane sigAreTa to pItA ja hazo. ApaNe emAM moTAI mAnIe chIe. paNa zarIra ane dhananI barabAdI emAM samAyelI che. khoTo bagADa na karavo. pAMca mahemAna AvyA hoya to ATha-dazanI rasoI banAve che. vadhe eTale bheMsane nAkhI de. AvuM naLakAMThAmAM bane che. pADozI dharma choDIne bIjAne sAdhutAnI pagadaMDI 2 1 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apanAvIe chIe, badhAmAM A doSa che. kapaDAMlattA, rahana sahana ane bIjI vastuo sastI maLe tyAMthI kharIdIe chIe. gAmanI vastu gAmamAM bane ane AsapAsa banatI cIjo vAparavI joIe. satuM moMghu e ApaNA duHkhanuM mULa che. ghAMcInuM tela, vaNakaranuM kapaDuM, hAthano daLelo loTa vAparavAM joIe. AthI AkhuM gAma sukhI thaze. ATalA mATe kheDUtamaMDaLa cAle che. temAM tamo rasa lyo. bALakone bhaNAvo ane karelA TharAvonuM pAlana karIne AgaLa vadho. nAnAbhAI bhaTTa bolatAM jaNAvyuM ke, A saMmelanamAM AvyA pahelAM Aja savArathI huM vicAramAM paDI gayo chuM. tamane saune ame badhA pachAta varganAM bhAIo-baheno kahIe chIe. pachAta varganA tamo cho ke ame ? te huM nakkI karI zakyo nathI. eno nirNaya koNa kare ? melA kapaDAMvALAne pachAta kahevAya ? ke UjaLAM kapaDAMvALAne pachAta kahevAya ? pachAta koNa kahevAya e mane samajAtuM nathI. mArAM 70-72 varasa tamArA jevI komanA samAgamamAM gayA nathI. lokabhAratImAM AvavA pahelAM meM vicAra karelo ke, koLI athavA vAgharI vacce vasavuM. ane jIvana vyatIta karavuM. paNa e banyuM nathI eTale tamArA prazno huM samajI zakyo nahi. joDo DaMkhato hoya tene ja khabara paDe te samajuM chuM kharo. chatAM tamArI komanA zikSaNa mATe je vicAryuM che te kahuM. tamo satata majUrI karo cho. eTale tamArA chokarAne kahuM ke pAMca kalAka buniyAdI zALAmAM mokalo. to tamane gaLe nahi Utare. nAnA chokarAMne koNa rAkhaze ? bhAta koNa lAvaze. e vicAro tamane Avaze. eTale tamArAmAMthI sArI sthitivALA bhAIo bALakone bhaNAve. - tamArA jevA varga mATe be-be kalAkanI nizALa kADhavI joIe. savAre ke sAMje jyAre vakhata hoya tyAre chokarAMne nizALe mokale, kakko to AvaDe. ane thoDA saMskAra paDe. koInI sAthe bolatAM AvaDe. bIjI vAta bALakonI sAthe moTI uMmaranA bhAI-bahenone rAtre kAma uparathI AvyA pachI keLavaNI maLe evuM kaMI goThavavuM joIe. zikSaNa Ape tevA mANaso taiyAra karavA joIe. pahelAM ApaNe tyAM bhImasenanI vAto, rAmAyaNanI vAto saMbhaLAvatA. tamane majA Ave ane saMskAra paNa maLe. hamaNA kAranI vAto cAlI. kAraja haiyAmAM kotarAI gayeluM. eTale ye jAya ? kALajAnI TADha hoya to godaDAM 2 ra sAdhutAnI pagadaMDI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oDha ye jAya ? hamaNAM mArI pAse AkhI rAta DAkalAM vAgyAM. bairIne AkhI rAta mArI. koNa AvyuM? kone vAgyuM? e jotAM nathI. munizrI kahetA hatA ke rasIone mAratA nahi paNa A mAra koNa kADhe ? bIjI vAta emaNe kahI strIone pUchIne AvyA cho ? ame paNa nathI pUchatA. paNa tamArI pUMchaDI jIonA hAthamAM che. game te TharAva karIne jAo, paNa enA dilamAM nahi Utare to kakaLATa karaze ane e kakaLATa tamane mUMjhavaze. eTale mAnI jazo. comAsAmAM khero nAmanuM prANI thAya che. sApanI pUMchaDI pakaDIne pachI saMtAI jAya che. sApa game teTalAM pachADA khAya, marI jAya tyAM sudhI choDe nahi. ema strIoe tamArI pUMchaDI pakaDI che. A badhuM zikSaNa lIdhA sivAya nahi jAya. eTale tame bALako ane moTAM zikSaNa letAM thaI jAo. tamArI mahenata majUrInI chApa UbhI karo. ke pUruM vetana maLe. pramANikapaNe majUrI karavI joIe. koLI bhAIDo eTale basa e chApa UbhI thaI javI joIe. e keLavaNIthI thaze. koTapATalUnanI keLavaNInI vAta nathI karato. paNa akkala Ave, hoMziyArI Ave, saMskAra Ave. te mATenI keLavaNInI vAta karuM chuM. bahenone paNa keLavaNI Apo. te phATI nahi jAya. tame phATatA hazo to bacAvaze e jAtanI keLavaNI ApavAnI jarUra che. manubhAI paMcoLIe jaNAvyuM ke, gAmaDAMne TakAvavA mATe mane jarUra lAge che te bAbata jaNAvatAM kahyuM ke, gAmaDAMne jIvatAM rAkhavAM hoya to khAdI ane gopAlana mukhya levA joIe. e sivAyanuM saMgaThana adhUruM raheze. zoSaNa mATe paNa saMgaThana thaI zake. eTale ApaNe nIcenAne sAthe rAkhIe. te eka saMgaThana che. ApaNA karatAM ghaNA loko duHkhI che. tene khoLAmAM levA joIe. Izvara garIba ane gAya mATe avatare che. gAya dareka rIte upayogI che. khaDa khAya ane dUdha Ape. huM koIne kahuM gAyanuM ghI, dUdha khAva to kahe che moMdhuM paDe che. paNa tenuM kAraNa bheMsanA pADA ucheravA paDatA nathI. javAba maLe che : bhagavAnane tyAMthI AyuSya ochuM laIne AvyA che. TrekTara paNa gAyane mAravAnuM sAdhana che. kArakhAnAvALA tene game te prakAre ghusADavA mAge che. yaMtrovALA mUDIdAro e karaze. paNa ApaNe ene badale gAyane mahattva ApavuM joIe. tenuM ja ghI, dUdha vAparavuM. mahiSAsura nA joIe. sAdhutAnI pagadaMDI 23 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAta hirajanonI che. enI khAMdha upara ApaNe beThAM chIe. tyAMthI UtarI javuM joIe. zAstranI vAta nA karazo. jo zAstronI vAta karazo to tamane ADuM Avaze. emAM lakhyuM che, ke koLIonuM saMgaThana hoya nahi. tene zAstra vAMcavAno adhikAra nathI. sAMbhaLe to gaLAmAM UnI soya bhoMkavI. eTale zAstrone bAjue mUkI devAM. ane sAcI vAta samajavI joIe. khAdI paherIe to vaNakarane kAma maLe. DozIne kAma maLe, A badhuM karazuM to ApaNuM saMgaThana pUrepUruM jAmaze. paTelIyAoe lakhaNAno dhaMdho choDI devo joIe. saMgaThananI traNa kasoTI--tame khAdI paheratA hovA joIe. hirajanone aDatA hovA joIe ane gAyone pALatA hovA joIe. A komanA 47 gAmanA AgevAna saNosarAnA savajI karasana che. ahIM lokabhAratI (grAmavidyApITha) nAmanI saMsthA hamaNAM zarU thaI che. saMcAlaka nAnAbhAI bhaTTa che. saMsthAne lagabhaga 600 vIghAM jamIna kheDANa che ane 400 vIghAMnuM gocara che. pANInI muzkelI ghaNI che. jamIna patharALa che. saMsthAnI 50 vIghAM jamInamAM naheranuM pANI AvI zake che. gAmane paNa pANI maLe che. hamaNAM 40 vidyArthIo bhaNe che. temane badhI jAtanI tAlIma ApavAmAM Ave che. khetIkAma paNa karavAnuM hoya che. haju makAno taiyAra thayAM nathI. gAmanI eka dharmazALA che. tene thoDuM riperiMga karIne temAM varga zarU karyA che. rasoDuM, chAtrAlaya ane abhyAsa badhuM tyAM ja cAle che. mahArAjazrInAM pravacano tyAM rAkhyAM hatAM. vidyArthIone khUba rasa paDyo hato. vizvavAtsalya ane temAMthI phalita thato prAyogika saMgha temAMthI kRSivikAsa maMDaLa, gopAlaka maMDaLa, majUra maMDaLa, grAmodyoga maMDaLa, rAjakIya pakSa sAthenA saMbaMdho, zuddhi maMDaLa ane zAMtisenA vize vigatavAra citra rajU karyu hatuM. praznottarI paNa rAkhI hatI. rAjakIya pakSa tarIke koMgresane sAtha ApavA vize ThIka ThIka carcAo cAlI. mahArAjazrIe badhI rIte enA khulAsA karyA hatAM. tA. 30-12-1953 : rAmadharI saNosarAthI rAmadharI AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla. utAro darabAranA utAre rAkhyo hato. ahIM cora, vaDalAnuM taLAva bAMdheluM che. temAMthI khetI mATe pANI ghaNAM gAmone apAya che. 24 sAdhutAnI pagadaMDI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sane 1954 tA. 31 thI 3-1-1954 : AMbalA rAmadharIthI AMbalA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro adhyApana maMdira pAse eka makAnamAM rAkhyo hato. saMsthAnAM bhAI-baheno ane gAma lokoe bhajana-maMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM hatuM. AMbalAmAM mAgazara vadI 12, tA.ra-1-19pa4nA roja saMsthAnI varasagAMThano utsava hato. te prasaMge mukhya mahemAna tarIke mahArAjazrI AzIrvAda Ape evI icchA nAnAbhAI, mATaliyA ane manubhAInI hatI. kudaratI rIte ja amAre A bAju AvavAnuM hatuM. eTale barAbara meLa besI gayo. vidyArthI bhAI-baheno ane kAryakarone khUba AnaMda thayo. savArasAMjanI prArthanA ane pravacano thayAM hatAM. AMbalAnI saMsthA varasamAM be vAra utsava Ujave che ane jUnA navA vidyArthIo bhegA maLe che. arasaparasa vArtAvinoda kare che. eka vakhata zramayajJa kare che ane eka vAra varSagAMTha Ujave che. saMsthAnI khetI joI. be mazIna mUkelAM che. phaLa-jhADo paNa che. AMbA, jAmaphaLa, cIku, mosaMbI, dADama vagere che. khetImAM utpanna sAruM Ave che. zikSaNamAM moTo bhAga khetIno che. badhI majUrI bALako kare che. abhyAsamAM paNa koI nizcita pAThyapustako nathI. paNa amuka pustako nakkI karyA che. te lAIbrerImAM mUkI de che. ATha-dasanI TukaDImAM bALako pustako vaheMcI le che. prAthamika zALA naI tAlImanI dRSTie cAle che. kapaDAM hAthe taiyAra karI le che. kamarasALa upara vaNatAM paNa AvaDe che. sUtara beMka karI che. vidyArthIo AMTI ApIne tenI pensila ke noTa le che. potAno nAsto hAthe karI le che. prAthamika zALA pachI lokazALAmAM Ave che. pachI uttara buniyAdImAM ane pachI adhyApana maMdira ke lokabhAratImAM jAya che. gauzALA suMdara che. badhAM maLIne 81 jIva che. saMsthA pAse 500 vIghA jamIna che. utsavanA divase 8-30 vAgyAthI kAryakrama zarU thayo. prathama manubhAI paMcoLIe saMsthAno itihAsa kahyo ane cAlI rahelAM kAryanI rUparekhA ApI. AnI zarUAta nAnAbhAI bhaTTe karelI hatI. bhAvanagara rAjaye nAnAbhAIne sAdhutAnI pagadaMDI 25 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMbalA gAma saMsthA peTe ApavAnI IcchA batAvI paNa nAnAbhAIe kahyuM, mArI keLavaNInI geDa beThI nathI. eTale gAma laIne zuM karuM ? kAryakarone paNa temaNe kaheluM ke tame ahIM mAtra zikhavADavA AvatA nathI. paNa zIkhavA Avo cho. eTale AMkha ughADI rAkhajo. A badhAM gAmaDiyAM mUrakha nathI. emanI pAsethI ghaNuM zIkhavAnuM che. muMbaI sarakAre eka vAra 14 lAkha rUpiyA ApIne zaheramAM kaoNleja sthApavAnI icchA pradarzita karI. paNa nAnAbhAIe kahyuM ke bhArata gAmaDAmAM vase che. eTale mAre gAmaDAne yogya keLavaNI ApavI hoya to gAmaDAmAM rahIne ja keLavaNI ApavI joIe. tamAre ja mane paisA ApavA hoya to ahIM ApI zako cho. tyArabAda nAnAbhAIe keLavaNI kevI hoya te mATe kahyuM, gAmaDAMne anukULa keLavaNI hoya te ja sAcI keLavaNI. sudharelA lokone A gamatuM nathI. paNa tama badhAnA manamAM ja cokkasa niSThA hoya to paNa ghaNuM thaI zakaze. bhale cAra jaNa rahyA, paNa jo peTa phulAvIne deDakAnI jema jorathI avAja karyA karaze to saMbhaLAze kharo. aMtamAM mahArAjazrIne, saMsthAne AzIrvAda ApavA vinaMtI karI. saMsthA eka sAdhu-puruSanA punita pagalAMthI dhanya banI che. emanA AzIrvAdathI saMsthAne moTuM baLa maLI raheze. chevaTe mahArAjazrIe khUba suMdara rIte praznonI chaNAvaTa karI. saMsthAnAM kAryo pratye saMtoSa vyakta karyo ane nathurAma zarmA jevA yogya vyaktinA ziSya tarIke nAnAbhAIe brAhmaNadharmanI paraMparA sAcavI che. tethI AnaMda vyakta karyo ane AzIrvAda to IzvaranA che ja. huM mArI hArdika zubhecchA pAThavuM chuM. tA. 4,5,6-1-1954 : sonagaDha AMbalAthI sonagaDha AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro kalyANajI muninA AzramamAM rAkhyo hato. vacce jitharIgAma najIka TI.bI.nI hospiTalamAM doDheka kalAka rokAyA hatA. ahIM TI.bI. mATe ghaNI ja suMdara sAravAra thAya che. upacAra mATenAM badhAM ja sAdhana che. DaoNkTara ghaNA sArA che. daradIonI icchA mahArAjazrInuM pravacana sAMbhaLavAnI hatI. paNa saMjoga pramANe DaoNkTare bapore vyavasthA karavA jaNAvyuM. 26 sAdhutAnI pagadaMDI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sonagaDhanA traNa divasa daramiyAna be divasa AzramamAM praznottarI rAtanA thaI. eka divasa hAIskUlamAM pravacana rAkhyuM hatuM. vidyArthIone khUba AnaMda Avyo. prAthamika zALAmAM paNa kAryakrama rAkhyo hato. rAtre gAmamAM jAhera sabhA thaI. temAM mahArAjazrIe ahIM je traNa jAtanI saMskRtio kAma kare che e jaNAvyuM. eka AMbalAnI zikSaNa paddhati bIjI kalyANajI bApAnI Azrama paddhati ane trIjI kAnajI svAmInI AtmA ane jJAna aMgenI. A traNamAM beno paricaya thayo. kAnajI svAmIvALI pravRttino paricaya hetupUrvaka na thayo. jyAM sudhI mAnavo sAmAnya kakSAnA hoya tyAM sudhI tene mAnavatAnA pATho zIkhavavA joIe. jo mAnavatA nA AvI hoya ane AtmAnuM jJAna ApavAmAM Ave to mANasa nizcita thaI javAno bhaya che. eka sAdhu puruSa roja AtmAnuM jJAna ApatA. eka divase vIMchI karaDyo to eTalI badhI bUmo pADatA ke vAta nA pUcho. AtmajJAnanI kasoTI e ke, ekabAju dUdhapAka hoya ane bIjI bAju chAsa roTalo hoya to zuM game che ? baMgalo hoya ane chAparuM hoya to zuM game che? enA upara jJAnano AdhAra che. jo sAruM gamatuM hoya to mAnavuM ke zarIra AtmA che. ahIM kalyANajI bApAno Azrama che. 85 chokarA bhaNe che. cAra-pAMca munio rahe che. paNa badhA vAhanano upayoga kare che. kalyANajI bApA davA Ape che. kAnajI svAmIno Azrama vizALa che. zrImaMta loko eno ghaNo upayoga kare che. AryasamAjanuM gurukuLa paNa ahIM che. have hAIskUlamAM zikSaNa Ape che. tA. 1-154 : moTAsurakSA sonagaDhamAM 51 vIghAM jamIna bhUdAnamAM maLI. kabIra sAhebanA mahaMte haLa ane sALanI jamIna bhUdAnamAM ApI. sonagaDhathI moTA surakA AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. kalyANajI bApA sAthe AvyA hatA. gAme bhajana-maMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM. ahIM 10 vIghAM bhUdAna maLyuM. sAdhutAnI pagadaMDI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 8,9-1-1954 : zihora moTA surakAthI zihora AvyA. aMtara traNa mAIla. vidyArthIo ane gAmalokoe benDa sAthe svAgata karyuM. hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa pravacana karatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, vidyArthIo tame bhaNIne zuM karazo ? tamArI najaramAM kyo nakazo che ? koI vahANavaTIne pUchavAmAM Ave ke bhAI tuM vahANane kyAM laI jAya che ? te ema nahIM kahe ke javAya tyAM jaIza. sthaLa nakkI ja karyuM hoya che. musAphara paNa lakSa nakkI karIne ja jAya che. tamAro Azaya moTe bhAge nokarIno hoya che. nokarI zA mATe ? to javAba maLaze, paisA mATe. Ama pachI gharaDAM thaIzuM ane pachI marI jaIzuM. to huM kahIza ke A dezanA loko mAtra jIvavA mATe jIvatA nathI paNa maryA pachI paNa eka ucca jIvana jIvavAnI kAmanA rAkhe che. vidyA mukti mATe che. tame kahezo AjhAdI to AvI gaI che. paNa kharI AjhAdI to bojo ocho kare che. Aje to vadhAre kharca kare, jamaNavAramAM eMThuM mUke. bhajiyAM pheMke te hoMziyAra kahevAya che. vacalA kALamAM A badhuM cAlyuM. bApujIe A joIne naI tAlImanI vAta mUkI. naI tAlIma eTale mAtra reMTiyo nahi. jIvana jIvavAnI kaLA. bIjAnuM zoSaNa karyA vagara jIvavAnI kaLA, te keLavaNI che. tame zrama karIne rasto bAMdhyo tethI AnaMda thAya che. TIMpe TIMpe sarovara bharAya. tame je niyama na pALo te niyama bIjA pAse paLAvavAno Agraha nahi rAkhavo joIe. maLelI lokazAhIne vyApaka banAvavI hoya to prathama niyama ApaNe pALIe. pachI bIjAne kahIe. Ane zista kahevAmAM Ave che. eka mANasane vicAra thayo ke A badhI sabhA vaktA sAme jue che. ane mArI sAme jotI nathI eTale eNe kAraso karyo. pAchaLa rahIne dhUNavA mAMDyuM. lokonuM dhyAna gayuM. ane sabhA tUTI paDI. AvuM hamaNAM ghaNuM bane che. makAna toDavuM saheluM che. paNa bAMdhavuM hoya to vAra lAge. eTale mArI tamane badhAne vinaMtI che ke jeTalI tame zista pALazo teTaluM tamAruM kalyANa thaze. ane prajAnuM ghaDatara thaze. niyamo karatAM pahelAM khUba vicAra karajo . paNa karyA pachI ene vaLagI rahejo. vAlIone kahuM chuM ke, tame vidyArthIne 28 sAdhutAnI pagadaMDI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA nA mAnazo. emanuM magaja svaccha hoya che. temanAmAMthI paNa kaMIka zIkhavA jevuM hoya che. bIjI vAta bhUdAnanI che. mAtra jamIna ApavI e teno hetu nathI. paNa krAMtinI prakriyA che. krAMti eTale mAraphADa ke hohA thAya tema nathI. hRdayanuM parivartana karAvavuM te sAcI krAMti che. pazu karatAM mANasa UMco che. tenI UMcAI sAbita karavAnI kriyA e bhUdAna che. badhA mitro yAtrAe jAya dareka judI judI jAtanI vAnagIo lAvyA hoya pachI eka ThekANe besI khAvA beThA, badhAye moDhuM pheravIne bese te sAruM ke badhA ekabIjAnI vAnagIo Apale karIne vaheMcIne premathI khAya te sAruM ? A vaheMcIne khAvAnI vAta bhUmidAnanI che. amerikAmAM eka mANasa UMcA baMgalAmAM rahe ane AphrikAmAM mANasane jhUMpaDuM nA maLe to e nyAya nathI. eka bAju moTI havelI hoya ane eka bAju phUTapAtha para sUvA nA maLe. A bheda IzvarI nathI. ene ApaNe dUra karavo joIe. tamArAmAM keTalAya vidyArthIo garIba haze. tene tame madada karI zako. jenI pAse je che temAMthI bIjA mATe thoDuM choDe enuM nAma bhUmidAna. trIjI vAta sAdAInI che. bIjA upara bojo nA paDe te rItanuM jIvana jIvavuM tenuM nAma sAdAI. TolsTaoNyanI vAta Ave che. eka ghoDezvAra nIkaLyo. bIjo mANasa mAthe bojo laIne nIkaLyo. ghoDezvAre kahyuM lAvo bojo laI lauM. pelA mANase kahyuM bhAI dayA AvatI hoya to ghoDA uparathI nIce UtarI jAne ! ApaNe evuM jIvana jIvavuM, joIe ke je bIjAne bhArarUpa na thAya. keTalAka pAMca hajAranuM dAna Ape che. paNa paccIsahajA2nuM zoSaNa kare che. to te krAMti nathI. ApaNe arIso laIne joIe to aMdara DAgha dekhAya che. e DAgha kADhavA mATe arIsAne ghasIe chIe, badalIe chIe, chevaTe phoDI nAkhIe chIe. paNa DAgha jato nathI. Ama bIjAno DAdha joIe paNa potAno nA joI zakIe to ApaNe AgaLa nahi vadhI zakIe. potAnI bhUla jovI tenuM nAma saMyama. bIje divase upAzrayamAM jainonI sabhA rAkhI hatI. baporanA bahenonI sabhA rAkhI hatI. zihora cAre bAju DuMgarAnI taLeTImAM AveluM che. UMcA sAdhutAnI pagadaMDI 29 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahADa upara zihorA mAtAnuM maMdira che, moTuM taLAva che. chIMkaNI ane vAsaNano dhaMdho mukhya che. tA. 10-1-1954 : rAjaparA (khoDiyAra maMdira) zihorathI rAjaparA AvyA. aMtara pAMca mAIla. ahIM khoDiyAra mAtAnuM prakhyAta maMdira che. tA. 11-1-1954 : bharateja rAjaparAthI bharateja AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro paMcAyatamAM rAkhyo hato. tA. 12-1-1954 : nAlI bharatejathI nAlI AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro majUra saMskAra maMdiramAM rAkhyo hato. gAme ane vidyArthIoe DholatAMsAM sAthe svAgata karyuM hatuM. A gAma vADInuM che. jAmaphaLa ane dADama cheka amadAvAda jAya che. tA. 13-1-1954 : bhAvanagara mahArAjazrInAM be oNparezano nAlIthI nIkaLI bhAvanagara AvyA. aMtara pAMca mAIla gAmanA AgevAno devendrabhAI, gaMgArAmabhAI vageree svAgata karyuM. bhAvanagaramAM mahArAjazrInA AvavAnuM prayojana temanA nAkamAM hADakI vadhatI hatI. jethI vAraMvAra zaradI ane udharasa thaI AvatAM hatAM. temaja chellAM pAMca-cha mAsathI anusvAra bolavAmAM muzkelI paDatI hatI. temaja vadharAvaLanuM darda hatuM. teno upacAra karAvavAnA hatA. mahArAjazrInI icchA oNparezana sivAya vaidakIya rIte upacAra thAya to sAruM tevI hatI. paNa devendrabhAI ane DaoNkTaronI salAha thaI ke tAtkAlika oNparezana karAvI levuM. amo AvyAM te ja divase devendrabhAI, gaMgAdAsabhAI ane daulatabhAI zeTha sAthe davAkhAnAmAM gayA. DaoNkTara dasture tapAsyA to aMgrejI S (esa) AkAre hADakuM vadheluM jaNAyuM ane tA. 16mIne nivAre baMne oNparezana sAthe karAvI levAnuM nakkI thayuM. jaMyatIlAla khu. zAha AgalA divase rAtre AvI gayA hatA. DaoNkTaroe be rUmano alaga vorDa khAlI karAvyo hato. sAdhutAnI pagadaMDI 30 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAM mahArAjazrI rAtre AvI gayA. DaoNkTare ijekzana tathA bIjI sAphasUphI karI. bIje divase savAramAM 10-30 thI 11-45 sudhI oNparezananuM kAma cAlyuM. aMdara devendrabhAI ane gaMgAdAsabhAI be ja hAjara hatA. zIzI saMghADyA sivAya ijekzana ApIne kAma karyuM. mahArAjazrIe sArI sahanazakti batAvI. DaoNkTaro khuza thayA. pachI sTrecaramAM vorDamAM lAvyA. rAtre be vAgye UThyA. DaoNkTare Temparecara lIdhuM. lagabhaga 100 hatuM. khorAkamAM dareka vastu khAvAnI chUTa hatI. gocarI mATe koI sAdhu laI Ave to cAle. eTalA mATe be traNa sAdhu-sAdhvIone bIjAbhAIo maLI AvyA. paNa game te kAraNasara koI AvavA taiyAra na thayA. DaoNkTaro koI ne koI vAraMvAra AvatA hatA. mahArAjazrI davA pIvAmAM khUba kALajI rAkhatA. banatA sudhI to TikaDI ja letA. ane te paNa prANIjanya nA hoya tevI. rAtre to koIpaNa davA letA ja nahi. DaoNkTaro paNa badhI rIte anukULa thaI jatA. tA. 31mIe to koIno AdhAra lIdhA sivAya jaMgala patAvyuM. potAnAM kapaDAM paNa dhoyAM. vacce eka vAra eka mUrtipUjaka sAdhu kapaDAM dhoI gayA hatA. bhogIbhAI zeTha milavALA dararoja khabara jovA AvatA. temane khUba sahAnubhUti batAvI. saurASTranA pradhAno jAdavajI modI, DhebarabhAI, dayAzaMkara dave vagere avAranavAra AvatA hatA. tA. 27mIe kurezIbhAI, aMbubhAI, surAbhAI ane devIbahena AvyAM. jayaMtIbhAI to ahIM hatA ja. saMghanA kAmo vize vAto thaI. vividha AgevAnonI mulAkAto tA. 1lI e ame davAkhAnuM choDyuM. bhogIbhAI zeThano Agraha hato ke potAne jUne baMgale mahArAjazrI padhAre. ame ahIMnA bhAIone maLIne e sthAna nakkI karyuM. tA. 2jIe bhogIbhAIe potAnI milanA DaoNkTara ane gAmanA pratiSThita DaoNkTarane bolAvyA. temaNe mahArAjazrIne barAbara tapAsyAM. phoTo joyo ane lohIno rIporTa joyo. temane lAgyuM ke phephasAmAM thoDo bagADa che. eTale tene mATe davAno korsa levo joIe. tA. 6ThThIe zrI DhebarabhAI maLavA AvyA. temaNe phoTo joIne kahyuM, jiMtharI javuM joIe. tA. 12mIe jiMtharIvALA DaoNkTarane batAvavuM pachI zuM karavuM te nakkI thaze. hAlamAM devendrabhAInI davA cAle che. tA. 10mIe nANApradhAna manubhAI sAdhutAnI pagadaMDI 31 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAha mahArAjanI tabiyata jovA AvyA. te pachI rasikabhAI ane jAdavajIbhAI AvI gayA. tA. 12mIe bapora pachI DhebarabhAI, rasikabhAI ane jAdavajIbhAI maLavA AvyA hatA. DhebarabhAI keTalIka vAto karavA rokAyA hatA. khAsa to bhUdAna koTA pUrI karavAnI vAta hatI. e koTA nakkI karavAmAM mahArAjazrI paNa bhAgIdAra hatA. eTale saurASTranI ciMtA hatI. ane vinobAjIe kahyuM hatuM ke, gujarAta ahiMsAnI bAbatamAM AgaLa che paNa satyamAM keTaluM ? tenI khabara nathI. teno kharo khyAla A bhUdAnathI AvavAno hato. eTale mahArAjazrI kaMIka AMcako ApavAnuM vicAra karatA hatA. te vicAra DhebarabhAIne jaNAvyo. mArca mAsathI dararoja eka hajAra ekara jamIna nA maLe to te divase upavAsa karavo. DhebarabhAIe to emanI rIte samajAvyA ane pote kebineTamAMthI paMdara divasanI rajA meLavI e kAmamAM lAgaze ema kahyuM. tA. 13mIe DaoN. caturvedI jiMtharIvALA, DaoN. dastura ane DaoN. vijayazaMkarabhAI AvyA. bhogIbhAI zeTha, devendrabhAI, gaMgAdAsabhAI vagere hAjara hatA. DaoN.caturvedIe phoTo joyo. ane pachI vigata pUchI lIdhI. tAva, udharasa, nAkanI sAravAra pachI maTI gayAM che. Temparecara paNa rahetuM nathI. bhUkha lAge che. UMgha paNa sArI che. tema chatAM phoTAmAM temane kaMIka cihna dekhAyuM hatuM. eTale pUchyuM ke, kadAca bImArI AvI haze. e uparathI DaoNkTare kahyuM ke huM atyAre kaMI karI zakato nathI. paNa eka mahino ArAma karo. tyArapachI pharI tapAsa karIzuM. ane progresa zuM thayo te joIza. e daramiyAna Apa jiMtharI Avo to sAruM. tyAM huM badhI vyavasthA goThavI ApIza. paNa mahArAjazrInuM mana khAsa anivArya saMjogo sivAya javAnuM nahotuM. keTalAka niyamomAM paNa muzkelI AvatI hatI. eTale DaoNkTare ahIMyAM rahIne ArAma levAnI salAha ApI. tA. 1pamIe jiMtharIthI be DokTara AvyA. peTamAM moMDhA vATe naLI nAkhI pIMcakArI pANI lIdhuM. ane nasamAMthI lohI lIdhuM. daramiyAna ahIMnA sthAnika DaoNkTara roja tapAsI jatA hatA. tA. 24mIe DaoN. caturvedI pharIthI AvyA. phoTA ane rIporTa joyA pachI kahyuM koI vyAdhi nathI. tema TrITamenTa karavAnI paNa jarUra nathI. phakta ArAma levo paDaze. ane ochuM bolavAnuM, ochuM sahana karavAnuM e rIte 24 kalAkanA divasano 8 kalAka samajIne kAma levuM. .32 sAdhutAnI pagadaMDI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 26mIe vajubhAI zAha AvyA. temanI sAthe bhUdAna kvoTA pUro karavA vize ThIka ThIka vAto thaI. saurASTrabharamAM rojanI hajAra ekara jamIna nA maLe to upavAsa karavAno vicAra paNa AvI gayo. paraMtu chevaTe kAryakaronI jAgRti ane potAnA saMtoSa mATe tA. 8mI mArca sudhImAM saurASTrabharamAM 25 TukaDI bhUdAna kAme nA lAge to bhUdAna pravAsa zarU karI devo. tathA Akho mArca roja eka kalAka ciMtana ane be kalAka mauna rAkhavuM ema vicAryuM. ravizaMkara mahArAjanI mulAkAta tA. 27mIe ravizaMkara dAdA khabara jovA AvyA. rAtre prArthanAmAM emaNe keTalIka suMdara vAto karI. bhagavAne pAMca jJAnendriya ApI, pAMca karmendriya ApI. karmanI sAthe jJAna ApyuM. koI vastu ekalI nA ApI. vastA pakaDavA jaIe ane kharAba hoya to na aDIe. mana, buddhi, citta, aMtaHkaraNa ApyuM. A badhuM zobhA mATe nathI ApyuM. paNa samAjamAM ekabIjAne madada karavA mATe ApyuM che. samAjamAM huM kone khapamAM Avyo? ke mane koI khapa AvyuM. e badho vicAra karavo joIe. devadarzana karyA. jAtrA karI. paNa A vize ochuM vicAryuM che. "piMDe so brahmAMDe kahyuM. AMkha zarIra mATe jue che. tyAre e zarIra kayuM ? AMkha zarIra, paga zarIra ke dhaDa zarIra ? badhAM bhegAM thayAM tyAre zarIra banyuM. koI eka iMdriya potA mATe kAma nathI karatI. koI mAthAmAM DAMga mAravA taiyArI kare to hAtha tarata rakSaNa karaze. hAthane vAgavAnuM to che ja. chatAM sahaja te UMco thaI jAya che. peTanA poSaNa mATe hAtha kAma kare che, paga kAma kare che, Ama darekanA kAma judAM, svabhAva judA. chatAM eka bIjA mATe kAma kare to dharmamaya samAjaracanA banI jAya. | munizrI bhikSA le che lokomAMthI ane potAnI buddhi samAja mATe vApare che. paNa have divase divase ApaNe potAnA sukha mATe jIvatAM thayAM chIe. pANI paNa jAte pIvA nathI jatA, bIjA pAse maMgAvIe. potAnA sukha mATe bIjAnuM sukha jhUMTavyuM. koI pathArI karI Ape, koI khAvAnuM karI Ape. AthI bIjAnuM sukha ApaNe harI levuM paDe che. e pApa che. kartavya karma, ApaNe jAte karavuM joIe. duniyAmAM sAmAnya rIte gatAnugati cAle sAdhutAnI pagadaMDI 33 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. eTale sArA mANasonuM dekhIne sAruM kare che. khoTAnuM dekhIne khoTuM kare che. eTale ApaNe sArA thavuM joIe. gharano mANasa ATha vAgye UThe to, bIjA mANaso paNa moDAM UThatAM zIkhe. duniyA ochuM kAma karatAM zIkhe to duniyA marI jAya. eTale bane teTaluM vadhAre kAma karavuM. potAnuM to hAthe karavuM ja. Aje to je besI rahe bahu kharca kare, ArAmathI jIve tene ApaNe moTo mANasa kahIe chIe. bIjI vAta, gRhaudyogonI che. ghAMcInuM tela vAparavuM, vaNakaranuM kapaDuM paheravuM to ghAMcI-vaNakara jIve. huM utpanna karuM e bIjA kharIde to huM jIvuM. kapaDAM hAthe taiyAra karI le to ghaNI sAdAI Ave. hAthanAM kapaDAM hoya to sAcavavAnuM mana thAya. jADAM hoya to zarama na Ave. kAraNa ke jAte karyuM che ane gharanuM kANuM purAI jAya te juduM. Ano cepa pADozIne paNa lAge che. garIba mANaso je besI rahe che. tene roTalo ApavAnuM puNya karyuM. Aje madhyamavarga duHkhI che. kAraNa enuM potAnuM che. khAnAra ghaNA ane kamAnAra eka. tenuM ja nAma madhyamavarga. dhaMdho evo karavo joIe ke bahenobhAIo sau kAma karI zake. baheno bacata karI zake. bALakone kamAvavAnuM nA kahevuM. paNa bacata karavAnuM kahevuM. cA-bIDI nA pIvAya ethI bacata thAya. paisAdArane tyAM moTuM ane garIbane tyAM paga" enuM nAma madhyamavarga. sArI rIte dharmapUrvaka jIvavuM hoya to gharanA kAma pote karI levAM joIe. kapaDAM, vAsaNa, pANI, khorAka badhuM jAte karI levuM. nirogI zarIra thaze. have maryAdA AvI gaI che. eTale jo A nahi zIkhIe to duHkhI thaIzuM. badhA dhaMdhA thoDAM mANasonA hAthamAM AvyA che. gADAvALo bhUkhe mare che. kAraNa ke moTaro AvI che. kosa cAlato tyAre baLada jIvatA, camAra jIvato, have yaMtra AvyuM. paisA paradeza mokalI ApavAnA, gAyo to paLAya ja zuM kAma ? tyAre zarIra zuM kAma AvavAnuM ene UMcakIne pharavAnuM ! bI.e. thayelI bahena bALako mATe meTrikavALA mAstarane Tyuzana karavA lAve che. tyAre tAruM zikSaNa zA kAmanuM ? bALakone dUdha koI pAI jAya muMbaImAM meM nizALa joI. AvA bALakone laI Ave, laI jAya, mutaravuM hoya to nADuM choDI Ape, khavarAve, pIvaDAve, pAuDara chAMTe, dUdha pAya. mA zuM kare ? to kahe besI rahe. AmanuM joIne pelo madhyamavargavALo 34 sAdhutAnI pagadaMDI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mAMDe che. pachI kahe che pUruM thatuM nathI. eTale huM bahenone kahuM chuM ke tame gharanAM kAma jAte karatAM zIkho.kharca ghaTI jaze, pApa ghaTI jaze. chokarAM bhaNyAM che kharAM, paNa keLavaNI maLatI nathI. kulphIvALo Ave eTale doDe. bajAruM cIjo khAyA kare, pachI bImAra paDe. kharca vadhAre kare te khAnadAna kahevAya. sigAreTa pIve, cA pIve, roja be rUpiyA kharca kare ane khAvA bese tyAre vejITebala khAya. Ano ukela kyAMthI Avaze ? jo ApaNe nahi jAgIe to ! gharanI DozI kAma karatI enI chokarI nathI karI zakatI ane enI chokarI to zuM karaze ? e savAla che. jarUriyAta vadhaze to pApa vadhaze. game te dhaMdho karavo paDaze. Aje je dhana Ave che. te khUMTa mArIne ja Ave che. eTale pavitra nathI hotuM. jo dharmanuM rakSaNa karavuM hoya to dharma karavo paDaze. haNAyelo dharma haNe che, rakSAyelo dharma rakSaNa kare che. tA. 26mIne zanivAre sAMje sANaMdathI maNibahena paTela nAkanA oparezana mATe AvyAM. oNparezana sArI rIte patAvIne tA. 8mIe pAchAM gayAM. eka divasa harabhAI trivedI adhyApana maMdiranA zikSako laIne AvyA hatA. gAMdhIvicAra vartuLanA bhAIo paNa kAryakrama mATe AvyA. carcA, praznottarI sArAM thayAM. tA. 8mIe nakkI thayA pramANe 25 TukaDI bhUdAna kAme lAgavI joIe. nA lAge to mahArAjazrIe pravAsanI taiyArI rAkhI hatI. baporanA DhebarabhAI muMbaI jatA hatA. emaNe mane (maNibhAIne) AvI tabiyate pravAsa nA kare ema vinaMtI karI. ane bhUdAnakAma kyAM sudhI ane kevI rIte goThavazuM e badhI vAta karI. vajubhAIno patra paNa Avyo hato. rAtre mATaliyA AvyA. tyArabAda jarA gaMbhIratAthI TukaDIonI yAdI gaNI to 24 thI 29 sudhI thatI hatI. mahArAjazrIne mana TukaDIo vadhe ane jaIe topaNa barAbara nahi ane ochI hoya ane nA jaIe topaNa barAbara nahi. cokkasa AMkaDo rAjakoTathI Avela nahoto. eTale maMthana hatuM. paNa chevaTe tA. 9mIe pharIthI barAbara gaNatarI karI. ane 26 TukaDI thaI. eTale pravAsa mokUpha rAkhyo. ane rAjakoTathI cokkasa AMkaDo maMgAvyo temAM saMkhyA ochI hoya to pravAsa karavo ema vicAryuM. tA. 13mIe aMbubhAI, phalajIbhAI ane mIrAMbahena AvyAM. kheDUtamaMDaLa sAdhutAnI pagadaMDI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMge vAto thaI. ghauMnA bhAva ghaTe che te aMge vicAraNA thaI. vacce koI AsAmIne rokI beMka pAsethI paisA laI kheDUtone 75% ApI ghaune sthagita rAkhavA. ema vicAryuM. tA. 16-3-1954nA roja viThThalabhAI cauhANa sAthe pravAsa DAyarImAMthI bhUdAna yAdI utArIne mokalI ApI. saMpattidAna je maLyuM hatuM. e paNa tAravIne mokalI ApyuM. te 16-3-54 sudhImAM 3623 rUpiyA hatuM ane jamIna 2220pA vIghAM thaI hatI. bhUdAnano koTA potAnI hAjarImAM nakkI thayelo hovAthI potAnI paNa javAbadArI che. e nyAye mahArAjazrIe e koTA pUro karavA mATe rAtadivasa ghaNo prayatna karyo. koTAno samaya pUro thavA Avyo hovAthI temanuM ciMtana vadhatuM hatuM. ane upavAsa zarU karyA hatA. tethI kAryakaro ane pradhAno ciMtita hatA. vajubhAI zAha ane nAraNadAsakAkA A mATe satata prayatna karatA hatA. chevaTe DhebarabhAInA sahakArathI saMkalpano koTA pUro thavAthI cokkasa khAtarI maLatAM mahArAjazrIe tA. 25 nA roja pAraNuM karyuM. te prasaMge kAryakaro vagere hAjara hatA. devendrabhAInA hAthe pAraNuM thayuM te prasaMge mIrAMbahenanI dhUna pachI mahArAjazrIe TUMkuM pravacana karyuM. teno sAra A pramANe hato. prAraNAM pachInuM pravacana jene huM maiyA mAnuM chuM enI preraNAthI ja mane haMmezAM baLa Ave che. mArA manamAM je bhAra hato. te bhAra saMkalpa tUTavAno. jo prajAnA saMkalpo tUTe to tenuM naitika khamIra osarI jAya. mAnavajAta mATe vrata sivAya bIjI koI vastu UMcI hoya tema huM mAnato nathI ane prajAnA mAnya evA lokasevako je saMkalpa kare ane e saMkalpa tUTe to emAM baMnene vadhu lAgI AvavuM joIe. eka rIte kahuM to mahAgujarAtano saMkalpa huravAmAM nimitta sarvasevA saMgha che. teNe 25 lAkhano saMkalpa karyo. temAM gujarAtane phALe savAlAkha Ave. ema mane huyuM. gujarAta saurASTramAM jamInano prazna hala thayo che. gujarAtamAM gaNotadhAro ane saurASTramAM gharakheDa dhAro lAgu paDyo che. eTale sAmantazAhI jamIno saurASTra gujarAtamAM nathI. je kaMI che e gaNotiyA pAse che. ema kahI zakAya. A prazna AmajanatAne sparze che. jethI saurASTra, gujarAtanI AmaprajA pAse yAcIne A saMkalpa pUro karavo joIe. saurASTra bApunI janmabhUmi che. ane gujarAta karmabhUmi che. mAro sAdhutAnI pagadaMDI 36 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkalpa sphurelo te A rIte gujarAta-saurASTrane mATe goThavAI gayo. mArI sAme gujarAta bhUdAna samiti hAjara hatI. saurASTra bhUdAna samiti nahotI. eTale mArA patrathI vajubhAIe eno svIkAra karyo. vajubhAIe kahyuM ame saMkalpane A rIte nathI mAnatA. mArI dhAraNA 30-7-54nI hatI. paNa naitika dRSTie kALa laMbAyo. tyAre e kALamAM paNa saMkalpa pUro thavo joIe. evI mArI ciMtA hatI. paNa have DhebarabhAI ane saMyojaka ta2phathI bAMhedharI maLe che eTale mArI dhAraNA pUrI thAya che. rAjasthAnamAM rAjya taraphanI jamIna svIkArAI che. ema sAMbhaLyuM che ane mane khyAla che eTale ahIM paNa rAjya madada kare. temAM meM vAMdho lIdho nathI. eTale mArA manamAM saMkalpa pUro thAya che. paraMtu koIpaNa saMjogomAM e saMkalpa pUrepUro nahi thAya to tA. 18 pachI huM mArA AtmasamAdhAna mATe prAyazcitanuM vicArIza. paNa Aje to e hetu sare che eTale pAraNuM karuM chuM. devendrabhAI A badhA maMthanamAM sAkSI che eTale emanA hAthe prathama laIza. pachI bIjA bhAI-bahenonI icchA haze to emanA hAthe laIza. mIrAMbahenane nirNaya vakhate sAthe nA lIdhAM te badala kSamA mAMguM chuM.bIjA bhAI-bahenone saMmata nA karI zakyo tenuM du:kha che. khAsa karIne nAraNadAsa kAkA,gaMgAdAsabhAI vagerene paNa huM zuM kahuM ? saMkalpa pUro karavAmAM kaDaka banavuM paDe che. bhagavAna ApaNane satbuddhi Ape. pachI pAraNAM thayAM tA. 26-3-1954 : savAranA nAthAbhAI zAha AvyA, sAMjanA nArAyaNa desAI ane sUryakAMta parIkha tema ja gItAbahena mahArAjazrIne maLavA AvyAM. bhUdAna saMkalpa ane upavAsa vize ThIka ThIka vAto thaI. mahArAje kahyuM ke mArA upavAsathI keTalAMkane bhAra paNa lAgyo haze. paraMtu saMkalpa tUTe to temAM gujarAtanI zarama che. ane khAsa to pratijJAbhaMganuM pAtaka lAge. e mArI dRSTi hatI. nArAyaNe vAta vAtamAM kahyuM, vinobAjI kahetA mane paNa mArI dADhIno bhAra lAge che paNa zuM karuM. nArAyaNanI sAthe vAto thayA pachI mahArAjazrIne gujarAtanA mukhyamukhya kAryakarone gujarAtanA koTA pUro karavA vize paripatro lakhavAno vicAra sphuryo ane bIje divase lagabhaga 50 racanAtmaka kAryakarone sAdhutAnI pagadaMDI 37 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patro lakhyA. tA. 4-4-1954 sAMjanA DaoN. caturvedI ane DaoN. vijayazaMkarabhAIne laIne bhogIbhAI zeTha AvyA. baMnee mahArAjazrIne tapAsyA. abhiprAya evo hato ke have tabiyata ghaNI sArI che. nADI 950 AsapAsa rahe che. te vadhAre che paNa te sarakhI thaI jaze. tA. 6-4-154 : rasikabhAI parIkha khabara kADhavA AvyA. tA. 8-4-1954e mATaliyA AvyA. cAturmAsa aMge ane saMgha kAryakrama aMge ane gaDhaDAnA gAmonI AnAvArI aMge vAto thaI. tA. 10-4-1954ne Agale divase bAbubhAI modI, kurezIbhAI ane dAnubhAI AvyA hatA. dhaMdhUkA koTanasela sosAyaTInI kArobArInI miTiMga ahIM bolAvI hatI. temAM arasaparasa keTalAka khulAsA thayA. mahArAjazrIe kheDUtone jinanA badhA kAmamAM pAvaradhA thaI javA jaNAvyuM. sAMjanA paMDita naheru AvavAnA hatA. mIThA saMzodhana kendranuM udghATana cAra vAgye thavAnuM hatuM. amane badhAne AmaMtraNa kArDa maLyuM tethI gayA hatA. mahArAjazrI notA AvyA. vijyAlakSmI paMDita, ke. sI. reDI, morArajI desAI vagere AvyA hatA. tA. 11-4-1954 : savAre 10 vAgye mahArAjazrI mIThAkendra jovA gayA hatA. bapore zrI DhebarabhAI, vajubhAI, ratubhAI adANI vagere maLavA AvyA hatA. bhUmidAna koTAmAM khUTatI jamIna sarakAra kevI rIte Apaze e aMge vAtacIta thaI. tA. 12-4-154 : adhevAlA bhAvanagaramAM lagabhaga traNa mAsa rokAI adhevADA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro paMcAyatamAM rAkhyo hato. vahelI savArathI snehIo vidAya ApavA AvI gayAM hatAM. traNa mAsa rahyA te daramiyAna ghaNA kuTuMbo sAthe ghaniSTha saMbaMdho baMdhAI gayA hatA. khAsa karIne gaMgAdAsabhAInuM kuTuMba, devendrabhAInuM kuTuMba sAthe gharanA jevo saMbaMdha thaI gayo hato. e badhAne amArI vidAyathI ghaNuM du:kha lAgyuM hatuM. ahIM raktapittiyAM mATeno Azrama che. sarakAra maphata calAve che. ame tenI mulAkAta lIdhI hatI. 38 sAputAnI pagadaMDI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-4-1954 : budhela adherAvADAthI budhela AvyA. aMtara traNa mAIla. ahIM 12 vIghA bhUdAna maLyuM. 5. 15-4-1954 : bhaDabhaMDAriyA saratAnapurathI bhaDabhaMDAriyA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. sAMjanA harijanavAsamAM gayA. temanI mukhya muzkelI sALanA kApaDanA vecANanI hatI. mahArAjazrIe kahyuM ke tame badhAe milanuM kApaDa paheryuM che. jo tame ja sastu zodho to bIjA kema na zodhe ? bATAno virodha karanAra mocI, bATAnA ja bUTa pahere to bIjAne zuM kahI zakAya ? eTale prathama to ApaNe banAvela vastuo ApaNe ja vAparavI joIe. pachI bIjAne kahI zakAya. sastu, moMghuM jo paisAthI mApIzuM to koI divasa ukela thavAno nathI. ahIM eka harijane vAta karI ke gAmanA garAsadAranA chokarAMe mane dhakkA-mukkI karI, moTobhAI lAkaDI laIne mAravA doDyo hato. A sAMbhaLI mahArAjazrIne khUba du:kha thayuM. vAsamAMthI jaMgala javA gayA tyAre e harijanabhAI sAthe gayA hatA. tyAMthI pAchA AvatAM e ja garAsadArano chokaro maLyo. laMgamAM beTA kema che ? kahyuM. mahArAjazrIe kAryakarane vAta karI. huM chuM ane A pramANe thAya te yogya nathI. ApaNe polIsa pagalAM levAM nathI. paNa temaNe dilagIrI vyakta karavI joIe. kAryakara chokarAnA bApAne bolAvI lAvyA. mahArAjazrIe samAdhAna mATe bApA chokarAne laIne e harijana pAse dilagIrI vyakta kare. kAM to rAtrI sabhAmAM dilagIrI vyakta kare. eTale saMtoSa thAya. bApA chokarAne laIne harijanavAsamAM jaI AvyA eTale harijanone saMtoSa thayo. tA. 16-4-1954 : tanasA bhaMDAriyAthI tanasA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhavAno Agraha hato. paNa tyAMthI sabhAnuM cogAna dUra paDatuM hatuM. eTale pAchA nizALamAM AvyA. vidyArthIoe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM. ahIthI huM (maNibhAI) sAMjanI moTaramAM bhAvanagara gayo. devendrabhAIne sAdhutAnI pagadaMDI 39 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarakArI bhUdAnano kaoNla Avyo che ke nahi ? e pUchIne sAMjanA rAjakoTa gayo. savAramAM jayAbahena zAha maLyAM. pachI zrI DhebarabhAIne maLyo. temaNe patra lakhI Apyo ke paccIsa hajAra ekaranI sarakAre tA. 16mInI sAMje jAherAta karI dIdhI ane teno tAra vinobAjIne karI nAkhyo che. mane DhebarabhAInI savAranI kAryavAhI jovA maLI. mukhyamaMtrI hovA chatAM eka caTAI para beThA hatA. savAramAM kheDUtone maLatA hatA. be kheDUto nAnI dIkarIone paraNAvavAnI maMjUrI levAnI arajI laIne AvyA hatA. emane DhebarabhAIe samajAvyA ocho kharca karo ane kanyAne 15 varasa pachI paraNAvo. ane samAja nA pADe to mane bolAvajo. huM hAjarI ApIza. eka gAMDA mANasa mATe pote tenA kAkA upara patra lakhI Apyo. AvA ghaNA praznono teo nikAla karatA hatA. sAMjanA tenI rajA laI, savAranA zihorathI moTaramAM besI vihora AvI gayo. tA. 17,18-4-1954 : vihora tanasAthI vihora AvyA. aMtara cha mAIla. vacce eka gAmamAM thoDuM rokAyA hatAM. utAro utArAmAM rAkhyo hato. ahIM narasiMhabhAI goMdhiyA ane nAgaradAsa dozI maLavA AvyA hatA. baMne divase jAhera sabhA thaI hatI. tA. 19, 20-4-1954 : varala vihorathI varala AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro mahAjananI vADImAM rAkhyo hato. eka divasa vidyArthIo samakSa pravacana rAkhyuM hatuM. tA. 21-4-1954 : taNAM varalathI TANAM AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro sarakArI utArAmAM rAkhyo hato. bhAIo-baheno ane vidyArthIoe vAjategAjate svAgata karyuM. svAgatamAM ekabAju jainabaheno bIjI bAju kheDUtabaheno judAM judAM gIto gAtAM hatAM. samanvayanuM suMdara vAtAvaraNa dekhAtuM hatuM. sabhAmAM mahArAjazrIe bhUmidAna eTale zuM? e samajAvyuM. tyArabAda vepArI bhAIo sAthe vAto karatAM jaNAvyuM ke, tamAre sahakArI pravRttimAM rasa levo. kheDUto saddhara thaze to ja gAmaDuM AbAda thaze. ane emAM sau AvI jAya che. 40 sAdhutAnI pagadaMDI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA vepArIo zaheronI cenala bane che. ene badale kheDUtonI cenala bane. thoDI dalAlI mATe kheDUtone ghaNo ocho bhAva Apo cho. tene badale tamArI e dalAlI kheDUto pAsethI lo ane mAla-TakAvI tene sArA nANA upajAvI ApavA joIe. ahIM 8 vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 22-4-154 : maDhaDA TANAMthI nIkaLI maDhaDA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. gAme DholatAMsAM sAthe svAgata karyuM. tA. 23,24-4-1954 : mokhaDaka maDhaDAthI nIkaLI mokhaDakA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. jorasiMhabhAI kavi AgaLathI AvyA hatA. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. ahIM 10 vIghAM bhUdAna thayuM. tA. 25-4-1954 H jamaNavAva mokhaDakAthI jamaNavAva AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAme Dhola-tAMsAM sAthe svAgata karyuM hatuM. jaina bahenoe cokhAthI pUjanavidhi karI hatI. rAtre jAhera sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, sAmAnya rIte mANasa ane jAnavaromAM kaMIka phera hoya che. ApaNe joI zakIe tevo phera hoya che. jo ema kahIe ke, ziMgaDAM, pUMchaDAM na hoya te mANasa to e vyAkhyA sAcI nathI. mANasa kone kahevAya e bahArathI oLakhI zakAya tevI cIja nathI. aMtaranA guNothI oLakhI zakhAya. tenuM bAhyasvarUpa bIjAne mATe keTalo ghasAya che te che. ghauM kAMkarAM bhegA thaI gayAM hoya to ApaNe tene vINavA paDe che. thoDA kAMkarA hoya te ghauM vINavA paDe. Aje mANasa koNa ? te vINavo paDe che. Aje bahumatInuM rAja cAle che. jene mata vadhAre maLe te jIte. paNa tethI te sAcI kasoTI nA kahevAya. bhUmidAna e mANasanI kasoTInuM sAdhana che. bIjAnI khAtara ghasAvA taiyAra nA thAya e mANasa nA kahevAya. prathama jamInanI kasoTI lIdhI che. pachI dhananI ane zramanI kasoTI paNa Avaze. be baLada sAthe kAma karatAM sAdhutAnI pagadaMDI 41 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya temAnAM ekane ghAsa nAkho to bIjAnI vATa joyA sivAya khAvA lAgaze. mANasa Ama nahi karI zake. kAraNa ke tenAmAM vicAra karavAnI zakti che. pAMcanI noTa khovAI jAya che tyAre Akho divasa khAvAnuM bhAvatuM nathI. paNa jUThuM bolAI jAya to eTaluM lAgatuM nathI. kAraNa ke ApaNane rAmanAmanI kiMmata samajAI nathI. svarAjya AvyuM che. paNa rAmarAjya ane grAma rAjya AvyuM nathI. ApaNe te lAvavAnuM che. bhUmidAna enuM pUrvaaMga che. tajIne koIe khoTuM nathI. emAM saue vaheMcIne khAvAnI vAta che. sukha ane du:khamAM saue bhAgIdAra banIne rahevAnuM che. mamatAno khUNo bhAMgavAnI A vAta che. ahIM 10 vIghA bhUdAna maLyuM hatuM. tA. 26-4-1954 : vAluDa jamaNavAvathI nIkaLI vALukaDa AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro sarakArI utArAmAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate svAgata karyuM hatuM. rAtri sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, tamArA manamAM zuM ramI rahyuM che e ghaNA anubhavane aMte khyAlamAM AvI jAya che. gAmaDAMonA dilamAM thAya che ke svarAjaya AvyuM che. chatAM kema sukha maLatuM nathI ? dhaMdhA rojagAra maLatA nathI. keTalAka zaheromAM jAya che. tyAM paNa bekArI cAle che. zarIra bagADe che. A badhAno ApaNe vicAra karavAno che. upAya zodhIzuM nahi, to game tevI akaLAmaNa karIzuM to cAlaze nahi. koIne lAge ke sarakAra kAyado karI nAkhe to sukhI thaI javAya. paNa lokazAhImAM ekalA kAyadAthI kaMI thatuM nathI. lokonI samajaNathI ja A badhuM zakya bane. ATalA mATe huM be vAta karuM chuM. bhUmidAna ane grAmasaMgaThana. ghaNAMne lAge che ke, ATalA TukaDA jamInathI zuM thavAnuM che ? bApu jayAre mIThAnI laData laDatA hatA tyAre ghaNAMnA manamAM thatuM kharuM ke A mIThAthI kaMI svarAjya maLe ? dhoLI TopIvALA zuM karI zakaze ? paNa ApaNe joyuM ke svarAja e rIte AvyuM. bhUmidAna, annadAna paNa evuM jabbara zastra che ke ApaNA duHkha dardonI sAme rakSaNa ApanAruM che. garIbone garIbo arasaparasa maLI le che tyAre zrImaMto jAgyA vagara rahetA nathI. zabarInA bora rAme cAkhyAM nA hota to rAmanI ATalI kiMmata na hota. jagatamAM mahApuruSo tyAgathI ja UMce sAdhutAnI pagadaMDI 42 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA che. Aje dezamAM duHkha hoya to garIbInuM nathI paNa garIbanA dilamAM rahelI amIrAtanI jhaMkhanA nathI tethI che. ApavA nA hoya paNa dAjhavA to hoya ? eTale keTalo maMtra zIkhI laIe topaNa ghaNuM karI zakAya. kAMkare kAMkare pALa baMdhAya' e rIte A dezamAM 27 lAkha ekara jamIna maLI che. emAM lAkha ekarathI mAMDIne thoDA guMThA sudhI dAna ApanAra sabhyo paNa che. amIra, garIba bhagavAnane ghera jAya che tyAre baMne sarakhA thaI jAya che. svArthanI duniyA che. temAM paramArtha zabda vadhArI devo che. putra svArtha mATe pitAnI sevA kare che. nAnAmAM nAno mANasa kAma Apato thAya che tyAre dezanI havA badalAI jAya che. Aje khetI sudhAra saptAha hatuM. eTale khetIvADI adhikArI, mAmalatadAra vagere adhikArI AvyA hatA. tA. 27-4-1954 : nodhaNavadara vAlukaDathI nIkaLI nodhaNavadara AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM rAtre jAherasabhAmAM mahArAjazrIe bhUdAna vize khyAla Apyo hato. sabhAmAM praznottarIe ThIka ThIka carcA jagAvI hatI. eka vepArI bhAIe sarakAra keLavaNI kema sarakhI karatI nathI. vAraMvAra pustako badale che. vagere TIkAo karI hatI. emaNe kheDUtonI taraphadArIvALuM bhASaNa gamyuM nahotuM. vepArInA hAthA tarIke eka be kheDUto paNa carcA karatA hatA. sabhA pachI mukAme AvyA bAda vajubhAI zAhe ThIkaThIka vAto karI hatI. tA. 28-4-1954 : navAgAma nodhaNavadarathI nIkaLI navAgAma AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. lokabhAratIvALA mULazaMkarabhAI maLavA AvI gayA. cogaTanA prazna aMge carcA karI hatI. rAtrI sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke bhUmidAna yajJa kahevAmAM Ave che. yajJamAM yajamAna paNa hoya che. atyAra sudhI yajJo to ghaNA thayA. paNa A judI jAtano yajJa che. gItAmAM kahyuM, ayajJI che teno mokSa nathI. je yajJa karato nathI te kadI zAMti pAmI zakato nathI. sUrya yajJa kare che. te sAdhutAnI pagadaMDI 43 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiraNo kheMcI le to dharatI nAza pAme, varasAda paNa yajJa kare che, te nA Ave to tobA tobA pokarAve che. jhADa paNa yajJa kare che. ghAma thayo hoya tApa lAgyo hoya to ArAma Ape che. paththara mArIe topaNa phaLa Ape che. jagatamAM badhe ja yajJa sivAya koI cIja najare paDatI nathI. prANIo juo. ATalAM badhAM yaMtronI zodha thaI paNa ekeya yaMtra evuM nA zodhAyuM ke ghAsa nAkho ane dUdha Ape. gAya evuM yaMtra che. je nakAmI cIja khAvA Apo topaNa te upayogI cIjo Ape che. enA pezAbamAM paNa yajJa, enA jhADAmAM paNa yajJa, enA dUdhamAM paNa yajJa. maraNa pAme to hADakAM, mAMsa badhuM kAma Ave. Ama prANI, pazu badhA yajJa kare che. tyAre mANasa kayo yajJa kare che ? e mane batAvo. mAnavI jyAre zetAnane AdhIna thaI jAya che tyAre UlaTo yajJamAM roDAM pheMke che. mAyA-mamatA tene vaLagI paDe che. anna samA prANa kahyA. annarUpe bhagavAna che. e anna khAdhA pachI enA vIryano upayoga zuM karIe chIe ? jo yogya upayoga nA thAya to dUdha pAIne sApa ucheryo jevuM bane che. emAM zetAnano vAsa thaI jAya che. rAmAyaNamAM kahyuM naratana sama.... mANasa svarge paNa jaI zake, narake paNa jaI zake. bIjAne sukha ApIe to manuSya dehapramANa paNa Aje bIjAnuM levA doDe che. chokaro ema icche che ke, bApA kyAre jAya ane mane bacako maLe. bApAnI rokaToka vaccethI jAya. bhAI-bhAInA khUna kare. AvA mANasa hoya to 'naratana sama nahi kava nahi dehI' kema kahI zakAya ? narakamAM javuM hoya to mAnava jAya. ema kahevuM sAruM che. bahu zodhane aMte hAIDrojana bomba zodhyo. lAkho mANasone, prANIone nAza karI zake. vAsudeve sudarzana rAkhyuM hatuM. paNa e to amuka maryAdAmAM ja ane te paNa laDavA AvyA hatA. prANa choDavA AvyA hatA. tene mATe e cakra hatuM paNa A to prayoga dariyAmAM kare che. mAchalA ke magaramaccha kone phariyAda karavA jAya ? mAnavane nA jovAya to prANIne to koNa jue ? A badhAnuM kAraNa mANasanI saMgrahakhorI che. mANase be peTa banAvyAM che. kudarate ApeluM bharAya che paNa mAnava sarjita nathI bharAtuM. Ano koI divasa nikAla Ave nahi. kAraNa ke mamatAno pAra nathI. zrImaMta vadhAre zrImaMta thavA prayatna kare che. eNe ghAMcInA dhaMdhA bhAMgyAM. ghANA AvyA, milo AvI, vaNakara tUTyA, bATA sAdhutAnI pagadaMDI 44 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane phlaoNra AvyA, mocI tUTyA. bIDIne mATe kArakhAnuM AvyuM kalAke paMdaraso bIDI taiyAra thaI jAya. hajAra kapaDAM sAthe sivAI jAya. A doTa kyAM jaIne aTakaze ? ATalA mATe bhUmidAna AvyuM che. bhUmidAna A doTane lAlabattI dhare che. badhAne dhaMdho maLe. AnI pahela koNa kare ? zabarI ane sudAmA pahela karaze. 100 vIghAvALAnI mamatA tUTatAM vAra lAgaze. paNa 10 vIghAvALo Apaze. kAraNa ke te mAne che ke lAkha maLavAnA nathI ane lakhezarI thavAnA nathI. Izvara ApI raheze eTale prathama garIbo jAgaze pachI zrImaMto Avaze. prathama jamIna vaheMcaNI thAya, pachI dhaMdhAnI vaheMcaNI thAya. pachI milakatanI ema karatAM badhAne roTalA maLaze. pachI sAcA dile bhagavAnanuM nAma laI zakAze. paNa A badhuM zuddha bhAvanAthI thaI zake. jo bhAvanA bagaDI to hetu nAza pAmaze. dA.ta., eka gAme cAraso maNa dUdha ekatra karavAno vicAra karyo. havADo bharavAno hato. ghara dITha 10 zera dUdha lAvavAnuM hatuM. rAtre eka mANasane vicAra Avyo ke huM ekalo ja dUdhane badale pANI nAkhuM to kaMI jaNAze nahi. tene ema khabara nahotI ke vicAranI asara jabarI prabaLa che. ane emAMya duSTa vicAra jaladI samAnatA prApta karI le che. Ama bIjAne evo ja vicAra Avyo. pariNAme savAramAM Akho havADo pANIthI bharAI gayo. AvuM ApaNA samAjamAM bane che. huM ekalo Ama vartIza to zuM thaze ? cinagArI bahu nAnI hoya che. paNa jabarajasta Aga phelAvI nAkhe che. telaMgaNamAM mAtra eka ja cinagArI pragaTI paNa sadbhAgye vinobA nimitte temAM jaLanI jharaNI phUTI e Agane holavI nAkhI che. sattA ane dhanane ThekANe sevA ane tyAgane mUkI yajJane ApaNe jIvato rAkhavAno che. ahIMnA mukhya kAryakara mULazaMkara tribhovana che. tA. 29-4-1954 : maNa navAgAmathI nIkaLI kuMbhaNa AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla. utAro utArAmAM rAkhyo hato. ahI 20 vIghAM bhUdAna maLyuM hatuM. emAM 15 vIdhAM bhUmi ApanAra khAkharIyAnA AMbA vastAe kahyuM ke A dAna huM pramathI ApuM chuM. ane dAna ApyA pachI huM aDake nahi eTale tame ja enI vyavasthA karI lo. keTalI ucca bhAvanA ? sAdhutAnI pagadaMDI 45 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 30-4-1954 : AMkolALI kuMbhaNathI nIkaLI AkolALI AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. ahIM amUlakhabhAI khImANI ane khAdI kAryAlayavALA ravajIbhAI AvyA hatA. tA. 1-5-1954 : rANaparaDAM AMkolALIthI rANaparaDA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. zaMbhubhAI kAryakara AgaLathI AvI gayA hatA. gAme ane vidyArthIoe Dhola-tAsAM sAthe suMdara svAgata karyuM hatuM. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. tA. 2,3-5-1954 : gheTI rANapaDAthI ghUMTI AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. te pahelAM prathama rAmajI maMdiramAM prAsaMgika kahyuM hatuM. jAhera sabhA thaI. tA. 4,5-5- 1 4 : Adapura ghUMTIthI Adapura AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. rAtre sabhA thaI hatI. 1 vIvo bhUdAna maLyuM. tA. 6,5-1954 : pAlitANA AdapurathI pAlitANA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro kaMkubhAInI dharmazALAmAM rAkhyo hato. AgevAnoe ane vidyArthIoe baMDa sAthe svAgata karyuM hatuM. saraghasamAM kalekTara, mAmalatadAra vagere AvyA hatA. sabhAmAM prathama gurukuLanA sekreTarI zrI phUlacaMdabhAIe prAsaMgika kahyuM hatuM tyArabAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke kasabA ane zahero ejanTa banyA che. kharekhara pUMjIvAda ke saMsthAnavAda ane bIjI bAju saramukhatyArabAda ke sAmyavAda e badhAe je bharaDo lIdho che, tenuM mukhya kAraNa paiso che. kasabA ane zahero enA ejanTa maTIne gAmaDA tarapha najara pherave to ghaNuM kAma thaI zake. akhAta, nadIo ne pAchI vALI nAnI nAnI jharaNIrUpe gAmaDAMmAM vALe to lIlAlahera thaI jAya. ApaNane je bhaya lAgI rahyo che temAMthI mukta thavAnuM sAdhana e ja che. paNa kasabAnA lokone bhaya che ke, gAmaDAM tarapha 46 sAdhutAnI pagadaMDI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukha karIe to amArI rojI-roTInuM zuM ? paNa e bhaya khoTo che. UlaTAnuM anubhava karazo to tamane juduM ja lAgaze. jAherasabhAmAM pravacana eka sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke itihAsanI be pAMkho hoya che : eka vartamAnakALanI bIjI bhUtakALanI. bhaviSyanuM citra kevuM haze te vartamAnakALa uparathI joI zakAya che. pAlItANAno bhUtakALa jyAre vicAruM chuM tyAre ghaNAM smaraNo jAgrata thAya che. A e bhUmi che ke jyAM aneka sAdhu-saMto ahIM AvIne zarIranI paNa paravA karyA sivAya dharma mATe Ahuti ApI che. emaNe joyuM ke zarIra e sAdhana che, sAdhya nathI. sAdhanano upayoga, sAdhyanI prApti mATe ja hoI zake. eTale emaNe maMtro ApyA. paNa mANasa kAna baMdha karIne bese to koI lAbha nA thAya. Dagalo vaoNTaraprUpha hoya che. paNa have to loko lekTaraprUpha thatAM jAya che. jo ke badhA evA nathI hotA. eTale pharIthI e bhUtakALa sajIvana karavAmAM Ave to e ja jainomAM zakti pragaTa jaLavAI rahe. tyAgamAM jabarajasta zakti che. moTI moTI saltanato tyAga AgaLa namI che. paNa have zuM ? AjhAdI AvI tyAre sau bhAga levA AvyA. bApujIe kahyuM, briTizarone vidAya ApIzuM tyAre huM pAchaLa joIza, tyAre loko roTalAthI sukhI haze. paNa zuM joyuM ? bhAI bhAInuM khUna karatAM joyA. bApune khUba du:kha thayuM. A AjhAdI ? A svarAjya ATalA mATe meLavyuM? Do. hariprasAde kahyuM, bApu ! svarAjya AvI gayuM. AzramamAM pAchA pharo. bApue zuM kahyuM ? bhAI hariprasAda huM kaye moDhe AvuM ? mAre mATe Azrama dUra thaI gayo che. noAkhalI najIka che. ApaNe sau sattA ane dhana pAchaLa paDyAM chIe. sau koI ne koI badalAnI mAgaNI kare che. dhArAsabhya ke myunisipAliTInA sabhya kaMI nahIM to chevaTe paMcAyatanA sabhya paNa banAvo. gAMdhIjIne A badhuM joIne bahu duHkha thayuM hatuM. paNa teo to gayA. jainonA tIrthakara zrAvakone traNa vAta karI. sAdhune to kahyuM chakAyanA piyara eTale ke jagatanA mAbApa bano. tamAre vADo nA hoya. zrAvakane kahyuM kyAre huM paMDita maraNe maruM. hasatAM hasatAM kALane bheTuM. bIjo saMkalpa aparigrahI kyAre bane ? trIjI vAta AraMbha sAdhutAnI pagadaMDI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAre choDuM ? A jaina paribhASA che. vaidika dharmamAM dAna, dama, dayA ApI. jainomAM ahiMsA, aparigraha ane anekAMtavAda Apyo. A traNamAMthI jeTalo sAra kADhIe teTalo kADhI zakAya. jijJAsA hoya to bIjA paDI zake. dharatI suMdara hoya, varasAda hoya, jamIna kheDI hoya to bI UgI zake. ahiMsAnI kasoTI e che ke tuM nirbhaya keTalo ? siddhAMta Ave tyAre bhUseTIne bhAge che ke kema ? goLanA mATalAnuM lebala eTalA mATe che ke, aMdara goLa keTalo che, te jANI zakAya. goLa nA hoya to lebala nakAmuM. mANasa maravA taiyAra thayo ke pachI mAranAra koI nahi maLe. hAIDrojana bomba bhoga mAge che. jo bhoga denAra nahi maLe to nirdoSanA bhoga levAze. Aje ApaNe konI pUjA karIe chIe ? maMdira, upAzrayamAM dareka ThekANe dhananI pUjA thAya che. vyavasthA mATe nANAnI jarUra paDe. paNa jyAre te sAdhya banI jAya tyAre mANasa jaDa banI jAya che. aNu bomba kADhavA mATe svAvalaMbana zIkhavuM joIe. parigrahane choDavo joIe. dAMta ApyA che to cAvaNuM maLavAnuM che. game te mahenata karo. zarIrane anukULa mahenata goThavI lo. bIjI vAta dhaMdhAnI maryAdA nakkI karavAnI che. bhImo vANiyo mAtra sAta damaDI laIne zetruMjayanA uddhAra mATe doDe che. bahADamaMtrI tene bheTI paDe che ane sauthI paheluM nAma bhImAnuM lakhe che. A joI bIjA hasavA lAgyA ke sAta damaDIthI kAma aTakI javAnuM hatuM ! paNa jayAre maMtrIe khulAso karyo ke tame badhAe to thoDo thoDo bhAga Apyo che jyAre eNe to sarvasva ApyuM che. parigrahano tyAga karyo che. ApaNe Aje bhagavAnanI mazkarI karI rahyA chIe. ATalA mATe bhUmidAna AvyuM che. bhUmidAna pachI saMpattidAna, have jIvanadAna mAge che. badhA jayAre bhegAM maLIne mAge che tyAre ora AnaMda Ave che. 72 karoDa hAtha ane 36 karoDa mAthAM jayAM eka thayAM tyAM virATa zakti utpanna thavAnI che. saMkhyA parAdhanI che. paNa 36 ekaThA sAthe bese to e gaNI gaNAya nahi eTalo AMkaDo thAya. mahAvIranI jIvana zikSA bApue jIvanamAM utArI. keTalAka kahe che jainonI saMkhyA ghaTI gaI che. paNa siMhonAM ToLAM hoya ja nahi. Aje to ApaNe kyAre paisAdAra thAuM ? kyAre saMkaTa Ave tyAre bhAgavuM. kyAre moTo milano mAlika thAuM. yaMtro vasAvuM ane hajAronA sAdhutAnI pagadaMDI 48 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roTalAM bhAMguM ! AmAMthI ApaNe bacavAnuM che. huM upadeza nathI Apato paNa anubhavanI vAta karuM chuM. amadAvAdanA hullaDamAM huM nIkaLato. anubhava jo ke nirbhayatA Ave che tyAre sAmA mANasanuM dila paNa halI jAya che. prathama kadAca jAna paNa Apavo paDe. paNa pachI to saunA aMtaramAM beThelo bhagavAna jAge ja che. huM tamane jIvanano bhoga ApavAnuM nathI kaheto, paNa jamIna, nANAM ane manano bhoga mAguM chuM. kAryakartA saMmelana baporanA traNa vAgye pAlItANA ane gAriyAdhAra tAlukAnA kAryakaronI miTiMga maLI hatI. lagabhaga 30 bhAIo AvyA hatA. prathama oLakhavidhi thayA pachI mahArAjazrIe pUchyuM, Aje kArya karavAmAM utsAha ocho dekhAya che tenuM kAraNa zuM ? siddhAMtaniSTha haze to kAmamAM majA Avaze. e niSThA nabaLI paDI lAge che. thoDI irSAvRtti, lobhavRtti paNa kAma karatI haze. javAbamAM kAryakaroe potapotAnI muzkelIo jaNAvI hatI. amaladAro dila daIne kAma karatA nathI. nAnA kAryakarone tenA praznomAM moTA kAryakaro joIe teTalo rasa letA nathI. keTalAka moTA kAryakaro koMgresa virodhIono sAtha vadhAre le che. khoTA pracArane kAraNe bhUmidAnomAM muzkelI paDe che. vagere mUMjhavaNo jaNAvI. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke mukhya kAryakare nAnA kAryakarone kAryothI paricita rAkhavA. emane keTalIka javAbadArI soMpavI. bhUmidAnanuM kArya mAtra koMgresanuM che ema nathI. ane ema che paNa je mANasa bhUdAnakArya kare te karI zake che. DaoNkTaronuM eka maMDaLa che. jayAre oparezana jevuM moTuM kAma Ave tyAre potAnuM kAma paDatuM mUkIne pahoMcI jAya. evuM ApaNe goThavavuM joIe. bApu vakhate kAryakartAo goLI khAvA paNa taiyAra hatA evuM Aje nathI. phakta gAmaDAno saMparka rAkhavo. ane temane duHkhamAM mArgadarzana ApavuM. sarakAra karatAM koMgresa moTI che. ApaNe sarakArane moTI mAnI che ane mAtra rAhatanA kAma karIe chIe. havenI samitio nIcethI upara racAvI joIe. nIcenA prazno upara javA joIe. Aje uparathI nIce Ave che. bhUmidAnathI krAMti thaze e krAMti koMgresa ane sarakAra baMnene majabUta karaze. sAdhutAnI pagadaMDI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI vAta grAma saMgaThananI che. gAmaDAMmAM puSkaLa kAma paDyuM che. ApaNane eTalI phurasada nathI. pachI kahIe ke kaMI kAma nathI e barAbara nathI. nAnA nAnA kAryakarone kAma soMpavuM ane protsAhana ApavuM. gAriyAdhAra sahakArI maMDaLInI vAta mArI pAse AvI che. eTale kahuM ke, huM je kaMI vAta lauM chuM temAM UMDo UtaruM chuM. paraMtu mAre paMdaramIe kUMDalA pahoMcavuM che eTale huM emAM UMDo nathI UtarI zakato. Aje to Thera Thera AvA prazna UbhA che. sarakArI madadathI praznano sukhadaaMta nahi Ave. paNa janazaktithI e prazna ukalaze. e zakti saMgaThita karavI joIe. emAMthI zuddhinA prayogo zarU karavA. kharI rIte sarakArane gAmaDAMmAM pUchavA AvavuM paDe evI naitika sthiti UbhI karavI joIe. A bAjunAM saMgaThano thAya che temAM mane rAjakIya gaMdha Ave che. eTale meM be traNa kasoTI mUkI che. koMgresa sAthenA saMbaMdhonI cokhavaTa, kArobArImAM kayA nAmonI nimaNUka ane pharajiyAta bacata. A thAya to ja zakti vadhe. tA. 85-1954 : Aje grISma saMskAra tAlIma zibiramAM mahArAjazrIe pravacana ApatAM jaNAvyuM ke, Aje duniyAmAM zuM cAlI rahyuM che? teno ane tamArA abhyAsano e be vicArano tamArA nAnA sarakhA magajamAM vicAra AvatA haze. bhaNuM ane mArA mA-bApane madadagAra thAuM. e vicAra paNa Avato haze. loko kahe che vidyArthIoe abhyAsa sivAya bIjAmAM nahi paDavuM joIe. paraMtu duniyAnA vAtAvaraNanI asara tenA upara thayA vagara rahetI nathI. eTale badhA bauddhika praznomAM AvI vAto paNa tamAre jANavI joIe. be dezo mukhya bhAga bhajave che. raziyA ane amerikA. eka kahe che jIvanadhoraNa UMce nahi jAya tyAM sudhI zAMti nahi thAya. bIjo kahe che badhAe sarakhA thaI javuM joIe. baMne jaNa pracAra kare che ane baMne vacce taDAtaDI cAle che. tyAre eziyAnI prajA icche che ke, amAre zAMti joIe che. yuddha joItuM nathI. eka bAju hAIDrojana bomba che. bIjI bAju nAITrojana bomba che. baMnenI harIphAI cAle che. tyAre ApaNe kayo bomba zodhIzuM ? oksijana esiDavALo bomba banAvIzuM. emAM ahiMsA jaIze. enA vAparanArA ahiMsaka sainika joIze. enI zista haze. nAyaka AganI sAdhutAnI pagadaMDI paO Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAImAM paDavAnuM kahe to sainika AnAkAnI karato nathI. bApujI kahetA tame mane nImo cho tyAre huM ahiMsaka sainika chuM mAro hukama ahiMsaka haze. corIcaurAno prasaMga ane rAjakoTanA upavAsano prasaMga tame jANo cho. sperisa gvAyarano cUkAdo je prajAnI tarapheNano hato. chatAM bApue pheMkI dIdho. kAraNa emaNe kahyuM mArI laData ahiMsAnA pAyA para nahotI. vIrAvALA tarapha mAro pUrvagraha hato tethI mAro saMgrAma dUSita banI gayo che. Azaya zuddha hovo joIe. ghaNIvAra uparathI sAro lAgato hetu melo hoya che. dA.ta., be jaNane dADama khAvAno vicAra thayo. teo eka dukAna upara gayA. TopalAmAMthI be dADama UThAvyAM. mAlika kahe che, bhAI dADama lIdhAM che ? tyAre kahe mArI pAse nathI. bIjAne pUchyuM to kahe meM coryAM ja nathI. baMnene sAcuM bolavAnI pratijJA hatI. jo ApaNA dilamAM thAya ke duniyA game te mArge jAya, ame to ahiMsA sivAya koI mArga levA mAgatA nathI. to tamAruM kumaLuM magaja je bAju vALazo te bAju vaLI jaze. A ahiMsAne huM zista kahuM chuM. bIjI vAta samarpaNanI che. sauthI pahelAM huM bhoga ApIza. e bhAvanA AcaravI joIe. Aje jAnanA samarpaNa karatAM mAlanuM samarpaNa agharuM banyuM che. huM samarpaNa eTale mAtra moDhuM pheravavA mAguM chuM. dhana kamAvavAno je vicAra che. emAMthI pAchA haThavuM joIe. mANasane be peTa hoya che eka dekhAvanuM bIjuM rAkhI mUkavAnuM (mUDIvAdanuM) loko bolo che, 'mUDIvAda murdAbAda'. paNa aMtaramAM mUDIvAda jhiMdAbAda hoya che. potAne dhana maLatuM haze to nA nahi pADe athavA potAnI pAse je haze temAMthI choDavA taiyAra nathI. emAM sAmyavAda karavA taiyAra nathI. AjIvikAnAM sAdhana zuddha karI levAM joIe. trIjI vAta, samaja zaktinI che. tamArAmAM potAmAM sUjha pedA nahi thAya tyAM sudhI bahAranuM game teTaluM sAcavavAnuM Ave to paNa keTaluM choDI devuM, keTaluM pakaDavuM, eno viveka nahi sUjhe. haiyA ukalata e mahattvanI vastu che. vivekAnaMda nAnA hatA tyAre phUTapAtha upara eka ghoDAgADI doDatI AvatI hatI. vacce eka bALaka Ubho hato, narendra kUdIne bALakane pakaDIne bAjue laI lIdho. A samajazakti kaMI copaDImAMthI nA maLe. potAnA haiyAmAMthI e maLI zake. A saMgama gAmaDAMmAMthI maLI zakaze. koIpaNa sAco mANasa sAdhutAnI pagadaMDI 51 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmaDAMmAM jaIne vAta karaze to loko tarata pakaDI leze. vinobAjIe gAmaDAmAM vAta mUkI ane gAmaDAMe pakaDI lIdhI. zahero haju dalIla kare che ke ethI jamInanA TukaDA thaI jaze. ethI utpAdana ochuM thaze. AvI dalIlo Ave che enuM kAraNa aMdara mUDIvAda paDyo che. mUDIvAdane pariNAme bhIkha, lUMTa ane veTha cAle che. kheDUto Aje veTha mAnIne khetI kare che. keTalAka bhIkha mAge che ane keTalAka lUMTa, buddhinI vyAjanI vadhAre pagAranI ochA kAmanI, AthI ja bhIkha vadhI che. dhananI pratiSThA jAya to A badhAno aMta Ave. jAtathI AnI zarUAta karavI joIe. gAmaDAmAM A badho masAlo paDyo che. Aga lAge, lagana hoya, koI saMkaTa hoya, to tarata badhAM ekatra thAya. koI lakhapati bhAgye ja gAmaDAMmAM maLe. eTale huM grAmasaMgaThananI vAta karuM chuM. oksijana gAmaDAMmAMthI ja maLavAno che. tamArI buddhino upayoga e mATe karo. mAruM dhyAna e bAju ja dorAyeluM che. keTalAMkane lAge che ke mahArAja dharmanI vAto to karatAM nathI. paNa dharma zabda kahevAthI dharma Avato nathI e mATe dharmathI jIvato evo samUha pedA karavo joIe. rAtanI sabhAmAM praznottarIno kAryakrama rAkhavAmAM Avyo hato. eka bhAIe pUchyuM, guru praNAlIne mAno cho? javAbamAM jaNAvyuM ke, guru tyAre ja bane ke jyAre te laghu bane. je svayaM saMpUrNa che. evo AtmA kalpI laIe to guru karavAnI zI jarUra che ? paNa tame guru praNAlI mAno cho ke nahi ? e pUchavuM che. koIpaNa kArya karatAM pahelAM ApaNe avalaMbana laIe chIe. bALaka cAlatuM nA hoya tyAM sudhI ThelaNagADInI jarUra paDe che. cAle che paga, paNa ethI ene zraddhA rahe che ke huM paDI nahi jAuM. enI mA thoDI madada paNa kare che. paNa jyAre te cAlatuM thAya che tyAre avalaMbananI jarUra paDatI nathI. mANasanA aMtaramAM rahelI cetanA saMpUrNa che. paNa Aje te karmabaMdhanathI baMdhAyela che. ene mAyA paNa kahI zakAya. eTale eNe khAtarI nathI ke emane ema AgaLa vadhI zakIza eTale guranA avalaMbananI vAta karI che. paNa ethI ema nathI mAnavAnuM ke, gurupraNAlImAM baMdhAI rahevuM. koI vIralA sAdhutAnI pagadaMDI 52 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaTA paDIne paNa anya guruo karI le che. dattAtreya keTalA guru banAvyA evI rIte vizvaguru banAvI le che. eTale pote namra bane che. pahelAM je abhimAna hoya che te dehAbhimAnathI mANasa paDI jAya che. Aje je praNAlI che temAM mANasa ThelaNagADIne ja vaLagI rahe che. saMpradAya, mUrti ke gurune choDato nathI. e avalaMbana che. dhyeya nathI. chatAM emAM mANasa mugdha banI jAya che mANasa ramata ramavA jAya che, tyAre prathama to khabara nathI ke huM hArIza ke jItIza ? paNa moja khAtara rame che. paNa pachI enI hArajItanI mamatA ene coMTI paDe che. huM pAlItANA maMdiramAM gayo hato. emAM nAgapAsanuM citra joyuM. mANasa ema phasAI jAya che. jANItA tattvavid kRSNamUrtie kahyuM, Aje gurunI jarUra nathI. guru lobhI, ziSya lAlacu baMne DUbe che. dayAnaMda sarasvatIe kahyuM, mUrti ja na joIe. eno artha e nahi ke, avalaMbana nA joIe paNa loko jyAre emAM lubdha banI jAya che tyAre tene choDavI paDe che. hajharata sAhebane paNa e ja anubhava thayelo. loko saMkhyAbaMdha mUrtione mAnatA. chokarAnuM balidAna ApatA. eTale hajharata sAhebe mUrtipUjAno virodha karyo che. prazna : mokSa eTale zuM ? uttara : A praznane eTalo badho gahana banAvI dIdho che ke, nAnA mANasone emAM rasa ja Avato nathI. mane lAge che ke eTalo badho A jhINo viSaya nathI. tema cIkaNo paNa nathI. mokSa eTale siddha-zilA ke svataMtra sthAna mArI kalpanAmAM nathI. rAga, dveSathI mukta thayo eTale mokSa. jaiinAcAryoe kahyuM kapAyothI mukti enuM nAma mokSa. mANase evI kalpanA karI che ke, zarIra chUTI jAya pachI kaMI karavAnuM nahi. eka bhAI kahetA hatA ke jainonuM kevaLajJAna mane thaI jAya to saTTAnI mane majA Ave. emaNe to mazkarImAM kahyuM, paNa satata jAgrati e sthitinuM nAma mokSa. sAmyabhAvanuM jJAna enuM nAma mokSa. samAja UMco jAya to emAMthI mokSa meLavanArA pAke. samAja nIcI kakSAe UtarI jAya to emAMthI mokSa meLavanArA ochA maLe. prazna : dharma sivAyanuM jIvana kevuM hoya ? sAdhutAnI pagadaMDI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttara : ekaDA vinAnA mIMDA jevuM. savAla e che ke dharma kone kahevo. lebala e dharma nathI. cihno e dharma nathI. mATalAno AMka e goLa nathI. paNa tattva e dharma che. ahiMsA, satya, dayA vagere guNo hoya e dharma che. pAlItANAmAM tA. 7mIe savAre DuMgara upara daherAM vagere jovA gayA. savAranA cha vAgye cAlavAnI zarUAta karI. ane 12 vAgye pAchA AvyA. tabiyatanA kAraNe caDhavuM saheja agharuM lAgatuM hatuM. keTalAyane mukhapattivALA mahArAja deharAmAM jatA joI navAI lAgatI hatI. khAsa karIne mAravADI lokone e joI vadhAre navAI lAgatI. eka bAI maLI kahe mahArAja tamArAthI maMdiramAM javAya ? rAtre be cAra mAravADI AvyA. mane (maNibhAIne) kahe mahArAja maMdiramAM gayA hatA. ane dAdAne namIne vaMdanA karI hatI ? meM kahyuM dAdA to ApaNI aMdara ja beThA che. khAsato aitihAsikatA jovA gayA hatA. koIe pUchyuM, ATalI TUMkI muhapattI kema ? koI sudhAraka vicAraNAnA paNa maLatA hatA. nava TUka(zikhara)nAM darzana karyA. judI judI vyaktioe maMdiro baMdhAvyAM che. tenA nAma uparathI TUko oLakhAya che. ekamAMthI bIjAmAM ema badhI Trakono saMbaMdha che. prathama TUMkamAM A rakhevALI kare che. peDhI tenI vyavasthA kare che. paNa pUjA vagere mujAvara (phakIra) kare che. 10 kuTuMba enA upara nabhe che. pAraNuM baMdhAvAnI loko bAdhA mAne che. DuMgara uparathI zetruMjI nadInuM vaheNa dekhAya che. DuMgara upara caDhavA mATe pAkAM pagathiyAM che. baMne bAju vRkSonI hAramALA che. thoDe thoDe aMtare yAtrALune pIvAnA pANInI vyavasthA che. DoLIvALA ghaNAM hoya che. | mukhya maMdiranAM darzana karyA. AMgI vagere caDhAvelI hatI ane AratI cAlatI hatI. eka mahetAjI amArI sAthe hatA. maMdiramAMthI bahAra nIkaLyA pachI temaNe Agraha karyo mahArAjazrI thoDIvAra thobho. dAdAnA ghareNAM vagere kevAM che keTalA kiMmatI che e badhuM juo ane AMgI vagaranA dAdAnA darzana karo. mahArAje hasatAM hasatAM kahyuM, joyuM. amAre moDuM thAya che. paNa pelA bhAIe jarA vadhAre Agraha rAkhyo. becAra bIjA jaino paNa ekaThAM thaI gayAM. "sAdhune moDuM zuM ane vaheluM zuM ?' AvyA cho to dAdAnAM darzana karatA jAo ane badhuM juo to kharA ! bhavyatAno khyAla Avaze. A atiAgrahathI amArI sAthe AvelAM sanatabhAI kavithI nA rahevAyuM eTale sAdhutAnI pagadaMDI 54 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaNe kahyuM, mahArAjane ghareNAM jovAmAM nA hoya, emane to vItarAgatA sAthe saMbaMdha hoya. carcA jarA vadhI paDI. A carcAno viSaya nahoto. pelA bhAI emanI buddhi pramANe bhAvanAthI kahetA hatA. emane mana to A bo ThATha mahattvano hato. jayAre kharI rIte to mUrti pachavADenI vItarAgatA mahattvanI hatI. paraMtu ApaNI zraddhA vadhe eTalA mATe kaMI ne kaMI sAdhanono upayoga karIe chIe. mahArAjazrIe premathI temane samajAvyA. ahIM neminAthanI corIvALA maMdiramAM kArIgarI suMdara lAgI ane motIzAnI TUMkamAM sphaTikanI be mUrtio suMdara lAgI. yAtrALuo dhArmikatAne kAraNe moTI saMkhyAmAM ahIM Ave che. paNa pArmikatAno pAyo svacchatA che. e koI samajatuM nathI. TheraThera gaMdakI karI mUke che. jyAM tyAM kudaratI hAjate-jaMgala besI jAya che. dharmazALAo ghaNI che ane sAdhusAdhvIo moTI saMkhyAmAM ahIM rahe che. tA. 8,9-5-154 : bhUtaDIyA - pAlItANAthI nIkaLI bhUtaDIyA AvyA. aMtara cha mAIla. ahIM koI gAma nathI. paNa jorasiMhabhAI kavino sarvodaya Azrama che. DuMgarAonI vacce suMdara sthAna che. amArI sAthe saMskAra zibirano vidyArthI kempa hato. emaNe rastAmAM mahArAjazrI sAthe judA judA prazno aMge ghaNI vAto karI. teo bIje divase rAtre pAchA gayA. daramiyAna temanI sAthe traNa vArtAlApamAM judA judA prazno upara suMdara carcA thaI. emane khUba AnaMda Avyo. jorasiMhabhAInA kuTuMbe emanI badhI vyavasthA karI hatI. teo badhA bIje divase rAtre pAchA gayA. tA. 10-5-1954 : bhaMDAriyA bhUtaDIyAthI nIkaLI bhaMDAriyA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. jo rasiMhabhAI AgaLathI AvI gayA hatA. eTale gAme vAjategAjate svAgata karyuM. rastAmAM jainabahenoe cokhAnA sAthiyA pUrI mahArAjazrIne vaMdanA karI. ahIM cAre bAju DuMgarA AvelAM che. temAM eka taLAva bAMdhyuM che. sAdhutAnI pagadaMDI 55 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-5-154 : coka bhaMDAriyAthI nIkaLI coka AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro gesTahAusamAM rAkhyo hato. gAme Dhola-tAMsAM sAthe svAgata karyuM. rAtri sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, Aje dezamAM eka jAtanI laData cAle che. e laData kaI ? gAMdhIjI A dezamAM AvyAM, tyAre temaNe eka navI vAta mUkI, talavAra, bhAlAthI laDI zakAya. paNa je hathiyAro RSimunioe ApyAM te ahiMsaka hathiyArothI mAre to laData laDavI che. mANasajAtamAM zetAna che tema Izvara paNa che. jayAre Izvara jAge tyAre te karuNA darzAvI zake che. ahiMsaka laDatano moraco sAcavI rAkhavo joIe. paNa te laData konI sAme ? jo koI ema vicAra kare ke, A sarakArane kADho to potAnA paga upara kuhADo mAravA jevuM thaze. tyAre A bhUkhamaro, bekArI jAya zI rIte ? Aje saunA manamAM ema che ke huM sattAvALo kema banuM. dhArAsabhya banuM, AgevAna banuM, paMcAyata pramukha banuM. bIjo lobha paisA kevI rIte meLavuM ? A sattA ane lobha jAya nahi tyAM sudhI game te sarakAra Ave topaNa phAyado karI zake nahi. eTale ApaNe havenuM pagaluM lAMbI daSTie vicArIne bharavuM joIe. tA. 12-5-1954 : rAjaparA cokathI nIkaLI rAjaparA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIM nistejatA lAgI. girAsadAranA chokarA bolavAmAM bahu tophAnI lAgyA. tA. 13, 14-5-1954 H jesara cokathI nIkaLI rAjaparA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo. eka vakhata ame eka kheDUtanI vADI jovA gayA. kheDUte DuMgarAmAM bahu mahenata karIne jamIna taiyAra karI che. 10 vIghAmAM kuvo kya che. makAna bAMdhyuM che. vRkSo ucheryA che. tenI sAthe vAto karI goLa sAro pAkyo. paNa 3 rUpiye vecAI gayo. kAraNa ke vepArIne paisA ApavAnA hatA. rUpiyAe eka Ano vyAja hoya che. bAjumAM beThelA DaoNkTare kahyuM amArI pAse goLanA sattara rUpiyA le che. kahIe tyAre kahe che. tame kyAM pa6 sAdhutAnI pagadaMDI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maravAnA cho. mahine pagAra AvavAno ja che. ame kahyuM tame baMne eka thAo kheDUtano mAla thoDo vakhata te saMgharI rAkhI zake tevI sthiti UbhI karo. ene 10 maLe to tamone baMnene phAyado thAya. A to khAnAra, vAparanAra baMne duHkhI dhAya che ane vacce dalAla khAI jAya che. tA. 15-5-1954 : naDaklA jesarathI nIkaLI jaDakalA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro nizALamAM sakhyo. pravAsamAM amUlakhabhAI sAthe ja hatA. rAtre sabhAmAM kRSivikAsa maMDaLa aMge vAto karI. tA. 16-5-1954 : hipAvaDalI jaDakalAthI nIkaLI hipAvaDalI AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. gAma lokoe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM. baporanA cAra vAgye kheDUtonI sabhAmAM sahakArI pravRttinA phAyadA ane grAmasaMgaThana zA mATe enI jhINavaTabharI samajUtI ApI. tA. 17, 18-5-1954 : moTA bhamodarA hipAvaDalIthI nIkaLI moTA bhamodarA AvyA. gAme svAgata karyuM. darabAronI vastI mukhya che. pahelAM kheDUto ane darabAro vacce jhaghaDo cAlato hato. veThano koI pAra nahoto. darabAra gADAM joDAve, loTa daLAve, chAparAMnA naLiyAM caLAve. bhAga ocho Ape, vagere dUSaNo hatAM. dANIbhAI karIne eka bhAI ahIM beThA. temaNe darabAroe mAryA. paNa teo hiMmatabAja hatA eTale kaMI UpajayuM nahi. bIje divase 3-00 vAgye kuMDalA tAlukAnA ghAMcI bhAIonuM eka saMmelana rAkhyuM hatuM. amUlakhabhAI AvyAM hatAM. ghAMcInI ghANI eka grAma udyoga che. tene TakAvavA mATe sAthe ghAMcIne thoDI kheDANa jamIna maLe e mATe sarakAre kuMDalA tAlukA pUratI mAgaNI thayethI chUTa ApI che. have temanI sahakArI maMDaLI banAvavAnI che te dvArA rU. 5000nuM dhirANa karI zakaze. mahArAjazrIe kahyuM ke ghANI e pUraka dhaMdho che. tame gAma lokonI sahAnubhUti meLavavA mATe telamAM koI jAtanuM mizraNa karazo nahi. sAdhutAnI pagadaMDI pa7 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19, 20-5-1954 : dhobA moTA bhamodarAthI dhobA AvyA. aMtara traNa mAIla, utAro caMdubhAI kAThI darabArane utAre rAkhyo hato. lokoe bhajana-maMDaLI sAthe svAgata karyuM hatuM. gAma saMpIluM che. rAtrI sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke gaye vakhate amo mekaDA AvyA hatA. tyAre phiphAdanA lokoe bhUmidAnanI yAdI karIne TheTha mekaDA sudhI ApavA AvyA hatA. e uparathI gAmano prema kalpI zakAya che. kAryakrama bheMkaDA nakkI thayo hato. emAM pheraphAra karavo mane gamato nathI. pheraphAro karavAthI ghaNI avyavasthA UbhI thAya che. jema ke gaI kAle dilhIthI ekabhAI maLavA AvelA. Aje keTalAka bhAIo AvelA. e badhA cokkasa kAryakramanI rIte AvatA hoya che. paNa tamArA badhAno prema evo che ke, mANasane aTakavuM paDe. hamaNAM bALako bolatAM hatAM 'bhUmi konI bolo bhAI' javAba maLato hato 'sau jananI sau jananI.' bALakone khabara nathI ke ApaNe A bolIe chIe paNa tamArA vAlIo ema karaze kharA ? paNa enI cinagArI pragaTI che. gAma eka thaze tyAre ApaNAM du:kho dUra thaze. rastAmAM harijano maLyA. to e paNa gIto gAtA gAtA sAmela thaI gayA. temane mana gAma eka che. lAkaDuM verAya tyAre vacce phAcara rAkhe che. jethI be bhAga judA paDatA vAra na lAge. briTizaroe phAcara mUkI hatI. hirajana prazna mATe bApujIe upavAsa karyA. temaNe mana sau sarakhA hatA. hirajanane alaga rAkhIne bhAre anyAya karyo che. e emaNe jAte anubhavyuM. AphrikAmAM paisA kharcIne ghoDAgADImAM beThelA. tyAre eka yuropiyana Avyo. gADIvALAe gAMdhIne utArI mUkyo. AnAkAnI karI tyAre dhakko mArIne utArI mUkyA. kAraNa ke e kALA AdamI hatA. gorA-UMcA, kALA-nIcA, A anyAya. emane asahya thaI paDyo, satyAgraha karyo. dezamAM AvIne joyuM to yuropanuM punarAvartana savarNo harijana sAthe karI rahyA hatA. eTale emaNe bhagIratha prayatna karyo. ApaNe e vAtane nA bhUlIe kUtarAne aDIe, bilADIne aDIe ane mANasane na aDIe. e kyAMno nyAya ? gAmaDAMe eka thavAnuM che. 58 sAdhutAnI pagadaMDI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmidAna e mAtra jamInano TukaDo ApavAnI vAta mUkI paNa saune roTalA maLe e mATe kyAMthI cheDo pakaDavo. to bhUmino thoDo TukaDo Ama ApI e cheDo pakaDe. ethI roTIno badhAno prazna ukalI jaze. TUMkI jamInamAM paNa loko kodALInI khetI kare che. suMdara khetI kare che. AphrikAmAM to parvata upara ane khINomAM paNa kodALIthI khetI kare che. vastI kUdake ne bhUsake vadhe che. jamIna vadhatI nathI. to zuM karavuM? ene mATe bhUmidAna che. mukhya savAla mamatAno che. mamatA mukta thavA mATe A prayoga che. eka vigho ApanAra A sthiti nahi kare. jamIna lenAra, jamIna navI nahi kharIde. mahenata karanAra ja jamIna kheDI zakaze. 'tyAga karo, tyAga karo'. e maMtra uccAro, have to jIvanadAna sudhInI kriyA pahoMcI che. bIjI vAta grAma saMgaThananI che. jayAM sudhI tamo badhA eka nahi thAo to badhuM nANuM zaheromAM taNAI jAya che. khAnAra ane kheDanAra vacce eka moTI khAI paDI gaI che. vaccenA dalAla mAraphata zaheramAM dhana-ghasaDAI jAya che. A sthitimAM pharajiyAta bacata karI sahakArI maMDaLIo UbhI karI e dvArA bajArapITha hAthamAM levI joIe. jyAM sudhI pITha hAthamAM nA Ave tyAM sudhI kheDUtono uddhAra thavAno nathI. bIjI vAta lavAdInI che. korTomAM nyAya maLato nathI ane jhaghaDA vadhe che. jo paMco mAraphata nyAya thAya to kharcA paNa bacI jAya ane nyAya sasto maLe. tA. 21-5-1954 : phiphAda dhobAthI nIkaLI phiphAda AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro saiyadanA gharamAM rAkhyo hato. Ama to amAre meMkaDA javAnuM hatuM. paNa gAmalokono khUba Agraha thayo. eTale bapore tyAM rokAyA. gAma lokoe vAjate-gAjate bhavya svAgata karyuM. daravAjethI nivAsa sudhI toraNathI jagyA zaNagArI hatI. jaina bahenoe cokhAnA sAthiyA pUrI svAgata karyuM hatuM. kheDUtabahenoe ane harijana bahenoe potapotAnAM gIto gAtAM hatAM. vacce harijanoe paNa svAgata karyuM hatuM. amArI sAthe pATaNathI kilola bAlamaMdiravALA pUnamacaMdabhAI ane be vidyArthIo vagere ghaNA kAryakaro sAthe hatA. sabhAmAM mahArAjazrIe grAmasaMgaThana ane bhUmidAnanuM rahasya samajAvyuM hatuM. sAdhutAnI pagadaMDI 59 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 21-5-1954 : meDA phiphAdathI nIkaLI sAMjanA mekaDA AvyA. mekaDAnA bhAIo TheTha phiphAda sudhI sAme AvyA hatA. pUnamacaMdabhAI, pravINabhAInI maMDaLI rastAmAM suMdara gIto gAtI hatI. amArI sAthe A vakhate ghaNA mANaso hatA. amUlakhabhAI khImANI AgaLathI AvI gayA hatA. tA. 22-5-1954 : pIAvA mekaDAthI nIkaLI pIAvA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro janamaMdiramAM rAkhyo hato. lokoe svAgata karyuM. bapora pachI bharavADabhAIonuM saMmelana rAkhyuM hatuM. prathama bharavADoe potapotAnI muzkelI rajU karI. gocara nakkI karavA kheDUto jamIna dabAve che ane dUdha vecavAnI muzkelI rajU karI. mahArAjazrIe nItinI vAta karatAM kahyuM ke dUdhamAM maNa upara be AnA lekhe bacata karo. pANInI bheLaseLa karavI nahi. sahakArI maMDaLI banAvavI ane sAmAjika sudhArA karI bALakone bhaNAvavA jaNAvyuM. samAjamAM diyaravaTAno je rivAja che te ApaNA mATe barAbara nathI. tyAM eka bhAI bolyA, kRSNa bhagavAne amane diyaravaTu karavAnuM kahyuM che. mahArAje kahyuM lakSmaNe sItAne "mA" kahI hatI. diyaravaTuM karavAnI prathA hatI. diyara khoTI najara rAkhato thaI jAya che. vaLI bhojAI diyarane hIMcakatI hoya eTalAM nAnA sAthe vaLAvavAmAM Ave che. 14 varasano chokaro ane 24 varasanI bhAbhI eno meLa kema paDe ? ApaNe to AgaLa vadhavuM che ne eTale e bAbata vicArajo. tA. 23-5-1954 : pIThavaDI pIAvAmAMthI nIkaLI pIThavaDI AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro grAmapaMcAyatamAM rAkhyo hato. amUlakhabhAI sAthe ja hatA. ahIM lallubhAI zeTha, nImubahena, kezubhAI, bhAusAba, prabhudAsabhAI ane dulerAya mATaliyA AvyA hatA. cogaThano prazna ukelavA mATe. mATaliyAno eka patra laIne mANasa Avyo. tA. 24-5-1954 : moTA jIjuDA pIThavaDIthI moTA jIjuDA AvyA. aMtara 3 mAIla. mukAma sarakArI daO sAdhutAnI pagadaMDI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utAre rAkhyo. have ahIMthI jAnIbhAI pravAsamAM amArI sAthe raheze. rAtre sabhAmAM kRSi vikAsa maMDaLa racanA aMge vAto thaI. keTalAka sabhyo nahotA AvyA. tA. 25-5-1954 : vijayAnagara moTA jhiMjhaDAthI nIkaLI vijayAnagara AvyA. aMtara 3 mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. sabhAmAM kRSi vikAsa maMDaLa aMge vAto thaI. ATha sabhyo noMdhAyA. A gAma raMdhALA taLAva baMdhAvavAthI navuM varyuM che. lokoe sArI pragati karelI che. tA. 26-5-1954 : gAdhakkA vijayAnagarathI nIkaLI gAdhakaDA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe bhajana-maMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM. ahIM musalamAnonI vastI ghaNI hatI. paNa bhAgalA pachI loko pAkistAna cAlyA gayA che. bapore bahenonI sabhA thaI hatI. tA. 27,28-5-1954 : nikhALA gAdhakaDAthI nikhALA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro sarakArI utAre rAkhyo hato. gAmalokoe bhajana-maMDaLI sAthe svAgata karyuM. rAtre sabhAmAM mahArAjazrIe grAmasaMgaThana aMge samajaNa ApI. bIje divase baporanA bahenonI sabhA rAkhI hatI. mahArAjazrIe rAmAyaNano sAra ane bhUrIbAInAM vinayanuM dRSTAMta ApyuM hatuM. bALakone cA na pAvAnI samajaNa ApI. tA. 29-5-1954 : chAparI nikhALAthI chAparI AvyA. aMtara be mAIla. utAro bhImajIbAvAne makAne rAkhyo hato. gAma lokoe bhajana-maMDaLI sAthe svAgata karyuM. vikAsakhAtAnI madadathI nizALanuM navuM makAna taiyAra karyuM che. gAmalokoe zrama karyo hato. rAtri sabhAmAM grAmasaMgaThanonI vAta thaI. tA. 30-5-1954 : DeDakkI. chAparIthI nIkaLI DeDakaDI AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro maMdiramAM rAkhyo hato. rAtre sabhA sArI thaI. gAmamAM matabheda hoya ema lAgyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 61 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 31-5-154 : navAgAma (jAMbuDA) DeDakaDIthI nIkaLI jAMbuDA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. AgevAnoe sAme AvI svAgata karyuM. rAtre sabhAmAM hAjarI sArI hatI. tA. 1-6-1954 : cikhalI navAgAmathI nIkaLI cikhalI AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. amArI sAme ja harijana kUvo hato. eTale amoe tyAMthI pANI bharyuM. gAmalokone A gamyuM nahi. harijana bALako nizALamAM AvatAM nathI. rAtri sabhAmAM mahArAjazrIe aspRzyatA ane grAmasaMgaThana vize kahyuM hatuM. tA. 2,3,4-6-1954 : khaDasalI cikhalIthI khaDasalI jatAM gAmalokonA AgrahathI thoDuM ahIM rokAyA hatA. nizALamAM sabhA rAkhI hatI. ahIMthI khaDasalI aDhI mAIla AvyA. utAro AzramamAM rAkhyo hato. ahIM grAmasevA maMDaLanA badhA sabhyono eka varga cAle che. baporanA kAMtaNa pachI mahArAjazrInuM pravacana, carcA, praznottarI vagere kAryakrama rAkhyo hato. mahArAjazrIe kahyuM khAdI kAmanI sAthe bhUmidAnanuM kArya nA laIe to khAdI kAma adhUruM paDI jAya. evI ja rIte pAkistAna alaga thayuM. lokomAM katala cAlI tevA vakhate khAdIkAmavALAe jovuM ke nahi ? tyAre ekAMgI dRSTine badale sarvAgI daSTi rAkhIne ApaNe dharmano vyavahAramAM meLa pADavo joIe. ApaNe binaAkramaNanA karAro karyA ane binaAkramaNakArone lAge che ke, mahArAja varga vigrahanI vAta kare che. kharI rIte to zahera ane gAmaDAMomAM vigraha paDelo ja che. tene sIdhe raste vALavAno prayoga che. sattAne kADhavA mATe sattAnI pratiSThA toDavI, dhananI pratiSThA toDavI ane sevAnI pratiSThA UbhI karavI. saMyama karavAmAM AnaMda Ave che ke veTha lAge che ? e upara sAdhakano AdhAra che. badhI vastuomAM rasa leto hovA chatAM tenuM cAritrya UMcuM haze to loko tenI upara zraddhA rAkhaze. sAdhutAnI pagadaMDI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArabhinnatA hoya topaNa udAratAthI dareka praznane vicAravA joIe. sonA vicAro, saunI rIte sAcA hoya che. eTale AcaraNathI ja teno sAco javAba maLI zake. rAtre prArthanA bAda munizrIe kAryakarone mArgadarzana ApatAM jaNAvyuM ke prerakabaLa vagara sAdhaka TakI nahi zake. AMtarika tema ja janatAnuM ema baMne ThekANethI A baLa meLavavuM joIe. sabhA pachI Azrama tema ja bahAranA kAryakara bhAIoe rAsa-garabAno kAryakrama rAkhyo hato. tA. 5-6-1954 : gorakkA gAma AgevAnoe ane khAsa karIne harijanoe sAme AvI svAgata karyuM. utAro nAgabhAIne tyAM rAkhyo hato. ahIM AbhaDacheTa ghaNI lAgI. zALAmAM harijana bALako AvatAM, gAme zALAno bahiSkAra karelo tethI sarakAre zALA harijanavAsamAM calAvI. paNa pAchaLathI samAdhAna thavAthI zALA mULa jagyAe AvI gaI. tA. 6-6-154 : rAmagaDha gorakaDAthI rAmagaDha AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. narasiMhabhAI goMdhiyA pravAsamAM sAthe rahyA che. sAMje cAra vAgye corA upara jAhera sabhA rAkhavAmAM AvI hatI. tA. 7-6-1954 : bADhaDA rAmagaDhathI nIkaLI bADhaDA AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro corAmAM rAkhyo hato. baporanA jAherasabhA thaI. tA. 8,9,10-6-1954 : sAvarakuMDalA bADhaDAthI nIkaLI sAvarakuMDalA AvyA. aMtara pAMca mAIla. gAme ane kAryakaroe svAgata karyuM. saraghasa AkAre gAmamAM pharIne sTezana sAmenI kAThI borDiMgamAM utAro karyo. ahIM kAryakaronuM jAhera saMmelana rAkhyuM hatuM. mahArAjazrIe emanA praznonA javAba ApyA hatA. ane sevAkAryamAM mArgadarzana ApyuM hatuM. khAdI borDavALA jhaverabhAI paTela maLavA AvyA hatA. sAdhutAnI pagadaMDI 6 3 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAmanagarathI maganabhAI vorA tathA temanAM dIkarI caMdrAbahena maLavA AvyAM hatAM. A divasomAM zrI mATaliyA, amUlakhabhAI, lAlajIbhAI sAthe prAyogika saMghanA kAmane vyavasthita goThavavA mATe carcA karI ane mATaliyAbhAI e have mAlaparAnA kAmamAMthI phArega thaI prAyogika saMghanA kAmamAM goThavAvAno nirNaya karyo tA. 11-6-1954 : nesaDI sAvarakuMDalAthI nIkaLI nesaDI AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro dharmazALAmAM, gAma lokoe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM hatuM. amUlakhabhAI ahIM ja rahe che. baporanA 4-00 vAgye AgevAnonI miTiMga rAkhI hatI. rAtre jAherasabhA thaI hatI. A vibhAgamAM kRSi vikAsa maMDaLanuM saMgaThana barAbara thAya e mATe roja rAtre temAM thanArA phAyadA vize roja samaja ApatAM hatA. ahIM 12 sabhyo noMdhAyA hatA. tA. 12-6-154 : dITalA nesaDIthI nIkaLI dITalA AvyA. aMtara be mAIla. gAma lokoe vAjategAjate svAgata karyuM. ratibhAI goMdhiyA agAuthI AvI gayA hatA. rAtri sabhAmAM kRSi vikAsa maMDaLa vize samajaNa ApI. 15 sabhAsado noMdhAyAM. have saurASTranI hada pUrI thaI muMbaI rAjyanI hadamAM dAkhala thayAM. tA. 13-6-1954 : kamIkerAlA dITalAthI nIkaLI kamI kerAlA AvyA. A baMne gAma vacce be phalaMganuM aMtara che. A beu gAme traNa varasa pahelAM muMbaI rAjayamAM levInuM rU. 10,0OOnuM prathama inAma meLavyuM hatuM. A rakama zALA karavA vAparavAmAM AvI che. ane temAM rU. 20,000 muMbaI rAjayanA keLavaNI khAtAe umerI rU. 28,000mAM beu gAma vacce zALAnuM makAna banAvyuM che. amAro utAro A zALAmAM hato. ahIM bapore cAra vAgye ane rAtre jAherasabhA thaI hatI. baheno sArI saMkhyAmAM AvyAM hatAM. tA. 14,15-6-1954 : calALA kamIkerAlAthI nIkaLI calALA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro khAdI kAryAlayamAM rAkhyo. kAryakaro tathA gAme dUra sudhI sAme levA AvyA hatA. 64 sAputAnI pagadaMDI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMje 4-00 vAgye lohANA mahAjana vADImAM sabhA rAkhavAmAM AvI tI. ahIM vividha kAryakArI maMDaLI, carma udyoga maMDaLI, vaNakara maMDaLI majUra maMDaLI vagere sahakArI maMDaLIo che. ema chatAM kRSivikAsa maMDaLanI jarUra che. e aMge mahArAjazrIe samajaNa ApI. ahIM nAgaradAsabhAI dozI suMdara khAdIkAma karI rahyA che. tA. 16-6-1994 : jALIlA tA. 17,18-6-1954 : cADIyA tA. 19,20-6-1954 : sAjIyAvadara tA. 21-6-1954 : kerIyA kerIyA AvyA. gAma lokoe svAgata karyuM. rAtri sabhAmAM saMkhyA bahu ochI hatI. tA. 22-6-1954 : taraktaLAva kerIyAthI nIkaLI tarakataLAva AvyA. rasto kAdava kIcaDavALo hovAthI muzkelI paDatI hatI. paNa mIrAMbahena ane bIjA bhAIo sAthe vAto karatAM karatAM sahelAIthI AvI gayAM. rAtri sabhA sArI thaI. tA. 23-6-1954 : devarAjIyA tarakataLAvathI nIkaLI devarAjIyA AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro bhImajIbhAInA makAnamAM rAkhyo hato. varasAdanI sijhana hatI eTale loko rAtre bhegA thayA hatA. ane kRSivikAsa maMDaLanA sAta sabhyo noMdhAyA hatA. DaoN. jIvarAja mahetAnA moTAbhAI ahIM zikSaka hatA. gAmamAM rAjakIya khaTapaTanA kAraNe matabheda paDyA che. tA. 24,25-6-154 : pIThavAjALa devarAjIyAthI nIkaLI pIThavAjALa AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI. kheDUta saMgaThananI vAta thaI. ahIM sarvodaya yojanAnI zAkhA che. sahakArI maMDaLI paNa che. gAyakavADI gAma hatuM. eTale nizALa vagere makAno suMdara che. sAdhutAnI pagadaMDI 65 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje divase sabhA rAkhI hatI. temAM sarvodaya kAryakara, bAbubhAIe gocara sudhAraNA kevI rIte thAya e mATe potAno anubhava kahyo. gocaranA cAra bhAga pADI devA. eka bhAgamAM Dhora, bilakula dAkhala na karo. bIjA traNa bhAgamAM daza-daza divasanA vArA karavA. jenA kAraNe moTA ghAsathI Dhorane caratAM phAve, cothA bhAgamAM moTuM ghAsa thAya eTale enuM bI thAya. temAM cAravA mATe DhoradITha amuka rakama levAya. te rakama AnI sAcavaNI ane vADa banAvavAnA kharcamAM vaparAya. bIjI vAta sAyalejanI karI. daza phUTa UMDo ane pahoLo khADo karI aMdara ghAsa ke juvAranA TukaDA karI nAkhavA ane phUTa-doDha phUTe thoDuM mIThuM ane goLa nAkhavo. sAruM dabAvI ghAsa bharavuM, pachI upara kaMtAna ke evuM kaMIka nAkhI mATI nAkhI devI. unALAmAM e khADo kholavo. ghAsa athAIne khaTamadhuruM thaI jAya che. Dhorane khUba bhAve che ane emAMthI enuM dUdha vadhe che. eTale A prayoga dareka jaNe karavA jevo che. ema samajAvyuM. tA. ra6-6-154 : khaMbhALiyA pIThavAjALathI nIkaLI khaMbhALiyA (viThThalapura) AvyA. aMtara sADA cAra mAIla. vacce zetruMjI nadI AvI hatI. utAro sarakArI utArAmAM rAkhyo hato. lokoe sAmA AvI svAgata karyuM. ahIM DaoN. hariprasAda ane bAbubhAI vagere AvyA hatA. rAtri sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke amarelI jillo gujarAtano ja eka bhAga che. ApaNA dezamAM pUjA ane prazaMsA konI thAya che ? rAjA mahArAjA thaI gayA. mAMdhAtA thaI gayAM. paNa tene koI yAda karatuM nathI. enI koI pUjA karatuM nathI. tenI sAthe dharatI gaI nathI. loko tyAgI hoya ene pUje che. gokuLane yAda karIe chIe. kRSNane yAda karIe chIe. kAraNa ke ApaNA gAmaDAMmAM paNa gokuLa Ave. enA mATe jhaMkhIe chIe. kRSNa pratye gopIono eTalo badho prema e kaMI paisA meLavavA mATe nahoto. paNa je dilano prema hato. te ja temanuM AkarSaNa hatuM. A premanI kathA hajAro varasathI gAIe chIe. chatAM manamAMthI e citra khasatuM nathI. e nAmano prema eTalo badho che ke, e jharo satata vahyA kare che. manane masta banAve che. akrUra jayAre zrIkRSNane teDavA Ave che tyAre janatA duHkhI thAya sAdhutAnI pagadaMDI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kAraNa ke vAsudevano viyoga tenAthI sahana thato nathI. Avo nirvyAja prema Aje gAmaDAomAM dekhAya che kharo ? che kharo, paNa lupta thaI gayo che. Aje bhAI-bhAI, sIma-zeDhA mATe laDe che. TUMkA svArtha mATe Ama bane che. jyAM naMdarAja yazodAe potAnI putrI ApI dIdhI. bhale enuM game te thAya. paNa mAre to lAlajIne bacAvavA che. tyAgathI ja A vastu banI zake. jyAM sudhI lAva, lAvanI vAta haze tyAM sudhI sneha ane prema jAgavAno nathI. Aje to gAyonI kiMmata nathI. strIonI kiMmata nathI. bhesanI kiMmata vadhI che. ApaNA mana jADAM thaI gayAM che. AnA mATe vicAra karavo joIe. duryodhana upara prema thAya tevuM nahotuM. chatAM arjuna ane te baMne vAsudevanI madada levA gayA tyAre vAsudeve baMnenI pITha thAbaDI. baMnee kahyuM amane madada karo. je duryodhane vAsudevanuM apamAna karyuM hatuM. ekatanuM jamIna ApavAnI nA pADI chatAM vAsudevane mana sau sarakhA hatA. eTalA mATe ja ApaNe temane yAda karIe chIe. AkhA mahAbhAratanA yuddhamAM vAsudevano samabhAva spaSTa najare Ave che. eka sainya mAMgyuM, bIjAe svayaM kRSNa mAgyA. satya ekaluM hoya, nAnuM hoya, topaNa jIte che. A badhuM bhajanamAM ane garabImAM to gAIe ja chIe. paNa have te ApaNA vahevAramAM ane AcaraNamAM kema Ave tene mATe prayatna karavAno che. tA. 26-1954 : capAthaLa khaMbhALiyAthI nIkaLI capAthaLa AvyA. aMtara doDha mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo. gAme moTI saMkhyAmAM AvI bhajana-maMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM. gAme agato pALyo hato. mukAme AvyA tyAre baheno gIta gAtI gAtI kaLaza laIne svAgata mATe AvI hatI. baporanA ane savAre mahArAjazrIe pravacana karyuM hatuM. rAtre jAherasabhA thaI hatI. be nadIne kinAre A gAma che. amarelI jillA kheDUtamaMDaLanA pramukha nAnajIbhAI ahIM ja rahe che. bAbubhAI jazabhAI paTela. nAyaba pradhAna ahIM mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. cAlu praznonI carcA thaI hatI. tA. 28-6-1954 : ca gaDha capAthaLathI nIkaLI cakaragaDha AvyA. aMtara be mAIla. utAro nizALamAM sAdhutAnI pagadaMDI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhyo hato. ahIM AvatAM rAtre nadImAM pANI AveluM e UtarIne AvyA. ThIka ThIka pANI hatuM. thoDA bhAIo amArI sAthe AvyA hatA. loko dUra sudhI sAme AvyA hatA. gAma najIkamAM bhajana maMDaLI sAthe bIjA loko joDAI gayA. rAtrisabhAmAM bahenoe moTI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. ahIM kRSivikAsa maMDaLanA 18 sabhyo noMdhAyA hatA. tA. 29,30-6-154, 1-7-1954 : amarelI cakaragaDhathI nIkaLI amarelI AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro nyAlacaMda mULacaMda zeThane baMgale rAkhyo hato. 19 kAryakaro, AgevAno, paTela borDiganA vidyArthIo vagere bhajana gAtAM gAtAM saraghasa AkAre mukAme AvyA. mukAma upara mahArAjazrIe TUMkuM pravacana karyuM. prathama DaoN. hariprasAde AvakAratuM pravacana karyuM ane amarelInuM jAherajIvana je cUMthAI gayuM che ane vyavasthita karavA AvA mahApuruSo ApaNane mArgadarzana Ape e prArthanA karI. bapore 4-00 thI pa-00 lAIbrerImAM bahenonI jAherasabhA thaI hatI. rAtre lAIbrerI AgaLa jAherasabhA thaI. bahu moTI saMkhyAmAM bhAIbaheno AvyAM hatAM. mahArAjazrIe bhUrIbAInuM dAMta ApI hRdaya palaTAthI saune eka thavAnI ane badhA vargo sAthe premathI rahevAnI vAta karI. sAmAnya rIte chellAM varSomAM amarelImAM bahu moTI sabhA thatI nahotI. samAjavAdanuM jora vizeSa hoI virodhI sabhAmAM tophAna thavAno bhaya rahe che. paNa A vakhate suMdara sabhA thaI. mahArAjazrIe amarelIne amarelI zabdathI navAjavuM. bIje divase baporanA jaina borDigamAM pravacana thayuM. prathama nyAlacaMdabhAIe mahArAjazrIno paricaya Apyo hato. ane 10 varasa pahelAM A saMsthAmAM padhArelA tyArano khyAla Apyo hato. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke vidyArthI e AvatI kAlano nAgarika che. tene mAtra, AMkaDAzAstra ekaluM bhaNAvavAnuM nathI. paNa bhaNataranI sAthe caNatara karavuM paDaze. bApujIe zikSaNamAM navIna samAjaracanAnuM citra mUkyuM. dA.ta. ame borDiMgamAM peThA ke batAvavAmAM AvyuM ke, ahIM nAno sarakho bAga banAvavAno che. jaino mATe A navI vAta che. khetImAM jIvo utpanna karavA 68 sAdhutAnI pagadaMDI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane te nAza pAme, eTale pApa lAge. paNa ApaNe have navI daSTithI dareka prazna vicArIe chIe. samayanI mAMga evI che ke, zrama sivAya koI jIvI zakaze nahi. zramajIvI mANasa bhUkhe nahi mare. tema anIti paNa nahi karavI paDe. bhaNyA pachI nokarI zodhavA javuM paDe. e zikSaNa ja nathI. vidyArthIne badhI kaLAo AvaDavI joIe. anna vijJAna, vastravijJAna ane hunnarakaLA vijJAna. badhuM AvaDavuM joIe. 'soTI vAge cama cama ane vidyA Ave dhama dhama* ene badale bApue navI vAta karI. mAravAnuM bilakula choDI devuM joIe. monTesarIe A vAtane vadhAre Teko Apyo. gAMdhIjIe kahyuM bALakomAM huM suMdara zaktio joI rahyo chuM ene khIlavavI joIe. saurASTramAM gijubhAIe bALakeLavaNImAM ghaNuM zodhana karyuM che. lokabhAratI jevI vidyApITha zarU thaI che. pahelAM huM vidyArthIone pUchato ke, bhaNIne zuM karazo ? to e vakhate kahetA nokarI karIzuM. tene badale have javAba maLe che. khetI karIzuM, sevA karIzuM, Aje vastI vadhatI jAya che. e badhAne roTalo kyAMthI meLavavo eno vicAra AjathI ja karavo joIe. ekalI jamIna upara badhI vastInuM poSaNa thaze kharuM ? ane poSaNa thAya to A jamInamAM keTaluM zodhana karavuM joIe. A badhAno vicAra karavo joIe. game tyAM pheMkavAmAM Ave topaNa tamArA magajamAM evI zakti bharI paDI hoya ke je bhUkhe nA mare. koIne bhAre nA paDe, ghaNA vidyArthIo nokarI karIne paNa potAno kharca kADhe che. kyAreka nokarI karI le. eka ghoDAvALo cAlyo jAya che. bAjumAM eka bAI mAthe gAMsaDI laIne cAlI jAya che. ghoDAvALo kahe che lAvo tamArI gAMsaDI laI lauM. bAIe kahyuM bhAI dayA AvatI hoya to ghoDA uparathI tame ja nIce UtarI jAo ne ! mAro bojo ane tAro bojo ghoDA para paDe che. zoSaNano dhaMdho baMdha karavo joIe. Aje khetI, gopAlana ane gRhaudyoga traNa dhaMdhA che. baporanA 4-00 thI 5-00 kAryakaronI miTiMga maLI hatI. temAM saue potapotAnI muzkelIo jaNAvI. kaoNMgresa tarapha oTa AvI che. huMsAtuMsI vadhAre che ane pUro samaya ApIne kAma karanArA koI nathI. eTale kAma thatuM nathI. samAjavAdIothI amaladAro Dare che ane emanuM kAma jaladI kare che. sAdhutAnI pagadaMDI 69 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjazrIe kahyuM ke rAjakIya kAma karanArA ane racanAtmaka kAma karanArAnA bhAga pADI nAkhavA. racanAtmakonuM rAjakIya kAma zaheravALAe karavuM ane racanAtmake grAmasaMgaThananuM kAma karavuM. Ama samanvaya sAdhI zakavAthI baMne kAmonuM jora Avaze. tA. 1lIe vidyArthIonI sabhA rAkhI hatI. paNa AgalI rAte eka kamanasIba banAva banI gayo. 17 varasanA meTrikamAM bhaNatA eka vidyArthIe DaoN. hariprasAdanA davAkhAnethI bhUlathI TIMcaranI bATalI mUkI rAkhI hatI ane tyAMthI Dojha laI leto hato. DaoN. amArI sabhAmAM AvyAM hatAM. kaMpAunDara khAna hAjara nahotA. te vakhate e vidyArthI Avyo ane kamanasIbe potAnI davA jevo raMga bIjI bATalIno joI-jANI pI gayo. rastAmAM UlaTI thaI ane pachI tene lAgyuM ke kaMIka bIjuM pIvAI gayuM che. DaoNkTarane bolAvyA. haoNspiTalamAM laI gayA. upacAro karyA paNa jhera rageragamAM vyApI gayuM hatuM. eTale jIva na bacyo. AkhuM gAma zokamAM DUbI gayuM. vidyArthI Alama paNa du:khI thaI. hAIskUlamAM rajA paDI amArI je vidyArthIonI sabhA hatI e sabhA vidyArthIonI saMmatithI UbhA thaI mRtaAtmAne zAMti mATe be miniTa prArthanA karI ane pachI jAhera prArthanA bAda mahArAjazrIe jIvana ane maraNa vize pravacana karyuM. pachI sau chUTAM paDyA. baporanA jajasAheba maLavA AvavAnA hatA. paNa koI kAraNasara na AvI zakyA. Aje varasAda cAlu rahyo eTale rAtano badho kAryakrama rada karyo. baMgalAmAM ja rAtanA sabhA rAkhI hatI. samaDhIyALA gAmanA praznamAM zuddhiprayoga karavA aMge badhA kAryakarone bolAvyA hatA. mATaliyA, bAlubhAI, araviMdabhAI, amUlakhabhAI, ukAbhAI, nAgaradAsabhAI, narasiMhabhAI ane bhaMDerI vagere hatA. saunI sAthe vAtacIta karyA pachI ema lAgyuM ke hamaNAM zuddhiprayoga nA karavo. paraMtu mATaliyA ane nAgaradAsabhAI badhA kAgaLiyA jue ane naitikabAjunI tapAsa kare pachI e aMge vicAravuM. ahIM ekadivasa mArkeTIMga yArDanI mulAkAta lIdhI. 70 lAkhanI kharIda A varSe thaI. magaphaLIno mukhya pAka che. kheDUto mATe sArI yojanA che. traNa vakhata mAlanI harAjI bolAya, temAM kheDUtane nA poSAya to te nA 70 sAdhutAnI pagadaMDI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI zake che. paNa vepArI nA kahI zakato nathI. eTaluM rakSaNa kheDUtone apAyuM che. A badhI kAryavAhI joI mahArAjazrIne saMtoSa thayo. tA. 2,3,-7-1954 : IzvarIyA amarelIthI nIkaLI IzvarIyA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. gAme bhajanamaMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM. nAnI bALAo saMkhyAbaMdha kaLaza laIne AvI hatI. varasAda varasyo hato. vAvaNIno divasa hato ane tevA samaye gAmamAM saMta puruSa padhAre eTale lokonA AnaMdano pAra nahoto. mahArAjazrIe suMdara pravacana karyuM. tyAganI bhAvanA ja mAnavajAtane sukha-zAMti arpe che. e samajAvyuM. rAtre jAhera sabhA thaI. temAM meM (maNibhAIe) bhAlanaLakAMThA prayogano khyAla Apyo. pachI mahArAjazrIe dhArmika rIte sukhI thavAno upAya batAvyo. eka daSTAMta ApatA temaNe jaNAvyuM ke, bAInI kAMkhe chokaruM vaLageluM hatuM. paNa ene khyAla na rahyo. eTale AkhuM gAma zodhI AvI bALaka nA maLyuM eTale rovA lAgI. koIe batAvyuM ke A zuM che ? tyAre rAjI rAjI thaI gayAM. Ama sukha ApaNI pAse che. paNa ApaNe jotA nathI. ane bahAra zodhIe chIe. kheDUto pAse zakti che. mAtra saMgaThita thavAnI jarUra che. je prayoga bhAlamAM cAle che tevo prayoga tame ahIM karo. ane tamane camatkArika phAyado mAlUma paDaze. A badhuM tame mAtra zraddhAthI nA karazo. nahi to kAle amArI hAjarI nahi hoya ane bIjo koI bIjI vAta karaze. to tame hAlakaDolaka thazo. eTale zraddhAnI sAthe buddhi bheLavajo ane sAruM lAge to kAma karajo. tA. 4,5,6-7-154 : varasaDA IzvarIyAthI nIkaLI varasaDA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. utArAnuM sthAna thoDe dUra hovAthI ane loko aparicita hovAthI grAma saMparka barAbara nA thayo. rAtre roja grAmasaMgaThana aMge kahevAyuM. DaoN. raNachoDabhAI ahIM maLavA AvyA hatA. emaNe sarpa vize lokone khyAla Apyo hato. duniyAmAM sarpanI keTalIya jAto che. emAMthI gujarAtamAM 28 jAto che. emAM cAra jAta ja jherI che. dabAya to sAputAnI pagadaMDI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja karaDe che. enA ijekSana sarakArI davAkhAnAmAM Ave che. sApa sAMbhaLato nathI, paNa jamIna uparanA aNasArathI tene khabara paDI jAya che. tenI cAmaDI jamInane aDe che eTale jamIna uparanA avAjathI te sAMbhaLe che. ema ApaNe kahI zakIe. sApa utAravAnI kriyA vaijJAnika nathI, emAM vizvAsa na dharAvavo, ene mATe sarakAre aneka prayogo karI tenA ijekSanA banAvyAM che. tA. 7-7-1954 : ToDA varasaDAthI nIkaLI ToDA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. baheno-bhAIoe suMdara svAgata karyuM. baMne divase rAtre jAherasabhA thaI. eka divasa navalabhAIe potAnA AphrikAnA anubhavo kahyA hatA. ahIM surAbhAI, navalabhAI, choTubhAI, lalitAbahena ane kAzIbahena AvyAM hatAM. ahIM kaNabI ane koLI koma vacce adAvata cAle che. corImAMthI matabheda Ubho thayo che. tA. 8-7-1954 : lAThImAM cAturmAsa praveza ToDAthI nIkaLI lAThI AvyA. aMtara sADAcAra mAIla. cAturmAsa ahIM ja nakkI thayuM hatuM. eTale choTubhAI tA. 5mIe ahIM AvI gayA ane badhI vyavasthA tapAsI lIdhI. je adhUrAza hatI te pUrI karI. ame AvIne harijanavAsa AgaLanA saMskAra maMdiramAM rokAyA. ahIM harijano bhajanamaMDaLI sAthe ekatra thayA hatA. bahenoe rAsa lIdhA tyAM sudhImAM svAgata mATe vidyArthIo, vidyArthinIo, nAgariko vagere AvI gayAM. prathama mahArAjazrIne aneka saMsthAo taraphathI sUtrahAra arpaNa thayA. tyArabAda mahArAjazrIe harijana bahenone uddezIne TUMkuM pravacana karyuM. harijana e koI koma nathI. dhaMdhA mATe cAra vargo paDyA. temAMthI ghaNI komo thaI gaI. abhaDAvuM evuM koI zAstramAM nathI. AbhaDacheTa kADhavA mATe tame paNa jAgrata thAva, vyasano choDo, svacchatA rAkho vagere kahyuM. bAda bhajanamaMDaLI sAthe sau saraghasa AkAre utAre AvyA. amAro utAro jUnI posTa oNphisavALA makAnamAM daravAjAnI bAjumAM ja hato. saraghasamAM sauthI AgaLa rASTradhvaja hato. pachI vidyArthIo, pachI baheno pachI bhajanamaMDaLI 72 sAdhutAnI pagadaMDI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (harijanonI) pachI mahArAjazrI ane chelle nAgariko, amaladAro vagere cAlatAM hatAM. khUba bhavya svAgata thayuM. jainoe saMgha tarIke bhAga na lIdho paNa vyaktigata AvyA hatA. AvIne sau sabhAnA rUpamAM goThavAI gayA. temAM mahArAjazrIe thoDuM prAsaMgika kahetAM jaNAvyuM ke Aje lAThImAM huM pahelavahelo Avato nathI. bIjI vAra AvuM chuM. paNa kharekhara A varase cAturmAsa rahevuM paDaze. evI koI kalpanA nahotI. gayuM varasa huM sAvarakuMDalAmAM rahyo hato. tyAM mArI e kalpanA hatI, je prayoga karavAnI icchA hatI te zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanI kalpanA hatI. tamArA sauno prema ane svAgata joIne e vAta kahevAnuM vadhu mana thAya che. harijano, savarNo, musalamAno vagere sau svarAjya pachI eka ja jhaMkhanA kare che ke sukhano mAraga kema maLI zake ? bhUmidAna AMdolana pachI lokonA manamAM AzAno saMcAra thayo che. sAthe sAthe bIjA vizvayuddhanI jherI kalpanA hatI tenA kAraNo dUra thatAM hoya tema paNa lAge che. paMDitajI duniyAnI sAthe prabaLa avAja kADhI rahyA che. te kahe che duniyAnI mAnavajAta yuddha jhaMkhatI nathI paNa zAMti jhaMkhe che. racanAtmaka zAMti jhaMkhe che. duniyAmAM ghaNA prazno UkyA che. tevA vakhate dilane vizALa karavAnI jarUra che. lAThI pAse huM je vicAra mUkavA mAguM chuM te A che : jyAre pUra Ave che tyAre te kAyama TakatuM nathI. eTale enuM pANI saMgharI levAmAM Ave. tene sArI naheramAM vaLAMka ApavAmAM Ave to e pANI upayogI thAya. gAmaDAMnA hita mATe kasabAoe agatyano bhAga bhajavAno Avaze. mane AzA che ke gAmaDAM ApaNA hRdayamAM vaNAI gayAM che. sattA ke dhananI lAlasA vadhu hoya ema chatAM ApaNA dilamAM eka jhaMkhanA paDI che te kaMIka karI chUTavAnI. tame eno sAtha purAvazo evI AzA rAkhuM chuM. havenA yugamAM je pravAha pAcho vALavAno che. temAM tame sau keTalo hisso Apazo ? vidyArthIo, amaladAro, vakIlo, jaino saue A vicAravAnuM che. ApaNe kadAca laDavAnuM haze to paNa premathI Avaze.gati dhImI haze chatAM cokkasa pagaluM bharIzuM to saune phAyado thaze. bhagavAna e mArge javAnuM baLa Ape. ahIM amArI sAthe navalabhAI, surAbhAI, kAzIbahena, lalitAbahena, sAputAnA pagadaMDI. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choTuMbhAI, mATaliyA vagere hatAM. vinatAbahena pAchaLathI AvyAM hatAM. bIje divase phalajIbhAI ane khaDolanA kezubhAI AvyA. temaNe beMka ane dhirANa aMge thatAM gAMphanA kesa prakaraNa aMge khUba vAto karI. ahIMnA AgevAna kheDUto sAthe paNa vAto karI. tA. 15-7-1954 vidyArthI chAtrAlayanI zarUAta thaI. temAM prathama mATaliyAe prAsaMgika kahyuM. bAdamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, tame badhA vicAro cho ke, eka nAnuM sarakhuM chAtrAlaya kholavuM. chAtrAlaya eTale badhA sAthe rahe. ekabIjAne samajavAno prayatna kare ane pote lAThIno eka nAgarika banavAno che eTaluM ja nahi paNa pote je kaMI dhaMdho kare te pradezane upayogI thAya. pote svAvalaMbI bane. A badhuM tamAre emAM vicAravAnuM che. lAThImAM garIbAI paDelI che.bIjI bAju vidyArthI samAja che. trIjI bAju kasabo ane gAmaDuM. baMnenuM samamizraNa che. AmAM badhAM aMgone ApaNe vyavasthita karavAnA che. gurupUrNimAne yAda karIe chIe. tenI sAthe ApaNe keTalIka sAvadhAnI rAkhavAnI che. zikSaka ane vidyArthIo baMnemAM meLa to ja paDaze ke bemAMthI eka pakSa samajaNavALo haze. 'vidyA vinayena zobhate' bolI gayA. zikSaka game tevA hoya paNa vidyArthI sArA hoya to meLa paDI jaze. zikSaka kahe che ke, cA na pIvI. bahu nukasAna kare che. mATe tamAre na pIvI. teve vakhate jo vidyArthIo sAme ema pUche ke tame pIo cho ? tamo pItA ho to tamane kahevAno adhikAra nathI. sAco vidyArthI A vakhate ema vicAraze ke A zikhAmaNamAM zikSakano svArtha che ? mane phAyadAkAraka vAta che ke nahi ? eTale sAmo mANasa zuM kahe che tenA karatAM zuM kare che, te joIzuM. ane jyAM maLe tyAMthI jJAna laIzuM to baMnene phAyado thavAno che. kahenAramAM bhUla haze to te paNa sudhAraze. eka kALe guru ziSyone upadeza Apato. Aje ziSya gurune bhaNAvavA paDe che. baMnee arasaparasa eka bIjAmAMthI levAnuM che. jhADa paheluM ke bI paheluM ? uparathI lAge eTale kahevAya ke jhADa paheluM. paNa eno aMta nathI. Ajano pitA AvatI kAle bALaka haze ane Ajano bALaka AvatI kAle pitA haze. eTale kahyuM koIne moTA nA mAnazo. guNamAM moTA hoya te moTA. pachI te vidyArthI hoya, guru hoya ke vAlI sAdhutAnI pagadaMDI 34 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya. eTale ApaNe tyAM kahevAya che gurudattAtreya pazupaMkhI, kUtarA vagerene guru banAvI temAMthI jJAna lIdhuM. jhADamAMthI paNa levA jevuM che. zeksapiyare suMdara vAta karI che te kahe che, jhADa bole che. chAyA nIce UbhA raho tyAre te kahe che tame paNa bIjAne chAyA Apo. AMbAne paththara mAro to phaLa Ape. ApaNane koI paththara mAre to zuM karIe ? zakti nA hoya to vANInA pANAM mArIe. ApaNe A badhuM zIkhavAnuM che. sahakAramAM cAra vAto dhyAna rAkhavAnI che. sAmAnA doSa na jovA, guNa jovA. haMsa dUdhapANInA mizraNamAMthI dUdhane grahaNa kare che. ApaNA mizraNamAMthI ApaNe zuM laIzuM ? suMdara jamaNa jamI AvIe, paNa pachI bolIe mIThuM thoDuM ochuM hatuM, thoDuM vadhAre hatuM, phalANAbhAI bolyA, bahu sAruM paNa vyAkaraNa barAbara nahi. gAtA nA AvaDatuM hoya paNa suMdara gavaiyo gIta gAya to tenI bhUla kADhIe. sAmAnya rIte parIkSaka thavuM saheluM che. parIkSA ApavI agharI che. zrIkRSNa vAsudevano prasaMga che. kUtaruM kareluM paDeluM, loko moDhe hAtha daIne cAlyAM jAya, paNa temaNe tAkItAkIne e joyuM. lokoe pUchyuM tyAre bolyA, huM enA dAMtanI zobhA kevI suMdara che e joto hato. jagatamAM koI vastu nakAmI nathI. je vastu nakAmI che te utpanna thatI nathI. "nAsato vidyate bhAvo, nA bhAvo vidyate yathA.' doSa jovAI to jAya, paNa zraddhA guNa upara rAkhavI. doSa jovAthI du:kha thavuM joIe. trIjI vAta AcaraNanI che. ene huM saMyama kahuM chuM. mananI sahanazIlatA keLavavI ane saguNano vikAsa karavo. paNa nAnAmoTA lITAne sarakhA karavA. moTAne kApavo nahi paNa nAnAne vadhAravo. A nAnAne vadhAravAnI kriyA ApaNe ApaNA dareka prasaMge karavAnI che. chellI vAta sAdAInI che. jarUriyAta vadhaze to guNo haze to paNa doSa pesI jaze. pApa, adharma vadhaze. chellI vAta be jUthone sAMdhavAnI vAta. eke hAIDrojana banAvyo, bIjAe nAITrojana banAvyo. ApaNe oksijana vAparavo paDaze. je vAta dezane lAgu paDe che. e ja vAta vidyArthI maMDaLone paNa lAgu paDe che. be jUtho pADavA, nA pADavA chatAM kadI paDI jAya to trIjuM eka jUtha evuM UbhuM thavuM joIe ke je baMnene sAMdhI zake. enuM sAdhutAnI pagadaMDI 75 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naitikabaLa vadhAre hovuM joIe. prathama baMne taraphathI teno tiraskAra maLaze. paNa lAMbe gALe eno phAyado paDaze. A badhI vAtano tame jhINavaTathI vicAra karajo. tA. 21-1954 Aje amUlakhabhAI zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanA kAma aMge vAto karavA AgaLathI AvyA. sAMje narasiMhabhAI AvyA hatA. mATaliyA ane mahArAjazrI sAthe prAyogika saMgha aMge vAto thaI hatI. zetruMjIkAMThA prAyogika saMgha aMgenI keTalIka vigata nAnI pustikA rUpe chapAvavA aMbubhAIe judI lakhAvI che. eTale A noMdhomAM lakhI nathI. jarUra lAge to te pustikA joI levI. tA. 26-7-1954 Aje bhAvanagarathI AtmArAma bhaTTa maLavA AvyA hatA. temanA manamAM zabdaracanA harIphAI ane dArUbaMdhI vize kaMIka karavuM joIe. tevA vicAro AvatA hatA. dilhI jaIne sakriya pagalAM levAM. upavAsa upara UtaravuM jethI teo aniSTane dUra kare. mahArAjazrIe temanI vAto sAMbhaLyA pachI temane samajAvyuM ke ApaNe prajAne mukhya gaNavI che, ke sarakArane ? sarakAra koI ekAda vyaktinuM mAnaze nahi. vaLI jyAM sudhI prajAne cANaka na lAge tyAM sudhI kAyado niSphaLa nIvaDe che. eTale ApaNe nIcethI AMdolana UbhuM karavuM. thoDo paNa prajAmata taiyAra karavo pachI paMcAyato koMgresa samitio, gujarAta prAMtika samiti lokasabhAnA sabhyo ema karatAM karatAM TheTha dilhI sudhI pahoMcADavuM joIe. ane zakti prajAmAM kharcavI. A badhI vAta emane samajAya che. vyakti karatAM saMsthAe AvA prazno uThAvavA joIe. prAyogika saMgha paNa A kAma karI zake. tA. 28-7-1954 prArthanA pachInA preraka pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke kapaDuM meluM thayuM hoya to tene dhovuM paDaze. vadhAre DAghA paDyA haze to evo kSAra ke sAbu joIe. tevI ja rIte samAjanA ApaNA melone kADhavA mATe meluM pANI nahi cAle, tene mATe cokhkhuM pANI joIze. samAja mela kADhavA mATe sAdhutAnI pagadaMDI 76 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha sAdhanonI jarUra che. amuka mANase mAruM dhAryuM kAma nA karyuM. eTale DaMkha rahI javAno. AvA DaMkhathI ApaNuM ane samAjanuM bUruM thAya che. mAnI lo ke sAmI vyaktie khoTA sAdhano vAparyA to tenA dilane apIla karavI hoya to, tenA tarapha vadhAre prema rAkhavo joIe. vadhAre zuddha sAdhano vAparavAM joIe. kadAca sattAnuM dabANa ke samAjanuM dabANa lAvIzuM to kadAca te Daraze kharo. kadAca upara uparanI vAto choDI paNa de. topaNa enA dilamAM e vastu rahI javAnI. ApaNI upara te prema rAkhato dekhAza paNa aMtaramAMthI DaMkha na gayAne kAraNe bIjI vyaktio sAme e dekhAvAno. eka ThekANe dUra karelI gaMdakI mananI saphAI nahi thavAne kAraNe bIje gaMdakI thaI javAnI. gAMdhIjIe sAmAjika rIte hRdayapalaTo thaI zake evo prayoga karyo. briTizaro sAme karyo, musalamAno sAme karyo ane samAja sAme paNa karyo. banavA joga che ke, kadAca AnI asara tAtkAlika nA paNa thAya. paNa mRtyu pachI paNa tenI asaro lAMbA sudhI cAlatI hoya che. ghaNIvAra ApaNe azuddha sAdhanano upayoga karI laIe chIe. kAma jaladI karI levAnI icchA hoya che. sArAM kAma mATe paNa azuddha sAdhana vAparIe chIe. paNa chevaTe to pariNAma azuddha ja Ave che. zuddha sAdhano mATe prathama to nikhAlasatA joIe. ApaNe kahIe chIe ke, rAjakAraNamAM to khaTapaTa joIe. poliTiksa joIe. bApujIe kahyuM e nA cAle, badhAM ja kAma emaNe nikhAlasatAthI karyA. temaNe kahyuM, amAro virodha tamArI nIti sAme che. amAro kArabhAra ame calAvazuM. tame cAlyA jAva. vyakti tarIke AnaMdathI raho ane tema banyuM. tA. 28-7-154 Aje amadAvAdathI rasikabhAI vaidya, chaganabhAI desAI, bIjA eka vaidya, haribhAI jinanA menejara choTAbhAI AvyA hatA. rasikabhAIe mahArAjazrIne tapAsyA ane khorAkamAM pheraphAra karIne udharasa, maTADavAnI salAha ApI. khAsa karIne kaphanI udharasa che. Ane mATe khorAkamAM pheraphAra karavAnI ane pAMca lAMghaNa karavAnI salAha ApI. sAMjanA ahIMnA (ThAkora sAheba) dAdAsAheba je jANItA citrakAra che sAdhutAnI pagadaMDI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temane maLavA mATe ame gayA hatA. temaNe premathI satkAryA ane badhAM citro batAvyAM. ane rASTrapati bhavanamAM mUkavAnuM pharnicara paNa batAvyuM. tA. 29-7-1954 rAtrisabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke gaIkAle vaidyo AvyA hatA. temanI sAthe thoDI vAto cAlI.Ayurveda ane elopathI pUrva ane pazcimanuM roga nivAraNa zAstra che. baMne vacce tAtvika phera che. eka cetanane mukhya mAnIne cAle che. bIjuM zarIrane mukhya mAnIne cAle che. eka mAne che ke, zarIra sAruM haze to ja vikAsa thaze. bIjuM kahe che zarIra e sAdhana che. mananI pavitratA haze eTaluM ja cetana sAruM rahI zakaze. eTale kahyuM vaidya paNa kevo hoya ! e vaidya krodhI na hoya, dardI upara vAtsalya varasAvato hoya, evo guNavAna hoya, bIjA prANIonuM game tema thAya, mANasanuM sAruM thavuM joIe. ema pazcima mAne che. doSo kyAMthI pedA thayA te doSo dUra kema thAya ? teno vicAra prathama thAya che. darda kema tarata maTe, ane kAme lAgI jAuM. te vicAre che. pariNAme eka darda kADhatAM bIjAM aneka dardo pese che. ApaNe tyAM pazcimanuM rAja AvyuM ane thoDAMka jaNe amAruM ja sAcuM che ema kahyAM karyuM. pariNAme ApaNe pazcimI banI gayA. sAruM laIne khoTuM choDI devuM joItuM hatuM. jo Ama cAlyA karaze to ApaNo uddhAra na thAya. vAta, pitta ane kapha paDyAM che. chatAM tamo zarIramAM je doSa paDyA che tene khorAka ApyA karazo to doSo vadhatA jaze. paNa tamo lAMghaNa karazo to bacI jazo. ane ArAma thaI jaze. bIjuM zAstra kahe che poSaNa nahi Apo ane upavAsa karAvazo to mANasa marI jaze. evI ja vAta naI tAlIma ane AjanA zikSaNanI che. baMne vacce pAyAno phera che. naI keLavaNI kahe che mANasa bIjAnA zoSaka thaIne jIvaze tyAM sudhI baMne duHkhI thaze. jyAre AjanuM zikSaNa buddhibaLathI bIjAne pheMkIne kema lohI cUsavuM e zIkhave che. Ama spaSTa na lAgatuM hoya to che. ema ja bIjuM zikSaNa e kahe che, bIjAne mATe kema ghasAvavuM, sAro satsaMga karavo. vicArone kema kADhavA, ochA karavA bIjAno bojo kema ocho karavo. svAvalaMbanathI kema jIvavuM. e badhI vAto naI tAlImamAM paDelI che. anAja vAvavAmAM paNa keTalAka vadhu 78 sAdhutAnI pagadaMDI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paisA meLavavA mATe, keTalAka anna mATe bIjAne jIvADavA mATe je kaMI utpanna karavuM te samAja mATe che. huM jIvuM ane bIjAne jivADuM. jagatamAM paraspara viruddha dRSTi che. temAMthI sAcI daSTi meLavI jIvavAmAM saunuM kalyANa che. jaDavAda karatAM cetananAM mUlyo sthApavAM joIze. TUMkamAM pazcimanuM zAsana javA chatAM loko tenI uparanI mamatA choDaze nahi to te duHkhI thaze. bhogavAdamAM koI divasa tRpti nathI. saMyama ke tyAgamAM ja tRpti che. e loko zikAra karatA haze, topaNa prANI sAthe gela karatA ja haze. teno prANa jAya che te nahi jue. mana jaDa thaI gayuM hoya che. ApaNe eTalA jaDa nathI banI gayA paNa thoDI dhULa upara pharI vaLI che tene khaMkheravAno puruSArtha karavAno che. tA. 5-8-1954 AjathI mahArAjazrIe pAMca divasanA upavAsa zarU karyA. traNa upavAsa bhAvanagara hospiTalamAM rahevuM paDyuM. tenA prAyazcitarUpe, bAkI hatA. paNa Do. rasikabhAI vaidya AvelA temaNe laMghananuM mahattva samajAvyuM. mahArAjazrIne udharasa ghaNA samayathI che. UMTaTiyA jevI che. paNa maTatI nathI, kaphanI udharasa che. ema vaide kahyuM eTale upavAsa karavAnuM vicAryuM. traNanI sAthe bIjA be vadhArI pAMca upavAsanuM vicAryuM. upavAsa pachI pAraNA vakhate be tolA maganuM pANI levAnuM che. pachI dararoja babbe tolA maganuM pANI vadhAratA javuM. ema bIjA pAMca divasa karavuM. pachI thoDo bhAta ane ema karatAM sAmAnya levala upara AvI javAnuM kahyuM. pAraNAM pachI vadhAre khorAka nahi levAnuM kAraNa e che ke, dararoja je be tolA maganuM pANI levAya te bIjA be tolA pacAvavAnI garamI utpanna kare che. keTalAka loko vadhAre khorAka laI le che. ethI upavAsano phAyado thato nathI. sAMjanA 6 vAgye AtmArAma bhaTTa ane zaMbhuzaMkara trivedInAM patnI saralAbahena AvyAM hatAM. gAriyAdhAramAMthI eka bhAIe saralAbahena ane emanA kuTuMbanA badhA sabhyo, patipatnI, dIkaro, dIkarAnI vahu ane dIkarInAM nAma ApIne e badhAnA cAritrya vize AkSepa karatI jAherapatrikA bahAra pADI hatI. chApanAra presanuM nAma na hatuM. je mANasanI sahI che te eka nAno vepArI che ane koMgresa kAryakara kahevaDAve che. sAdhutAnI pagadaMDI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saralAbahena A bAbatathI khUba duHkhI jaNAtAM hatAM. temano muddo e hato ke, je vAta sAcI nathI tevI vAto lakhIne amone beAbaru banAvyAM che. vaLI jo baheno sAme AvA AkSepa thatA raheze to koI bahena jAheramAM kAma karavAnI hiMmata nahi kare. mAre zuM karavuM e samajAtuM nathI. mahArAjazrIe badhI vAto zAMtithI sAMbhaLyA pachI temane sAMtvana ApyuM ane kahyuM ke, AvI jUThI vAtone mana upara na levI. dUdhanI dukAnavALAne koI dArUnI dukAnavALo kahe tethI te dArUvALo banI jato nathI. satya haMmezAM te ja che. ema chatAM ApaNe mANasa chIe. to duHkha jarUra thAya. paNa eno ilAja sarakArI pagalAMno ke jAhera niMdA karavAno ke javAba ApavAno mane nathI lAgato. loko enI meLe te prazna uThAvI le tema karavuM. ane emAM tamAre na bhaLavuM. Aje to chApanAra mANasa jAhera sabhAmAM mAphI mAgavA taiyAra thAya to paNa loko ene bolavA de nahi ane mAre. e vakhate bAjI tamArA hAthamAM na rahe, eTale tamAre to lokone zAMta pADavA joIe. enI pachavADe bIjA lokono hAtha hoya to e bhAIo potAne A bAbatanI levAdevA nathI eTaluM ja nivedana bahAra pADe. paNa e vAta karavA paNa AtmArAmabhAI ke bIjo koI jAya thoDA divasa pachI koI naitika chApAmAM A kisso bahu sulabha rIte cokhavaTa karato AvI jAya. verano badalo vera nathI. ethI to kusaMpa vadhaze ane sAmasAmA AkSepo paNa thaze. gAriyAdhAramAM koMgresa samitInI ophisamAMthI tenA hodedArone jugAra ramatAM polIse pakaDelA. A bAtamI zaMbhubhAIe ApelI tenI adAvatathI AvI patrikA chapAI che, tevo vahema Ave che. tA. 8-154 Aje savAre be jIvanadAnavALA bhAIo ane be temanA bhAIo mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. temano mukhya muddo e hato ke, eka bhAI je jIvanadAnI che. teo potAnA bhAI pAsethI 6ThTho bhAga bhUdAnano ApavA Agraha karatA hatA. jyAre bhAI hamaNAM ja vepAramAMthI khetI upara AvyA che. e svAvalaMbI na thAya tyAM sudhI thobhavAnuM kahetA hatA. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, tyAga Apavo hoya to sAdhu tenI bhUmikA sAdhutAnI pagadaMDI 7 ) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joIne Ape. sahana thAya nahi, teTalo tyAga Ape to kAM to e tUTI paDe, kAM to daMbhane poSe. jeNe pApa thAya samAjane nukasAna thAya evA dvAra baMdha karyA che te chaThTho bhAga nA Ape to rAkSasa nahi kahevAya. maphata gagala chaThTho bhAga Ape ane eka nItimaya jIvana jIvanAra kaMI na Ape to te pilAthI halako nahi gaNAya. kAM to samAje e vyaktinuM dhAraNapoSaNa karavuM joIe. je AjIvikAnA sAdhanathI amuka varasamAM saddhara thAya, tyArapachI ja te dAna ApavAno adhikArI bane. tA. 9-8-1954 Aje DhebarabhAI, jAdavajIbhAI tathA bAlubhAI vaidya mahArAjazrIne maLavA mAvyA hatA. DhebarabhAIe prArthanAmAM hAjarI ApI hatI. pachI mahArAjazrI sAthe aMgata vAto karI hatI. tA. 10-8-1954 mahArAjazrInA Aje pAMca upavAsa pUrA thayA. upavAsamAM sAta ratala vajana ghaTyuM hatuM. udharasanuM pramANa ochuM thayuM hatuM. tA. 15-8-154 Aje svAtaMtradina hato. AgalI rAtre vidyArthIoe sAMskRtika kAryakrama rAkhyo hato. savAranA 10 vAgye hAIskUlamAM dhvajavaMdana pachI mahArAjazrInuM pravacana thayuM hatuM. tA. 16-8-154 Aje lIMbA paTela, karasanabhAI ane chaganabhAI cogaTavALA AvyA hatAM. cogaTano grAmavikAsa prazna carcAyo hato. A vAto rAtanA bahu moDA sudhI cAlI. tethI mIrAMbahena cIDAyAM. joke e bhAIo gayA tyArapachI AvyA hatA. mahArAjazrIe e mATe thoDo Thapako ApatAM kahyuM, koI vAra jarUrI kAma hoya ane moDuM thAya to ApaNe calAvI levuM joIe. zarIranI ciMtA hoya paNa mAtra zarIranI ciMtA rAkhavI ane sAmAjika kAmomAM durlakSa karavuM e barAbara nathI. sAdhutAnI pagadaMDI 81 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-8-1954 Aje kurezIbhAI AvyA. emaNe kheDUta maMDaLa prAyogika saMgha ane bIjI pravRtti aMge Akho divasa vAto karI. tA. 19-8-154 Aje mAMDalathI DaoN. raNachoDabhAI, zakaracaMda gAMdhI ane muMbaI rahe che te sArAbhAI AvyA. temaNe kheDUtamaMDaLo ane koMgresa e be vacce kaI rIte kAma levuM athavA to koMgresa badhuM ja kAma kare che to judAM kheDUtamaMDaLo zA mATe ? vagere prazno carcAyA hatA. sArAbAIe viramagAma myunisipAliTI bahArathI AvatA ane jatAM. bahAra jatAM moTara vageremAM besavA sTezanathI Ave. emanI pAse game teTalo thoDo sAmAna hoya topaNa Tola laIne musApharone herAna kare che te aMge ghaNIvAra myunisipAliTInuM dhyAna kheMcyuM hatuM. chatAM e muzIbata dUra thatI nathI. eTale eka AMdolana UbhuM karavA mAge che. temAM mahArAjazrInI salAha mAgI. mahArAjazrI mAne che ke, kasabA ke zaheronI myunisipAliTIoe okTroya cUTI gAmaDAMthI AvatA loko ke gADA pAsethI nahi levI joIe. UlaTA e loko potAnuM utpAdana zaheramAM vecavA Ave che. te badala zaheroe uparathI gADAvALAne TekSa Apavo joIe. zaheranI saDako gAmaDAMnA bhoge na thavI joIe. tA. 21-8-1954 Aje phUlachAbavALA nAthAlAla zAha, nANAMpradhAna manubhAI zAha, vajubhAI zAha ane trikamabhAI enjiniyara maLavA AvyA hatA. ahIMnI vIjaLI ghaNA divasathI baMdha hatI. saMtoSakAraka kAma ApI zakatI nahotI. te aMge A bhAIoe mahArAjazrIne vinaMtI karI ke, Apa upavAsa karavAnI ke dUdha nahi levAnA prayogo maherabAnI karIne nA karo. kAraNa ke bhAvanagarathI ApanI tabiyata jotAM e anukULa nathI. ema vinaMtI karI. tA. 2-9-1954 Aje abhayasiMha kavi AvyA hatA. vizvavAtsalyanuM vyavasthAnuM kAma hamaNAM temaNe saMbhALyuM che. eTale keTalIka salAha sUcanA levA mATe AvyA hatA. pratApabhAIe ghaNI bekALajI rAkhelI temaNe kahI. keTalAMya kacaro 82 sAdhutAnI pagadaMDI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAhakone lakhavAnA taiyAra karIne mAtra TikiTa coMDavAnI ALase paDI rahyAM hatAM. lagabhaga pahelA mahinAthI Aja sudhInA pAMcaso grAhakonA lavAjama pUrAM thaI gayAM che. chatAM aMko mokalAve che. koIne khabara ApatAM nathI ane TapAlo to keTalIye evI che ke, temAM kAryAlayanI vyavasthAnI TIkA karI che. chatAM temane saMtoSakAraka javAba nathI. koIne Dabala aMko jAya che. koIne jatA nathI. have abhayasiMhane badhuM vyavasthita karavA grAhako vadhAravA ane TapAlo para dhyAna ApavA samajaNa ApI. (nodha : tA. 27-8-1954 tathA 28-8-1914nA roja rAjasthaLI (pAlItANA pAse)nA bhaMgI kuTuMbane mAra mAravAno prasaMga ane eno ukela mAro lekha e tArIkhanA vizva vAtsalyamAM juo) tA. 25-8-1954 thI 2-9-1954 sudhI paryuSaNa parvanAM vyAkhyAno rAkhyAM hatAM. enI badhI noMdho DAyarImAM che te jovI. tA. 3-9-1954 kSamApanAdina prasaMge kareluM mananIya pravacana paryuSaNa parva gaI kAle pUrA thayAM. e pachInA divase mahArAjazrIe eka pravacanamAM kahyuM ke, koIpaNa pragati ke apragati karavI hoya to mAnavakAyAmAM ja karI zakAya. bhagavAne vizvadarzana batAvyuM te paNa mAnava kAyAne. ghaNA pUrvajanma ane pUrvakarmone sAthe laIne mAnavakAyA maLe che. eTale bhinna bhinna prakRtio jovA maLe che. kone kyo rasa vadhAre game che te kaLI zakAtuM nathI. potAne kayo game che te tene khabara nathI eTale jIbhane game tevo rasa le che. AvuM ja jagatane vize che. koIne ekalA doSa nahi devAya. ekalA guNa na dekhAya game tevI halakI cIjamAM paNa guNa rahevAnA. viSTA ApaNe mATe nakAmI che. paNa vanaspati mATe ane bhUMDa mATe to khAsa upayogI che. evI ja rIte ApaNane sArI lAgatI vastu bIjAne nukasAnakAraka hoya che. mahApuruSoe A badhI bhinnatAmAMthI sattva tAravavAnuM batAvyuM. mahApuruSo dharmanA sArA tattvone saMgharI rAkhe che. jIvanacaritramAMthI yuga pramANe pheraphAra karatAM AvyAM che. eTale muhapattI rAkhavI ke nahi. rajoharaNa nAnuM ke moTuM rAkhavuM. e ja pramANe digaMbaroe kapaDAM rAkhavAM ke sAdhutAnI pagadaMDI 83 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi. morapIMchAnuM rajoharaNa rAkhavuM ke UnanuM rAkhavuM. AmAM koI khoTA nathI. paNa ruci judI judI che. badhAM AMtarika sAdhano vikAsa mATe che tyAre sAcuM zuM ? ghaNIvAra dharmanA nAme adharma cAlato joIne mANasa akaLAI jAya che. saMpradAyanI bhAMjagaDamAM zuM kAma paDavuM. ema thAya che. A badhuM khoTI vRttimAMthI janmyuM che, ema paNa nathI. paNa e mATe lAMbo vicAra karavo joIe. darekane koI ne koI pratIka to rAkhavuM paDaze. paNa jyAre eno rUDha Agraha thaI jAya che, tyAre baMdhanakAraka thaI jAya che. e sAdhana maTI sAdhya banI jAya che. tyAre vikAsa aTakI jAya che. bahAranA sAdhanono Agraha vadhe eTale AMtarika sAdhanA nabaLI bane. A mATe vivekabuddhi vAparIne samanvaya karIne cAlavuM joIe. Aje amAruM ja sAcuM evuM mAnIne cAlavAno rUDhavarga hoya che. bIjI bAju saMpradAya ja na joIe. satkarmo e ja dharma, ema mAnIne cAlavuM joIe, ema mAne che. e baMne sahiSNu rahe tyAM sudhI ThIka che. paNa eka bIjAne halakA mAne to dharmane badale jhaghaDA UbhA thAya che. eTale jhaghaDAo baMdha kema thAya te ja kharo vikAsa che. samAja dharma ane vyakti dharma e baMneno meLa kema thAya ? ene khyAlamAM rAkhIne dharmanA bAhyakriyAkAMDo ke cihno rakhAya to ApaNe ataDAM nahi paDI jaIe. saune sAthe rAkhIne vikAsa karI zakIzuM. tA. 8-9-1954 AvatI kAle zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanI miTiMga ravizaMkara dAdAnI hAjarImAM hovAthI keTalAMka bhAI-baheno AvyAM. kuMDalAthI nimubahena, hemubahena, mATaliyAnA bA, nAgaradAsabhAI, bAlubhAI vaida, kezubhAI bhAvasAra vagere AvyAM. A miTiMgamAM mukhya muddo prAyogika saMgha ane racanAtmaka samiti vaccenA saMbaMdhone lagato hato. tA. 9-9-1954 eka sabhAmAM ravizaMkara dAdAe pravacana karatAM kahyuM ke, pUjya saMtabAlajIno mukAma hovAthI emanAM darzana karavAnA vicArathI ahIM Avyo chuM. ghaNAM vakhatathI maLavAno vicAra karato hato ane Avyo. tyAM vidyArthIoe mAgaNI sAdhutAnI pagadaMDI 84 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI ane vidyArtIone maLatAM khUba AnaMda thAya che. bhASaNa karavA karatAM nAnA nAnA ToLAmAM vAto karatAM vadhAre majA Ave che. hamaNAM huM bhUdAnanA kAmamAM paDyo chuM. saurASTramAM majUbata mANaso che. eTale bahu jarUra nathI. chatAM AvuM chuM. paNa jokhama sivAya gujarAtamAM kAma karuM chuM. huM zuM kAma karuM chuM ? garIbI nAbUdI mATenuM. jamInavALA pAsethI garIbo mATe bhUmidAnanuM kAma che. ApaNe tyAM garIbI be jAtanI che. eka bAju pedA thAya, bIjI bAju veDaphAya. goLo bharAya ane kANAM paDyAM hoya eTale ThalavAya. kheDUta utpanna kare, chatAM garIba rahe, kevo garIba rahe ? jJAnamAM garIba rahe, roTalo khAya paNa buddhi nA vadhe. eTale zoSaNa aTakI jAya evo bhAva utpanna karavAnI jarUra che. badhA bhegA maLIne jIvIe evuM jJAna thAya. e paNa bhUdAnanuM kAma kahevAya. atyAra sudhI nahi karI zakyA, kAraNa ke svataMtra nahotA. mANasane mATe mAlika hoya eTalI gulAmI vadhe. be varasathI ApaNe navo vicAra karIe chIe. jIvavuM che jIvavAnAM sAdhano jhUMTavAI gayAM che. tene pAchAM meLavavAM che. jIvavA mATe mukhya dhaMdho khetI che. A dezamAM sattAvIsa karoDa loko jamIna upara mahenata karIne jIve che. dANA khAIne to. Akho deza jIve che. eTale jamIna je jIvavAnuM sAdhana che te sAdhana mahenata karavAnI icchAvALA pAse AvavuM joIe. paisAthI, buddhithI AMtarelI jamInavALAne jIvavAno hakka nathI. pANIno prakAzano koI mAlika nathI. tema jamInano koI mAlika nathI. roTalo koIne khavaDAvIe tyAre dharmanuM kAma karyuM kahevAya. upaniSadamAM Ave che. anna e bhagavAnanuM pratyakSa svarUpa che. evuM tuM mAna. bIjI pratijJA vadhAre utpanna karIza. trIjuM, anna bagADIza nahi. annanI niMdA nahi karuM, koIne bhUkhyo nahi kADhuM. Ama judI judI pratijJAo ApI che. havAne vizuddha karI zakIe. utpanna nA karI zakIe. pRthvI mAtA che. dhAraNa kare e dharatI tene koI AMtare nahi, jIvADe te dharatI. zoSaNa karavAnuM prathama sAdhana jamIna AMtaravI te, bAjarI pakavI paNa daLavuM nahi to kema karIne khAI zakuM ? anAja che. paNa koI ghaMTI khUMcavI le to ? yuktithI ghaTI gaI. AkhA gAmano loTa eka ThekANe daLAya. ghaMTI bagaDe to sAdhutAnI pagadaMDI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhA nirAza thAya. eTale vinobAe kahyuM amArI ghaMTI Ave, ghANI Ave, dhaMdhA pAchA Ave, mocI vaNakara kArIgara varga bhUkhe mare che. e dhaMdhAne sAjA karavA. ane Teko Apavo. trIjI vAta suTevo pADavI che. mahenata karIne khavAya. be zarIra che. eka moTuM je roTalA khAIne jIve che. bIjuM sUkSma zarIra te jJAnathI jIve che. loko kahe che peTa nA ApyuM hota to bahu majA Avata. paNa peTa nA hota to tuM kyAMthI hota ? peTanuM poSaNa karavA ciMtA nA karIza. be hAtha ane be paga tAruM rakSaNa karaze. eTale e badhAnI vacce mUkuM chuM. hAthapaga hAlaze eTale e peTa bharAI jaze. hAtha-paganA dANA atyaMta svAdiSTa lAgaze. paNa je hAthapaga halAvyA vagaranA mANasa dANA khAya che tene roTalI bhAvatI nathI. caTaNI joIe. athANuM joIe, A joIe ne te joIe. bhUkha hoya to roTalo bhAvaze. bhUkha mahenatathI lAge che. ghaNA mANaso jhADa nIce nirAMte UMdhe che ane sAhebIvALAne baMgalAmAM, taLAIomAM sUve toya UMgha na Ave. bhagavAne garIbone roTalAnuM ane UMghanuM sukha ApyuM che. tavaMgarane e sukha nathI ApyuM. eTale zarIra vaDe roTalA pedA karo. hAthe kAMtI kapaDuM paherIe. grAmaudyoganI cIja vAparIe. jUnA vakhatamAM ApaNe vaTalAvAnI vAta karatA. vaTalAvuM eTale koInuM khAvuM tema nathI. paNa bIjAnI mahetananuM khAvuM te vaTalAvuM. lUMTavuM e pApa che. lUMTAvuM te paNa pApa che. A badhuM jJAna ApaNe levuM che. paNa AjanI nizALo jJAna poSaka nathI. poSaka banavuM hoya to guNonI Adata pADavI joIe. akSara oLakhavA keLavaNI nathI. duniyAnI bhUgoLa zIkhavI e keLavaNI nathI. mAhitI che. mAhitIthI koI vastu na maLe te mATe prayoga karavo paDe. pAThanI copaDI pAsa karIe to rasoI nA thAya. roTalI karIe te dvipakalpa thaI jAya ane beTa paNa thaI jAya. e to keLavaNIthI AvaDe. niSNAta keLavaNI ApanAra joIe. bhaNAvanArA to pachIthI paNa maLI raheze. A paNa bhUdAnano prakAra che. zarIrazAstrane jANakAra pAse zakti doDatI Ave che. tene bolAvavA jarUra paDatI nathI. krAMtine oLakhanAra pAse lAbha doDato Ave che. garIbo paNa samaje, mAliko paNa samaje. nadI upara chIpA loko kapaDAM dhovA jAya che, jyAre pUra AvavAnuM thAya tyAre sAdhutAnI pagadaMDI 86 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAMDI piTAve che.paNa koI lobhI hoya te UMco thaIne jue che ke haju kaMI pANI AvatuM nathI. Avaze tyAre joI levAze. to evA mANaso taNAI jAya che. tema bhUmidAna cetavaNI Ape che ke, cetajo. naphAno artha lUMTa thAya che. gajavAmAMthI Ave che. gajavAmAMthI mUThI bharIne le to thoDo napho, vadhAre le to vadhAre napho. eTale napho eTale lUMTa che. ApaNe napho baMdha karAvavo che. badhAe jIvavuM che. huM A vAta lokone kahevA Avyo chuM. jamIna mAguM chuM tenI sAthe dakSiNA mAguM chuM. eTale baLada maLe che. dakSiNA sAthe dAna mAgavAno rivAja che. alaMkRta karIne dakSiNA apAya. kanyAdAna apAya che. vRddha pitA nAnI kanyAne dAna Ape che. eka sabhAmAM eka jaNe kahyuM, sabhAmAM jamIna nahi ApuM. mArA khetaramAM AvavuM paDaze. tyAM ApIzuM. be jaNa maLyA. kaMkAvaTImAM kaMku laIne sAthe Avyo. navA lUgaDAM paherAvyAM ane kahyuM jAva pelI jamInamAM kheDavA jAvo. bApa dIkaro hatA. ame 10 jaNa hatA. te vakheta pelA mAlike baMnene pAse bolAvyAM. cAMdalo karyo pachI baLada, haLa ApyuM ane kahyuM tame e jamInamAM kheDo. suratamAM eka jamInadAre 10 nokarane 30 ekara jamInano TukaDo Apyo. jamIna jADI-pAtaLI hatI eTale kahyuM mArA baLada che, haLa che, bI mAre tyAMthI levAnuM. kharca mAre tyAMthI levAno. khAvAnuM mAre tyAMthI ane dhAna pakave te vecIne je paisA Ave te mane ApavAnA. badho kharca ApatAM jyAre paisA vasUla thAya tyAre jamIna emanI thaI jaze. AvA AvA dAnezvarI maLe che. kalpanA nahotI e rIte aMgrejo gayA. dIrgha sutrIne khabara paDe. gAMdhIjIne AnI khabara hatI ke e javAnA ja, te gayA pachI rAjAo ApaNI sAthe besI gayA. A kaMI sAmAnya vAta nahotI. koInA kahevAthI A nA bane. navo yuga Avyo hato have krAMti AvI rahI che. saue madada karavI paDaze. nAnA-moTA sau madada karI zake. paisAvALA paisA Ape. jamInavALA jamIna Ape, buddhivALA buddhi Ape, vidyArthIo lesana nA kare, bApA karatAM DAhyA bane. kAraNa ke bApA pelA yugamAM janmyAM che. ApaNe A yugamAM jamyA chIe. hamaNAM harijanabaMdhumAM vAMcyuM ke muMbaImAM 18 karoDanI tamAku pIvAya che, gaNo e keTalA dezabhakto ? anAja keTaluM bagADyuM ane sAdhutAnI pagadaMDI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIvAsaLI saLagAvIne bALyuM. ATaluM anAja vadhAre pakave to keTalAne khAvA thAya ? vidyArthIo A vAta samaje. paisA kharcI dIvAsaLI nA lAve ane dIvAsaLI nA cAMpe. game te mANasane khAvA joIe. saMyamIne be vakhata khAvA joIe. paNa vyasananI jarUra nathI. eka jaina sAdhu maLelAM cA pIve meM kahyuM tyAre kahe mAre gherathI AvI che. lUgaDAM badalyAM paNa Teva nathI badalAtI. tyAre ApaNe keTalA pAmara chIe. buddhi vadhe che tyAre AMjI nAkhe che, beTarI AMkhamAM dhare AMjI nAkhIne pachI gajavAmAM hAtha nAkhI paisA kADhI le che. evI buddhi vadhAravA Aje loko bhaNe che. AMjI nAkhI. paisA phaMphoLI kema levA te mATe 1857nI krAMti karI hatI. te aTakI nathI. dekhAvamAM bhale nA hoya have 1957mAM pharI pAchI krAMti lAvavI che. 1957 pachIno dasako jovA jevo che. raMTa joyo che ? chate moDhe bharAya ane UMdhe mAthe ThalavAya. tapa kare to bharAya Aje to moTA mANaso keLavaNInI niMdA kare che. paNa rUMvADuMe pharakatuM nathI. paNa tenuM kAraNa emanA hAtha baMdhAyelA che. janamatanI zakti vadhe to ja temanA hAtha chUTA thAya. sarakAramAM pavitra mANasa che pagamAM kothaLo hoya ane mANasane baMdhAvIne doDAvIe to keTaluM doDe ? baMdhAraNa game teTaluM sAruM hoya paNa kothaLo choDe nahi to kema doDI zake. paNa ApaNe to UMTanA hoTha jevuM karIe chIe. kaMIka Ape, ApavuM e enI zakti bahAranI vAta che. ApaNe jAgIzuM to sarakAra emanI ema besI raheze. ane ApaNe pragati karI zakIzuM. tA. 9-9-1954 Aje zetruMjIkAMThA prAyogika saMghanI beThaka thaI. temAM nIcenA sabhyo hAjara hatA. ravizaMkara mahArAja, vajubhAI zAha, dulerAya mATaliyA, nAgaradAsa dozI, kezubhAI bhAvasAra, bAlubhAI bhaTTa, narasiMha godhiyA, amUlakhabhAI khImANI, AtmArAma bhaTTa vagere. tA. 17-9-1954 sAMjanA zrI bimalAbahena-tAI mahArAjazrIne maLavA AvyAM. AvatI kAle mauna hovAthI khAsa vAtacIta karavA saNosarAno rAtano kAryakrama rada karIne AvyAM hatAM sAthe vajubhAI zAha, jayAbahena, jayaMtIbhAI mAladhArI vagere hatAM. 88 sAdhutAnI pagadaMDI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAtre jAherasabhA nivAsasthAne rAkhI hatI. vimalAbahena kahyuM, jyAM saMtonI hAjarI hoya tyAM mAre zuM bolavAnuM hoya ? huM to munizrIne sAMbhaLavA AvI chuM. paNa mahArAjazrIe Agraha karyo eTale pravacana karyuM. hiMdImAM bolyAM hatAM. khUba madhura ane tejIlAM hatAM. temanI bolavAnI chaTA ane temAM nItarato prema ane AdhyAtmikatA spaSTa taravaratAM hatAM. namratA, jijJAsA, bhASAnI rajUAta, khUba suMdara lAgyAM. bhUdAnanuM hArda samajAvyuM. mahArAjazrI sAthenI vAtacItamAM mahArAjazrIe emane A pravRttimAM paDavAmAM kayAM baLoe kAma karyuM hatuM tathA kauTuMbika sthiti vize pUchyuM. temanA bApujI akolAmAM rahe che. pustako vAMcavAno khUba zokha che. sArA vakIla che, pAMca bhAIo che eka iTAlImAM vivekAnaMdanA ziSya tarIke rahe che. eka bhAI vilAyatamAM che. eka muMbaI che. bena paNa che. pote 1950mAM kaoNleja choDI pachI dAdA dharmAdhikArIno paricaya thayo. dAdAe vinobAjIno paricaya karAvyo. tyArathI bhUdAnanA kAmamAM lAgyAM che. pote vilAyata jaI AvyAM che. dhArmika abhyAsa vize pUchyuM to hasatAM hasatAM kahyuM ke khAsa kaMI karyo nathI. paNa emanA pravacanamAM jaNAyuM to khUba abhyAsI lAgyAM. tA. 18-9-1954 : savAranA mAlaparAnA kAryakaro ane vidyArthIo sAthe vimalAtAIno vArtAlApa rAkhyo hato. temAM prArthanAmAM dila na lAgatuM hoya to zuM karavuM? Izvara che ke nahi ? vyaktigata prArthanA sArI ke sAmUdAyika ? kaoNlejana, prophesaro ane vadhu abhyAsIono zabda bhaMDAra ghaNo hoya che. eTale navI tAlImavALA enAthI kSobha pAme che. lAghava graMthi baMdhAya che. to zuM sAcuM? tAIe jaNAvyuM ke duniyAmAM dareka mANase eka vAta svIkArI che ke, sacarAcara, eka tattva evuM che ke, je satata kAma karI rahyuM che. tenuM nAma tame game te Apo koI kahe ke huM nAstika chuM. to nAstikatA e paNa IzvaranuM svarUpa ja che. viSNu ane IzvaranI vyAkhyA karatAM temaNe kahyuM marAThImAM eno artha vyApeluM tattva thAya che. mUrti paNa lokoe sthApita karelI zraddhAnuM pratIka che. e pratIka dvArA mANasa amUrta tarapha javA prayatna kare che. darekanI IzvaranI kalpanA judI judI hoya che. koIne Izvara jevA tattvo upara zraddhA nA hoya ane prArthanA nA gamatI hoya to te eTaluM dhyAna sAdhutAnI pagadaMDI 80 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare ke, Aje satya ane premathI jIvavuM che. kyAMya jUTha dAkhala na thaI jAya koInI sAthe kajiyo nA thaI jAya, dveSa nA thaI jAya, e mATe AjanA divase satata kALajI rAkhavI. bhUla thAya to sudhArI levI ATaluM 10-15 miniTa ekAgratAthI ciMtana thAya topaNa Izvara prArthanA thaI gaI. ApaNe badhAM bhegA maLIne kAma karIe chIe. to kAma karavAmAM AnaMda Ave che. kAmamAM teja vadhe che. tevuM ja sAmudAyika prArthanAnuM che. vyaktigata karma ane sAmAjika karma paNa hoya che. kveTAmAM dharatIkaMpa thayo tyAre bApue kahyuM, ApaNA pApa che. ativRSTi thAya to kahe che ApaNA pApa che. javAhara jevAne lAge ke bApu kevI vAta kare che. paNa vAta sAcI che. sAthe maLIne je AMdolana karIe tenuM phaLa badhAMne maLe ja che. naI tAlImavALAe evuM mAnI levAnI jarUra nathI ke prophesaro amArAthI UMcA che. dhananI pratiSThA ApaNe vadhArI che. eTale Ama bane che. temanI pAse zabdo vadhAre haze. paNa te bolavAnA. tamAre thoDA, paNa AcaravAnA che. tamAruM zikSaNa jIvanano eka bhAga che. AsAmamAM dharatIkaMpa thaze to naItAlImavALAnuM hRdaya tyAM game tyAM madada mATe doDI jaze. paNa kaoNlejavALAne enI kaMI paDI nahi hoya. e enA pagAra upara mustAka raheze. A pAyAno bheda che eTale lAghavagraMthi rAkhavAnI koI jarUra nathI. savAranA 8-15 vAgye hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa bhUdAna vize pravacana karIne teo amarelI javA UpaDI gayAM. Aje bhUjathI girIza mahetA AvyA hatA. temaNe kacchamAM majUra mahAjanane dhoraNe majUronuM kAma goThavavA vicAryuM che.e aMge tathA kheDUta maMDaLa aMge mahArAjazrI sAthe vAto karI ane mArgadarzana meLavyuM hatuM. tA. 19-9-1954 : Aje vAMkAneravALA lallubhAI paTela ane parabatabhAI sAthe kRSivikAsa maMDaLa, sahakArI maMDaLI ane gopAlaka maMDaLa vagere aMge carcA karI. temane bhAlanaLakAMThAnAM dhoraNe pravRttio zarU karavAnI samajaNa ApI. bhAvanagarathI gaMgAdAsabhAI ane vanubahena AvyAM. sAMje devendrabhAI ane ghanazyAma Thakkara bhAvanagara-tArApura relave aMge vAto karavA AvavAnA O sAdhutAnI pagadaMDI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mATe samaya phAjala rAkhavA kahyuM. paraMtu kAraNavazAta e nahi Ave evo tAra AvI gayo. lokabhAratInA be kAryakaro AvyA. emaNe rAtre keTalIka vAto karI. eka luccA mANasane pakaDavA mATe potAne korTamAM jUThuM bolavuM paDyuM te mATe temaNe azAMti rahe che e aMge mArgadarzana mAgyuM. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, tamane jUThano DaMkha rahe che te ja sArI vAta che. have jIvanamAM Avo prasaMga Ave tyAre A prasaMga dIvAnuM kAma Apaze. tame zAMti mATe upavAsa karyo, te sAruM che. bhaviSya je bhAIne sajA thaI che temane Arthika rIte madadagAra thavuM. bIjo prazna lagnasaMbaMdhI hato. kAkAne mAmA jude jude ThekANe lagna karavAno Agraha rAkhe che. to zuM karavuM ? mahArAje kahyuM ke tamArI icchA ja lagnanI hoya to pAtra joIne baMnene saMmata karI pachI lagna karavAM. rUDhine tAbe na thavuM. tA. 20-9-1954 : Aje bhAlamAMthI khastAnA kezubhAI, dhoLIthI kezubhAI kALubhAI ane aDavALathI rAvajIbhAI paTela, hamIra pagI ane bIjA eka pagI sAthe mahArAjazrIne maLavA AvyA. dhoLImAM je kusaMpa hato te vAsaNAnA mahArAje dUra karAvyo che. dhaMdhUkA jina ane presa aMge lokone asaMtoSa bAbata vAtacIta thaI. jinanI kArobArI ahIM bolAvavA vicAryuM. e aMge haribhAI uparano patra lakhI Apyo. tA. 21-9-1954 : Aje navalabhAI zAha ane surAbhAI bharavADa maLavA AvyA. temaNe beMka aMge, saghana yojanA aMge ane jina aMge tathA surAbhAInA prazna aMge vAta karI. tA. 22-9-1954 : DhebarabhAI ane dayAzaMkarabhAInI sUcanAthI bhAvanagarathI DaoN. dastura mahArAjazrIne tapAsavA AvyA. zarIra tapAsuM skrIniMga karyuM ane phoTo paNa lIdho, badhuM tapAsIne temaNe kahyuM ke koI ciMtA karavA jevuM darda nathI. sAdhutAnI pagadaMDI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TI.bI.nI bIka na rAkhazo. phakta upavAsa ane ghI, dUdha choDavAnuM Ave tevA prayoga nA karavAnI vinaMtI karI. tA. 23-9-1954 : Aje DaoN. rasikabhAI vaida amadAvAdathI AvyA. temaNe mahArAjazrInuM zarIra tapAsyuM. kapha ocho thayo che. ema jaNAvyuM. temaNe carakanA siddhAMto vize suMdara vAto karI. teo DaoNkTaro jene kSaya kahe che tene teo mAnatA nathI. kSaya thayelo koIpaNa mANasa jIvato ja nathI. gaLaphAmAM lohI Ave che te sAcuM lohI nathI hotuM. paNa pittano prakAra hoya che. phoTAmAM je DAgha dekhAya che te kaphano DAgha hoya che. kSayanI nizAnImAM badhAM ja aMgono ghasAro zarU thAya che. vikAsa aTakI jAya che. tA. 27-9-1954 : Aje ane AvatIkAle be divasa mATe lAThI ane amarelI vibhAganA kheDUta AgevAnonuM saMmelana rAkhyuM hatuM. jamavAnI vyavasthA gAmanA kheDUtoe upADI lIdhI hatI. lagabhaga 46 gAmanA AgevAnoe hAjarI ApI hatI. temAM prathama mATaliyAe bhAlanaLakAMThAnA kheDUta maMDaLanI dRSTi samajAvI hatI. tyArabAda mahArAjazrIe prathama bhUdAnanuM mahattva ane pachI koMgresa ane kheDUta maMDaLanA saMbaMdho kayAM teno samanvaya ane kayAM svataMtratA vagere samajAvyuM hatuM. gAmaniyojananA sAta aMgo pharajiyAta bacata, lavAdI ane grAma udyogane Teko A badhuM samajAvyuM hatuM. pachI je TharAvo ghaDAyA hatA te vAMcI saMbhaLAvyA. ane sarvAnumatethI pasAra thayA hatA. DhasAvALA vAghajIbhAIne pramukhasthAne cUMTI kADhyA hatA. taLiyAnA bhAva saMbaMdhI sArI carcA cAlI hatI. AnAvArI prathA sAme paNa pheraphAra karavAnI carcA thaI hatI. tA. 29-9-1954 : kheDUta saMmelanane phUlajIbhAIe potAnI daSTi ane kheDUtone khetIno potAno anubhava kahI saMbhaLAvyo hato. kheDUtone emanI vAtomAM khUba rasa Avyo hato. phUlajIbhAInA bhApaNa pachI kuMDalAnuM je baMdhAraNa hatuM te ahIM paNa lAgu pADavAnuM hatuM. tene eka pachI eka TharAva mUkIne tenI upara carcA karI pasAra karavAmAM AvyuM. sAdhutAnI pagadaMDI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgalI rAte amUlakhabhAI, mATaliyA ane narasiMhabhAI sAthe DhasA prakaraNa aMge vAto thaI. phUlajIbhAI rokAyA hatA. emaNe beMka aMge ane jina aMge vAto karI. ahIM tA. 15 thI 21 sudhI badhA kAryakarone maLavAnuM goThavyuM. ahIMnA kheDUto rAtre AvyA ane phUlajIbhAI rokAya amAre maMDaLanuM kAma vyavasthita karI nAkhavuM che tema Agraha karyo. phUlajIbhAI ane mATaliyA baMne gayA. sabhA thaI temane badhuM samajAvyuM. AkhA gAmane sAthe levuM joIe ane mAtra lAThInuM ja nahi, paNa samagra pradezane sAthe laIne cAlavuM joIe ema samajAvyuM. tA. 2-10-1954 : Aje bApujIno janmadivasa hoI harijana saptAhano prathama divasa hato. e prasaMge zikSako, vidyArthIo, vidyArthinIo, nAgariko ane adhikArIonuM eka saraghasa nIkaLyuM hatuM. te pharIne harijana vAsamAM savAranA sabhAnA rUpamAM pheravAI gayuM. temAM mahArAjazrIe suMdara pravacana ApyuM hatuM. nAgarikonI hAjarI bahu ochI hatI. du:khanI vAta to e hatI ke, jemane mATe A badhuM hatuM te harijano paNa bahu jUja saMkhyAmAM hAjara hatA. bhaMgI be jaNa hatA. jANe koIne kaMI paDI ja nathI ema lAgatuM hatuM. A uparathI kyAre A praznano nikAla Avaze ? mahArAjazrIe pravacanamAM khUba ciMtA vyakta karI hatI. baporanA khAdI kAryAlayamAM khAdI kAmanI rojInA pramANamAM kAryAlayamAM bacata thayelI rakamanI vaheMcaNIno kAryakrama rAkhyo hato. jemAM vAsaNo paNa vaheMcAyAM hatAM. tA. 5-10-1954 : viramagAmavALA paraSottamadAsa parIkha maLavA AvyA. khAsa karIne potAnI AdhyAtmika bhUkha ane sevAkArya e beno meLa kevI rIte pADavo te aMge carcA karI. mahArAjazrIe kheDUta maMDaLanI pravRttino khyAla Apyo. A pravRtti evI che ke sattAthI dUra rahevAya ane kaMIka karyAno saMtoSa maLe. bhAvi prajAne paNa sAro dAkhalo maLe. temane A vAta gamI che. bIjI vAta lokalaborDanA vahIvaTamAM paDatI muzkelInI karI. amaladAro dila daIne sAdhutAnI pagadaMDI 93 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma karatA nathI. jethI majUronA ane kAmanA prazno UbhA thAya che. jayaMtIbhAI dhoLakAvALAnI dIkarI gItA maLavA AvI hatI. tA. 7-10-154 : mATaliyAbhAI ane jAdavajIbhAI modI AvyA. sAthe kALubhAI vAriyA sAthe hatA. AnAvArI ane bIjA mULabhUta prazno vize carcA thaI. tA. 8-10-1954H Aje harijanayAtrA AvavAnI hatI. enuM harijana vAsane nAke svAgata thayuM. pachI saraghasa gAmamAM thaI annakSetranA maMdire AvyuM. ahIM harijana praveza khUba premathI thayo. maMdiramAM bhajana-kIrtana thayAM. TrasTIoe AvakAra Apyo ane munizrIe suMdara pravacana karyuM hatuM. te pachI tAlukAnuM harijana saMmelana bharAyuM hatuM. emAM mahArAjazrIe hAjarI ApI. jAdavajIbhAI, kalekTara ane bIjA ghaNA savarNo temaja harijana kAryakaro hAjara hatA. prathama mATaliyAe be-traNa prazno rajU karyA. (1) harijano mATe je maMdira ke kUvo khullo mukAya temAM kAyama javAnuM cAlu rAkhe. emAM bhaMgI paNa AvatA hoya, vaNakaronI nAtano dhaMdho hoya che. to AvA kAryamAM nAta chUTa Ape je koI AvuM karatuM hoya tene dhanyavAda Ape. DheDha-bhaMgInA bheda dUra thAya. jAdavajIbhAIe vividha rIte A praznonI chaNAvaTa karI hatI. sarakArI kAnUnono khyAla Apyo hato. nAtabahAra koIne mUkI zakAtA nathI. mahArAjazrInA pravacana pachI keTalAMka harijana bhAI-bahenoe muDadAla mAMsa nahi khAvAnI pratijJA lIdhI hatI. tyArabAda prItibhojana goThavAyuM hatuM. temAM kalekTara, nyAyAdhIza, mahAlakArI, bahAragAmanA ane gAmanA savarNo, harijano, bhaMgI vageree bhAga lIdho hato. vAtAvaraNa suMdara jAmyuM hatuM. rAtre pravacana vakhate mahArAjazrIe harijanone hRdayapUrvaka apanAvavA apIla karI hatI. sattA karatAM prajA ghaDatarathI harijana prazna ukelavA Agraha karyo hato. divase keTalAka harijana kAryakaro maLavA AvyA hatA. tA. 9-10-1954 : baporanA zikSakabhAIonI miTiMgamAM hAjarI ApI hatI. 94 sAdhutAnI pagadaMDI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baporanA kalakattAthI vAMkAneravALAM hemakuvarabahena ane be baheno darzane AvyAM hatAM. temaNe bhUdAnamAM sonAnI eka baMgaDI ApI hatI. Aje aMbubhAI ne kamaLAbahena AvyAM. rAtre ahIMnA ThAkora sAhebanA bhAI kumArazrI maMgalasiMhajI ane bIjA be jaNA mahArAjazrI ane temanI A pravRttinI vicArasaraNI jANavA AvyA. mahArAjazrIe TUMkamAM dIkSA lIdhI tyArathI Aja sudhInuM potAnuM kAryacitra rajU karyuM. emane ghaNo AnaMda thayo. tA. 14-10-154 : Aje kurezIbhAI ane viramagAma tAlukAnA traNa cAra kheDUto AvyA. kheDUtoe je jarAkenAlanI keTalIka vAtacIta karI ne sAMjanA gayA. tA. 15-10-1954 : savAranA choTubhAI ahiMsAno vijaya thAo, satyano vijaya thAo evAM sUtro pokAratA bhAla naLakAMThAnA 80 kheDUtonuM jUtha laIne AvyA. kAryakaro paNa AvyA hatA. Aje dhaMdhUkA koTanaselanI miTiMga hatI. temAM mahArAjazrIe aneka prazno dhArmika rIte caryA. bAbubhAI modI jinavALA paNa AvyA hatA. temaNe tathA lajIbhAIe keTalAka vicAro rajU karyA hatA. sAMje badhAM ThAkora sAhebanA baMgalAnAM citro jovA gayA hatA. tA. 16-10-1954 : Aje bhAlanaLakAMThA kheDUta maMDaLanI madhyastha pratinidhi maMDaLanI sabhA maLI. temAM sahakArI pravRtti pAchaLanI mahArAjazrInI dRSTi sarakAra avarodhe ane lokAnuM mukha kaI tarapha che, e aMge sArI rIte vAto thaI. sarakAra jo prAyogika saMghanuM ke kheDUtamaMDaLanuM pratinidhitva na svIkAre to laData ApavI ke sosAyaTI rajisTara karAvIne pachI laDavuM, e vize vAta thaI. tA. 18-10-154 : Aje kutiyANAthI araviMdabhAI je. mahetAe saMpatti dAnamAM rU. 75no manIorDara mokalyo hato ane hemakuMvarabahenavALI sonAnI baMgaDI narasiMhabhAI sAthe rAjakoTa mokalI ApI. sAdhutAnI pagadaMDI 95 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 11-11-1054 : lAThI lAThImAM sADAcAra mAsanuM cAturmAsa Aje pUruM thayuM. gaIkAle rAtre mahArAjazrIe cAturmAsa daramiyAna banelA prasaMgonuM avalokana karatuM pravacana karyuM. vidyArthIoe bahu sAro rasa lIdho. satata cAra mahinA teo sevA ApatA rahyA. temanA premano ullekha karyo. mAnavatAnA viSaya uparanA pravacano, vrato vizenA vicAro, paryuSaNa vyAkhyAno, kheDUta saMmelana, bhAlanaLakAMThAnA kAryakramo ane kheDUtonuM aThavADiyAnuM saMmelana, harijana saMmelano chelle bhaMgI saMmelana, A badhI pravRttio thaI. A pravRttiomAM jANe ajANe koIne kaMI kahevAmAM du:kha lAgyuM hoya to e badala kSamA yAcI sthAnakavAsI samAjano ullekha karI jaNAvyuM ke, temane aMdezo rahe e banavA joga che. paNa jyAM sAmI vyaktimAM prema ane namratA haze. bhUla jovAnI khevanA haze to vahelo moDo, prema maLe che. savAranA cha vAgyAthI bhAI-baheno vidAyamAna ApavA ekaThAM thavA lAgyAM. 7-45 miniTe sabhA thaI. temAM gAma taraphathI sonI bhAIe vairyacaMdra buddha ane rAmajIrAmabhAIe mahArAjazrInAM saMsmaraNo yAda karI, lAThI comAsuM karavA badala AbhAra mAnyo. choTubhAIe bhAlanaLakAMThAnA sevaka tarIke gAmano AbAra mAnyo. chevaTa mahArAjazrIe gAmanA premano ullekha karI. koIne koI prasaMga upara duHkha thayuM hoyato kSamA yAcI chelle Avo uDIe. paMkhIDA premanI pAMkhe re...' e gIta gAI sau chUTA paDyAM. keTalAka loko ghaNe dUra sudhI AvyA hatA. pravAsano prAraMbha tA. 11-11-1954 : pIpalavA lAThIthI vihAra karI ane pIpaLavA AvyAM. aMtara cha mAIla haze. utAro grAmapaMcAyatamAM rAkhyo hato. amArI sAthe mahAlakArI vikAsa adhikArI, keTalAka vidyArthIo, keTalAka bhAIo ane raMbhAbA vagere hatAM. vacce nAnA rAjakoTa gAma AvyuM. tyAMnA lokoe premapUrvaka svAgata karyuM hatuM. tA. 11-11-1954 : DhasA sAMjanA DhasA AvyA. gAma loko dUra sudhI sAme AvyA hatA. utAro sAdhutAnI pagadaMDI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gesTahAusamAM rAkhyo hato. rAtre lAThIthI keTalAka bhAIo maLavA AvyA hatA. tA. 12-11-1954 H jALiyA DhasAthI jALiyA AvyA. aMtara sADA cha mAIla. utAro maMdiramAM rAkhyo. gAme bhajanamaMDaLI sAthe svAgata karyuM. mahArAjazrIe prAsaMgika kahyuM. tA. 12-11-1954 : raMgoLA jALiyAthI 3-00 vAgye nIkaLI raMgoLA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre prArthanA pachI sabhA rAkhI nahotI. tA. 13-11-1954 : saNosarA raMgoLAthI saNosarA AvyA. aMtara ATha mAIla. utAro gauzALAmAM rAkhyo hato. ahIM akhila bhArata naI tAlIma saMghanuM saMmelana bharAyuM hatuM. temAM hAjarI ApavA ame sau cAturmAsa pUruM thayA pachI bahu jhaDape ahIM AvI gayA. rASTrapati AvavAnA hatA eTale raste lokonA ToLeToLAM AvatAM hatAM. choTubhAI vyavasthA mATe AgaLathI AvI gayA hatA. kuMDalAnA ane bIjA kAryakaroe sAme AvI svAgata karyuM. amone sanmAnita atithinA pAsa maLyA hatA. bhojana pAsa paNa maLyA hatA. baporanA rASTrapati AvavAnA hatA. mahArAjazrI thoDA vahelA jaIne beThA. tyAM paMDita sukhalAlajI sAthe thoDI vAto karI. paramAnaMda kApaDiyA paNa maLyA ane bIjA ghaNAM kAryakaro maLyA. mahArAjazrI pradhAno ane mukhya AgevAnonA blokamAM beThA hatA. rAtre sAMskRtika kAryakramomAM paNa mahArAjazrIe hAjarI ApI hatI. tA. 14-11-1954 : savAramAM kAkAsAheba kAlelakara maLavA AvyA. temaNe prathama to mahArAjazrIne Agraha karyo ke Ape cAlavAnA niyamanI maryAdA have na rAkhavI joIe. prasaMga paDe to vAhanano upayoga karavo joIe. bahArano pracAra paNa jarUrI che. vinobAjIne paNa meM Agraha karelo ke, page cAlo paNa niyama na karazo. davA mATe paNa meM kaheluM ke jeNe sevAdharma svIkAryo sAdhutAnI pagadaMDI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che teNe davA paNa levI joIe. vAhana paNa vAparavuM joIe. mahArAjazrIe kahyuM ke ApanI vAta sAcI che, paNa e mATe be varga joIze. eka varga vyApakatAnuM kAma karaze, bIjo varga UMDANanuM kAma karaze. vizaMkara dAdA, navalabhAI, mATaliyA ane bIjA kAryakaro hAjara hatA. dAdAe kAkAne pUchyuM, koMgresa e vADo kharo ke nahi ? kAkAsAhebe kahyuM, huM eno sabhya thayo chuM. emAM jaIne vADo toDavo che. saMtabAlajI koMgresane Teko Ape che ene huM pasaMda karuM chuM. Aje koIpaNa saMsthA sArI hoya to koMgresa che. koMgresa pachInuM sthAna samAjavAdIo laI zakaze nahi. kamyUniSTono mane Dara nathI. komyunijhamavALA Avaze eTale saue koMgresane ja Teko Apavo joIe. sarvasevA saMghanuM nAma ApanAra paNa huM chuM. e bhAIo paNa samaje. dAdAe kahyuM, koMgresamAM komavAda pese che tenuM zuM ? paMDitajI, gADagIla ke bIjAo sekreTarI potAnI ja komanA rAkhe che. ene huM komavAda ja kahuM chuM. saMtabAlajIe kahyuM racanAtmaka kAma koMgresathI UMcuM che. ema mAnatA hoIe to racanAtmaka kAma koMgresamAM samAvavuM joIe. sAra e hato ke mahArAjazrInA vicAro sAthe teo sahamata hatA. kAkAe kahyuM eka bhAIe temane nIcA namIne vaMdana karyA. temaNe kahyuM A zuM karo cho ? koIne namavuM hoya to ekalA hoIe tyAre A rIte vaMdana karavAM. 15-25 lokonI sAme eka jaNa A rIte name to bIjAne na namyAno kSobha thAya. eTale mAthuM namAvavuM kamara na namAvavI. evI salAha ApI. kAkAsAhebanA gayA pachI zrImananArAyaNa agravAla jevo sAthe AvyA hatA teo mahArAjazrInI icchAthI rokAyA. temaNe ghaNI pAyAnI vAto karI. grAmaniyojananI mahArAjazrInI kalpanA temane gamI. teo mAne che ke, koMgresanI sthAnika cUMTaNIomAM paNa racanAtmaka kAryakarone nomineTa karavA joIe. mahArAjazrIe paMcAyatomAM paNa tema karavA Agraha karyo. vejiTebala (ghI) bAbatamAM temaNe kahyuM. paMDitajI vejiTebalanA TekedAra nathI. paNa teo evuM mAne che ke enAthI nukasAna nathI. ane loko mAgatA hoya to pachI virodha zuM kAma karavo. bheLaseLa aTakAvavA bAbatamAM raMga sAdhutAnI pagadaMDI 88 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haju sudhI maLI zakyo nathI. DaoN. bhaTTanAgara vize loko judI judI vAto kare che. 'kArakhAnevAlose milatA julatA rahetA hai' vagere kahyuM paNa paMDitajInI pAse bIjo koI vaijJAnika nukasAna sAbita kare, agara raMga batAve. Ama na bane to eka padavI pAmelA mANasanA maMtavyano kema inkAra karI zake ? vejiTebala baMdha thAya to ne mazInarI nakAmI na paDe, ema kAmadAro bekAra paNa na bane. kemake sirpha thIjavavAnI kriyA je mazInano nAno bhAga kare che teTaluM ja nukasAna thAya. mahArAjazrIe kahyuM napho jAya ne ? temaNe hA kahI. satISabAbue raMga zodhyo. paNa garama karavAthI UDI jAya che. bIjo zodhyo te pasaMda nathI. bhaTTanAgara ane satISabAbu baMne samanvaya nathI karI zakyA eTale sarakAra zuM karI zake ? bIjI keTalIka vAto karIne teo chUTA paDyA. tA. 15-11-1954 : baporanA AzAdevI AryanAyakama maLavA AvyAM. teo dekhAvamAM sAmAnya lAge paNa emanI vidvatA ghaNI UMDI che. temaNe kahyuM ke, mArA pitAjI kAzInI vidyApIThamAM jainattvanA prophesara hatA. meM paNa thoDuMka jainatvano abhyAsa karyo che. temanI sAthe mahArAjazrIe keTalIka vAto karI. temAM bhUmidAna sAthe grAmasaMgaThanane joDavAnI ane rAjakAraNane paNa sAthe levAnI vAta karI. eka skenDInevIyana bahena maLavA AvyAM. emaNe page musApharI karavAnuM sAMbhaLIne Azcarya anubhavyuM. temane samajAvyuM ke page cAlavAthI ane ghe2 ghera bhikSA mAgavAthI lokasaMparka sAro thAya che. ane svAvalaMbI rahevAya che. temane vizvavAtsalyanuM dhyeya sAMbhaLI AnaMda thayo. paMDita sukhalAlajI ane paramAnaMda kApaDiyA maLavA AvyA. emaNe muhapattI choDI devAnI vinaMtI karI. bIjI paNa keTalIka vAto thaI. tyArabAda mahArAjazrIe saMmelanamAM hAjarI ApI. Aje saMmelananI pUrNAhuti thaI. rAtre madhyabhAratanA keTalAMka rASTrIya vicAranA bhAI-baheno maLavA AvyAM. temanI sAthe jainadharmanI krAMti vize ThIka ThIka vAto thaI. 20 sAdhutAnI pagadaMDI 2) Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuTuMboe paDado choDyo che. tyArabAda kheDUta pariSadavALA bhagavAnajIbhAI ane bIjA bhAIo sAthe kheDUta saMgaThana aMge vAto karI. tA. 16-11-1954 : veDachI AzramanA vidyArthIo ane maDhI chAtrAlayanAM baheno vacce vAtacIta goThavAI hatI. prathama jugatarAmabhAIe mahArAjazrIno paricaya Apyo. ane kAryakarono paricaya karAvyo. manubhAI paMDita sAthe ja hatA. teo sevAgrAma rahI AvelA tethI ghaNAno saMparka karavAmAM kaDIrUpa banatA hatA. mahArAjazrIe kahyuM ke, rAnIparaja ane bIjI prajA vacce je bhedabhAva paDI gayo che ene dUra karavA prayatna karavo paDaze. mAnava mAnava vacce bheda hoya ja nahi. strI-puruSa vacceno bhedabhAva na hovo joIe. sau eka pitAnA saMtAna che. gaIkAle svIDananA eka bahena maLavA AvelAM. mahArAjazrIe temane pUchyuM ke bhArata pratye tamArA dezanI prajAno zo khyAla che. temaNe kahyuM, ame bhArata pratye bahu AdarathI joIe chIe. ApaNe pratiSThA kone ApIe chIe. eka bhaNeluM gaNeluM ane nirakSara bALaka Ave to kone mAna ApazuM ? bhaNeluM ke sAruM dekhAtuM bALaka tarapha joIzuM. ApaNe AmAM pheraphAra karavAno che. rAnIparaja kahevAya che te komamAM keTalI zakti che te tamo joI zako cho. premanI sattA ja sAcI sattA che. A badhI vAto tamane moTI lAgaze paNa bhaviSyamAM tame moTA thazo tyAre te upayogI thaze. huM premane mahattva ApavA mAguM chuM. baLane mahattva ApavA mAguM chuM. sAdAIne mahattva ApuM chuM. mojazokhane mahattva Apato nathI. bhaNelAgaNelA karatAM je mArAthI nAnA che tene mAro hAtha ApuM chuM ke nahi enuM barAbara dhyAna rAkhajo. bI vAvavuM hoya to jamInane barAbara taiyAra karavI joIe. naItAlIma to ja cAlaze jo vAtAvaraNa anukULa haze. sAMjanA vajubhAI zAha ane jayAbahena maLavA AvyAM. lokabhAratInA vidyArthIo paNa maLyAM. chellA nAgaradAsabhAI dozI AvI gayA. grAmasaMgaThana ane DhasA prakaraNa aMge vAto karI. DhasA prakaraNamAM cheTe e vicAryuM ke mahArAjazrI saurASTra choDe tyAM sudhImAM jema jene anyAya lAgato hoya tevA mitro upavAsa vagere kare. yogya kheDUto paNa emAM bhaLe. ane 100 sAdhutAnI pagadaMDI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chevaTe kheDUtone korTamAM javuM paDe to pachI emane roke nahi. naitika madada kare. mATaliyAbhAIe bhaktibAne eka patra lakhyo che. tA. 17, 18-11-1954 : paravADA saNosa2AthI nIkaLI paravADA AvyA. nAnAbhAI bhaTTa, manubhAI paMcoLI, lallubhAI zeTha, vajubhAI zAha, vidyArthIo vagere vidAya ApavA AvyA hatA. aMtara dasa mAIla hatuM. utAro eka jainanA makAnamAM rAkhyo hato. gAme svAgata karyuM. tA. 19, 20-11-1954 : rAjapIpaLA paravADAthI nIkaLI iMgorALA gAmanA AgrahathI thoDuM rokAyA hatA. tyAMthI rAjapIpaLA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro sarakArI utArAmAM rAkhyo hato. ahIMnI sabhAmAM bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, judA judA dharmo UbhA thayA che. enA mULamAM ghaNAM kAraNo che. kakSAbhedane lIdhe judA dharma UbhA thAya che. ekabIjA sAthe matamatAMtara thAya che tyAre temAMthI navo dharma Ubho thAya che. kharI rIte dharmamAtranI utpatti potAnA ane samAjanA vikAsa mATe hoya che. paNa emAM bIjA paNa kAraNo UbhAM thAya che. jo ema mAnIe ke, judA judA dharmanI jarUra nathI. satya e ja dharma. ema karavAthI cAle kharuM. paNa vyaktine cAle, samAjane na cAle. pAMca vyakti bhegI thAya tema judI judI rucio ane teonA kAraNa dareka potapotAnI rUDhi mAnyatA dharAvavAno jo eka mata hoya to jhaghaDo vadhe paNa judAM judAM pagathiyAM ApyAM hoya to samanvaya karIne cAle. jema vyaktigata jIvanamAM dharmanA mULabhUta tattvo madada kare che ema samAja jIvanamAM sAMpradAIka tattvo madada kare che. A vAta samajI laIzuM to vADAnA jhaghaDA maTI jaze. vyakti game teTalI UMcI hoya paNa jo samAjane sAthe laIne nahi cAle to kAma nahi thAya. eTale A dezanI aMdara e vizeSatA rahI ke vyaktidharma ane samAjadharma paNa rahyo ene smRtizAstra kaho ke saMgazAstra kaho. savAla e thAya che ke, AjanI duniyAmAM sAMpradAyika dharmo teja vagaranA thaI gayA che. kAraNa e che ke tejasvI vyaktione apanAve nahi to temanuM teja samAjane maLatuM nathI. nyAtI bhaviSyakALanuM zAstra ajamAvAya che. sAdhutAnI pagadaMDI 101 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAnaprasthIonI saMsthAoe samAjane ghaNuM ApyuM che. vAlmIkIjIe rAmAyaNa ApyuM, vyAsajIe mahAbhArata ApyuM. Ama samAjanA badhA dharmo hAtha karIne potAnA jIvanamAM utArI teno nicoDa navA samAjane Apyo. A vAto lakhavI sahelI nathI. keTalo abhyAsa hoya tyAre AvA graMtho lakhI zakAya. ekAMgI nivRttine kAraNe pratikAraka zakti ochI thaI kharI. eTale rAmano Azaro laIne kharA tattvone dUra karyA. emAM hiMsA AvI kharI. paNa pachI jaina, bauddha dharmamAM potAnA jAnanA bhoge khoTA tattvono sAmano karyo che. bauddha sAdhvI zobhA ane jaina dharmamAM javalAMvALo evA prasaMgano dAkhalo che. bApujIe vyaktigata ane samAjanI rIte ahiMsA dvArA azubha tattvono sAmano karyo. satyane vyavahAramAM lAvyA. AmAMthI temaNe ghaNA sAdhucarita mANaso samAjane ApyA. kedAranAtha, svAmI AnaMda, vinobAjI, paMDitajI vagere. dareka dharmane potapotAnuM pratIka hoya che. vAdavALA eTale ke pakSone potAnuM cihna hovA chatAM dezanuM eka ja cihna hoya che. dharmamAM ema banavuM muzkela che. tyAre tamAre koI ne koI cihna dhAraNa karavuM paDaze. thiyosophikala sosAyaTIe sarva dharma mATe prayatna karyo, paNa chevaTe to e paNa eka vADo thayo che. eTale sAruM to e che ke je vyakti je samAjamAM janmI tene vaLagI rahe ane bIjA saMpradAyanA guNa laIne vikAsa pAme to vaTALavRtti nahi Ave, paNa sahiSNutA lAvI zakaze. tA. 21-11-154 : gaDhAvI rAjapIpaLAthI nIkaLI gaDhAvI AvyA. aMtara aDhI mAIla. utAro paMcAyatamAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate bhavya svAgata karyuM. hamaNA ahIM yuvakamaMDaLa sthapAyuM che. utsAha ghaNo hato. tA. 21-11-1954 : ciroDA gaDhAvIthI ciroDA AvyA. aMtara savA mAIla, rAtre jAhera sabhA thaI hatI. temAM dharmadaSTie samAja racanAno prayoga zuM che te samajAvyuM. ahIM AnAvArIno asaMtoSa hato. mATaliyAbhAI, lAlajIbhAI, seTalamenTa kamizanara pAnAcaMdabhAI, jillA kalekTara vagere AvyA hatAM. 102 sAdhutAnI pagadaMDI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 22,23-11-1954 : gaDhaDA ciroDAthI gaDhaDA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro tAlukA zALAmAM rAkhyo. amArI sAthe kAkAsAheba je moTA tAlukadAra che teo ane bIjA bhAIo sAthe AvyA hatA. ame samaya karatAM thoDA vahelA AvyA hatA. eTale nadI kinAre thoDIvAra rokAyA. pachI gAma lokoe vAjategAjate svAgata karyuM. mahArAjazrIe prAsaMgikamAM kahyuM ke, lagabhaga 11 varasa pachI ahIM AvavAnuM thAya che. phaLa jyAre paDI jAya tyAre teno raMga ane rasa pharI jAya che. lIMbaDAnI lIMboLI kaDavI hoya paNa pAkyA pachI mIThI thaI jAya che. kerI kAcI hoya che tyAM sudhI khATI hoya che ane pAkI thAya tyAre madhura thaI jAya che. ema keTalAMka mUlyonI kiMmata teno samaya pAke tyAre ja aMkAya che. kAcA phaLonI kadara to teno parIkSaka ja karI zake, athavA amuka ja vyakti karI zake che. gaDhaDAmAM AvAM jUnAM smaraNo tAjA thavAthI sauthI pahelAM mohanabhAInuM smaraNa tAjuM thAya che. tame emane bhUlyAM nathI, ane bhUlavA mAgatA nathI. emano vAraso sAcavI rAkhavAno che. kahevAya che ke A dezanA loko mANasanA mRtyu pachI enA maDadAnI pUjA kare che, paNa kharekhara mANasa mRtyunA cheDA sudhI ImAnadArIthI jIvaze, enI khAtarI hotI nathI. bhAratanA loko e vAta samaje che e loko jIvatAMnI kadara nathI karatAM ema nahi paNa e cakAsaNI kare che. pralobhano sAme bahu virala mAnavIo TakI zake che. A deza mAtra vyakti pUjaka na rahe e kALajI rAkhavAnI paNa jarUra che. gAMdhIjIe potAnA jIvatAM kadI sAMpradAyikatA sthApavA na dIdhI. kizoralAlabhAIe emanA mRtyu bAda lakhyuM, cAkhaDI ke lAkaDI emanAM smAraka nathI, satya ane ahiMsA e emanA smAraka che.' mohanabhAIe potAnA kuTuMbane sAthe rAkhyuM ane bIjuM vizALa kuTuMba banAvyuM. te emanuM sAcuM smAraka che. ApaNA koI eka gAmanA ke koInA ke dezanA nathI. paNa jagatanA saunA eka chIe. A vAta ApaNA pUrvajoe RSimunione karI che. agiyAra varasa pahelAM mohanabhAIe A vAta karI hatI te smaraNa bhulAtuM nathI. mArA gaDhaDAnuM sAruM kema thAya ? mArA bhAIo je vAta na samaje, te vAta parANe na lAdhuM. e emanI aMtaranI bhAvanA hatI. teo ugra thaIne ghaNuM karI zakata evI emanI sAdhutAnI pagadaMDI 103 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti hatI. paNa tapazcaryA dvArA sAmAnA dilane DhaMDhoLavuM e ja kharI mAnavatA che. mohanabhAInI yAdI ApIne huM kahevA mAguM chuM ke phaLa khATuM lAge, kaDavuM lAge, nathI gamatuM kahevAno adhikAra che, paNa lAMbI dRSTie jonA2 virala vyakti sAcavIne cAlavuM samajI zake che. 'gaDhaDA svAmInArAyaNanuM' e rIte oLakhAya che. temanA puNya smaraNo ahIM ghaNAM che. maMdiro banaze paNa emAM rahelo prANa zuM che te prazna ApaNI sAme khaDo thAya che. kumAriyAM ahIM AvyA paNa mohanabhAInI AMkha badhe pahoMcatI hatI. DhebarabhAIe kahyuM, mohanabhAI jatAM jUno mahAjana cAlyo jAya che. kahevAnA mahAjana nahi paNa sAcA mahAjananI teo yAdI rUpa hatA. davAkhAnuM hoya, ke nizALa hoya, rAjA ke prajA vacce jhaghaDA Ave tyAre mohanabhAI teno ukela lAvavAmAM agraNI hoya. bhagavAna buddha pAse eka bhUkhyo mANasa Avyo. pUchyuM kema Avyo ? khAdhuM che kharuM bhUkhyo hato tethI pahelo upadeza temaNe jamI levAno Apyo. dharma dhArmiko vagara vistarato nathI. A vAta navA yugane baMdha besatAM karavI paDaze. jUnAM mUlyo cAlyA jAya che navA mUlyo sthApita thAya che.grAmodyoga sthapAya che, paNa vakhata zI rIte thaze ? Aje yaMtro AvavAthI yaMtrano mAla suMdara ane sasto maLe eTale loko lalacAya e svAbhAvika che. sarakAra kArakhAnAM baMdha kare te azakya che tyAre zuM karavuM e koyaDo che. vinobAjIe e vAta mUkI. sattA janatAnAM aMtaramAM paDI che. je divase janatA kaheze, A nahi joIe. tyAre sarakAra tene Adhina thaI jaze. eTale vinobAjIe bhUmidAna prazna lIdho che. A koI vepArI, majUra ke kheDUtano savAla nathI. mANasa mAtrane roTalo maLe ane dharmanI rIte maLe, ATalA mATe amArA jevAo Teko Ape che. koIpaNa prazna ke dharmanI vAtamAM bhUkhyo cheke nahi e nahi jovA maLe to dharma Takaze nahi, jamIna koI laI javAnuM nathI. mAtra mamatAno khUNo kApavAnI vAta che. lAva, lAvano nAda haze tyAM sudhI koIno uddhAra thavAno nathI. muDiyAbAbAnI ilamanI lAkaDI hatI te pherave eTale dUdhapAka kadI khUTe nahi. e lAkaDI kaI ? tyAganI lAkaDI e adbhuta che. tyAga Avaze to rAmarAjya Avaze. paNa lAva lAva Avaze to rAma rAjyanI vAta tUTI sAdhutAnI pagadaMDI 104 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze. svAmInArAyaNanA smaraNa sAthe huM A tyAganI vAtane yAda karuM chuM. eka divasa sAmAjika krAMtithI ApaNe cAlatuM hatuM. have Arthika krAMti nahi karIe to dharmanI vAto koI sAMbhaLaze nahi. uzkeravAnI A vAta nathI. paNa kaMIka lAvavAnI A vAta che. bApujI 18 mAsa sudhI kArAvAsamAM hatA. loko mUMjhAyelA hatA. have zuM thaze ? e vAta lokonA dilamAM hatI paNa bAdamAM vikharAI gayA. AjhAdI maLI paNa komavAdano dAvAnaLa phelAyo te paNa TADho thayo. dalitisthAna ane zIkhIsthAna na thayAM. rAjAo cAlyA gayA. ahIM svAmInArAyaNa saMpradAyanAM be moTAM maMdiro che. eka jUnuM che te moTuM che. aMdara ghanazyAmanI mUrti che. bAjunI oraDIomAM brahmacArI ane sAdhuo rahe che. traNa rasoDAM cAle che temAM anukrame brahmacArI, sAdhu ane yAtrALuo jame che. saMpradAyanI ghaNI milakata gAmamAM AvelI che. navuM maMdira taiyAra thAya che. pratiSThA thaI gaI che. ArasanuM thAya che. nadI kinAre che eTale suMdara dekhAva Avaze. nadI upara suMdara ovArA che ane baMdhane lIdhe dhodha paDe che. eTale dekhAva ramaNIya lAge che. ahIM grAmodyoga maMdira che. bhAvanagaranA mahArAjAe A mATe pAMca lAkha rUpiyA ApelA che. temAMthI traNekalAkha rUpiyAnAM makAno baMdhAvyAM che. bAkI 60 thI 70 vIghA jamIna che. enI upara hamaNAM eka kUvo baMdhAvyo che. pAIpa dvArA udyogone ane jamInane pANI ApI zakAya che, hyumapAIpa jAte ja banAvI le che. je pAIpa bhAvanagaramAM rUpiye maLe che te doDha ke bemAM paDe che. bIjuM kAma hAla zAhI ane guMdaranuM mukhya cAle che. hamaNA saurASTra sarakAre 54 hajArano orDara Apyo che. khAdIkAma paNa cAle che. mohanabhAIe ahIM nizALa, hAIskUla, borDiMga ane sArvajanika makAno Thera Thera banAvyAM che. ahIMthI be kAryakaro amArI sAthe pravAsamAM joDAyA. tA. 24-11-1954 : kerALA gaDhaDAthI nIkaLI kerALA AvyA. aMtara cha mAIla. vacce mAMDavadhAra thoDuM rokAyA hatA. kerALA gAme khUba dhAmadhUmathI vAjategAjate svAgata karyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 105 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baheno-bhAIo moTI saMkhyAmAM AvyA hatA. mahArAjazrIe gAmanA premano ullekha karyo ane baMdUko phoDIne phUlahArathI svAgata karavAne badale DaMkAthI ane sUtaranI AMTIthI svAgata karavA praNAlI pADavAnI bhalANaNa karI. have ApaNe sattA ane Dara karatAM premanuM zAsana vadhAravAnI jarUra che. ahIM harijanonAM 3, 4 ghara che. pANIno kUvo nathI. nizALa maMdiramAM bese che. eTale harijano AvI zakatA nathI. mahArAjazrIe temane samajAvyA che. - gharakheDamAM ghaNA bhAIone anyAya thayo che. koLI bhAIo bIkaNa vadhAre hoya che. eTale darabAranI sAme bolI zakyA nahi ane samAdhAna karI nAkhyuM che. have to mudata paNa gaI. vighoTInA dara AjubAjunA karatAM vadhAre che. emane arajI karavA kahyuM che. tA. 5, 26-11-154 : bhaDalI kerALAthI nIkaLI bhaDalI AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro zALAmAM rAkhyo hato. gAme khUba dhAmadhUmathI svAgata karyuM. saraghasa AkAre sau utAre AvyAM. eka jaina sAdhuno dareka varganA loko ATalo bhavya satkAra kare, e keTalA AnaMdano viSaya che. koIpaNa saMpradAyanA sAdhu lokahitanI pravRtti kare to loko tene mAnapAna Ape che. enuM A pramANa che. A pradeza pAMcALa pradeza kahevAya che. pAMcALamAM khAtara ochuM vaparAya che. eTale jyAM ane tyAM bajAramAM kacarAnA Dhaga najare paDyA hatA. mahArAjazrIe kahyuM, tamArA gAmamAM huM pahelavahelo AvuM chuM. pahelAM pAMcALa pradezamAM kheDUto ochA vasatA tenAM ghaNAM kAraNo hatA. eTale mAladhArI lokone dhAromAM cariyANa sAruM maLatuM. eTale pazupAlana ghaNuM thatuM. e kAraNe ghI, dUdhano vepAra sAro cAlato. kadara paNa thavA lAgI. duniyAnA saMyogo kevI asara kare che eno ahIM khyAla Ave che. saMyogonA dabANane lIdhe bhAratapAkistAnanA bhAgalA paDyA. ahIMnA keTalAka vepArIone lAgyuM haze ke ahIM karatAM pAkistAnamAM vepAra sAro cAlaze ema mAnI pAkistAna cAlyA gayA. have samaya badalAI gayo che. mAladhArI ane kheDUtono samanvaya sAdhavo paDaze. baMnenA hita sAmasAme athaDAtAM hoya tema lAge che. kheDUtone potAnA hakka maLyAM che eTale kudaratI rIte ja mamatA vadhatI jAya che. gopAlakone ema lAge che ke, atyAra sudhI ame svataMtra rIte vicaratA. 106 sAdhutAnI pagadaMDI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have cArebAjuthI dabANa Ave che. eTale akaLAya che. bhelANa kare che. ema jhaghaDA cAle che. A badhAno aMta lAvavo joIe. gAyo sivAya ApaNane nahi cAle. gAyonuM pAlana, ane khetInuM rakSaNa baMne sAthe hovuM joIe. koI eka varganuM nahi cAlI zake. bIjI vAta udyogonI che. ApaNA hAtha-udyogo bhAMgI gayA. tenI moTI khoTa paDI che. yaMtro sAme UbhAM che, sasto mAla manane lobhAve tevo mAla thokabaMdha taiyAra thAya che. tene badale kiMmatamAM bhale moMghuM, kharabacaDuM paNa gAmanA dareka mANasonI rojI-roTI cAle te rIte ApaNe vyavahAra goThavavo joIe. ahIM kheDUtomAM taLapadA, paTelIyA mukhya che. mane emano khUba abhyAsa che. naLakAMThAmAM e ja koma che. emanI pAse keTalAka guNa che. temAM keTalAka doSa paNa che. e loko jeTaluM pedA kare che teTaluM kharce nAkhe che. bacAvavAnuM jANatA nathI. eka upara bIjI patnI lAve, makAna kare ke ghoDI laI Ave. paNa avera AvaDato nathI. kaNabI loko A badhAmAMthI bahAra nIkaLyA che. khetInI sUjha paNa kaNabI jeTalI kalpanAmAM nathI hotI. eTale khAtara vagereno upayoga karI zakatA nathI. jamIna vadhAre hovAne kAraNe utpAdana vadhArI zakatA nathI. tA. 27-11-1954 : khaMbhALA bhaDalIthI nIkaLI khaMbhALA AvyA. aMtara sADA cha mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo hato. gAmalokoe svAgata karyuM. ahIM paMcAlamAM jayAM tyAM khAtara paDeluM jaNAya che. loko teno upayoga karatA nathI. cArebAju DuMgarA, navANa, khaDako, khUba najare paDe che. eTale kahevata paDI ke "khaDapANI ne khaDakA'. gAma nisteja jevuM lAgyuM gAmanI vastI moTI hovA chatAM 33 chokarAM bhaNe che. tA. 28-11-1954 : vAMkIA khaMbhALAthI nIkaLI sukhapara thaI vAMkIA AvyA. aMtara pAMca mAIla. gAma loko dUra sudhI sAme AvI, bhajanamaMDaLI sAthe svAgata karyuM. sAbaramatIvALA maNi bhAI ujamazI khArAnuM janmasthaLa hoI teo amadAvAdathI ahIM AvyA hatA. sAdhutAnI pagadaMDI 107 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAherasabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, vAMkIomAM A pahelavaheluM ja AvavAnuM thAya che. ane maNibhAInI ghaNA vakhatathI mAgaNI hatI e pUrNa thAya che. gAmaDAM tarapha mAruM vadhAre dhyAna che te eTalA mATe nahi ke gAmaDAM garIba che. garIbIne ApaNAM zAstroe amIrI kahI che. sAcI garIbI nItinI garIbI che. nyAya, nIti nathI, pramANikatA nathI e garIba che. e rIte gAmaDAM garIba nathI. e loko dareka prasaMgoe bhagavAnane yAda kare che. vAvatAM, laNatAM, vahevAranA koI paNa kAma karatAM pahelAM ApaNe bhagavAnane yAda karIe chIe. ApaNe hamaNAM bhajana bolI gayA. temAM rAmanuM nAma hatuM. rAmanA nAmanI sAthe guNa AvI ja jAya che. rAmanA nAmanI sAthe ApaNane valkaladhArI rAma yAda Ave che. pote duHkha veThIne paNa bIjAne AnaMda Ape te rAmane yAda karIe chIe. koIne jelamAM pUre, daMDa kare ke pote mojazokha kare evA rAjArAmane ApaNe yAda karatA nathI. ApaNe lakSmIne yAda karIe chIe. chellAM samayamAM strI ane patino yoga tUTI gayo che. strIne mAtra ApaNe lakSmI-kUkAne gaNI che. sAcI mAtAne choDI che. sAcI mAtA chUTe, eTale nArAyaNa to Ave ja kyAMthI ? mAlikI hakka sthApita karyo. gAyo potAnI karI, milakta potAnI karI. strIne eka bajAranI vastu gaNI. strIe pote paNa potAnI jAtane halakI mAnI. pachI to teNe puruSane rAjI karavAno rasto lIdho. ghareNAM pahere, sArAM vastro pahere ane puruSanI khuzAmata kare. paNa aMtaramAM to eka vAta paDelI hatI ke, potAne thato anyAya gamato nahoto. eTale pratyAghAta Avyo. naNaMda-bhojAI laDe, sAsu vahu laDe, jeThANI derANI laDe, potAnAthI nabaLAM sAthe TaMTo kare. AnuM kAraNa potAne thatA anyAyanuM che. aMgata mAlikI manAI gaI. eno durupayoga koI kare to paNa koI kahI zakatuM nathI. eTale aMgata mAlikIno cheda UDADI samAjanI mAlikI karavI joIe. jethI badhA sukhI thAya. A mATe huM gAmaDAM tarapha najara karuM chuM. tyAM kaMIka nIti paDI che. je bhagavAna sUI gayo che ene jagADavAnI jarUra che. Aja sudhI je loko temanI pAse AvyA e khAvA mATe, levA mATe AvyAM. koI zikhAmaNa ApavA AvyAM nathI. eTale keTalAMka dUSaNo 108 sAdhutAnI pagadaMDI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanAmAM peThAM che. huM ghaNIvAra kahuM chuM ke khAtara, pAMcALamAM TheraThera paDeluM najare paDe che teno upayoga karavo joIe. saurASTramAM loko game teTaluM miSThAnna jame, paNa pAchaLa chAsa na hoya to sodarI nahi vaLe. tema gujarAtamAM dALa-bhAta na hoya to miSTAnna nakAmuM. temAM keTalAMka ne bhIkha mAgavAnI Teva paDI che. ghaNuMya hoya topaNa bhIkha vagara tene saMtoSa thato nathI. tevI ja rIte kheDUtone bIjA prakAre eka Teva che. game teTaluM pakave topaNa avera karavAnuM, bacAva karavAnuM AvaDatuM nathI. badhuM vaparAI jAya, dukALa paDe to devuM kare. A sthiti badalavI joIe. bIjI vAta dareka varga potapotAnuM saMbhALe che. bharavADa eTaluM vicAre che. kheDUta mare ke jIve amAre to dUdha khAuM. bheLa bhale thAya, majUra ema vicAre ke mane rojI maLe eTale basa. dhaNI nA dekhe eTale bhUMgaLI pIvA besI jAya. garAsadAra potAnuM ja hita jue. vepArI potAnuM ja jue. Ama sau nokhA nokhA jIve che. eTale koInuM kalyANa thatuM nathI. badhA sAthe maLIne jIve, moTo che ke je nAnA mATe ghasAya, baheno ghareNAMno moha choDe, Ama ApaNe saMgaThita thaIe to badhA sukhI thaIe. chevaTe to strI ane strI-patino meLa pADavAnuM kAma gAmaDAMe karavAnuM che. bhagavAna ApaNane evuM baLa Ape. tA. 29-11-154 : zivarAjapura vAMkIAthI nIkaLI zivarAjapura AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro paMcAyatI oNphise rAkhyo hato. jasadaNathI pratApagirIbhAI ane bIjA kAryakaro agAuthI AvI gayA hatA. baheno kaLaza laIne svAgata mATe AvI hatI. gAmane dhajApatAkAthI zaNagAryuM hatuM. sabhAmAM prathama pratApagirIbhAIe mahArAjazrIno paricaya Apyo hato. tyArabAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke tamo saue je utsAhajanaka svAgata karyuM te badala mAro saMtoSa vyakta karuM chuM. ApaNA dezamAM e viziSTatA che te e ke, je saMta-sAdhu potAnA lAge che tene mATe badhuM karI chUTavA taiyAra hoya che. ApaNe goviMdanuM nAma laIe ke raNachoDanuM nAma laIe sau eka ja sAdhutAnI pagadaMDI 109 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ApaNe mana goviMda e mathurAnA rAjA nathI. paNa gokuLavALA goviMda che. temanI vAMsaLImAM premanuM amRta raheluM che. pAvA to ghaNA vagADe che. paNa aMtaranA UMDANathI je bhAva nIkaLe che tenA nAdamAM e taraboLa thAya che. evA nAdavALA goviMdane ame yAda karIe chIe. gokuLamAMthI mathurA gayA ke dvArakA gayA. sudAmA jevA bhikSukanA paga pakhALe che. haiyA sAthe haiyuM cAMpe che. eTale A dezano Adarza moTA rAjAmahArAja nathI, vikAsa ke raMgarAga nathI. paNa saunA hRdayane apIla kare evo nirvAja, niHsvArtha prema che. Avo prema to ja maLI zake ke jo haiyAmAM tyAga Ave. tamAro utsAha joIne eka vAta kahevAnuM mana thAya che ke, ApaNA gAmaDAo gokuLiyAM kema bane ? ene mATe mohabata ke premanI jarUra che. paNa prema koI dukAne vecAto maLato nathI. hIrA, sonu-rUpuM maLaze. paNa mIrAMe kahyuM ke tArA hIralA mANekane rANA zuM karuM ? e hIrAmAM mAro rAma nathI. ApaNane kayA rAma joIe chIe. hIrAvALA rAma joIe che ke tyAga ane premanI bhAvanAvALA rAma joIe che? paisA koI khAvAnA kAmamAM AvatA nathI. khAvAnA kAmamAM dANA Ave che. ghI, dUdha khavAya che, paNa Aje ApaNe gaNita UlaTuM karyuM che. kheDUta ane govALa paNa paisAne mahattvanA gaNe che. tyAre mana jaDa thaI jAya che. kajiyA karIe tyAre bhagavAna vakIla thaI jAya che. bImAra paDIe tyAre bhagavAna DaoNkTara banI jAya che. mAla pAke tyAre mANasa vyasanI bane che. raNachoDa eTale RNa choDAvanAra. e RNa kayuM? manuSya kuLamAM janmIne keTalAM sArAM kAma karyA e vicAravuM joIe. svarAjaya AvyuM, sAta varasa thayAM, chatAM sukha maLatuM nathI. sukha meLavavuM e ApaNA hAthanI vAta che. mANasa ekalo sukha meLavavA mathe to nahi maLI zake. bIjAnuM bhaluM kare to potAnuM bhaluM thAya. A mATe ApaNe grAmasaMgaThananI vAta karIe chIe. paMcAyata Ave, sahakArI maMDaLI Ave. topaNa phAyado thato nathI teno sAthe maLIne vicAra karIe. 110 sAdhutAnI pagadaMDI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 30, ane 1-12-1954 H jasadaNa zivarAjapurathI nIkaLI jasadaNa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro eka khAlI baMgalAmAM rAkhyo hato. nakkI karelA samaya karatAM vahelA AvyA. eTale pAdare thoDuM rokAyA hatA. gAme khUba dhAmadhUmathI svAgatanI taiyArI karI hatI. Dhola ane bhajanamaMDaLI, vidyArthI bhAIbaheno ane zaherIo AvyA hatA. saraghasa zaheramAM pharIne mukAme AvyuM. cokamAM sabhA thaI. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, jasadaNa eka kasbAnuM gAma che. gAmaDAM, kA, nagaro ane mahAnagarono A deza banelo che. ApaNe gAmaDAMnA udyogone Teko ApatA te vakhate yaMtro nahotAM AvyAM. eTale te vakhatanI sthiti ane AjanI sthitimAM ghaNo phera lAge che. gAmaDAnA utpAdananuM rUpAMtara karavAnuM hoya tyAre kasabA karatAM paNa jayAre te mAla moTA zaheromAM ThalavAto cAlyo. tyAre kasbAo mAtra dalAlI ja karatA cAlyA che. jasadaNanuM rAja have lokonA hAthamAM AvyuM che. navA mUlyAMkana sthapAya che. gAmaDAM tAjAM thavA Ave che. paNa ApaNI uparanI prakriyA badalAze nahi tyAM sudhI gAmaDAMomAM sAcuM teja Avaze nahi. atyAre samAjanuM zIrSAsana thaI gayuM che. tene sIdhI sthitimAM mUkavo hoya to madhyamavarga ane kasbAne vadhAre namavuM paDaze. kAcA mAlanuM rUpAMtara kaAmAM thaze. sahakArI dhoraNe badhuM cAlaze. A vicAra nahi Ave to ApaNe akaLAIe chIe eTale haju vadhAre akaLAIzuM. baporanA nAgariko sAthe vArtAlApa rAkhyo hato. temAM Aje vepArIonuM sthAna, gopAlaka maMDaLano khyAla ane gauvadha pratibaMdha vize carcA thaI hatI. govadha pratibaMdha sau koI icche che. paNa sAthosAtha gaurakSA thavI joIe. gaurakSAnI vAta Ave eTale gaucara ne gopAlakano prazna Ave che. jamIno ochI thAya, eTale pAkanA bhAvo vadhAre ApavA te janatAnI pharaja banI rahe che. gAyanA ghI, dUdhano bhAva vadhAre Apavo. nabaLA DhoranI rakSA karavI vagere kahyuM hatuM. rAtre moTI cokamAM jAherasabhA thaI hatI. prathama prabhAtagirIe ane amUlakha khImANIe cAlu saMjogo upara kahyuM hatuM. eka divasa savAranA sAdhutAnI pagadaMDI 111 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMgIvAsanI mulAkAta lIdhI. baporanA 3-00 vAgye AjubAjunA kheDUto, sarapaMco ane kAryakaronI eka sabhA rAkhI hatI. lagabhaga 34 gAmanA AgevAnoe hAjarI ApI hatI. temAM narasiMhabhAI goMdhiyAe ane pachI mahArAjazrIe kheDUta maMDaLanI racanA vize samajAvyuM hatuM. - savAranA 10-30 vAgye jasadaNanA darabAra temanA yuvarAja jamAI ane bhatrIjA sAthe mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. emanI icchA mahArAjazrIne bhikSAe laI javAnI hatI. paNa mahArAjazrIno niyama bhikSA binamAMsAhArIne tyAMthI levAno hovAthI e zakya na banyuM. darabAre grAmaudyoganI bAbatamAM sAro rasa lIdho hato. rAtre 8 vAgye DhebarabhAI mahArAjane maLavA AvyA hatA. sIdhA AvI prArthanAmAM hAjarI ApI. sAthe jayAbahena hatA. Aje DhebarabhAI sAthe vAto karavAnI hatI. eTale prArthanA pachIno koI kAryakrama rAkhyo nahoto. dArUbaMdhI, vanaspati ghI, bhASA, grAma saMgaThana ane saurASTranA keTalAka prazno, DhasA prakaraNa aMge moDA sudhI vAto thaI hatI. tA. 2, 3-12-1954 : kmaLApura jasadaNathI nIkaLI kamaLApura AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro utArAmAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. gAmane zaNagAryuM hatuM. jasadaNa darabAranAM rANIbAnA nAma uparathI kamaLApura nAma rAkhyuM che. rAtre jAherasabhA thaI. prabhAtagirIbhAI, mAmalatadAra, bloka ophisara vagere AvyA hatA. gaI kAle seTalamenTa kamizanara prakAzacaMdabhAI maLavA AvyA hatA. temaNe mahArAjazrI ane gurudevane sAyalA javAno kAryakrama goThavyo hato. e mATe coTIlAthI kAryakrama aMge be bhAIo AvyA hatA. ahIMnA khojA bhAIo pAkistAna cAlyA javAthI emanAM makAno khAlI paDyAM che. tA. 4, 5-12-1954 : DhokaLavA kamaLApurathI nIkaLI DhokaLavA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro kAThI darabArane utAre rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI hatI. tA. 6-12-154 : gaDhecI DhokaLavAthI nIkaLI gaDhecI AvyA. aMtara sADA ATha mAIla haze. vacce 112 sAdhutAnI pagadaMDI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhara gAme thoDuM rokAyA hatA. gAma nAnuM che. rabArI ane vAgharInAM thoDAM ghara che. tA. 7-12-154 : dhAMdhalapura gaDhecIthI nIkaLI dhAMdhalapura AvyA. aMtara nava mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAmalokone ame sukhaparathI AvavAnA chIe evo khyAla apAyelo jayAre ame gaDhecIthI AvyA. eTale loko svAgata mATe vahelA sAme jaI AvelA. rasto amArAthI ajANyo ane DuMgarALa hato eTale mArgamAM bhUlAM paDyAM. aDadho eka kalAka rakhaDapaTTI karIne mULa raste pAchA AvyA. mAIlo sudhI koI mANasa najare dekhAtuM nahotuM eTale pUchavuM paNa kone ? chevaTe gAma najIka rabArI maLyA. aDALA gAma hatuM. (mAtra bharavADa rahe che) ame 7-30 vAgyAnA nIkaLelA 11-30 vAgye dhAMdhalapura AvyA. mIrAMbahenane gaI kAle agiyArasa hatI. sagavaDa khAtara ame sAMje bIjuM gAma karyuM. eTale cIDAyAM hatAM. eTale rAtre kaMI na lIdhuM. ane savAramAM vadhAre cAlavuM paDyuM. mAIleja vadhyAM. mahArAjazrIno samayasara pahoMcavAno Agraha eTale vacce rokAvAya tema nahotuM. kAryakrama nakkI karatI vakhate sAta mAIlanuM aMtara lakhAveluM ane nIvaDyuM sADA agiyAra mAIla. eTale mIrAMbahena vadhAre cIDAyAM hatAM. khUba thAkyAM hatAM. Akho divasa bhojana nA lIdhuM. eTale mahArAjazrIe paNa bhojana choDI dIdhuM. kAraNa ke teone to harekanuM ghaDatara karavuM che ne ? mIrAMbahenane raste kAMTo vAgyo hato, rasto kharAba hato. Ama to caMppala pAse hatA paNa cIDamAM nA paheryA. kAMTo nIkaLI gayo hato. paNa ghoca rahI gaI eTale mukAme AvyA pachI vadhAre naDyo. A bAjuM kAThIbhAIonuM jora vadhAre che. sabhAmAM mahArAjazrIe sahaja doMgAI vize ghaNuM kahyuM, loko bIve che tyAM sudhI ja bIvaDAvanAra hoya che. have talavAro ke baMdUkono jamAno gayo. are bomba paNa gayA. jyAre vicAra jAge che tyAre badhuM nakAmuM che. rAjA gayA, jamInadArI gaI, have to mAtra huMkAro karavAnI ja jarUra che. be mANasane kadi bhUta dekhAtuM nathI sAdhutAnI pagadaMDI 113 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enuM kAraNa e che ke bIka gaI ke bhUta gayuM. tA. 8-12-1954 : sejakkura dhAMdhalapurathI nIkaLI sejakapura AvyA. aMtara cha mAIla. loko dUra sudhI sAme AvyA hatA. rAtre jAherasabhA thaI. mahArAjazrIe grAmasaMgaThana ane doMgAI mATe kahyuM, ahIM suMdara vAva che. navalakho karIne jUnI suMdara kArIgarIvALI imArata che. tA. 9-12-1954 : dakhatapura sejakapurathI nIkaLI dakhatapura AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro paMcAyata kacerIe rAkhyo. sAMjanA vaDhavANathI nAthAbhAI 'phUlachAba'vALA, bhAnubhAI 'samaya'vALA ane bIjA kAryakaro maLavA AvyA hatA. ahIM eka kaNabInA be dIkarAne bAjunA gAmanA mAthAbhAre koLIe mAryA che. temane ghera jaI AzvAsana ApyuM. tA. 10, 11, 12-12-1954 H sAyalA dakhatapurathI nIkaLI sAyalA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro vedamaMdiramAM rAkhyo hato. gAme svAgata karyuM. utAre AvatAM pahelAM rastAmAM pUjya nAnacaMdrajI mahArAjanAM darzana karI AvyA. rAtre jAherasabhA thaI. ahIMyAM AvavAnuM mukhya prayojana to gurudeva jJAnacaMdrajI mahArAjanAM darzana karavAnuM hatuM. potAnI racanAtmaka pravRtti, rUDhicusta janasamAjane ochI game ane e rIte gurudevanI pAse jatA koInuM dila na dubhAya e kALajI rAkhavAnI hatI. paNa pAnAcaMdabhAI mAraphata gurudevanI icchA jANyA pachI javAnuM thayuM. be divasa baMne saMto vacce ThIka ThIka nikhAlasatAthI ghaNI vAto thaI. bapore gurudeve mArI (maNibhAI) pAse grAmasaMgaThananI vAto rasapUrvaka sAMbhaLI. bIjI paNa keTalIka vAto karI. A vakhate nivAsa judo rAkhyo hato. mIrAMbahenane saMkoca thavAthI AvyAM na hatAM. paNa najIkanA gAma vakhatapura rokAyAM hatAM. gurudeve Agraha to karyo ja ke e na Ave te nA cAle. tamAre bolAvavAM joIe. AvavA ciThThI lakhI paNa temane moDI maLI. eka divasa jAherasabhA thaI. bIje divase praznottarI rAkhI hatI. moTI saMkhyAmAM loko AvyA hatA. jaina bahenonI moTI saMkhyA agAuthI AvI sAdhutAnI pagadaMDI 114 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. A uparathI rAtrI sabhA baheno keTalIka icche che teno khyAla AvI rahe che. jaina sAdhuo rAtre bahenone pravacana saMbhaLAvI zakatA nathI. saMskAra maMdiramAM thoDA vakhata rokAyA. ahIM harijana zikSaka gAmane kUve pANI bhare che eTale baheno gALo bole che. emanAM patnIe kahyuM ke mane A badhAMnuM prAyazcita lAgaze ? polIsano Azaro levo ke nahi ? mahArAjazrIe kahyuM prAyazcita nahi paNa puNya thaze. ane polIsano to Azaro ApaNAthI levAya ja nahi. tamAre pANI cAlu rAkhavuM ane mauna rahevuM. bIjA bhale polIsano Azaro le. baporanA hAIskUla, kanyAzALAnA vidyArthIonI sabhA rAkhI hatI. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke vidyArthIonI kalpanA hoya che ke bhaNIne huM Ama karIza, tema karIza. tame sAMbhaLyuM haze ke hamaNA naItAlImanI vAta khUba cAle che. e tAlIma zuM che ? ApaNe bhaNIne zuM karavAnA chIe, tamArA manamAM paNa e vicAra haze ke, bhaNIne nokarI karIzuM. DaoNkTara thaIzuM, vakIla thaIzuM, vepAra karIzuM. vadhAre paisA meLavavAnuM kaMIka zodhI kADhIzuM. thoDI sevA paNa karIzuM. kAraNa ke sevAnI pratiSThA che. eTale e pratiSThAnI sAthe dhaMdho sAro cAlaze. tyAre ApaNe samajavuM joIe ke paisAne ane sevAne meLa nathI. sevA joItI hoya to paisA nathI. paisA joItA hoya to sevA nathI. eka ghoDe caDIne jAya che, ane bIjA pAsethI gAMsaDI UMcakavAnuM dRSTAMta ApyuM. sAcI dayA karavI hoya to ghoDA uparathI UtarI javuM joIe ane potAnA mAthA upara bojo UThAvavo joIe. Aje UlaTuM che. mANasa bIjAne bhoge dayA kare che. zoSaNane DhAMkavA mATe sevAne sAdhana banAve che. sAcI sevA karI haze to gAmaDAMne yAda karavuM paDaze. tamArI sAme zahera ane gAmaDuM paDyuM che. tame gAmaDAmAM jazo to dhULavALA rastA maLaze, melA loko maLaze tamane thAya ke A rastAne sArA banAvIe paNa te rastA mATe paisA kyAMthI Avaze. ApaNe kahIzuM sarakAra Apaze. sarakAra kyAMthI lAvaze? karaverA nAkhaze. karaverA konI upara Avaze? to dezanA 91 TakA loko khetI ane gopAlana kare che. 9 TakA udyogo milo vagere kare che. to kara konI upara Avaze ? A badho vicAra karavo joIe. sAdhutAnI pagadaMDI 115 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAnuM zoSaNa nA thAya paNa poSaNa thAya evI jAtanuM jIvana goThavavuM tenuM nAma sevA. reMTiyAnuM zAstra ApaNane AvI sevA batAve che. raziyAmAM eka zikSake eka vidyArthIne pUcheluM ke eka rUpiyAnI cIjanA pAMca rUpiyA upajayAM to keTalo napho thayo ? ApaNe kahIzuM 4 rUpiyA, tyAM ema nathI. tene kahyuM cha mahinAnI jelano napho maLe. A badhuM ApaNe samajavuM joIe. grAmasaMskRtimAMthI A zikhAya che. paNa ApaNe gAmaDAMmAM jaIe chIe to kaI dRSTi laIne jaIe chIe ? eka suMdara strInuM zaba paDyuM che. eka mANasa ghareNAMno lobha kare che. bIjo suMdaratA joIne vikAra poSe che, trIjo vairAgyanI bhAvanA poSe che. vicAre che ke chevaTe to A dazAne ! Ama vastu eka paNa darekanI IcchA mujaba bhAva kADhe che. gAmaDAMmAM keTalAMka paisA kamAvavAnI dRSTithI jAya che, keTalAka gAma saMskRti zIkhavA jAya che, keTalAka ropha batAvavA jAya che. hakkanI roTI khAvI e mahattvanI vastu che. keTalAka kahe che ke sarakAra yaMtrone Teko Ape che. bIjI bAju grAmaudyoganI vAta kare che. paNa eno javAba e che ke tamArA badhA upara zAnA kapaDAM che ? tA. 12-12-1954 : DoLIyA sAyalAthI pU. nAnacaMdrajI mahArAja ane lokonI vidAya laI vakhatapuramAM bapora sudhI rokAI, sAMjanA DoLIyA AvyA. aMtara badhuM maLIne sADA nava mAIla. rAtre jAhera sabhA thaI. tA. 13-1-1954 : coravIrA DoLIyAthI nIkaLI coravIrA AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo. araviMdabhAI joSI ane bhUpatabhAI sAthe hatA. tA. 14-12-154 : thAna coravIrAthI nIkaLI thAna AvyA. aMtara nava mAIla. araviMda jozI sAthe AvyA hatA. utAro poTarInA blokamAM rAkhyo hato. baporanA parazurAma paoNTarI varksanuM kArakhAnuM joyuM. menejare sAthe pharI badhuM batAvyuM. ahIM paththara vagere miksa karIne baraNI kapa, saoNsara, jAjarUno sAmAna, Taba-sinka vagere banAve che. rAtre poTarImAM jAhera sabhA thaI. sAdhutAnI pagadaMDI 116 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje divase gAmamAM AvyA ane jaina bhojanazALAmAM rahyA. ane nava vAgye tyAM vyAkhyAna rAkhyuM hatuM. tA. 16-12-154 : dalaDI thAnathI nIkaLI dalaDI AvyA. aMtara nava mAIla. vacce ANaMdapurAnA upAzrayamAM thoDuM rokAyA hatA. A pradezamAM patharALa jamIna che eTale kapacInAM kArakhAnAM thAya che. tA. 17, 18-12-1954 : vAMkAnera dalaDIthI nIkaLI vAMkAnera AvyA. aMtara nava mAIla haze. utAro TAunaholamAM rAkhyo hato. ghaNA bhAIbaheno svAgata mATe sAme AvyA hatA. rastAmAM mahArAjazrI sAmajI svAmIne upAzrayamAM maLI AvyA hatA. mahArAjazrInA saMsAranAM ghaNAM sagAMsaMbaMdhIo ahIM rahe che. rAtre jAherasabhA thaI hatI. yugadharma vize pravacana karyuM hatuM. 3 thI 4 vArtAlApa rAkhyo hato. te pachI hiMmatabhAI ke jemanuM thoDA mahinA pahelA garAsadAroe khUna karyuM hatuM. temane ghera AzvAsana mATe jaI AvyA. A bhAI koMgresanA kAryakartA ane spaSTa vaktA hatA. sthApita hitavALAone temanI hAjarI gamatI nahotI. eTale Ama banyuM haze. loko ulTAsUlTI vAto karatAM hatAM. jamAI-dIkarIe raDatI AMkhe keTalIka vAto karI ane AgaLa bolI paNa nA zakyA. eTaluM bolyA ke ame to jIvana hArI gayAM chIe. mahArAjazrIe emane AzvAsana ApatAM kahyuM ke tamane lAgI Ave e svAbhAvika che. paNa jo anyAyano sAmano karatAM emanuM khUna thayuM hoya to e balidAna badala gaurava levuM joIe. chApAMnA agralekha kevA lakhAya che. emanuM mRtyu vIra mRtyu che. jo lokomAM ema thaI jAya ke bahu kAma karatAM Ama thAya to kAma ja nA karavuM. to to mahAanartha thAya. ekavAra maravuM che. siddhAMta na maravo joIe. to bIjAne preraNA maLaze.rAtre praznottarIno kAryakrama rAkhyo hato. keTalAMke pUchayuM tame jaina sAdhu kahevaDAvo cho ke nahi ? jaina sAdhu sAthe bahena rahI zake ke nahi ? vagere prazno pUDyA. ane enA saMtoSakAraka suMdara javAbo apAyA. lokone bahu rasa paDyo ane keTaluMka samAdhAna thaI gayuM ane gerasamaja dUra thaI. sAdhutAnI pagadaMDI 117 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19, 20-12-154 H jaDezvara vAMkAnerathI nIkaLI jaDezvara AvyA. aMtara sAta mAIla, utAro maMdiramAM rAkhyo hato. amArI sAthe mahArAjazrInAM saMsArI maNibahena, kaMcanabena, bhAnubahena, divALIbahena vagere AvyAM hatAM. baporanA nauttamabhAI khaMDheriyA emanA patnI dUdhIbahena vagere AvyAM hatAM. ahIM koI vastI nathI. mAtra jaDezvaradAdAnuM mahAdevanuM maMdira che. khUba ramaNIya sthAna che. maMdiranuM potAnuM vaoNTara varkasa, ilekTrisiTI vagere che. ghaNI ja vizALa jagyA che. huM (maNibhAI), mIrAMbahena ane kaMcana ahIMthI ToLa je mahArAjazrInuM janmasthAna che. tyAM jaI AvyAM. traNa mAIla dUra che. tyAM mAjInA smaraNarUpe pAdare oTo baMdhAyelo che. ane mahArAjazrI je hanumAna derImAM vAraMvAra besatA te derI paNa hajI che. emanuM makAna paNa ema ja che. eka bhAIe sAkara bharI darabAra pAsethI rAkheluM te hamaNAM prAyogika saMghe rU. 51 ApI kharIdI lIdhuM che. Aje kanakavijayajI mahArAja ThA.6 AvyA hatA. badhAne arasaparasa maLatAM AnaMda thayo. khaMDheriyAe Aje potA taraphathI jamaNa karAvyuM hatuM. tA. 21-12-1954 : dhUnaDA jaDezvarathI nIkaLI dhUnaDA AvyA. aMtara cha mAIla. utAro eka khAlI makAnamAM rAkhyo hato. Aje aMbubhAI, kAzIbahena AvyAM hatAM. rAtre corA AgaLa sabhA thaI hatI. tA. 22-12-1954 : morabI dhUnaDAthI nIkaLI morabI AvyA. aMtara sADA sAta mAIla. utAro pauSadhazALAmAM rAkhyo hato. haMTara TreniMga kolejanA zikSakoe ane paTela borDiMganA vidyArthIoe ghaNe dUra AvI svAgata karyuM. 3-30 vAgye haMTara TreniMga kolejanuM ane pachI paTela borDiMgamAM pravacana rAkhyuM hatuM. sAMjanA pauSadhazALAmAM jAherasabhA thaI hatI. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke lagabhaga be varasa pachI morabImAM AvavAnuM thAya che. e vakhate zikSaka bhAIoe khUba prema batAvyo hato. hajI Aje paNa e bhAIoe, kheDUta chAtrAlayanA 118 sAdhutAnI pagadaMDI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthIoe ane bIjA bhAIoe paNa khUba prema batAvyo che. sAthosAtha huM je sthAnamAM Utaryo chuM e sthAnanA vahIvaTadArono mAre AbhAra mAnavo joIe. kAraNa ke huM je paMtha kheDI rahyo chuM temAM ghaNA jaina bhAIbaheno sahamata nathI. mArA paMthe huM cAlI rahyo chuM. te dharmayukta che ke nahi ? tenI vimAsaNa keTalAyane thayAM kare che. kAraNa e che ke chellA varSomAM dharma ane vyavahArane chUTAcheDA thaI gayA che. dharmanuM khAnuM ane vyavahAranuM khAnuM juduM paDyuM che. bApue AmAM ghaNuM mArgadarzana ApyuM che. temaNe kahyuM rAjakAraNa paNa satya ane ahiMsA sivAya cAlI zake nahi, to vyavahAra to cAle ja kyAMthI ? satya vagara ApaNI paLa paNa na vahevI joIe. temaNe moTI saltanatane ahiMsaka sAdhano dvArA dUra karI. dharma evI takalAdI cIja nathI ke koI amuka kSetrane Taca karavAthI naMdavAI jAya ke abhaDAI jAya ! A prayoga dharmaguruone sparzato nathI ? emaNe zuM A AcaravA jevo nathI ? huM e paMtha upara pagalAM pADI rahyo chuM ema mane lAge che. sauno Adara ane sneha che, paNa pUratI ekamatI nathI. chatAM temaNe A sthAna ApyuM. e badala mAro saMtoSa vyakta karuM chuM. mAre jaina-jainetarane eka ja vAta karavAnI che ke, jaina-jainetaranA bhAgalAM pADI zakAtAM nathI. sau vizvanA saMtAna chIe. eka ja paMthanA sau pravAsIo chIe. koI eka DagaluM pAchaLa hoya to tene hAtha Ape, thoDAM potAne sAthe le. jaina dharma to vizvadharma che. eTale enI pha2ja paNa vadhAre che. emAM jeTalI kacAza teTalI jhAMkhapa lAge che. dharmasthAnako dareka saMpradAyanA dharma guruo mATe AzrayasthAna hovAM joIe. sahaastItvano siddhAMta ApaNe svIkAryo che. maMtavyo judAM hoI zake paNa matabheda nA rahevo ghaTe. Aje sAmyavAda ke saMsthAnavAda, mUDIvAda ke bIjA vAda e hisAbe besI zake che. svAmI vivekAnaMda yuropa gayA tyAre eka prazna puchAyo. dharma eka che, Izvara eka che to ATalAM badhAM bhAgalA zA mATe ? tyAre temaNe kahyuM, darekanuM sahaastitva che. bhAgalA che, eTale to bhAratavarSamAM saMskRtinI kadara che. nahi to saramukhatyArI AvI gaI hota, A vAta ApaNe samajavI joIe. pharI tamArA badhAMno sneha joIne saMtoSa vyakta karuM chuM. ahIMnA mukhya kAryakara gokaLabhAI paramAra che. sAdhutAnI pagadaMDI 119 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 23-12-1954 : belA morabIthI nIkaLI belA AvyA. aMtara sADAsAta mAIla. utAro jaina maMdiramAM rAkhyo. amArI sAthe gokaLabhAI, haribhAI, kacchathI AvelA maNibhAI saMghavI paNa hatA. - sAMjanA bhUmi-vitaraNano samAraMbha thayo. temAM mahArAjazrIe hAjarI ApI. 13 bhAIone bhUmivitaraNa thayuM. jamIna sArI koTInA hisAbe sarakhA bhAga pADyA hatA ane naMbara ciThThIo nAkhI bALaka pAse upaDAvI jene bhAge je bloka Ave e ApI. tA. 24-12-1954 H jetapura belAthI nIkaLI jetapura AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. tA. 25-12-1954 : khAdrecI jetapurathI nIkaLI khAkharecI AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro sTeTanA baMgalAmAM rAkhyo hato. gAme svAgata karyuM. Aje ahIM vikAsa blokanuM uddaghATana temaja ravizaMkara mahArAjanI chabI anAvaraNa karavAno kAryakrama hato. ratubhAI adANI vikAsa pradhAna AvyA hatA. kalekTara, DI.esa.pI. vagere paNa hatA. gAmanI icchA hatI ke mahArAjazrI hAjarI Ape to sAruM. gokaLabhAIe to morabIthI ja kahyuM hatuM. paNa samaya 9-30no hato. ane e samaye ame pahoMcI zakIe tema hatuM nahi eTale sabhAmAM aMtarAya nA paDe e mATe ame 11 vAgye AvavuM ema nakkI karyuM. paNa ratubhAIe ame AvavAnA chIe ema mAnIne aDadho kalAka moDuM karyuM ame AvyA tyAre samAraMbha cAlato hato. mahArAjazrIe temAM hAjarI ApI ane prAsaMgika kahyuM. bapora pachI ratubhAI adANIe mahArAjazrI sAthe keTalIka vAto karI. temAM paMcAyato hoTelo baMdha kare to sarakAra madada karaze. nyAyanI bAbatamAM paNa korTa dakhala na kare te mATe vicAre che. bIjuM ghaMTI ke phalora mATe (madhyastha sarakAra)no udyoga nItine nAme vAMdho Ave che. rASTrapati aMgata rIte grAma udyogamAM mAne che. paNa rAjyanI rIte muzkelI che. DhasA prakaraNa 1 20 sAdhutAnI pagadaMDI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAbatamAM emaNe kahyuM ke upavAsanI khabara amone vahelI nahotI paDI eTalI hada sudhI nA javA deta. vajubhAI ane bhImabhAI jevA kahetAM hoya te mahendrabhAIe mAnavuM joIe. eka prArthanA pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, krAMtino sAmAnya artha parivartana thAya che. paNa parivartana konuM ane kevI rIte e moTo savAla che. dharmanA joDANa vagarano pheraphAra vAstavika banato nathI. je pheraphAra potAnA aMgata ane sAmAjika jIvanane sparzato nathI tyAM sudhI e pheraphArane krAMti kahI zakAtI nathI. eTale ApaNe enI sAthe dharma zabda lagADIe chIe. dharmanA joDANa sivAya thayelAM pheraphAro lAMbo vakhata TakatAM nathI. ane temAM hiMsA AvI javAno pUro bhaya che. evI ja rIte je pheraphAro samAjane sparzatA nathI te pheraphAro apUrNa che. dA.ta., raziyAcInamAM je pheraphAra thayA che tene ApaNe krAMti kahIe ke kema ? e savAla che. tyAM sattA upara amIra hatA ene ThekANe majUra AvyA. sattAnI pherabadalI thaI. paNa maulikatA na AvI. sattA to rahI ja. ane hiMsAthI A banyuM. eTale e dharmakrAMti nA thaI. Ane ApaNe sAmAnya pheraphAro kahI zakIe. mANasane jema annajaLa joIe tema mANasanA manane samAdhAna paNa joIe. sukha sagavaDathI tene zAMti maLatI nathI. paNa bIjI ghaNI vastuo mana zAMti mATe joIe. bhAratamAM pheraphAro to ghaNA thayA che paNa emAM tame ghaNI vizeSatA jozo. dA.ta., vyaktigata svAtaMtrya, je varganuM zAsana hatuM tevA vargo potAnuM svAtaMtrya barAbara bhogavI zake che. keTalAMkane to moTA sthAna ApavAmAM AvyAM che. rAjAo, jamInadAro briTizaro badhAMnI sAthe sArA saMbaMdho rAkhatA. hiMsA bahu ochI thaI. caurAcaurI jevA prasaMgo ane baMgALI yuvAnonA prasaMgo banyA. paNa emAMthI e aTakI gayA.jema gAMdhIjIe A baMnenA vicArone pakaDIne parivartana karyuM. ema karelI krAMtimAM A baMne vicAronuM joDANa nahi rahe to A deza AMTIghUMTImAM aTavAI javAno eTale pradhAna kArya e hovuM joIe ke krAMtinI sAthe dharma ane samAja che ke nahi. sAdhutAnI pagadaMDI 12 1 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe tyAM dArUbaMdhI che. e nIti DhIlI paDatI lAge che. enI AvakamAMthI keLavaNI-vikAsa vagere thAya che. evI dalIlo AvI paNa bApue kahyuM ke, mAre evI keLavaNI joItI nathI. bhale loko abhaNa rahe tyAre keTalAka rAjyo dalIla kare che. enI Avaka zA mATe choDavI ? dArUnI AvakathI ghaNAM vikAsanAM kAryo thaI zakaze. virodhI pakSo to dArUnI himAyata kare ja che. bAkInA vargo jemaNe dArUbaMdhI joIe che te loko saMgaThita nathI. AvI ja rIte sAmAjika kAmonuM che. lokonI jAgRtinA abhAve e prazno thaMbhI gayA che. gaI kAle ratubhAInI sAthe vAtamAM temaNe kahyuM ame keTalAka yaMtro kADhI nAkhavA mAMgIe chIe. paNa madhyastha sarakAra aTakAve che. ApaNane lAge che ke amerikana sAheba vidhAnasabhAmAM kyAMthI AvI gayAM ? AMbeDakara to nimitta hatA paNa vidhAnasabhAmAM beThelA sau mAnanArA hatA ke, vaLatara ApyAM sivAya koInI milakata laI zakAze nahi. bheLaseLa kare tene koI aTakAvI zake nahi. koI potAnI patnIne raMjADato hoya to koI dharmaguru aTakAvato nathI. samAja paNa aTakAvato nathI. kAraNa ke vyakti svAtaMtrya che. A dazAmAMthI ApaNe bahAra nIkaLavAnuM che. e koNa karI zake ? mAtra vAtothI pataze nahi. mULabhUta savAla e che ke paisA ane sattAnI pratiSThA tUTavI joIe. ane guNanI ane nItinI pratiSThA sthApita karavI joIe. tA. 28-12-1954 thI 5-5-1955 sudhI matalaba ke veNAsarathI vallabhapura sudhInI pravAsa noMdha saMtabAlajI mahArAjanI kacchayAtrA nAmanI varSa benI naMbara 1, 2nI pustikAmAM pravAsamAM chapAI gaI che. tethI ahIM lakhI nathI. jarUra paDe to kacchayAtrA pustikA joI levI. sane 1955 tA. 6, 7-5-1955 : vallabhapura dAbhuMDAthI nIkaLI vallabhapura AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro chAtrAlayamAM rAkhyo hato. ahIM tA. 7mIe kAryakaronuM moTuM saMmelana rAkhyuM hatuM. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, koMgresa ane racanAtmaka kAryakarone huM 122 sAdhutAnI pagadaMDI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judAM gaNato nathI. bApunA avasAna pachI temAM thoDo phera paDyo che. e rIte AjanuM saMmelana racanAtmaka kAryakaronuM saMmelana che. aMjAramAM koMgresa kAryakaronuM milana hatuM. temAM AvarI koMgresane Teko Apato TharAva karyo hato. ane prAyogika saMghano bIjo TharAva thayo hato. bIjA TharAvano vicAra karavA ApaNe bhegA thayA chIe. A saMmelanamAM huM kaMIka kahuM tenA karatAM tamoja tamArI vAto rajU karo ema icchuM chuM. sarva sevAsaMgha kaDI che. enA kAryakaro rAjakAraNathI dUra rahevA prayatna kare che. paNa vyavahAramAM ema banatuM nathI. evuM huM joI rahyo chuM. gujarAtanA badhI jAtanA kAryakaro arasaparasa badhAM kAmo joDIne cAlatA hoya che. sAmAjika kAma ane rAjakAraNa alipta rahI zakatAM nathI. prAyogika saMghamAM badhAM kAryo, sAmAjika, Arthika, rAjakIya AvI jAya che. kaccha jillA prA. saMghanI chellI vicAraNA karavA saMmelana maLyuM hatuM. premajIbhAI, kAMtibhAI, kuMdanalAlabhAI prabhulAlabhAI vagere kAryakaro AvyA hatA. savAramAM mukta kaMThe darekane potapotAnI muzkelIo ekabIjAnA saMbaMdho vize carcAno samaya Apyo hato. darekano bhAra haLavo thayo hato. koMgresa ane racanAtmaka kAryakaro judA nathI. e sAra hato. mahArAjazrIe prAyogika saMghanI jarUriyAta kema UbhI che. teno khyAla Apyo hato. ane kacchanA pravAsanA prazno vize carcA karI hatI. kacchamAM badhe cAra AnI mahesUla rAhatanI jAherAta thaI. paNa rApara tAlukAmAM cha AnI mahesUla rAhata thavI joIe. e vize potAnI ciMtA premajIbhAI mahesUlamaMtrI AgaLa rajU karI. sarakAre koMgrese ane vighoTI kamiTIe pUrNa prayatna karyo che. lokasabhAnA sabhyo paNa prayatna kare che. tema chatAM jo pote kaccha choDe te pahelA cha AnAnI jAherAta na thAya to anyAya thAya che. ane potAnA samAdhAna mATe kaMIka prAyazcita karavuM joIe ema mahArAjazrIe kahyuM hatuM. premajIbhAIe A vastu vAjabI nathI, amane zaramAvanAruM che. mATe thoDI rAha jovA Agraha karyo hato. ahIMnA mukhya kAryakara maganabhAI sonI che. tA. 8-5-1955 : bhImAsara vallabhapurathI nIkaLI bhImAsara AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro sAdhutAnI pagadaMDI 1 2 3 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizALamAM rAkhyo hato. lokoe bhajana maMDaLI sAthe khUba suMdara svAgata karyuM hatuM. prAsaMgikamAM temaNe jaNAvyuM ke lagabhaga cAra mAsathI huM kacchamAM pharI rahyo chuM. duniyAmAM je cAlI rahyuM che. enI asara ApaNane thAya che. ApaNane ApaNuM bhAna thatuM Ave che. badho AdhAra sarakAra upara rAkhavAthI ApaNuM kAma nahi cAle. bhAratamAM pAMca lAkha gAmaDAM che. temAM jAtamahenata karIe chIe. tyAre AMkhomAMthI amRta varase che. tyAre je AnaMda thAya che. te paisAthI nathI maLato. dhananI kiMmata vadhaghaTa thayAM kare che. mANasanI kiMmata nA ghaTavI joIe. tenI kiMmata tyAre aMkAya jyAre mANasAI Ave. mANasAI AvyA pachI irSA-adekhAI, kusaMpa, anyAya cAlyAM jAya che. AkhI havA badalAI jAya che. Aje paNa ApaNe vyasananA gulAma thaI gayAM chIe. rastAmAM eka chokaro bIDInI bhIkha mAgavA lAgyo. mA-bApa A badhuM zIkhave che. jo ApaNe jAta mahenata karI nItithI jIvIe to badhAM sukhI thaIe. tame badhA ATalI moTI saMkhyAmAM bhegA thayA cho ane UMcanIcanA bheda rAkhyA sivAya sAthe beThA cho. tethI mane AnaMda thAya che. AbhaDacheTa ApaNe tyAM hatI ja nahi. tamAro AvakAra ane satkAra joIne mAro saMtoSa vyakta karuM chuM. baporanA yuvakamaMDaLanA sabhyo sAthe vAtacIta karI hatI. tyArabAda rApara tAlukA kheDUtamaMDaLanI kArobArI sAthe vighoTI prazna aMge ane maMDaLanI nIti aMge vAto karI hatI. mahArAjazrI ahIM cAturmAsa hatA te vakhate varasAdanI achata hatI. mola sukAI rahyo hato. kheDUtonAM dila UMcA nIcAM thatAM hatAM. Ave samaye mANasa pAse bIjo zuM upAya hoya ? chevaTe to noMdhArAno AdhAra evA bhagavAnanuM zaraNuM ja kaMIka AzvAsana ApI zake. gAmalokoe nakkI karyuM ke varuNa bhagavAnane rIjhavavA, gAme agato pALavo, UjANI karavI ane jAhera akhaMDa kIrtana karavuM. taiyArIo thaI gaI. bhajanonI 2majhaTa cAlI. hirajano paNa kema bAkAta rahe zake ? keTalAka yuvAno taiyAra thaIne bhajana maMDaLImAM sAmela thavA AvyA. paNa bhagata sAthe hirajana kevI rIte besI zake ? bhagata to pavitra kahevAya ane pavitra mANasa hirajanane aDe to apavitra banI jAya, vaLI ujaLiyAtono mobho paNa na rahe eTale temaNe hirajanone jAkAro dIdho. 124 sAdhutAnI pagadaMDI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baporanA mahArAjazrI bhikSA levA javAnI taiyArImAM hatA. tyAM harijano AvyA. kahe "bApajI ! amane bhajanamAM besavA detA nathI. rAtre to jAhera bhajananuM nakkI thayuM che ane sAda paNa tevo paDyo che." mahArAjazrI vicAramAM paDyA. zuM karavuM ? temaNe bhikSA levA javAnuM baMdha rAkhyuM. gAmano prema to apAra hato ja. mahArAjazrI A kAraNe bhojana levA na jAya to gAmanuM khoTuM dekhAya. AkhA gAmamAM sannATo vyApI gayo. carcAo thavA lAgI. keTalAka kheDUto ane garAsadAra AgevAno mahArAjazrI pAse AvyA. temaNe namratApUrvaka kahyuM ke, "Apa bhojana na lo to ame kevI rIte laIe ?' mahArAjazrIe temane samajAvyA ane kahyuM ke jAhera prArthanA rAkhI ane temAM vaLI prabhubhajana jevA pavitra kAryamAM koIpaNa vyakti bhajanakIrtana mATe Ave tene nA pADavI te keTaluM badhuM aghaTita che ! tamArI bhUmikA huM samajuM chuM. varasothI AvuM cAle che paNa mArI dRSTie savarNa-avarNamAM koI bheda nathI. eka IzvaranA sau saMtAna chIe. koInI sAthe khAvuMpIvuM e potapotAnI icchAnI vAta che. paNa sAthe besavuM emAM kyAM adharma thaI jAya che ? temAM vaLI varasAdanuM saMkaTa saune mAthe AvyuM che. tenA nivAraNa mATe prabhubhajana karavAno bhavya prasaMga che. bhagavAnanAM sau choruM sarakhAM che. enI pratIti mATe badhAMne sAme cAlIne AmaMtravAM joIe. tame sthaLa evuM rAkho ke jyAM badhI ja komanAM mANaso AvI zake ? huM to tamArA hRdaya upara apIla karavA mAguM chuM.' bhajana maMDaLInA AgevAna bhagata mahArAjazrI pAse AvyA ane kahevA lAgyA : "bApajI ! amArI bhUla thaI che. harijanone amo premathI AmaMtraNa ApIe chIe. eTaluM ja nahi harijano icchaze to ame temane ghera bhajana karavA jaIzuM. paNa Apa pahelAM bhikSA laI lo." mahArAjazrIno haThAgraha to hato ja nahi, bhikSA lIdhI, AgevAno paNa jamyA ane sAMjanA harijana vAsamAM sabhA rAkhavAnuM TharAvyuM.harijanoe suMdara maMDapa bAMdhyo. mahArAjazrI, bhajanamaMDaLa ane gAmanAM AgevAno so tyAM gayAM. harijanonA AnaMdano pAra na rahyo. pachI to rAtre gAmanI maMDaLImAM harijano premathI AvyA ane saue sAthe maLI bhaktavatsala bhagavAnane yAda karyA. sAdhutAnI pagadaMDI 125 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 9-5-1955 : palAMsavA bhImAsarathI nIkaLI palAMsavA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. game te kAraNe ahIM kaMIka gerasamaja thaI hatI. eTale gAmaloko svAgatamAM koI AvyA nahotA. bIjI taiyArIo paNa karI nahotI. zALAnA zikSake badhI vyavasthA karI hatI. harijanone khabara paDI. eTale dhAmadhUmathI darzana karavA AvavAnA hatA. paNa gAmano thoDo Dara haze. eTale zrIphaLa ane sAkara thALImAM laIne darzane AvyA. temanI sAthe keTalIka vAto karI. sAMjanA temanA vAsamAM jaI AvyA. tA. 10-5-1955 : mAkhela palAMsavAthI nIkaLI mAkhela AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro zivalAla ThakkaranI DahelIe rAkhyo hato. ahIMnA zikSaka ThIka utsAhI lAgyA. A gAmamAM rAjagoranI vastI mukhya che. badhA girAsadAro che. paNa kusaMpa hovAne kAraNe koI sArvajanika kAma thatuM nathI. ahIM savAramAM pravAse nIkaLavAnI taiyArI karatA hatA. tyAM bhavAnajI arjana khImajI ane lavajIbhAI Thakkara vahelI savAranA bhUjathI nIkaLI mahArAjazrIne maLavA jIpamAM AvI pahoMcyA. raste cAlatAM cAlatAM rApara tAlukAno chaAnI mahesUlI rAhataaMgenA prayatonI vAto karI. Akho prazna DhebarabhAIe hAthamAM lIdho che. maNibahenane (saradAranAM dIkarI) kAnajIbhAInI paNa madada che. DhebarabhAIe vizvanAthanane vizvAsamAM lIdhAM che. hajI paMtajIne maLavAnuM che. prayata puSkaLa cAle che. paraMtu mahArAjazrIne lAge che ke, kaccha chUTI gayA pachI oTa Avaze. eTale pUro prayatna karyA pachI A saMjogomAM prajA ane sevakone ghaDavA mATe potAnI jAta upara prAyazcita laIne thoDAM AMcakA ApavA vicAre che. A aMge tA. 13mI e pharIthI premajIbhAI ane bhavAnajIbhAI Avaze. tyAre vicArAze. tA. 11-5-155 : ADesara mAkhelathI nIkaLI ADesara AvyAM. aMtara 4 mAIla utAro darabArI utAre rAkhyo hato. ahIM vighoTInA prazna aMge vicAraNA karavA premajIbhAI, 126 sAdhutAnI pagadaMDI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavAnajIbhAI, lavajIbhAI vagere AvyA hatA. gAmanA darabAra paNa sAthe AvyA hatA. tA. 12-5-1955 : lakhapata ADesarathI nIkaLI lakhapata AvyA. kacchanuM A chelluM gAma che. ane kaccha pradezanuM A prathama sTezana che. rAdhanapuranI sarahada ahIMthI zarU thAya che. dariyAnAM pANI AvI na jAya te mATe moTo pALo nAMkhyo che. tA. 8-5-1955 thI tA. 8-12-1955 sudhInI nodha vizva vAtsalyamAM pragaTa thayela lakhANomAMthI che. ane.. (tA. 8-5-1955thI tA. 8-12-1955 sudhInI pAlanapura-cAturmAsanI noTa maLatI nathI. tethI tA. 15-12-1955thI DAyarI lakhI che.) tA. 15-12-1955 : siddhapura pAlanapuranA cAturmAsa pUrA karI dareka divasa banAsakAMThAnAM gAmono pravAsa karI. mahArAjazrI siddhapura AvyA. ahIM tA. 14,15, 16 bhAlanaLakAMThA prAyogika saMgha saMcAlita kAryakartA tathA kheDUtono varga rAkhavAmAM Avyo hato. lagabhaga 90 sabhyonI hAjarI hatI. mahArAjazrIe khAsa karIne prayoga vize ane prayogamAM AvatAM zuddhiprayogonI mImAMsA karI hatI. cAlu gaNotasudhArA bilamAM sarakAre je pragati karavI joIe, te nathI karI. UlaTuM keTalIka bAbatomAM pIchehaTha karI che. e aMge mahArAjazrIne asaMtoSa hato. temaNe ane zrI ravizaMkara mahArAje saMyukta rIte nivedana dvArA ane vyaktigata rUpe muMbaI sarakArane bIla pasAra thatAM pahelAM potAnA maMtavyo rajU karyA hatAM. ane kheDUta janatAnI asara potAnA anubhava jaNAvyA hatA. sarakAre potAnI rIte e bila pasAra karyuM eTale prajAkIya rAjamAM janatA potAno virodha kaI rIte uThAve. eno vicAra vinimaya karavAno hato. A aMge bhAlanaLakAMThA kheDUta maMDaLe eka nivedana paNa bahAra pADyuM che. judI judI rIte ghaNI carcAo thaI. saune ema to lAgyuM ja ke, gaNota bilamAM bhUla to che. paNa koMgresa sarakAra sAme zuddhiprayoga dvArA AMdolana karavAnuM eTale janatAmAM dvidhA UbhI thavAnI zaMkA batAvI. mahArAjazrIe e badhAMnI badhI bAjuthI chaNAvaTa sAdhutAnI pagadaMDI 127 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI kahyuM sarakAra e koMgresane AdhIna hovI joIe. Aje lagabhaga sarakArane AdhIna koMgresa banI gaI hoya, evuM thaI gayuM che. emAMthI tene gAmaDAMnuM baLa ApI jagADavI joIe. janatAne ema na lAgavuM joIe ke vaoNTa ApI sarakAra cUMTI eTale game te sthitimAM pAMca varasa sudhI tene kaMI kahI zakAya nahi. ApaNe temAM rahIne paNa karI zakIe. te AvA AMdolana dvArA jANI zakAze. prajA asaMtoSane kAraNe tophAnavAdamAM sapaDAI che. tene sArAM sAdhano batAvavAM joIe. sadbhAgye ravizaMkara mahArAja A vAtamAM pUrepUrA sahamata thayA che. pachI to prayoga kyAM karavo kevI rIte karavo kema karavo ? tenI carcAo cAlI. mAhArAjazrI spaSTa mAne che ke, takavAdI loko lAbha laI jAya nahIM. koMgresanI pratiSThA tUTe nahi. vyaktigata koI upara AkSepa thAya nahi. kAnUna bhaMga thAya nahi ke dhamAla thAya nahi, te rIte yogya vyaktio dvArA AnuM saMcAlana thavuM joIe. je gAmo taiyA2 hoya te vibhAga pUratI maryAdA rAkhavI. pracAra cAre tAlukAmAM karavo. hAla dhaMdhUkA ane dhoLakAnAM pasaMda karela amuka gAmomAM prayoga karavo. ema TharAvyuM. aMtamAM kurezIbhAIe upasaMhAra karatAM jaNAvyuM ke, mAre bevaDI pharaja bajAvavAnI che. ApaNe koMgresane toDavA nahi paNa koMgresane majabUta banAvavA utsuka chIe. siddhapuranA lokoe je sAtha Apyo, te badala AbhAra mAnyo, rAtre prArthanA pachI mahArAjazrIe hiMdu-muslima ekatA, aspRzyatA nivAraNa ane nArI pratiSThA viSe jaNAvyuM hatuM. pachI banne pakSe oLakhividha thayA bAda sau vikharAyAM hatAM. siddhapuranA lokoe mahArAjazrInA bhavya svAgatanI taiyArI karI hatI. paNa mAMdagIne lIdhe ekAda divasa moDuM AvavAnuM thayuM. ane te paNa sIdhA ja mukAme AvyA sthaLa pavitra sarasvatIne kinAre vANiyAvADImAM rAkhyuM hatuM. tA. 17, 18,-12-1955 : kAmaLI siddhapurathI pravAsa karI amo kAmaLI AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo. mArI sAthe aMbubhAI banne haribhAI, bacubhAI, sAdhutAnI pagadaMDI 128 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLadevabhAI, prANalAlabhAI ane bIjA kAryakaro hatA. AkhI sImamAM koSano kalarava saMbhaLAto hato. kAraNa ke jIruM ane variyALIne pANI pAvAnuM hoya che. "bherIvALA kezavalAla zAha maLavA AvyA. tA. 19,20-12-1955 : UMjhA kAmaLIthI nIkaLI UMjhA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe ane vidyArthIoe benDa sAthe svAgata karyuM hatuM. prAsaMgika kahetAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, jainadharmamAM mArgAnusArIpaNAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. temAMnA eka guNanuM varNana evuM Ave che ke, mANasa kaI jAtano dhaMdho kare che. ane kaI jAtanuM jIvana jIve che. AjIvikAno zuddha sAdhanathI roTI meLavAya to lohI zuddha bane che. pariNAme vicAro zuddha thAya che. AvuM ja bauddhadharmamAM kahyuM, samyaka AjIvikA upara bhAra mUkyo che. rAmAyaNamAM eka vAta Ave che. bheTa sogAdanI vAto Ave che. rAmalakSmaNa, mithilAmAM jAya che. tyAM gAMDIva toDavAnI kriyA thAya che. sItAne paraNe che. A khuzAlInA samAcAra laIne janaka eka dUtane mokale che. dazaratha samAcArathI khuza thAya che. ane badalAmAM dUtane cUDAmaNi ane hAra bheTa Ape che. dUta leto nathI. ane kahe che A to lAMca kahevAya. mane mahenatANuM maLI gayuM che. vanavAsa pachI sabhA bharAI che, tyAre rAma darekane bheTa Ape che. hanumAnane ApatA nathI. sItA e bhUlane sudhAravA potAnA kaMThamAMthI hAra kADhI pheke che. hanumAna e hArane laI paththarathI enAM motI toDe che. jue che AmAM rAma che ? rAma eTale nIti samAjanA ahitamAMthI meLavelI lakSmI sAce raste laI jatI nathI. A mATe ghaNuM vicArAtuM jaino to khUba vicAratA. eTale puNyAnI sAmAyika vakhaNAtI. kAraNa te nItimaya AjIvikA meLavato. Aje sthiti judI che. jo dhaMdho sarjanAtmaka hoya, saTTAtmaka hoya mAtra dalAlI hoya, koIno dhaMdho lUMTAto hoya to te samyaga AjIvikA nahi kahevAya. pahelAMnA zahero baMdaro hatAM. eka bIjAnI jarUriyAto pUrI pADatAM. Aje to vacalo gALo khAnArA banyAM che. mAtAnuM dudha yogya rIte ja pI zakAya. ene mArIne na pI zakAya. Aje buddhijIvIoe khUba vicAra karavAno che. teo je utpAdaka varga che. tene sAdhutAnI pagadaMDI 129 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madada kare. Aje mUDInI pratiSThA che, jenuM zoSaNa thAya che. enA tarapha tiraskAra thAya che. eTale jyAM sudhI nyAyasaMpanna, AjIvikA UbhI nahIM karIe tyAM sudhI sAcI zAMti maLaze nahi. eka divasa hAIskUlamAM UMjhA keLavaNI maMDaLa taraphathI pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. pharatAM pharatAM UMjhA Ayurvedika phArmasInI mulAkAta lIdhI hatI. tyAMthI somAbhAI UMjhAkaranA AgrahathI maMgI vAsamAM choTubhAI paMDita pachAtavarga chAtrAlayanI mulAkAta lIdhI hatI. rAtre AjhAdacokamAM jAhera sabhA thaI hatI. ahIM upAzrayamAM hirajano AvI zakatA hatA. ahIM umiyAmAtAnuM prakhyAta maMdira che. kaDavA pATIdAronI te kuLadevI che. ahIM jIrUM, variyALIno moTo vepAra cAle che. tA. 21-12-1955 : aira UMjhAthI nIkaLI aikuMra AvyAM. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro gaNapatinA maMdiramAM rAkhyo hato. amArI sAthe eka bhaMgI kAryakara ane harijana mAstara AvyA hatA. maMdiramAM AvavA mATe gAmalokoe chUTa ApI hatI. e rIte gAmanI pragati sArI kahevAya. gAmamAM A vAtano pracAra thayo ke mahArAje harijana praveza karAvyo. jaina sAdhunI sAthe A rIte hirajano rabArIo vagere rahe e navIkrAMti che. ahIM gaNapatinA maMdiramAM moTo meLo bharAya che. tA. 22-12-1955 : jaitalavAsaNA aikurathI nIkaLI jaitalavAsaNAM AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro hanumAnanA maMdiramAM rAkhyo hato. gAme svAgata karyuM. sabhAmAM bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke saMsAranA aneka sthaLe mANasanI jema mIThAza hoya che. tema kaDavAza AvI jAya to, satyane anukULa hoya topaNa pagaluM letAM Dare che. A Dara svAbhAvika hoya che. ene kayA prakArano Dara kahevo e muzkela che. jaina sUtramAM sAta prakAranA bhaya batAvyA che. AjIvikAno bhaya, yazano bhaya, apayazano bhaya, ema aneka prakAranA bhayothI Ave DhaMkANe mANasanuM mana pAchuM paDe che. paNa satyano je sAdhutAnI pagadaMDI 130 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto che te bahAdurIno che. emAM kyAMya Darane sthAna nathI. "svalpa maNasva dharmasyatrAyato mata bhayAta" gItA kola Ape che. dharmane mArge hazo to tamane koI Dara naDavAno nathI. satya bolavuM ane hitakArI bolavuM. madhura lAge te bolavuM. e jarUra khyAla rAkhavo paNa keTalIkavAra e badhuM karavA chatAM satya kahetAM apriyatA AvI javAnI. mANasano svabhAva evo hoya che ke, maMtavyo judAM hoya che tene mana judAM karI nAkhe che. ahIMno dAkhalo laIe. gaI cUMTaNI vakhate mArA manamAM eka kalpanA hatI, ke, gujarAtamAM racanAtmaka kAma karatA AzramavAsI bhAIone dhArAsabhAmAM mUkavA. e rIte meM vAlama AzramavALA ratibhAIno abhiprAya pUchaLyo, temanI bahu IcchA nahotI, chatAM kahyuM bahu Agraha thaze to Ubho rahIza. sAmAnya rIte jillAnA kAryakarone pUchIne sITa apAya che. janatAne pUchyA sivAya sITa apAya che. eTale keTalIka muzkelIo Ave che. potAthI juduM vartana batAvyuM eTale e mANasa apriya thaI javAno pachI e mANasa game teTaluM satya bole to paNa enI kiMmata rahevAnI nahi. Ama chatAM mANase satya choDavuM joIe nahi. bIjI vAta paNa vicAravI joIe. ke kharekhara asatya ke anyAya hoya to kAnUnabhaMga karavo ke nahi ? eka mANasa doMgo che. hathiyAra laIne doDI Ave to enI sAme hathiyAra levAM ke nahi ? eka rIte anyAyano sAmano karavo ene bahAdurI kahevAya. paNa ethI UMco rasto ahiMsaka sAmanAno che. paNa evI sthiti UbhI na karIe tyAM sudhI zastra sAmano saumya gaNavo paDe. ApaNe kAnUna bhaMgane ke doMgAInI sAme, doMgAIne Teko na ApI zakIe. maMtavyo judAM hoya to paNa priya evuM satya kahevuM joIe. emAM rAgadveSa na pesI jAya. tenI kALajI rAkhavI. Akhare e satya UghADuM thAya che. tyAre manameLa paDI jAya che. koIpaNa saMsthAne pavitra rAkhavI hoya to AMcako lAge tevI kriyA jarUrI bane che. koMgresano dAkhalo laIe. peTA saMsthAo eka bIjAnI saMbaMdhita hoya che. eka bIjAnA doSo paNa chAvaravA paDatAM hoya che. jayAre grAmasaMgaThanonI sthiti UMcI che. eno saMbaMdha satya mATenA, siddhAMta mATeno hoya che. pAme tevo mANasa kogresanI TopI pahere to tarata emAM sthAna maLI jAya sAdhutAnI pagadaMDI 131 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. banAsakAMThAmAM dhAnerAvibhAganA cUMTAyelA svataMtra sabhya hamaNAM koMgresamAM AvI gayA. bIjA paNa AvI zake che. tyAre lokone thAya che, A amArI koMgresa ? gAmaDAM sAmAjika, Arthika rIte svataMtra nA hoya to koMgresanI zakti marI jAya. ene hAjI, hA ema kahenAra nA hoya toya emane hAjI, hA, kahevI paDe. - have trIjo prazna rahe che. sAmAjika, Arthika kSetre gAmaDAM svataMtra rahe to, rAjakIya rIte koMgresa rahe to bIjuM zuM rahyuM ? eka rIte badhuM rahe che. AMtara rASTrIya kSetre ane dezamAM tenI sthiti majabUta rahe che. jo Ama nA thAya to sthApita hitovALI koMgresa banI jAya. Aje najara karo to moTebhAge A sthiti che. lAMbuM AvuM cAle to, koMgresanI sthiti nabaLI paDe. game te jillAnAM dhArAsabhya ke hodedArane juo. tarata dekhAI Avaze. Ano ukela grAmasaMgaThanone sAmAjika, Arthika rIte svataMtra rAkhavAmAM che. rAjya ane saMsthAmAM Aje bheda nathI dekhAto. kharI rIte bheda hovo joIe. Aja rIte ApaNe koMgresanuM mAtRtva ane svataMtratA svIkArIe chIe. gAmaDAMe koMgresane bharI devI joIe. eNe AgevAnI levI joIe. kAnUnabhaMgane sthAna nathI. anyAya sAme zuddhiprayoga karavo joIe. (grAma saMgaThanonuM rAjakIya karatAM sAmAjika Arthika saMbaMdho koMgresamAM svataMtra zA mATe ?) tA. 23,24-12-155 : bhAMDu jetalavAsaNAthI bhAMDu AvyA aMtara traNa mAIla haze utAro mahAdevanA maMdiramAM rAkhyo. vidyArthIoe tathA gAma lokoe vAjate gAjate svAgata karyuM. A gAmanA sadAbhAI karIne eka bhAI je Aje hayAta nathI. teo vAghajIpurA cAturmAsamAM mahArAjazrInI sevAmAM rahelA temanA saMbaMdhIo Aje che. khUba bhaktibhAva rAkhe che. ahIM mahAdevamAM harijanone AvavAnI chUTa che. ahIM eka dhUna maMDaLa cAle che. enI bahenoe mahArAjazrI tarapha khUba bhaktibhAva batAvyo. rAtre sabhA sArI thaI. bIje divase 3 thI 4 vAge bahenonI sabhA thaI. rAtre bhUmivitaraNa thayuM. ThAkorabhAIone corI na karavA, dArU na pIvA, ane nItithI jIvavA kahyuM. vAlama AzramanAM bhAIbaheno ane divase hAjara rahyAM hatAM. 132 sAdhutAnI pagadaMDI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 25-12-1955 : pIludrA bhAMDathI nIkaLI pIludrA AvyA. aMtara sADA cAra mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. pAdaramAM bahenoe abhinaya sAthe svAgata-gIta gAI svAgata karyuM. vidyArthIoe salAmI ApI. baporanA 2 thI 3 sudhI mahesANA jillA zikSakamaMDaLanI kArobArImAM pravacana rAkhyuM hatuM. zikSakoe pAMca vIghAM jamIna potAne mATe rahevA devAnI mAgaNI mUkI hatI. kAraNa ke bhaviSyamAM nokarI rahevAnI nathI. te vakhate potAnA bAla-baccAMne bIjo dhaMdho nahi hoya. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, navI samAja racanAmAM prathama sthAna kone ApavuM che ? jo zramajIvIne prathama sthAna ApavuM hoya to prathama tene kheDavA jamIna maLavI joIe. Aje muMbaI rAjayamAM gaNotiyo saMrakSita nathI. paMdarasothI vadhAre AvakavALAnI jamIna phAjala paDe to eka karoDa ekara chUTI thaI zake. paNa jamInadArone A gamatuM nathI. e uhApoha karI mUke che. sarakArane tene AdhIna thavuM paDe che. kAraNa ke te bolako varga che. mUDIvAdI ane buddhijIvIono tene Teko che. zramajIvIono prazna prathama vicAravo joIe. tethI badhA prazno UkalI jaze, gaNotiyo moTo hoya to tenI jamIna paNa phAjala pADavI joIe. e jamInamAM bIjo naMbara pazu-pAlakono ane gRha-grAma udyogavALAno haze. cotho naMbara buddhijIvIno apAze, zramajIvanane prathama khorAka Apavo paDaze, pachI buddhijIvIne. buddhijIvInI pAse evI apekSA rAkhI zakAya. zikSaNa, Arogya, saMrakSaNa, nyAya, maphata maLatAM emanI jarUriyAta bahu ochI hatI. e sthiti pharIthI UbhI karavI joIe. Aje 80 TakA vastI nirakSara che. tene sarakAra nahi pahoMcI vaLe. ghera ghera zALAo UbhI karavI paDaze. mArI sAthe rahetAM mIrAMbahena be copaDI bhaNelAM che. paNa te bIjAne bhaNAve che. gaIsAla eka bahenane kAgaLa lakhatAM karI mUkyAM. AjanI korTe ApaNane poSAze nahi. paMca nImavA paDaze. vaMdaka paNa gharagathuM karavuM paDaze. 34 lAkha mahesANA jillAmAM kharcAya che. 34sI zikSako che. chatAM ATalI badhI nirakSaratA che. to teno nikAla kevI rIte karaze ? dareka bhaNelo mANasa bIjAne bhaNAvavAnuM zarU kare, sAdhutAnI pagadaMDI 1 33 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSaka e nokara nathI. paNa guru che. rAjayane doravaNI ApI zake tevI bhUmikA ApaNe UbhI karavI joie. hamaNAM jetalavAsaNAmAM eka zikSake pAraNuM karyuM. mAruM duHkha e che ke, zikSake samAja upara asara pADavI joIe. ene badale samAjanI asara zikSaka upara paDe che. AjanA yuga pramANe tamArI 5 ekaranI mAMgaNI khoTI nahi kahevAya. jo bIjA mAgatAM hoya to zikSaka pavitra dhaMdhAvALo che. teno adhikAra hovo joIe. paNa huM je vAta mUkuM chuM. te taddana pAyAnI vAta karuM chuM. ane tamArI pAse AzA rAkhuM chuM. huM gaNotadhArAne judI rIte jovuM chuM. e tame jANo cho. Aje vetanadara moTo, tenI pratiSThA vadhAre. kharI rIte ochA vetanadAranI pratiSThA thavI joIe. paNa Aje mUDIvAdI samAja racanA che. nAnA nokaro upara kApa mukAya che. kadAca moTAne pramozana apAya che. huM to kahyuM ke, bhaMgInuM kAma karanArane zikSaka jeTaluM vetana maLavuM joIe. paNa mArI vAta koIne gaLe na Utare. zikSaka e pAyAno kAryakara che. enI pratiSThA hovI joIe. cA ane bIDI upara mAro moTAmAM moTo kaTAkSa hoya che. tame choDazo to ja bALako upara asara paDaze. keTalAka nizALamAM maMgAvIne pIve che. karoDo rUpiyA enI pAchaLa kharcAya che. zramajIvI zramajIvI raheto nathI. navA mUlyo sthApavA mATe bApue koMgresa dvArA zakti prApta karI che. paNa temAM jhaDapabhera azuddhio pesatI jAya che. ene dUra karavA mATe strIo ane zikSako mahattvano bhAga bhajavI zake che. kAle eka zikSake kahyuM pATIdAro nAnI nAnI bALAone paraNAvI de che. e bAI daza, bAra varase vidhavA thAya che, tyAre AkhI jiMdagI duHkhI thAya che. kAyado to che, 14 varasanI nIcenI nA paraNAvI zakAya. paNa kAyado kAyadAnuM kAma kare che. e to jaDa che. zikSako zuddhi prayoga karIne e aTakAvI zake. tA. 26-12-1955 : bAsaNA pIludrAthI nIkaLI bAsaNA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro zivamaMdiramAM rAkhyo hato. maMdiramAM sarva komane AvavAno adhikAra che. tenA eka bhAgamAM nizALa bese che. gAme jAta majUrI ane rokaDa rakama 134 sAdhutAnI pagadaMDI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharce lagabhaga 80 hajArane kharce A jagyA banAvI che. pAchaLa taLAva che. gAma lokoe ane vidyArthIoe zaraNAI ane Dhola sAthe svAgata karyuM. citroDAnA mahaMta je khAdIdhArI che. eo paNa svAgatamAM AvyA hatA. tA. 27,28-12-1955 : mahesANA bAsaNAthI nIkaLI mahesANA AvyA. aMtara traNa mAIla haze pAdare pachAta varga chAtrAlaye svAgata karyuM . pachI gAma loko ane kAryakaroe svAgata karyuM sabhAmAM mahArAjazrI e jaNAvyuM ke lagabhaga pAMca varasane aMte mahesANA AvavAnuM thAya che. samaya jhapATAbaMdha badalAI rahyo che. A jillAnuM gAma che. tenI asaro tamone badhAMne thatI haze. be divasanA rokANa daramiyAna ApaNe maLIzuM. koMgresa kAryakaro ane racanAtmaka kAryakaronA be bhAga gAMdhIjInA gayA pachI paDI gayA che. e baMnenA saMbaMdho sArA rahe e jarUrI che. baMnenI daSTi eka che, ke derAne TakAvavo. paNa eka pravAhane lAge che ke gAmaDuM nahi jIve tyAM sudhI deza jIvaze nahi. gAmaDuM eTale gRhaudyoga, grAmaudyoga, jamIna, pazupAlana traNanI saMdhi nA thAya tyAM sudhI unnati thAya nahi. bIjI vicArasaraNI ema mAne che ke, rASTra Takaze to ja badhI vicArasaraNI Takaze. dezanI ekatA TakavI joIe. emAM sAdhano mATe e ema vicAre che ke dezane saramukhatyArInA raste hajI nathI laI javo. tema mUDIvAda upara paNa ApaNe nahi jIvI zakIe eno vicAra karavo joIe. lokazAhI eTale Aje cUMTaNI mAdhyama banI che, huM gAmaDAMmAM joI rahyo chuM. cUMTaNInA nabaLA pratyAghAto veThavA paDe che. teo ema mAne che ke ame dhArelA mANasane mata na Apo to e mANasa kema TakI zake ? koMgrese mAnyuM ke paMcAyata ane sudharAI sudhI nA javuM. paNa have eka vicArasaraNI kAma kare che ke, jo koMgresa emAM bhAga nahi le to bhaviSyanI cUMTaNImAM enI asara paDaze. eTale cUMTaNI mukhya banI jAya che. DhebarabhAI koMgresa zuddha thAya ene mATe prayatna kare che. paNa nIcenI zuddhi koNa kare ? eTale mane lAge che ke gAmaDAMnI netAgIrI UbhI karavI paDaze. koIno doSa kADhavAno nathI paNa Aje paristhiti che te A che. sAdhutAnI pagadaMDI 1 35 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktine badale gAmaDAMne mAdhyama rAkhyuM hoya to sAruM hatuM. racanAtmaka kAryakaro kahe che, svarAjya AvyuM have gujAro kema nA thAya ? koMgresI ema mAne che ke, A loko mAtra vediyAnI jema vAto kare che. paNa anubhava karI jue to khabara paDe ke kema rAjya calAvI zakAya che. bhUmidAna AMdolana baMnene eka karavA prayatna kare che. paNa tyAM pakSone sthAna hovAthI baMne ekabIjA tarapha avizvAsanI najare jue che. mahesANA jillA mATe sAruM sAruM saMbhaLAya che. kheDUtamaMDaLa ane koMgresa najIka AvatAM jAya che. paNa gAmaDAMnA UMDANamAM jouM chuM tyAre lAge che ke ApaNe jokhama veThIne paNa gAmaDAMnI netAgIrI UbhI karavI joIe. mArA A vicAro upara tame badhAM dhyAna Apajo. nA game tyAM dalIla paNa karajo. baporanA 3 thI 5 saMsthAonI mulAkAtamAM prathama bhaMgIvAsamAM thaI hirajana vAsamAM AvyA. rAmajI maMdiramAM beThA. tyAM ahIMnA praznonI carcA karI. tyAMthI pachAtavarga bahenonA chAtrAlayanI mulAkAta lIdhI. tyAMthI pachAtavarga chokarAonuM chAtrAlaya jovA gayA. tyAM rAmadevapIranuM maMdira che. rAtre bajAranA cokamAM jAherasabhA thaI. bIje divase savAranA uMjhA hirajana audyogika sahakArI maMDaLInA jhaghaDA aMge baMne pakSakArone maLyA. baporanA 3 thI 4 jillAnA dhArAsabhyo ane kAryakaronuM saMmelana maLyuM. prathama vijayakumAra trivedIe jaNAvyuM ke, ApaNe bhAgyazALI chIe ke AvA saMta puruSono samAgama thAya che. rAjakIya kAryakarone doravaNI to maLe che. paNa munizrI jevA gAmaDAMnI anokhI dRSTi dharAvanAra ane koMgresanA paNa himAyatI ApaNane maLyA che te saMtoSanI vAta che. temanI nAdurasta tabiyata hatI tyAre ame nIkaLyA ane jillAnI prajA vatI ane koMgresa samiti vatI temanuM huM svAgata karuM chuM. mahArAjazrIe gAmaDAnA kheDUtamaMDaLa ane koMgresanI nIti vize carcAo karI hatI. ghaNA matabhedono nikAla thayo hato. tA. 29-12-1955 : jagudaNa mahesANAthI nIkaLI jagudaNa AvyA. aMtara 6 mAIla haze. utAro aMbAlAla paTelane tyAM rAkhyo hato. 136 sAdhutAnI pagadaMDI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 30-12-1955 : dhoLAsaNA jagudaNathI nIkaLI dhoLAsaNa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro godaDa zeThane tyAM rAkhyo hato. gAma lokoe Dhola sAthe svAgata karyuM. vacce AvatAM jagudaNa sTezana pAse khetIvADI phArma joyuM. prAsaMgika kahetAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, ApaNA dezanI aMdara prayogo cAlatA hoya che. temAMno eka bhAlanaLakAMThAno prayoga paNa che. mANasa to nimitta che. e prayogamAM mANasane mukhya gaNavAmAM Ave che. enI sAthe enI zuddhine paNa mukhya gaNavAmAM Ave che. saune pavitratA game che, mela gamato nathI. gaMgAne pavitra nadI mAnI. kAraNa ke e mela kADhIne pavitra banAve che. agnine paNa pavitra mAnyo, game tevI naThArI vastune emAM mUko to e sApha karI nAkhaze. sUryanAM kiraNo game tevI gaMdakIne sApha kare che. eTale enI pUjA karavAmAM Ave che. sUraja pavitra che. enuM je teja che tene ame pAmIe. AtmAnuM pavitrapaNuM anaMtagaNuM che. paNa emAM mAyA praveze tyAre gaMdakI vadhI jAya che. pavitratA vadhyA sivAya sukhI nahi thaIe. vAMdarAne dArU pAva to zuM kare ? nAnAM chokarAMne paisA pakaDAvo pachI ene thAya che ke A paiso mAro, A sagA mArA, A ghara mAruM ema Asakti coMTe che. eTale ApaNe Izvarane prArthanA karIe chIe ke, amArA cittane zAMti Apo ene mATe zuddha bhAva joIe. Aje ajaMpo bahu vadhI gayo che. saune paisA bhegA karavA che eTale anIti karavI paDe che. sau mAyA-mamatAnI gAMTha choDI eka thaIne jIve to jagatamAM zAMti thaI jAya. AvI bhUmikA mATe ame gAmaDAMne pasaMda karIe chIe. vizvavAtsalya gAmaDAMmAMthI UbhuM thaze. ahIM rabArI, ThAkora, pATIdAra ane bIjI komo che. dareka ekabIjAnI khAmIo kADhaze. ekabIjAno vizvAsa uThI gayo che. tene pharI sthApita karavAno che. paisA vadhaze tethI ajaMpo nahi maTe, jo gAmamAM saMpa nahi hoya to zAMti nahi maLe. gAMdhIjIne ghera kadI cora jato nahi. kAraNa ke temanI pAse koI mAlikInI vastu nahotI. te saunA hatA sau temanA hatA. satya, prema ane nyAya temanI pAse hatAM. koIe sAdhu banavAnI jarUra nathI. manane udAra banAvavAnuM che. svArtha ocho karIe, sAdhutAnI pagadaMDI 1 37 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manano mela kADhIe ane prabhune prArthanA karIe ke khAlI hAthe AvyA hatA, to jaIe tyAre saune sukhI karI, zAMtithI jaIe. tA. 31-12-1955 : joraNaMga dhoLAsaNathI nIkaLI joraNaMga AvyA. aMtara 10 mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe ane vidyArthIoe vAjate gAjate svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. sane 1956 tA. 1-1-1956 : DAMgaravA joraNaMgathI nIkaLI DAMgaravA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. gAmaloko ane vidyArthIoe Dhola sAthe svAgata karyuM. baporanA gAma loko sAthe carcAsabhA yojAI hatI. baporanA jAherasabhA thaI. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, hamaNAM zikSaNanuM pramANa vadhyuM che. lokomAM jAgRti AvI che. saMskAranI sAthe zikSaNano saMbaMdha che. eTale bhaNAvavAnuM ane bhaNavAnuM mana thAya. paNa bhaNyA pachI zuM karavuM? bhaNatarano kharca kevI rIte kADhavo. te ane bhaNataramAM je vyasano lAgu paDI gayAM hoya tene nabhAvavA mATe paisA pedA karavA paDe che. Adarzone neve mUkavA paDe che. ApaNe tyAM saMskArI loko garIba jIvana gujAratA. zikSaNano dhaMdho karanAra tyAgI hatAM. zikSaNamAM tyAga, tapa AvatuM.vAtAvaraNa paNa bALakone evuM apAtuM ke je svAzrayI hoya, dvija saMskAra kare, pachI abhyAsa kare. enI sAthe A badhuM svAvalaMbana ane svAzrayI jIvana AvatuM. briTizaroe joyuM ke A lokone parAzrayI banAvavA hoya to zikSaNanuM mULa pheravI nAkhavuM ane temaNe pheravyuM. bhaNelAMnI jamAta potAnuM rakSaNa karavA taiyAra karI nAkhI. buddhi, sattA ane mUDI traNeyanA yogathI Ajano saDo vadhyo che. zramajIvananI kiMmata ghaTADI. have jo zramajIvananI pratiSThA karavI hoya to mUDI ane sattAne choDI, buddhine temanI tarapheNamAM kAme lagADavI, sonAmAMthI mATI judI pADe ene huM dharmatattva kahuM chuM. AjasudhI evuM jIvyAM ke je vadhAre kharca kare te vadhAre zikSita kahevAya. Aje e sthiti badalavI joIe. 138 sAdhutAnI pagadaMDI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAyAthI pheraphAra karavo joIe. zramane vadhAre sanmAna ApavuM joIe. buddhi ane karmanA bhAgalA pADavA joIe nahi. buddhi karmane anusarIne cAle. jo dhanane ane sattAne anusarIne cAle to e vyabhicArINi kahevAya. sarakAra ATalA badhA zikSaNane pahoMcI vaLavAnI nathI. eTale zikSaNa ane ArogyanuM kAma tyAgI puruSoe potAnA hAthamAM levuM joIe. to ja zikSaNamAM prANa Avaze. jyAM sudhI gAmaDuM svAvalaMbI nahi bane tyAM sudhI zoSaNa aTakaze nahi. pachI AvI zikSaNanI vAta, thoDuM bhaNelo mANasa paNa bIjAne bhaNAvI zake.. bIjI copaDI bhaNelo nIcenAne bhaNAvI zake. khetI mATe zALAonI jarUra nathI paDatI.pitA zIkhavADe che. chokarIne mAtA pAkazAstra zIkhavADI de che. tema arasaparasa zikSaNanuM kAma cAle to ATalo badho gaMjAvara kharca aTakI jAya. thoDAM mANasane UMcuM zikSaNa ApavA mATe saMsthAmAM ane bahAra mokalavA paDe, to mokalIe. Aje to zikSita bekAronI phoja vadhatI jAya che. dhaMdho maLato nathI. eTale aneka prakAranA anartho UbhA kare che, jhaghaDo vadhAre che. zabdaracanA harIphAI jevuM calAve che. pokAro pADethI A badhuM aTakavAnuM nathI. ene mATe vyavasthita racanA UbhI karavI paDaze. gAmaDAMmAM dareka vargane anulakSIne pAyAnuM kAma zarU karavuM paDaze. bacata dvArA sahakArI maMDaLIo sthApavI paDaze. paMcAyatamAM sattA mATe nahi paNa sevA mATe sabhyo jAya. jhaghaDo paMca dvArA patAve. korTamAM jAya nahi. jo AvuM nahi karIe to keMdriya sattA kadI ochI thavAnI nathI. gulAmI javAnI nathI. sattAne sthAne sevA ane dhananI sAme sAdAI mUko. Ama gAmaDAMne zuddha karo to sukhI thavAnAM chIe. sattA bhale rahe, paNa sevikA thaIne rahe. dhana bhale rahe paNa e dhana zramajIvIonA upayogamAM Ave. tA. 2, 3-1-1956 : jhulAsaNa DAMgaravAthI nIkaLI jhulAsaNa AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro svAmInArAyaNa maMdiramAM rAkhyo hato. gAma lokone ame moDA AvavAnI khabara hatI. eTale svAgatanI taiyArI karatA hatA. evAmAM ame AvI gayA. AvIne vidyArthIone udezIne zikSaNa vize ane vyasana tyAga aMge kahyuM. rAtre jAherasabhA thaI. sAdhutAnI pagadaMDI 139 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtavAtamAM mIrAMbahene kahyuM ke, be vakhata popaTanI jema prArthanA ane be vakhata khAvA sivAya kaMI thatuM nathI. e vAta upara prAsaMgika kahetAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke zarIrane khorAkanI jarUra che ema cetanane paNa khorAkanI jarUra che. hojarI sArI haze teTalo khorAka pacaze ane zarIra rasa pUro pADaze. A badhAmAM vivekanI jarUra che. jeTalI Ave teTalI badhI cIjo levAmAM jokhama che. tema Ave temAMthI yogya na levAya to poSaNa maLatuM nathI. saMkalpa, vikalpa dvArA ja mananI oLakhANa thAya che. vikalpane choDI saMkalpane vaLagI rahevAmAM na Ave to keTalIya kharAbIo pedA thAya che. paNa saMkalpone vaLagI rahevuM joIe. vikalpothI gabharAI javAnuM nathI. te jALAM pheMkI daIne saMkalpane vaLagI rahevAnI sthiti UbhI karavI te sAdhakanuM kAma che. buddhi che, te zaMkA-kuzaMkA kare che. paraMtu samAdhAna nA maLe to buddhi Dagale ne pagale sAdhanAmAM dakhalagIrI karyA kare che. kyAMka sthiratA AvI ke tarata ja asthiratA UbhI kare che. AnuM kAraNa UMDANathI joIzuM to pahelethI dhyAna ApyuM hota, vikalpone sthAne saMkalpone sthAna ApyuM hota, kuzaMkA choDIne sthAna ApyuM hota to A sthiti nA Ave. gautama, mahAvIrane vAraMvAra pUchyA kare che. nAnuM bALaka, jema vicAro karIne vaDIlone pUkyAM kare che. A sAcuM che ? ema te kahetA A sAcuM. tyAre mahAvIra kahetA A sAcuM ane kayuM nahi sAcuM te anubhavathI kahI batAvatA. dararojano viveka jALavI rAkhavAmAM ghaNuM ja kAma Ape che. pUrvagraho choDI de che. bhakti che te potAnA svarUpa upara sthira thavAnI Adata che. e vRttine bhakti kahevAmAM Ave che. paNa citta Dagale ne pagale bALaka jevuM banI jAya che. upalI sapATI uparanA vicAro mananA che. UMDethI Ave te vicAro cittanA che. svabhAvanI oLakhANa na thAya to cittanuM lAlana thAya che. ApaNo samAja evo che ke gamatI vastu prathama pakaDAya che. ekAMtamAM paNa mAyA-mamatA mATeno bagADa peThelo hoya che. kyAre peTho? teno vicAra nahi karatAM, te peTho che. have navo na pase ane jUno nIkaLI jAya teno puruSArtha cAlu rAkhavo joIe. zarIrane jema Asana vagerethI vizrAma Apavo jarUrI che. khAvA pIvAmAM tAlImanI jarUra che. tema mana. 14) sAdhutAnI pagadaMDI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhi, cetanane tAlIma ApavAnI jarUra che. tyAre savAla thAya che ke, e mATe araNyamAM besavuM ke kyAM javuM. trATaka mATe ekAMtamAM bhale javuM. paNa lakSyasAdhanA tarapha na hoya to ekAMta paNa apathya bane che. sAdhakane badale bAdhaka bane che. ghaNA dAkhalA joIe chIe. 'navaruM mana nakhkhoda vALe.' eTale manane navaruM na rahevA devuM. paNa tenI sAdhanA mATe ekAMta jarUrI bane. paNa te eka mAtra ja dhorImArga nathI. bhaktiyuganA ghaNAye pAtro evAM maLe che ke ene soMpAyelAM kAmo karatAM karatAM temaNe IzvaraprApti karI che. gorokuMbhAra mATalAM ghaDatAM ghaDatAM, AtmasAkSAtkAra kare che. te dhaMdho choDato nathI. temanuM ciMtana koI kSetra mATe nahotuM. cetanane koI kAma ke kArya naDatAM nathI. paNa ApaNe keTalIkavAra evA prakAranA khyAlo karI besIe chIe tyAre AvA prakAranA vicAro Ave che. chevaTe bhagavAnanuM nAma paNa zuM che? satyanuM anusaMdhAna rahe, jijJAsubhAva rahe, ucca sAdhaka pAse eka kasoTI rahe che. pote kaSTa veThe che ane bIjAne sukha Ape che. tukArAmane temanAM patnI duHkha ApatAM, paNa pote samAdhAna ApavA prayatna karatA. chatAM nA mAne to emanA vikSepone sahana karI letA. eo mAtra bhajanamAM lIna rahetA nahi, sevAmAM lIna rahetA. jANe AkhA gAmano vaphAdAra nokara hoya te rIte darekanuM kAma karatA. Avo moTo bhakta banI jAya che. viThobAne kahe che tuM dUdha pI, to huM pIza. enuM dila pavitra hatuM. pavitra dilavALo mANasa je kaMI kriyA kare che. temAM Izvarano vAsa hoya che. dareka mahApuruSa potAne phALe AveluM kAma karyA ja kare che. kadI temaNe kAma karatAM, vaNatAM vaNatAM rAmanuM smaraNa karatAM. zarIrane cAdara mAnatA. jarjarita thAya eTale jema lIdhI hatI tema choDI detA. cetananuM lakSya enA anusaMdhAnamAM rahIne je kaMI kriyA thAya te badhI ja AdhyAtmika kriyA che. mANasa potAnuM lakSya nakkI karIne cAlavA mAMDe tyAre tenuM eka pagaluM paNa vikAsanI gati upara che. paNa lakSya karyA vagaranuM pagaluM game teTaluM jhaDapI hoya topaNa te pIchehaTha kare che. eTale mananI sthiti sApha karI nAkhavI. vikalpone dUra karI saMkalpone deDha karavA Dagale ne pagale zaMkA, kuzaMkAo nA AvavA devI. dhArelAM ane soMpAyelAM kAmo sAdhutAnI pagadaMDI 141 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha ekadhArI rIte kUca karyo javI. keTalIka vAra mANasane thAya kharuM ke ame cAlIe chIe te sAco mArga che ke khoTo ? e vicAra sAro che. paNa e to AtmanirIkSaNa karIe eTale parakhAI jAya che. tA. 4, 5-1-1956 : isaMDa jhulAsaNathI nIkaLI IsaMDa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. vacce pAnasara gAmanA lokonA AgrahathI kalAka rokAyA hatA. lokoe vAjate gAjate svAgata karyuM. ahIM jainamaMdira prakhyAta che ane te yAtrAnuM dhAma che. tA. 6, 7-1-156 : klola IsaMDathI nIkaLI kalola AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro pAMjarApoLamAM rAkhyo hato. pAdare hAIskUlanA vidyArthIoe ane gAma lokoe vAjategAjate svAgata karyuM. saraghasa AkAre sau TAvara AgaLa AvyAM. tyAM jAherasabhA thaI. temAM mahArAjazrIe vidyArthIone zikSakone ane nAgarikone upayogI udbodhana karyuM. baporanA 3 thI 4 darabArI bhAIonI miTiMga maLI. temaNe jamInanI ane kAyadAnI herAnagati thAya che tenI vAta karI. mahArAjazrIe temane cAlu jamAnA sAthe saMpathI rahevA kahyuM. Dhora ochAM karI, aulAda sudhAravA kahyuM. nirAza nahi thatAM samajaNapUrvaka saMgaThita rIte AgaLa vadhavA kahyuM, thI 5 majUra pratinidhionuM milana yojAyuM hatuM. prathama kAryakartA kezavalAlabhAIe keTaloka khyAla Apyo hato. mahArAjazrI ATheka varSa pahelAM ahIM AvelA. tyAre dArUbaMdhI vize kaheluM. tyArathI majUroe pharajiyAta baMdhI karI che. je dArU pIe tene pAMca rUpiyA daMDa ane dArU pInArane batAve tene be rUpiyA inAma ApavAnuM nakkI kareluM. e rIte 1500 rUpiyA bhegA thayA hatAM. temAMthI dArUbaMdhI pradarzana yojayuM hatuM. majUro mATeno vasavATa Ubho karyo che. 154 ghara che. saMskAra keMdra cAle che. sIvaNavarga, sevAdaLa, pustakAlaya vagere pravRttio calAve che. munizrI kalolamAM Ave ane majUrone lAbha na maLe te kema cAle ? kalolamAM majUra mahAjana jevI, jIvatI jAgatI saMsthA che. dezanA hitamAM A majUro phALo ApatA AvyA che. munizrIne vinaMtI karu ke ame bahu pragati karI zakyA ja 'nA- de che! Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. sAmAjika daSTie je kAma karavuM joIe te karI zakyA nathI. rAjakIya rIte jarUra paDe tyAre ame amAro phALo Apyo che. laData vakhate 108 divasanI haDatALa bhogavI hatI. AjhAdI pachI je kAma karavuM joIe te karI zakyA nathI. eTale zuM karavuM ? tenuM udbodhana karazo. amArA bhAIomAM vyasano che, jugAra che, TIMcaranI badI che vagere kahI svAgata karyuM hatuM. mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke, ke ApaNe lAMbegALe maLIe chIe. koNa jANe sAthI paNa mane majUra mahAjana tarapha AkarSaNa rahe che. tenuM kAraNa A saMsthAno pAyo bApue ropyo hato. beMkara anasUyAbahena kAma karatAM hatAM tyAre paNa bApue AzA rAkhI hatI ke A dezanA majUro mAtra ArthikatA mATe saMgaThana nA kare paisA to jIvavA mATe, kAmanA badalAmAM joIze. duniyAmAM ghaNAM saMgaThano che paNa svecchAe tyAga, tattvanI vAta ochI hoya che. tame AjhAdImAM je phALo Apyo che te suvarNaakSare lakhAyelo che. inka jevI saMsthA e nItimattAmAMthI ja UbhI thaI che. inTeka ane koMgresa be ja dezanI moTI saMsthA che. koMgresa Aje rAjakAraNamAM paDI che eTale bahArano bhAra gAmaDAe upADavo paDaze. majUra mahAjana emAM madada kare. eTalA mATe ja meM kahyuM kArakhAnAM tUTI jaze, to tame zuM karazo ? majUra mahAjane haMmezAM sALonI tarapheNa karyA karI che. aMbara carakhA mATe paNa eNe avAja kADhyo che. tamAro badhAno sAtha che eTale e avAjamAM baLa rahe che. jyAre aMbara carakho pUrajozamAM cAlaze tyAre tamAruM sthAna ahIM nahi hoya paNa gAmaDAmAM haze. khetInA pUraka dhaMdhA tarIke e carakho cAlaze. A divasanI apekSA rAkhatAM hoIe to AjathI ja tenI taiyArI karavI joIe. jema dArUbaMdhI AvyA pahelAM, tame pALa bAMdhI to kAma saheluM banyuM. kacchamAM TIMcara khUba pIvAya che. koNa jANe emanI sAthe zarAba-TIMcara joDAI jAya che. magaja kaMTALe eTale zAMti mATe e jalada pINAM AvyAM haze. paNa chevaTe to azAMti UbhI kare che. Avo saMdezo koNa Apaze ? game tema karIe to paNa keTalAka udyogo to cAlavAnA ja che. siMha ane bakarI sAthe cAle emAM vAMdho nathI. paNa siMha-bakarIno bhoga le to, kema sAdhutAnI pagadaMDI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlI zake ? eTale gharagaththu udhogo kema cAle ? eno tame AjathI vicAra karajo . Aje matadAna thAya che, paNa matidAna thatuM nathI. khaMDabhAI jevA bApunI preraNA lIdhelA hArI jAya che. dhanI ane dolatamaMda jItI jAya che. enuM kAraNa e che ke ApaNAM mAnasa kaI dizAmAM kAma kare che, te upara AdhAra che. Aje gAmaDAMono Teko deza mATe mukhya che. eTale tamo gAmaDA tarapha dhyAna Apo. yaMtro jyAM sudhI raheze tyAM sudhI aniSTo javAnAM nathI. tamo batAvI Apo ke yaMtro rahe topaNa game tevI uttejanAmAM ame zAMta rahIzuM. dArU ke TIMcara nahi pIe. tame majUronA pratinidhio cho. tamArI pharaja che. tame jeTalAM mukta hazo teTalA tamArA hAtha nIcenA majUro mukta thaze. TIMcara to kadAca kAle baMdha thaze paNa kAyadAthI zuM thavAnuM che ? manathI kADhavuM joIe cA ane bIDI bhAre pracAra pAmI che. khorAka joIe te samajI zakAya che. kAraNa ke yaMtranI sAthe tamAre mAthAjhIka karavI paDe che. paNa cAbIDIthI zarIrane bhAre hAni thAya che. eka mAnyatA baMdhAI gaI che ke rAtapALI kAma cA vagara thaze nahi. cA ane bIDI tamane bhAre nukasAna kare che. Ane lIdhe gAyonuM dUdha khapatuM nathI. pariNAme gAyo koI pALatuM nathI. hamaNA rabArI bhAIo maLyA tyAre bUma pADatA hatA. gAmaDAMmAMthI janArA majUronI dazA pelAM kolumAMthI nIkaLela zeraDInI je dazA thAya che tevI thAya che. chatAM thaI jAya che. zarIra bhAMgI jAya che. bALakonuM poSaNa ane taMdurastI zI rIte jaLavAze ? eTale tamo najara gAmaDAM tarapha rAkho. yaMtro bhale baMdha thAya. paNa tame gAmaDAMmAM jIvavAnA cho. "majUrasaMdeza' ane bIjAM tamane A ja vAta kare che. have rAhatanI vAta choDavA jevI che. grAmaudyogo cAle zI rIte ? teno tamo vicAra karo. tamArAM thoDAM makAno thayAM che. te jANIne saMtoSa thAya che. e rIte paNa tamArI bacata thaze. haju vadhAre makAno to joIze ja. Aja sudhI gAmaDAM bhAMgIne zahero phUlyophAlyAM che. have gAmaDAM kema bhAMge nahi paNa samRddha thAya tenI to kALajI rAkhajo. tame tamArI kacAsa jo jo ema ja vikAsa thaze. potAnA guNa jovA sahelA che truTI jovI te agharuM che, paNa te ja sAcuM che. sAdhutAnI pagadaMDI 144 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chello prazna bahenono che. kArakhAnAmAM kAma karavA teo Ave tyAre bhiMganI bhAvathI temane joIe. tene ema lAge ke ahIM mAruM kuTuMba che. evuM vAtAvaraNa tame UbhuM karajo. bahenomAM zakti che. gharamAM patine putrone dore che. tethI samAjamAM paNa jyAM doSa hoya tyAM rasto banAve. tame hirajana ho, musalamAna ho, hiMdu ho, eka thaIne kAma karo. mAnavatAne nAte jIvo. vyasano dUra karo. gAmaDAM tarapha dRSTi rAkho. rAtre sADA sAta vAgye cokamAM jAherasabhA thaI. temAM mahArAjazrIe kalolane killola karatI nagarI varNavI batAvI. paNa Aje evuM nathI to kAraNa TIMcara rakhAya che. cA-bIDI, sinemA yaMtro vadhyAM che. Ajano gAMdhIyuga, rAmakRSNa, mahAvIra, buddha kALa karatAM vikAsano yuga che. mAtra jAgIne kAme lAgavuM joIe. sabhA pachI sarakAra taraphathI aspRzyatA nivAraNanI philma batAvAI hatI. rAtre kurezIbhAI AvyA hatA. temanI ane choTubhAI sAthe prAyogika saMgha aMge vAto thaI. tA. 7-1-1956 : Aje eka jaina sAdhunI mulAkAte gayA. temaNe khUba prema batAvyo. AnaMda thayo. baporanA 3 thI 3-30 tAlukAnA kAryakaronI miTiMga rAkhI hatI. prathama saue potapotAnI muzkelIo rajU karI. gaNotadhAro, kheDUtone muzkelIo, dArUbaMdhI, zuddhi prayoga aMge prazno AvyA. dArU ane TIMcara mATe lAMcaruzvatanI moTI badI che tenI ghaNI phariyAda AvI. TIMcarIA loko amaladArone sarakAra karatAM moTo pagAra Ape che.mejisTreTa sudhI lAMca cAle che, aTakatAM ja nathI. mahArAjazrIe jaNAvyuM : bhAvonI phariyAda mATe kheDUtamaMDaLo racavAM joIe. saMgaThana thavuM joIe. e saMgaThana mAtra paisA vadhAre mATe nahi, paNa khAnAra, kheDanAra baMnene poSAya tevA bhAvo maLavA joIe. kheDUta maMDaLo ne prathama koMgresano virodha thayo. tenuM kAraNa e maMDaLono pAyo ja khoTo hato. khAtedAronuM rakSaNa ke rAjakIya lAbha hato. kheDUtonuM pratinidhitva, AyAta, nikAsa nItimAM hovuM joIe. bhAlanaLakAMThA kheDUta maMDaLe bhAvonA rakSaNa mATe mAgaNI prathama karI. majUra mahAjane tene Teko Apyo ane pachI sAdhutAnI pagadaMDI 145 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarakAra jAgI. bAjarAnA 6, juvAranA pAA bhAva bAMdhyo.gaIkAla karatAM ethI ocho bhAva thaI gayo. eTale kharIda mATe lakhyuM, paNa ethI goThavaNI karatAM karatAM ghaNoya samaya nIkaLI gayo. anAjanA bhAvo vadhe to ghaNAya phariyAda kare che. anAja sastuM to badhuM sastuM thaze. paNa kheDUta tUTaze to badhAya tUTaze. teno koI vicAra karatuM nathI. gaNotadhArAmAM ApaNe zramajIvIne prathama sthAna ApIe chIe. sAMjanA 4 thI 4-30 AjhAdacokamAM jAherasabhA Aje saunuM dhyAna dhana tarapha gayuM che. vidyArthIo bhaNe che te paNa e mATe zikSaNa saMskAra mATe na rahetAM dhana mATe thaI gayuM. nokarInI to maryAdA che. AthI bekArI vadhavAnI eTale gAMdhIjIe kahyuM pAyAnI keLavaNI sivAya ApaNo uddhAra nahi thAya. kalola AgaLa vadhyuM tyAre kahevuM paDe ke e navI rIte vicAre. Avaka karatAM jAvaka keTalI thaI. durguNa karatAM guNa keTalA vadhyA. e rIte jotAM aMdhAra dekhAya che. beTIMga levAya che, TIMcara pIvAya che, cA-bIDI to sAmAnya thaI paDI che. majUronuM saMgaThana nItinA pAyA para bApunA AzIrvAdathI racAyuM che. emane meM kahyuM hatuM ke, tamAruM mULa gAmaDAMmAM che. gAMdhIjIe ghaNI vAto karI. temAM mukhya vAta gAmaDAMnI hatI e ApaNe bhUlavuM na joIe. tA.8-1-1956 H rAmanagara khorajathI nIkaLI rAmanagara AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla haze. utAro dhArAsabhya hIrANInAM baMgale rAkhyo hato. pAdare bhAIbahenoe svAgata karyuM hatuM. baporanA traNa vAgye vidyAmaMdiranI mulAkAta lIdhI. tyAM kareluM pravacana. tamo badhAM zikSaNanAM arthI cho. tamo jJAna levA ahIM Avo cho paNa mANasane bhUkha lAge to, game te khAvA maMDI paDe to pace nahi. kAM to ajIrNa thAya eTale ApaNe paNa zIkhavAnI dhUnamAM game tevuM nA zIkhIe. zuM lakhuM ane zuM na lakhuM, teno viveka tamAre karavo joIe. vAlIone paNa mAre kahevAnuM ke moTerAM mAne ke ame moTAM, ghaNI divALIo joI che, ame anubhavI chIe, mATe amAruM mAnavuM joIe. paNa kharI rIte to sAdhutAnI pagadaMDI 146 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthIomAMthI paNa ghaNuM zIkhavAnuM che. sAhityamAM keTaluMka uzkeranAruM hoya che. jovAmAM paNa game tevuM jozo nahi. khorAka letAM pahelAM joIe ke emAM jhera to nathI ne ! supAcya khorAka laIe chIe. keTalAka mANaso vidyArthIone hAthA banAve che. kutUhalatAne lIdhe tame dorAva che, ane dhAMdhala dhamAla karAve che. bIjI vAta, sAruM laIe, naThAruM choDI daIe. tevI ja rIte navA samAjanA ghaDavaiyA banavAnuM che. te mATe tamAre AjathI nizcaya karavo paDaze. nAnapaNamAM have nahi pALIe to moTapaNamAM pastAvuM paDaze. Aje ghaNA moTA mANaso pastAya che. kuTevo paDI che bhaNyA nathI. - vidyArthIo kahe che ame bhaNIne sevA karIzuM. paNa kharI rIte to tamAre tamArI sevA Aje karavAnI che. bahu gaLapaNa sAruM nathI, bahu kharcA sArA nathI. navo samAja racavo haze to, sevA ane sAdAI zIkhavAM paDaze. atyArathI ja kharca vadhArI mUkazo ane nokarInI manodazA rAkhazo to zikSaNa bekAronI phoja vadhArI mUkaze. tamo sahakArI pravRtti paNa AjathI zIkhajo. jarUrI cIjo lAvavI ane paDatara kiMmate ApavI. emAM ekalA nANAnI vAta nathI. sahakAra karavo eTale tamArI copaDI tamArAM bhAMDune ApavI ene paNa kAma Ave. tamo bIjAne upakArI thAva, tevuM jIvajo. harijano tamAre tyAM bhaNavA AvatA haze. 12 jaNa Ave che. bhaMgI koI nathI. emane phurasada nahi maLatI hoya, sArA guNavALo UMco, nIcA guNavALo nIco tame baMnene AgaLa besADyA che, tethI mane AnaMda thayo. paNa gharamAM tamo baMne mArA cho. bhAI UMcA ane nIcA e bhAvanA kADhI nAkho. ApaNe ramavA TANe ramIe, ane zistaTANe zista pALIe sevA ane sAdAInA pATho zIkhazo to sukhI thazo. ane A dezanA uttama nAgarika paNa banI zakazo. acera ThAkoravAsanI mulAkAta prathama ThAkora komanA eka bhAI je zikSaka che ane maMtrI che, temaNe keTalIka vAto karI. ThAkora koma pahelAM sukhI hatI. paNa dArU jugAramAM barabAda thaI gaI. eka jagyAe ThAkoravAsa hato tyAM kApaDa menzana thaI gaI. gharamAM khAvAnuM ThekANuM nathI, kAraNa ke vyasano lAgyAM. sarakArane ame sAdhutAnI pagadaMDI 147 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaMtI karI ke amane pachAtavargamAM mUke, paNa mUkatA nathI. eTale AgaLa zikSaNa laI zakyA nahi. jamIna nathI, to amAre zuM karavuM ? mahArAjazrIe jaNAvyuM ke jyAre ghauM ane kAMkarA bhegA thaI jAya tyAre ghauM vadhAre hoya to kAMkarAMne kADhIne judA mUkavA joIe. Aje jJAtio chinnavichinna thaI gaI che. atyAre tamo ThAkora rahyA cho kharA? saguNonI yAda karavA mATe ApaNA pUrvajono itihAsa yAda karIe chIe. jo bIjA AzayathI pUrvajone yAda karIe to te amRtane badale jhera nIvaDaze. tamane koI kahe ke tame siddharAjanA vaMzaja, to tamane pAno caDhaze. paNa tethI tenI tAvaDImAM kaMI AvavAnuM nathI. saguNo vadhaze teTaluM ja ApaNuM sAruM thaze. lakSmI nAmanI strI lAkaDAM vecatI hatI teno dhaNI ThanaThana gopALa hato. eka bhikhArI Avyo, tenuM nAma pUchyuM to kahyuM dhanapALa. tyAre tene thayuM ke, mAro ThanaThana gopALa sAro. 'ThAkaraDA" jAtithI oLakhAvuM ApaNane gamatuM nathI paNa ThAkoramAMthI evuM nAma kema AvyuM ? ApaNe cA-bIDI pIe, dArU pIe, jugAra ramIe pachI zuM thAya ? tame kahyuM, amArI jamIna lUMTI lIdhI. koNe lUMTI ? to paisAe. paisA laIne ApaNe ja bhikhArI thayA. jamIna kyAMthI lAvavI ? mArA manamAM Ane mATe khUba ja che. jamIna vadhAre hoya temAMthI phAjala pADavI joIe. corI ekalA ThAkora ja nathI karatA paNa lAMchana rahI gayuM che. vahema nahi poSavA baheno bhaNatI nathI. eTale koI bImAra paDe to kUkaDo ke bakaro vadheravAnI vAta kare che. eTale have ApaNe navI rIte jIvavuM joIe. huM to kSatriyone kahyuM chuM have nAma badalo. sevA kare te brAhmaNa eTale ThAkorabhAIo khoTuM abhimAna na rAkho. zramajIvI samAja, kheDUta samAja evuM nAma rAkho. eTale saMskAra badalAya. bALaka-bALakIne bhaNAvo. nAnA udyogo zarU karo. aMbara carakho Avaze tyAre kaMIka rojI maLase. cA-bIDI ochI karo. khoTuM abhimAna choDo, bALakone bhaNAvo. luvArIyA bhAIo paNa AvyA hatA. temaNe paNa jamInanI mAgaNI karI, jamInanI bhUkha keTalI ughaDI che, te jaNAI AvatuM hatuM. sAMjanA dharmanagara hAIskUlamAM rASTrabhASA pramANapatro ApavAnI vidhimAM gayA. prathama mukhya zikSake mahArAjazrIno khyAla ApatA jaNAvyuM ke, 148 sAdhutAnI pagadaMDI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjamAM dharma ane sevAnAM navAM mUlyo sthapAI rahyA che. hAIskUla taraphathI sUtarano hAra paherAvI svAgata karyuM. sAta varasathI rASTrabhASA keMdra cAlI rahyuM che. mahArAjazrIe ahIM hiMdImAM pravacana karyuM hatuM. vidyArthI bhAIo ane baheno, "pahelA to huM tamArI kSamA cAhuM chuM. kAraNa ke nakkI samaya karatAM moDuM thayuM. kAraNa ke bIjI kAryavAhI hatI. e vize meM pahelethI ja kahyuM hatuM. pramANapatra maLyAM che. te mAtra pramANapatra mATe nahi paNa tamAre dezamAM hisso ApavAno che. baheno je kara jhulAve pAraNuM te dezanuM bhAvi ghaDe. huM kahuM chuM ke te vizvanuM bhAvi ghaDe. zivAjIne jIjAbAIe janma Apyo. baheno IcchatAM haze ke ame paNa vijayAlakSmI banIe, bhAIo icchatA haze ke ame paNa mahAtmA gAMdhI banIe. kama se kama paMDitajI to banIe ja. A vAta sAmAnya nathI. tame loko zikSaNanI sAthe saMskAra dAkhala nA karo tyAM sudhI A pramANapatranI kiMmata mAre mana ochI che. Apa ahIMthI nIkaLIne mAtra nokarI mATe eno upayoga nA karazo. hamaNA eka prakAranI hilacAla cAlI che. prAMtIyavAdanI, prAMtathI deza moTo nathI ? AkhuM vizva amAruM kuTuMba che, ema mAnanArA ApaNe dilanA TukaDA karI rahyAM chIe. evI bhAvanA bhAvIe. A bhAvanA sivAya ApaNe pragati nahi karI zakIe. A bhASA ja hiMdI nahi ame pote ja hiMdI chIe. ApaNuM rASTra satya, ahiMsAnuM mazAlacI bane. paMDitajI dezadezamAM doDI rahyA che. kAraNa ke temane vizvazAMti karavI che. emane baLa koNa Apaze ? ApaNe ja temane baLa ApavuM paDaze. ame gujarAtI nathI, mahArASTrIya nathI, koI vAdI nathI, paNa hiMdI chIe. jyAM jAo tyAM A nArA pokAro, e ja ApaNI kAmanA ho ! tA. 10-1-1956 : harijana Azrama sAbaramatI rAmanagarathI nIkaLI harijana Azrama sAbaramatI AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro atithigRhamAM rAkhyo. AzramavAsIoe svAgata karyuM. A pachI kanyA vidyAlayanI mulAkAta lIdhI. ahIMnI prArthanAnI zista khUba suMdara che. prArthanAmaya vAtAvaraNa banI jAya che. pratApabhAI (AcArya) sAdhutAnI pagadaMDI 149 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArthanA karAve che. prArthanA pachI mahArAjazrIe prAsaMgika kahyuM, ghaNA varasa pachI Azrama AvavAnuM banyuM che. prArthanAnI sAthe sAthe bApunI yAda AvyA vagara rahetI nathI. svarAjya AvyA pachI bApujI AzramamAM padhAraze evI AzA hatI. cauda varasa vanavAsa pachI rAma ayodhyA gayA haze tyAre ayodhyAvAsIone keTalo AnaMda Avyo haze ! svarAjya pachI paNa bApu AzramamAM na AvyA. paNa noAkhalI gayA. satya jyAre Azrama bane che tyAre AkhuM vizva Azramamaya banI jAya che. bApune loko kema yAda kare che. jema triveNIsaMgamamAM mANasa snAna karI pAvana bane, tema bApunI triveNImAM nAhIne ApaNe pavitra banIe. bhagavAnane yAda karIe, tenI sAthosAtha buddhinA paDane sApha karIe, buddhinI sAthe karmane joDavuM. temaNe jhADu ApyuM, reMTiyo Apyo, keLavaNI ApI. tame badhAM suMdara prArthanA karo cho te prasaMge keTalI jamAvaTa thAya che. vAtAvaraNa prArthanAmaya banI jAya che. te vakhate tamo bApune paNa yAda karatAM hazo. to vadhu AnaMda Avaze. hamaNA hamaNA ApaNI tIvra kasoTI thaI rahI che. eka bAju bApunI kasoTI che. bApue Ama karyuM, tema karavuM hatuM. paNa AcaraNa vinA e zI rIte anubhavI zakAya ? eTale AzramavAsIoe ane tamAre evo namUno mUkavAno che ke emAMthI bApu jovA maLyA kare. porabaMdaramAM loko jAya che kharA, paNa makAnamAM to zuM jovAnuM hoya ! triveNI saMgamanuM kAma cAle karma, sabuddhi ane jJAna UbhAM thAya. ahIMthI loko tamArI mAraphate gAMdhIjInI preraNA laI jaze. tamo ahIMthI judA paDazo tyAM gayA pachI dhaMdhAmAM paDI jazo. paNa ahIMnuM bhAthuM bhUlazo nahi. jo bhUlazo to loko kaheze, bApunA vAraso AvA haze ? bApu hatA tyAM sudhI teo kadI Azrama bhUlyA nahotA. e yAda ApaNe tAjI rAkhavAnI che. temanI pAchaLa rudana karavAnuM nathI. paNa temanI cetanA phelAvavAnI che ene ja phelAvavAnI che. ApaNAmAM paNa abhimAna ane nirAzA haze kaMIka AvaraNa haze tyAre e cetanA tarapha joIe. bhUlothI pAchA pharIe ane cetanAno prakAza bIje phelAvIe. ghaNA loko kahe che pragati ane vikAsa mATe moTI moTI saDako joIe, yaMtro joIe, moTI moTI kaoNlejo joIe. tamArI naItAlIma tyAM nahi 150 sAdhutAnI pagadaMDI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAle. jo ApaNAmAM zraddhA nahi hoya to dvidhAmAM paDIzuM. A sAcuM ke te sAcuM te nahi jANI zakIe. ekabAju amadAvAda jevuM mahAnagara che bIjI bAju tamAro Azrama che. harijanonI sthiti bhAre vikaTa che, asvacchatA che, ajJAnatA che, vahema che, lAghavagraMthi che. temAMthI tamAre mArga kADhavAno che. tame ahIMthI jAo tyAre e vAta bhUlI jazo nahi ke ame AzramamAM zikSaNa lIdhuM che. ApaNe sau eka naukAnA pathika chIe. prArthanAmaMdiramAM rAtrI pravacana ApaNe mAtra zarIra nathI. paNa kaMIka vizeSa chIe, tene cetana kahevAmAM Ave che. Aje sthiti evI che ke e cetana tarapha satata dhyAna rAkhI zakatA nathI. cetanane khIlavavA prArthanA e tAlImazALA che. tAlIma ghaNI jAtanI che. kabIra sAheba kapaDuM vaNatAM vaNatAM cetanane pAmavAnI tAlIma letA hatA. teo kahetA "sat nAma sAhebakA, asatya sata bahAra nathI, aMdara che. IzvaranuM bhajana karIne paNa e sthiti prApta karavI che ke rAga ane dveSa cAlyAM jAya. buddhinI DAmADoLa sthiti che. te sthira thaI jAya, A badhuM ciMtana tyAre ja rahI zake ke jayAre ApaNe ene anusarIne kAma karatA hoIe. ApaNe bolIe, khAIe chIe, game te kAma karIe paNa nizAna e ja rahe. naTe evI sthiti sthira karI che ke game tema hAle topaNa najara cUkato nathI. bApunI punita yAdI savAranA karI gayA. A AzramanI pAchaLa emaNe keTalI keTalI suMdara kalpanAo karI hatI ! A AzramanuM nAma paNa satyAgraha" rAkhyuM. pote haMmezAM satyanA AgrahI rahyA ane gayA tyAre paNa e ja rIte. ApaNe emanA viyoganA du:khane siddhAMto sAme rAkhIne bhUlavAnuM che. bApunuM zarIra to javAnuM che ja paNa ame emano saMdezo yAda rAkhIzuM. ane bahAranA koI mANasa Ave to AzramavAsInuM jIvana joIne bApunI smRti tAjI karato jAya. Aje ApaNAM dilane pUchaLAnuM che ke ApaNe satyAgrahI rahyAM chIe kharAM ? sAmAjika, Arthika kSetre ahiMsaka rIte kaI rIte kAma karavuM, ApaNe jo evo ja vicAra karIzuM ke paradezI rAjaya hatuM tyAre satyAgraha karatA hatA. Aje ApaNe samAjanI sAme sAdhutAnI pagadaMDI 151 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyAgraha karavo paDaze. samAja dhana ane sattA tarapha joto raheze to tenuM patana thaze. e bhale khAya ne pIe, paNa nizAna cUkIe nahi. bApunA smaraNanI sAthe A Azramane paNa loko yAda kare che. tame sadbhAgI cho ke ghaNA ghaNA sajjano tamane jovA maLe che. rAtre prArthanA karo cho, saritAno kinAro che, suMdara dazya che. tame paNa bApunA saMdezavAhaka cho. bApuno saMdezo duniyAmAM vyApaka bane, ema icchatA hoIe to nAnA moTAM dareke emAM rasa levo joIe. Aje kAnUna bhaMga karavAnI jarUra nathI.gAmaDAM ja baLa pUruM pADaze. jema rAmane vAnaroe madada karI, tema gAmaDAM rAmarAjaya lAvavAmAM phALo Apaze. arasaparasa doravAM paDaze. aMbara carakho Avyo che, tenI sAme jhuMbeza UpaDI che. darekane kAma kema maLe. roTalo maLyA pachI sArA jIvanathI sArI bhAvanAthI kema cAle te ApaNA jIvanathI AcarIne batAvIe. hRdayakuMjamAM prArthanA pravacana gaI kAle satyAgraha zabda vize kahyuM hatuM. ane havenA satyAgrahIe kaTokaTInI ghaDI AvI che tyAre TakavuM paDaze. zahero ane gAmaDAM vacce gharSaNa AvI rahyuM che. chelle chelle zahero je phUlyAphAlyAM che, te gAmaDAM toDIne thayAM che. jyAM sudhI dareka jaNane nItipUrvaka roTalo nahi maLe tyAM sudhI samAjaracanA adhUrI rahevAnI. bApujIe reMTiyo, nItipUrvakanI rojI kema maLe, evI samAja vyavasthA mATe Apyo. nItinI sAthe ja cetanano saMbaMdha che. cetana to AkhA vizvamAM samAyeluM che eTale samAjamAM iSTaaniSTanI asaro thAya che. cAre bAju loko sadAcArI hoya, nItithI jIvatA hoya, maghamaghatuM vAtAvaraNa hoya to adhyAtmika raste janArA lokone vikAsa mArge jatAM bahu ocho avarodha Ave che. jema jagatagurue kahyuM ke, eka divasa je dharma hoya che te deza ane kALa badalAI jAya to te ja dharma adharma banI jAya. eka vAtano niSedha karyo hoya te ja vastu AcaraNanI banI jAya, A ja rIte satyAgrahanA svarUpamAM paNa jema jema samaya badalAya tema tema svarUpa badalAvuM joIe. haveno kAnUnabhaMga samAjanA rUDha niyamo sAme haze ane zAstranA anarthakArI sUtro sAme haze. adAlatanAM asvaccha aMgo sAme haze. A badhuM karavA mATe gAmaDAMne sAthe sAdhutAnI pagadaMDI 152 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAM paDaze. eka kALa evo hato ke briTizaronI sAme laDavAnuM hatuM. haveno kALa ApaNe ApaNA sAthIo sAthe laDavAno che. A badhAM mUlyo cAlI zake tema nathI. eTale huM jene zuddhiprayoga karyuM che tevA prayoga rAjya ane samAja sAme karavA paDaze. e kaI rIte karavA ? ahiMsAmAM potAnI jAta upara veThavuM paDe che. je sAthIonA dilamAM UtaratuM nathI. temane mATe prArthanA karIe. samAjane cetavIe A vastu AsAna nathI. paNa jyAre koI navI vAta Ave tyAre ApaNuM mana nA pADe che. dA.ta., sarakAra sAme pagaluM levAnuM Ave, tyAre ghaNAne thAya che lokazAhI sarakAra che dhArAsabhAthI kAyadA thAya tenI sAme pagaluM kema laI zakAya ? lokazAhImAM dhArAo, prajAne UMce laI janArA hovA joIe. jo nIce laI janArA dhArA thatA hoya to ApaNe ahiMsaka rIte temane jagADavA joIe. racanAtmaka ane rAjakAraNa eka rAkhavAM hoya, adhyAtmano puTa ApIne rAjya calAvavuM hoya to AvA AMcakA ApavA ja paDaze. e vize haju vicArIzuM. paNa eka vAra enA tarapha vicAratA thaIe to pachI navo prakAza maLaze. paNa InkAra ja karIzuM to pachI koI divasa uddhAra thaI zakaze nahi. aMbaracarakhA ema ja zodhAyA che. gAMdhIjIe ApaNane A ja dizA batAvI che. teo haMmezAM satya ane ahiMsAnA prayogo karatA rahyA. je vyaktine vize sAcuM che te samAjane vize paNa eTaluM ja sAcuM che. AzramavAsIoe A badhuM dhyAnamAM rAkhavuM joIe kAraNa ke temanI pAse suMdara vAraso che. dezane doravaNI ApavA AgaLa AvavuM paDaze. bhagavAna ApaNane sahanazIla banAve ane samAjanuM kalyANa karavA baLa Ape. tA. 11-1-1956 : zAMtinagara harijana AzramathI nIkaLI zAMtinagara AvyA. AzravAsIonI vidAya laI ame vADaja sTenDe AvyA. ahIM amadAvAda zahera jillA samiti taraphathI mahArAjazrInuM jAhera svAgata thayuM. prathama pramukha trikamabhAIe mahArAjazrInuM svAgata karyuM. pachI mahArAjazrIe prAsaMgika kahyuM hatuM. lAuDaspIkaranI goThavaNa hatI. tyAMthI sau lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavIne baMgale AvyA. ghaNA bhAIbaheno AvyAM hatAM. prAsaMgika kahyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 153 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra sAhityanI miTiMga vakhate ahIM AvavAnuM thayuM hatuM. Aje badhAM ja ema mAne che ke paisA vagara cAlatuM nathI. eTale game te rIte dhana kema meLavavuM teno prayatna kare che. tema chatAM mANasane saMtoSa nathI. AnuM kAraNa e che ke, tenI jhaMkhanA kaMIka bIjI che. nItinA tattvone IjA pahoMcavAthI ghaNuM nukasAna thAya che eno raMja rahe che. eTale ApaNe evo vicAra karIe ke ame paisAnI vaLagaNAthI kema chUTIe. samAnatA lAvIe. A mAtra mALA pheravavAthI na bane. AkhI racanA badalavI paDe. ATalA badhA anubhava parathI mane to lAgyuM che ke, vyakti game teTalI sAdhanA kare, paNa tenI AjubAju rahelo samUha UMco nA Ave, tyAM sudhI vyaktinI sAdhanA TakatI nathI. Ano tALo meLavavo joIe. eka saMtoSa che ke huM bIjAnI niMdA na karuM. bIjAnA sukhamAM sukhI thAuM, duHkhamAM bhAga paDAvuM. Ama vicAra karatAM karatAM ema thaze ke, huM kayo dhaMdho karuM ke jethI, bIjAnI rojI tUTe nahi paNa bIjAne upayogI thAuM. Avo vaLAMka vaLaze tyAre ApaNane zAMti maLaze. samAjane paNa zAMti maLaze. huM nAnAne mATe jIvuM. mArI moTAImAM nAnAne bhAgIdAra banAvuM. koIkamAM kaMI ne kaMI zakti vadhAre haze. amadAvAdamAM buddhidhana ane parizrama che. teno sAco tALo meLavavo joIe. dharma mAtra maMdiramAM nathI paNa jIvananA AcAramAM che. tA. 12-1-1965 : gujarAta vidhApITha zAMtinagarathI nIkaLI gUjarAta vidyApITha AvyA. prathama graMthAlayanI mulAkAta lIdhI. moTuM makAna che. aMdara ghaNI bhASAnA graMtho pradarzana vagere che. gUjarAta vidyApIThanI pravRttio khAsa batAvAI che. prathama viThThalabhAI koThArIe prAsaMgika kahetAM jaNAvyuM ke, mahArAjazrI jyAre amadAvAda padhAre che tyAre ApaNane bhUlatA nathI. ahIM paNa lAbha Ape che, tethI AnaMda thAya che. vinobAjI pagapALA pravAsa kare che. tema mahArAjazrI paNa pagapALA pravAsa kare che. teo paNa navI samAjaracanA sthApavAmAMnA eka che. mahArAjazrI : vidyApIThamAM to huM ghaNIvAra AvI gayo chuM. viThThalabhAIe hamaNA kahyuM tema, huM paNa navI samAjaracanAnuM aMga banavA icchuM chuM. mArA sAdhutAnI pagadaMDI 154 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAlo tame vAMcyA haze, vicAryA haze. eTale meM iccheluM ke tame kaMIka e vize pUcho. chatAM kaMIka kahuM. AjakAla rASTranI sAme mAtra eka ja savAla che ke navI samAjaracanA thAya zI rIte ? koI ema mAne che ke hiMdustAna eka saMskRti pradhAna deza che. eTale ahIMnA je koI savAla ke prazno haze teno saMbaMdha saMskRti sAthe haze. to saMskRti zuM cIja che. bhUtakALanA anubhavavALI janatA, vartamAnanA je anubhavo che te janatA ane navI samAjaracanA e traNenI ekavAkyatAmAMthI saMskRti bane che ane banI che. je savAla sArI duniyAmAM UThe che tene laIne bhArata AvyuM. juo ApaNe tyAM paradezI loka AvyA. hUNa, grIka, drAviDiyana, pArasI vagere. je saMskAra te prajAmAM hatA temAMthI lAbha UThAvyo ane emAM ekarUpa thaI gayA ke Aje koNa hUNa che ? koNa zaka che? te mAluma nahi paDe. tema chatAM sAthosAtha ApaNe ekarAra karavo paDaze ke madhyayugamAM je ApaNe saMskRtinA dhuraMdhara kahevaDAvIe chIe. teo mALA pheravavA lAgI gayA. mAnyuM ke IzvaranI IcchA haze te thaze. A vAta sAcI nahotI. mahAtmA gAMdhIjI AvyA temaNe navI preraNA ApI. sAdhu loko, bhakta loko badhAMne mArgadarzana ApyuM. AjanI duniyA nAnI thaI gaI che. duniyAthI alipta rahe nahi cAle to samanvaya karIne ke kevI rIte cAlIe. emAMthI ApaNe be vAta uThAvI lIdhI satya ane ahiMsA. enA pariNAme dharmAnaMda kosaMbI, paMDita mAlaviyA, paMDita sukhalAla, paMDita naheru, gAMdhIjI vagere mahAvIra buddha, rAma ane kRSNa cAra mahApuruSoe ApaNane paigAma Apyo che. temanA anubhavonI sAthe navA anubhavono samanvaya karavo joIe. paMDitajI vAraMvAra kahe che sahaastitva svIkAro, e kema banaze ? bApujI gayA. have savAla e che ke e saMskRtine koNa AgaLa calAvaze. Aje je cAle che, te barAbara che ke koI bhUla che. svarAjya AvyuM tethI pUrNatA nathI. Aje je cAlI rahyuM che te khataranAka che. ApaNI saMskRti je che sA vidyA yA vimuktaye ! evI prathA Aje che ? AthI ApaNe vicArIe chIe ke AMtararASTrIya sthiti choDIne nahi cAle. koI loka kahe che amArI saMskRti judI che, UMcI che. mAtra kahevAthI nahi cAle. duniyA sAthe saMbaMdho rAkhavA paDaze. ApaNe evI racanA UbhI karavI paDaze ke saMskRti, saMskRti sAdhutAnI pagadaMDI 1papa Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banIne AgaLa cAle. ekabAju yaMtro che, bIjI bAju zrama che, grAmaudyoga che. bekArIno ukela gAmaDAM che. gAmaDAM khetI upara nirbhara che. mahenata karanArane kheDavA jamIna na maLe e mahattvano savAla che. ApaNe tyAM saramukhatyArI prathamathI cAlatI nathI. rAmakALamAM maMtharAe kaikeyInA kAna bhaMbheryA. dhobIe TIkA karI to teno virodha nahi karyo. paNa temane sudharavuM paDe tethI paristhiti UbhI karI. ApaNe lokazAhIthI kAma levAnuM che. e lokazAhI zuM ? lokone lakSamAM rAkhIne rAjya cAle. Aje to cUMTaNI thAya che. pAMca varasa sudhI cAle che, e nahi cAle. lokono avAja sAMbhaLavo joIe. keMdrita sattAmAM lokono avAja nahi saMbhaLAya. vikeMdrita sattAmAM e saheluM banaze. Aje bhajakaladAramano roga ane sattAno roga lAgu paDyo che. paMcAyatanI racanAmAM paNa A be vAto sAme hoya che. janatAnA mULamAMthI racanA thatI nathI. lokone bhItaramAM nyAyanI bhAvanA paDI che tene jagADIe ane janatA dvArA sahakArI maMDaLI calAvIe. A kAma amo maMDaLo dvArA calAvIe chIe. amane khAtarI che ke lokone vizvAsathI koIpaNa kAma soMpavAmAM Ave to suMdara rIte karI zakaze. yaMtro keTalAM rAkhavAM, keTalAM nahi teno jhaghaDo nathI karavo. paNa sahakArI dhoraNe gAmaDAMnI racanA thaze eTale badho khyAla AvI jaze. gAyono prazna paNa vicAravA jevo che. mANasa nirmAsAhArI banIne paNa sAtvika jIvana jIvI zake. e vastu che dUdha. gAyanuM dUdha sAttvika che. gAmamaMDaLonI racanA dvArA A badhuM niyojana karI zakAya che. gaNotadhArAmAM ame kahIe chIe TrIbyunalamAM prajAnA avAjane mukhya gaNo. paTanI rakama ochI karo. jamInanI vaheMcaNI jaladI thavI joIe. jo kheDUto pote mAgaNI kare to lokayAcita kAnUna karavo joIe. zuddhiprayoga eTale pote zuddha thavuM ane bIjAne zuddha karavA pote tapazcaryA karI, sahana karIne sAmAnA hRdayane DhaMDhoLavuM. anyAyano sAmano karavo. baheno zuddhi prayogamAM ghaNo phALo ApI zake. temanAmAM sahanazaktinI moTI mUDI che lAgaNI che. teo ghareNAM-gAMThAno moha choDe, sAdAIne apanAve. paMDitajI sahaastitvanI vAto duniyAmAM kare che. to e kevI rIte banaze. eka bAju baMgalAomAM jagyA vadhu paDe che jayAre bIjI bAju 1pa6 sAdhutAnI pagadaMDI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhUMpaDI bAMdhavA mATe paNa jagyA maLatI nathI. eka bAju dhananA bhaMDAra che bIjI bAju khAvA nathI. svarAjaya AvyAne ATha varasa thayAM, chatAM A sthiti che te kema cAlaze ? dhIme dhIme thaze e vAta kema cAlaze ? jorathI kadama UThAvavAM paDaze. vidyApIThathI ame morArajI paDiyAjIno navo baMgalo baMdhAya che tyAM thoDuM rokAyAM. paDiyAjIe nAno sarakho samAraMbha yojAyo hato. mahArAjazrIe TUMkuM pravacana karyuM hatuM. tyAMthI navaraMgapurAmAM cImanalAla modIne baMgale gayA. temanA kuTuMbane maLyA. mahArAjazrIe TUMkuM prAsaMgika kahyuM. AjubAjunA ghaNAM bhAIbaheno AvyAM hatAM. eTale pharI paNa TUMkuM pravacana karyuM hatuM. jAherasabhA (koMgresa hAusa pAchaLanuM medAna) pU. munizrIe pagapALA pravAsa karI, amadAvAda zaheramAM praveza karyo. temanA vicAro ApaNe vAraMvAra vAMcIe chIe. te uparathI teo keTalI ucca naitikazakti dharAve che teno khyAla Ave che. hiMdustAnamAM sAdhuo che, teo sAmAjika bAbatothI alaga rahe che. tevA teo nathI. paNa janakalyANa aMge, samAja parivartana aMge, e badhAmAM rasa dharAve che. eTaluM ja nahi, Aje je vyavasthA che temAMthI samAjavAdI samAjaracanA mATe teo gAmaDe gAmaDe pharI prayatna karI rahyA che. te AnaMdanI vAta che. temaNe A miTiMganuM AmaMtraNa svIkAryuM che te badala amadAvAda zahera vatI huM AbhAra mAnuM chuM ane svAgata karuM chuM. (AMTI paherAve che.) mahArAjazrInuM pravacana : baheno tathA kAryakartA bhAIo. amadAvAdamAM lagabhaga pAMca varasane aMtare Avyo chuM. saradArazrI gayA ane tyArapachI mahAsamitinI beThaka hatI te vakhate Avyo hato. amadAvAda evuM sthaLa che ke, gujarAta saurASTra ane kacchanuM madhyavartI sthaLa jevuM che. eno pUrva itihAsa e pATanagara jevuM hatuM, tevo che. have e kevo phALo Apaze. gujarAta udAra che saumya ane madhura bhASAmAM te potAnA vicAro rajU kare che. paNa kyAM gUMca che te ApaNe vicAravuM joIe. punarracanAno prazna cAkaDA upara che. kadAca AjakAlamAM teno nikAla AvI jaze. paNa gujarAta jema pote potAnuM sattva sAcave che, rASTranI dRSTi rAkhe che tema sAdhutAnI pagadaMDI 157 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rASTranA je bhAgo saMkucita bhAva rAkhe che temanA taraphanI pharaja che ke nahi? te ApaNe vicAravuM joIe. huM tamArI jema rAjakAraNane joto nathI. bApujIe amadAvAdane pasaMda karyuM temAM kudaratano saMketa haze. e gujarAta eka rIte kasoTIe caDyuM che. vikeMdrita racanAne ApaNe mAnanArA chIe, paNa vacagALAnuM zuM ? tabakkA Ave che je vibhAgo saMkucita rIte vicAratA hoya tene Adarza koNa Apaze ? eno artha e nathI ke anartha sAme namatuM mUkavuM. paNa kaI evI kaDI khUTe che ke rASTra kasoTIe caDyuM hoya tyAre muMbaI rAjyamAMthI alaga paDavAnI peravI kare che. huM nAnapaNanA divaso yAda karuM chuM. zuM badhA loko muMbaI lUMTavA gayA hatA ? badhA AjIvikA mATe gayA hatA te vAta sAcI. paNa potAno parasevo reDyo che. kaccha ane saurASTra sAhasI ApyA che. bIjA pradezoe paNa ApyuM che. chatAM ATalI kheMcatANa kema ? vicArabheda hoya paNa paraspara duzamano hoya te rIte kheMcAkheMca kema thAya che? A mAruM duHkha huM rajU karuM chuM. gujarAta pAsethI Akho deza AzA rAkhe che. je pradezanI aMdara ucca puruSo pAkyA hoya tene yAda kema na kare ? bApujI A ja bhUminA putra che. ApaNe gaurava laIe chIe enI kaMI vizeSa pharaja che ke nahi ? khare vakhate gujarAta tyAga ane tapamAM AgaLa rahetuM AvyuM che ane Avaze. paNa payagAma koNa Apaze ? svarAjya AvyA pachI ApaNI pragati rUMdhAtI jAya che. rAjakoTamAM yuvaka-koMgresanA saMmelanamAM rasikabhAIe kahyuM hatuM : je peDhI jAya che tenI pAchaLa bIjI yuvApeDhI taiyAra thAya che ke nahi ? je koMgresa balidAna mATe hatI, tapa tyAga mATe hatI, te svarAjya AvyA pachI jhAMkhI kema paDI che ? enuM saMzodhana koNa karaze ? e roga lAgu paDyo che. sattA ane dhana emAMthI koNa mukta karaze ? jyAre bhagavAna rAma, kRSNa, buddha, mahAvIra AvyA haze te vakhate zarUAtamAM to lokoe patharA ja mAryA haze. "joIe to maMtharA hoya, joIe to anArya prajA hoya' paraMtu ATalo bhagIratha tyAga karanArane paNa loko phiTakAre che chatAM e sthitimAM paNa e lokoe vaida hovAno dAvo karyo nathI. potAnI davA ja karI che. chatAM prajAe e joIne sAra lIdho haze... koMgresanI sAme A prazna che ke kharekhara aMdaroaMdaranA jhupiMga karIzuM, sattAnI sAThamArI mATe 158 sAdhutAnI pagadaMDI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satata vicAronI Apale thAya, paNa sthAna javAnI taiyArI hoya tyAM prAsako paDe che. tyAM gujarAta zI rIte AgaLa vadhaze ? AvA rogo koI jillAmAM ochAmAM ochA haze, koI jillAmAM vadhAre. bIjA pradezamAM game te hoya, gujarAtamAM e sthiti ApaNe nahi icchIe. huM praznottarI karavA icchatA hato, paNa bolavAnuM kahyuM. koMgresa e eka dezanI ja eka saMsthA nathI, pakSa nathI paNa viziSTa che. AdikALa AvyA pachI gAMdhIjI koMgresane kema vaLagI paDyA ? teo badhe pharyA, guru zodhavA, guru kyAMya na maLyA, potAmAM maLyA, koMgresamAM maLyA. dezanI aMdara huM najara karuM chuM to A saMsthA jevI koI saMsthA najare paDatI nathI. eTale ja emAM pesatI kharAbIo mATe duHkha che ene dUra karavA mATe jyAMthI prevazadvAra hoya tyAMthI sudhAra karavo joIe. majura mahAjana ophisamAM rAtrI prArthanA pachInuM pravacana prArthanA zabda ja evo che ke mANasanA manamAM pachI e game te jAtano mANasa hoya, tene prArthanA gamI jAya che. yAcanA karavAno bhAva AvI jAya che. manuSya je maryAdita sthitimAM che te jotAM mANasone A saMskAra jema svAbhAvika che tema yAcanA karavAno paNa svAbhAvika bhAva hoya che. yAcanA konI pAse ane kevI karavI te savAla che. zaraNAgata bhAve jAya che ane bhautika vastu mAge che tethI saMtoSa thato nathI. asaMtoSa vadhato jAya che. paNa cetanA jevI aghAta zakti pAse yAcanA kare che tyAre tene koI amUlya vastu maLI jAya che. dhruvajI levA gayA bhautika vastu, jijJAsubhAva hato, ekAgratA hatI, bhAva hato. jyAre samaya Avyo tyAre teNe vicAra karyo ke huM jeno vicAra karuM chuM te to nAzavaMta che. paNa je rAjarAjezvara che temanAM caraNa pakaDI lauM to, kadI nAza pAme ja nahi. eTale caraNa mAMgyAM. A prArthanAnuM rahasya che bhautika vastu mATe, prArthanA che ja nahi. bApujIe sAmUdAyika prArthanAno cIlo pADyo. samAjanuM bheguM baLa thAya tyAre divya vAtAvaraNa sarjAya che. ApaNane preraNA maLe che. e baLa ApaNAmAM ja che ene pragaTa karavA mATenI A yAcanA che. mA potAnA baccAM sAthe pyAra kare che tyAre arasaparasa baMne premano anubhava kare che. Ama prArthanA karanAra ane prabhu baMnenI ekAgratA thAya to te AnaMda avarNanIya bane. sAdhutAnI pagadaMDI 159 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvakSetramAM rahIe to paNa AtmabhAna nava vismarIe.' game te sthitimAM hoIe to paNa bhAna bhUlIe nahi. majUra mahAjanamAM paNa A cIlo cAle che. jagatamAM mAruM koI nathI. mahenatanuM ja khAuM, phogaTa khAuM to cora kahevAuM. A vAta ja ApaNe vicArIe. - sAMjanA navaraMgapurAthI nIkaLI majUra mahAjana sevA saMghamAM mahArAjazrI padhAryA tyAre saMkhyAbaMdha majUra kAryakaroe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM hatuM. zrI.vasAvaDA, zrI somanAtha dave, zekha sAheba, zaMkaralAla beMkara ane anasUyAbahena hAjara hatAM. tA. 13-1-1956 : majUra mahAjana saMgha ophisa savAre 8-30 thI 10-00 gUjarAta vidyApIThathI nIkaLI majUra mahAjana saMghamAM AvyA. prArthanA bAda zrI vasAvaDAe prAsaMgika kahetAM jaNAvyuM ke, saMtabAlajI manuSya jIvananA vikAsa karavAno prayoga karI rahyA che. bApujIe e prayoga AphrikAthI zarU karI bhArata pahoMcADyo. te prayogamAM mAnavajAtano vikAsa kema thAya e mATeno prayatna saMtabAlajI karI rahyA che. teo lobha, moha mAyAthI para che. Izvarane prApta karavA prayatna kare che. emano prayoga gAmaDAMomAM thAya che. jyAM A dezanI 85 TakA vastI che tyAM prayoga cAle che. emanA prayoga vize temaNe kAryavAhaka maMDaLane ghaNIvAra vAto karI che. gAmaDAMmAM vasatI prajA jemano dhaMdho mukhya khetI che, e dhaMdho karanAra kheDUta ke khetamajUranI unnati kema thAya te mATe prayatna kare che. e je kaMI utpAdana karaze te sArAye deza mATe upayogI thaze. emanuM saMgaThana thAya ane e je kaMI mahenata kare temAM tene pUruM vaLatara maLe ane bIjAne upayogI thAya. jamIna nathI tevA pachAtavarga khetImAM majUrI kare che. majUro nA hoya temane grAmaudyoga gRha udyoganAM sAdhano pUrAM pADavA. trIjo mahattvano dhaMdho te gAyadhana. ene pALanArA gopAlakonuM sAmAjika Arthika jIvana kema UMce jAya, teno prayatna thAya che, saMtabAlajIno je prayoga cAlI rahyo che emAM ApaNA aMgone saMbaMdha karIne karavAmAM Ave che. ApaNe mahAjana sthApIne kAma karI rahyAM chIe. bApune raste cAlavA prayatna karIe chIe. pU. saMtabAlajI je kaMI kare che tenI AMkaNI thaI zake 160 sAdhutAnI pagadaMDI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi. kayA mArge kAma karo cho ? emAM nItimattA keTalI che ? te upara kAmano AdhAra che. lAkho rUpiyA kALAbajArathI meLavyA tenI kaMI koI kiMmata nathI. paNa mahenata karIne yajJathI meLavelI thoDI rojInI kiMmata che. saMtabAlajI A kAma karI rahyA che. majUra mahAjana je prayoga kare che temAM saMtoSa thAya che. amo haju bALaka chIe, bhUlo paNa karatAM hoIzuM chatAM amo Izvara pAse mAgIe chIe ke, amane sAco mArga batAvo. bhUlamAMthI pAchA vaLIe. ame jANIe chIe ke dezanI moTI vasatI gAmaDAMmAM che. bekAra che, ardha bekAra che. temane khAvAnuM maLaze to ja amane khAvAnuM maLavAnuM che. eTale ame gAmaDAMnA praznone ciMtAnI najare joIe chIe ane bane teTalA upayogI thavA prayatna karIe chIe. gAmaDAM ane zahera vacce samanvaya thAya te mATe ame prayatna karIe chIe ane te mATe amone pU. zaMkaralAlajI ane bIjAo taraphathI mArgadarzana maLe che. A dezanI aMdara zahera thaI gayAM che, vijJAno AvyAM che, kArakhAnAM paNa thayAM che. e badhAno nAza thaI zakato nathI. paNa eno upayoga janatAne hitakArI kema thAya, teno prayatna karavAno che. huM bahu samaya levA icchato nathI. pU. saMtabAlajI AvyA che, kAryavAhaka maMDaLanA sabhyonI icchA hatI temane maLavAnI, have ApaNane pU. saMtabAlajI mArgadarzana Ape. pU. mahArAjazrI: Aje tamArI samakSa maLavAno moko maLyo che tene tamo dhanyabhAgya tamArAM mAno, paNa mane saMtoSa thayo che ane mAruM paNa dhanya bhAgya che. tame e paNa jANo cho ke koMgresa ane majUra mahAjana dvArA AgevAnI nIce UbhI thayelI inTaka tarapha mane mAna che. emane jyAre jyAre maLuM chuM tyAre mane AnaMda thAya che. dezanI aMdara je tAkAta pedA thaI che temAM racanAtmaka kAryakramono phALo che temAM zaMkA nathI. paNa vyakti karatAM saMsthAnI tulanA karavAnI Ave tyAre saMsthAne mukhya gaNavAmAM huM mAnuM chuM. tame nAnAM moTAM je kAma karI rahyAM cho te dezanuM sadbhAgya che. zaMkaralAlabhAI ane anasUyAbahena adaba rAkhe che chatAM nAnAmAM nAnI vAtomAM dhyAna rAkhI rahyAM che te uttama namUno che. saMsthAnA baMdhanamAM na baMdhAya chatAM saMsthAnI pratiSThA, apratiSThAmAM bhAgIdAra banavuM te ghaNuM UMcuM kAma che. sAdhutAnI pagadaMDI 161 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArAyaNa to have sAruM thAya. vasAvaDAjIne lAgyuM haze ke amArA kAmanAM vakhANa ame zuM karIe. kadAca vakhata paNa nA hoya. bhAlanaLakAMThAmAM je prayoga cAle che tenI TUMkI mAhitI mArA ja mukhe ApuM. dezanI aMdara je judAM judAM kAmo cAle che. hamaNAM kahyuM tema gAmaDAM ane zaherano samanvaya ane gAmaDAM ane duniyAno samanvaya kema thAya ane te paNa naitika rIte. tene mATe mArA manamAM eka savAla che. kudarata tarapha jonArA moTA bhAganA mAnavIo gAmaDAMmAMthI jovA maLe che. ethI je kudarataniSThA preraNA ApI AgekUca karAve che tevI vastu gAmaDAMmAM hoya to samanvaya karavo che. te kAma gAmaDAM pUrAM karaze, ema lAgavAthI huM gAmaDAM tarapha vadhAre dhyAna ApuM chuM. grAmaudyoga, majUro, pazupAlako ane kheDUto A traNa gAmaDAnuM aMga che. bhArata khetIpradhAna deza che tene mATe gAya joIe. eTale e lakSamAM rAkhIne gopAlaka maMDaLanI vAta karuM chuM. mAtra paisA mATe nahi ke AjIvikA mATe nahi, paNa jIvana ane jagatanA samanvaya mATe prerakabaLa tarIke AvAM maMDaLo joIe. ApamAnA ghaNA jANatA hazo ke naitika bhAvono prayoga e navo prayoga che. bajAramAM game te bhAva hoya paNa naitikabhAve vecANa karavuM. e sAmAnya vAta nahotI chatAM e kAma thayuM. bApujInI IcchA kaMIka sarvodaya maMDaLanI racanA karavAnI hatI paNa te svapra adhUruM rahyuM. meM ane ravizaMkara mahArAje joyuM ke kaMTrolathI nIti marI paravAratI jAya che. kheDUtone potAnA bhAva maLatA nathI eTale zuM karavuM ? teno prayatna thayo. kaMTrola gayA ane naitikabhAva baMdhAyA. zarUAtamAM nItine mAnanArA 16 sabhAsada taiyAra thayA, pachI vadhatA rahyA. 20 hajAra maNa kamoda e naitikabhAve maLI. naitikabhAva rU. 10 hato. bajAramAM chevaTe tenA 26 thayA hatA. AmAMthI AgaLa vadhatAM lAgyuM ke gAmaDAnuM niyojana karavuM hoya to Arthika bAbatamAM svAvalaMbI thavuM joIe. temAMthI pharajiyAta bacatano siddhAMta Avyo, e bacatathI camatkArika phAyado thayo. eka eka maMDaLI lAkha rUpiyA sudhI zerabhaMDoLa karI zakI che. pahelAM vepArI varga kheDUtone bacata zIkhavato paNa pachI to lAlaca mATe khotAM zIkhavato thayo. varAkharA kharcamAM kheDUta pAyamAla thato gayo temAMthI A rIte rasto kADhyo. 162 sAdhutAnI pagadaMDI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo savAla Avyo paisA vadhyA tenI sAthe aniSTa paNa vadhavA lAgyuM. TaMTA vadhyA, jamInonA prazna AvyA. temAMthI lavAdono siddhAMta Avyo. ne nIti darekane game che paNa temane taka maLatI nathI. te taka UbhI karI. jyAM anaitika tattvo vadhavA lAgyAM. polIsa baLathI siddhAMta na jaLavAI zake. dhruva kAMTo hAtha upADo to hato tyAMno tyAM eTale ame evA tattvo sAme zuddhiprayoganuM zastra vAparyuM. sahakArI maMDaLImAM paisA nA bharAya to paNa zuddhiprayoga thAya. AnI bhAre saphaLatA amane maLI che. pAlanapurano prasaMga tame jANyo haze. emAM paNa samaja-gerasamaja UbhI thAya che, paNa dhIme dhIme samajAI jaze. prAyogika saMgha badhAM naitika mUlyonuM saMcAlana kare che. prayoga kare che mATe prAyogika saMgha nAma pADyuM. kheDUto, majUro, gopAlakonI vAta AvI. eTale majUra mahAjana ane Inphaka ApoApa AvI jAya che. baMdhAraNa ja lakhAyuM che, induka sAthe samanvaya rAkhavo. mane saMtoSa thAya che ke tame badhAM e praznomAM rasa laI rahyA cho. inkanuM vArSika adhivezana thayuM tyAre pramukha tarIke vasAvaDAe be pAyAnA TharAvo mUkyA. gAmaDAMnA dhirANano prazna bIjo TharAva gAmaDAMnA utpannanA poSaNa jeTalA bhAvo maLavA joIe. zoSaNa karavA mATe nahi paNa poSaNa jeTalA bhAvo maLavA joIe. kheDUta Takaze to bIjA vargo Takaze ane gAmaDAM vikAsa pAmaze to deza vikAsa pAmaze. kastUrabA phALAmAM majUroe phALo Apyo. 194ramAM bhoga Apyo. A badhI vAto mahattvanI che. tenA karatAM kadAca kArakhAnAM baMdha thAya, chatAM grAmaudyogo cAle, tene mATe majUra mahAjana prayatna kare che. tenI kiMmata mAre mana kharekhara moTI che. A kAma sAruM che te tamArA mATe ke gAmaDA mATe ja nahi, deza mATe sAruM che. eTaluM ja nahi nIti mATe sAruM che. nIti haze to ja lohI pavitra thaze. e pavitra vicAra karI zakaze. bekArI rAkhIne mUDInI vaheMcaNI karavI tenA karatAM dhaMdho ApIne mUDInI vaheMcaNI karavI te ja ucita vAta che. kAraNa ke temAM nIti che.paradezanA loko vakhANa kare che tenuM kAraNa nIti che. dareka mANasane rojI maLe nItithI maLe, chatAM svamAna haNAya nahi, satya sacavAya. A dRSTi dhyAnamAM rAkhIne prayoga cAle che. AmAMthI ja gaNotadhArAno prazna udbhavyo. bekArI sAdhutAnI pagadaMDI 163 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maTADavAno upAya jamIna che ema saune lAge che tyAre tenI vaheMcaNI karavI zI rIte ? gaNotiyo kAyado toDe, to lokazAhI koI divasa saphaLa thAya nahi. tyAre gaNotiyAe jamIna choDI devI ? nA hoya to tenI sAme zuddhi prayoga karavo joIe. jara, jamIna joru ne milakata mAnI, kharI rIte e milakata nathI. jamIna jIvavAnuM sAdhana che. zoSaNa nAbUda karavuM te rAjyanI pharaja che. nAnAne vaLatara vadhAre ApavuM, moTAne ochuM ApavuM. lAkha ekavALAne sarakhuM ane eka ekaravALAne sarakhuM e kema cAle ? kAyadAnI muzkelI haze paNa te pheravavo joIe. nijhAmane vadhAre sAliyANuM ane nAnA ThAkorane nAnuM apAya che tema. - jo poSaNa uparanI jamIna phAjala pADIe to ghaNA kuTuMbone rojI maLe. pratinidhiomAM bahenonI saMkhyA vadhe te jarUrI che. TIMcara pINuM hamaNA vadhatuM jAya che, tame prayatna karo cho, paNa vadhAre jalada prayatna karavo jarUrI che. baheno ghaNuM kAma karI zakaze. lavAdI tarapha tamAruM lakSa che. tene mArI zubhecchA che. gAmaDA tarapha vadhAre lakSa ApavA tame aMbara carakhAnuM AMdolana calAvo cho tethI mane AnaMda thAya che. sarakAramAM gayelA ApaNA pratinidhio paNa e ja kAmamAM lAgI rahyA che. gAmaDAMo sabhara thaze teTalA ApaNe sukhI thaIzuM. svarAjaya vakhate jema AMdolana calAvyuM tema grAmarAjya mATe paNa calAvavuM paDaze. temAM tamo badhA sahAnubhUti dAkhavazo. zaMkaralAla beMkara : pU. saMtabAlajI ahIM padhAryA che ane suMdara upadeza Apyo che te badala tamArA badhAM vatI temano AbhAra mAnuM chuM. saMsthAnuM teja to ja vadhe che ke jo nItiparAyaNatA ane Izvara parAyaNatA rahe. saMtabAlajI nItinI bhAvanA phelAvavA mATe prayatna karI rahyA che. tenI sAme anItine mAnanAra tattvo sAmano karavA bahAra paDe che. A badhAmAM nIti kema jIve tene mATe ApaNe sau prayatna karIe. satyane mArge javA, AnA sivAya koI upAya nathI. manuSyamAtra apUrNa che. zuM sAcuM che, zuM khoTuM che teno nirNaya karavo. sAmAnya mANasa mATe sahelo nathI. paNa Izvara aMtaramAM vase che teno avAja sAMbhaLIne AgaLa vadhIe to mArga cokhkho jaNAI rahe che. hRdaya parivartanane mATe prema joIe. prema hoya to ghaDIkamAM pariNAma kharAba lAge paNa bhaviSya to tenuM pariNAma sAruM ja Ave che. 164 sAdhutAnI pagadaMDI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaktinI vicAra zaktinI chUTa rahe ane kAma thAya te ja sAco rasto che. bApujIe A ApaNane batAvyuM che. baLathI nahi paNa asahakAra karIne, Teko nahi ApIne, ApaNe anyAyano sAmano karI zakIe. pU. saMtabAlajInI doravaNI satata maLatI rahe. teo majUra mahAjananA mahemAna banyA che. ahIM nivAsa karyo che. saMtapuruSanA AzIrvAda maLe to ApaNe sukhI thaIe. eTale pharIthI tamArA sau vatI AbhAra mAnuM chuM. tA. 13-1-1956 : premacaMda rAyacaMda TreniMga kaoNleja vidyApIThathI nIkaLI premacaMda rAyacaMda TreniMga kaoNlejamAM AvyA. prathama prArthanA thayA bAda mahArAjazrIe racelA "pagale pagale sAvadha rahIne premaLatA pragaTAve jA'. gIta suMdara abhinaya sAthe bALakoe gAI batAvyuM. prinsipAle prAsaMgika kahetAM jaNAvyuM ke, mahArAjazrInA nAmathI ApaNe sau paricita chIe. samAjavAdI DhabanI samAja racanAno prayatna teo karI rahyA che. navI tAlIma mATe ApaNe prayatna karI rahyA chIe. paNa keTalIkavAra aMdhArA AvI jAya che. to mahArAjazrI ApaNane prakAza Ape. mahArAjazrI : upAdhyAyagaNa baheno ane bhAIo Aje ApaNe vizeSa sAthe rahIe te mane game. paNa tamo jANo cho ke amadAvAda kasa kADhI le tevuM che. eTale traNa vAge ATopavuM paDaze. mArI icchA hatI ke huM kaMIka kahuM ane tame mane pUcho. pUchavA jevuM to tame kahI dIdhuM che. have huM kahIza. samAjazikSaNa gaMbhIra viSaya che. eka to samAja ane bIjo bhAga zikSaNa eTale samAjanuM ghaDatara. mANasa mAtra zarIradhArI prANI ja nathI, tema e sAmAnya rIte jIvanAruM prANI nathI. e haMmeza kaMIka ne kaMIka umeravAno prayatna karatuM hoya che. eTalA mATe manuSyanA samAjane samAja kahevAmAM Avyo che. prANIonA samAjane ToLuM kahevAmAM Ave che. samAja e ToLuM to che ja. kAraNa sAthe rahevuM paDe che. vyaktinI sAthe samaSTi che. paNa sama upasarga lAge che. sArI rIte rahI zake, tevo samAja. Aje sArI rIte samAja rahI zake che, te zikSako mATe koyaDo che ene navI tAlIma kahevuM gaMbhIra che. teno khyAla Ave che. zikSaka mAtra akSarajJAna Ape to e samAja zikSaka nahi banI zake. evuM zikSaNa to sAdhutAnI pagadaMDI 165 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya mANasa ApI zake che. paNa kaMIka judI jAtanuM zikSaNa Ape, pote UMco jAya ane bIjAne upayogI thAya evuM zikSaNa jarUrI che. bahAranI rIte mANasa sabhya banyo che paNa aMtaHkaraNa tapAsavAmAM Ave ane kharekhara enA phoTA paDatA hoya to kharekharA mAnavI keTalA aMza che teno khyAla AvI jAya. Ajano mAnava keTalIkavAra kUtarAnI sAthe hoDa bakI rahyo hoya tema lAge che. eka kUtaruM bIjI zerInA kUtarAne sahI zakatuM nathI. turata ghUrake che ane kahe che tuM vaLI kyAM AvyuM ? UMDA Utaro. rASTra rASTra vacce juo, zerInA zvAnone juo ke gharamAM juo ! evI monopolI rAkhI beThA che ke enA pariNAme jyAre duniyA ema icche che ke mAnavasamAja pAsethI kaMIka meLavIe. paNa jayAM mAnava mAnavanuM bhakSaNa karato hoya tyAM zuM levAnuM hoya ? evI ja bIjI vAta manuSya e kharekhara jema potAnA zarIrane zaNagAre che, suzobhita kare che te bAbatamAM pragati ghaNI karI che. paraMtu enuM manomaMdira keTaluM asvaccha che enA suzobhana mATe kaMI prayatna kare che ke nahi e paNa samAja zikSako sAme savAla che. ApaNAM vastro tapAso, AbhUSaNo tapAso, gharanI sajAvaTa tapAso emAM zuM dekhAya che ? rAmAyaNano hanumAna prasaMga Apa jANo cho. motInI mALAmAM rAma dekhAtA nathI to phoDI nAkhe che. e rAjA kayA ? nItinA rAma jue che. kAraNa ke e nara karatAM vizeSa hatA. A dAkhalo e batAve che ke ApaNI sAmagrI hRdayane zaNagAra Ape che kharI ? jeTaluM vicArIe teTaluM ochuM che. yaMtroe ApaNo vikAsa karyo che kharo ? eka deze bIjA dezano vicAra nA karyo. evAM pralobhano UbhAM karyA ke AMkhane AMjI de. pariNAme laDAIo cAlI emAMthI mAkhaNa nIkaLyuM. e mAkhaNa te eTama. mANasa bahAranA zikSaNano vikAsa karI rahyo che. parIkSAmAM pAsa thavAnuM che. parIkSAnA samayamAM dhamAla hoya che. UjAgarA karIne pAsa thavuM pachI pratyAghAta paDe che. dareka viSayamAM mANasa aNIne vakhate taiyAra thAya che. dhamAliyuM jIvana banI gayuM che. samAja zikSaNa sAme bhagIratha kAma paDyuM che. mANasa je ghareDamAM cAle che, te ghareDamAM ApaNe cAlavuM che ke kAMI navo cIlo pADavo che ? samAja kaheze be ekaDe agiyAra, to ApaNe kahIzuM, be ekaDe agiyAra. be ekaDe be, sAdhutAnI pagadaMDI 166 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to kahe be ekaDe be, agiyAra tyAre bane ke be jaNa sAthe rahe, zeTha nokara thAya to be ekaDe eka. Aje to sAthI eTale nokara banI gayuM che. zeTha eTale hukama karanAra. bahenone moTo bhAI hukama kare che, mAtA be dIkarAmAM bheda pADe che, dIkarAne vadhAre bhAga Ape to samAja zikSako A ja tAlIma Apaze ke kaMIka navuM ja Apaze. pAchaLa paDelAM mUlyane AgaLa dhapAvavAM paDaze. AgaLa dhapelAMne sAMtvana ApavuM paDaze. khaMDanAtmaka vastu na lo. vidheyAtmaka vastu lo. baheno-bhAIonAM saMbaMdho, zeTha-nokara jevA rahe tyAM sudhI navo samAja thAya nahi. naItAlIma A zIkhave che. jApAnamAM TelivijhanathI tAlIma Ape che. bhAratavarSa mAne che ke mAnava jIvanamAM eno prakAza paDyo che ke e jyAM jAya che tyAM eno prakAza paDe che. sAcuM zikSaNa paDachAyAmAMthI nahi maLe. aMdaranA tattvathI maLe che. copaDAmAMthI zikSaNa nathI maLatuM. sAco zikSaka pustakane sAdhana banAvaze. sAdhya aMtaramAMthI Apaze. ApaNe sAdhanane sAdhya banAvyuM che. keTalAka kahe che, naItAlIma eTale reMTiyo, bahu bahu to udyoga sAthenuM zikSaNa. te naItAlIma. enI jarUra che paNa prANa to navo samAja kevA prakArano thaze te vastune UbhI nahi kare. tyAM sudhI naItAlImanuM hArda Avaze nahi. khetI, reMTiyo badhu haze chatAM mAdhyama mAnavatAnuM haze, mAnavatA haze to ucca jIvana kona kahevuM teno khyAla Avaze. AvA samAjano ghaDavaiyo, zikSaka zI rIte bane, te agatyano prazna che. ghaNIvAra zikSako phariyAda kare che. amAruM vetana tamArA karatAM ochuM ? huM temane dilAso ApuM chuM ke tamArI vAta nyAyI che. paNa mAno ke tamAruM vetana gavarnara jeTaluM karavAmAM Ave, to saMtoSa mAno ne ? mane lAge che ke saMtoSa nahi thAya. jarUriyAtono vadhAro karavAthI kadI tRpti thAya nahi. jarUriyAtanA vadhArAmAM sAcuM zikSaNa UDI jAya. mAtR-pitR ane atithi traNe tattvo gurumAM samAI jAya. jo ema nA karI zakIe to paMtujI koI kahe to duHkha nahi mAnavuM. ane paMDitajI banavuM hoya to tene lAyaka banavuM joIe. amane loko AMgaLI cIMdhIne kahe che. pelA pUjaDA jAya. pUjyamAMthI apabhraMza pUjaDo thayuM. vadhAre lIdhuM, ochuM dIdhuM eTale Ama banyuM. jo gALa lAgatI hoya to pUjyane lAyaka thavuM joIe. A vAta tamane lAgaze kaThaNa, paNa je loko rasa cAkhe che temane e AnaMda sAdhutAnI pagadaMDI 167 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ape che. ravizaMkara mahArAja keTaluM bhaNyA che. daSTi bolavuM hoya te daSTi bolaze. chatAM zabda zabda naItAlIma jhare che. zikSaka e brAhmaNa che. brAhmaNanuM bhAmaTo thayuM. guNamAMthI nIce utarAya to Ama bane. pharIpharIne tamAruM dhyAna kheMcIza ke havenI naItAlIma, navo samAja kevo racavo che, tenuM citra sAme rAkhIne haze. emAM zikSAne sthAna nahi hoya. ahiMsaka zikSAne sthAna haze. vidyArthI bhUla kare to zikSakanI AMkho joIne te cetI jAya. bApujI eka divasa upavAsa kare to, Akho deza hAlI jAya. loko kahe che, bhaya vagara prIta nahi. huM kahuM chuM prIta vagara bhaya nahi. premabaLa satyAgraha haze. sAcA zikSakane vetananI ciMtA nahi karavI paDe. enAM bALako bhUkhyAM haze to loko nahi khAI zake. ApaNe eTalI tyAganI zakti keLavavI joIe. presa konpharansa 3 thI 4 - patrakAro sAthenuM milana sAMjanA 3 thI 4 akhabArI pariSada koMgresa hAusamAM yojAI hatI. somanAtha dave, vasAvaDA, trikamabhAI paTela, bhavAnIzaMkara mahetA, kapilarAya mahetA va. paNa hAjara hatA. vasAvaDA thoDA vakhata pachI gayA hatAM. prathama mahArAjazrIe gaNotadhArA vize, dIkSA pratibaMdhaka bila, patrakAronI pharaja vize, ane prA.saMgha vize prathama khulAso karyo hato. tyArabAda patrakAronA praznono javAba Apyo hato. sAMjanA maganabhAI paTela, mANekabhAI zAha, Do. choTubhAI paTela maLavA AvyA hatA, pAchaLathI kurezIbhAI paNa maLavA AvyA hatA. DaoN. choTubhAIe dUdha yojanA, ane netrayajJa vize vAto karI. mANekalAlabhAIe pAIpa yojanA vize vAta karI. rAtre 7 thI 7-30 majUra mahAjana oNphisanI kAryavAhI joI hatI. phariyAdonA nikAla kevI rIte thAya che, te joyuM. beMkakhAtu, lavAjama khAtuM, aMbara carakhA khAtuM va. joyuM. zrI. zekhe sAthe rahI badhuM batAvyuM. kArakUno badhA rokAyA hatA. saue adababhera UbhA thaI mahArAjazrIne mAna ApyuM. rAtre prArthanA pachI prArthanAnuM rahasya, ane nItimaya jIvana vize pravacana thayuM. somanAthabhAInA AbhAra darzana bAda sau vikharAyAM. 168 sAdhutAnI pagadaMDI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 14-1-1956 : savAranA maganabhAI ra. paTela gaNotadhArA aMge vAto karavA AvI gayA. tyArabAda paMDita sukhalAlajInI temanA nivAsasthAne mulAkAta lIdhI. tyArabAda prabhudAsa paTavArIe dIsA pratibaMdhaka bila vize carcA karI. mahArAjazrInuM maMtavya kAyadA karatAM prajA jAgRti tarapha vadhAre che te temaNe jaNAvyuM. zreyasanAM mukhyA nIlAbahena maLyAM temaNe tyAMnI keLavaNI aMge keTalIka vAto karI. tA. 15-1-1956 : bhArata sevaka samAja ophisa (pAnabreranAkA)mAM zuddhiprayoga aMge vArtAlApa prathama zrI rAvajIbhAIe prAsaMgika kahyuM. mahArAjazrIno paricaya Apyo. gAMdhIjInI philasUphI samajAvI ane bhArata samAja sevakane AzIrvAda Ape tevI vinaMtI karI. hAra paherAvI svAgata karyuM. mahArAjazrI : zuddhiprayoga zuM che ? teno hetu tenI vidhi vagere jANavA bhegAM thayAM cunaMdA bhAI-baheno tamo badhAM jANo cho ke bhAlanaLakAMThAmAM je kAma cAle che te kAma karatAM karatAM zuddhi prayoga jaDyo. vyakti ane samaSTi e baMne vaccenI samatulA sacavAtI nathI tyAM sudhI dUra jaIne paNa vyakti thAkI jAya che ane keTalIka vAra pAchI paDe che. eka vAta nizcita che ke vyakti ane samAjanA anubaMdhano vicAra nahi karIe to zuddhi prayoganI vAta samajAvAnI nathI. eka vAta gRhita laIne cAlIe chIe ke vyaktinuM jIvana vikAsazIla che. teno AtmA ane samaSTino AtmA sAthe ghaniSTa saMbaMdha che. tene nivArI zakAya nahi. ghaNIvAra bhAI-baheno savAla karatAM hoya che. gADInI kheMcanArI bAI ane moTaramAM besanAro bhAI ! bAIne lAge che ke amArA nasIba haze ema mAne che. karmanuM phaLa bhogavI rahI chuM ema lAge che. pelo bhAI paNa ema mAne che ke mArAM sArAM karmane lIdhe huM A sthitie pahoMcyo chuM. ahIM eka moTI kSati rahI jAya che. karma e eka vastu che ke mAtra vyaktine ja bhogavavA paDatAM nathI, paNa samAjane paNa bhogavavA paDe che, eka zAMta bALaka che tenI AjubAju tophAnI vAtAvaraNa hoya che ane tophAnathI vastu maLe che tyAre tene tophAna karavAnuM mana thAya che. vAtAvaraNa tophAnI bane che. prajAnI saMskRtinA paNa AvA sAdhutAnI pagadaMDI 169 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja banAvo che. eTale vyakti ane samAjane judA mAnIne cAlavuM e barAbara nathI. A vicAra zuddhiprayoganA pAyAmAM paDelo che. te ApaNe nahi bhUlavuM joIe. putra janmato hoya tyAre mAtA khAtI nathI. chatAM prasanna thAya che. A teno anubaMdha che pachI emAM keTalo rAga che te judI vAta che. e ja rIte baMnenuM alagApaNuM che. ekane eka cIjamAMthI AnaMda maLe che e ja cIjamAMthI bIjAne kaleza thAya che. AnaMdadhanajIe kahyuM mATI eka che. bhAjana judAM che. vyakti eka che, samAja teno paDachAyo che. eTale mArA karma samAja duHkhI thayo che ema mAnIne mANasa zuddhiprayogamAM joDAya. A vicAra Avyo zI rIte ? eTalA mATe kahyuM A vicAra ekAeka Avato nathI. paNa mANasa zuddha thato jAya che, vicAramAM UMDo Utarato jAya che. tema tema tene samajaNa paDatI jAya che. gAMdhIjIe AjIvikAnI zuddhi karI. AjIvikAnI zuddhi vagara sAttvika khorAka nahi maLe. sAttvika khorAka vagara evuM lohI banaze nahi ane azuddha lohI haze to vicAro malina ja AvavAnA che ane malina vicArathI kharAba kAmo thavAnAM che. eTale temaNe vicAryuM ke, mane je kesa khoTA lAge tene nA levA. Ama karatAM karatAM mAnava jAtanA bhedabhAvanI vAta AvI. kALAdhoLAnA bhedabhAva khUMcyA. paNa temano daSTikoNa judo hato. mane koIno anyAya gamato nathI. to mAre paNa bIjAne anyAya nA karavo joIe. pote vaiSNava samAjanA hatA. achUtone huM na apanAvuM to bIjAne kema kahI zakuM ? samAjamAM cAritryanI ja asara thAya che. eTale emaNe maLamUtranAM kUMDAM upADyAM. A prakriyA tame jANo cho. paNa ahIM eTalA mATe kahuM chuM ke satyamAMthI UThelo avAja keTalo AgaLa jAya che. kastUrabA bApujI sAthenA anubaMdhamAM samajayAM hatAM. paNa bIjA sAthe ane te paNa paMcamajAtinAM mUtranAM kUMDAM upAvaDavAM eTalethI anubaMdha thayo nahoto. bApujInI ahIM kasoTI thAya che. zuddhiprayoganuM ahIM darzana thAya che. koInAM maLamUtra sApha karavAM, te potAnA ja koI nAnA bhAInAM, AtmabaMdhunAM che e bhAva jagADavAno hato, uzkerATathI bApujIe e kAmane bA pAse karAvyuM ane tame naitika dabANa kaho ke je kaMI kaho te karavuM paDyuM. paNa aMtare prema hato eTale bAjI 17) sAdhutAnI pagadaMDI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudharI gaI. zuddhi prayogamAM A vastu mahattvanI che. masotAthI ke melA hAthathI arIso sApha thato nathI. Adarza game teTalo UMco hoya, paNa sAthe pahoMcavA mATe to A zarIra che. tenI keTalIka khAmIo rahevAnI. bApujIe vikAsanAM mArgamAM paDelI rUkAvaTo dUra karavA mATe paradezIone kahyuM, tame cAlyA jAva. vyaktigata dveSa nA rAkhyo. pachI bhAgalA AvyA. A kApAkApI kema cAle che ? bhale muslimaliga rAja kare paNa koI nA mAnyA. eTale noAkhalI pahoMcyA. jeTaluM jeTaluM iSTa thAya, teTaluM teTaluM aniSTa paNa upara Ave che ane e rAte goDasee goLI mArI. he rAma ! kahIne cAlyA gayA. have emanuM bAkI raheluM kAma AgaLa koNa calAvaze ? prAyogika saMgha calAve, bhArata sevaka samAja calAve ke bIjI koI saMsthA calAve. vyakti ane samAja judA nathI. e prazna prathama vicAravAno che. kharekhara ApaNane lAgatuM hoya ke paradezI laData pUrI thaI. have kaI laData bAkI che ? vicAra karo. amadAvAda kUdake ane bhUsake vadhatuM jAya che. bhalA ! zahera vadhe to makAno vadhe, paisA vadhe che. bIjuM kAMI vadhaze ? nItimattA vadhI che kharI ? cAritryanI ujjavaLatA vadhe che kharI ? ApaNI jarUriyAto vadhArIne sattA ane dhananI lAlasA rAkhIne ApaNA bhAMDuone upayogI thaI zakIzuM kharAM ? jo A vicAra Avaze to AvaraNo dUra karavAmAM ApaNe sau madadagAra thaIzuM. dhana ane sattA vadhe teTalA pramANamAM aniSTo vadhe che. koI TIMcara pIve, koI dArU pIve, bIjI bAju baheno agnisnAna kare. koI bALI nAkhe, be patnIno kAyado che to upapatnI rAkhe A badhAM aniSTo, Dagale ne pagale vadhatAM jAya to ApaNe kyAM jaIne aTakIzuM ? zubha cihno dekhAya che, borDe sArA vicAronAM ghaNe ThekANe dekhAya che.je saMsthAe dezane UMco lAvavAmAM mahattvano bhAga bhajavyo che. Aje moTA sthAne rahIne kAma karI rahyAM che. paNa enAM aMgo joIe chIe tyAre nirAzA thAya che. saMkhyAbaLa vadhe tethI kaMI tenI zakti vadhe che tema nathI. A vedanA karavAthI koI sudharI javAnuM che ema paNa nathI. paNa 'dilabhara dila' kahevA mATe tyAre kaMIka asara thAya che. Aje ApaNe vyaktivAdI samAjaracanAne badale samAjavAdI samAjaracanA banAvavAnI che. koMgresamAM vyakti zuddha thavA lAgI ene lIdhe koMgresa zuddha thavA lAgI ane enI asara deza ane duniyA upara sAdhutAnI pagadaMDI 171 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI. cUMTaNI e to mAtra sAdhana che paNa Aje e sAdhya banyuM che. pariNAme aniSTa AvyuM che. bhArata sevaka samAja taTastha rahevA prayatna kare che. mane lAge che rAjakAraNathI alipta rahevAthI zuddhi adhUrI raheze. jAte zuddha thavuM, samAjamAM zuddhi lAvavI. traNa rIte AdhyAtmika rIte, samAjanA dabANathI ane chelle rAjyanuM dabANa Ave che. vyaktinI zuddhi pahelI, zuddha thayelA sabhyovALI saMsthAnI zuddhi bIjI ane trIjI rAjyanI zuddhi. svecchAe tyAga karavo, jAte kaSTa veThavuM ane AgekUca karye javI. daza TakA loka svecchAthI tyAga kare, pacAsa samAjanA naitika dabANathI ane cAlIsa TakA kAyadAthI thAya. to lokazAhI vikasaze ane zuddha thaze. zaheromAM je masAlo che temAM jhera bhaLI gayuM che. eTale zarUAta gAmaDAMthI karavI. kudarata taraphanI niSThA tyAM paDelI che. mAnavabaLa tyAM paDeluM che. jIvanane upayogI utpAdana tyAM paDeluM che. A badhuM vicArIne huM gAmaDAMne mahattva ApI prayoga karuM chuM. mAtA pIMDa nIcovIne dUdha Ape che pachI ja e arasaparasa vAtsalya bhogavI zake che. mANasa bole che kharo ke tAro ane mAro AtmA eka che. paNa zarUAta nAnAthI karavI joIe. eTale sahakArI pravRtti ane te paNa bacata tathA moTo nAnA mATe ghasAI chUTe. paMcAyato lavAdIthI jhaghaDA patAve. anyAyI nA mAne to zuddhiprayoga kare. chelle pAlanapurano kisso chApAMomAMthI vAMcyo haze. racanAtmaka kAma karanArA brAhmaNo che. gAmaDuM vaizya che, jamIna, pazu ane grAmaudyoga e traNa eTale gAmaDuM. buddhijIvI, sarakArI kAmamAM kSatriya, zuddhiprayogamAM jAya. mANasa saMyamanuM lakSa rAkhIne jIve. bartha kaMTrolanA sAdhanonI tene jarUra nathI. pavitratAnI bAdabAkI ke bhAgAkAra na thavAM joIe. saMto to kema dhana kamAya ane kema pratiSThA maLe te upara ja dhyAna Ape che. Aje ghara gharamAM zuddhiprayoga karavA paDaze. mAtra samAjamAM nahi. ghauM ane kAMkarA bhegA thaI gayA che. kAMkarA vadhAre che eTale ghauM vINavAno vakhata Avyo che. je deza tyAga ane tapano namUno pUro pADato hato temAM gAmaDAMmAM, paMcAyatamAM javA mATe paDApaDI kare che. caudaziyA tattvo jaIne vikAsane rUMdhe che. kALI TopIne badale dhoLI TopI mUkI. doSa kono kADhavo. Dagale ne pagale zuddhiprayoga karavA paDaze. paNa prathama pote veThavuM paDaze, zuddha thavuM sAdhutAnI pagadaMDI 172 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDaze, ghaNA AvaraNomAM rAjya paNa javAbadAra che. je adAlato hatI temAM pheraphAra thayo nathI. koI garIba satya bole to tene sajAmAMthI mukti maLatI nathI ane dhanavAna jUThuM bolIne adAlatane chetare tene choDI mukAya che. vakIlo mAtra dhana tarapha jue che. A badhAmAMthI ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. aMbara carakho paNa A badhAnA saMdarbhamAM che. aMdhAdhUMdhI koI rIte sArI nathI. tene badale vadhAre sakriya banIne naitika dabANo UbhAM karavAM joIe. e dabANane tame game te nAma Apo. gaNotadhArAnI pAchava A ja bhAvanA che. je vicAraka che, tene mATe dhIraja rAkhavI pAlave tema nathI. bahu jhaDapabhera mUlyAMkano badalAtAM jAya che. prAyogika saMghanI beThaka baporanA 2-30 thI 5 prAyogika saMghanA sAmAnya sabhyonI beThaka zrI vADIbhAI jamanAdAsanA makAnamAM maLI. temAM kArobArInI nimaNUka karavAmAM AvI. kArobArInI nimaNUka cUMTaNIthI karavI ke sarvAnumatithI nAmo nakkI karavA athavA mahArAjazrI pote prayoga kare che eTale ene anukULa nAmo pote ja nakkI kare. A vize sabhyomAM carcA sArI cAlI. rAtre 7-30 vAgye prArthanA pachI poLanA cokamAM dhana ane sattAno kepha je zaheromAM lAgyo che temAMthI haTI gAmaDAMnA prazno tarapha sahAnubhUtithI jovA vinaMtI karI. lAuDaspIkara hatuM. ghaNA bhAIo AvyA hatA. tA. 16-1-156 : viSaya : jeno ane rASTra savAranA 9-00 thI 10-00 premAbhAI holamAM jAhera pravacana rakhAyuM hatuM. saurASTra sthA. jaina yuvaka maMDaLanA Azraye A sabhA yojAI hatI. prathama saMghanA mukhya kAryakare mahArAjazrIno paricaya Apyo hato ane mahArAjazrInA kAryone biradAvyAM hatAM. yuvaka maMDaLa bhale nAnuM hoya, paNa evA yogya puruSo pAse jaIe to ghaNuM mArgadarzana maLI zake che. baheno ThIka saMkhyAmAM AvyAM hatAM. A pravacana lokone khUba asarakAraka lAgyuM hatuM. aMtamAM maMtrIe mahArAjazrIno AbhAra mAnyo hato. jaina e mAtra jJAti nathI, koI vADo nathI. cokkasa vicArasaraNI dharAvatuM maMDaLa che. eno bhUtakALano javalaMta itihAsa che eTale AvA nAnAMmaMDaLo pharIthI e bhUtakALane tAjo karI zake che. rASTra amuka rIte jotuM sAdhutAnI pagadaMDI 173 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to tene huM TukaDo mAnuM. paNa bhAratanI saMskRtie samagra prANI jIvanano abhyAsa karIne vartAva AcaravA mATe satata koziza karI che. pAMca pAMca hajAra varSa pahelAnI saMskRti zodhAya che. temAM je kaMI utkarSa jaNAyuM tethI pratiSThA ApyA sivAya cAle tema nathI. eka samaye bhAratanI saMskRti mATe AkhI duniyA jhaMkhatI hatI. paNa vacalAkALe dharma bAbata paDatI cAlI. kalo vadhyAM ane hiMsaka zakti khIlatI gaI. ahiMsA jhAMkhI paDI enI asara jaino upara paNa thaI. gAMdhIjIe naitika tAkAtane pharI jAgRta karI ane duniyAne zIkhavyuM ke mANasa paDe che, AkhaDe che, pAcho caDe che. saMskRtinuM paNa evuM ja che. temaNe naitika mUlyAMkano sthApyAM. jainoe A vAta prathama pakaDavI joItI hatI. paNa haMmezAM prathama vicAra Ave tyAre mANasa tene jhaTa apanAvI zakato nathI paNa pachI dhIme dhIme geDa besI jAya che. mArA manamAM maMthana cAlatuM hatuM ke jeno vizvadharmane mAnanArA che. AcaranArA che te ATalAM saMkucita kema banI gayAM ? rAjacaMdra kahe che vaizyavRtti AvI ane lobha vadhyo, temAMthI paDatI AvI che. dharmanI kadI paDatI thatI nathI. paNa enAM AcaranArAthI dharma jhAMkho dekhAya che. dharma raheze kyAM ? makAnamAM raheze ? bhIMtamAM raheze ? vAstavika rIte dharma mAnavAmAM ja rahe che. je dharma mArgadarzaka thato nathI, AgekUcamAM madada karato nathI te dharma TakI zake kharo? saMkhyAnI dRSTie kahevAya che ke jaino 12 ke 13 lAkha che. keTalAka phariyAda kare che. bIjA dharmo vadhe che jeno vadhatAM nathI. saMkhyAnI dRSTie haMmezAM sAcA dharmaniSTo ochA rahevAnA. guNavattAnI dRSTie jaina dharma vizvavizALa che. tenA sUtro guNavAcaka che. paMca parameSTIno maMtra e ja banAve che. namo arihaMtANam rAgadveSathI mukta hoya temane vaMdana. game te komanA paNa siddhane namaskAra, namo AyariyANaM AcAryone namaskAra. namo uvajhAyANuM, upAdhyAyone namaskAra. koI jainone nA kahyuM paraMtu sau sAdhune namaskAra kahyA, sarva vizeSaNa lagADyuM. vizvanA sAdhune namaskAra kahyA, jaino jyAre A maMtra uccAratA haze tyAre lAgatuM haze A cha koTImAM AvatAM nathI. A dezavAsImAM AvatA nathI, A digaMbaramAM AvatuM nathI, vaiSNavamAM to Ave ja kyAMthI sAcI vAta judI che. jainone dharmadaSTithI e rIte jovuM che ke, ahiMsA ne satyanA AcaraNa 174 sAdhutAnI pagadaMDI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATenI vAto jhINavaTathI vaNAyelI che. AjanA jainomAM huM koyaDA jevo lAguM chuM. rAhatanAM kAmo thayAM tyAM sudhI vAMdho nahoto, dayA, dAnamAM vAMdho nahoto, paNa selsaTeksa AMdolana AvyuM tyAre lAgyuM ke A sAdhu kaI jAtanA. paNa dhIre dhIre samajavA lAgyA che. jainono pUrva ItihAsa bhavya che. siddhAMtane kAje potAnAM kuTuMba homI dIdhAM che. jyAre Aje nAnA nAnA bhedanI gAMTha eTalI majabUta thatI jAya che ke jayAre bahu tANe tyAre tUTI jAya che. Aje jaina samAja tUTI rahyo che. kUca karavAne samaye nAnA nAnA bhedo, IrSyAo ane bhajakaladAramAM paDI gayA che. gAMdhIjI sanAtana hatA kharA. paNa sanAtana dharmane TUMkI dRSTithI jotA nahotA. paMDito temane kahetA, tamo dharmano ekaDo jANatA nathI tyAre te hasatA ane kahetA je dharma mAnavajIvanamAM nathI Avato te dharma nathI. evo dharma tame batAvo to tamAro RNI thaIza. paMDito samajI gayA. tame mane kahezo kharAM ke jainomAM vyaktipUjA nathI tema parigraha pUjA che kharI ? sAmAyika yAda karavAmAM Ave tyAre pUNiyAne kema ? AnaMdane kema nahi ? pUNiyo to sAmAnya garIba mANasa hato. te pUNI banAvIne jIvana gujArato. AvatI kAlanI ciMtA nahotI ? sAmAyika eTale samabhAvamAM rahevuM. tame kahezo ke copaDAmAM ame ene yAda nathI karatA. zAlibhadrane yAda karIe chIe. zAlibhadranA jIvananA be TukaDA thaI zake nahi. jIvanano eka bhAga riddhino hato e riddhi eTale TrasTIzipa. TUMkamAM milakatanI kiMmata jaina dharma nathI. samRddhinI vAto jarUra Ave che. paNa zramaNanI upAsanA mATe zramaNo upAsaka eTale tyAga karyo nA hoya paNa tyAgane mokhare rAkhI TrasTIpaNe jIvanAro sAdhaka. A vAta upara vicAra karajo. AvI ja vAta balidAnanI che. siddhAMtane kAje kAyA homI dIdhI hoya evA aneka dRSTAMto tamane jaina dharmamAM maLI raheze. zibI mahArAja ane dadhicie samAjane kAje balidAna ApyAM che. eka kIDIne mATe potAno prANa homanArA jaina zAsano thayAM che. dharmaghoSa ke jyAre potAnA ziSyane kahe che, tuM A zAka laI Avyo che te paraThavI zake che. ziSya vicAra kare che. bhUla to meM karI che. Adarzano upAsaka potAnA balidAnathI kathAne sAdhutAnI pagadaMDI 175 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraje che, balidAna Ape che. bahAra duSkALa paDe che, anAja maLatuM nathI. potAnAM saMtAnone anAja ApatAM nathI. paNa dharmanI zraddhAne kAraNe amane Apaze to amAre balidAnanI kathA UbhI karavI joIe. anazana Acare che. AthI saMgrahanA aniSTane dhakko lAge che. AvA bhUtakALanA balidAna kathAvALA jaino duSkALa vakhate koI kALAbajAra kare to te sAMkhI zake kharAM ? dhana ane bhoganI lAlasA vadhatI gaI che. teTalA pramANamAM jaina zAsanano itihAsa dhovAya che. hajU na jAgIe to kyAM jaIne aTakIzuM ? sadbhAgya che ke have navo vicAra jAgyo che. yuvAno jAgyA che. yuvakamaMDaLoe jainajainetaramAM praveza karyo che. tema ja pravacano goThave che. paNa AthI cAlaze nahi. AcaraNamAM prathama AvavuM joIe. rASTramAM Aje judAM judAM pravAho kAma karI rahyAM che. mane lAge che ke gAMdhIjI ane jainadharmanI ahiMsA judI che. evuM mAnanArA kadAca bahu ochA haze. ahiMsA sarvatra vyApaka che. kaMdamULa vAparanArA paNa ahiMsaka hoI zake ane ahiMsAnI jyoti phelAve che. mAMsAhAra tyAga, are ! dUdha jevA padArthano tyAga lakSamAM levA jevo che. paNa mULa biMdu bIjAo sAthe udAratAnI sAthe, AcaraNamAM udAratA AvavI joIze. ravizaMkara mahArAja cInamAM gayA. tyAM mAMsAhArInI sAthe besIne jamatA. sugALavo haze to bIjA upara chApa nahi pADI zake. e viSayamAM bhale judAM rahyAM, bIjA viSayamAM sAthe ja chIe. kAkAsAheba phariyAda karatA jaina bahena AvyA. baTATA khAnAra sAthe ekatA anubhavI zakatAM nathI. sAdhu-sAdhvIo AvI vAto vistRta rIte mUkIne potAnA AcaraNa dvArA samajAvaze to jaino upara ghaNo prabhAva pADI zakaze. sahaastitvano artha e che ke bhinna bhinna vicArasaraNIvALA sAthe meLa pADavo, meLa pADIne premathI rahetAM AvaDavuM joIe. khAdI paherato hoya, bIjo nA paherato hoya, vaibhavI hoya, tenI sAthe meLa zI rIte pADavo. kAma agharuM che. paNa gAMdhIjIe ane mahAvIre batAvI ApyuM che. gosAlakanI vicArasaraNI kyAM ? mahAvIranI kyAM ? mahAvIranI vicArasaraNI potAne nAme gosAlake prasiddha karI. paNa mahAvIre kadIe tenI sAme AkSepa karyo nathI. tene mATe khoTuM bolyA nathI. raziyA Ave ke cIna Ave, ApaNe sAdhutAnI pagadaMDI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saunA mitra chIe. sau ApaNA mitra che. ame amAruM alaga astitva sAcavIzuM. chatAM prema rAkhIzuM. gAMdhIjInA jIvana upara zrImajInI bhAre asara hatI. loko gaurava le che paNa teo kahetA ke e mArA guru nahotA. bhUtakALamAM jaino mAnatA hatA ke amAro dharma sarvazreSTha che. amAro dharma eTale ahiMsA dharma. ApaNe thoDo phera ryo. ame je mAnIe chIe te dharma. jayAM jayAM satya che, tyAM tyAM jaino che. ahiMsA che tyAM mahAvIra che. ApaNe UlaTuM karyuM. amArA mahAvIra hoya tyAM jaina dharma. tAraMgAjImAM joyuM eka AMkhavALA ane eka AMkha vagaranA keTalIkavAra muhapattivALA mahAvIra banI jAya che. to kayA mahAvIra sAcA ? cihno to pratIka che. mahAvIra zarIra nathI. mahAvIra to eka prakAranuM saiddhAMtika baLa che. gautama, mahAvIranA zarIrane mahAvIra mAne che. paNa nirvANa pachI samajAya che ke mahAvIra badhe che. jyAM jyAM satya ane ahiMsA che tyAM badhe mahAvIra che. chatAM gUMca kyAM che ? te samajAtuM nathI. meM pUchayuM amadAvAdamAM jaino keTalA? 10 TakA che. emAM bhAga ane jAta keTalI ? bhale e potAnI rIte paNa udAra thaIne rahe to vAMdho nathI. paNa emanI javAbadArI kharI ke nahi ? prabhudAsa paTavArIjI maLyA hatAM. temane meM kahyuM, rAja samAja AgaLa nIcuM che. samAjalakSI rAja banavuM joIe. samAjanI asara tyAre thaze ke e dharmalakSI haze. dharmamAM vevalApaNuM hoya nahi. Aje azuddhio keTalI vadhI che. sAbaramatImAM sAMbhaLyuM ke jaino paNa TIMcarathI vaMcita nathI. AthI huM nirAza thato nathI. paNa e vicAruM chuM ke jainattva gayuM tyAM AvA aniSTa pesavAnA che. nathI peThuM te ja navAI che. seMkaDo sAdhu sAdhvIo upadeza ApyA kare che. thokabaMdha sAhitya bahAra paDe che. paisAthI paNa kadAca jaino AgaLa haze. prabhAva paNa paDato haze. chatAM AgekUca karavAmAM eka Tako paNa kema AgaLa AvatA nathI. vyaktigata rIte koI AgaLa Ave che paNa sAmudAyika rIte AgaLa AvatA nathI. bhAIo ane baheno Aje bhAratamAM je sthiti AvI che temAM dharmano phelAvo thaze, to samAja ane rASTra AgaLa jaze. rAjaye koI itihAsamAM krAMti karI nathI. ahiMsaka krAMti joItI hoya to dharme jAgavuM paDaze ane to sAdhutAnI pagadaMDI 177 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavatAnA, mAnavajAtanA bhedabhAva dUra karIne ekatAno dIpa jagAvavo joIe. pravacana bAda lAlAkAkAne temane ghera maLavA gayA hatA. temanI tabiyata narama hatI eTale ghera gayA. arjunavAlA tathA kuTuMbIjano hAjara hatA. khUba premathI vAto thaI. mahArAjazrIe gaNotadhArA bila ane AjanI koMgresanI paristhiti aMge paNa vAto karI hatI. temane tyAMthI dIkSA laIne nivAse AvI gayA hatA. baporanA 3-0 thI 4-00 jyotisaMghamAM pravacana rAkhyuM hatuM. A prasaMge keTalAMka sAdhvIjI AgaLathI hAjara rahyAM hatAM. zarUAtamAM zrI cArumatIbahene mahArAjazrInA racanAtmaka kAryano khyAla Apyo hato ane strIonA praznamAM mahArAjazrI je rasa laI rahyA che teno AnaMda vyakta karyo hato. mahArAjazrInuM pravacana jyotisaMgha saMsthA mArAthI ajANI nathI. bahenonA prazno e kharekhara to ApaNA samAjanA prazno che. samAjanA be aMga che strI ane puruSa. e baMnenAM zarIra judAM hovAne kAraNe keTalIka prAkRtika bakSiso judI hovAne kAraNe teomAM jema ekatA che tema judAI paNa che. e judAI ekatAne vadhAre saMgIna banAvavA mATe che. saMgItamAM joIe chIe ke badhA svara potAnuM alaga astitva sAcave che. tyAre enA rasano anubhava thAya che. tema strI ane puruSa eka ja prakRtti maiyAnAM aMgo che. paNa baMnemAM kSatio ane guNo che. e kSationo bhAgAkAra ane bAdabAkI thAya to saMsAra svarga bane eTalA mATe ja ardhanArI naTezvara, pArvatI-paramezvaro, sItArAma, rAdhAkRSNa ema ekarUpa zabda banyo che. strIne mahattva ApyuM paNa ApaNA durbhAgya kaho, ke mohamAyAnAM AvaraNa prakRti maiyA upara savAra thaI beThAM che. eka potAne mAlika mAne che, eka potAne gulAma mAne che. paNa jo baMne sahabhAgI che, sahakArI che ema mAne to jagatanA badhA jhaMjhAvAta osarI jAya. bApue A yuganI aMdara strInuM sthAna kyAM che te kastUrabA sAthenA vartAvathI batAvI ApyuM. emaNe tyAM sudhI kahyuM ke huM kastUrabAno zikSaka hato. paNa keTalIka bAbatomAM te mArI guru hatI. 178 sAdhutAnI pagadaMDI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bApujInI bhUla thAya to kAnanI bUTa pakaDe che. paNa sAthosAtha aMtarano prema jato nathI. huM ane te eka chIe. ghaNIvAra ema thAya ke rAme sItAne ghaDyAM ke sItAe rAmane ghaDyA ? tema bA ane bApujInuM che tame kalpanA karI lo ke, 29 varasanI uMmare pati ema kahe ke mane saMyama pALavAnI icchA che. saMyama vagara samAjanAM kAma nahi thaI zake ane bAe tarata saMmati ApI dIdhI. rAmakRSNa paramahaMsa game teTalA pavitra hoya paNa zAradAmaNi devIno sAtha na hota to ATalI pragati karI zakata nahi. Aje ApaNA samAjamAM A bhAvanA kema tUTI paDI che ? prakRti ane puruSa sAthe ja rahe che. sItA vagara rAma ane rAma vagara sItA alaga rahI zake ja nahi. enuM nAma ja saMsAra. ghaNAne thAya che ke, sonAno mRga hoto haze ke nahi ? ane rAma jevAne khabara nahi hoya ? paNa tyAM ja rAmanI khUbI che. emAM bhArata varSanI saMskRti che. pAMca hajAra varasathI cAlI AvatI saMskRtimAM bahenono phALo ocho nathI. Aje madhyayugamAM samAjanI aMdara je sthiti UbhI thaI hatI, bhedabhAva UbhA thaI gayA hatA. te vakhate bApu AvyA. ane strI zaktine jagADI. pikeTIMga karavuM hoya, lAThI jhIlavI hoya to baheno taiyAra. buddhinA kSetramAM paNa temano phALo yugayugathI cAlI Avyo che. gArgI ane mAgbI jevAM baheno thaI gayAM. Aje paNa che. cArulatAbahene tamArI bahenonI adAlata batAvI phariyAdo Ave che, tyAre jAya che. mAtA koI divasa puruSa jeTalI kaThora thaI zakatI nathI. mAre dhyAna e dizA tarapha doravuM che ke Aje deza sAme, samAja sAme, dharma sAme be prazna che. eka che to laDI jhaghaDIne hakko meLavavA ke pachI bhUlelA tarapha verano badalo verathI nahi paNa premathI laIzuM. strI nIti halakI nathI. te paNa eka cetana che, mAtA che, janetA che, ginI che. nyAyanI dRSTithI emane svIkAro eTale e udAra che. paNa strI che, mATe halakI che ema mAnazo to ame calAvI laIzuM nahi. paNa eno rasto premano haze. saMsthA hoya to ApaNane hUMpha maLe che. A yugamAM vyaktino avAja saMbhaLAto nathI. paNa saMsthAno lAbha che, tema bhayasthAna paNa che. ApaNe gharSaNano rasto nahi paNa premano rasto laIzuM. to badhAMnuM kalyANa thaze. sAdhutAnI pagadaMDI 179 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAo paNa potAnA alaga alaga cokA nA jamAve paNa eka sAMkaLathI baMdhAIne kAma kare, eka dhyeya rAkhIne kAma kare,trIjuM hakka ane anyAyone bhUMsavA mATe kayo mArga aMgIkAra karavo ? kAyadAnI jarUra raheze kharI paNa e ApaNane madada karanAro ApaNI pITha banaze. mULa to ApaNe jAte banIe. je saDo peTho che tenuM nivAraNa sAdAI ane saMyamathI Avaze to ApaNe hIrAnI baMgaDI vAparIzuM, sArAM kapaDAM paherIzuM to koI divasa zakti AvavAnI nathI. thoDuM kAma karatAM paNa zIkhavuM paDaze. strIone paDavAnAM be kAraNa eka lAlaca bIjuM bhoLapaNa ane IrSyA. sAsu ane jeTha jo dIvAsaLI cAMpe tyAre strI kyAM jaze ? dIkaro ane dIkarI vacceno bheda cAle che tene tilAMjali ApIe. sAsu ane naNaMda thaIne ApaNe paNa vahu upara IrSA nA karIe. A ApaNane pArAvAra nukasAna kare che. zArIrika, mAnasika ane Arthika traNe rIte nukasAnakAraka che. A vyasano choDIe, thoDuM bacAvatAM zIkhIe. komavAda nA rAkhIe. paDozamAM anyAya thato hoya to niMdA kuthalI nahi karatAM, chaDecoka kahIe ke e mAtra tamArI milakata nathI. samAjanuM aMga che. baheno puruSone kahI zake ke A zarIra mAtra ramakaDuM nathI. te saMyamane mATe paNa che. hamaNAM huM zuddhiprayoga vize ghaNuM dhyAna ApuM chuM. kAyadAthI gunA patavAnA nathI. samAjanI korTane tapa, tyAga dvArA jagADIe. ahiMsaka samAja racanA mATe ghaNA zuddhiprayoga karavA paDaze. bhAla naLakAMThAmAM huM prayoga karuM chuM. temAM tamo sAtha Apo. huM tamane sAtha ApuM. A vize vicArajo. pravacana bAda bahenoe keTalAka prazno pUchaDyA hatA. pahelo prazna e hato ke bALavAnA ane ApaghAtanA prasaMgomAM AgevAno e praznane bahAra nahi lAvatAM dabAvI de to amAre zuM karavuM ? saMtabAlajIe jaNAvyuM ke DhAMkapichoDo karavAnAM be kAraNa eka to pote emAM saMDovAyelA hoya, bIjuM A mANasanI pratiSThA jaze to ApaNA kAryane dhakko lAgaze. mane lAge che ke game tevuM UMcuM kAma hoya paNa cAritrya nahi hoya, nIti ke saccAI nahi hoya, to ApaNuM kAma cAlaze nahi. AvA kAryakarone kAryakaro kahevAya ja zI rIte ? chatAM cAlI rahyuM che. AmAM muzkelIo che. evA kAryakarone samAja Teko Apato hoya che, samAja 180 sAdhutAnI pagadaMDI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAMkapichoDo karato hoya che. baLanAra to baLI gaI, have zuM kAma nakAmo ukaLATa karavo ? paNa DozI marI gaI paNa jama ghara bhALI jAya tenuM zuM? eTale A calAvI nA zakAya. to rasto kayo levo ? samAjamAM jAgRti lAve, ApaNI zuddhi kare ane gunegAra tarapha napharata UbhI thAya Ane mATe zaddhiprayoga suMdara sAdhana che. ekavAra cIlo pADyo to pachI vAMdho nahi Ave. tame zuddhiprayoga pustikA vAMcazo e traNeya madade Avaze. prazna 2 : bALalagno ke evA prasaMgomAM koMgresa kAryakaro ane polIso ADe Ave che. tyAM zuM karavuM ? javAba : uttara gujarAtamAM meM joyuM tyAM loko kahe, nAnI chokarInAM lagna karavAmAM majA che. ame pukhta uMmaranI thAya tyAre ja sAsare mokalIe chIe. paNa dIkarI ne gAya, dore tyAM jAya." eka jamAnAmAM te ThIka haze. paNa have jyAre sattva jAgyuM che tyAre tenI IcchA paNa juo, e potAnuM hita moTI uMmare samajI zake che. keTalIka vAra e bhoLavAI jAya che. tyAM saMsthAoe madada karavI joIe. sAmAjika saMsthAo AmAM madada karI zake. prazna : bhajana ane bhaktine nAme nAnI bALAone bharamAve che, tyAM zuM karavuM ? javAba : dharmane nAme ghaNuM vevalApaNuM ApaNe tyAM cAle che. e vAta sAcI, paNa enI bhUkha poSAya tevo sAttvika khorAka maLavo joIe. saMnyAsinI baheno, bhaktabaheno che teo dhAre to ghaNuM kAma karI zake. paralokanuM ane A lokanuM sAdhe te ja sAco dharma che. mAtra paralokanuM sAdhe te dharma adhUro che. prazna : Aje vahunuM sau sAMbhaLe che, paNa sAsunuM koI sAMbhaLatuM nathI. to sAsue zuM karavuM ? javAba : A savAla badhAMne bahu gamyo lAge che. mane lAge che ke sAsu kauzalyA bane, to A prazna patI jAya, paNa vahu sItA bane ane sAsu bIjAM kaMIka bane to jhaghaDo thAya. have TAMkaNAM mAravAnuM choDavuM. puruSa strI upara TAMkaNAM mAryA, to sAsue vahu upara mAryA eTale pratyAghAta paDe che. vahu paNa eka divasa sAsu banavAnI che. te vahue dhyAna rAkhavuM joIe. sAsu paNa dIkarI Ave tyAre kAnamAM vAto nA kare ke vahune sAMdhA kare che sAputAnI pagadaMDI 181 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM nA lAge. baMne arasaparasa premathI jIve. A vakhate jayotisaMghamAM derAvAsI sAdhu ane sAdhvIjI paNa AvyAM hatAM. moTI saMkhyAmAM bahAranAM baheno paNa AvyAM hatAM. bahenone ghaNo AnaMda thayo. A rIte sAdhu-sAdhvIo AvatAM thAya to temane khyAla Ave ke samAja zuM mAge che ? tA. 16-1-1956 : asAravA-nIlakaMTha mahAdeva haThIbhAInI vADIethI nIkaLI ahIM AvyA. mahaMtazrIe mahArAjazrInuM svAgata karyuM. asAravA tAlukA koMgresa samiti taraphathI mahArAjazrInuM pravacana yojAyuM hatuM. sAMjanA mahArAjazrI mahaMtane maLavA gayA. tyAre keTalAka bhaktoe mahaMtane prathama phUlahAra paherAvyo. mahArAjazrI to phUlane sacetana mAne, paNa vaiSNavone kyAMthI khyAla Ave ? eTale mahArAjazrI saMkoca pAmatA rahyA. ame nA, nA karatA rahyA chatA bhaktoe hAra paherAvI dIdho. teo samajyA ke namratA mATe Ama kare che. joke mahArAjazrIe AnuM prAyazcita karI lIdhuM hatuM. rAtre prArthanA sabhA bAda aMbubhAIe ThAkorabhAI desAI sAthenI vAtacItano sAra kahyo hato. bAda mahaMtazrI maLavA AvyA hatA. temaNe sAdhu-saMgaThana vize ane naMdAjIe paMcavarSIya yojanAmAM sAdhuone bolAvyA che e aMge carcA karI hatI. ahIMnI jAherasabhAmAM mahaMtazrI ane bIjA sAdhuo paNa AvyA hatA. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke A dezamAM lAkho sAdhu che ane janatAne temanA tarapha apUrva zraddhA che. bhAratamAM mANasanuM mApa enI UMcAI pahoLAI para thatuM nathI. ema dhanadolatathI tenuM mApa thatuM nathI. kaI sattA upara birAjamAna che. tenuM paNa mApa nathI. paNa e keTalo tyAgI che, keTalo tapasvI che, keTalo phakIra che tenA upara mApa che. bhagavAna rAma ke kRSNa bhale phakIra nahotA. paNa phakIra jevA hatA. kaikeyI mAtA jyAre be vacana mAge che, dazaratha bhUchita che tyAre rAma saMbhaLAve che. te kahe che ! "mAtAjI ! pitAjI kema mUrzita thayA che te mane samajAtuM nathI. tyAre kaikeyI kahe che rAmane vanavAsa javAnuM thAya che tethI rAma kahe che, je mAtA-pitAnI AjJA uThAvavA taiyAra hoya che e putra baDabhAgI che. tyAre ApanI saMmati sAdhutAnI pagadaMDI 182 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pitAnI saMmati che tyAre mane joIe te maLe che. TUMkamAM lokonA AnaMdano pAra nathI. rAjyArohaNanI dhamAla cAle che. tyAre temane tyAga game che. A batAve che ke A bhAratavarSanA khamIramAM tyAga ja purAyo che. vanavAsa pahelAM paNa vizvAmitra sAthe rAkSasono mukAbalo karavA javuM paDyuM hatuM. A hiMdamAM, AvA tyAgavIronI pUjA thAya che. zrI kRSNa hAthamAM lAkaDI mAthe kAmaLI laIne gAyo carAvavA jAya che. e samajatA hatA, bhAratavarSa e koI mahelomAM nathI. paNa je loko parizrama karIne AjIvikA meLave che temAM che. bhagavAna mahAvIra jyAre gRhasthAzramI hatA. rAjA hatA tyAre phakIrI laIne cAlI nIkaLe che. eka ja vastra laIne nIkaLe che. e paNa chevaTe choDI de che. bhagavAna buddha paNa rAjapATa, mojazokha choDIne tyAgI banI nIkaLI jAya che. traNa dazyo jue che. zaba, eka vRddha ane eka dardI jue che ane AkhuM jIvana parivartita karI de che. A che amAruM bhAratavarSa. A tapasvIonI bhUmi che. - vartamAna kALe eka vibhUti pAkI. te mahAtmA gAMdhIjI. temanA pitA dIvAna hatA. berisTarI pAsa karIne vilAyata gayA tyAre emanI pAse bhAre pralobhana hatAM. tevA vakhate temaNe vicAra karyo A jIvana prabhunI prApti mATe che, janatAnI sevA mATe che. - Aje ApaNe e ja bhAratavAsIo roja kathAo vAMcIe chIe, sAMbhaLIe chIe, chatAM jIvana kaI bAju jAya che. maMdiro, pratimAo e to pratIka che. sAcuM tattva to "vAsudevam mayaMma sarvam" che. kharekhara A vAta sAcI hoya ane che to AvI viSamatA svarAjya AvyA pachI cAlI che kharI ? cAlI zake kharI ? goLanA mATalAnA AMka jevuM A che. eka mANasa goLanuM mATaluM levA gayo. mATalA para AMka hato paNa aMdara goLa nahoto. chatAM vepArIe kahyuM, AMkaDA che. eTale e pramANe paisA Apo. gharAke kahyuM, mAre AMkaDAnI jarUra nathI. goLanI jarUra che. Aje ApaNe AMkaDAnI kiMmata AMkIe chIe. mAlanI kiMmata gaNatA nathI. lebalane dharma mAnI lIdho che. satya, ahiMsArUpI goLanuM kaMI ThekANuM nathI. goLane makoDAM khAI gayA che. sAdhutAnI pagadaMDI 183 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanAM be aMgo eka dharmaAtmA, bIjuM dharmazarIra, AtmA mukhya che. AtmA vagaranuM zarIra nakAmuM che. sAdhunuM jIvana keTaluM kaThaNa che. chatAM Aje ATalA badhA sAdhuo kema thAya che ? lADavA khAvA mATe sAdhu jIvana nathI. e to tyAga mATe che. mahAtmA gAMdhIjIe amArA jevAne jagADyA. dharmane nAme cAlatA vahemo kADhyA. emane gosevA zIkhavI. paNa e gosevA mAtra mATalAnA AMkaDAnI nathI kaMI ! ApaNe tyAM eka pavitra tithimAM gAyanA pUMchaDAnuM pUjana karavAmAM Ave che. raziyAnA mahemAno AvyA tyAre, are kolonI joIne kahe, A kALuM dhana kyAMthI AvyuM. amAre tyAM gAya 60 ratala dUdha Ape che ane ahIM amAre tyAM bhAlanaLakAMThAnA gopAlakonI zuM dazA che tenuM zuM karavuM, te koI jotuM nathI. cA mATe bheMsanu dUdha joIe. gAyanuM dUdha pAtaLuM paDe che. vAta bIjI vicAra bIjo e kema cAle ? gAMdhIjI gayA che have lokomAM nirAzA vyApI che. tene khaMkheravAnI che. bhUdAna AMdolanathI lokomAM vizvAsa beTho che. paNa haju ghaNuM bAkI che. lokoe mAgelo kAnUna nahi Ave tyAM sudhI samagra prazna ukalaze nahi. bhAlanaLakAMThAnA lokone tyAga, tapanI vAto karuM chuM. have TIlA TapakAMno dharma nahi cAle. e bhale rahe, paNa mULa AtmA khoIne nahi, rAtre bhajana karavAM ane savAramAM mAchalAM mAravA javuM. kaMThI paheravI ane kALAMbajAra karavAM e kema cAle ? Aje to maMdiramAM darzana karavA jAo to caMpalanI ciMtA karavI paDe. maLe to nasIbadAra A sthitimAMthI dharmane bahAra kADhavAno che. dharmacara, satyam vada' A amArI zruti kahe che. paNa Aje to UlaTuM banyuM che. tame maMdiramAM bhale Avo, paNa khoTA lebala rAkhIne nahi. dharmanI rakhevALI traNa jaNa karaze. AjanA sAdhuo, sevako ane mAtAo. patnI AgaLa "dharma' zabda lAge che. pati AgaLa nathI lAgato. ghara konuM to kahe gRhiNInuM ane sukhanI vyAkhyA paNa kevI ? "paheluM sukha te jAte naryA'. bIjuM sukha te ghera dIkarA. trIjuM sukha sulakSaNAM nAra ane cothuM sukha koThIe jAra. bahenone to hIrAnI baMgaDI joIe. hIrA nA hoya to sonuM to joIe ja, rAmo paNa joIe. paisA kyAMthI Ave che to kahe amane khabara nathI. 184 sAdhutAnI pagadaMDI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghareNAMnI bhUla paDI che. AvuM ja sAdhu puruSonuM che. celA keTalA ? sevako keTalA ? have to spaSTa ema mAnavuM paDaze ke, dharmamAM koI bhedabhAva nathI. sadguNI hoya te badhAM ja emanAM ziSyo. Aje to 'bAvo' e jANe ke gALa thaI paDI che. mAtAo bALakone bAvA nAmathI bivaDAve che. 'suI jA, bAvo Avyo.' A sthitimAMthI bacavuM joIe. sevakonI dazA paNa dayAjanaka che. sattAnI sAThamArI cAle che. paMcAyatamAM, dhArAsabhAmAM, lokasabhAmAM badhe sevAne badale sattA tarapha lakSa thaI gayuM che. hamaNAM vaLI sAMbhaLyuM ke zikSita loko e vargane toDavAnuM kAma kare che. joDavAnuM kAma karatA nathI. chokarAM kahe che, be ekaDe agiyAra paNa mane kyAMya be ekaDe agiyAra dekhAtA nathI. rAma vanamAM jAya to, bharata vanamAM jAya, A be ekaDe agiyAra thayA. paNa mahAbhAratamAM to be ekaDe mIThuM batAve che. loko kahe che, sAmyavAda Avaze. sAmyavAda che zuM ? sAmyayoga to ApaNe tyAM paNa paDelo che. gAdI para beThelA dvArakAdhIza sudAmA jevA potaDIdAsane page paDe che. enA capaTI pauMAne amRta mAne che. AthI bIjo kayo sAmyayoga joIe ? zabarInAM eMThAM bora khAya che kRSNa jevA 'kAnta' kubajAmAM mohAyA. bhagavAna bhAvanAnA bhUkhyA che. zikSita loko A vAtone samaje. bhUdAna cAlaze, AMdolana cAlaze, sattAnI paDApaDI choDavI paDaze. gAmaDAMnA saMgaThana UbhAM karavAM paDaze. anyAyo sAme zuddhiprayoga karavo paDaze. rAma, dhobI ke maMtharA upara kopa karI zakata. sajA karI zakata. paNa pote jAte sahana kare che. dharma A zIkhave che paNa vacalo gALo AvI gayo ke bhajakaladAram jevA rogamAM paDyAM chIe. TIMcara cAle, phicara cAle A badho bhajakaladAranAo khela che. anItinA dhananuM anAjanuM lohI ApaNane bagADI mUke che. tA. 17-1-1956 : giradharanagara nIlakaMTha mahAdevathI nIkaLI giradharanagara AvyA. utAro hirabhAI gosaliyAne baMgale rAkhyo hato. maMDapa bAMdhyo hato. ahIMnI rAtrI sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke giradharanaga2mAM jyAre AvavAnuM thAya che tyAre mArA manamAM eka chApa UThe che ke tame moTe bhAge jaino cho. chatAM AjanI navI vicArasaraNImAM tame rasa lo cho. sAmAnya sAdhutAnI pagadaMDI 185 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte bIjAM kAmomAM rasa levAya che tyAre kudaratI rIte ja AvI udAratA Ave che. A udAratA sAcI che ke khoTI ? tenI kharI khabara jyAre koI krAMtikArI pagaluM bharavAnuM Ave che tyAre tame tamArA vepArI jIvanamAM kevuM pagaluM bharo cho, te upara AcaraNano AdhAra rahe che. amadAvAda zahera samitie vADajathI svAgata karyuM tyArathI Aje sAta divasa thayA bharacaka kAryakramo cAlatA hatA. Ajano divasa zAMtino rahyo. have traNa divasa rokAIne huM prayANa karIza. A divasomAM mukhyavAto meM gaNotadhAro ane zuddhiprayoganI karI che. chatAM judI judI saMsthAmAM juduM juduM kahyuM che. kahevata che ke, dharatIno cheDo ghara. bhajanamAM hamaNAM gAyuM ame to musApharI karavA nIkaLyA chIe. javAnuM lakSa bahu dUra dUra che. zAhajahAMnI eka vAta che. eka phakIra temanA mahelamAM pesI gayo. daravAje nokare rokyA. kyAM jAo cho ? to kahe, musApharakhAnAmAM. sipAI kahe, 'yahAM musApharakhAnA nahi hai navAbano mahela che.' phakIra kahe bhAI huM to musApharakhAnA samajuM chuM. pachI navAba Ave che. kyA yaha tumhArA mahela hai? hA, to yaha mahela kisane banAyA ? pitAne. e kema nA rahyA to tuM zuM kAyama rahIza ? eka jAya, bIjo rahe ema krama cAlu rahe tenuM nAma musApharakhAnuM. ApaNuM ghara kayuM ? tyAre mane lAge che bhAratanI prajAne traNa vastu maLI che. tuM vyakti nathI. saMsthA sAthe tAro saMbaMdha che. saMsthA eTale kuTuMba. kuTuMbamAM tArI jAtane bhUlato nahi. trIjo vicAra e Avyo ke jAtane bhUlato nahi. eTale zarIrane bhUlato nahi. ema nahi paNa tArA caitanyane bhUlato nahi. ema kahyuM. A traNa vAto yAda rAkhIe to badhA jhaMjhAvAta dUra thaI jAya. jaino cAra maMgala kahe che, traNa vicAranI sAthe prerakabaLa kayuM che ? eno vicAra paNa kahyo. dhakko kone lAge che te juo. navvANuMno dhakko lAgavo ane pachI game teTalI sevA karo, topaNa phogaTa che. prerakabaLa sattA ane dhana hoya to ekaDA vagaranA mIMDA jevuM che. traNa vyakti eka cIjane jotI hatI. eka sauMdaryavAna yuvAna strInuM zaba hatuM. ghareNAMgAMThAM paherelAM hatAM. eka jaNa joto hato. bIje joyuM ane trIjAe paNa ekAgratApUrvaka joyuM. traNenA prerakabaLa judAM hatAM. eTale vicAro judA 186 sAdhutAnI pagadaMDI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA. vicAro judA eTale AcAra judo hato. eka jonAra kUtaro hato tene mAMsanA locA joyA, bIjAe sauMdaryatA joI bhikhArI banyo. tenuM prerakabaLa kAmanA hatI. trIjAe vairAgyabhAvathI joyuM, tenuM prerakabaLa cetana hatuM. gujarAtanuM svataMtra rAjya nakkI thaI gayuM, have to tANAvANA cAlaze. dareka baLa kayuM kAma karaze ? dhaMdho sAro cAlaze. lATIvALo vicAraze have makAno ghaNA banaze. baMne eka vicAraze ke mUDI ja badhI vAparI nAkhuM ke vaDodarA amadAvAda vacce bAthaMbAtha cAlaze. to kyAM javuM. trIjo vaLI kaMIka sattAnI AzA rAkhaze. enuM prerakabaLa jaDa che. traNe jaNa ciMtana karI rahyA che, UjAgarA kare che. trIjo eno vicAra kare che ke zA mATe loko doDI rahyA che. A tophAna zAnuM. muMbaI mATe kema dhamAla thAya che. kyA hetu khAtara Ama bane che ? rAma dhArata to kaikeyIne jelamAM mUkI zakata. paNa temaNe joyuM ke, mArA svArtha mATe khoTo rasto laIza to duniyA eno dAkhalo laIne jhaghaDatI raheze. jo A vicAra karIzuM to UMgha nahi Ave. ApaNAmAM rahelI savRttione jagADavA mATe A vAto kahI rahyo chuM. noAkhalImAM dhAMdhala cAle ane eka oliyA puruSanuM dila kakaLI UThe che. te kema karIne zAMta rahI zake ? prerakabaLa samAjamAM pragaTa nA thAya tyAM sudhI rasto sUjhato nathI. chApAMonA abhiprAyothI lokamata ghaDAya che. lokone zuM ApavuM joIe teno vicAra karIne je khorAka Ape te sAco patrakAra, sinemA vadhyA lokone game te ja philma Ape che. kApaDavALA paNa lokone kaI DijhAIna gamaze tevuM Ape che paNa kyuM kApaDa vadhu Takaze ane kayuM kApaDa sAdAI lAvaze tevuM nathI vicAratA. vyakti, saMsthA, tattva ane enuM prerakabaLa-arihaMta, siddha, sAdhu ane tattva. A cAra prerakabaLa che. dhruvajI levA gayA hatA bhautika rAja, paNa AdhyAtmika mArga pakaDI lIdho ke je rAjya kadI cAlyuM na jAya. pelo brAhmaNa sonAnI eka kUkaDI levA gayo. rAjAe je mAgavuM hoya te mAgavAnuM kahyuM. pelo vicAramAM paDI gayo. ATaluM mAguM ? tethI vadhuM mAguM ane chevaTe vicAra Avyo ke pachI zuM ? amaratva kema nA mAgavuM te to nAzavaMta vastu che te zuM kAmanI ? sAdhutAnI pagadaMDI 187 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhIjIe balidAnanI kathA sarjI. yuvAno ane yuvatIone jagADI mUkyAM. goLIo khAvA taiyAra banyAM, kurabAnInI kathA sarjI. paNa A kyAre bane ke jyAre jAte balidAna Ape. ghara bALIne tIratha karavAM paDe. ApaNe pArakA chokarAMne jatI karavA nIkaLIe chIe. samAja ane rASTrano vicAra karyA sivAya jIvIzuM to svarAjya nahi Ave. dhananI pratiSThA have tUTatI jAya che. loko moDhe vAta nathI karatA, pAchaLathI AMgaLI ciMdhe che. pAchA saMsthAnA pramukha ene banAve. kAraNa ke bhajakaladAram Ave, mAnapatra Apo. dAnavIra lakhAve. daza hajAra kamAIne thoDA ApI de. chApAvALo bahu bolato hoya to tene paNa thoDA bAkarA nAkhI de. nAtane lAMca Ape. sAdhune lAMca Ape kAM to pArTI Ape. A badhuM kahIne huM kahevA e mAguM chuM ke, prerakabaLa A badhAnuM kayuM che ? sattAvALAnI TIkA thAya che paNa huM rahI gayo, ane e meLavI gayo. zuM ApaNe navI peDhIne A vAraso ApI javo che ?' "bharI ore zukadevajI nAThA' to kaheze e to gAMDo mANasa hato. ame evA nathI. mane svataMtratA game che to tenI patnIne ApuM. putra moTo hoya to mitra mAno. gaIkAle strIsabhAmAM eka bhAI UbhA thayA. kahe, mahArAja badhA vahuno pakSa le che. sAsunI vAta koI sAMbhaLatuM nathI. bicArA akaLAyA haze. keTalIka vahuo hamaNAM bahu trAsa Ape che. emane emanI sAsuno pratyAghAta haze. temane samajAvyA. putramAtA, putranI sAme ja rahe che. sAme thAya che kAraNa ke prerakabaLa vAsanA che. mAtAo paNa potAnuM sattva gumAvI beThAM che. puruSane kahevuM joIe ke mahinAmAM ATalo saMyama to pALavo ja paDaze. paNa Aje to gaNyAMgAMDyAM, ghareNAMgAMThA, chokarA-chaiyAM, kapaDAMlattA, khAvuM-pIvuM basa pUruM mAne che. baheno e nathI samajatAM ke navA samAjanuM nirmANa karavAmAM mAre mahattvano bhAga bhajavavAno che. vimalAtAI eka bahena che. eka mAthAbhAre gUMDA mANasa pAse jAya che, bAraNuM Thoke che, rAtano samaya che. darabAra bahAra Ave che. are ! tuM koNa che ? tamArI bahena bhUdAna levA AvI chuM. are ! huM to duSTa mANasa chuM. bhAI tame duSTa nathI. tamArAmAM paNa Izvara che. bhUmidAna laIne pAchI AvI. pavitra thA ane bIjAne pavitra banAvo A che bhUmidAnanuM tattva 188 sAdhutAnI pagadaMDI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNotadhArAmAM paNa bhUminI vaheMcaNIno prazna che. vadhArAnI jamIna phAjala pADI, bekArone dhaMdho Apavo ene svamAnapaNe roTalA bhego karavo e eno hetu che. Aje vyaktigata mokSa karavAnI vAta mukhya Ave che. kahe che ke jagatane koNa sudhArI zakavAnuM che ? rAma, Izu badhA gayA. paNa pheraphAra zuM karI gayA? paNa ApaNe najare joyuM ke polIso dekhIne bhAganAra, chAtI khullI karIne goLI jhIlavA taiyAra bane che. vyaktigata mokSanI vAtathI A nA banI zakyuM hota. patrakArane paNa mArI vinaMtI che ke nIti ane pavitratAnA pATha zIkhavavAnuM kAma kare, gujarAtanuM rAjya thayuM che. have tenI prAcIna saMskRti pharI navapallavita thAya. laData laDavI che. paNa sAdhano satya ne ahiMsAnAM. mahArASTrIyanone kaikeyI ane rAmanA prasaMga jevo padArthapATha Apavo. darekano rasto aMdarathI maLI javAno che. jo prerakabaLa UMcuM haze to. sAcI dizA mANasane kramekrame UMce laI jAya che. giradharanagara potAnuM prerakabaLa zuddha karI, pote zuddha rahI, bIjAne zuddhino cepa lagADe. tamo nAnI nAnI saMsthAo banAvo. baheno paNa potAnI saMsthA banAve ane AgaLa vadhe. tA. 18-1-1956 : zreyasapratiSThAna (TekTI) prathama saMsthAnI mulAkAta lIdhI. mukhya bahene mahArAjazrIno paricaya Apyo, pachI mahArAjazrIe vidyArthI, baheno, bhAIo samakSa ubodhana hyuM hatuM. aMtamAM bhAratIbahena, lInAbahena-aMbAlAla sArAbhAI bahenoe mahArAjazrIno AbhAra mAnyo hato. baporanA dariyApura vorDamAM jAherasabhA rAkhI hatI. eka divasa 3 thI 4 sI.ena. vidyAlayamAM pravacana rAkhyuM hatuM. prathama prArthanA thayA bAda chaganabhAI desAIe mahArAjazrIno paricaya ApatAM 18 varasa pahelAMnA prasaMganI yAda tAjI karI. vAghajIparAthI emane naLakAMThAmAM AvavA vinaMtI karI. temaNe svIkAra karyo ane pachI to emaNe bhAlanaLakAMThAne prayoga bhUmi banAvI. e rIte saMtabAlajIne gujarAtamAM rAkhavAno nimitta huM binyo chuM. amadAvAdamAM Ave tyAre teo amArI saMsthAne bhUlatA nathI. sAdhutAnI pagadaMDI 189 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharI paNa nA bhUle. ravizaMkara mahArAja ane pUjaya saMtabAlajI gujarAtanuM saMtadhana che. sAMjanA sI.ena.mAMthI nIkaLI elisabrIjamAM saMjIvanI hospiTalamAM AvyA. rAtre prArthanA bAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke rasikabhAIno ghaNA vakhatathI Agraha hato paNa A vakhate avAyuM. rasikabhAI DigrIdhArI DaoNkTara che. ema chatAM Ayurveda pramANe je dhUnathI kAma karI rahyAM che evI ja dhUnathI sAmAjika kAma karanArA kAryakaro joIze. to ja samAja krAMti karI zakaze. tA. 19-1-156 - savAranA 6-30 vAgye zAradAmaMdiramAM kAryakrama hato. tyAM gayA. ahIM vahelI savAramAM nAnAM nAnAM bALako Ave che. prArthanA kare che. prArthanAnI vizeSatA e che ke vAjiMtramAM dhUna bolAve che ane bALako AMkho mIMcI e dhUnamaya banI jAya che. prArthanA khaMDamAM pavitra vAtAvaraNa sarjAya che. dhUpa, dIpa ane phUlane vyavasthita goThave che. prArthanA sAMbhaLI, ramata-gamata joI pachI mahArAjazrIe temane vahelA UThavAnA phAyadA jaNAvyA. nAnapaNanI paDelI Tevo moTA thayA pachI upayogI thaze. vyasano na karavAM, sAdAI rAkhavA jaNAvyuM. tyAMthI saMjIvanI hospiTalamAM pAchA AvyA. ahIM sarojabahena paTela ane cArubahena yoddhA agraNI strI kAryakaro che teo maLavA AvyAM hatAM. emaNe strIonI satAmaNInA prazno ane ApaghAtanA prazno varNavyA. amadAvAda zaheramAM seMkaDo dhAmo anItinAM cAle che ane ujaLiyAta varga calAve che. polIso, phojadAro, mejisTreTo vagere emAM saMDovAyelA hoya che. koI kaMI karatuM nathI. kAryakaro sAtha ApavAne badale UlaTA gunAne dAbI de che. korTe madada karatI nathI. keTalIka vAra kAyadesara vAta hoya topaNa dhyAnamAM levAtI nathI. mahArAjazrIe temanA tarapha khUba sahAnubhUti batAvI ane jaNAvyuM ke ghaNA anubhavo pachIthI mane lAgyuM che ke sarakAranI madada sivAya ApaNe lokamatathI kAma levuM sAruM che. prathama pagaluM samajAvaTa, bIjuM sAmAjika, naitika dabANa. samAjamAM tene khullo pADavo ane trIjuM polIsa pagaluM. koI mila mAlika 190 sAdhutAnI pagadaMDI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke evA ekAda gaMbhIra kesanI aMdara badhA kAryakaroe zuddhiprayoga AdarI zakti keMdrita karavI enAthI ApoApa lokamata jAgRta thaze. tyArabAda aMbara carakhAvALA kRSNadAsabhAI gAMdhI maLavA AvyA. temaNe aMbara carakhAnuM saMzodhana karyuM, ane temAMthI Aja sudhIno vikAsa samajAvyo. milanI trAkane badale peTI reMTiyAnI trAka phITa karavAmAM ghaNo samaya gayo. lokhaMDanA reMTiyA banI zake. paNa suthArane kAma nA maLe, eTale ame lAkaDA para dhyAna ApIe chIe. reMTiyo ane pIMjaNa 50 rUpiyAmAM paDe. tevI amArI umeda che. A reTiyAthI traNa kAma thaze. apaMga ane azakta paNa kAMtI zakaze. jhUMpaDAmAM cAlI zakaze ane bajAra maLaze. A aMge ghaNI vAto thaI. baporanA prabhAkara morArajI paDiyAne baMgale AvyA. tyAM bhAvanagaravALA bhogIbhAI zeTha maLavA AvyA. teo potAnI milane majUronI bhAgIdAra banAvavA icche che. kadAca sauprathama A jAtanI svecchAthI bhAgIdArI ApavAno prasaMga haze. jo ke temanA bhAgIdAro mAnaze to maLaze. tyAMthI sAMjanA nIkaLI kocaraba gAMdhI AzramamAM AvyA. Aje ThakkarabApAnI puNyatithi hatI. te aMge 6-00 thI 6-45 eka sabhA goThavI hatI. prathama AzramanA saMcAlake mahArAjazrInuM svAgata karI padhAravA badala AbhAra vyakta karyo. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ThakkarabApAnuM nAma laIe. tyAre ApaNI sAme ApoApa eka citra khaDuM thaI jAya che. keTalAMka nAmo evAM hoya che ke temanI sAthe temanA guNa ane kAryo yAda AvyA vagara rahetAM nathI. bApA eka evI jAtinA uddhAraka hatA ke te jAtinA uddhArathI ApaNA AdhyAtmika, sAmAjika, rAjakIya badhAe savAlo ukale tema hatuM. paNa AvI preraNA bApAne jagADI koNe ? kyuM prerakabaLa hatuM. e mohamaI nagarI choDIne, amaladArI choDIne A laganImAM lAgI gayA. thoDA dAna mATenI nahi paNa pUrNadAna mATe tamannA jAgI ane eka sekaMDa gumAvyAM sivAya eno amala karyo. bApu evI vibhUti hatI ke je je emanA saMparkamAM AvyA emanAM guNonI cetanA jAgI UThI che. mANasa niMdrAdhIna rahe topaNa sUryanAM kiraNo paDe eTale tene jAgavuM paDe che. bApujInA prakAzathI sAdhutAnI pagadaMDI 191 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetanavaMta ratno jAgI gayA. bApA evA ja prakAranI eka virala vyakti hatA ke je bApunI vadhAremAM vadhAre najIka AvI, je thoDA cunaMdA ratno bApune vahAlAM hatAM temAM temaNe sthAna meLavyuM. vANiyA, luhANAnA loka e paMthamAM hotA nathI, e sAbita karI ApyuM. bApujIe virala tattva joyuM eTale kahyuM, tame A kAmamAM daTAI jAo, bApA daTAI gayA. jo vicAra karIe to keTalAM badhAM pralobhano emanI sAme hatAM ? paNa emanI dilanI cetanAe eka avAja kADhyo ke saune saMbhALanArA to maLI raheze paNa bApue kahelA kAmamAM daTAI javuM e jarUrI che. keTalAMka ratno evAM hoya che ke, temane kazAyanI paDI hotI nathI. pratiSThAnI paDI hotI nathI. eka AjJA thaI ke pachI khalAsa. jemane potAnA jIvana vize paNa AsthA nahi evAM melAghelAM, pachAtavarganAM bhAIbahenonA samAjamAM kAma karavuM ane te paNa rAhatarUpe nahi, temanAmAM paNa cetanA che, buddhi che, samovaDiyA che, evuM sattva sAcavIne kAma karyuM. phaMDaphALAnI jarUra paDe che. paNa phaMDaphALAthI cetanA jAgatI nathI. temaNe cetanA jagADI. Aje jayAre pachAta vargonA Azramo joIe, ane te kALanuM citra joIe tyAre ThakkarabApA yAda AvyA vagara rahetA nathI. Aje evA puruSanuM smaraNa karavA bhegA thayA chIe. bApu ane bApA be chabio chApAmAM Ave tyAre loko tulanA karavA mAMDe che. koNa vadhAre kAma kare che. paNa bApu e bApu hatA. ane bApA e bApA hatA. je kAma lIdhuM temAM daTAI javuM, evo eka ja nizcaya. ApaNe je sthAne beThA chIe tyAM bApu dakSiNa AphrikAthI AvyA haze tyAre bApA muMbaImAM nokarI karatA haze. paNa ahIM beThAM beThAM e puruSoe cetanA phelAvI ke dUra dUrathI loko kheMcAIne AvatA hatA. ketakI kahetI nathI chatAM tenI sugaMdha ja evI che ke bhamaro doDato Ave che. tema bhAIo AvyA, baheno AvyAM. bApA temAMnA eka hatA. A sthaLe huM pahelAM ja AvuM chuM. paNa jyAre ciMtana karuM chuM tyAre lAgI Ave che. kacaDAyelA tarapha dayA Ave tyAre thoDA TukaDA pheMkI daIe. paNa temaNe joyuM ke, mAnava mAnava vacce A bheda kema cAlI zake ? strIo, pachAtavargo ane gAmaDAM traNa vastu temaNe lIdhI. strI ardhAga che evuM bhAna karAvyuM. hamaNA eka 192 sAdhutAnI pagadaMDI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANe vAta karI ke eka bhAIne DAbA aMgamAM kaLatara thatuM tyAre te kaheto ke ii mAruM DAbuM aMga che te davA pIve to mAruM darda jAya.DAhyI strI hoya to kaheta ke jamaNA aMge davA pIvo to tamane darda maTaze ane sAthe mAruM darda paNa jaze. paNa haju samAna kakSA AvI nathI. bApue bAne pratiSThA ApI. keTalIka bAbatomAM temaNe guru mAnyAM, mAtra bolavAnI vAto nahi. AcaraNa karIne batAvyuM. bApune bA je lAge te kahI zakatAM. bIjI vAta gAmaDAMnI che. gAmaDAMnI bekArI mATe emaNe reMTiyo zodhyo. adAlatamAM nAta pUchI to kahyuM, dhaMdhe vaNakara jAte hirajana. roTalo nahi maLe to sevA Takaze nahi. trIjI vAta aspRzyatAnI karI. A hirajana savarNa e bheda zA ? eka ja AMkho, eka zarIra, eka ja lohI chatAM bheda eTale emaNe zabdo paNa evA ja zodhyA. talavAranuM nAma le to tenI sAthe bacAvanI vAta nahi Ave. duSTanuM nAma laIne duSTane mAravAnuM hathiyAra kaheze. bApue aspRzyone harijana nAma ApyuM. hirane game te harijana. vargamAM chello besanAra eka bAjuthI pahelo ja che. e rIte bApue kahyuM. havenI samAja racanA nIcethI upara jaze. tamAro naMbara pahelo haze. bApu kahetA mane pharI janma maLe to huM harijanane tyAM janma levAnuM pasaMda karIza. eka harijana sevaka kahetA huM harijana vAsamAM jAuM chuM. eTalA mATe ke kadAca bApunAM darzana thaI jAya. sevA-bevA haju nathI AvaDatI. bApA jaMgalamAM bhaTakatI komo pAse gayA. temanA jhUMpaDAMmAM beThA. temanuM nAma ApyuM AdivAsI. bhIla nahi. huM sAbarakAMThAmAM gayo to bhIla loko kahe, ame garAsiyA chIe. kAraNa ke garAsanI pratiSThA thaI. AdivAsI eTale prathama vaMzanA. pahelo naMbara temano haze. AvA lokonI AjIvana sevA karanAra puruSano Aje zrAddhadina che. zraddhAthI joDAyela zraddhAdina. strIonuM mAna jarUra jAgyuM che. paNa sarojabahena, cArumatIbahena kahetAM hatAM, srInA prazna aneka che. kAyadA pAMgaLAM che. sAtha maLato nathI. strIomAM zakti nathI. zuM kare ? hirajanonI paNa e ja dazA che. huM lAThImAM hato tyAre porabaMdara tAlukAmAM eka kisso banyo, bhaMgIne mAra sAdhutAnI pagadaMDI 193 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAravAmAM Avyo. Dhorane rogacALo thAya to harijana kAraNabhUta gaNAya che. vIsamI sadImAM haju A cAle che. AbhaDacheTa gaI nathI. gAmaDAMnA samagra utthAna mATe rAhatathI kAma cAlaze kharuM ? sanmAnapUrvaka dezanA A traNa aMgo jIvI zake evI racanAnuM kAma ApaNe karavAnuM che. Aje to koIpaNa prazna Ave eTale polIsa tarapha kAM to sarakAra tarapha moTuM jAya che. AvA puruSoe ApaNane mArga batAvyo che, kurabAnI ahiMsaka pratikArathI karavAnI. chApAmAM vAMcIe chIe. muMbaImAM tophAna cAle che. ahIM bApAnI tithi ujavAya che. lazkarathI koI prazna ukalato nathI. balidAna ApavA taiyAra rahIe to ahiMsaka rIte zAMti thaI jAya. saurASTramAM selsaTekSa AMdolana cAlyuM. huM na rahI zakyo. tyAM gayo. joyuM to polIsane thappaDa mAravI, bALakone nizALethI parANe choDAvavA, milakato bALavI. e zuM svarAjayanI nizAnI che. A nahi cAlavuM joIe. meM kahyuM tame AMdolana calAvo paNa baMdhAraNIya mArge, ahiMsaka rIte calAvo. AjanA pavitradine tamane koI vicAra Ave che kharo ? muMbaImAM tophAna cAle temAM homAvAvALA mANaso nahi maLe ? mArA manamAM che AthI sAruM thaze. gaNeza zaMkara vidyArthI homAI gayo. to A prAMtavAdanuM jhera nahi utArI zakAya ? ahIMnA be vIro vasaMta-rajaba hullaDamAM homAI gayA. huM ghara jovA gayo to bhAre karuNa hAlata hatI. emaNe hiMdu, muslima ekatA batAvI ApI. amadAvAda mAtra dhanapUjaka nathI. AvuM vIrapUjaka paNa che. bApu to gayA. dhana ane sattAno roga lAgu paDyo che. tene balidAnathI dhoI nAkhIe. rAtre zyAmaprasAda vasAvaDA, manubhAI paTela ane puruSottama mAvaLaMkarane bolAvyA hatA. muMbaInA tophAnono ahiMsaka pratikAra bane che ke nahi, mahArAjazrIe kahyuM ke sevAdaLa evI saMsthA che ke eNe mAtra cUMTaNInA tophAnomAM nahi paNa jyAM jyAM arAjakatA phelAtI hoya tyAM tyAM teNe pahoMcI javuM joIe. manubhAIe keTalIka dalIlo karI ke sthAnika mANasonI vadhAre asara paDe. athavA koI prakhyAta vyakti vacce jaIne UbhI rahe to bane. bIje divase prArthanA pahelAM manubhAI paTela, koMgresa sevAdaLa, cimanabhAI paTela, yuvaka koMgresa, sUryakAMta parIkha, bhUdAna samitinAM gItAbahena vagera 194 sAdhutAnI pagadaMDI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA hatA. ane gaIkAle mahArAjazrIe je vicAro mUkyAM hatA enI upara vicAraNA karI hatI. temane mahArAjazrInI vAta gaLe UtarI hatI. manubhAIe zrI morArajIbhAIno saMparka sAdhyo hato ane pUchyuM hatuM ke ame AvIe to tamane muzkelI nathI ne ? temaNe kahyuM nA. paNa e mATe pATIlane pUchavuM joIe. huM temane pUchIne tamane jaNAvIza. pachI mahArAjazrI pAse AvyA hatA. ane ahIM javAba mAgyo hato. navarAtrIe paNa morArajIbhAIne eka phona karAvyo hato. paNa tAra khAtAmAM ghaNA bojane kAraNe cAra kalAka rAha jovI paDe eTale ke rAtrInA 11 pachI kadAca maLe. eTale choTubhAIe kensala karyo. paNa manubhAI, sUryakAMta parIkha AvyA pachI beMka menejarane kahIne pharIthI joDyo e tarata maLyo. ane mahArAjazrIe je patramAM lakhyuM hatuM te vAMcI batAvyuM. khAsa to doMgAIne tAbe na thavAnuM ane zuddhiprayoga dvArA mahArASTrIyanone asara pADavAnuM kahyuM hatuM. eka prAtaH pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke rAja eTale nyAya, ane rakSaNa karavA mATe UbhI karAyela eka daMDa zakti ane e daMDa zakti kaI? korTamAM pheMsalo Ave to teno amala karavA hiMsA ja karavI paDe tyAre ahiMsaka samAjaracanA ethI kaI rIte thAya. samAjamAM bhUlo to thavAnI. bALaka bhUla kare to pitA gusse thAya che kadAca dhola mArI de che. chatAM pachI pastAvo thAya che ke meM Ama na karyuM hota to sAruM. matalaba ke prakRtimAM e vastu paDelI che. koI paNa hullaDa cAle. kAyadAmAM pheraphAra karAvavA hoya, ke navo kAyado lAvavo hoya to AzA rAkhIe chIe ke badhuM sarakAra karaze. AthI ApaNA prazno koI divasa hala thaze nahi. rAjyanI madada jarUra levI joIe. paNa Aje muMbaImAM je banI rahyuM to tyAM zuM karavuM joIe ? meM gaIkAle kahyuM, mAruM lakSa gaNotadhArA tarapha che. ane huM bhAla tarapha jaI rahyo chuM. ghaNI mulAkAto ane sabhAo thaI. amadAvAdamAM badhAnA mana pATanagara tarapha gayAM che. vadhAre paisA maLaze, sattA maLaze. baheno prazna lAve che ghaNA anItinA akhADA cAle che. dArU, phicarano to pAra nathI. mANasa dhana ane sattA tarapha vaLe che tyAre mana jaDa thaI jAya che. e kathA sAMbhaLe che, chatAM badhuMya cAle che. mANasamAM sAdhutAnI pagadaMDI 195 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durguNo che tema sadguNo paNa che. mAro savAla to durguNanI pratiSThA nahi thavI joIe, e che. e badhAmAMthI paNa sarakAra tarapha moDhuM jAya che tyAre ApaNe zuM karavAnuM ? mane lAgyuM che 10 TakA svaicchika, 50 TakA sAmAjika ane 40 TakA kAyadAthI loko sudharaze. kAyadAthI vyakti sudharaze paNa samAjazuddhinuM kAma gAMdhIjInA gayA pachI dhImuM thaI gayuM che. rAjakoTamAM selsaTekSa AMdolana cAlyuM, mane thayuM ke A tophAna koNa baMdha karaze ? meM DhebarabhAIne bolAvyo. vAta karI. tamane muzkelI paDaze ema kahyuM. paNa hA pADI. huM gayo, kAryakarone maLyo, pradhAnone maLyo. zuM karavuM e mATe sau mUMjhAtA hatA. meM pharavAnuM zarU karyuM. ekAda humalo thAya paNa pachI to evuM AMdolana cAle to paNa nyAya tarI Ave che. to muMbaInuM AMdolana bhale so gaNuM vadhAre hoya paNa balidAna jarUra asara kare che. pAMcaso mANasa jAya, vacce jaIne UbhA rahe to enI asara jarUra thAya. gujarAta zAMta ja rahyuM che. tenAmAM mutsadIpaNuM paNa che. uparathI kAMI nA dekhAya. A badhuM chatAMye te udAra ane zistabaddha che. DAMga ke Abu jAya topaNa te uzkerATa karatuM nathI. paNa ethI kAma cAlaze nahi. bIje thayelAM tophAna ApaNane jarUra asara karaze. eTale bhale eka hoya, paNa game te hiMsaka ToLAM vacce jaIne Ubho rahe te kadAca mRtyu pAme topaNa enI asara thAya ja che. A koI navI vAta bhArata mATe nathI. gaNezazaMkara vidyArthI, vasaMtarAva hegiSTa, rajabaalI e raste gayA che. enI asaro thaI rahI che. mArA manamAM ciMtA che. paNa pagapALA muMbaI pahoMcAya nahi. uparAMta bIjuM kAma lIdhuM che eTale game te marajIvA taiyAra thAya, jene ahiMsaka samAja racanAnI bhAvanA che te kAma zarU karI de. zAsanavihIna samAja racanA UbhI karavI haze to potAnuM zAsana UbhuM karavuM paDaze. tA. 21, 22-1-1956 : saMjIvanImAMthI nIkaLI vAghajIpurA AvyA. vacce puSpAbahena mahetA pAse rokAyA. emane page haju ThIka nahotuM. eTale ghera maLyAM. bahenonA prazna aMge ThIka vAto thaI ane aniSTo sAme zuddhiprayoganuM zAstra samajAvyuM. ghaNA bhAIo amArI sAthe hatA. vAghajIpurA AvyA. aMtara nava mAIla haze. vADIbhAI jamanAdAsanA khetare mukAma karyo hato. ahIM navAgAma, 196 sAdhutAnI pagadaMDI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAghajIpurA vagere gAmanA lokoe svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA thaI hatI. tA. 23-1-156 : stUrabhAI zeThano lATa vAghajIpurAthI nIkaLI kastUrabhAInA lATamAM AvyA. aMtara traNa mAIla haze. ahIM kastUrabhAIe sahakArI maMDaLI karI che. 1200 ekara jamIna che. phatehavADI naherathI pANI ahIMyAM Ave che. tA. 23, 24-1-1956 : bAvaLA lATathI nIkaLI bAvaLA AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro saMta AzramamAM rAkhyo hato. AgevAnoe tathA vidyArthIoe suMdara svAgata karyuM. vikAsa maMDaLamAM bhAlanaLakAMThAne pachAta vistAramAM mUkavAno paTa ghaTADavAno tathA siliMga vadhAravAno je TharAva AvavAno hato te aMge carcA karavA zuddhiprayoganI niyAmaka samitinA sabhyo, kheDUtamaMDaLanI kArobArInA sabhyo paNa AvyA hatA. temanI sAthe gaNotadhArA aMge sArI carcA thaI. kheDUta saMmelana : 2-30 thI 5-00 zaMkara dharmazALAmAM kheDUta saMmelana yojAyuM. temAM 42 gAmanA bhAIoe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. prArthanA thaI bAda pramukha tarIke bhAyalAvALA motIbhAI lakSmaNanI varaNI thaI hatI. tyArabAda kheDUtamaMDaLanA pramukha zrI vIrAbhAIe gaNotadhArA aMge prAsaMgika kahyuM hatuM. 17muM saMmelana hatuM. tyArabAda aMbubhAIe gaNotadhArAnI AjanI kalamo zuM che te vize samajaNa ApI hatI. poSaNakSama vistAra eTale 16 ekara siliMga. eriyA 48 ekara nakkI thayo che. mukhya carcA gaNotadhArA ane gaNotiyAnA hita vize thaI. hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa pravacana rAkhyuM hatuM. tA. 25, 26-1-1956 : kocariyA bAvaLAthI sAMjanA kocariyA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. pAdaramAM gAmalokoe bhavya svAgata karyuM. AkhuM gAma UmaTyuM hatuM. bhaMgIbhAIo Dhola sAthe nAcatA hatA. harijanonA moTA ToLAe hAra sAdhutAnI pagadaMDI 197 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paherAvI svAgata karyuM. utAro corAmAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA thaI. bIje divase svAtaMtrya dina hato. bALakoe savAramAM gAmasaphAI karI. pachI prabhAtapherI nIkaLI. tyArabAda vIrAbhAInA haste dhvajavaMdana thayuM. baporanA 3-00 thI 4-00 bahenonI sabhA thaI hatI. tyArapachI harijana vAsamAM sabhA thaI hatI. gAmanA ghaNA AgevAno sAthe hatA. vAsane nAkethI TheTha maMDapa sudhI modo pAtharI hatI. ane Dhola-tAsAM sAthe tathA bahenoe kaLaza sAthe gIta gAtAM gAtAM nAkethI svAgata karyuM. bhajanamaMDaLI sAthe sau maMDape AvyAM. maMDapa suMdara rIte zaNagAryo hato. A temanI keTalI badhI lAgaNI hatI te darzAve che. mahArAjazrIe jaNAvyuM ke virAbhAIe hyuM tema mANasanI je lAgaNI hoya che te batAvavA mATe A prakArano samAraMbha upayogI thAya che. thoDAka samaya mATe ahIM AvavAnuM thAya. tema chatAM ATalI badhI taiyArI karo tyAre temAM tamArI badhAMnI lAgaNI dekhAI Ave che. moDhA upara ullAsa hoya che te lAgaNIono paDachAyo che. te chUpo rahI zakato nathI. gaIkAle Dhola ane tAMsAM vagADanArA, vagADatA vagADatAM je lAgaNIo pradarzita karatA hatA te jaNAI AvyA sivAya rahetuM nahotuM. bApujIe tamane harijana nAma ApyuM. samAje tamane tarachoDyAM, ghaNIvAra kharAba lAgaNI paNa batAvI haze. paNa jayAre vadhAM ja jAge che tyAre suMdara vAtAvaraNa thAya che. bhUmidAnanuM ahIM vitaraNa thayuM. 33 kuTuMbone e jamIna vaheMcavAmAM AvI. vastu nAnI che kemake 150 kuTuMbomAM 33 jaNane jamIna maLe e nAnuM kAma che. paNa e nizAnI sArI che. haveno je jamAno AvavAno che te gAmaDAno che. zaheromAM aspRzyatA jAya che vahelI paNa te upalaka. jyAre gAmaDAMmAMthI jAya che. moDI paNa kAyamI jAya che. AdaroDAmAM AgevAna rajapUta kheDUta pathAbhAIne mahArAjazrIne kahyuM Aja sudhI chokarAnI ciMtA karI to have harijanonAM vaDIla tarIke kALajI rAkho. ane temaNe te svIkArI che. A UMcI vastu che. gAmanA AgevAno jyAre harijana vAsamAM Ave, temanAM roTalAnI ciMtA kare. sukhaduHkhamAM bhAgIdAra bane tyAre gAmaDuM eka jarUra banavAnuM che. tamArI lAgaNI badala saMtoSa thAya che. baheno upara tame premathI jojo . 198 sAdhutAnI pagadaMDI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMgI bhAIo tarapha paNa premabhAve varto. bhagavAne zarIra saune sarakhAM ApyAM che. vAlmikI koNa hatA ? raIdAsa koNa hatA ? darekano AtmA che. uccatA che. sagavaDa nA hoya to kapaDAM nA dhoI zake. Akho divasa majUrI karato hoya to melo-ghelo rahe. tethI sugALavA nA thazo. tame vyasano nA karazo. strIone mAna Apajo. TIMcarano roga vadhI gayo che te tamArAmAM na pese tenI kALajI rAkhajo. badhAMe bhegA maLIne jIvavAnuM che ane dezane AgaLa laI javAno che. tame muDadAla na choDyuM hoya to choDajo. A vastu koInA kahevAthI nahi paNa dilathI karajo. gAmanA loko je AvyA che teo paNa potAnI pharaja samaje. ahIMnA badhA harijano khetI kare che. gAMgaDa sTeTanI jamIna che. eTale sukhI che, ahIMthI nIkaLI bhaMgIvAsamAM AvyA. nAnA-moTA saue svAgata karyuM. ahIMyAM 23 ekara jamIna bhUdAnamAM ApavAmAM AvI che. uparAMta sarakArI jamIna je gAma loko kheDatA hatA te paNa ApavAmAM AvI che. be baLada rAkhIne badhAM bhegI khetI kare che. eka gAya rAkhI che te paNa vArApharatI dohI le che. ahIMthI nIkaLI vAgharIvAsamAM AvyA. temaNe svAgata karyuM. maMDapa bAMdhyo hato. mahArAjazrIe kahyuM, tame badhA AnaMdathI sAthe besI zako cho. nahi to ema thAya ke mAtAjI abhaDAI jAya. mAtAjI abhaDAtAM nathI. mana abhaDAI jAya che. mana caMgA to katharoTameM gaMgA. tame e rIte harijano sAthe ekatra maLyA cho tethI saMtoSa thAya che. jamInano prazna agharo che. jamIna vadhavAnI nathI. mANaso vadhyAM kare che. gharaDA badho vicAra karatA hatA. saMyama pALatA, amuka jAtano tyAga karatA hatA. have e badhuM bhUlI gayA che. je vAgharI bhAIo pAse jamIna che teo potAnI ochI karatA nathI. bhAIone ApatA nathI ane bIjA pAse AzA rAkhe che. pote jyAM sudhI nahIM Ape tyAM sudhI bIjA pAse mAgavAno adhikAra prApta thaI zakato nathI. vAvIe to ja Uge che. vAgharI nAma upara kalaMka hatuM. vAgharI eTale cora, zikArI, vadha karanAra, pATalA gho mAranAro, have ApaNe vAghanA duzamana banavAnuM che. svArtha, sAdhutAnI pagadaMDI 199 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlaca rUpI vAghane mAravAno che. tamArA saMmelana thAya e sAruM che. paNa te coranuM nA bane, zAhukAranuM bane. corI capATI thAya to pakaDI ApavI. Ama jo thaze to samAjanI najara tamArA tarapha jaze. halakA koNa che jenA guNa UMcA te UMcA. tamArI baheno che tene tarachoDazo nahi. keTalIkavAra eka upara bIjI karo cho. chUTAcheDA karo cho. caudaziyA paisA khAya che. ane lAkaDe mAMkaDuM joDI Ape che. eTale evA AgevAnone badalavA paDaze. cA, bIDI ochI karajo. kharco ocho thaze to pApa ghaTaze. jamIna vize to tame badhAM bhegA maLIne jIvazo to bhaluM thase. vadhAre jamIna mATe to prayatna karIe chIe. gaNotadhArA sAme zuddhiprayoga eTalA mATe che ke tamo badhA emAM rasa lejo. ane bhAga paNa Apajo. bhAga e ke laDatamAM keTalAka jamIna choDI de, to e jamIna sarakAra kahe tame kheDo. to tamAre InkAra karavo paDaze. jethI dhyAna ApIne sArI rIte karavo paDaze. mahenata majUrI karavI paDaze. doSo dUra karajo. ApaNe sau mAtAnA saMtAna chIe. mAtA bokaDo mAgatI nathI. e to manano bokaDo mAge che. mana jyAM tyAM bhaTake che ene vazamAM rAkhIe. bhUvA paNa vicAre ke mAtAne sukhaDI Apo to vAMdho nathI. paNa jIva nahi vadheravo joIe. - rAtre aMbubhAI AvyA. temaNe gaNotadhArA aMge vikAsa maMDaLanI kAryavAhIno khyAla Apyo. tA. 27-1-1956 : cIyADA koriyAthI cIyADA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. vacamAM maMdiranA mahArAjanI vinaMtIthI kerALAmAM thoDuM rokAyA hatA. baporanA aDhI vAgye lokalaborDanI dharmazALAmAM kheDUtonI pariSada bharAI. navagAmanA loko AvyA hatA. jayaMtIbhAI, haribhAI vagere kAryakaro AgaLathI AvI gayA hatA. harijanonI hAjarI sabhAmAM sArI hatI. gAmaDAMnA saMgaThana mATe ane vadhAre jamInavALAe jamIna phAjala pADavA aMge kahevAmAM AvyuM. tA. 28-1-156 : gAMgaDa cIyADAthI nIkaLI gAMgaDa AvyA. aMtara sADAsAta mAIla haze. utAro gatasaMgajIbhAIne tyAM rAkhyo hato. 200 sAdhutAnI pagadaMDI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baporanA nizALamAM kheDUta saMmelana yojAyuM hatuM. temAM traNa gAmanA loko AvyA hatA. prathama prArthanA bAda bApalabhAInI pramukha tarIke varaNI thaI. mahArAjazrIe kheDUta saMgaThananI jarUriyAta vize samajAvyuM hatuM. ahIMnI gujarAtI zALA ane kanyAzALA naItAlImanI dRSTie ApaNI sarvodaya yojanA calAve che. tA. 29-1-156 : zeTha gAMgaDathI nIkaLI koTha AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. bapore aDhI vAgye kheDUta saMmelana maLyuM hatuM. cAra gAmanA loko AvyA hatA. pramukha tarIke bhUrAbhAInI varaNI karI hatI. dIvAnasaMgabhAIe keTalAka juvAnonI madada sAthe suMdara maMDapa bAMdhyo hato. rAtre sabhAmAM harijano bhegA beThA hatA. tA. 30-1-156 : javAraja koThathI nIkaLI javAraja AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro dIpubhAIne tyAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA thaI. Aje bApuno nirvANadina hato. ethI be miniTa mauna pALI prArthanA karI. e pachI mahArAjazrIe bApunA jIvana upara pravacana karyuM hatuM. tA. 31, 1, 2-2-56 : gaMdI javArajathI nIkaLI gUMdI AvyA. vacce thoDuM bhUrakhI gAme rokAyA hatA. ahIM surAbhAI, navalabhAI, harizabhAI vagere kAryakartAo AvyA hatA. baporanA kAryakaronuM saMmelana bharAyuM hatuM. temAM AjanA gaNotabila ane zuddhiprayoga aMge vAto thaI. eka divasa baporanA traNa vAgye gUMdI gAmamAM kheDUta saMmelana rAkhyuM hatuM. temAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke jUnI praNAlIne pheravavA mATe koI baLa joIe. gAmaDAnuM saMgaThana e karI zakaze. kheDUta e gAmaDAMnuM madhyabiMdu che. e uparathI kheDUtamaMDaLa racAyuM che. gaNota eTale zuM ? e ApaNe samajavuM joIe. pahelAM to zramanI koI kiMmata nahotI. paNa dhIre dhIre e sAdhutAnI pagadaMDI 201 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI ane pariNAme gaNotadhAro Avyo. doDha karoDa ekara jamIna gaNotiyAnA hAthamAM che. aDhI karoDa ekara jamIna mAlikanA hAthamAM che. AjasudhInA gaNota ghaTADAmAM rAjye ja phALo Apyo che. matalaba ke gaNotiyAne kaMI bharavuM paDyuM nathI. ghaTatuM AvyuM paNa A bilamAM jamInadArane gharakheDa maLe che. gaNotiyAne maLatI nathI. paTa vadhAre che e moTo savAla che. e mATe bhUmidAna samitie paNa TharAva karyo che. rAtre sabhAmAM ahIMnI sahakArI maMDaLImAM je rakama bAkI paDe che te vize ane jinamAM joIe teTalo sahakAra maLato nathI. e vize ciMtA vyakta karI hatI. ane gAmane e vize sajAga rahevA kahyuM hatuM. gUMdInAM ame bahAra vakhANa karIe ane ahIM ja Ama banatuM hoya to loko zuM dhAraze? eka divasa sAMjanA gagumukhI maLavA AvyA. emaNe ThAkora sAheba pAsethI 40 paTa bharI jamIna rAkhI te badala mahArAjazrIne maLavA AvyA. temaNe kahyuM tame lobha kaho to lobha paNa huM ema nA karuM to mArI 48 ekara uparAMtanI jamIna phAjala paDI jAya. kAraNa ke huM gaNotiyo chuM. have huM mAlika thAuM chuM. tethI jamIna phAjala nahi paDe. gAmane huM Agraha karato nathI. temaNe jema karavuM hoya tema kare. mukhI kheDUtamaMDaLanI kArobArInA sabhya che. emaNe pAlanapura mukAme ravizaMkara mahArAjanI hAjarImAM gaNotabila mATe maLI levuM joIe. ane game te nukasAna thAya te sahana karavuM joIe ema kabUlyuM hatuM. have A pramANe kare to tenI asara bIjA moTA gaNotiyAne thAya ane maMDaLano je siddhAMtika muddo che. jamIna phAjala pADavAno ane paTanI laDAIno te mAryo jAya. vaLI 40 paTa Ape to TribyunalamAM bIjA lokonA paTa mATe ThAkora sAheba e dAkhalo Ape ke svecchAe ATalA paTa to kheDUto bharI zake che. to pachI ochA paTa amane kema poSAya ? eTale A vadhu paTanI asara bhaviSyamAM paTa nakkI karatI TribyunalamAM khoTo dAkhalo besADe. AthI mahArAjazrIne bhAre duHkha thayuM. temaNe AzramamAMthI aMbubhAI, surAbhAI ane navalabhAIne bolAvyA. temanI AgaLa potAnI vyathA jaNAvI ke jo moTA kheDUto A rIte potAnI salAmatI karI letAM hoya to pachI 202 sAdhutAnI pagadaMDI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA kheDUtone zuM kAma bhoga apAvavo joIe ? vagere kahyuM. to pachI buddhiprayoga mArI jAta upara laI levo joIe. : 2, 3-2-1956 : loliyA gaMdIthI nIkaLI loliyA AvyA. aMtara sADA cAra mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo. rAtre jAherasabhA thaI hatI. be kheDUtono jhaghaDo patAvyo. a. 4, 5-2-156 : phedarA loliyAthI nIkaLI phedarA AvyA. aMtara cAra mAIla. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe svAgata karyuM hatuM. baporanA dharmazALAmAM kheDUta saMmelana bharAyuM hatuM. nAnacaMdabhAIe gAmaDAMmAM jaI AgaLathI pracAra karyo hato. tA. 6-2-1956 : khaDola phedarAthI nIkaLI khaDola AvyA. aMtara ATha mAIla haze. utAro mAubhAIne tyAM rAkhyo hato. svAgata mATe AkhA gAme bhajanamaMDaLI, Dhola-tAsAM sAthe bhavya svAgata karyuM. gAmano utsAha pAravagarano hato. gAmane dhajA-patAkAthI zaNagAryuM hatuM. ahIMyAM kheDUta saMmelana yojAyuM hatuM. eTale maMDapa bAMdhyo hato. A 24muM saMmelana hatuM. ghaNA gAmonAM ane sthAnika loko ekatra thayA hatA. bahenonI saMkhyA dhyAna kheMce tevI hatI. ahIM UMcaDInA harijano mahArAjazrI pAse phariyAda karavA AvyA. temano pAsa darabAroe lUMTI lIdho che. ane mAra mAryo che. tethI badhAM kaTuMbo ucALA bharI dhaMdhUkA korTamAM AvyA che. ane upavAsa upara UtaryA che. ema kahyuM. mahArAjazrIe badhI hakIkata zAMtithI sAMbhaLI bAbubhAI zAha upara patra lakhI Apyo. ane pote AvatIkAle tyAM Ave che tyAre tapAsa karaze ema kahyuM. teo gayA. mahApuruSonI vizeSatA e hoya che ke ApaNane AvA prazno sAmAnya lAge, tyAre temane gaMbhIra lAge. harijanoe khorAka nahi lIdhelo eTale mahArAjazrIe sAMjanuM bhojana nA lIdhuM. savAramAM dUdha paNa nA lIdhuM. mane (maNibhAI) bolAvIne kahyuM. harijano sAthe AtmIyatAnI rIte lAge che ke teo ATalA herAna thAya ane huM khorAka lauM te ThIka nathI lAgatuM. chatAM sAdhutAnI pagadaMDI 203 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eno pracAra karavAnI jarUra nathI. koI pUche to chUpAvavAnI paNa jarUra nathI. mane Agale divase sAMjanA pUcheluM ke, harijanoe khorAka badhAe nahi lIdho hoya ? meM kahyuM ke, keTalIkavAra sahAnubhUti meLavavA khAtara, batAvavA khAtara paNa AvuM karatA hoya che. tyAM jaIe tyAre ja khabara paDe. paNa mahApuruSonA hRdaya ane ApaNA hRdayamAM e ja taphAvata che. temane saMtoSa nA thayo. eTale dhaMdhUkA bIje divase bapore paNa bhojana choDyuM. chevaTe parIkSitabhAI AvelA temanI sAthe vAto thaI. bAbubhAI ane popaTalAla DelIvALA paNa AvelA temanI sAthe paNa thaI. pachI sAMjanuM bhojana lIdhuM. tA. 7, 8, 9-2-156 : dhaMdhUka khaDolathI dhaMdhUkA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro phedarAvALA zeThanA derAmAM rAkhyo. gAma lokoe ane vidyArthIoe beMDanI sAthe bhavya svAgata karyuM. prathama bharavADa bhAIo maLyA. pachI kAryakaro, kheDUto ane nAgariko judI judI rIte AMTI paherAvI svAgata karyuM. pachI sau saraghasa AkAre bajAramAM thaI mukAme AvyA. mahArAjazrIe prAsaMgika kahyuM. baporanA dhaMdhUkA hAIskUlamAM vidyArthIo samakSa AjanI paristhiti ane gAmaDAMonI dazA vize samajAvyuM. bIjA divase savAranA kapaDAM dhoyAM. te daramiyAna AvatI kAlanA saMmelananA TharAvo vicArAyA. gujarAta gopAlaka maMDaLanA TharAvo vize carcA thaI. bapore gujarAta gopAlaka maMDaLanI sabhA thaI. rAtre bhAratanI varNavyavasthA ane AzramanI vyavasthA. dharmabhAvanAne jAgrata rAkhavA ane AgaLa vadhAravA thaI hatI te suMdara rIte jaNAvyuM hatuM. sAMjanA jinamAM mukAma karyo. rAtre kheDUta maMDaLanA TharAvo vize carcA thaI. maMDaLanI madhyastha samiti, kAryakaro ane kheDUtoe doDha vAgyA sudhI zuddhiprayoga aMge ane TharAvo aMge carcA vicAraNA thaI hatI. phalajIbhAI, aMbubhAI, navalabhAI, vIrAbhAI vageree jhINavaTabharI chaNAvaTa karI hatI. ane darekanA abhiprAya pUkyA hatA. galabAbhAIe suMdara preraka pravacana karyuM hatuM. sauno abhiprAya zuddhiprayoga karavA tarapha hato. 204 sAdhutAnI pagadaMDI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAta gopAlaka maMDaLanI sabhA prathama prArthanA bAda surAbhAIe Aja pahelAnI kAryavAhI vAMcI batAvI. pramukha tarIke navalabhAI zAhanI varaNI thaI. gujarAta, kaccha, saurASTranA paMdara jillAmAM maMDaLa kAma karaze. baMdhAraNa maMjUra thayuM ane kAmacalAu kamiTi vadhumAM vadhu be varasa mATe nakkI thaI. tyArabAda mahArAjazrIe jaNAvyuM ke gopAlana ekaluM nabhI zake nahi. tenI sAthe khetI ane grAma udyoga joDavA paDaze. kheDUta ane gopAlakonA saMbaMdho pharI joDavA paDaze. vaLI pharajiyAta bacata karavI. gosudhAra kema thAya? teno paNa vicAra karavo paDaze. bhelANano prazna ocho thayo che. dhoLakA bAju haju thoDo che. tyAM kAryakaro maLIne teno nikAla karaze. evI AzA rAkhuM chuM. gujarAta gopAlaka maMDaLanuM kAma moTuM che. haju eTalA kAryakaro paNa ApaNI pAse nathI. eTale je sAdhana saMpanna hoya temaNe madada karavI. bIjAoe mana ane tanathI madada karavI. bhAlanaLakAMThA kheDUta mahAsaMmelana (chaThTha) tA. 9-2-1956, The. modIjina mahArAjazrI khaDolathI AvyA tyArathI kheDUta bhAIo AvavA zarU thayA hatA. amArI sAthe ja 30 thI vadhAre bhAIo AvyA hatA. badhAMne jamavA rahevAnI sagavaDa jinamAM karAI hatI. lagabhaga 300 mANaso jamyAM hatAM. jinamAM suMdara zamiyANo Ubho karavAmAM Avyo hato. nAta jAtano koI bheda rAkhavAmAM Avato nahoto. harijano, vAgharI, bharavADa, rajapUta, kaNabI vagere sau hatA. jaMgalezvara mahArAja ane lokalaborDanA upapramukha dAsabhAI vagere ghaNA pratinidhio hatA. saMdezAmAM zrI ravizaMkara mahArAja, jugatarAma dave, parIkSitalAla majamudAra, babalabhAI mahetA, mULadAsa vaizya, zaMkaralAla beMkara, vasAvaDA, caMdulAI desAI, mAdhavalAla zAha, choTubhAI paTela, jAdavajI modI, dinakararAva desAI vagere ghaNA AgevAnonA AvyA hatA. sabhAmAM mahArAjazrI uparAMta, ghaNA AgevAno bolyA hatA ane aneka TharAvo pasAra karyA hatA. sAdhutAnI pagadaMDI 205 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAgata pramukha dAnubhAI AkaruvALA hatA. temanA svAgata pachI aMbubhAI zAha, jamIna aMgenA prazno zuM asara kare che ane manamAM zuM maMthana che ane teno ukela kevI rIte karIe chIe te aMge vistRta mAhitI ApI hatI. temaNe kahyuM ke, A sabhAnI dareka kAryavAhI upara gaMbhIra rIte vicAra karajo. ane nikhAlasa carcA karazo. navI samAjaracanA karavI haze to arthanuM vikeMdrIkaraNa karI sattAnuM vikeMdrIkaraNa karavuM paDaze. arthanA vikeMdrIkaraNa mATe sahakArI pravRtti ane sattAnA vikeMdrIya mATe lavAdI maMDaLo sthApavAM. nyAya ane rakSaNamAM ApaNe saphaLa thaI zakIe to sattAnI cUDamAMthI nIkaLI zakIzuM. lavAdImAMthI nIpajatI grAmapaMcAyato racIzuM. to te suMdara kAma karI zakaze. ApaNI pAse 44 sahakArI maMDaLIo che. pharajiyAta bacatano niyama rAkhyo che. grupa sekreTarInI yojanAno ApaNe virodha karelo. kAraNa ke sekreTarI nImavAnI sattA gAmanI hovI joIe. nahi ke uparathI ladAyelA hoya. beMkanI cUMTaNI vakhate maMDaLe sAmAjika, Arthika, bAbatamAM svataMtra hovAthI teNe beThako mATe prayatna karelo. paNa prA. saMghanI salAhathI ApaNe samAdhAna kareluM. paNa pariNAma zuM AvyuM te joyuM. uttara gujarAta koTanasela pheDarezanamAM ApaNe na joDAyA, tenuM kAraNa ApaNe vikeMdrIkaraNa IcchIe chIe. pAyAthI eTale ke nIcethI vyavasthA UbhI thavI joIe. ApaNe mAnIe chIe ke AjanI nyAyaprathAmAM mULabhUta pheraphAra jarUrI che. cAra tAlukAmAM hajI ApaNA traNa hajAra ja sabhyo che. trIsa hajAra kheDUto vatI ApaNe kevI rIte bolI zakIe ? teno vicAra karavo joIe. tA. 10-2-1956 : khastA dhaMdhukAthI nIkaLI khastA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. gAma lokoe svAgata karyuM. rAtre sArI sabhA thaI hatI. tA. 11-2-1956 : phatehapura khastAthI nIkaLI phatepura AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo. gAma lokoe bhajana maMDaLI sAthe svAgata karyuM. gAmano utsAha ghaNo hato. 206 sAdhutAnI pagadaMDI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baporanA jayaMtIlAla zAha ane hirabhAI maLaLA AvyA. temaNe pAIpa lAIna aMge tA. 10mInI dhoLakAnI miTiMgano ahevAla Apyo. pAIpa lAInamAM mazIna nibhAva kharca ane ranIMga kharca prajAe ApavAno che. ApaNe ema kahIe chIe ke chevaTe mAlikI sarakAranI che eTale sarakAra emAM hisso Ape. vaLI lokalaborDane have kUvA-taLAva nahi karavA paDe. eTale thoDo kharca eNe ranIMgamAM Apavo joIe. mahArAjazrIe vAto sAMbhaLI borDanA koMgresa pakSa upara eka patra lakhI Apyo. ahIM bhUdAnamAM 36 ekara jamIna maLI che. tene cAra kuTuMbone vaheMcI ApI che. tenI vyavasthA karI, A lokone A sAle kheDavA ApI devI ema nakkI thayuM. be kuTuMbo je bAkI rahyAM ene sarakArI paDatara jamIna maLe te mATe gAme madada karavI ema nakkI karyuM. tA. 12-2-1956 : miyALA phatepurathI nIkaLI pacchama thaI kamiyALA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo. sAthe ghaNA bhAIo AvyA hatA. gAme svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA thaI. zarUAtamAM maNibhAIe grAmasaMgaThana aMge kahyuM, mahArAjazrIe maMDaLane majabUta banAvavA anurodha karyo. nAnacaMdabhAIe tapa, tyAga vizeSa karavA kahyuM. ahIM TheTha sAMtalapura vibhAgamAMthI cAra kheDUto mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. emanI vAta e hatI ke tyAM cha gAma rAjagoronAM che. vIghoTI teo beAnA ekare bharatA hatA. have sarakAre pasAyatI jamIna gaNIne pUrvAkAra bharavAnuM TharAvyuM che. A AkAra ghaNuM vadhAre che. tyAM jamIna halakI che amane nyAya apAvo. emanI vAta sAMbhaLI banAsakAMThAnA kAryakaro galabAbhAI, mANekalAla vakhAriyA ane lachIrAma upara patro lakhI ApyA. tA. 13-2-1956 : nAnIboru kamiyALAthI nIkaLI nAnIboru AvyA. aMtara sADAsAta mAIla haze. vacce bhoLAdanA gAmalokoe svAgata karyuM. tyAM thoDuM rokAyA. ahIM AvatAM vacce bhogAvo nadI Ave che. enuM pANI dUra sudhI Ave che. paNa haju sAdhutAnI pagadaMDI 207 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyuM nahotuM. gAma lokoe ane vidyArthIoe Dhola-nagArAM sAthe svAgata karyuM. ahIM saghana yojanA taraphathI Adarza gAma tarIke tA. 1pamIe uddhATana che. sarvodaya meLo che. vaikuMThabhAI mahetA, jhaverabhAI paTela ane zyAmaprasAda vasAvaDA AvavAnA che. mahArAjazrIe prAsaMgika kahetAM jaNAvyuM ke ghaNA varSe A pradezamAM dAkhala thavAnuM thAya che ane ahIM to tame yajJa mAMDyo che. e yajJamAM ghaNI Ahutio ApavI paDaze. tyAre temAMthI ujvaLatA sAMpaDaze. saghana yojanA AvI nAnIboe bIDuM jhaDapyuM ane potAne AMgaNe netAone notaryA. sarvodayameLo parama divase bharAze. bhAlanA gAmo dhULiyAM, pANInI muzkelIvALAM ane je kaMI pedA thAya temAMthI moTo bhAga jarUriyAtamAM vaparAI jAya. evo A pradeza che. pAkI iMTa pADavI hoya topaNa kSArane lIdhe paDe ke kema e savAla che. tevA pradezanI aMdara ApaNe navI grAmaracanA karavA taiyAra thayA chIe. gAMdhIjI vAraMvAra kahetA hatA. gAmaDAMnI racanA nahi thAya tyAM sudhI dezanI racanA adhUrI raheze. rAjAjI jevA kahe che AjanuM gAmaDuM UkaraDA jevuM che. vAta eka rIte sAcI che paNa e ukaraDAmAMthI ratno paNa nIkaLe che. kolasAmAM ja hIro pAkI zake. muzkelIo ghaNI che. jema ApanAra hoya, tyAM yAcaka banI jAya. tema gAmaDAM bIjA pAse yAcanA kare che. have to sthiti evI karavAnI che ke kendrita rAjya ema kahe tame amane keTaluM Apazo ? ene badale ApaNe te kUvA keTalA Apazo, taLAva keTalAM Apazo, nizALa, davAkhAnAM, rastA keTalA Apazo. saravANImAMthI pANI Ave che. e saravANI to gAmaDuM che. ApaNe havADAne saravANI mAnI che. sarakAra ane zahero havADo che. gAmaDAM ja kUvo che. A navI vAta ApaNe samajavAnI che. bIjI vAta ekatAnI che. grAma eka che. kadAca bhANAM sAthe rahetAM khakhaDe kharAM, paNa e ja raNako lAMbA vakhata cAle nahi. ema ApaNA matabhedo UbhA thAya to tene vadhAre vakhata calAvaze nahi. Ama jo matabhedo samAvIzuM nahi to, gAmaDAMnI ekatA thaze nahi. e matabhedo paNa nAnI nAnI bAbatamAM hoya che ane samAraMbhamAM mane bolAvyo kema nahi ? A kAma karatAM mane pUchyuM kema nahi ? Ama jhaghaDo vadhe che. pachI to matabheda thAya che. mahAbhAratano 208 sAdhutAnI pagadaMDI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAkhalo ApaNI sAme che. keTalAMye mAnavI sApha thaI gayA ane jIvyAM ane jItyAM. te lohInI dharatI upara rahI zakyA nahi. to ApaNe zuM karavuM che ? jo rAmAyaNa racavuM hoya to gAmaDAMe udAra banavuM paDaze. koI bolatuM hoya to samajaNa ApavI paDaze. eTale be prazno samagra gAmaDAMnI ekatA ane laDavAnI vRtti upara aMkuza. jo AmAM ApaNe jItIzuM to loko ApavA mATe doDatA Avaze. tyAge so Age, mAge so bhAge.' chokarAM nizALamAM be ekaDe agiyAra zIkhe che paNa A khoTA loko be ekaDe be kare che. kadAca mIMDuM paNa kare che. bharatanI mAtAne kadAca lobha thAya paNa bharatane na thAya. ema ApaNe bharata banavuM paDaze. tame A badho vicAra karajo. ane kyAMya kacAza hoya to te dUra karavAno puruSArtha karajo. sarvatra zAMti vistaro,' gAmamAM be pakSo, ghaNA aMgata kAraNone lIdhe, ghaNA vakhatathI paDelA che. emanI ekatA thAya e mATe mahArAjazrIe rAtri pravacanamAM kahyuM : jhaghaDo ahamane lIdhe UMDo hato. kAryakartAoe kahyuM ke AvA sArA prasaMge paNa gAma eka thatuM nA hoya to ame jamIzuM nahi. A vAtanI vIjaLIka asara thaI ane samAdhAna thayuM. tA. 15-2-1956 : parizramAlayanuM udghATana tathA sarvodaya meLo prArthanA bAda vIrAbhAI rAjAbhAInI pramukha tarIkenI varaNI thaI. temaNe A Adarza gAmanI racanA karavAmAM pahela karavA badala potAno AnaMda vyakta karyo hato. svAgata pramukha nathubhAIe svAgata karyuM hatuM. navalabhAIe jaNAvyuM ke ApaNe sau sarvodayameLA nimitte bhegA thayA chIe. A varSe pahelo meLo dhaMdhUkA, bIjo sANaMda ane trIjo boruM. dhoLakA tAlukAmAM bharyo. A gAma dUra paDe. paNa gAme svAvalaMbI thavAno prayatna karyo che. tethI A gAma pasaMda karyuM che. zrI vaikuMThabhAI jevA khAdIbhakta ApaNI samakSa hAjara che. teo khAdI kAmamAM rasa dharAve che ane sahakArI pravRttimAM paNa UMDo rasa dharAve che. bIjA mahemAna che te jhaverabhAI paTela che. A gAmane Adarza gAma tarIke racavAmAM emano phALo mukhya che. bIjA saghanakSetranA mahemAno AvyAM che. paNa samayanA abhAve ApaNe vadhAre sAdhutAnI pagadaMDI 209 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhata ApI zakatA nathI. have ApaNe gAmaDAM ane tenA udyogo tarapha dhyAna ApyA sivAya cAlavAnuM nathI. tyArabAda prAyogika saMghanA maMtrI tarIke zrI choTubhAI mahetAe bhAla naLakAMThAnI pravRttiono khyAla Apyo hato. pratApabhAI paMDyAe gAmano khyAla Apyo ane saMdezA vAcana karyuM temAM ratubhAI adANI, jAdavajI modI, lelejI, maganabhAI desAI, nArAyaNa desAI, prabhudAsa paTavArI vagerenA hatA. vaikuThabhAIe jaNAvyuM ke Aja Apa sau sarvodaya meLA nimitte ekaThAM thayAM cho. ane e meLAmAM joDAvA mane nimaMtraNa ApI ahIM teDyo. te mArA para moTo upakAra thayo ema mAnuM chuM. Ape mAro ane mArA sAthIono je bhAvabhIno satkAra karyo, svAgata karyuM tevo satkAra ane svAgata kadI anubhavyAM nahi hovAne kAraNe jiMdagIbhara bhUlIza nahi. AvA satkAra mATe mArI ke sAthIonI lAyakAta nathI paraMtu huM mAnuM chuM ke A prajAmAM je jAgRti che ane jAgRti thayA pachI AgekUca karavI che. evA prasaMge ame A pragatinA sAdhana banI rahyA chIe. e sAdhanane mAna ApyuM che. ema mAnI lauM chuM. ema chatAM vyaktigata rIte A pradezano ane lokono AbhAra mAnuM eTalo ocho che. A pradezamAM pahelIvAra nathI Avato. cha aThavADiyA pahelAM A pradezamAM sarvodaya yojanA cAle che tenA nirIkSaNa arthe AvavAnuM thayuM hatuM. ane je kaMI kAma cAle che te jovAno mane avasara maLyo hato. A pradeza ajANa che paNa pUjyamunizrI saMtabAlajI thoDA samayane mATe A pradezamAM vasyA ane emanI preraNAne AdhAre lokakalyANanA ane lokopayogI kAma zarU thayAM. e dUra beThAM kaMIka khyAlamAM AvyAM hatAM. ane te pAyAno khyAla Avyo haze ane khyAla AvyA pachI kAryakaroe pravRttine AgaLa vadhAravA mATe mane bolAve tyAre preraNA ApavA mATe madadagAra thavA mATe mane AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM. tyAre saMkoca vagara meM te svIkAryuM. Aje parizramAlayanI ImArata taiyAra thayelI juo cho tene vidhisara ApanA dekhatAM khullI mUkI che. A imArata zA mATe bAMdhavAmAM AvI ? e imAratamAM kaI pravRttio cAlaze. e jANavA huM utsuka chuM. tenA karatAM 210 sAdhutAnI pagadaMDI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo vadhAre utsuka cho ema kahyuM chuM eTale mArA sAthI bhAI jhaverabhAI ja kaheze. saghanakSetranI yojanA akhila grAmaudyoga borDa taraphathI cAle che. bharI namra buddhi mujaba AvA parizramAlayonuM sthAna AvA gAmaDAMmAM atyaMta pahattvanuM che. e mahattvanuM kyAre bane ke tyAM kevI jAtanuM kAma cAlu karavAmAM Avaze. tyAre AvA sthAno ApaNA gAmaDAMnA jIvanakalyANa mATe upayogI haze. mArI mAnyatA mujaba ApaNA dezamAM sauthI vikaTa prazna vadhatI jatI dhakArIno che. A bekArI ApaNe najare joI zakatA nathI. mosama Ave hire kheDUtone lAgatuM haze ke, khetaramAM kAma karanArA maLI zakatA nathI. saupaNa AkhA bhAratano citAra joIzuM to bhAgye ja eka varasanA 175 divasanuM kAma kheDUta prajAne maLe che. majUravarganI saMkhyA bahu moTI che. emane varasanA aDadhA bhAganuM kAma maLe che ane gujarAna karavAnuM AkhA harasanuM hoya che. te tame mArA karatAM vadhAre samajI zako cho. tamAro zAdhAra khetI para che. khetIno vistAra vadhI zakato nathI. meghavALa prajAne bIjA sAdhano gujarAtamAM maLatAM hatAM. te have kArakhAnAM vadhatAM baMdha thaI gayAM che. AvA udyogo baMdha thatA jaze tema tema bekArI vadhatI jaze ane garIbAI ane dAritrya paNa vadhatAM jaze. ! pU. gAMdhIjIe ApaNane kahyuM hatuM ke gAmaDAMmAM baMdha paDelA udyogone sajIvana karavA emane A bAbatano upadeza Apo. eTaluM ja nahi evuM jIvana jIvavAnuM goThavatA hatA. e bApunA zrAddhadine Ama sarvodaya meLo bharIne temanA jIvanakAryane tAjo karIe. ahIM pa6 ekara bhUdAna maLyuM che. tenI vaikuThabhAInA hAthe bhaMgI kuTuMbone vaheMcaNI thaI. pradarzananI udghATana vidhi zyAmaprasAda vasAvaDAne hAthe thavAnI hatI paNa teo nahi AvI zakavAne kAraNe jhaverabhAI paTele karI hatI. sAMjanA vaikuMThabhAI ane jhaverabhAI sAthe mahArAjazrIe keTalAka muddAnI carcA vicAraNA karI. khAsa karIne sahakArI maMDaLIomAM kheDUtamaMDaLanuM pratinidhitva ane mAtRsaMsthAne madada, gAmaDAnA yaMtrone jyAM mAge tyAM sahakArI taMtrane soMpavA paMcAyatamAM naitika pratinidhitvanI maMjUrI ApavI vagere vAto karI. sAdhutAnI pagadaMDI 211 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-156 : savAranA vaikuMThabhAI ane jhaverabhAI paTela sAthe gujarAtanI bIjI saghana yojanAnA saMcAlakono vArtAlApa goThavAyo hato. temAM mahArAjazrIe hAjarI ApI hatI. tA. 12-156 : Aje lavAda maMDaLanuM kAma cAlyuM. lavAdamAM baMne pakSakAronA eka eka sabhya, kheDUta maMDaLanA be sabhyo, prAyogika saMghanA eka ema pAMca sabhyo hatA. tA. 18-2-156 : A gAmamAM keTalAka cAritrya bhraSTatAnA prazno hatA. A prazno samagra gAmane sparzatA hoI paMce mahArAjazrIne soMpyA hatA. mahArAjazrIe ahIMnI sthiti ane vAtAvaraNa joI gAmanA zuddhikaraNa mATe traNa upavAsa karavAno nirNaya karyo. amane vAta gaLe nA UtarI, paNa bIjI rIte jotAM AvA aniSTo kADhavAM ane hRdaya DhaMDhoLavA bIjo upAya paNa nahoto. aniSTo sAme jeTalI tIvratA mahArAjazrIne hoya teTalI amArAmAM nA hoya. eTale paNa Ama lAge. A vAta gAmamAM phelAI. tyAM sannATo macI gayo. sau vicAramAM paDI gayA ane potapotAnI bhUlo jovA maMDyA. choTubhAI beeka mAIla gayA haze. temane ghoDo mokalI pAchA bolAvyA. choTubhAIe prabhAtasiMha ke je moTA pakSano ThekedAra hato ene samajAvyo. te mahArAjazrI pAse Avyo. pote eka khavAsaNa bAIne tyAM rahe che, jame che ane ADo vahevAra kare che. e kabUlyuM. bIjI paNa ghaNI vAto tene dila kholIne karI. pote to gAmano hAtho ja banyo hato. ene samajAI gayuM hatuM ke chevaTe to Izvara sivAya mAruM koI saguM nathI. amuka vyakti sAtha Ape che to kAle vaLI e duzmana bane che. nAnacaMdabhAIe khUba premathI temane samajAvyA ane kahyuM, tamArA pApano poTalo have ahIM choDI nAkhajo. to ugaravAno vAro che. mANasa jyAM AtmIyatA jue che ane potAnuM sAMbhaLanAra paNa koI yogya vyakti che ema lAge tyAre te khullo thaI jAya che. Avo majabUta ane kaDaka lAgato mANasa paNa A rIte sAva DhIlo thaI gayo 212 sAdhutAnI pagadaMDI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to. AMkhamAMthI AMsu jharatAM hatAM. teNe dila kholIne badhI vAto karI. te siMdhano che enAM mA-bApa nAnapaNathI ja gujarI gayAM che. pharatAM hatAM A bAju Avyo che. mahArAjazrIne ane bIjAone tenI A ttikhAlasatAnI suMdara chApa paDI. rAtre jAherasabhAmAM mahArAjazrIe satya nathI to jIvanamAM kaMI nathI. te samajAvyuM ane Adarza gAma jyAre banavuM che tyAre eNe pAyAthI koI ITa macI na besI jAya enI kALajI rAkhavA kahyuM. tyAra pachI choTubhAI, nAnacaMdabhAI, phalajIbhAI bolyA, jayaMtIbhAIe cukAdo vAMcI saMbhaLAvyo. baMne pakSo hAjara hatA. baMne pakSoe cukAdo pALavAnI khAtarI ApI. sAMjanA ..... bhAInAM patnI mahArAjazrI pAse AvyA. emanAM ja anaitika prazna aMge mukhyatve mahArAjazrIe upavAsa karyA hatA. temaNe keTalIka ADIavaLI vAto karI paNa pote koI cAritrya doSa karyo nathI. ema chelle sudhI nanno bhaNyo. bAI bahu AjhAda lAgI. e pahelAM .... ke jemano saMbaMdha A bAI sAthe che. temaNe potAnI bhUlano ekarAra karyo hato. ane have pachI ekalAM temane ghera nahi jAya ema svIkAryuM hatuM. ...... ane ...... baMne vacce mAra mAryAno jhaghaDo hato ane korTamAM kesa hato. teo baMne premathI maLyA. ane ekabIjAnI mAphI mAgI. sarasa vAtAvaraNa thayuM. tA. 20-2-1956 : prArthanA pachInA pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke saMsAra athavA vizva evI vastu che ke jo ekabIjAnI sAMkaLa gUMthavAmAM na Ave to kAma adhUruM rahe. eTale ene samanvaya kahevAya che. samanvaya eTale ema nahi ke badhAMne sarakhe ThekANe mUkavA. ekaDAnI jarUra hoya tyAM ekaDo ane mIMDAnI jarUra hoya tyAM mIDuM mUkavAnuM hoya che. jo Ama thAya to ja vyavasthita saMsAra cAle jayAre temAM kSati Ave che tyAre avyavasthA UbhI thAya che. rAyugamAM vyavasthA tUTI gaI hatI. eka bAju jaMgalI loko hatA. bIjI bAju nagaramAM vasanAra hatA. trIjI bAju RSimunio rasa letA sAdhutAnI pagadaMDI 213 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA kharA. paNa navI samAja racanA sthApavAnuM vAtAvaraNa nahotuM. rAma AvyA pachI navI samAja racanA UbhI thaI. zUdro ane pachAto AgaLa AvyA. vAlIne badale sugrIvanuM zAsana sthapAyuM. rAvaNane ThekANe vibhISaNanuM rAja sthapAyuM. lokone khyAla AvI gayo ke rAkSasI tattvo ke duSTa tattvonuM rAja cAlI zakatuM nathI. bhogavAdI ane sattAvAdI saMskRti cAlI zakatI nathI e lokoe anubhavyuM. vaMzaparaMparAthI cAlI AvatI praNAlikA ke moTAbhAIne gAdI maLe ene badale rAme navo cIlo pADyo ke nAno bhAI rAjagAdI kema na karI zake ? samagra prajAne e vAta gaLe na Utare tyAM sudhI dhIraja rAkhI, saMyamapUrvaka potAnAM AcaraNathI e vAta gaLe utarAvavI e temano hetu hato. dhobIno prasaMga zAkha pUre che. nArI jIvananI mahattA svIkAravAmAM AvI che. eka patnIvrata. zabarI paNa mArgadarzaka thaI zake che. guha jevA zUdra pratiSThita thaI zake che. e siddhAMta sthapAyo. vAnara jevA bilakula azikSita jaMgalamAM bhaTakatAM loko pAsethI zistabaddha sainya UbhuM karI zakAya che ane rAkSasI tattvo para jIta meLavI zakAya che. Ama badhAMno samanvaya sthapAI jAya che. emAM brAhmaNo, vaizyo, kSatriyo, zUdro badhAM ja Ave che ane samanvaya sthApI navo samAja racAya che. kRSNajIvanamAM juduM che. zrIkRSNane nAnapaNathI ja nesaDAmAM javuM paDe che. kubbA jevI kadarUpI strImAM AtmAnI uQLatA joI zake che. jhIlI zake che. nAga lokone bivaDAvato hato tene loko nAthI zake che. iMdra bivaDAvato hato tene bacAve che. loko nagaralakSI thatAM hatAM. tene bacAve che. kAno dANa mAge, eTale gAmaDAMno mAla bahAra jAya to kAno tene okTroya DyUTI leze. tamAre bIjA upara AdhAra rAkhavo paDe te icchanIya nathI. grAma svAvalaMbana karIne pachI zaherone Apo nahi. dUdha ane bIjI vastu grAmavAsIone prathama maLe evuM Ayojana emaNe karyuM. kSatriya samAjamAM evuM aTavAI javuM paDyuM ke odhavajInA kahevA chatAM, govALiyAno prema hovA chatAM, pAchA AvI zakatA nathI. ane e grAmINa janatA AgaLa Ave, te prakriyA thaI zakatI nathI. RSio lokasaMparkamAM AvyA chatAM, navAM mUlya, sthApI zakatA nathI. eTale ke kSatriyone brAhmaNanA AdhIna banavuM joIe te banatuM nathI ane yuddha thAya che. 214 sAdhutAnI pagadaMDI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddha ane mahAvIranA vakhatamAM pharI pAcho lokasaMgraha zarU thAya che. zUdro ane strIone pratiSThA apAya che. saMskRta bhASAne lokabhogya bhASA pAlImAM pheravavAmAM Ave che. joke lokone saMnyAsano Adarza vadhAre ApavAmAM Avyo che. lokono amala thayo kharo paNa ochA jovAmAM Ave che. gAMdhIyugamAM e badhAno samanvaya dekhAya che. have e kAma AgaLa calAvavAnuM ApaNe mAthe AvyuM che. samanvayanuM tattva jarA AkaruM che eTale bhUlI javAya che. samAja AgaLa vyaktine bhUlI javAya che. ane vyakti AgaLa viziSTa vyaktine bhUlI javAya che. saMskRtinA khaMDakhaMDa paDI gayA che. tene yogya rIte goThavI devAmAM nA Ave to bhAre musIbata UbhI thAya. eTale zrImade kahyuM, 'jyAM jyAM, je je yogya che tyAM tyAM samajavuM te.' koMgresa saMsthAne huM kSatriya saMsthA gaNuM to bIjA vargo zI rIte goThavAya enI paNa ciMtA karavI joIe. vaizya eTale gAmaDAM ene UMce UThAvavAM joIe. jo te pAchaLa rahe to badhI imArata paDI jAya. buddhijIvI ane zramajIvIno samanvaya karavo paDaze. bhAvanAjIvIno paNa vicAra karavo paDaze. zramaNa saMsthA alipta rahevA mAge che. A sAruM nathI. nirlepa loko lepavALA upara vadhAre asara pADI zake. eTale tiraskRta thayelAM gAmaDAMne prANa pUravAnuM kAma karavAnuM che. jo ahiMsAthI ApaNe kAma jhaDapathI AgaLa nahi laI jaIe to bhAre nukasAna thavAno bhaya rahe che. janmabhUmimAM lekha Avelo. upadeza ApanArA loko ghaNA nIkaLI paDe che. paNa AcaraNa karIne vacce paDanArA loko ochA nIkaLe che. AthI hiMsA aTake nahi. vAtothI navI samAja racanA thavAnI nathI. upadeza Apavo hota to gAMdhIjI noAkhalI nA jAta. eTale ApaNe lokone pratyakSa upadeza Apavo joIe. samanvayanuM tattvajJAna vyavahAramAM lAvavuM joIe. koMgresavALA kahe zikSaNa, naItAlIma, paMcAyata vagere badhuM ame ja karIzuM. racanAtmakavALA kaheze ame to bhUdAnamAM jamInanA TukaDA meLavIzuM. aMbaravALA kaheze ame to khAdInuM ja karIzuM. Ama alaga alaga rIte vicArIzuM, samanvaya nahi karIe to badhAM ja tUTI paDIzuM. havenA yugamAM sarvAMgI dRSTi rAkhIne ApaNe badhA kAma goThavavAM joIze. sAdhutAnI pagadaMDI 215 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAramAM mahArAjazrIne maLyA. potAnA doSo mATe mAphI mAgI. temaNe kahyuM 1948 pachI meM koI cAritryadoSa karyo nathI. .... tyArapachI bharavADa ke je mAthAbhAre kahevAya che. teo maLavA AvyA. temaNe dilathI badhI vAtono ekarAra karyo. corI, dhADa, lUMTa ane vyabhicAra karyo hato. teno ekarAra karyo. have jamIna maLe to mahenata majUrI karIne sArI rIte jIvavuM che tema jaNAvyuM. tyArapachI maLyAM. temaNe lAMcanA pAMcaso rUpiyA pAchA lAvyAno ekarAra karyo. pote karelI bhUlonuM prAyazcita karyuM. ane khUba raDyA ane haLavA thayA. aMtamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, Aje lavAdI paMcano suMdara amala thayo che. ane zuddhikaraNanI paNa suMdara asara thaI che. have je kaMI pUratI karavAnI che e tame karatA rahezo. mAtra cokIkhAtara cokI nahi paNa dilanI udAratAthI potAnA bhAMDu tarIke gaNIne cokI karavAnI che. paMce prazna sArI rIte patAvyA che ane AnusaMgika vAtono paNa nikAla thaze. e mATe mane saMtoSa thayo che. nAnI boru, moTuM kAma laIne javAbadArI vahorI beThuM che ane kheDUtamaMDaLanA pramukhe samAraMbha vakhate je javAbadArI pramukha tarIkenI vahorI te yogya ja hatuM. saghanakSetra yojanAnA kAryakaroe paNa thANuM nAkhIne je prayatno AdaryA che ne cAra divasathI je zuddhiprayoga thayo che temAMthI ghaNuM jANavAnuM maLaze. nAnacaMdabhAIe paNa ghaNo parizrama lIdho che. ghaNA khoTuM bolaze, ghaNA kaDavuM bolaze te vakhate ApaNe sabhAna rahIne mULa vastune choDavAnI nathI. ane bAkInI azuddhio hoya ene dUra karavAnI che. gaMgA vahetI hoya tyAre snAna nA karIe to bhagIrathe je gaMgA utAravAno zrama karyo te nakAmo jaze. chelle chelle huM joI rahyo chuM ke lokoe pazcAttApa karyo che. badhAM hRdaya royAM che. tethI zuddhiprayoga upara mArI zraddhA vadhI che. ApaNe zaitAnane vaza thaIe chIe tyAre paDI jaIe chIe. vaLI pAchA Izvara AvIne jagADe sAdhutAnI pagadaMDI 216 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che tyAre coMkIe chIe. vaLI pharI pAchuM jhokuM AvI jAya che. ApaNe vadhAre jAgrata rahevuM paDaze. aniSTa sAme AvI ahiMsaka prayoga karIne A rIte AgaLa vadhajo. Izvara ApaNane baLa Ape. tA. 22, 23-2-1956 : moTIboru nAnI boruthI nIkaLI moTI boru AvyA. aMtara doDha mAIla haze. utAro bhIkhAbhAInI meDI upara rAkhyo. gAme svAgata karyuM. rAtre jAhera sabhA sArI thaI hatI. sAbaramatI nadI gAmane pAdare ja vahe che. bharatI Ave che, tyAre pANI khAruM thaI jAya che. sabhA pachI gAmanA traNa AgevAnoe mukhI, vepArI ane kheDUta traNe jaNAe aphINa ane dArU nahi pIvAnI pratijJA karI. tA. 24-2-156 : vAraNA moTIboruthI nIkaLI vAraNA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro paMcAyatamAM rAkhyo hato. A bAju ghauMnI sijhana sArI che. seMkaDonI saMkhyAmAM saurASTra ane carotaranA majUro majUrI mATe Ave che. tA. 25-2-1956 : vaTAmaNa vAraNAthI nIkaLI vaTAmaNa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. loko kAmamAM hovAthI jAherasabhA rAkhI nahotI. zALAnA bALakone mahArAjazrIe jaNAvyuM ke, gAmaDAno bhAra ocho kema thAya ? te mATe cA, bIDI choDavA ane navaDA jevA thavA jaNAvyuM hatuM. navaDo saMkhyAmAM sauthI moTo AMka che. tene ekathI nava sudhI guNo to saMkhyA navanI ja thAya. jema ke 149=9, 249=18 (8+1), 349=27 (2+7), 449=36 (36, 949=81 (8+1) sAra e ke sukhamAM chakI jato nathI. du:khamAM hArI jato nathI. bAkInI saMkhyA vadhaghaTa thAya che. dA.ta., 8418, 842=16 (1+7), 843=24 (2+4) 648=48 (4+8) Ama vadhaghaTa thayAM kare che. eTale nava jevA saraLa thavA samajAvyuM hatuM. tA. 26-2-1956 : gANola vaTAmaNathI gANola AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro sAdhutAnI pagadaMDI 2 17 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizALamAM (dharmazALA)mAM rAkhyo. gAme svAgata karyuM. rAtre sabhAmAM gaNotadhArA vize bilanI samajaNa ApI hatI. tA. 27-2-156 : dhoLI (bhaMbhalI) gANolathI nIkaLI dhoLI AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo hato. amArA AvavAnI koIne khabara nahotI. gAmaloko ekaThA thaI gayA. paNa emaNe ghaNo aphasosa thayo. tA. 28-2-1956 : jhAkhaDA dhoLIthI nIkaLI jhAkhaDA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo. tA. 29, 1-3-1956 H saragavALA jhAkhaDAthI saragavALA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro eka khAlI makAnamAM rAkhyo hato. gAma lokoe DholatAMsA sAthe svAgata karyuM. ahIM aMbubhAIe, maganabhAI raNachoDabhAInA nivedanano je javAba lakhI rAkhyo hato e vaMcAvI lIdho ane bIjI vAto karIne gayA. ahIM grAmapaMcAyatanI cUMTaNI aMge be pakSa paDI gayA hatA. eTale javArajathI phUlajIbhAIne bolAvyA. be pakSo vacce samAdhAna karAvavAno prayatna karyo. tA. 2-3-1956 : bhoLAda saragavALAthI nIkaLI bhoLAda AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. gAme vAjate gAjate svAgata karyuM. gUMdInA traNa kAryakaro AvyA. gaI sAlanuM sahakArI maMDaLInuM leNuM bAkI che. baporanA gAma loko bhegA thayA tyAre mahArAjazrIe AnuM kAraNa pUchyuM, tyAre lokoe kahyuM ke, varasa nabaLuM ane pachI bharIzuM ema karatAM karatAM meLa nA khAdho. A sAla bharI daIzuM ema kahyuM, ahIMyAM lagabhaga 150 uparAMta kheDUtamaMDaLanA sabhyo che. gAma samajaNuM che. baMne divasa sabhAo sArI thaI. bIje divase jayaMtIbhAI khu. zAha, vaikuMThabhAI mahetAne maLIne AvyA hatA. temaNe kheDUtamaMDaLanuM naitika pratinidhitva dareka sahakArI maMDaLImAM bhaLI zake e mATe kAyadAmAM sudhAro thAya, te mATe prayatna cAle 218 sAdhutAnI pagadaMDI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. e badhI vAto karI. vadhArAmAM sahakArI pravRttimAMthI mAtRsaMsthAne (prA. laMghane) phALo maLI zake, tevA be siddhAMtono temaNe svIkAra karyo che. tA. 4, 5-3-156 : pipaLI bhoLAdathI nIkaLI pipaLI AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro paMcAyatamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA sArI thaI. ahIM vRkSo ThIkaThIka che. bhAlamAM vRkSo hotAM nathI. ahIM AMbA paNa thayA che. tA. 6-3-156 : pacchama pipaLIthI nIkaLI pacchama AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhAmAM mahArAje jaNAvyuM ke ApaNI sAme mukhya muddo gaNotadhAro ane zuddhiprayoga che. ApaNe gaNotiyAne zA mATe lIdhA ? jamInadArone kema nahi ? jamInadAro paNa A dezanA mAnavo che. eo paNa dhArmika haze joke, A dhAro gaNotiyAne lagato che. sarakAre ene kema Teko Apyo ? jayAre hada thaI jAya che. tyAre kAyado Ave che. koMgrese satya ane ahiMsAthI prazno lIdhA che. gAMdhIjIe kahyuM, sAdhya ane sAdhana baMne zuddha hovAM joIe. sArA sAdhanothI mokSa meLavavo joIe. A badhA mATe vicAra karyo ke, prathama kone levo. tyAre gAMdhIjIe kahyuM, ke sAmAjika rIte samAjamAM chello bhaMgI che. Arthika rIte chello gaNotiyo che. dhArmika rIte pachAta khoTA vicAravALo che. eTale gAMdhIjIe e badhAMne AgaLa lIdhA. harijanone sAthe lIdhA. zramanI pratiSThA mATe reMTiyo lIdho. jamInano prazna A dezamAM agatyano che. jamIna bIjAne ApavI e kAma hamaNA baMdha rAkhavuM. paNa je kheDe che, tenI pAsethI jhuMTavAya nahi eTaluM karyuM. pachI bhADuM ochuM (gaNota) karatAM gayA. chaThTho bhAga Avyo, have vacalo varga nAbUda karavA mAge che. ane bhAgane badale rokaDa rakama ApavA dhAre che. e nAbUda karavA mATe rAjaye vaLatara ApavuM joIe. rAjAonI nAbUdI karI. to rAjaye sAliyANuM ApyuM. dArUbaMdhIne pariNAme khoTa gaI te sarakAre svIkArI. to have jamInadArI, gaNotadArI nAbUda karavI hoya to, sarakAre vaLatara ApavuM joIe. kAraNa ke jamIna e milakata nathI. sAdhutAnI pagadaMDI 219 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa roTalA khAvAnuM sAdhana che. enI upara bojo nahi hovo joIe. eTale kahyuM cha-paTa gaNotiyo Ape. bAkInA paTa rAjye ApavA. paTa nakkI karavAmAM prajAnA mANaso levA, kuTuMbanI 60 ekarathI vadhAre jamIna baMne pakSomAMthI phAjala pADavI. AnuM kAraNa e che ke have ApaNe jIvavAnI rIta badalavI joIe. badhAM eka thaIne nahi jIvIe to khuvAra thavAnA. eTalA mATe samAja upara dabANa lAvavuM, pote jAte choDavuM. samAjanA dabANathI choDAvavuM ane kAyadAthI choDAvavuM. A badho vicAra prathama jAtathI zarU karavo joIe. jo ApaNe zoSaNa dUra nahi karIe to bIjA nahi kare. koI nA mAne to zuddhiprayoga karavA joIe. tAlukadAro ke jamInadAro koI duzmana nathI paNa samAjane baMdhabesato karavA mATe ApaNe prayatna karIe chIe. tamArA badhAMno sahakAra maLaze to kAma AgaLa cAlaze. emAM saune lAbha che. - tA. 7-3-1956 : gAMpha pacchamathI nIkaLI gAMpha AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro eka ghare rAkhyo hato. lokoe svAgata karyuM. tA. 8-3-1956 : umaragaDha gAMphathI umaragaDha AvyA. aMtara traNa mAIla haze. gAmalokoe vAjategAjate bhavya svAgata karyuM. baheno paNa moTI saMkhyAmAM gIto gAtAM gAtAM AvyAM hatAM. gAmane dhajApatAkAthI zaNagAryuM hatuM. kAmanA divasa hatA. topaNa badhAM loko hAjara rahyAM hatAM. rAtre jAherasabhA rAkhI hatI. jillA koMgresa samiti kheDUtamaMDaLano virodha karato TharAva karaze evA samAcAra 'sevaka' dainikamAM AvyA hatA. ane aMbubhAIno patra paNa Avyo ke, tA. 10mInI jillA koMgresanI miTiMga che. teo jo evo TharAva karI nAkhaze to pachI pAchA pharavuM muzkela banaze. ane gujarAtanI sAcI mutsaddIgIrInuM devALuM nIkaLaze. A mATe to mahArAjazrIe dhaNA samaya pahelAM sUcana kareluM ke DhebarabhAI, morArajIbhAI, baLavaMtabhAIne maLI levuM joIe. ane AkhI paristhiti samajAvavI joIe. paNa te zakya banyuM nahi ane miTiMga to tA. 10mIe maLavAnI hatI. 220 sAdhutAnI pagadaMDI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badho vicAra karyA pachI ema lAgyuM ke, DhebarabhAI saurASTramAM che ane 10mInI rAtre to ahIM AvavAnA che to e pahelA vajubhAI zAha ane temane maLI levAya to sAruM. teo saMdezo mokale ke ejanDA upara kheDUtamaMDaLanA virodhano TharAva hoya to hamaNAM maukUpha rAkhe. A kAma mATe mAre (maNibhAIe) javuM ema nakkI thayuM. rAtre eka vAgye dhaMdhUkAthI somanAtha pakaDavo ema nakkI karyuM. dhaMdhUkA ahIMthI 11 mAIla dUra thAya. eTale ekkAmAM javAnuM nakkI karyuM. 12-00 vAgye dhaMdhukA pahoMcyo. haribhAIne maLI sTezane gayo. somanAtha lagabhaga 4 kalAka leTa Avyo. eTale TrolImAM gayo. joke boTAdathI 7 vAgye rAjakoTa javA upaDatI moTara cAlI gaI. gADI paNa upaDI gaI eTale ciMtA to thaI. paNa bIjo upAya nahoto. eTale 8-15 vAgye upaDatI TrolImAM surendranagara gayo. tyAMthI eka vAgye upaDatI lokalamAM rAjakoTa gayo. rAtre ATha vAgye rAjakoTa pahoMcyo. surendranagarathI vaheluM rAjakoTa pahoMcAya te mATe moTaranI tapAsa karI. paNa 3-30 vAgye esa. TI. upaDe eTale sarakhuM ja hatuM. rAjakoTa seneToriyamamAM vajubhAIne maLyo. manubhAI paMcoLI paNa te vakhate hAjara hatA. jamyA pachI badhI vAto karI. mahArAjazrIno patra Apyo. ThAkorabhAIno patra ane uttara paNa vaMcAvyA. rAtre DhebarabhAI AvyA. yuvaka koMgresa aMge yuvAno sAthe vArtAlApa karyo. te pahelAM prArthanA karI hatI. pachI vajubhAI sAthe temane maLyo. teoe pahelAM to mahArAjazrInA khabaraaMtara pUchyA. AvavAnuM prayojana pUchyuM. vajubhAIe khulAso karyo. 10mInI miTiMga che ane gujarAtanA koMgresIono kheDUtamaMDaLanA kArya aMge ane mahArAjazrInA kArya aMge virodha che. kadAca evo koI TharAva karI bese to e pahelA emane aTakAvavA joIe. A kAraNe maNibhAI AvyA che. huM (lAlAkAkA)ne TeliphonathI A saMbaMdhI vAta karavA vicAruM chuM. DhebarabhAIe sahAnubhUti batAvI ane kahyuM, karo. keTalIka vAto karI chUTA paDyA. savAramAM pharIthI vajubhAI ane DhebarabhAI vAto karatA hatA. emane maLIne 7-30 vAgye upaDatI basamAM besI 11-30 vAgyo boTAda Avyo. DhebarabhAI kyAre Avaze ? keTalA mANaso haze ? zuM jamaze ? vagere badhuM sAdhutAnI pagadaMDI 221 2 21 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakkI karato Avyo. haribhAIne maLI pa-30 vAgye upaDatI moTaramAM besI bhaDiyAda AvI gayo. rAjakoTamAM vajubhAI sAthe ghaNI vAto karI. temanuM mAnavuM hatuM ke jillA samitine evo TharAva karavAno adhikAra nathI. karavo hoya toya pradeza samiti kare ane koMgresamAM to ghaNI vicArazreNIvALA loko hoya che. meM kahyuM ke chApAM ane bIjI vAto uparathI lAge che ke A praznanI gaMbhIratA che. manubhAI paMcoLI sAthe paNa vAto thaI. emanuM mAnavuM ema che ke Arthika ane vargIya maMDaLo svataMtra thavAM joIe. koIpaNa rAjakIya pakSa Arthika bAbatone calAvavA deze nahi. eTale tenI sAthenuM saMdhAna rAkhavuM e mane gaLe utaratuM nathI. meM mArI rIte javAbo ApyA hatA. tA. 9, 10-3-1956 : bhaDiyAda umaragAmathI nIkaLI bhaDiyAda AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro eka makAnamAM rAkhyo hato. tA. 10mI rAte lagabhaga 9 vAgye DhebarabhAI AvyA hatA. lokoe 6-30 vAgyAthI svAgatanI taiyArI karI hatI. nAnI baheno kaLaza vagere laIne AvI hatI. paNa morArajI na AvyA. eTale bahenone rajA ApI. baheno upara garAsadAronA nAnA bALako kAMkarA vagere nAkhatA hatA. nAnapaNathI AvA saMskAra paDe che e kharAba kahevAya. DhebarabhAInuM vAjategAjate svAgata karyuM. saraghasa AkAre sau mahArAjazrInA nivAse AvyA. prathama mahArAjazrIne maLyA. lokonA satkAra badala AbhAra mAnyo. ane moDA paDavAne kAraNe vATa jovI paDI e badala kSamA mAgI. pachI goviMdabhAIne tyAM jamavA gayA. temanI sAthe jayAbahena zAha, subhadrAbahena, bAbubhAI vaidya ane maMtrI nalinabhAI vagere hatA. pAraDIvALA bhUpatabhAI desAI, jhAMjharakAvALA lAlajI mahArAja ane haribhAI rANAbhAI AvyA hatA. popaTalAla DahelIvALA paNa AvyA hatA. jamyA pachI mahArAjazrI ane DhebarabhAIe aMgata vAto karI. 12-00 vAgyA sudhI beThA hatA. nIce aMbubhAI phUlajIbhAI vagere sau beThA hatA. moDI rAtre jayaMtIbhAI dhaMdhUkA jinamAMthI moTara laI amadAvAdathI jillA samitino ahevAla laIne AvyA. mahArAjazrIne uThADyA ane badhI vAto 222 sAdhutAnI pagadaMDI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. ThAkorabhAI jarA akaLAmaNathI bolatA hatA. gaNotadhArAnI kheDUta maMDaLa vAto kare che ane koMgresane salAha ApavA nIkaLyA che. e barAbara nathI. DhebarabhAI munizrIne bhale maLe. teo kaMI samajatA nathI. kheDUto nAgA che. amArA bhAIo jANe oziyALA thaIne phare che. prabhudAsabhAIe kahyuM, badhI yojanAo laIne beThA che, pagAra meLave che, ane lAbha le che. IzvarabhAI kahe, aMbubhAI gaNotadhArAnI khAmIo ja varNave che. Ama lagabhaga sau virodhI sUra kADhatA hatA. kurezIbhAIe thoDo bacAva karelo paNa teo cAra vAgye cAlyA gayA. jayaMtIbhAIe samatApUrvaka dareka praznonA khUba suMdara javAba ApelA. chatAM teoe kheDUtamaMDaLa je zuddhiprayoga karavA mAge che ane gujarAtavyApI asara karavA mAMge che tethI koMgresa vagovAya che. mATe koI koMgresIe emAM sAtha na Apavo. evI bhalAmaNa karato TharAva pasAra thayo. jayaMtIbhAI virodha vyakta karI nIce cAlyA AvelA. TharAva DhebarabhAI plenamAM amadAvAda Ave tyAre temanI saMmati laIne bahAra jAhera karavAno hato. paNa rAtre ja chApAmAM ApI dIdho. DhebarabhAInI sahAnubhUtithI vajubhAIe lAlAkAkAne pharI phona karelo temanuM paNa na gaNakAryuM. rAvajIbhAI ane maganabhAIe savAramAM jayaMtIbhAIne kaheluM ke e vize koI TharAva thavAno nathI. te paNa nA rahyuM ane dhAryuM hatuM te pramANe karyuM. tA. 11mI savAre 5-00 vAgye mukhya kAryakaro mahArAjazrI ane DhebarabhAIne maLyA. gaNotadhArAnA zuddhiprayoganI vAta cAlI. DhebarabhAIe spaSTa karyuM ke, bila pasAra thaI gayA pachI temAM sudhArA karAvavA hoya to dhArAsabhAne jAgrata karavI joIe. kAM to koMgresa samiti mAraphata sarakAra upara dabANa lAvavuM joIe. athavA tamArI vAtane Teko Ape evA lokonI cUMTaNI karavI joIe. paNa bahAra rahIne taTastha rIte zuddhi AMdolana dvArA kAyadAnuM saMzodhana karAvavuM te mane gaLe UtaratuM nathI. sAmI carcAo paNa thaI. chevaTe 7 vAgyA, DhebarabhAIne javAnI utAvaLa hatI. jayAbahenane ahIMthI rAjakoTanA 10-30nA plenamAM porabaMdara javAnuM hatuM. paNa DhebarabhAIe Agraha rAkhyo prArthanA pachI jaIe. prArthanA thaI. pachI mahArAjazrIe DhebarabhAInI saMmati laI thoDuM prAsaMgika kahyuM. bahu hRdayasparzI rIte AjanI sAdhutAnI pagadaMDI 223 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ carcAo aMge kahyuM. pachI DhebarabhAIne be zabdo kahevA mahArAjazrIe AjJA karI. eTale temaNe paNa khUba hRdayasparzI bhASAmAM kahyuM, mahArAjazrIne saMtoSa nathI ApI zakato tenuM du:kha laIne huM chUTo paDuM chuM. A pachI mahArAjazrI ane DhebarabhAI khUba premathI bheTyA ane vidAya thayA. bAlubhAI vaidya thoDI vAto karavA pAchaLa rahyA. teo gayA eTale DhebarabhAIe emane pAchA mahArAjazrIne samAcAra ApavA mATe pAchA mokalyA. temaNe kAryakaro ane mahArAjazrI sAthe ghaNI vAto karI. pAraDIvALA bhUpatabhAI ane haribhAI rANAbhAI paNa hatA. temaNe kahyuM ke, DhebarabhAI mAtra koMgresI nathI paNa racanAtmaka kAryakara che. ane Apa baMne vacce gADha saMbaMdha che. arasaparasa premabhAva che eTale temanI vAtone Ape samajavI joIe. carcAne aMte mahArAjazrIe TUMkuM lakhANa taiyAra karyuM. teno sAra e hato ke, zuddhiprayoga thAya che. e koMgresane majabUta karavA thAya che. paNa jyAre koMgresa pramukha jevI ucca kakSAnI vyaktine vAta gaLe nathI utarAvI zakyo eTale A prayogane janavyApI nahi banAvatAM maryAdita banAvavA prAyogika saMgha, grAmasaMgaThana vagerene samajAvaze. bhaDiyAdamAM mukhya vastI pATIdAro ane garAsIyAnI che. ahIM pIranI prakhyAta jagyA che. tyAM moTo ursa bharAya che. tA. 11-3-156 : dholerA bhaDiyAdathI nIkaLI dholerA AvyA. gAmalokoe svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA thaI. zAMtibhAI desAI ke jeo eka pustakanI prastAvanA lakhAvavA mATe AvyA hatA. temaNe paNa sabhAmAM be zabdo kahyA. ahIM garama pANInuM moTuM boriMga che. temAMthI rAta-divasa pANIno dhodha paDyAM kare che. tA. 12-3-156 H rAhataLAva dholerAthI nIkaLI rAhataLAva AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro sevA samitinI dharmazALAmAM rAkhyo hato. gAma lokoe vAjategAjate bhajana maMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM hatuM. baheno gIto gAtI AvI hatI. A gAma chelluM gAma che pachI dariyo AvI jAya che. taLAvanuM pANI pIe che. khUba gaMdu pANI thaI gayuM che. ahIMnA loko RSijIvana jevuM 224 sAdhutAnI pagadaMDI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaThaNa jIvana jIve che. A bAju kyAMya jhADa nathI. dhULanA goTegoTA UDe ane pANIno trAsa chatAM loko masta jIvana jIve che. eka harijanabhAI thALImAM khAMDa ane daza rUpiyAnI noTa mUkI bheTa dharavA khAvyA. emane samajAvyA. temanA premanI kadara karI paisA pAchA ApyA. tA. 13-3-1956 : bhANagaDha rAhataLAvathI nIkaLI bhANagaDha AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro saurASTra sevA samitinI dharmazALAmAM rAkhyo. vacce mAdhavapurA gAma AvyuM. loko bhajana-maMDaLI laIne AvyA. temanuM svAgata karyuM. eka dIkarI kaLaza laIne AvI hatI. bhAla-naLakAMThAmAM aDadhA uparAMtanI vastI, majUrI mATe bahAragAma gaI che. taLAva sAruM che. loko kapaDAM dhUe che. tethI bagaDI javA saMbhava che te ja pANI pIvAya che. tA. 14, 15-3-156 : miMgalapura bhANagaDhathI nIkaLI miMgalapura AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro saurASTra sevA samitinA makAnamAM rAkhyo hato. gAme bhajanamaMDaLI sAthe suMdara svAgata karyuM. A AkhuM gAma gaNotadhArAnA virodhamAM jamIna tyAga karavA taiyAra thayuM che. gAma taddana garIba che. chatAM temano prema dekhAI Avato hato. baheno moTI saMkhyAmAM gIto gAtAM gAtAM AvyAM hatAM. baporanA mAravADathI be jaina sAdhuo munizrI DuMgarazI mahArAja ane munizrI nemicaMdrajI mahArAja pU. saMtabAlajIne maLavA khAsa AvyA hatA. gUMdIthI traNa divasa roja bArabAra mAIlano pravAsa karIne tApamAM bhAlanaLakAMThAnA sUkA gAmaDAMmAM pravAsa karIne AvyA. AvavAnuM khAsa prayojana to ahIM kheDUto tathA kheDUta kAryakaronI miTiMga rAkhI hatI tenAthI paricita thavAya te hatuM. baMne munio AvavAnA samAcAra maLyA ke tarata thoDA AgevAno ane baheno ekatra thaI gayAM. bhajanamaMDaLI zarU thaI ane gIto gAtAM gAtAM temanuM svAgata karyuM. pU. saMtabAlajI gocarI karatA hatA temaNe samAcAra jANyA eTale gocarI adhUrI mUkI sAme gayA. sAdhuonAM pAtro laI lIdhAM. sAdhutAnI pagadaMDI 2 25 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhAe premathI satkAra karyo. mukAme AvyA. pachI gAmamAMthI gocarI laI AvyA. badhA munio sAthe jamyA. jAherasabhAmAM bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke amAruM gAma Ama to nAnuM che paNa tame bahu moTuM kAma upADyuM che. ane taiyArI karI che. eTale sauthI prathama ahIMyAM AvavuM joIe. be divasa ahIM rAkhyA che. miTiMga rAkhI che. bahAranA loko paNa Avaze. 'atithi devo bhava' e ApaNuM sUtra che tamane takalIpha paDaze paNa tame Ane takalIpha nahi mAnatAM suavasara mAno cho te mane gamyuM che. duniyAmAM mAnavamAM je zraddhA che e ja parama jIvana che. zraddhAnuM baLa nA hoya to vizva cAlI zake nahi. kahIe chIe ke Abhane thAbhalA nathI hotA. satyane paMthe javAmAM ghaNI muzkelIo hoya che. paNa ApaNo deza evo che ke bIjA dezoe tophAno laDAI ane zastrothI jIta meLavI che. ApaNe judI judI rIte vicArIe chIe. talavAra, topa vAparyA che paNa tene mukhya nathI gaNyAM. ene mATe duHkha gaNyuM che. kSamAnuM hathiyAra e vIranuM che. e kAyaratAnuM nizAna nathI. bahAdurI sAcavIne kSamA ApI zakAya e UMcI vAta che. gAmaDAMone koMgresa dvArA veThavAnuM Ave e adbhuta banAva che. je koMgrese dezane TakAvyo. duniyAmAM siddhAMtane sAcavyo tenI sAme virodha karavo paDe e duHkhanI vAta che. jyAre navI vAta (satyanI) bahAra nIkaLe tyAre tene avarodhanArAM tattvo paNa bahAra nIkaLe che.kaikeyI mAtAne manamAM thayuM, rAma dIkaro kharo, paNa bharata jeTalo najIkano nahi. eTale ene vanamAM mokalavAnuM karyuM. je kaikeyI laDAImAM madada kare rAmane bharata karatAM vahAlA gaNe tene svArtha Avyo tyAre gaNatarI badalI nAkhI. paNa rAma e rAma hatA. emaNe bAjI sudhArI nAkhI. pote ja nyAya karavA taiyAra thayA. paristhiti evI sarjI ke kaikeyIne potAnI bhUla samajAI gaI ane prAyazcita karavAnI sthiti UbhI thaI. A rAmAyaNa ApaNe tyAM prajA samakSa mukAya che. e rAmAyaNano samaya Aje Avyo che. gAMdhIjIe jyAre paradezI sarakAra sAme laData zarU karI tyAre ghaNAne lAgyuM ke gAMdhIjI briTizaronA virodhI che. paNa jyAre sAdhutAnI pagadaMDI 226 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsaka rIte laDAI upADI ane pariNAma AvyuM tyAre saune lAgyuM ke gAMdhIjI briTizaronA virodhI nahotA paNa temanI paradezI rAjyanI nItinA virodhI hatA. ApaNe satyano mArga cUkavo nathI. ane koMgresane kaMIka paNa aMdezo rahe tevuM karavuM nathI. zrI DhebarabhAI gaI tArIkha 10mIe maLI gayA. eo koMgresa pramukha che. tenA dilamAM ApaNA A prayoganI vAta gaLe UtaratI nahotI ane duHkhI thaIne jatA hatA. tyArapachI be bhAIo AvyA ane prayoganuM svarUpa badalyuM. enI vAto to pachI karIzuM. pahelAM tame tyAgamAM eka nAma AtmArAmabhAInuM lakhyuM hatuM. paNa dhaMdhUkAmAM ame badhAMe tyAga karavAnuM kahyuM pachI e gAmanI ciMtA A pradeze karavAnI hatI. ane thoDA cunaMdA mANaso nakkI karavAnA hatA. emanI javAbadArI keTalAka gAmoe upADavAnI taiyArI paNa batAvI. A rIte kAma AgaLa cAlyuM. paNa DhebarabhAI maLyA pachI prayoga pheravyo. prayogane maryAdita karavAnuM vicAryuM che. temAM badhAM saMmata thazo evI AzA che. tame badhAMe siddhAMta khAtara je valaNa lIdhuM tenI bahu suMdara asara paDI ane kAma karI paNa batAvavuM che. paNa e bahu vyApaka rIte nahi. temAM tamo badhA madada karazo evI AzA rAkhuM chuM. tA. 14-3-156 : zuddhiprayoga sahAyaka samitinI miTiMga gaI miTiMganuM prosiDIMga vAMcI saMbhaLAvavAmAM AvyuM. aMbubhAIe jaNAvyuM ke ApaNe je bhUmi upara bhegA thayA chIe te bhUmi kheDUtamaMDaLe je saMkalpa karyo che tenA TekAmAM A gAme sAtha Apyo che. te gAmamAM bhegA thayA chIe. emaNe gaNotadhArAmAM je kSati che te aMge vistRta mAhitI ApyA pachI kheDUta maMDaLe zuddhiprayoga karavAnuM vicAryuM te aMgenI vigato samajAvI. carcAmAM jayaMtIbhAI, phUlajIbhAI, navalabhAI, surAbhAI, sUryakAMtabhAI, haribhAI vagere ghaNA kAryakaroe bhAga lIdho. jillA koMgresa samitie je bhAga bhajavyo enI paNa carcA thaI. carcAo rAtanA 4 vAgyA sudhI cAlI. ane evo nirNaya levAyo ke zuddhiprayoga karavo joIe. sAdhutAnI pagadaMDI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethI koMgresanI zakti tUTatI nathI. paraMtu chevaTanuM mArgadarzana prAyogika saMghanuM svIkAryuM hoI te jevI salAha Apaze tevI svIkAravAmAM Avaze. munizrI ane AvelA be munio paNa hAjara rahyA hatA. tA. 16-3-1956 : hebatapura navAgAmathI nIkaLI hebatapura AvyA. aMtara sAta mAIla haze. utAro paMcAyata ophise rAkhyo. gAme svAgata karyuM. rastAmAM AvelA baMne munio sAthe sArI vAto thaI. eka derAvAsI sAdhu ahIM maLavA AvyA hatA. tA. 17, 18-3-1956 : sAMDhIDA hebatapurathI nIkaLI sAMDhIDA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro eka rajapUtabhAIne tyAM rAkhyo hato. ahIMnA keTalAka vidyArthIo gUMdImAM bhaNe che ane temAMthI koIka zikSaka paNa banyA che. tA. 19, 20-3-1956 : otAriyA sAMDhIDAthI otAriyA AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo. gAmanA utsAhano pAra nahoto. nAnacaMdabhAInuM gAma kahevAya. eTale strIo, puruSo, bALako dUra sudhI Dhola sAthe sAme AvyAM hatAM. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. A bAju badhAM vibhAgamAM taLa khArAM hovAthI taLAvanuM pANI pIvAya che. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. tA. 21-3-1956 : soDhI otAriyAthI soDhI AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro dharmazALAmAM rAkhyo. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA sArI thaI. sabhAmAM bahenonI hAjarI ghaNI hatI. kheDUta saMgaThana zA mATe jarUrI che ? e vigate samajAvyuM hatuM. tA. 23, 23-3-1956 : A soDhIthI nIkaLI Akaru AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro eka navA makAnamAM rAkhyo. gAma lokoe vAjategAjate suMdara svAgata karyuM. gAmane dhajA-patAkAthI zaNagAryuM hatuM. rAtre sabhA sArI thaI hatI. 228 sAdhutAnI pagadaMDI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 22mInA janasattAmAM samAcAra AvyA ke gaNotadhArA bIlane rASTrapatinI maMjUrI maLI gaI che. kAryakaroe A samAcAra mahArAjazrIne ApyA. mahArAjazrI bhojananI taiyArI karI rahyA hatA. be baTakAM khAdhAM ane jevA A samAcAra sAMbhaLyA ke tarata khorAka choDI dIdho. ahIM koTanasela aMge ghaNI gerasamaja hatI. jinanA kAryakaro vize asaMtoSa hato. tene aMge baporanA AgevAno bhegA thayA, vAto karI. temano mukhya prazna e hato ke jinamAM kheDUta ja mukhya kAryakara hovo joIe. mahArAjazrIe kahyuM ke, ApaNe vargIya bhAvamAMthI mukta thavuM che. kheDUta sAro buddhizALI hoya to e paNa Ave ane vepArI hoya to e paNa Ave. ApaNe koIne be dhaMdhA ApavA mAgatA nathI. kheDUta khetI choDIne Avato hoya to vAMdho nathI, nahi to je gAmaDAMno buddhizALI varga che tene samAvavo joIe. eTaluM kharuM ke kAryakaro vetana bhale le, paNa te kheDUtanAM sevaka thaIne rahe. jinanA vahIvaTamAM kheDUtono avAja mukhya rahevo joIe. vagere vAto karI. tA. 24 thI 27-3-156 : bhalagAmaDA AkarthI bhalagAmaDA AvyA. utAro bhImanAthanA utAre rAkhyo hato. gAma lokono utsAha ajaba hato. AkhuM gAma jANe svAgate bahAra nIkaLyuM hatuM. bALako rASTradhvaja laIne AgaLa cAlatA hatA. vacce puruSo hatA pAchaLa baheno gIta gAtI hatI. sau AgaLa Dhola hatuM. gAmane daravAje suMdara kamAno UbhI karI hatI. nivAsa sudhI raste toraNo bAMdhavAmAM AvyAM hatAM. ane nivAsasthAnane bharatakAmathI zaNagAryuM hatuM. A badhuM joI sAthene baMne munione paNa ghaNuM suMdara lAgyuM. rAtre baMne munioe pravacana karyuM. tA. 5-3-156 : Aje prAyogika saMghanI miTiMga baporanA 1 vAgye maLI hatI. te pahelAM mahArAjazrIe kAryakaro sAthe keTalIka vAto carcA hatI. khAsa to bAlubhAI vaidya, ThAkorabhAIno patra ane maganabhAI ra. paTelanA niyojana pachI jo koMgresanA mukhya mANasoe kheDUta maMDaLano mAtRtvano svIkAra nA karatA hoya ane sAmAjika, Arthika bAbatamAM svataMtra astitva nA svIkAratA hoya to pachI koMgresa nabaLI paDe che. sAdhutAnI pagadaMDI 2 29 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ......DhebarabhAInI vAta UbhI rahetI nathI. jo eno ja svIkAra na thato hoya to pachI janavyApI AMdolana aTakAvavAnuM rahetuM nathI. vagere vAto thaI. miTiMgamAM maNibahena, phUlajIbhAI, mIrAMbahena, navalabhAI, surAbhAI, choTubhAI, aMbubhAI, kamaLAbahena, bhAIdAsabhAI, DaoN. zAMtibhAI ane kurezIbhAI vagere AvyA hatA. miTiMgamAM sabhyoe potapotAnA vicAra rajU karyA hatA. miTiMgamAM kurezIbhAI ane zAMtibhAIe potAnA vicAro darzAvatAM jaNAvyuM ke koMgresanuM maMtavya ane samanvaya thaI zake tevI bhUmikA sarjavA jaNAvavuM. badhAnA vicAro sAMbhaLyA pachI mahArAjazrIe jaNAvyuM ke prayoganA traNa siddhAMto dhyAnamAM rAkhavA joIe. durAgraha hoya che tyAM DhIlAza tarata AvI jAya che. satyAgraha hoya che tyAM makkamatA, kaDakatA Ave che. ane nirbaLatA hoya che tyAM snehIonA saMbaMdho sAcavavAnI ALapaMpALa Ave che. Aje virodha darzAvavA mATe anyAyanA pratikAra mATe, kAnUnabhaMga sivAyano rasto koI badalatuM nathI. tene badale koMgresanI zakti vadhe, lokamatane Teko maLe, tevuM jAte sahana karavAnuM suMdara AMdolana thAya che. temAM vAMdho kyAM Ave che ? te samajAtuM nathI. DuMgarazI mahArAje ane nemicaMdrajI munie paNa janavyApI AMdolana calAvavA mATe suMdara mArgadarzana ApyuM hatuM. aMtaramAM satya lAge to tene game tevA virodho sAme TakI rahevuM joIe. phUlajIbhAInA laMbANa vivecana pachI mahArAjazrInuM nivedana vaMcAyuM. ane zuddhiprayoganuM janavyApI AMdolana cAlu rAkhavAno TharAva sarvAnumate pasAra thayo. mAtra DhebarabhAIno khulAso na Ave tyAM sudhI saMcAlana mahArAjazrI nahi kare. prA.saMghanA maMtrI karaze. mahArAjazrIne Aje cotho upavAsa hato. chatAM svastha rIte vAto karatA hatA. tA. 26mIe pAraNuM thayuM. bhalagAmaDAe be tyAganA prasaMgo darzAvyA. 200 gAMsaDI rU je potAnA jokhama hatI teno napho rUpiyA 3500 lagabhaga koTanaselane ApI devAnI taiyArI batAvI. 230 sAdhutAnI pagadaMDI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vIghAnuM khetara ghAMyajA bAInuM mULa gaNotanuM paNa ghaNA varasathI mAvajIbhAI kheDatA hatA. pahANIpatrakamAM paNa temanuM nAma hatuM. kAyadesara chaThTho bhAga mAMge. samajAvaTathI te bhAga ApavA bAIne khAte caDhAvavAnuM premathI svIkAryuM. gAme cAturmAsanI mAgaNI karI. ene mATe phaMDa paNa vicArI lIdhuM. savAramAM vidAya letI vakhate Dhola vAgyuM ane AkhuM gAma vaLAvavA mATe taiyAra thaI gayuM. vAjate gAjate vidAya ApI. tA. 28-3-1956 : polArapura bhalagAmaDAthI nIkaLI polArapura AvyA. aMtara sADAcAra mAIla haze. utAro svAmInArAyaNa maMdiramAM rAkhyo. bapore gulAbasiMhabhAI sAthe garAsadAro, gaNotadAro ane cUMTaNI aMge vAto thaI. rAtre jAherasabhA thaI. tA. 29-3-1956 : pipaLIyA polArapurathI nIkaLI piMpaLIyA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. vacce cokaDIgAma AvatAM, tyAMnA lokoe svAgata karyuM. tyAMthI nIkaLI AgaLa cAlyA. gAma lokoe vAjategAjate svAgata karyuM. nivAsasthAna suMdara rIte zaNagAryuM hatuM. AvIne prAsaMgika kahyuM. gAmamAM rastAnA koMTrAkTa bAbata konTrAkTara ane sarakAra sAthe jhaghaDo hato. te mATe hirajana konTrAkTara ane pI.Dabalyu.DI. khAtAnA sAheba ane bIjA amaladAro maLyA. baMne pakSane samajAvI samAdhAna thAya tema karavA prayatna karyo. tA. 30, 3-3-1956 : nAvaDA (jUnA) piMpaLIyAthI nIkaLI nAvaDA AvyA. gAmalokoe svAgata karyuM. prAMsagika kahetAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ghaNA samaya bAda nAvaDAmAM AvavAnuM thAya che. mukhya vAta e che ke ApaNe gAmaDAMone sthAna ApavuM che ke zaherone ? gAmaDAMnI bhUmi e gokuLabhUmi kahevAya che. kRSNa jevA tyAM pAkyA che. gAyonAM ToLeToLAM hoya tene gokuLa kahevAya emAM rahenArI vastI gAyonI saMskRtithI otaprota hoya, nadI hoya, jhADI hoya, ghI dUdha hoya, AnaMda hoya. khAvApIvA mATe ja ApaNe nathI. deha TakAvavo e jarUrI che. paNa sAdhutAnI pagadaMDI 231 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjuM paNa kaMIka jIvana che. jo ema nA hota to, nIti, niyamonI koI jarUra nA hota. zivajI, viSNu ke koIpaNa devadevInuM nAma lyo. A badhAMnI pAchaLa saMskAra paDyA che. saMskArathI nIti sacavAya jo te bhUlI jaIzuM to paheravA oDhavAnuM maLaze. mojazokha maLaze. paNa bhagavAna nahi maLe. mIrAMe rANAne kahyuM, "tame zarIranA nAtha sAcA, AtmAnA nAtha bhagavAna che. AtmAnI vAta choDIne za2I2ne nahi pakaDuM. eTale kahyuM, 'hIrA mANekane zuM karuM re, rANA mAre to hira joIe.' sAdhu saMga baiTha baiTha, loka lAja khoI ! bhale loko niMdA kare, ApaNI saMskRti ane paraMparA che. A vastu gAmaDAmAM maLe che. zahe2mAM sinemA, nATaka damAma, bhapakA hoya che. koI mANasa jAya to kaheze, 'khAI lo.' paNa Ava nahi Adara nahi, nahi nayanomAM neha' nayanamAM neha nathI, Ano cepa gAmaDAMmAM lAgavA maMDyo che. have ApaNe pharIthI e nIti sthApavI che to pAyo kevo rAkhavo, paiso to jaDa che. jaDane vaLagyA eTale korTabAjI ane khUnabAjI cAlavAnI paNa jo, tyAganI vAta pakaDIzuM to saMpa, sneha, vyApI javAnAM. rAme kahyuM, bharatane joIe te mAre na joIe. pariNAme gAdI vadhI paDI, prema rahI gayo. kaikeyI paNa pastAI. mahAbhAratamAM UlaTuM banyuM che. bhAI-bhAI laDyA ane badhAMno saMhAra thaI gayo. ApaNe mahAbhAratamAMthI sAro dAkhalo levo joIe. jUgaTuM ramyA to keTaluM nukasAna thayuM. tyAga na karyo to laDAI thaI. A gAmaDAMne tyAgane mArge dorI, nItine mArge dorI ApaNe AgaLa laI javAM che. pachI e rasto gaNotiyAno hoya ke beMkanI cUMTaNIno hoya. bApujIe eTalA mATe kahyuM hatuM ke, rAjyano vaDopradhAna kheDUta hoya, kheDUtanI keTalI mahattA hoya. paNa mahattA meLavavI hoya to eTalI lAyakAta keLavavI paDe. sAsu bane tyAre vahune anubhava thAya che. ahIM mAre tamane sUtra tarIke ATalI vAta karavI che. bhASya to ghaNuM moTuM thAya, gAmaDAMnuM svarAjya AvyuM che ke nahi ? gAmaDAMne mokhare rAkhavAnI vAta ja kheDUtamaMDaLa kare che. A vAta bIjAne gaLe na UtaratI hoya to tapa, tyAga karIne utAravI joIe. tyAga karIzuM eTale kaikeyI bharata, kauzalyA vagere pAchaLa Ave che. koIno virodha karavAno nathI. khAMDAM khakhaDAvavAnAM nathI. paNa jAte tyAga karIne bIjAno hRdayapalaTo karAvavAno che. 232 sAdhutAnI pagadaMDI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdamAM eka jainamuni koI bAIne laIne bhAgI gayAnA samAcAra chIpAmAM vAMcyA. muni je upAzrayamAM rahetA hatA tyAM saMtabAlajI jaI AvelA. eTale sAdhu samAjanA pratinidhi tarIke prAyazcita tarIke Aje ekaTANuM karyuM. tA. 1-4-1lpa6 : khamIdANA nAvaDAthI khamIdANA AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro eka makAnamAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. baheno gIto gAtAM gAtAM cAlatAM hatAM. rAtre sabhA sArI thaI. tA. 2, 3-4-1956 : rAmaparA khamIdANAthI rAmaparA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. gAma lokoe svAgata karyuM. gAmamAM be jaNa vacce mArAmArI thayelI te aMge baMne pakSane samajAvIne samAdhAna karAvyuM. rAtre sabhA sArI thaI. tA. 4, 5-4-156 : baravALA rAmapurAthI baravALA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo. vidyArthIo sAthe gAma lokoe svAgata karyuM. - sAMjanA 4-30 vAgye hAIskUlamAM pravacana rAkhyuM hatuM. baMne divasa rAtre sabhA sArI thaI hatI. tA. 6-4-1956 : rojita baravALAthI rojita AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtrI sabhAmAM sArI saMkhyAmAM loko AvyA hatA. tA. 7-4-1956 : caMdaravA rojitathI nIkaLI caMdaravA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre sabhA rAkhI hatI. tA. 8-4-156 : suMdarIyANA caMdaravAthI nIkaLI suMdarIyANA AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtrIsabhAmAM nAnacaMdabhAIe vahemomAMthI bhUtapalitanI vAtothI bacavA kahyuM hatuM. A gAma e nAnacaMdabhAInuM vatana che. sAdhutAnI pagadaMDI 233 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 9, 10-4-1956 : jALilA suMdarIyANAthI nIkaLI jALilA AvyA. utAro upAzrayamAM rAkhyo. koI sAme AvyA nahotA. bhImajIbhAI ane nAnacaMdabhAI ahIM AvyA hatA. ahIM gAmalokone vADAnI mukhya muzkelI che. liMbaDI sTeTa vakhatanA gharamAlikonA vADA che. paNa te vakhate nakazA nahotA, have sarakAra sAbitI mAge che kAM to harAjI karI temAMthI rAkhavA kahe che. A aMge talATIe ghaNI lAMco lIdhI che evI vAto sAMbhaLavAmAM AvI. huM (maNibhAI) nAnacaMdabhAI sAthe talATIne maLyo. temaNe vAta kabUla karI. keTalIka atizayokti paNa hatI. talATIne bolAvyA. temaNe kahyuM ke tamArI nokarI khovaDAvavI nathI, tema tamArI beAbaru paNa karavI nathI. paNa tamAre bhUla kabUla karavI joIe ane pharIthI AvuM na karavAnuM nakkI karavuM joIe. teo sAva DhIlA paDI gayA hatA. AMkhomAMthI AMsu vahevA lAgyAM ane mArI garIba brAhmaNanI nokarI na jAya te mATe AjIjI karI. pachI paMca rUbarU temane bolAvyA. bhUla kabUlI ane te ja kSaNe sAta jaNanA sAta maNa ghauM lIdhelA tenA 56 rU. ane eka jaNano dastAveja noMdhavAnA 20 lIdhelA te paMcane suparata karyA. paMce je te dhaNIne pAchA ApyA. vADAo temanA mAlikone yogya tapAsa karI, yogya kiMmata laI temane ApavA. harAjI karavAthI zrImaMto ja phAve che. ema samajaNa ApI. tA. 12-4-1956 : khAMbhaDA godhAvaTIthI nIkaLI khAMbhaDA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro dharmazALAmAM rAkhyo. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA sArI thaI. ahIM kaNabI ane kAThIne jUno khaTarAga cAle che. kAThIo rAjAzAhI jamAnAne bhUlatA nathI. eTale dhAka-dhamakI ane dAdAgIrI karatA hoya che. jyAre kaNabIomAM saMpa nathI. ane naitika hiMmata nathI eTale DarAve che. kheDUtamaMDaLanA kAryakarone eka kAThIe dhola mArelI. teno zuddhiprayoga thayo ane mAphI mAgI hatI. mahArAjazrIe ane nAnacaMdabhAIe A prazna vize ThIka ThIka gAmane kahyuM hatuM. 234 sAdhutAnI pagadaMDI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 13-4-1956 : bagaDa khAMbhaDAthI nIkaLI bagaDa AvyA. aMtara sADA pAMca mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. vidyArthIoe ane eka be AgevAnoe svAgata karyuM. gAmanA mAthAbhAre ane mUDIvAdItattvoe svAgatamAM bhAga nahi levAnuM lokone ADakataruM sUcana kareluM jaNAyuM. A gAme cAra varasa pahelA zuddhiprayoga thayelo. tyArapachI corI ane guMDAgIrI ochI thaI gayelI che. ame je nizALamAM utaryA hatA te oraDo hajI hamaNAM ja taiyAra thayo che, paNa kAma eTaluM badhuM kAcuM che ke atyArathI ja badhI cho UkhaDI gaI che. bhIMte ane pAyAmAM simeMTa chAMTyo che temAM ekalI retI dekhAya che. tA. 14, 15-4-1956 : khasa bagaDathI nIkaLI khasa AvyA. aMtara doDha mAIla haze. utAro cAturmAsa rahyA hatA tyAM ja manasukhabhAIne meDe rAkhyo hato. rAtre jAherasabhAmAM aMbubhAIe paNa kheDUtamaMDaLa aMge samajAvyuM hatuM. ahIM aMbubhAI, choTubhAI, jayaMtIbhAI ane bhAIdAsabhAI, DhebarabhAI sAthe thayelI vAtonI jANakArI ApavA AvyA hatA. bhAIdAsabhAI sAthe koMgresa ane kheDUtamaMDaLonA saMbaMdho, bhUmidAna ane ApaNI daSTi kevI che e aMge ThIka ThIka carcAo thaI. tA. 16-4-156 : aLAu khasathI nIkaLI aLAMka AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. vidyArthIoe ane thoDA AgevAnoe svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA sArI thaI. kAThIbhAIonI vastI vadhAre che. gAmamAM kusaMpa che. chokarAM bahu tophAnI lAgyA. tA. 17, 18-4-156 : DalI agAuthI nIkaLI kuMDalI AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro eka meDI upara rAkhyo hato. ame vahelA pahoMcyA hatA. eTale loko sAme AvI zakyA nahotA. tA. 19, 20-4-156 : umarALA kuMDalIthI nIkaLI umarALA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro cabUtarAmAM rAkhyo hato. gAma lokoe Dhola sAthe svAgata kyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 2-35 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 21-4-1956 thI 11-5-1956 H rANapura umarALAthI nIkaLI rANapura AvyA. aMtara sADApAMca mAIla haze. utAro phUlachAba kAryAlayamAM rAkhyo hato. gAma lokoe svAgata karyuM. ahIMnA nivAsa daramiyAna rAtre judI judI jagyAe jAhera sabhAo goThavAI hatI. tA. 21 thI 28 sudhI gujarAtanA kAryakaronI ciMtana zibira rAkhavAnI hatI. paNa e baMdha rAkhI tA. 8 thI 10 sudhI rAkhavAno vicAra karyo. temAM kAryakartAo sAthe rAjakAraNanI zuddhi, sahakArI pravRtti ane grAmasaMgaThana aMge sArI vAto thaI hatI. dilIpabhAI, vAlajIbhAI darajI, dharamacaMdabhAI vageree sArI sevA bajAvI hatI. tA. 12, 13-5-1956 : barAnIyA rANapurathI nIkaLI barAnIyA AvyA. gAmalokoe svAgata karyuM. pravacanamAM baheno bhAIoe sArI hAjarI ApI hatI. tA. 14-5-1956 H vAgaDa barAnIyAthI nIkaLI vAgaDa AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro maNibahenane tyAM rAkhyo hato. darabAroe bahu rasa nahi batAvyo. eka ja kaNabInuM ghara che. darabAronI vastI mukhya che. rAtre jAherasabhA thaI. paNa saMkhyA ochI hatI. ahIM eka banAva banI gayo. rAtre koIe maNibahenanA ghara upara pAMca-cha paththaro pheMkyA. jo ke koIne ijA na thaI. eka bhAI bahAra sUtA hatA. emane thoDuM vAgyuM. mahArAjazrInI hAjarImAM AvuM bane te irAdApUrvakanuM gaNI zakAya. eTale prasaMgane anurUpa zuddhiprayoga karavAnuM vicAryuM. nAnacaMdabhAIe traNa upavAsa karyA, dIvAnasaMgabhAIe be, abhesaMgabhAIe eka, pUjAbhAIe eka ane keTalAka sthAnika bhAIoe paNa upavAsa karelA. temanAM pAraNAM to bIjA gAmamAM ja thatAM. vAtAvaraNa svaccha thayuM. paNa gunegAro sAbita thayA nathI. eTale prayoga cAlu che. tA. 15-5-1956 : aNIyALI vAgaDathI aNIyALI AvyA. aMtara cAra mAIla haze. 236 sAdhutAnI pagadaMDI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16, 17, 18-5-1956 : tagaDI aNIyALIthI tagaDI AvyA. aMtara cAra mAIla haze. ahIM kurezIbhAInA pramukhapaNA nIce cuMvALiyA pariSada bharAI hatI. pacAseka gAmanA loko AvyA hatA. tA. 19, 20-5-1956 : guMjAra tagaDIthI guMjAra AvyA. aMtara cAra mAIla haze. tA. 21,22-5-1956 : bhAsaNA guMjArathI nIkaLI bhAsaNA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo. gAma lokoe svAgata karyuM. ahIM eka havADo bharavA saMbaMdhI jhaghaDo hato. te sArI rIte patI gayo. tA. 23-5-1956 : jhAMjharA bhAsaNAthI nIkaLI jhAMjharakA AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. ahIM hirajanonuM moTuM yAtrAsthaLa che. maMdiranI jagyA che. lAlajI mahArAja vahIvaTa kare che. teo rASTrIya vicAranA che. tA. 24-5-1956 : nAnAtrADiyA jhAMjharakAthI nIkaLI nAnAtrADiyA AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro maMdiramAM rAkhyo hato. rAtre sabhA thaI hatI. tA. 25, 26-5-1956 : moTA trADiyA nAnA trADiyAthI moTA trADiyA AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro eka darabAranA makAnamAM rAkhyo hato. gAme vAjategAjate svAgata karyuM. sAMjanA hirajanavAsamAM jaI AvyA. temane sahakArI maMDaLI karavAthI jamIna maLI che. koLIo ane temane jhaghaDo thayelo. te bAbata gAma lokone mahArAjazrIe Thapako Apyo ke hirajanone mAravA e bhayaMkara guno che. ahIM saurASTranA vallabhIpura mahAlanAM melANAM gAmanA be kheDUto temanI jamIna bAbatanA prazna aMge mahArAjazrIne maLavA TheTha tyAMthI ahIM AvyA hatA. temaNe kahyuM, aMgrejImAM cukAdo korTa Ape che tethI kheDUtone bhAre hAlAkI thAya che. pheMsalo ApanAra ane sAMbhaLanAra gujarAtI hoya che. sAdhutAnI pagadaMDI 237 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM bhASA aMgrejI rAkhe che. temane narasiMhabhAI goMdhiyA upara kAgaLa lakhI Apyo hato. rAtrI sabhAmAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ApaNAM gAmaDAM A dezanuM moMgheruM dhana che. jeTalAM gAmaDAM sukhI ane samRda teTalo ApaNo deza AbAda thaze. A vAta navI nathI. jUnAM zAstro paNa ema ja kahe che. jyAre mahAvIra ane buddha rAjayapATha choDIne nIkaLI paDyA tyAre temano AdhAra mAtra kudarata upara hato. sattA ke dhana bahAra nathI. paNa bhItaramAM che. mANasane jyAre sthULa saMpatti ke sattA dekhAya che tyAre te lobhAI jAya che. ane eTale aMze sAcI vastuthI dUra thAya che. rAma ane kRSNanA jIvane ApaNane e batAvI ApyuM che, temanAM kAryamAM janatArUpI janArdane ja madada karI che. tApa paDe tyAre vAdaLa AvI jatAM phUlo kahetAM amArAM dhanyabhAga ke temanA paga nIce AvIe. mANasane vizvAsa nathI eTale te duHkhI thAya che. mahApuruSone yAda karIe chIe te eTalA mATe ke emaNe kudaratane vahAlI gaNI, dhana ane sattAne gauNa karyA. zabarInI koI oLakhANa nahi chatAM e tapasvinI phaLa lAvIne mUke. ane tene ArogatAM bhAre AnaMda thAya. lakSmaNa to vismaya pAmI gayo ke AvAM eThAM bora rAmane khavaDAve che. rAmane e bora koNa Ape che ? kevA Ape che ? tenI paDI nahotI. paNa kyA bhAvathI Ape che te jovAnuM hatuM. rAkSasI tattvone dUra karI, daivI tattvonI pratiSThA karI. rAvaNane ThekANe vibhISaNanuM rAja sthApyuM. ApaNA dezano itihAsa paNa chelle chelle evo banyo hato. briTizaroe ghaNAya dhUmadhaDAkA karyA paNa sAme pakSe bApunI AdhyAtmika zakti hatI. Aje gAmaDAM ane zahero vaccenI laDAI cAle che. zahero gAmaDAMne cUse che. paNa pachAta gaNAtI jAtio, strIo ane gAmaDAMno jamAno che. paNa jo teo jAgaze nahi, saMgaThita thaze nahi to temanI musIbato dUra nahi thAya. jeo rAmakRSNa, mahAvIra, buddhano itihAsa jANe che. svarAjano itihAsa jANe che. teone A badho khyAla AvI jaze. zaherone mAravAM nathI, paNa gAmaDAM jeTalAM samRddha banaze teTalAM zahero nAnAM banaze. emanI carabI ochI karavAnI jarUra che. e aMbaracarakhAthI thAya ke bIjA grAmodyogathI 238 sAdhutAnI pagadaMDI Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya. Aje Arthika laDAI mukhya che. gAMdhIjIe sUtro to ApyAM paNa teno amala have karavAno che. te zI rIte thAya ? bharavADa eTalo vicAra kare ke bIjAnuM game te thAya, huM to bhelANa karIza. majUra ochuM kAma karavAmAM mAne che. vepArI potA sAme ja jue che. talATI mAne che ke sarakAra mane pagAra Ape che. A badhAmAMthI pAchA haThavuM joIze. kheDUta, majUra, vepArI, govALa, kArIgara, badhAM eka thaIne jIvo to gAmaDuM sukhI thAya. ane laDAImAM jIta maLe. e laDAI ArthikatAnI che. jo Ano vicAra karo to svarAjya AvyAne nava varasa thayAM, chatAM sthiti sudharI nathI ane haju paNa sudharavAnI nathI. pelA cAra brAhmaNone koIe eka gAya dAnamAM ApI paNa cAramAMthI koIe khavaDAvyuM nahi. ane dUdha khAvAnI icchA karI. pariNAme gAya maravA paDI. Ama gAmaDAM jIvaze to ja deza jIvaze. e gAmaDAMne jIvADavAne bahAranuM koI nahi Ave. ApaNe jAte prayatna karavAno che. AjanI laDAIo, bhajakaladAranI ane sattAnI che. ene ThekANe sevA ane premanI harIphAI karavAnI che. tame A badhAno vicAra karajo. tA. 25-1956 : bAjaraDA trADiyAthI nIkaLI bAjaraDA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro upAzrayamAM rAkhyo hato. rAtre jAherasabhA sArI thaI hatI. tA. 28-5-1956 : aDavALa bAjaraDAthI nIkaLI aDavALa AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro bhagatanI jagyAmAM rAkhyo hato. gAma lokoe svAgata karyuM. temAM darabAroe bhAga lIdho nahoto. eka darabAra eka koLI kuTuMbanA jhaghaDAmAM vAto karatAM aziSTa bhASA vAparatA hatA. te badala mahArAjazrIe Thapako Apyo hato. ane te jhaghaDo patAvavA, hamIrapagI ane ravajI paTelane lavAda tarIke nImyA hatA. ahIMnA kheDUtonI jamIna tAlukadAroe dhIme dhIme paDAvI lIdhI che. 1947mAM 160 gaNotiyA hatA. atyAre 40 rahyA che. temAM paNa lagabhaga 20 jaNanI ochIvattI jamIna, vagara pANIpatrake kheDAya che. traNa jaNa to sAva jamIna vagaranA thaze. kAraNa patrakamAM nAma vagara ja badhI jamIna kheDe sAdhutAnI pagadaMDI 239 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. makAno kabaje levA, bhADAciThThIo paDAve che. A khoTI rIta che. haju ghaNAya kheDUto aDadho ane pAMcamo bhAga Ape che. vAgharI ane koLInI vastI vadhAre che. eTale darabAro udhADI dAdAgIrI karatA nathI. hamaNA vAgharIo jamIna mATe TheTha hAIkorTa sudhI laDyA ane darabAro pAsethI kabajo meLavyo. ahIMnA mukhya AgevAna ravajIbhAI bhImajIbhAI paTela che. cuMvALiyA koLImAM pagI, hamIrabhAI maghAbhAI che. tA. 29-5-1956 H rAyaka aDavALathI rAyakA AvyA. aMtara traNa mAIla haze. utAro nizALamAM rAkhyo hato. gAma lokoe svAgata karyuM. ahIM baMne haribhAI, aMbubhAI ane koTanaselanI kArobArInA mukhya bhAIo bAbubhAI modI, choTAlAlabhAI, mAubhAI, kezubhAI vagere AvyA hatA. jinamAM ekabe bhAIe corI karelI te bAbata vicAraNA thaI. corI karanAranI kakSA ane bhUmikA jotA kAgaLa upara nahi letAM, kArobArI samakSa jAhera karavI ane yogya karavuM ema TharAvyuM. eka bahenanA akasmAta aMge kurezIbhAI sAme AkSepa thayo hato. te bAbatanI cokhavaTa karavA cArumatIbahena, sarasvatIbahena ane kurezIbhAI AvI gayAM. ahIMthI dhaMdhukA tAlukAno pravAsa pUro thayo. tA. 30, 31-5-156 : dhoLI rAyakAthI nIkaLI dhoLI AvyA. aMtara sADAtraNa mAIla haze. utAro kezubhAI kALubhAIne tyAM rAkhyo hato. gAma lokoe svAgata karyuM. prAsaMgika kahetI vakhate ame upara beThA hatA. bALako paNa upara hatA. e vakhate harijana bALako nIce beThA hatA. mIrAMbahene dhyAna kheMcyuM ane kahyuM ke kAM to A bALakone upara besADo kAM to mahArAjazrI nIce AvI pravacana kare. mahArAjazrI UtaryA, paNa tyAM to kezubhAIe harijanone upara bolAvI lIdhA ane kAma patI gayuM. rAtre utArAmAM jAherasabhA rAkhI hatI. mahArAjazrIe kahyuM ke ahIMnuM pANI-du:kha to najare jue tene ja khabara paDe. seMkaDo vIraDA taLAvamAM khodyA che ane tenI cokI karavA TheraThera khATalA sAdhutAnI pagadaMDI 24) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhyA che. rAtre tyAM ja sUI rahe che. ane vIraDAmAM eka kuTuMbane pUruM thAya eTaluM mAMDa pANI che. mahArAjazrInA prayatnathI ahIM suMdara taLAva baMdhAyuM che. pALa uparanAM vRkSo moTAM thayAM che. kamAlapurathI jI. jI. tyAM padhAravA Agraha karI gayA. paNa amAro kAryakrama nakkI hoI tyAM javAnuM mAMDI vALyuM. kamAlapuramAM eka vidhavA bAIne jamInadAre kADhI mUkI che. e prazna mahArAjazrI pAse Avyo. te uparathI tyAMnA AgevAno sagarAmajIbhAI, tupavAbhAI ane jamInavALA nAthAbhAIne bolAvyA. be jaNA AvyA. emaNe kahyuM ke jamIna upara bAIno koI hakka nathI. teNe ephiDevITa mAlikane karI ApI che. chatAM gAma lokoe jamInadArane kahIne AjasudhI tene kheDavA ApI che. have hamaNAM sa2kA2ne paTa, bAI bharI AvI. eTale jamInadAre manAI hukama mUkI bAIne kheDatI aTakAvI che. have bAIne jamIna bilakula ApavI nathI. paNa Apa kaho to pAMca varasa, kheDI khAya evuM karI ApIe. te paTa pAchA maMgAvI le. mahArAjazrIe kahyuM, mArAthI ema na kahI zakAya. bAI varSothI jamIna kheDatI hatI. gharakheDadhArA pramANe tene aDadhI jamIna kAyadesara maLavI joIe. chatAM bIkathI dhAka-dhamakIthI tamane lakhI Ape, topaNa nyAya ene aDadhI jamIna ApavAmAM che. eka paMca nImo. eno pheMsalo baMne pakSa pALe. joke A vAta garAsadArone gaLe UtarI nathI. mahArAjazrIe jIjIne kahyuM, tame jamInadAranA pakSamAMthI haThI jAo. kAraNa ke tamAre A bAIne madada karavI joItI hatI. tene badale jamInadAranA pakSamAM UbhA rahyA. jamInadAra garIba che to bAI ethI vadhu garIba che. dhoLIvALAne madada karavA kahyuM che. A gAmamAMthI kALubhAI paTela je AgevAna che te prathamathI ja mahArAjazrInA kAryamAM sAtha ApatA hatA. emanuM thoDA vakhata pahelAM ja mahArAjazrInI hAjarImAM gUMdI AzramamAM khUna thayeluM. tA. 1-6-1956 : haDALA dhoLIthI nIkaLI haDALA AvyA. aMtara sADApAMca mAIla haze. utAro premajIbhAInI meDI upara rAkhyo hato. AgevAnoe svAgata karyuM. pavananA sAdhutAnI pagadaMDI 241 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAvAjhoDAne kAraNe pravacana baMdha rAkhyuM hatuM. aMbubhAI ahIM AvyA hatA. tA. 2 thI 5-6-1956 : baLola haDALAthI baLola AvyA. aMtara be mAIla haze. utAro paMcAyatagharamAM rAkhyo hato. AgevAnoe dUra sudhI sAme AvI svAgata karyuM hatuM. ahIM pAnAcaMdabhAI ane temanuM kuTuMba mahArAjazrInI ane sAthe AvanArAonI dareka vakhate khUba ja bhAvathI sevA kare che. ahIMyAM eka prazna Avyo. vAgharI bhAIoe gAma sAcavavA rAkheluM enuM mahenatANuM doDha mAsanuM gAma ApatuM nahotuM. loko game te bahAnAM kADhatA hatA. ekavAra paMcAyatanI beThaka bolAvI paNa koI javAbadArI levA taiyAra na thayuM. dharmAdAnI rakamamAMthI ApavA eka jaNe kahyuM, paNa mahArAjazrIe kahyuM, "e barAbara nathI." gAme bIjI rIte ToyA phALo Apavo joIe. chevaTe rAtre mahArAjazrIe jAhera karyuM ke gAma sAcI vAtamAM AMkhaADA kAna kare to, mArAthI kAle bhojana nahi levAya. badhA vicAramAM paDI gayA. doDAdoDI karI je te nAtanA AgevAnoe bapora pahelA rakama kabUlI lIdhI. eTale baporanuM bhojana levAyuM tyAM sudhI ghaNA bhAIoe bhojana lIdhuM nahotuM. tA. 6, 7-6-1956 : mIThApura baLolathI nIkaLI mIThApura AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. gAma lokoe svAgata karyuM. utAro corAmAM rAkhyo hato. ahIM kheDUtamaMDaLa taraphathI cAlatI sahakArI maMDaLInI sosAyaTI che. jalasahAyaka samiti taraphathI taLAva kAMThe pAko kUvo baMdhAyo che. tA. 8-6-1956 thI 22-6-1956 : ziyALa mIThApurathI nIkaLI ziyALa AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro kasTama baMgalAmAM rAkhyo hato. vidyArthIoe ane gAmalokoe vAjategAjate svAgata karyuM. baporanA 4-00 vAgye kheDUta pratinidhionI miTiMga hatI temAM carcA thaI ke pANIpatrakamAM nAma nA hoya evA gaNotiyAnI tarapheNamAM zuM karavuM? e mATe ghaNI carcAo cAlI. chevaTe je madada mAge tene ApavAnuM nakkI 242 sAdhutAnI pagadaMDI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM. AthI keTalAka jamInadAro jamIna ghera kheDavA laI levAno saMbhava che. tA. 8mIe nAnacaMdrajI mahArAja sAthe rahetA ane sAthe comAsuM karavA icchatAM, cAra sAdhvIjIo AvyAM hatAM. baMgale mukAma rAkhyo hato. mahArAjazrI sAthe ghaNI vAto thaI. rAtre prArthanA, pravacana paNa emanA sAMnidhyamAM rAkhyuM hatuM. temane ghaNo AnaMda thayo. prAyogika saMgha, zuddhiprayoga sahAyaka samitinI miTiMga maLI temAM zuddhiprayoganI taiyArI aMge vicAraNA thaI. pachI prAyogika saMghanI miTiMga thaI. temAM prayoganuM saMcAlana mahArAjazrIe pharIthI svIkAryuM. teno svIkAra karyo. navAM makAno baMdhAyAM che, enuM bhADuM keTaluM levuM ? kone ApavAM e aMge vicAraNA thaI. e mATe evuM nakkI karavAmAM AvyuM ke aDhI TakA vyAjanA ane eka Tako sudhAraNAno gaNatAM je rakama Ave, eTaluM bhADuM levuM. ane pagAranA dhoraNa mujaba eTaluM baMdha bese tema goThavI ApavuM. bIjI rIta e ja rAkhI ke kula 2kama ane aDhI TakA vyAja ja gaNatAM je rakama thAya eTale 2kama 20 varasanA mAsika hapatA bharavAthI e makAnanA mAlika thaI javAya. vacce rajA maLe ane chUTA thavAnuM bane to bhADAnI rakama kApatAM, je 2kama vadhI hoya e pAchI Ape. tA. 9-6-1956 : Aje sahakArI maMDaLInI miTiMga rAkhI hatI. temAM mahArAjazrIe sahakArI pravRttino siddhAMta samajAvyo hato. ane maMDaLI e tamArI AMTa che e jaze to tamArI AMTa jaze. kAraNa ke tame zeTha cho, maMDaLI nokara che. vagere samajAvyuM hatuM. tA. 10-6-1956 : Aje baMne mAravADI munio AvI gayA. emanI sAthe sArI carcA thaI. prArthanA pachInA pravacanamAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke hiMdustAnamAM sattA e eka evuM aMga rahyuM che ke janatAe tenI paravA karI nathI. brAhmaNoe thoDI paravA karI che. gAmaDAMe dhyAna nathI ApyuM enuM kAraNa e che ke tyAranA rAjyoe gAmaDAMnA rojabarojanA vyavahAramAM dakhalagIrI karI nahotI. eTale gAmaDAMne lAgyuM ke dilhInI aMdara konuM rAjya Ave ke sAdhutAnI pagadaMDI 243 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya enI bahu nisbata temane nahotI. ema sAdhu saMtoe paNa bahu dhyAna nathI ApyuM. temaNe temano dharma joyo che. koIvAra rAjaya pAse kAma karAvavuM hoya ke dharmapracAra karAvavo hoya to ja rAja pAse gayA che. bIjI bAju hiMdustAnano dharma udAra rahyo che, bahArano koIpaNa dharma Ave to tene pacAvI lIdho che. hA ! eTaluM kharuM ke AvanArAoe bhAratanI saMskRti pacAvI levI joIe. AthI zaka ane hUNa koNa che ? te ApaNe jANI zakatA nathI. alabatta AdivAsI gaNAtI prajA je jaMgalamAM rahe che te thoDAM judAM rahyAM, paNa thoDA eka banyAM. mogalo AvyA e vasI gayA. eTaluM ja nahi kanyAo lIdhI ane ApavA taiyAra paNa thayA. paraMtu te jamAnAmAM be sthiti UbhI hatI. mahAbhArata kALathI pitrAI, pitrAI laDI zake che. sAdhuoe vyaktigata ghaNuM kAma karyuM paNa saMsthA tarIke koI nakkara kAma karyuM nahi. eTale jJAtivAda phelAyo. eka rIte kahI zakAya ke gAmaDAM, zaheronI hADamArIthI dUra rahyAM. bIjI bAju rAjAo, sattA mATe bhAI bhAInuM khUna karavA taiyAra thatA hatA. mogala bAdazAhoe ekatA mATe prayatna karyo. dine ilAhI dharma sthApyo. paNa bahu Teko na maLyo. marAThAo vagere sAme paDyA. A uparathI muslima lIganuM ane mahArASTranA hiMduIjhamanI vAtano khyAla AvI jaze. tA. 16-6-1956 : pU. munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM Agamana ziyALa gAme AgalI rAtre jAgIne gAmane zaNagAryuM. toraNa, daravAjA, saphAI vagere thayuM. Dhola-tAMsA svAgatamAM na lAvavAM evuM sUcana AvyuM hatuM. ethI lokono keTaloka utsAha ocho thaI gayo. bhajanamaMDaLI sAthe gAme svAgata karyuM. saMtabAlajI ane mAravADImunio vahelI savAre AgaLa dUra sudhI svAgata mATe gayA hatA. vADIbhAI ja. zeTha ane temanuM kuTuMba Agale divase amadAvAdathI AvI gayuM hatuM. AgalI sAMje ghaNo varasAda paDyo eTale emanI moTara mIThApura gurudarzane nA jaI zakI. gurudevane AvatAM paNa takalIpha paDI. chatAM samayasara AvI gayA. lokoe khUba premathI svAgata karyuM. sauno utsAha apAra hato. mukAma baMgale rAkhyo hato. nAno paNa suMdara maMDapa bAMdhyo hato ane kalAtmaka daravAjo Ubho karyo hato. nAnacaMdrajI mahArAje pravacana karatAM jaNAvyuM ke.... 244 sAdhutAnI pagadaMDI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munivaro, mAtAo ane bhAIo, tame lokoe mArA svAgata mATe khUba parizrama karyo e tamArA aMtaramAM mArA mATenI bhakti batAve che. dhAmadhUma nA thAya, e mATe AgaLathI meM kahAvyuM hatuM. bhAva sAro hoya, bhakti hoya paNa dareka vakhate tevuM nA bane. vaLI amone khoTI Teva paNa nA paDI jAya. ame tyAgI loko AvuM pasaMda nA karIe. vATa jovI paDe ekanuM svAgata thAya, bIjAnuM nA thAya to kSobha thAya. bIjI vAta pahelA pANInI karI. ahIMnA pANImAM khArAza che, bhale rahe e badalAze nahi, paNa tamArA aMtaramAMnI khArAza jAya eTale pANI mIThuM ja che. paraspara prema karo. gaIkAle mIThApuramAM khArAza joI, gAma mIThApara hatuM. jayAre pANI khArAM hatAM. tamAre devuM thoDuM, levuM ghaNuM e bhAvanA thaI gaI che. amane Ama karI Apo. ame evAne evA rahIe. ziyALa siMha jevuM thAya. ziyALane ziyALa na rAkho, mana moTuM karo. paramAtmAne e priya che. ThAkara maMdiramAM prasAda dharAvo, TokarI vagADo paNa ethI e khuza nahi thAya. e to badhuM joI rahyo che. tamArA dila kevAM che ? tamo muguTa paherAvanAra koNa ? ame AkhA jagatane prakAza ApanAra, amArA dIvAthI rAjI nathI thatA. sAra e che ke prabhu ! huM tAro chuM. tArAmaya chuM. tane zuM ApI zakuM. IzvaranuM kharuM bhojana te game te dehadhArI pachI te brAhmaNa hoya ke bhaMgI ho, tenI sevA karo. bhagavAna koI eka varganA hotA nathI. vANiyA ke musalamAnanA nahi e kahe che huM eka chuM paNa tame kaho cho amArA bhagavAna judA, A ajJAnatA che. bhagavAnane prasanna karavA saune game che. paNa pote koIne prasanna karato nathI. vAve che baMTI, ne mAge che ghauM. kAMTA vAve ane phUla mAge e bane ja nahi. UMcanIcanA bheda prabhunA mArgamAM thAya nahi. tame kevA cho ? ame UMcA tame nIcA 'pIpA pAnI e ka che, panihArI che ane ka, bhAjana me bigayA bhayamAM, nIra e ka kA e ka.' pANI badhAnAM eka che. bhAjana (zarIra) judA che. ApaNI kaDavAsa kADho. khArAza kADho, to badhAne phAyado thaze. badhAM dharmanA saMto kahI gayA, prANImAtrana sukha Apo. tamane je game che tethI viruddhanuM vartana bIjA mATe sAdhutAnI pagadaMDI 245 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA karo. khoTAM kAmanI preraNA Izvara nathI karato. corane corI karavAnI preraNA Izvare ApI hota to te korTamAM jaIne spaSTa kaheta ke bhagavAne preraNA karI ane meM corI karI che. paNa tema nathI kahetA. mANasanA hRdayamAM jeTaluM jhera hoya che teTaluM vIMchI ke sarpamAM nathI hotuM. eka mANasa dhAre to AkhuM gAma bagADI nAkhe ane dhAre to AkhuM gAma sudhArI zake. tamane moTAM banAvyAM che. gAmanuM bhaluM karavA mATe to bhaluM karajo. tyArabAda pU.saMtabAlajIe kahyuM ke, pUjya gurudeva ane munivaro choTubhAIe kahyuM tema ApaNA sabhAgya che ke pU. gurudevanuM ahIM padhAravuM thayuM che. A te gAma che ke jyAM koLI paTeliyAnuM paheluM saMmelana thayuM. kUvAnuM saMbhAraNuM paNa te vakhatanuM che. tamo badhA dareka komanA bhAIo eka sAthe besIne prema batAvo cho te joIne saMtoSa thAya che. sAdhu puruSo koI eka varganA nathI hotA. paNa vADA banI gayA hovAthI dezane moTuM nukasAna thaI rahyuM che. gAmaDAMmAM kusaMpanuM je bIja che te dhana ane sattAmAMthI UbhuM thayuM che. gAmaDAMmAMthI dhana ane sattA baMne jAya ane sevA ane sadAcAra vyApe. sAdhuo, gAmaDA tarapha dRSTi pherave A mAravADI sAdhuo ethI daSTi rAkhIne ahIM AvyA che. mAnavajAta pote jIve ane bIjAne jIvADe. pU. nAnacaMdrajI mahArAjanuM prArthanA pravacana vyavahAranI dhamAla evI hoya che ke ApaNe gUMcavAI jaIe chIe ke AtmaciMtana karavAno samaya maLato nathI. manuSya haMmezAM tALo meLavavo joIe ke huM AgaLa keTalo vadhyo. potAnA cAritryane roja vicAravuM joIe. ame pazutulya rahyA ke mANasa jevA rahyA ! mANasa roja ArasImAM jue che paNa AtmanirIkSaNa karato nathI. A badhuM zA mATe ? mALA, ciMtana, bhakti, bhajana sevA vagere zA mATe ? amAruM bhaluM karavA ke tamAruM bhaluM karavA ? kharI rIte bIjAnI sevA karatAM hoIe tyAre mAnavuM ke huM mAruM ja bhaluM karuM chuM. ApaNe to mAtra nimitta banIe chIe. ApaNo vikAsa karIe to ja bIjAnI sevA thAya. huM na hota to bIjAnuM Ama thaI jAta. 'mArI jAta e vAta kADhI nAkhavI joIe." jene huM mAnIe chIe, e sAdhutAnI pa daMDI Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhimAna che. moTe bhAge sevA karatAM abhimAna vadhAre poSAya che. manuSya koInuM sAruM narasuM karI zakato nathI. pote to nimitta che. potA mATe ja e badhI pravRtti kare che. A vicAra e pAyAno vicAra che. bhartuhari eka vAra pharavA gayelA. eka jhUMpaDIe jaI caDhyA. temAM be jaNa vAto karatA hatA. eka mumukSu hato. bIjo kaheto hato zAstranI vAto nahotI, paNa anubhavanI vAto hatI. anubhavanI vAto badhI lakhI zakAtI nathI. mahAvIra paNa anubhavanI badhI vAto bolI zakyA nathI. sAkara gaLI che paNa batAvI zakAya nahi. lakhI zakAya paNa nahi. AmanI vAto sAMbhaLo. bhartuharine thayuM AvI vAto kyAMya pahocI nathI. AtmAnA anubhavanI vAta hatI. rAjAne potAnA aMtaramAM gUMca hatI te nIkaLI gaI. pachI jJAnI pAse jaIne kahe che, Apa bahu jJAnI cho tyAre e kahe che, soyanA nAkA jeTaloya jJAnI nathI. jJAnI to pele ThekANe rahe che. ema kahIne pelo mumukSu cAlyo jAya che. rAjA pAchaLa jAya che tyAM vAto sAMbhaLe che, khuza thAya che. rAjA gurune kahe che amAro ziSya bahu jJAnI che chatAM evo namra che ke kahe che huM soyanA nAkA jeTaluM jJAna paNa dharAvato nathI. tyAre guru kahe che te mAro ziSya che. bahu ajJAnI che. rAjA kahe kema ? to kahe soyanA nAkA jeTaluM jJAnanuM abhimAna che. e kacAza che. sAva ogaLI javuM, tenuM ja nAma jJAna. huM to sAva pAmara chuM, ajJAnI chuM. prabhu haju mAre ghaNe dUra javAnuM che. potAnuM Atmadarzana tyAre thAya ke bAhyaabhimAna cAlyuM jAya. mANasa game teTalA thokaDA ke zloko moDhe karI jAya, paNa jo AtmaciMtana na hoya to e badhuM nakAmuM che. potAnAM vakhANa thAya ane mANasa phulAI jAya, ke huM to keTalo badho moTo ? paNa ethI to ApaNuM patana thAya che. e rakhaDAvanArI vRtti che. bIjAne kahevA mATe moDhe kare, samaje. potAne kahevA mATe na vAMce ke vicAre, bIjAne tyAre kahIe ke jyAre potAnuM ciMtana karatAM vakhata maLe. potAnuM aMdhAruM hoya ane bIjAne dIvo karavAnuM kahevuM, e ajJAnatA che. huM koNa ? huM vANiyo nahi, brAhmaNa nahi, paNa soham, huM te chuM ane te huM chuM. puruSa, strIno veza pahere game teTalA hAvabhAva kare, paNa te samaje che ke huM puruSa ja chuM. e khyAla jato ja sAdhutAnI pagadaMDI 247 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. ema ApaNe game te vyavasAya karatA hoIe topaNa potAnA svarUpanuM bhAna satata rahevuM joIe. eka ahavRtti hajAro duzmana UbhA kare che. e durguNono dAdo che. ene kADhavo ja joIe. roja savAramAM enuM ciMtana karavuM joIe. eka sabhAmAM pU. nAnacaMdrajI mahArAje jaNAvyuM ke ApaNe mAnIe chIe ke je kaMI kare che te Izvara che te badhuM vyavasthita ane niyamita kare che. koI viziSTa jAtanuM bI hoya pachI mATI game teTalI hoya, pANI game tyAMnuM nAkho paNa bInA prakAranuM ja vRkSa ke choDa UgavAno. bharatI ane oTa niyamita, sUrya-caMdra niyamita. A badhAno mAlika koNa ? ema A jagatanI aMdara badhuM niyamasara eka baccuM janme ane tarata dhAvavA maMDI jAya. A koNe zIkhavyuM ? badhuM niyamasara paNa mANasanuM badhuM aniyamita. game te khAya, game tevuM bole, game tema varte, ApaNI jema kudarata aniyamita cAlatI hota to jagata kyAranuMya sApha thaI gayuM hota. ApaNe bolIe chIe : AkhuM pustaka moDhe-A badhuM koNa bole che ? AMkho jue che ke vastuno AMkhamAM phoTo paDe che. AMkha e kemerA che. cAMpa dAbo evo phoTo paDI jAya. kAna sAMbhaLe che, mana vicAre che ane pArAvAra sukha agara duHkha vedAya che. tame ane ame judAM chIe. kyAMthI duHkha UbhuM thAya che. A mArA enuM kaMIka bagaDe to du:kha thAya. pADozInuM chokaruM marI jAya to thoDoka valavalATa karIne khAvA maMDI paDI jaIzuM. je vastu priya che enA tarapha kaMTALo Avato nathI. paNa apriyatA tarapha kaMTALo Ave che tyAre vastu sukha duHkha ApanAra nathI. ApaNuM ajJAna che. kudarata koNa ? jene ApaNe svabhAva kahIe chIe. zarIranI racanA keTalI keTalI Azcaryajanaka che. jJAnataMtuo doDAdoDa kare che. eka jagyAe vAge, du:kha thAya tyAre zarIrane duHkha thatuM nathI. mane duHkha thAya che. kahIe chIe matalaba ke je vahIvaTa karanAra che tene sukhadu:kha thAya che. zeThanA lAkha rUpiyA corAI jAya to, munimane ciMtA thatI nathI. zarIra saLagatuM hoya mAruM na mAnIe to du:kha na thAya. ApaNuM zarIra moTaramAM mUkIe ane moTara hAMkatA na AvaDe te kema cAle ? manuSyamAM aneka zaktio che. vicAra zakti, tarkazakti, manazakti hajAro vastuo moDhe hoya che. 248 sAdhutAnI pagadaMDI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI racanA vyavasthita che. ApaNe avyavasthita chIe. tAva Ave, tene ApaNe zarIra bagaDyuM kahIe chIe. kharI rIte bagADyuM che. te sudhAravAnI kriyA thAya che. nAnAmAM nAnuM aNuM pesI jAya to, lazkara tene bahAra kADhe che. nAno kAMTo vAge to tarata jJAnataMtu doDe che. ane magaja hAthane hukama kare che, kADhe che, na nIkaLe to pakavIne paNa bahAra kADhe che. keTalI niyamitatA. ApaNe je bhUmikAmAM hoIe tenI ja vAta karIe. pahelI bhaNatA hoIe to sAtamInI vAta nA karavI. samayanI kiMmata che eno bagADa na karavo joIe. tA. 17-6-156 : pU. nAnacaMdrajI mahArAja potAnA ziSya saMtabAlajInI prayoga bhUmimAM padhAryA tethI saune khUba AnaMda thayo. pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja, cunIlAlajI mahArAja ane kizoramuni cAra divasa rokAyA. ekabAju be mAravADI munio ane saMtabAlajI eka pATa upara ane bIjA traNa munio bIjI pATa upara ema cha munio jyAre prArthanAmAM besatA tyAre suMdara dazya lAgatuM hatuM. prArthanA temanI ane amArI baMnenI thatI. prArthanA pachI pravacana rahetuM. temAM nAnacaMdrajI mahArAja daSTAMta dvArA suMdara pravacana karatAM cha saMtonI carcA paNa Akho divasa suMdara rahetI. zuddhiprayoga grAmasaMgaThana, bhUmidAna, gaNotadhAro, Ajano vyavahAra dharma ane zAstrIya niyamo vagere upara chaNAvaTa thatI. A vakhate baMne guru ziSya ane cunIlAlajI mahArAjane arasaparasa maLatAM khUba saMtoSa thayo. AmAM kALa paNa asara kare che. eka divasa kezubhAIne tyAM badhA munio gayA hatAM. tyAM thoDuM pravacana rAkhyuM hatuM. eka rAtre paDhArabhAIonAM bhajana, nRtya rAkhyAM hatAM. emanI kaLA, ridhama ane tAlabaddhatA joI gurudeva khuza thaI gayA. bhajananA kAryakrama pachI pU. saMtabAlajIe ane tyArabAda gurudeve kahetAM jaNAvyuM ke tamArI kaLA joIne huM khuza thaI gayo chuM. paNa tamArA bhajananI sAthe mAMsAhArano meLa paDato nathI. rAma hRdayamAM hoya ane e hRdayamAM rAmanA saMtAnone mArI padharAvIe to rAma bhAgI jAya. mATe tamo AgevAno mAMsAhAra sAputAnI pagadaMDI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDo. AnI asara emane sArI thaI. ghaNA vakhatanI Teva che eTale be AgevAno mAMsAhAra jiMdagIbhara tyAga karavA taiyAra thayA. vIrAbhAI ane bIjA bhagata. pU. nAnacaMdrajI mahArAje ahIM cAlatuM davAkhAnuM, sarvodaya keMdra vagere pravRttiomAM rasa laI najare joyuM hatuM. amadAvAda jaina saMghanA AgevAno darzane AvI gayA hatA. tA. 20-6-1956 : savAranA 5-30 vAgye traNeya munioe prayANa karyuM. pAdaramAM guruziSya bahu premathI bheTyA. te dazya bahu AhlAdaka hatuM. bahu dUra sudhI mUkavA gayA hatA. mIrAMbahena, maNibahena, bhAIlAlabhAI vagere ghaNA bhAIbaheno bhAmasarA gAma sudhI sAthe gayAM hatAM. tA. 22-6-1956 : Aje pU. nemicaMdrajI mahArAja ane DuMgarazI munie bhAmasarA tarapha vihAra karyo. temane dUra sudhI vidAya ApavA gayA. A baMne munio saMtabAlajInA vicAro samajavA ane thayelA samAjasevAnA kAryo jovA jANavA mATe AvyAM che. teo AjubAju ja rokAze ane saMtabAlajI sAthe saMparkamAM raheze. gAmamAM eka hirajana ane bharavADane paisA bAbata jhaghaDo hato. hirajana kahe meM rU. 840 bharyA che. gagajI bharavADa kahe ke, meM 600 rU. ApyA che. ekare eka pAI paNa maLI nathI. paMca rUbarU baMnene bhegA karyA, koI koInI vAta macaka ApatuM nahotuM. paisAnI levaDadevaDamAM koI sAkSI hatuM nahi. eTale gAmaDAMnI rIta pramANe sAca levAnI vAta AvI. hirajane kahyuM huM mAtAnA page hAtha mUkavA taiyAra chuM eTale be traNa jaNAthI sAthe melaDImAtAnA maTha upara jaI koDiyuM upADI lAvyA. baMnee have Aja sudhImAM kaMI levA devAnuM rahetuM nathI. evuM lakhANa thaI gayuM. hirajanane bharavADa raMjADe nahi ke kaMI aniSTa na kare tenI tapAsa rAkhavA paMcane kahyuM. bIjo jhaghaDo nAraNa magana ane kezubhAIno hato. nAraNe kezubhAInA 40 maNa ghauM vecI khAdhA hatA. kAraNamAM sADAtraNa maNa kAMkarA, kezubhAI majare ApatA nathI ema kahyuM. paMce temane Thapako Apyo tyAre te dAMDAI sAdhutAnI pagadaMDI 250 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya nahi. chevaTe ghauM ApavA taiyAra thayA. paNa AvatI sAla ApuM ema kahyuM. paNa paMce ane kezubhAIe tarata ApavA kahyuM, pachI mahArAjazrI AvyA. badhI vAta jANI ane AvA kAma badala nAraNane sakhata zabdomAM Thapako Apyo. rAtre prArthanA pachI samUhajIvana jIvavAmAM AvatI muzkelIo aMge kahyuM. khAsa karIne kAzIbahenane AvI muzkelIo naDe che ane eno bhAra mana upara rahe che. jenI asara zarIra upara paDe che. tA. 23, 24, 25-6-1956 : bagodarA ziyALathI vihAra karI amo bagodarA AvyA. aMtara pAMca mAIla haze. utAro ekabhAInA makAnamAM rAkhyo. gAme svAgata karyuM. rAtre jAherasabhA thaI. temAM kheDUtamaMDaLa vize sArI rIte samajAvyuM. eka prazna vALaMdanA makAnano Avyo. vigata evI hatI ke temane lagabhaga 60 varasa pahelAM eka koLIne 60 rUpiye makAna giravI ApeluM. have giro choDAvavA vALaMda taiyAra che paNa koLI paTela choDatA nathI. A bAbatamAM ghaNA sAkSIo tapAsAyAM. koInI pAse lakhANa nathI. paNa makAna vALaMdanuM che ane gIro che. evuM sAbita thatuM hatuM. rAtre baMne pakSakAro ane AgevAnone pharI ekatra karyA. koLI paTelane samajAvyA paNa teo mAnyA nahi. A pahelAM paNa betraNa vAra paMca maLeluM paNa samAdhAna thayeluM nahi. gAmavALA tarapha hatuM. chevaTe mahArAjazrIe kahyuM, ApaNe korTamAM javuM nathI ane samAjamAM nyAya paLAvavo che. tene mATe zuddhiprayoga zastra che. AvatI kAle gAma AgevAno temane ghera jaI sUcanApatra ApI Ave. kAryakaro pratIka upavAsa kare ane ATha divasa pachI AkhuM gAma pratIka prayoga zarU kare. pote AvatI kAle khorAka nahi le. kAraNa ke ApaNI pAse nyAya sthApavAnuM bIjuM hathiyAra nathI. gAma loko camakyA. savAramAM amAre A badhI vidhi patAvIne rAyakA javAnuM hatuM. AgevAnone bolAvyA. baMne pakSakArone bolAvyA. vATAghATo cAlI ane chevaTe koLI paTela becarabhAI lavAdano pheMsalo svIkAravA taiyAra thayA. eTale amAre sAMja sudhI rokAI javuM paDyuM. ciThThI royakA mokalI ApI. paMca nImAyuM teNe pheMsalo Apyo ke 201 rUpiyA vALaMde ApavA. becarabhAIne mAgazara sudI 2 sudhI gharamAM rahevA devA. pachI khAlI kare te vakhate 151 rUpiyA ApavA pa0 tarata sAdhutAnI pagadaMDI 251 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavA. cUkAdo pALe te mATe baMne pakSe pa00-500 rUpiyAnA jAmIna ApyA. ane A rIte khUba jUno jhaghaDo suMdara rIte patI gayo. saune AnaMda thayo. je kAma korTa mahinAmAM na karI zakata. nyAya maLata ke nahi te savAla hato. te kAma thoDA TAImamAM suMdara rIte patI gayuM. tA. 25-6-1956 : royA bagodarAthI sAMjanA nIkaLI royakA AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. sAMjanA vIrAbhAI, jayaMtIbhAI ane harivallabhabhAI AvyA hatA. aMbubhAI baporanA sAthe hatA. ahIM saghanayojanA taraphathI eka kAryakara pyAraalIbhAI ane temanAM patnI beThAM che. khAdIkAma hAthachaDanuM kAma ThIka cAle che. rAtre sabhA thaI. tA. 26-6-1956 : lyANagaDha rAyakAthI nIkaLI kalyANagaDha AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro eka makAnamAM rAkhyo hato. ahIM nizALa che paNa ghaNA samayathI mAstara AvatA nathI. e vize loko paNa kAMI bolatA nathI. ahIMnA bALako ghaNA asaMskArI lAgyAM. tA. 27-6-1956 : dhanavADA kalyANagaDhathI nIkaLI dhanavADA AvyA. aMtara cha mAIla haze. utAro corAmAM rAkhyo hato. thoDoka varasAda thayelo hato. eTale rasto kAdavavALo hato. kAMTA paNa hatA. ahIM harijano ane gAMgaDanA jamAdAra vacce gharakheDa bAbatamAM jhaghaDo hato. baMne pakSone bolAvyA. vAto sAMbhaLI paNa darekano judo judo abhiprAya rahyo eTale A prazna maMDaLa pAse Avelo hoI, lavAdIthI patAvavA kahyuM, tA. 28, 29-6-1956 : nANAM dhanavADAthI nIkaLI lANAM AvyA. aMtara cAra mAIla haze. utAro haribhAIne tyAM rAkhyo hato. gAme svAgata karyuM. ahIM jayaMtIbhAI ane kAMtibhAI AvyA hatA. ahIMthI zeraparA nAmanuM nAnuM paruM najIka che. tyAMnA lokono khUba Agraha hovAthI sAMjanA tyAM gayA. jAherasabhA thaI. bahena bhAIoe bhajanamaMDaLI sAthe svAgata karyuM hatuM. temanI bhakti 2 para sAdhutAnI pagadaMDI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spaSTa dekhAI AvatI hatI. ahIM vagaDo hato. zaramIyAnI jamIna hatI. tene kacchIbhAIoe paTAthI lIdhI che. khUba mahenatuM prajA che. kAmacalAu makAno UbhAM karI dIdhAM che. temanI mahArAjazrI taraphanI bhakti apAra hatI. saMtanAM pagalAM karAvavA sau harIphAI karatAM hatAM. tA. 30-6-1956 : siMdaraja lANAthI siMdaraja AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. utAro mukhInI meDI para rAkhyo hato. ahIMnI jamIna bahu sArI che. dADama, jAmaphaLa, lIMbu vagere sArAM thAya che. gAma samajaNuM lAge che. harijanonI bahumatI che. nizALamAM paNa harijanonI bahumatI che. ovara phalo boriMga che. pANI mIThuM che. vIrAbhAI dhanavADAnA harijana prazna aMge vAto karavA AvyA hatA. tA. 1-7-1956 : ranoDA siMdarajathI ranoDA AvyA. aMtara aDhI mAIla haze. utAro jUnI nizALamAM rAkhyo hato. ahIM jayaMtIbhAI ane galabAbhAI AvyA. jayaMtIbhAIe prAMtika samitinI kAryavAhIno khyAla Apyo. lagabhaga badhA sabhyoe gaNotiyAnI tarapheNa karI. ziliMga vadhAravAno virodha thayo ane pahANIpatrakamAM nAma na hoya tevA 1949nI sAlathI AjasudhInA gaNotiyAnI tapAsa karavA prAMtanI kakSAno adhikArI ane jillAnI kakSAno kAryakara nImavA sarakArane bhalAmaNa karavA TharAvyuM. galabAbhAIe pasAyatAnA paTa ane zuddhiprayoga karavA aMge vAto karI. teo 10-7-1956nA eka miTiMga bolAvI nirNaya karaze. rAtre jAherasabhA thaI. tA. 2, 3-156 : sAthaLa ranoDAthI sAthaLa AvyA. aMtara sADApAMca mAIla haze. vacce jalAlapura thoDuM rokAyA hatA. utAro nizALamAM rAkhyo hato. rAtre sabhA thaI. vyavasthA mATe caMpakabhAI pUjArA AgaLathI AvI gayA hatA. narasiMhabhAI je ahIMnA vatanI che. teo sAthe ja hatA. rAtrIsabhAmAM saMpa rAkhavAnI ane dAMDatattvonI sudhAraNA aMge kahyuM. sAdhutAnI pagadaMDI 253 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 4, 5, 6-7-156 : zahIda sAthaLathI zahIja AvyA. aMtara traNa mAIla. utAro nizALamAM rAkhyo. gAmalokoe svAgata karyuM. gAmanI sthiti evI che ke, varasAda paDe eTale cAre bAju pANI bharAI jAya che. kAdava kIcaDano pAra nahi ane cIkaNI mATI. amArA nivAsa daramiyAna baMne divasa varasAda paDyo. pravAsa zarU thayo. paNa raste kAMTA, kIcaDa ane lapasatA AvatAM hatAM. sadbhAgye gAmanA mukhya AgevAno amArI sAthe AvyA hatA. temaNe ghaNI kALajI rAkhIne bane teTale sAre raste lAvavA prayatna karyo. pAdare sAbaramatI nadI vahe che. ahIM mukhya kAryakarone bolAvyA hatA. temanI vAto sAMbhaLI lIdhA pachI. mahArAjazrIe potAnuM ciMtana vyakta karatAM jaNAvyuM ke pravRtti aMge punaH ciMtana karI laIe to thoDuM baLa maLaze. huM mArI vAta mUkuM. prathama jaLasahAyaka samiti thaI. badhA bhAIo najIka AvyA. kAryakaro maLyA pachI thayuM ke have kaMI sakriya kAma thavuM joIe. huM vyaktigata jIvananI rIte jou to dIkSA levAnI icchA thaI. paNa mAtA hayAta hatAM, temanI icchAne TALavI muzkela hatI. paraMtu manuSyane jyAre aMtaramAMthI sAcI icchA pragaTe che tyAre kudarata tene madada kare ja che. mAtA gayAM. vRddha mAtAmahI, mAmA, bahena sahamata thayAM. dIkSA lIdhA pachI paNa e vicAro AvyA kare, A to dhanavAdI samAjaracanA che. dharmavAdI samAja racanA thavI joIe. dareka kSetramAM dharme eka DagaluM AgaLa cAlavuM joIe. e kevI rIte cAle ? emAMthI huM je mAnato hato tene jAherajanatA AgaLa khulluM karyuM. strI sanmAna, bhikSAcarInA niyamo samauna, ekAMtavAsa, temAMthI nivedana. gurue kahyuM, muhapattInA vicAro jAhera karavA paDatA mUka. paNa meM jAherahita khAtara jAhera karavA Agraha rAkhyo. gurue ziSya tarIke rada karyo. pachI to ghaNIvAra ciMtana cAlyuM. chevaTe mArga sAco che to pAchA kema haThavuM. Ama pragati cAlI. gaNotadhArAnA praznamAM prathama to huM mArI jAta upara levA mAgato hato. paNa janatA sAthe hoya to vadhAre sAruM. kAryakarone paNa vAta gaLe UtaravI joIe. ema ne ema kAryakarone ghasaDAvyA karuM to te lAMbo vakhata cAle nahi. "siddhAMta rahetA saMsthA tUTI jAya tenI bahu kiMmata nathI.' jo 254 sAdhutAnI pagadaMDI Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koMgresane nathI TakAvatA potAnAthI tUTe che. dIvela khUTaze ane dIvo bujhAI jaze. eTale e janatArUpI dIvela ene maLyA kare to dIvo jalato rahe. huM mAnuM chuM ke koMgresane mana sattA dvArA sevA karavAnI nathI. tenA manamAM eka vAta che ke janatA dvArA krAMti thAya, te pahelAM AMtararASTrIya kSetre majabUtAI karo. ane ema karavuM hoya to rAja potAnA hAthamAM hovuM joIe. ane rAja levuM hoya to cUMTaNI jItavAnI khevanA paNa rAkhavI joIe, pariNAme azuddha sAdhanono upayoga paNa karavo paDe. eTale tene janatAnuM baLa maLe e mATenI prakriyA UbhI karavI joIe. tamane loko taiyAra nathI ema lAge che. prazna sAco lAge che. janatAmAM to bharatI-oTa cAlavAnAM ja. gujarAta prAMtika samitine gaNotadhArAnI krAMtinI vAta gaLe UtarI nathI. kAryakaro janatAnA baLe cAlanArA nathI. saMsthAnA baLe cAlanArA che. eTale teja nahi vadhe. grAma koMgresa banaze tyAre havA judI haze. janatAnI sAmudAyika krAMti jIvaMta rAkhavI hoya to saMsthAno moha choDavo joIe. ethI saMsthA tUTaze nahi. vyaktino vicAra, vyaktinA vicAramAMthI AveluM sAmudAyika svarUpa eNe tame tamArI nabaLAIthI toDI nAkhazo to kALI TIlI lAgaze. ....nuM rAjya thaze, to kadAca kAyado badalavo paNa paDe. kaccha, saurASTranA judA kAyadA che. siliMgano prazna, raiyatavALIno prazna saurASTramAM UbhA che. jo ApaNo zuddhiprayoga cAlu haze to te mUlyo navA rAjanA kAyadAmAM mArgadarzaka banaze. gujarAta prAMtika samiti Aje gaNotiyAnA prazno aMge sajAga banI che. tenuM kAraNa paNa janatAnI jAgRti che. te jo A prazno nA le to khovAI jAya. gaNotadhArA zuddhiprayoga aMge kAryakaromAM cAlatA maMthano aMge potAnA vicAro darzAvatAM prAtaH pravacanamAM bolatAM jaNAvyuM ke koI divasa samAjika mUlya ane vyaktinA mUlya vacce taphAvata na hovo joIe. be ne be cAra e tALo che. temAM vyakti samAjanA aMga tarIke jIve che. te samAjanuM mApakayaMtra batAve che jayAre AmAM visaMvAda thAya che tyAre mahApuruSoe niyamo batAvyA che. temaNe kahyuM duniyAnI bIjI vyaktio e mArge na jAya topaNa tuM to tArA paMthe cAlyo jaje. paraMtu vyakti chevaTe to samAjanuM sAdhutAnI pagadaMDI 2 papa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMga che. samAjamAM krodha, mAna, mAyA, lobha paDelAM che. te samAjamAM nIDara rahevAvALAne to samAjanA jevuM ja ArSadraSTA hoya che. te samAjane anukULa niyamo ghaDI Ape che. ApaNe tyAM smRtio che te judI judI vAto kare che. AnuM kAraNa samAja je kakSAno che tene dhakko ApavA mATe judA judA niyamo banAvI ApyA. strI tarapha anyAya thayo, pachAto tarapha anyAya thayo tyAre temane sUtro ApyAM. paNa manuSya samAjanI nabaLAIo siddhAMtanA nAme ThagI jAya che. Ano ukela e Avyo ke vyakti navuM sarjana kare che ane samAje svIkRta karyuM che. jo ema hoya to vAMdho nathI. bhagavAna rAmane eka daSTie joIe to jIvana keTaluM uccakoTinuM lAge. paNa bIjI bAju joIe to sAmAnya manuSyanI jema ja teo vartatA hoya che. lakSmaNanI mUcha vakhate raDe che. sItA haraNa, sItA vanavAsa A badhA praznomAM teo narama-garama thAya che. bIjI bAju koIpaNa samAja mUlyanI nAnI vAtane paNa chevaTa sudhI vaLagI rahe che. dazarathe kaikeyIne be vacana ApelAM. paNa jyAre moha Avyo tyAre gallAMtallAM karavA lAgyA. kaikeyIe kahyuM tame ema samajatA hatA ke vacana pALavA mATe kaMI kiMmata nahi cUkavavI paDe. rAjA dhAre to vacana pheravI zakatA hatA. paNa maMthanamAM bezuddha bane che. A sthitimAM rAma Ave che. teo vicAre che ke vacana na javuM joIe. e to samAjanI sthApanA che. smRti kahe che samAja jo game teTalo virodhI hoya to paNa aMtaratama satya pALavuM joIe. rAmanA manamAM e be vAto ekI sAthe hatI. pitAno viyoga keTalo agharo hato. bIjI bAju vacananuM mUlya hatuM. vacana mATe pitAno viyoga sahana karavo joIe. ayodhyAvAsIo ghaNe dUra sudhI sAthe AvyA che. pitAe paNa kahyuM hatuM. have vacana pUruM thayuM. rAmane kaikeyI paNa vinave che. chatAM rAma badho vicAra karIne paNa pAchA pharatA nathI. A uparathI khyAla e Ave che ke kaikeyIne vacana zA mATe mAgavuM paDyuM. mAtra bharatane gAdI ne rAmane vanavAsa eTalI ja vAta AmAM have nathI rahetI. vacana e have siddhAMta banI jAya che. A vacanabhaMganI dUragAmI asaro samAja upara thAya che. eTale mukhyanAyake A badho vicAra karIne vacananuM mUlya sthApavuM joIe. e paNa balihArI che ke 14 varasa pUrA sAdhutAnI pagadaMDI 256 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM, ke tarata bIjA ghaNA agatyanA rokANa hovA chatAM, rAma aTakatA nathI. paNa samayasara pahoMcavA mATe vimAnamAM ayodhyA pahoMcI jAya che. kAraNa ke bhAratane vacana ApyuM che ke 14 varasa pachI tarata AvI jaIza. vibhISaNanA meLAvaDAmAM paNa hAjara rahetA nathI. vAlInA ghare padhAratAM nathI. paNa tApasa vezamAM ayodhyA padhAre che. keTalI jhINavaTabharI kALajI dareka vAtamAM rAkhe che ! koIpaNa nirNaya levo hoya to aMtaHkaraNane ja vaphAdAra rahevAnuM hoya che. paNa aMtaHkaraNanI preraNA sAcI che ke khoTI ene judI rIte cakAsavuM joIe. samAjanAM jUnAM zAstro, guru ane chevaTe kahyuM, potAnI satyabuddhi kahe te pramANe karavuM. ApaNuM mana koIpaNa vastuno nirNaya nA karI zake, tyAre tene koI zraddheya tattva upara vizvAsa mUkavo joIe. keTalIkavAra ApaNI prasannatA khovAI jAya che. enuM kAraNa gItA batAve che. koIpaNa kriyA phaLa vagaranI nathI hotI. paNa phaLanI pAchaLa AsaktinA aMzo hoya tyAre ApaNe ekadama avaLA nirNayo laI laIe chIe. cAlo tyAre prasannatA mATe vacana toDI nAkhIe. paNa tethI to AtmAno kaleza thayA kare che. have zuM karavuM ? gurujInA vacano upara vizvAsa rAkhavo ApaNe dareka prazna A rIte vicAravA joIe. nAnacaMdabhAIe mAruM dhyAna kheMcyuM ke gujarAta choDavAnI vAta mUkI te barAbara na lAgyuM. manamAM je Ave te rajU karavuM. te yogya che ke nahi ? vidvAna ekalo paDI jAya tyAre samAja ke saMsthAnuM svarUpa DahoLavuM na joIe. buddhibheda Ubho na karavo joIe. jagataguru zaMkarAcArye kahyuM ja che. vyaktinuM mUlya na javuM joIe. tenI sAthe samAjane DahoLavo paNa nA joIe. mauna vakhate eka be vyakti ghATakoparanA upAzrayamAM mane AvavA manA karatA hatA. Akho samAja tarapheNa karato hato. to zuM karavuM ? be vyaktinA ahaMmane poSavo ke zuM karavuM ? tyAre mane lAgyuM ke emAM be vyaktino savAla nathI. paNa ethI samAja DahoLAI jaze eTale kahyuM, sarvAnumate nirNaya nA thAya to mAre upAzrayamAM nA AvavuM. nirAzAmAMthI A vicAra Avyo na hato. ke duHkha lAgyuM mATe bhAgI javuM. tenI sAthe baLAtkAra koInA upara vicAro lAdavA nahi ema paNa huM samajuM chuM. koIne lAgaze sAdhutAnI pagadaMDI re 57 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharuM ke mahArAja dara vakhate potAne sAcA lAgatA vicAro upara ja bhAra mUke che. cikaNAsa bahu kare che. paNa je lAge tene vaphAdAra nahi rahevAnuM paNa jokhama che. sokreTIse joyuM ke je samAjane meM popyo e samAje mane popyo. e ja samAja mane jherano pyAlo pAya che to mAre pI levo. temAMthI mane nukasAna nathI thavAnuM. samAjane navo vicAra karavAnuM sAdhana maLaze. samAjanA niyamo vyaktie pALavA eno artha A che ane vyakti potAnA vicAro lAge to ToLuM thaI javAno bhaya che. paMDitajI ane vinobAju potAnI rIte kAma kare che. bhUdAnamAM nItinI pAchaLa anaitika tattvo vadhAre jora karatAM dekhAya che. koMgresano virodha karavo tethI dezanI naitika tAkAta tUTe che. ema mAtra koMgresanA ja banI javuM tethI temAM koMgresanI nabaLAIo poSavAnuM bane che. eTale gAmaDAMnuM baLa tene maLavuM joIe. mArA A vicAro kAlanI vAto uparathI baMdhAyA nathI. phUlajIbhAI thoDA AmAM nimitta banyA che. paNa samAjanI badhI sthiti joIne meM upavAsa gujarAta choDavAnA vicAro karyA hatAM. tA. 6-7-1956 : rAmapura zIrIsathI saDake saDake rAmapara AvyA. utAro eka bhAInA navA makAnamAM rAkhyo hato. rAtre nizALamAM jAherasabhA thaI. tA. 7-71956 : trAMsada rAmapurathI nIkaLI trAMsada AvyA. aMtara pAMca mAIla. utAro dAmodarabhAInI vADImAM rAkhyo hato. gAma lokoe vAjategAjate bhajanamaMDaLI sAthe svAgata karyuM. ahIM harijanano jhaghaDo hato te paMca mAraphata patAvyo. rAtanA aMbubhAI, nAnacaMdabhAI, phUlajIbhAI, vIrAbhAI, navalabhAI, dIpubhAI vagere sAthe sAraMgapuranA svAmInArAyaNa maMdiranI jamIno je kheDUto kheDe che teo varSothI kheDe che, chatAM kheDa hakamAM nAma noMdhAtuM nathI teno jhaghaDo lavAdI mATe kheDUta maMDaLane soMpyo che. tenI kAryavAhI aMge carcA thaI. 258 sAdhutAnI pagadaMDI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanavADAnAM 17 harijanono prazna carcAyo hato. gUMdI sahakArI maMDaLInA AgevAno gagumukhI, gora, navalabhAI ane jAlubhAI maLavA AvyA. kAraNa e hatuM ke gaMdI maMDaLInuM leNuM bharapAI thayuM nahotuM. eTale zuddhiprayoga karavAnuM nakkI karyuM hatuM. paNa pachI sabhyoe leNuM vasUla ApavAnI khAtarI ApatAM prayoga baMdha rahyo hato. paNa kAryakaro gAphela rahyA. ane sabhyoe bhUla karI. te mATe nAnacaMdabhAIe traNa, aMbubhAI ane navalabhAIe eka eka upavAsa karavA ema nakkI thayuM. mahAdevamAM (gUMdI)mAM zarUAta karI. gAma lokono prema to hato ja. gAmanuM kharAba dekhAze eTale vinavavA AvyA hatA. mahArAjazrIe baMnene samajAvyA. ahIM dAmodarabhAIe ane raMbhAbAIe amArI khUba sevA karI hatI. tA. 9-7-1956 dhoLakA cAturmAsa praveza trAMsada vADIethI nIkaLI dhoLakA AvyA. ghoghA bApAnA sthAne dhoLakAvAsIoe svAgatanI taiyArI karI hatI. teo rokAyA. rabArI bhAIoe prathama svAgata karyuM te pachI vidyArthIoe zaherIoe vAgharI bhAIo, harijano, rabArIo vagere AvyA. vAgharIbhAIonuM benDa AvyuM hatuM. e loko temano pozAka benDa vakhate paheratA te paherIne AvyA hatA. bhajana maMDaLI sAthe jaMgalezvarajI mahArAja paNa AvyA hatA. ahIM aneka AgevAno ane saMsthAoe mahArAjazrIne sUtarahAra paherAvI svAgata karyuM. pachI saraghasarUpe sau dhamakavADImAM nivAsasthAne AvyA. ahIM AvIne mahArAjazrIe prAsaMgika kahyuM. baporanA kAryakaronI miTiMga maLI. emAM mahArAjazrInA upavAsa saMbaMdhI carcA cAlI. Aje grAmasaMgaThana, koMgresa ane racanAtmaka kAryakaronI ekavAkyatA nathI. avyakta rIte ekatA che. vaLI grAmasaMgaThana aMge ane thanArA zuddhiprayoga aMge kheDUtonI ane kAryakaronI DhIlAza A badhAthI mahArAjazrIne vyathA thatI hatI. ene mATe upavAsa ane prArthanA sivAya bIjo upAya zo ? janatAne asara karI zake evuM koI sAdhana hoya to te annakopanuM che. eTale sAta upavAsa karavA ema vicAryuM. sAdhutAnI pagadaMDI 2 59 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 10-~156 : Aje prathama upavAsa zarU thayo. AgalI rAtre prArthanA sabhAmAM upavAsanI jAherAta karelI. cAturmAsa mATe AvelA ane pahele divasathI upavAsanI jAherAta thaI. e lokone gamyuM nahi. temano Azaya e hato ke amArI sAthe prathama carcA karI hota to sAruM hatuM. jyAre amArI muzkelI e hatI ke samaya bilakula rahyo nahi. ane upavAsanuM to AgaLathI nakkI thayeluM ja hatuM. chatAM temane samAdhAna ApavA prayatna karyo. chatAM prabhudAsabhAI to thoDuM UMcethI bolIne cAlyA gayA. tA. 11-1956 : Aje upavAsano bIjo divasa hato. mIrAMbahena Aje sAMjanAM AvI gayAM. temanI IcchA pU. nAnacaMdajI mahArAjanI sAthe rahevAnI hatI. ane tA. 17mIe cAturmAsa sthAne pahoMcADIne AvavAnI hatI. paraMtu upavAsanA samAcAra sAMbhaLyA ane mahArAjazrIe niyamitatA mATe saheja Takora karelI ke vAghajIparAthI pAchA AvavAnAM hatAM ane chatAM javAnI icchA thAya to khabara ApavI joIe. e kAraNe jaladI AvyAM. tA. 13-1956 : trAMsadanA harijana prazna aMge lavAde je cukAdo Apelo tenI vigata jaNAvavA zrI jayaMtIbhAI AvyA. mahArAjazrIne Aje cotho upavAsa hato. chatAM dazathI pAMca vAgyA sudhI A cukAdA aMge satata bolyA. mIrAMbahena vAraMvAra akaLAtAM hatAM. paNa prazna agatyano hovAthI bolavuM paDyuM. tA. 14-7-1956 : Aje dAmodarabhAI ane raMbhAbahena AvyAM. mahArAjazrInuM upavAsathI 8 ratala vajana ghaTyuM che. tA. 15-7-1956 : Aje koThanA AgevAno moTAbhAI, kheMgArabhAI mukhI, paTela ane sIvaNavarganA bhAIo khabara jovA AvyA. 26) sAdhutAnI pagadaMDI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-7-1956 : Aje pAraNAno divasa hato. vahelI savAranA prArthanA pachI mahArAjazrIe enimA lIdho. vajana 144 thayuM. 12 ratala ghaTyuM. Aje upavAsanAM kAraNo ane rahelI sthiti aMge eka nivedana lakhyuM. prArthanAmAM lohANA ane rajapUta borDiMganA vidyArthIo AvI gayA hatA. pachI gAmanA bhAIbaheno AvavA lAgyA. barAbara 8-30 vAgye prArthanA zarU thaI. pachI maNibhAIe nivedana vAMcyuM. mahArAjazrIe 'sarvathA sau sukhI thAo'no maMtra bolAvyo. pachI devIbahene 'sabase UMcI prema sagAI.' gIta gAyuM. tyArabAda mahArAjazrIno pAraNA vidhi zarU thayo. Ama to jaina ja vahorAve che paNa ApaNe navuM mUlya UbhuM karavA mAgIe chIe. eTale vidhi navI ja Dhabe goThavAyo. prathama kheDUtamaMDaLanA pramukha zrI vIrAbhAIe tyArabAda pachAta varganA maganabhAI nAthAbhAI pachI kAzIbahena, phUlajIbhAI pachI tAlukA koMgresanA pramukha prabhudAsabhAI, vaidyabhA pachI vidyArthIo prAyogika saMghanA choTubhAI vageree vahorAvyuM hatuM. tA. 18-7-1956 : Aje maunavAra hato. baporanA jayaMtIlAla ane nAnacaMdabhAI sAraMgapurathI AvyA. emaNe AghAtajanaka samAcAra ApyAM ke maMdira sAthe thayeluM samAdhAna tUTI gayuM che. ane gaI rAtanA 9-30 vAgye pharIthI zuddhiprayoga zarU thayo che. navalabhAI kAcA lavAdI khatamAM sAmIla hatA eTale temanI bevaDI javAbadArI UbhI thaI hatI. tethI temane pAMca upavAsanI jAherAta karI prayoga zarU karyo. kurezIbhAIe mAmalatadArane kola karyo hato ke sAraMgapuramAM maMdiravALA gaNotiyAnI jamInano vAvelo pAka pADI potAnuM vAvetara karI nAkhe che. tamAre tarata tapAsa karI riporTa karavo joIe. A uparathI mAmalatadAre sarkala inspekTarane sAraMgapura mokalyA. prathama to teo maMdira gayA haze. jayaMtIbhAI boTAdathI sAthe thaI gayA hatA. eTale keTalIka vAto thaI. sarkala kAryakaro pAse AvyA. ane kahyuM ke tamArI madada mAguM chuM. kAryakaroe kahyuM ke tamArI pharaja che. kheDUtone laI jAo paNa paristhiti evI hatI ke thoDuM moDuM thAya to maMdiravALA ghoDo mokalI sAMtI choDAvI nAkhe. eTale sAdhutAnI pagadaMDI 261 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navalabhAI jayaMtIbhAI, phulajIbhAI, mukhI vagere khetare gayA. tyAM joyuM. to gaNotiyAnA khetaramAMthI vAvelI siMga jeTe pharIne bahAra nIkaLatI hatI te pADIne bAjarInuM vAvetara maMdiranAM traNa sAMtI karI rahyAM hatA. emane bolAvyA. pUchyuM to kahI dIdhuM, ke vAvetara phalANA paTele kareluM che, paNa maMdire kahyuM eTale ame AvyA chIe. sarakale badhAMnI vigata lakhIne sahI karavA kahyuM. paNa temaNe nA pADI. jayaMtIbhAIe kahyuM ke, tame lakhI zako ke mArI rUbarU A lokoe jubAnI ApI che. pachI mukhI AvyA pachI paMcakyAsa thayo. A vAta maMdiravALAe jANI teo gabharAyA, eTale rAtre kAryakarone bolAvyA. kahyuM ke, amo lavAda svIkAravA taiyAra chIe. nAnacaMdabhAI jemaNe traNa upavAsathI zarUAta karI hatI teo pAraNAM karI le. kAryakaroe spaSTatA karI ke pahelAM tame kahetA hatA ke mane koI sattA nathI. tamAre vaDatAla kamiTI pAse vATAghATa karavI joIe. have sattA maLI gaI che ? koThArIe hA kahI. Azcarya to tyAM sudhI bolyA hatA ke nAnacaMdabhAI pAraNuM nA kare tyAM sudhI huM UThIza nahi. kAcuM lavAdanAmuM taiyAra thayuM. tenI upara traNa jaNa maMdira taraphathI nAraNabhagata, koThArI ane kAThI AgevAna haThIbhAI ane cAra kAryakaro, navalabhAI, jayaMtIbhAI, phUlajIbhAI ane aMbubhAI hatA. maMdira taraphathI patAsAM vaheMcAyA. nAnacaMdabhAI upara phUla veryA ane phUlano hAra, gajarA paherAvyAM. A vakhate aMbubhAI gaMdI hatA. savAre AvavAnA hatA. eTale lavAdamAM lakhyuM hatuM ke pAkuM lavAdakhata aMbubhAI Avaze tyAre thaze. savAranA rAvajIbhAI je maMtrI che teo AvyA. aMbubhAI baporanA AvyA. lavAdakhata taiyAra karyuM. pachI sahI karAvavA gayA. A daramiyAna koThArIne evI salAha maLelI ke bhAga vadhAre lIdho hoya ane pAka pADI dIdho hoya, evuM sAbita thAya to, phojadArI guno bane. AvA kAraNosara lavAdI upara sahI karavA gallAtallAM karyA. te divase sAMje jamavAnuM badhA kAryakarone maMdiramAM ja hatuM. koThArIe kahyuM, prathama tame jamI lo. hamaNA cA Avaze. te Avaze bahAnA batAvyA. chevaTe sahI nA thaI. eTale navalabhAIe pAMca upavAsa karI zuddhiprayoganI punaH zarUAta karI. sAdhutAnI pagadaMDI 2 6 2 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-7-1956 : sAMjanA kurezIbhAI maLavA AvyA. teo dhoLakAthI sAraMgapura gayA. sAMjanA jayaMtIbhAI, choTubhAI, caMpakabhAI vagere sAthe gaNotadhArA sudhArA bila tA. 1lI ogasTe amalamAM Ave che te dinathI zuddhiprayoga umaragaDhathI zarU thaze. te vakhate gAmaDAMnA loko paricita rahe. zuddhiprayoga to AkhA gujarAtamAM pracAra thAya ane sahAnubhUti maLe te mATe kaMIka sAhitya pragaTa karavuM joIe. enI vicAraNA karI. chevaTe evuM nakkI thayuM ke aThavADika zarU karavuM. tenuM lavAjama 2 thI 3 rUpiyA rAkhavuM. bane teTalA grAhako banAvavA ane bAkInAne phrI mokalavuM. tenuM saMpAdana karanAra koI ApaNA prayogamAM rasa letA ane bhAvanAzALI vyakti joIe. tene mATe saunuM dhyAna maDhI AzramamAM rahetA manu paMDita upara gayuM. paNa teo tyAM kAmagIrI bajAvI rahyA che. eTale saMsthAne muzkelI nA paDe te rIte temanI saMmati maLe to chaeka mAsa mATe uchInI nokarI meLavavI. A jAtano patra temane lakhyo. aThavADikanuM nAma jAgRti athavA grAmasaMgaThana ke evuM kaMIka gAmaDAMnAM ghaDatarano khyAla Ave tevuM rAkhavuM. rAtre kALIdAsabhAIe kahyuM grAmasaMgaThana nAma sAruM che. kAraNa ke kAyamI prayogo e nAmanI AjubAja cAlavAnA che. mahArAjazrIe hAsyamAM kahyuM, jo e nAma maMjUra thaze to tame phoIbA thazo. ane phoIbAe javAbadArI paNa saMbhALavI paDaze. tA. 20-7-1956 : Aje savAranA aMbubhAI AvyA. sAraMgapuranI vigata kahI saMbhaLAvI. koMgresI kAryakaro saMsthA taraphanA pUrvagrahanA kAraNe sAmA pakSane khoTI salAha Ape che. A du:khada che. kheDUtamaMDaLe zoSitonA taraphe kAryavAhI suMdara calAvI. tA. 22-7-1956 : baporanA gAma AgevAnone pUrNimA pachIno kAryakrama vicAravA bolAvyA hatA. emAM evuM nakkI thayuM ke savAranI prArthanA pachI gItA upara kahevuM ane rAtre vAra pramANe rAmAyaNa gItA tathA kathAvArtA, praznottarI ane sarvadharma mAnavatA upara kahevuM. paryuSaNamAM mAtra divase pravacana rAkhavuM. ema sAdhutAnI pagadaMDI 263 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navalabhAI jayaMtIbhAI, phUlajIbhAI, mukhI vagere khetare gayA. tyAM joyuM to gaNotiyAnA khetaramAMthI vAvelI siMga jeTe pharIne bahAra nIkaLatI hatI te pADIne bAjarInuM vAvetara maMdiranAM traNa sAMtI karI rahyAM hatA. emane bolAvyA. pUchyuM to kahI dIdhuM, ke vAvetara phalANA paTele kareluM che, paNa maMdire kahyuM eTale ame AvyA chIe. sarakale badhAMnI vigata lakhIne sahI karavA kahyuM. paNa temaNe nA pADI. jayaMtIbhAIe kahyuM ke, tame lakhI zako ke mArI rUbarU A lokoe jubAnI ApI che. pachI mukhI AvyA pachI paMcakyAsa thayo. A vAta maMdiravALAe jANI teo gabharAyA, eTale rAtre kAryakarone bolAvyA. kahyuM ke, amo lavAda svIkAravA taiyAra chIe. nAnacaMdabhAI jemaNe traNa upavAsathI zarUAta karI hatI teo pAraNAM karI le. kAryakaroe spaSTatA karI ke pahelAM tame kahetA hatA ke mane koI sattA nathI. tamAre vaDatAla kamiTI pAse vATAghATa karavI joIe. have sattA maLI gaI che ? koThArIe hA kahI. Azcarya to tyAM sudhI bolyA hatA ke nAnacaMdabhAI pAraNuM nA kare tyAM sudhI huM UThIza nahi. kAcuM lavAdanAmuM taiyAra thayuM. tenI upara traNa jaNa maMdira taraphathI nAraNabhagata, koThArI ane kAThI AgevAna haThIbhAI ane cAra kAryakaro, navalabhAI, jayaMtIbhAI, phUlajIbhAI ane aMbubhAI hatA. maMdira taraphathI patAsAM vaheMcAyA. nAnacaMdabhAI upara phUla veryA ane phUlano hAra, gajarA paherAvyAM. A vakhate aMbubhAI gUMdI hatA. savAre AvavAnA hatA. eTale lavAdamAM lakhyuM hatuM ke pAkuM lavAdakhata aMbubhAI Avaze tyAre thaze. savAranA rAvajIbhAI je maMtrI che teo AvyA. aMbubhAI baporanA AvyA. lavAdakhata taiyAra karyuM. pachI sahI karAvavA gayA. A daramiyAna koThArIne evI salAha maLelI ke bhAga vadhAre lIdho hoya ane pAka pADI dIdho hoya, evuM sAbita thAya to, phojadArI guno bane. AvA kAraNosara lavAdI upara sahI karavA gallAtallAM karyA. te divase sAMje jamavAnuM badhA kAryakarone maMdiramAM ja hatuM. koThArIe kahyuM, prathama tame jamI lo. hamaNA cA Avaze. te Avaze bahAnA batAvyA. chevaTe sahI nA thaI. eTale navalabhAIe pAMca upavAsa karI zuddhiprayoganI punaH zarUAta karI. 26 2 sAdhutAnI pagadaMDI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 19-7-156 : sAMjanA kurezIbhAI maLavA AvyA. teo dhoLakAthI sAraMgapura gayA. - sAMjanA jayaMtIbhAI, choTubhAI, caMpakabhAI vagere sAthe gaNotadhArA sudhArA bila tA. 1lI ogasTe amalamAM Ave che te dinathI zuddhiprayoga umaragaDhathI zarU thaze. te vakhate gAmaDAMnA loko paricita rahe. zuddhiprayoga to AkhA gujarAtamAM pracAra thAya ane sahAnubhUti maLe te mATe kaMIka sAhitya pragaTa karavuM joIe. enI vicAraNA karI. chevaTe evuM nakkI thayuM ke aThavADika zarU karavuM. tenuM lavAjama 2 thI 3 rUpiyA rAkhavuM. bane teTalA grAhako banAvavA ane bAkInAne phrI mokalavuM. tenuM saMpAdana karanAra koI ApaNA prayogamAM rasa letA ane bhAvanAzALI vyakti joIe. tene mATe saunuM dhyAna maDhI AzramamAM rahetA manu paMDita upara gayuM. paNa teo tyAM kAmagIrI bajAvI rahyA che. eTale saMsthAne muzkelI na paDe te rIte temanI saMmati maLe to chaeka mAsa mATe uchInI nokarI meLavavI. A jAtano patra temane lakhyo. aThavADikanuM nAma jAgRti athavA grAmasaMgaThana ke evuM kaMIka gAmaDAMnAM ghaDatarano khyAla Ave tevuM rAkhavuM. rAtre kALIdAsabhAIe kahyuM grAmasaMgaThana nAma sAruM che. kAraNa ke kAyamI prayogo e nAmanI AjubAja cAlavAnA che. mahArAjazrIe hAsyamAM kahyuM, jo e nAma maMjUra thaze to tame phoIbA thazo. ane phoIbAe javAbadArI paNa saMbhALavI paDaze. tA. 20-7-156 : Aje savAranA aMbubhAI AvyA. sAraMgapuranI vigata kahI saMbhaLAvI. koMgresI kAryakaro saMsthA taraphanA pUrvagrahanA kAraNe sAmA pakSane khoTI salAha Ape che. A duHkhada che. kheDUtamaMDaLe zoSitonA taraphe kAryavAhI suMdara calAvI. tA. 22-7-156 : baporanA gAma AgevAnone pUrNimA pachIno kAryakrama vicAravA bolAvyA hatA. emAM evuM nakkI thayuM ke savAranI prArthanA pachI gItA upara kahevuM ane rAtre vAra pramANe rAmAyaNa gItA tathA kathAvArtA, praznottarI ane sarvadharma mAnavatA upara kahevuM. paryuSaNamAM mAtra divase pravacana rAkhavuM. ema sAdhutAnI pagadaMDI 263 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakkI thayuM. tenI patrikA bahAra pADavI. sAMjanA mAmalatadAra sAheba maLavA AvyA hatA. tA. 23-7-1956 : Aje sAMjanA aMbubhAI ane choTubhAI AvyA. aMbubhAI gujarAta bhUdAna samitinI beThakamAM hAjarI ApIne AvyA hatA. temaNe tyAMnI kAryavAhIno khyAla Apyo. aMbubhAIne gaNotadhArA aMge bolavAnuM hatuM. emaNe gaNotadhAro pANIpatrakamAM nAma nathI te ane zuddhiprayoga A traNeya vAto khUba suMdara rIte rajU karI. sarakAranA game teTalA sArA kAyadA hoya, topaNa enI maryAdA rahevAnI. gaNotiyAmAM hiMmata nathI. gAma madada karatuM nathI. ane kAyado jamInadAranI paDakhe che. AvI sthitimAM zuM karavuM. pachI sAraMgapuranA zuddhiprayoganI vAto karI. temaNe kahyuM ke amAro prayoga pUrNa che ema amAruM kahevAnuM nathI. paNa tamo bIjo koI rasto hoya to batAvo. sabhAmAM bahu sArI asara paDI. eTale jugatarAma dave bolavA UbhA thayA. temaNe aMbubhAInI vAtane pUro Teko Apyo. ane kahyuM ke temanI vAta sAcI che. kaMIka karavuM joIe. ema to saune thAya che. paNa karatA nathI. eTale A loko kare che temane ApaNe pUro Teko Apavo joIe ane TharAva karavo joIe. dAdA sAthe paNa vAto thaI. emaNe vAta to game che paNa upavAsanI vAta haju gaLe utaratI nathI. vinubhAI zAhe paNa upavAsa e eka jAtanuM dabANa che. pUrNa ahiMsA nathI. ema jaNAvyuM. e loko zuddhiprayogane Teko Apato TharAva karavAnA hatA. paNa game te kAraNe na karyo. vajubhAIe kahyuM ATalI badhI hakIkatano to mane khyAla ja nathI. chApA joyAM nathI. tamAre emanA bhakto naMdAjI, bhaktibA vagerene lakhavuM joIe. aMbubhAIe kahyuM, tamArI vAta sAcI che. paNa amAro Adarza janazakti jagADavAno che. vajubhAI tattva samajI gayA. bAkI sAmAnya khyAla ApavAmAM vAMdho nathI. bhUdAna samitie potAnA be pratinidhione sAraMgapura mokalavAno vicAra karyo che. nArAyaNabhAI desAI ane sUryakAMta parIkha jaze. kadAca babalabhAI paNa jAya. tyAMthI tA. 1 lI nAzuddhiprayoga vakhate umaragaDha paNa e bhAIo jaze. 264 sAdhutAnI pagadaMDI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA bhUdAna kAryakaro ane koMgresIo zrI vajubhAI zAha, manubhAI paTela, mAdhavalAla zAha, tribhuvanadAsa paTela vagere hatA. temane saune zuddhiprayoganI vAta ThIka lAgI che. mAdhavalAla zAhe kahyuM, kheDA jillAmAM 80 hajAra gaNotiyAnA kabajA jhUTavAI gayA che. ame jANIe chIe sarakAra jANe che, chatAM koI upAya nathI dekhAto. | (sAraMgapura zuddhiprayoganI pustikA chavAI gaI che. eTale tenI vadhu vigato ahIM lakhI nathI. temAMthI maLI raheze. -saMpAdaka) tA. 27-7-156 : Aje navalabhAI AvyA. temaNe eka salAha mAgI te e ke sarakAra taraphathI hamaNA sarvodaya yojanA upara eka patra Avyo che. emAM lakhe che ke hisAbanIza tame rAkho cho. temane chUTA karI sarakAra nImaze temane rAkhavA. Ama karavA pAchaLa kAraNa e jaNAya che ke mahArASTramAM keTalAMka keMdramAM saMcAlaka pote ja hisAbanIsa nImatA hovAthI baMne maLI jaIne golamAla karI che. tethI have sarakAra potAno hisAbanIsa mUkavA mAge che. paNa AthI to ema phalita thAya che ke dareka yojanAnA saMcAlaka upara avizvAsa che. vaLI sarakArI mANasa ochI bhAvanA athavA to bhAvanA vagarano paNa hoI zake. bIjuM kAma to karaze nahi ane e je kaMI goTALo kare tenI javAbadArI to saMcAlaka upara che. eTale A na calAvI zakAya tevI yojanA che. teno virodha karavo joIe. ema nakkI thayuM. ane gujarAtanA sarvodayathI mukhya AgevAno zrI jugatarAmabhAI, dilakhuzabhAI vagerene lakhavuM ema jaNAvyuM. tA.28-7-1956 : tA. 28, 29nA divase eka varga rAkhavAmAM Avyo. temAM jemaNe gaNotadhArAnA virodhamAM jamIna tyAgI hatI. temAMnA mukhya tyAgIo ane mukhya kAryakaro ekatra thayA hatA. khAsa karIne tA. 1lI ogasTathI gaNotadhArA sudhArA bIlanA virodha aMge je zuddhiprayoga thavAnA che. tenI samajaNa ApavA zuddhiprayoganuM tattvajJAna samajAvavA ane ApaNI pharajo aMge A varga rAkhavAmAM Avyo hato. zarUAtamAM aMbubhAIe kayA sAdhutAnI pagadaMDI 265 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjogomAM zuddhiprayoga karavAnuM vicArAyuM tenI vigatavAra mAhitI ApI ane sAraMgapura zuddhiprayoganI vigato paNa ApI. tyArabAda mahArAjazrIe pravacana karatAM jaNAvyuM ke kheDUtamaMDaLanI utpatti gAmaDAMnA pratinidhitvamAMthI UbhI thaI che. gAmaDA ane zahero vacce bheda rahyAM karyo che. kaMTrola vakhate gAmaDAMne poNo zera khAMDa zaherone doDhazera khAMDa apAtI. tAlukA samitie ghaNo virodha karyo. puravaThA maMtrI zrI dinakarabhAI desAIne lakhyuM to kahe zuM karIe navI paripATI UbhI karI zakatA nathI. anAjanA bhAvono prazna Avyo. badhAMno bhAva paDatara joIne nakkI karavAmAM Avyo. paNa kheDUtono bhAva aDasaTTe nakkI karI ApyA. A bhAva temane poSAtA nahotA. maMDaLe zA bhAve paDatara thAya tenI tapAsa karavA zivAbhAI jeThAbhAI paTelane A kArya mATe nImyA temaNe tapAsa karI to ghauMnA bhAva bAra sADAbAra AvIne UbhA rahyA. babalabhAIne saMyojaka nImyA. prAMtika samiti pAse gayA. teNe kahyuM, vAta sAcI. paNa ame sarakArI nItithI viruddha koI TharAva karI zakIe nahi. tyAre lAgyuM ke koMgresanI zakti vadhe te mATe jarUrI prakriyA UbhI karavI joIe. e rIte maMDaLanI utpatti thaI che. tyArabAda gaNotadhArAnI vAta AvI. ApaNe badhAno vicAra karIe chIe. jamInadArane paNa roTalo maLe, ane zramajIvI paNa sanmAnapUrvaka jIvI zake eTalA mATe jamIna phAjala pADavAnI vAta AvI. je jamIna phAjala paDe, teno prathama hakka jamInadArane Apavo. jo Ama na vicArIe to garAsadAro bahAravaTuM kare, sarakAra polIsa baLa vadhAre ane chevaTe bhAra Ave gAmaDAM upara. eTale sarakArane kahyuM Aje suMdara taka che. tame phAjala pADo. sadabhAgye niyojana paMce A vAtano svIkAra karyo che. have rahyo sarakAre vaLatara ApavAno prazna. yojanAo mATe karoDo rUpiyA kharcAya che tene badale bekArI dUra thAya evI yojanA vicArIe to zuM khoTuM ? jamIna phAjala pADavAnI asara bhAlamAM to bahu ochA mANasone lAgu paDe che. paNa te siddhAMtanA svIkArathI phAyado saune che, vadhAre che. ApaNI pravRttio pachavADe amArA jevAne je rasa che te vadhAre sagavaDo maLe te mATe nahi, paNa nIti keTalI vadhe che, tyAga keTalo vadhe che, bekArI sAdhutAnI pagadaMDI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalI dUra thAya che te che. sarakAranuM gaju mUDIdAro ke jamInadAro sAme thavAnuM nathI. eTale jamIna phAjala pADavAnI vAta jamInadArone lAgu nA pADI. pADI to evI pADI ke bilakula asara nA thAya. paNa garIba gaNotiyAne lAgu pADI. te 48 ekarathI vadhAre na kheDI zake. selsaTekSa AMdolana cAlyuM to vepArIo ane rAjakIya pakSo eka thaI gayA. vecANa upara vero AvavAno hato. temane kaMI nahAvAnuM nahotuM. chatAM AMdolana upADyuM. rAjaya DhIluM paDe tevI sthiti sarjAvA lAgI. gAmaDAnA lokoe samajyA vagara hAjI hA karavA lAgyA. saurASTramAM huM gayo. badhuM joyuM. anubhavyuM, gAmaDAM jAge nahi tyAM sudhI koI vastu maTavAnI nathI. tyAga karIne e baLa ApavAnuM che. svarAjayanI laDatamAM gAmaDAe bahu ocho bhoga Apyo che. eTale temane svarAjyano phAyado maLyo nathI, meLavI zakyA nathI. zaheroe bhoga Apyo, eTale teo lAbha meLave che. gAmaDAM bhUkhyAM che, teo zuM bhoga ApI zake ? tyAre ApaNe kahyuM sahI zake teTalo tyAga kare. kheDUta maMDaLe sAva sIdhA ane nAnA prazno mUkyA che, paNa sarakAre mAnya karyA nathI. eTale zuddhiprayogano vicAra karyo. te paNa bahu haLavI rIte kAnUna rakSA, koMgresanI siddhAMta niSThA tUTe nahi. pAMca gAma ane pacIsa mANaso jamIna tyAga kare. 30 jaNa traNa traNa upavAsa kare A che zuddhiprayoganI prakriyA. vAta nAnI che chatAM bhavya Adarza mUkyo che. tame badhAM AnI upara ciMtana karajo. tyAga tapa eTale ApaNe saMnyAsa levo evo artha karIe chIe. A tyAgamAM saMsArI rahevA chatAM saMnyAsa levAno che. TukaDo roTalA mATe phAMphAM mAravAM paDaze. jyAre tapanI lAlaca Avaze koMgresa taraphathI paNa lAlaca Avaze. jayAre tapanI saphaLatAnI taiyArI cAlI che tyAre devo prathama trAsa phelAve che. emAM nathI phAvatA to lAlaca raMgarAganI mUke che. AmAM Take to beDo pAra thAya. AvuM ja tamAruM banavAnuM che. nAnI borumAM DAhyAbhAI taiyAra thayA. paNa pachI bolavAnA hoza nathI rahyA. temanI muzkelIo paNa haze. kudaratane maMjUra haze to ApaNane saphaLatA maLavAnI che. saphaLatA maLatI ja jAya che. ApaNe paTa pachInA kabajAnI vAta karIe chIe. tyAM prAMtika samitie 48, 49thI vAta karI che. paNa e badhuM mAtra vAtothI sAdhutAnI pagadaMDI 267 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi bane. pratyakSa karI batAvazuM tyAre saune gamaze. grAma saMgaThanamAM traNa vastu che. khetI, gopAlana ane majUrI. A traNene yogya saMkalana karI ekabIjAno sahakAra kare, tevI sthiti UbhI karavI. vasavAyA vepArIono paNa vicAra karIe chIe. vepArIo mATe kahIe chIe. tamArI buddhino upayoga gAmaDA mATe karo. kheDUtone kahIe chIe, tame be dhaMdhA na karo. buddhino dhaMdho vepArIo mATe khullo rAkhavo. sahakArI ane zikSaNa pravRtti emanA dvArA calAvo. zaherone nAbUda karavA mAgatA nathI. paNa gAmaDAMnA pUraka tarIke jIve ema jarUra icchIe chIe. tA. 1-8-1956 : Aje gaNotadhArA sudhArA bilanA virodhamAM muMbaI sarakAra sAme zuddhiprayoga zarU thayo. kumArI kAzIbahenanA traNa upavAsathI zarUAta thaI. tA. 2-8-156 : - sAMjanA AtmArAma bhaTTa zabdaracanA harIphAI aMge vAto karavA AvyA. emaNe AmaraNAMta upavAsa A harIphAInI jAherakhabaro baMdha karAvavA karyA hatA. pachI lavAdI thatAM e chUTyA hatA. paNa pote banI gayA. ema temane lAgyuM che. have A jAherakhabaro aMge zuM vicAravuM te mATe judA judA netAone maLe che. e rIte mahArAjazrIne maLavA AvyA. mahArAjazrIe pAyAno eka prazna pUchyo. e tame jyAre upavAsa karyA tyAre tamArA manamAM zuM hatuM. kAM to harIphAI baMdha thavI joIe ane kAM to zarIra paDe. jo benI vacceno koI lavAdI ke evo koI mArga khullo rAkhyo hoya to savAla nathI. paNa e na rAkhyo hoya ane be ja nizcaya hoya to vaccethI koInA kahevAthI nahi aTakavuM joIe. paNa potAnA AtmAne vaphAdAra rahevuM joIe. eTalA mATe huM ghaNIvAra kahuM chuM ke upavAsa karatAM pahelA jeTalI chUTachATa levI hoya te nakkI karI lo. nahi to pachI mana sthira nahi rahe ane upavAsano hetu nahi sacavAya, AtmArAmabhAIe kahyuM Ama to huM spaSTa hato. paNa manamAM evuM paNa kharuM ke kAma patI jAya, evuM lAgatuM hoya, vaLI khAsa mANaso jayAre khAtarI ApatA hoya tyAre vadhAre taMta na 268 sAdhutAnI pagadaMDI Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo. paNa AmAM to huM banI gayo chuM. bIjA koIno doSa huM kADhato nathI. mahArAjazrIe kahyuM tame A prazna tamArA ekalAno zuM kAma banAvo cho? AkhA samAjanA naitikabaLono banAvo. e mATe tamAre madhyamAM rahIne zuddhiprayoga zarU karavo joIe pachI traNa chApAM sAmenI paNa zabdaracanA harIphAI baMdha thAya e mATe haze. Ama ghaNI vAto thaI. tA. 4-8-1956 : Aje choTubhAI ane kAzIbahena umaragaDhathI aliyAsara sudhI cAra mAIla cAlatAM AvyAM. vacce gaLA sudhI pANI AvyuM. eka nadImAM be mANaso madadamAM hatA. kAzIbahene traNa upavAsa karI mAtra goLanuM pANI ane rAba pIne cAlatAM AvI dhaMdhUkA pahoMcI gayelAM. emanI hiMmata ane skUrtine dhanyavAda. tA. 8-1956 : kurezIbhAI maLavA AvyA. temaNe muMbaInA dvibhASI rAjya racanAnI jAherAtanA zubha samAcAra ApyA. gujarAtamAM AnA khUba bUrA pratyAghAta paDyA che. dAdAgIrInI jIta thaI hoya tema lAgyuM. paNa pArlAmenTe bahu lAMbI daSTi vAparIne A prastAva mUkyo ane pAsa thayo. tA. 8-8-1956 : lokalaborDa pramukha mANekalAlabhAI ane upapramukha dAsabhAI tathA eMjiniyara rAvajIbhAI vagere maLavA AvyA. ziyALavALA kezubhAI jIvarAje khabara ApyA ke ati varasAdathI koThA talAvaDI gAma bhayamAM mukAI gayuM che. ghaNAM ghara paDI gayAM che. bInA ghauM paNa taNAI gayAM che. paNa pANIne kAraNe tyAM pahoMcI zakAya tema nathI. mahArAjazrIne AnI ciMtA thaI. tarata tAlukA samitinI miTiMga beThI hatI temAM mANekalAlabhAI vagere paNa hAjara hatA. temanA upara ciThThI lakhIne e gAmane tarata madada karavA bhalAmaNa karI. samitie AvatI kAle tyAM javA nakkI karyuM che. Aje amadAvAdamAM dvibhASI rAja racanA aMge vidyArthIoe haDatALa ane saraghasa kADhyAM hatAM. hiMsaka banAvo banatAM polIse goLIbAra karyo sAdhutAnI pagadaMDI 269 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAta jaNanAM mRtyu thayAM. ahIMnI hAIskUlanA vidyArthIoe paNa haDatALa pADI ane baLajabarIthI bIjI zALAo paNa baMdha karAvI. tA. 9-8-1956 : Aje sahakArI maMDaLIonI miTiMga hatI. aMbubhAI, kurezIbhAI, surAbhAI, baLadevabhAI, prANalAlabhAI vagere 30 jaNA AvyA che. vAhanavyavahAranI agavaDane kAraNe vadhu loko AvI zakyA nahotA. miTiMgamAM sANaMda ane dhoLakA tAlukAmAM beMkanA DAyarekTaranI cUMTaNImAM kheDUta maMDaLane sAmAjika Arthika bAbatamAM svataMtra nIti svIkAravI, bIjo muddo sahakArI maMDaLIomAM kheDUta maMDaLanuM pratinidhitva dAkhala karavA aMge carcAo thaI. mahArAjazrIe miTiMgamAM jaNAvyuM ke A badhA prazno kema UbhA thAya che? tene tame badhAM vyavasthita samajI lo e jarUrI che. pANI Ave tyAre ApaNe cetIe chIe. mULa to A dezamAM sahakArI pravRtti AvI te jANe bahArathI AvI, tema lAge che. ane kevaLa Arthika prazno mATe ja te che ema mAnyuM che. jo sahakArI pravRttino pAyo samAjane nahi lo ane arthataMtrane ja laIne cAlazo to muzkelIo AvavAnI che. paisA maLaze, paNa teno upayoga kema karavo te nahi vicArIe to jIvana koI divasa UMcuM nahi Ave. samAja jIvananA badhAM tattvone sAMkaLavAM joIze. sattAnA rAjakAraNamAM javA karatAM, sahakArI pravRttinA kAryamAM rasa levo te vadhu upayogI che. saMsthAe TakavuM ke vyaktie TakavuM te savAla che. vyaktimAM abhimAna pesavAno Dara che eTale saMsthAnuM baLa vadhavuM joIe. baporanA sabhA pharIthI zarU thaI. aMbubhAIe maMDaLanuM dRSTibiMdu samajAvyuM. jayaMtIbhAIe sAmAjika, Arthika bAbatamAM maMDaLanI nIti svataMtra zA mATe e samajAvyuM hatuM. tyArabAda mahArAjazrIe jaNAvyuM hatuM ke dareka pravRttinuM mULa siddhAMta che. mAyA mamatA Ave tyAre te, siddhAMtane vaphAdAra rahI zakato nathI. eTale be mANasa bhegA maLe tyAM siddhAMta sacavAya che. narImAna, khare, subhASa jyAre siddhAMtathI calita thayA tyAre koMgresamAMthI khasI gayA, khasI javuM paDyuM. paMDitajI kahe, ke koMgresamAM nathI rahevuM to koMgresa ja rahe. paMDitajI badalAI jAya koMgresa eTale amuka vyakti nahi, satya, ahiMsAnA siddhAMta, sAmudAyika rIte 270 sAdhutAnI pagadaMDI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvavyApaka thayA te jAtanI balidAno ApIne pasAra thayelI saMsthA. khAdInI TopI ke amuka vyakti e koMgresa nathI. amadAvAdanI mahAsamitimAM paMDitajIe bahu suMdara vAto A vize karI hatI. "khadarakI TopI aura calvansI (sabhya) koMgresa nathI. muMbaInA praznamAM ApaNe joyuM, koMgresa majabUta rahI chatAM vidarbha sahitanuM dvibhASI kema AvyuM ? tophAnI ToLA sAme polIsabaLa vAparavuM paDyuM eTale A AvyuM. jo janatAnA amUka vargo tophAno vacce UbhA hota to tophAnone macaka na mUkta. paNa e to banatuM nathI. pachI bUmo pADIe chIe. koMgrese temAM pheraphAra karavo ja nahi. bApanA kUvAmAM DUbI maravuM. jo Ama ja mAnI besI rahIzuM to na to koMgresa jIvaze na to deza jIvaze. hamaNA AtmArAma bhaTTa myunisipAliTInI basanI TikiTa lAvyA. upara zabdaracanAnI jAherakhabara hatI. tyAre myunisipAliTI che koNa ? koMgresa bahumatImAM che. chatAM A bane che. e.AI.sI.sI.mAM vejiTebalamAM raMga nAkhavAno TharAva thayo. dArUbaMdhInI samiti nImI. chatAM kaMI ja pragati thatI nathI. kAraNa zuM ? tene baLa maLatuM nathI. e baLa gAmaDAM ja UbhuM karI zakaze. majUra mahAjana bApue ja UbhuM karyu che temAMthI InTaka nAmanI saMsthA UbhI thaI che. tenI svataMtra lipi che. jhaghaDo paDe tyAM samAdhAna kare che. hamaNA madhyabhAratamAM AvuM samAdhAna koMgrese karyuM che. iMdoramAM tA. 20-8-55nA roja zrImad nArAyaNa agravAle eka mulAkAtamAM jaNAvyuM ke majUra saMgaThano sAmAjika, Arthika, zaikSaNika pravRttio kare. koMgresIo emAM mAthuM na mAre. rAjakIya bAbatomAM majUro koMgresane anusare. A rIte kheDUta maMDaLa ane koMgresanA saMbaMdho suMdara haze. vAMdho paDaze tyAM prAyogika saMgha naitika doravaNI Apaze. koMgresanI pAse rAjakIya rIte dezaparadezanA DhagalAbaMdha prazno paDyA che. tene nirAMte te kAma karavA devuM hoya to dezanA sAmAjika Arthika prazno grAmasaMgaThanoe hala karavA joIe. AnA mATe ja grAmasaMgaThana che. beMkanI cUMTaNImAM mAtra kheDUta maMDaLono mANasa jAya ema nahi gAmaDAMnA praznone mokhare rAkhanArane maMDaLa Teko Apaze. hA, temAM koMgresa sivAyanI vicArasaraNIne Teko nahi Ape. sAdhutAnI pagadaMDI Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hamaNAM ahIM dvibhASI aMge judAM judAM baLo, sabhA, saraghasa, tophAno, Aga lagADavI vagere pravRttio kare che. kAryakaro ane mahArAjazrI ahiMsaka rIte teno sAmano ane mArgadarzana Ape che. bIjI bAju zuddhiprayoganuM AMdolana cAle che. chApAmAM samAcAra AvyA ke nAyaba pradhAna bAbubhAI jazabhAInA naDiyAdanA baMgale traNa hajAranuM ToLuM gayuM. baMgalAne Aga cAMpI. ane emanA 19 varasanA chokarAMne trIje mALethI pheMkI dIdho. chokaro bebhAna che. kadAca mRtyu pAmyo haze temanA be bhAIone paththaramArAthI gaMbhIra ijA thaI che. ane temanI moTara bALI nAkhI che. AvA badhAM kAraNone lIdhe mahArAjazrIe upavAsa karyo hato. bAbubhAIne dilasojIno patra lakhyo. tA. 16-8-1956 : Aje keTalAka kolejiyano ane vidyArthIo mahAgujarAta ane goLIbAra tathA dvibhASI rAja racanA aMge samajavA mATe AvyA hatA. mahArAjazrIe kahyuM. meM prathamathI bhASAvAra prAMta kamizane je dvibhASI pasaMda karyuM hatuM. tyAMthI mAMDIne Aja sudhIno itihAsa varNavI batAvyo. AjanI paristhitimAM dvibhASI rAjya ja sAre che. enAthI muMbaInI salAmatI rahe che. mahArASTramAM komavAda ane sAmyavAda prasarato aTake che. ane gujarAta yaMtravAdI, mUDIvAdI nA hAthamAMthI bacI jAya che. vaLI dezane ekatAnI bhAvanA pUrI pADe che. ApaNe prAMtIyatAnI bhAvanA posIzuM to koI ne koI prazno evA UbhA thavAnA ke aMdaroaMdara saurASTra, kaccha, gujarAta jhaghaDI maraze eTale e pAyo ja khoTo che. pachI goLIbAra vize potAnuM maMtavya jaNAvatAM kahyuM ke goLIbArathI kone AnaMda thAya ? emAM nirdoSa mANasonAM maraNa thAya, enuM bhAre duHkha thAya che. paNa huM haMmezAM mULa jouM chuM. tophAna karavA preranArA koNa che. enI prathama zodha thavI joIe. pachI tophAnone aTakAvavA naitika, dhArmika baLoe vacamAM jaI homAvuM joIe. pachI racanAtmaka kAryakaro ane pachI koMgresIo vacce UbhA rahevuM joIe. paNa e thatuM nathI. ane mAtra goLIbArano virodha karI moDhe mIThuM manAvavuM tethI to bhUlo bevaDAya che. polIsane rakSaNanI javAbadArI soMpI ane hiMsaka hathiyAra ApyuM pachI e bIjuM kare zuM ? AvI ghaNI vAto karI. 272 sAdhutAnI pagadaMDI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 17-8-1956 : Aje paNa vidyArthIo samajavA AvyA hatA. rAtanI sabhAmAM mahArAjazrIe sAraMgapura zuddhiprayoga aMge vAto karI ane jAsAciThThI baMdhAya che. e aMge potAnuM duHkha vyakta karyuM ane jo e lakhanAra ahIM AvI mAphI na mAge agara zuddhiprayoga samitine jAhera karI nA Ave, agara pacIsa satsaMgIo tene zodhI kADhavA prayatna na kare to sAta upavAsa karavA evI jAherAta karI. tA. 20-8-1956 : dvibhASInA tophAno aMge mahArAjazrIno patra laIne huM (maNibhAI) vahelI paroDhanA amadAvAda gayo. kurezIbhAIne laIne morArajIbhAIne maLyo. amArI sAthe jugatarAma dave, zivAbhAI (bocAsaNavALA) parIkSitabhAI majamudAra ane bhAIdAsabhAI parIkha hatA. morArajIbhAI khUba vyathita paNa svastha jaNAtA hatA. spaSTa zabdomAM bolatA hatA. mahArAjazrIno patra vAMcI lIdho. 'bolyA, mahArAjazrIne kahejo gujarAta maratuM hoya to huM jIvIne zuM karavAno chuM. upavAsamAM huM mAnato nathI. chatAM A pagaluM bharavuM paDyuM che. majAmAM chuM. morArajIbhAInuM nivAsasthAna elisabrijamAM Avela ratilAla paTelane baMgale hatuM. temanI pAse DhebarabhAI, khaMDubhAI, indumatI zeTha, vasAvaDA, maNibhAI paTela, puSpAbahena mahetA, anasUyAbahena, kAnajIbhAI desAI. rAvajIbhAI maNibhAI vagere hatA. judI judI vAto cAlatI hatI. jAnamAlanI salAmatI sAcavyA sivAya koI vaDopradhAna rahI nA zake. rAtre khuda trikamabhAIe kahyuM, be kalAka paththaramAro cAlyo.janatA karaphyu kADhyo. eka jaNane sApa karaDelo, eka jaNane epenDIsano duHkhAvo thayelo, paNa nA javA dIdhA. DeligeTone herAna karyA. DhebarabhAInI TopI laI gayA. sUryakAMta parIkhane taiyAra karyA che. paNa teNe ghaNI gerasamaja UbhI karI che. kahe che, ThAkorabhAIe goLIbArano bacAva na karavo joIe. emaNe kahyuM, ke AvI paristhitinI aMdara huM polIsa houM ane mArA hAthamAM baMdUka hoya to goLIbAra ja karuM. zrI jugatarAmabhAIe DhebarabhAIne kahyuM pAyAnA lokone A badhI vAto sAdhutAnI pagadaMDI 273 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAvavI joIe. DhebarabhAI kahe, zaheramAM badhA samajelA che, samajelAne samajAvavA agharA che. meM kahyuM, gAmaDAMne taiyAra karavAM joIe. gAmaDAM taiyAra thaze to tenI asara zahera upara thaze. zaheranA milamAliko amRtalAla haragoviMda, ratilAla nAthAlAla, sAkaralAla bAlAbhAI, satiyA vagere maLavA AvyA. prajAmata aMge carcA cAlI, paNa zrI DhebarabhAIe tenA upara kazuM ja lakSya na ApyuM. pachI satiyAe kahyuM, ekAda sabhA bharIe to kema ? bharo mane zuM vAMdho che ? huM sabhAmAM AvavA taiyAra nathI. tamone ThIka lAgatuM hoya to karo. zeThane kahe tame to mane oLakhatA nathI ane tame morArajIbhAI sAthe vAta karavAnI baMdha karI che. bIjAne kahe tame to saMgrAma samitimAM cho ne ? kahe nA, sImA samitimAM. pachI kahe tame goLIbArano virodha karo cho paNa bIjuM kaMI nahi juo to ghaNA goLIbAra thatA jozo. matalaba ke azuddha sAdhana potAnA ja mAthAmAM vAgaze. muMbaImAM sAmyavAdIonI bhASA UlaTI. zAMta raho kaho, tyAre samajavuM tophAna karo. ahIM paNa ema ja cAle che. DhebarabhAI, puSpAbahena, jugatarAmabhAI, kurezIbhAI, maNibahena, paTavArI vagere ame sau judAM beThAM hatAM. tyAM DhebarabhAIe kahyuM, ekaluM phesijhama cAle che eno maMtra e ke ame kahIe tema karo. nahi to Ama thaze. A je TopI che. kAle bIjo Avaze. jyAre mUDIvAda ane jamInavAda bhegA thAya tyAre Ama ja bane. A pahelAM paNa Ama ja baneluM. loko goLIbArane hiMsA kahe che paNa khoTI doravaNI ApI ukeravA tene hiMsA mAnatA nathI. bhUdAnavALA niyojana pratye nApasaMdagI darzAvatA rahyA che. temaNe kahyuM, TocathI nIce sudhInA badhA bhUdAna kAryakaro "ame ja nyAya ApI zakIe tema chIe, ema mAne che." "bhUmiputra'no lekha bahu kharAba che. emAM tame sahamata nA ho topaNa tamArI javAbadArI che. thoDA kAryakaro sAthe AzramamAM maLavAnI icchA jugatarAmabhAInA kahevAthI vyakta karI. te rIte baporanA keTalAMka baheno ane kAryakartAonuM pAMca vAgye AzramamAM milana goThavyuM. pAchA pharatAM sUryakAMtane ane maganabhAI desAIne maLato Avyo. ekAeka maganabhAIe jugatarAmabhAIne udhaDo lIdhA. tame bhUmidAnavALA rAjakAraNamAM sAdhutAnI pagadaMDI 24 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDyAM cho. tamAruM nivedana rAjya dvArA apAyeluM che. bhUmiputrano lekha meM joyo che. vinobAjIe prathama dharmayajJa zarU karyo. pachI dhIme dhIme badhI vAto cUMthI nAkhI. nIti pheravI. muMbaInA praznamAM temaNe ghaNI ghAlamela karI. mahAtmAjIe ahiMsAnI AvI vyAkhyA kadI nathI karI. koMgresavALA Aje ene tarachoDe che. kAle soDamAM ghAle che. A nItine lIdhe ja amadAvAdamAM AvuM banyuM che. temanI nItirItinuM koI ThekANuM nathI. huM mAthuM mArato ja nathI. vidyArthIone koI khulluM kahetuM nathI ke tamAre rAjakAraNamAM bhAga nA levo. bApujIe jayAre joyuM ke vAnarasenAno upayoga nukasAnakAraka che tyAre te baMdha karI dIdho. have moTA vAMdara chUpAhUpa kare che. ahIMnA praznomAM pAMca prinsipAloe sahI karI. jyAM mukhya AcAryo rAjakAraNanI melI ramatamAM sAmela hoya tyAM vidyArthIonuM to pUchavuM ja zuM? ane prinsipAlone paNa milamAlikone paMpALavA paDe che. eTale zikSaNa bagADI mUkyuM che. svataMtra zikSaNa nahi rahe to A dazA maTavAnI nathI. mane madhyastha lAkho rUpiyA ApavAnsa kahyA, ane amuka zarato karIne tene dhutakArI kADhI. bhASAvAda kamizano nImAya che paNa e loko bhASAnuM khUna karavAnA che. DhebarabhAIe tA. 4thIe zuM rAMdhyuM, te kahetA nathI ane mAtra ekatAnI vAto kare cheAne to huM lavAro kahuM chuM. vidyArthIoe dhoLI TopInuM apamAna karyuM che. tenuM sAcuM prAyazcita tyAre bane ke jyAre TopI dina UjavI te divase dareka vidyArthI TopI paherIne saraghasa kADhe. parIkSitabhAI kahe, koMgresavALA bIjAnI vAta sahana ja karI zakatA nathI. ApaNuM nivedana temane na gamyuM. game tevA mANasane TikiTa ApI de che. meM kahyuM ke jo ApaNe evI sthiti sarjI zakIe ke tame yogya vyaktine mUko. cUMTAI AvavAnI javAbadArI amo laIe chIe to vAMdho nahi Ave. paNa temane lAgyuM ke racanAtmaka kAryakarane tema karavA jatAM khuzAmata karavI paDe che. bIjI ghaNI vAto chUTaka chUTaka thaI haze. meM je lakhI che tene mArI bhASAmAM, mArI samaja pramANe jaNAvI che. baporanA moTaramAM pAcho Avyo. sAdhutAnI pagadaMDI 275 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje vidyArthIonI jAherasabhA lo-kaoNlejamAM pAMca vAgye hatI. aMbubhAI, maNibahena vagere AvyAM. gaIkAle rAtre koIe gAmamAM saMtabAla murdAbAda, goLIbArano nyAya Apo evAM evAM sUtro lakhAyAM che. tA. 21-8-1956 : Aje prAyogika saMghanI miTiMga maLI. temAM khAsa karIne rela saMkaTa aMge, cAreya tAlukAmAM kaMIka rakama maMjUra karavA ane bIjuM AgAmI cUMTaNImAM prAyogika saMghe nAmo sUcavavA tenI vicAraNA thaI. huM (maNibhAI) savAranI 8-15nI moTaramAM morArajIbhAI ane DhebarabhAInA patro laIne amadAvAda jaI Avyo. tA. 23-8-156 : kurezIbhAI savAranI 10-00nI gADImAM AvyA. amadAvAdanI badhI vAta karI. roja roja morArajIbhAI sAtheno patravyavahAra laI javA, lAvavAnuM temanI mAraphata goThavyuM. morArajIbhAI uparano patra ane eka nivedana taiyAra karIne chApAmAM ApavA temane ApyuM. nivedananI bhASA saheja kaDaka lAgI paNa Ave vakhate spaSTa vAto koI karatA nathI. lokonA bahu moTA vargane mATe game tevI bhASA vApare che. chApAM paNa Arthika lAbhane kAraNe ToLAzAhIne game tevuM lakhe che. lokonuM ghaDatara thAya, tophAnIo ughADA paDI jAya, evuM lakhatAM nathI. tA. 24-8-1956 : Aje savAranA kurezIbhAI, morArajIbhAI sAthe vAtacIta karIne AvyA. sAthe temano patra paNa lAvyA. morArajIbhAInI salAha evI thaI ke, gAmaDAMnI TukaDIone AjanA saMjogo jotAM na mokalavI. TukaDIo mokalavAthI buddhizALI loko aMdara ghUsI jaIne badanAma karaze. tophAnIo haze to ToLe maLI tene rokaze ane polIsane pagalAM levA paDe tevI kAryavAhI karaze. mahArAjazrI upavAsanAM pAraNAM na karI upavAsa laMbAvavA mAge che te temanuM maMthana sUcave che. paNa AjanA tabakke te yogya nathI lAgatA. lokomAM gerasamaja phelAze ke morArajIbhAI thAkI gayA eTale bIjAne UbhA 276 sAdhutAnI pagadaMDI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyA. sAthIonA vicAro paNa pAraNAM karavAnA hatA. mAtra jayaMtIbhAIno abhiprAya e hato ke gAmaDAMne jagADavAno A sivAya bIjo upAya dekhAto nathI. pharIthI morArajIbhAIne potAnA vicAro darzAvato patra lakhyo. je divase morArajIbhAIno patra AvyA pachI sAthI kAryakaro sAthe vicAra vinimaya karI pAraNAM karavAno vicAra jAhera karyo. upavAsane kAraNe 16 ratala vajana ghaTyuM hatuM. tA. 28-1956 : lakSmIcaMdabhAI savAramAM mahArAjazrInA nivedano laIne gayA. sAthe morArajIbhAI uparano patra paNa letA gayA. e patra emanA maMtrI zrI raghunAjIne Apyo. raghunAthe morArajIbhAIne Apyo. ane morArajIbhAIe tarata javAba lakhavo zarU karyo. aDadho lakhyo tyAM to lokonuM ToLuM vaMdana karavA AvyuM. eTale baMdha rahyo. eTale pharI pAcho lakhI nAkhyo. lakSmIcaMdabhAIne be kalAka besavuM paDeluM. paNa temaNe ghaNuM jANavAnuM maLyuM. kAraNa ke ghaNA mulAkAtI Ave ane te paNa TocanA ja hoya. morArajIbhAIe je javAba lakhyo e khUba suMdara hato. emAM lakhyuM hatuM ke mahArAjazrInA rojerojanA patrothI khUba preraNA ane baLa maLyAM. nivedano paNa spaSTa ane bhAvavAhI hatAM te gamyAM. emanuM pravacana lokoe sArI rIte sAMbhaLyuM.500 thI 1000 to tophAnIo hatA. temAM poNo bhAga vidyArthIono haze. baporanA navabhArata TAImsanA taMtrI (muMbaI zAkhA) mahArAjazrIne maLavA AvyA. temane bhAlanaLakAMThAmAM cAlatA prayoga vize ghaNI vAto karI. lokajAgRti ane lokarAja kevuM hoI zake? te aMge ghaNI vigate carcAo thaI. Aje gokuLaaSTamI hatI. mahArAjazrIe kRSNa janma upara pravacana ApatAM jaNAvyuM ke e mahApuruSano janma ApaNane keTaluM kahI jAya che. bALako kevA hovA joIe, kevA saMskAra hovA joIe, keTalA bahAdura hovA joIe. eno suMdara citAra Ave che. tenI sAthe gAya ane gopI jIvana Ave che. dUdha, ghI, zaheromAM nahi laI jAo. potAnuM bALaka ApI devA sudhInI arpaNatA, Adarza, varNavyavasthA ane eka ja zarIramAM e cAra varNa kevI rIte rahI zake. cAra Azrama kevI rIte rahI zake. te sAdhutAnI pagadaMDI 277 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA jIvana dvArA karI batAvyuM. pote ja upadeza ApatA tyAre sAcA brAhmaNa banatA. rAja calAvatA tyAre kSatriya banatA. gAyo cAratA tyAre sAcA vaiSNava banatA ane yudhiSThirano naramegha yajJa thato hoya tyAre ajIThuM upADIne eka sevakanuM kAma karI zUdra banatA. gItA kahe che, vyAsa pote che, pote vyAsa che. arjuna pote che, pote arjuna che. AkhuM jagata prabhu che ane prabhu AkhuM jagata che. A tattvajJAna ApaNe samajavAnuM che. ghaNI kRSNajayaMtIo ujavIe chIe paNa temanA jIvanano vicAra karI, evuM jIvana jIvavAno ApaNe prayatna karatA nathI. mAtra janma thayAnI vidhi ujavIe ke darzana karIe. tethI prabhunI sAcI bhakti thatI nathI. sAcI bhakti to emanA kahevA mubanAM kAmo karIe. tA. 1-9-1956 : AjathI paryuSaNa parva zarU thayAM. paryuSaNanA ATha divasanI vyAkhyAnamALA goThavI che. tA. 2-9-156 : mIrAMbahena Aje javAraja gayAM. kAraNa ke samaratha bA gaNotadhArA zuddhiprayogamAM upavAsI tarIke beThAM hatAM. eTale temanI sAthe rahevA mATe gayAM. tA. 5-9-1956 : nasavADInA be bhAIo aThavADiyuM rokAyA. te daramiyAna badhI pravRttiono sAro abhyAsa karyo. temane haju koMgresanI rAjakIya mAtRtvavALI vAta gaLe UtarI nathI. temane lAge che ke AthI kAma vikasI nahi zake. sAmAjika, Arthika svataMtratAne lIdhe koMgresavALA virodha karaze ane rAjakIya rIte koMgresane lIdhe racanAtmaka kAryakaro bhAga nahi le. eTale A mATe vicAraNA karavI joIe, ema temane lAgatuM hatuM. tA. 9-9-1956 : Aje badhAM mahemAnone jainonI naukArasImAM jamavA javAnuM AmaMtraNa maLyuM. tyAM jamavA javuM ke nahi enI carcA thaI. ApaNe tyAM badhI komanA mANasa Ave che te badhA mATe vAMdho nathI ne ? puchAvyuM, javAba maLyo hA, sAdhutAnI pagadaMDI 278 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pachI amane judAM besADe ke bhegAM teno Agraha nahi rAkhatAM je goThave te pramANe anusaravuM. harijana ApaNI sAthe hoya to ApaNuM jUtha temanAthI juduM paNa sAthe bese evo vicAra karI ame nava jaNa gayA hatA. Aje mahArAjazrIe zahidI kone kahevAya te aMge bolatAM jaNAvyuM ke huM jyAre pANIsaNA gayo tyAre karasana pagIno pALiyo joyo. bahAra hota to loka nALiyera vadherata, dhUpa, dIpa karata Ane mATe zahIda mAnavo ? sAdhanAne mATe je baMdhana Ape te zahIda, Isu khristane zahIda kahI zakAya. mArA nivedanano sAro pracAra thayo. badhAM jayAre zahIda, zahIdanI bUmo mAre tyAre mAre zahIdonI vyAkhyA spaSTa ApavI joIe. mArA badhAM nivedano jo samayasara ApyAM hota to gerasamaja nA thAta. sAtamInuM nivedana bAramIe AvyuM. saMdezamAM adhUruM bIjA nAme AvyuM. chApAvALAo jANI joIne kAM to baLathI e na chApyAM. anubhavo hoya te jANI zake. rAjakoTanuM AMdolana meM joyuM che. nAnA bALakone ekavAra uzkero pachI bIjA ukerAya. to dezanuM satyAnAza thaze. zahero to ThIka che. paNa e tophAnono cepa gAmaDAmAM phelAya to Takaze zI rIte ? koMgresane toDanArA ane paradezanI dorIsaMcAravALAM tattvo ja bakheDA karAve che. tene ApaNe samajIe. gAmaDAMvALAne uddhAravAno kayo rasto che ? koIpaNa eka saMsthA hovI joIe, ane te koMgresa che. tene mATe gAmaDAMe prANa ApavAnI taiyArI rAkhavI joIe. je loko ATalI badhI polIsa hovA chatAM AvuM karI zake to te loko gAmaDAMmAM zuM nahi karI zake ? morArajIbhAInA upavAsa thAya, ane huM pAraNuM kevI rIte karuM? upavAsa laMbAvavAno vicAra Avelo. koI mANasa nirbhayatAthI pharI zake nahi te koI dharmapuruSa kema joI zake ? koMgresa sivAya A deza TakavAno nathI. koMgresanI azuddhio mATe to zuddhiprayoga cAle che. A zuddhiprayoga sAmAnya vastu nathI. morArajIbhAIe zuM karyuM ? hamaNAM hariprabhAva caTTopAdhyAye zAMtisenAnI vAta mUkI che. e badhAM zuddhiprayoganAM aMgo che. eka bAju tophAna thAya bIjI bAju polIsa baLa vApare to lAThIgoLInI sarakAra nahi calegI ? sarakAra to cAlavAnI che, tamo nahi cAlI zako. 19mInI sabhAmAM polIsa sAdhutAnI pagadaMDI 279 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA rAkhI to zuM thayuM e tamArA khe. maM. nA pramukhane pUchI juo ? keTalo mAra khAdho che ? A vAta gAmaDAM paNa nathI samajatAM tenuM mane duHkha che. have jo A vAta samajayAM hoya to pracAranuM kAma upADI lo. tA. 11-9-1956 : Aje citalathI dAmodara mUlacaMda ane temanAM patnI mahArAjazrIne maLavA AvyAM. traNa-cAra divasa rokAvAnAM che. khAsa karIne dAmodarabhAInI magajanI saheja asthiratA che. temaNe polIsa ane bIjAo sAthe mArAmArI karelI eTale jelavAsa thayelo. bacAva karavo ke nahi te aMge mahArAjazrInI salAha mAgelI, mahArAjazrIe kaheluM ke, satya jALavIne bacAva to karavo ja joIe. e uparathI teo chUTyA. ati niyamo pALe che. jyAre temanI bIjI bAju kAcI rahe che eTale mahArAjazrIe keTalIka samajaNa ApI che. melA rAjakAraNamAM nA paDavA kahyuM che. lakSmIcaMdabhAI ane lakSmIbA boTAdathI pAchA vaLatAM AvI gayAM. sAMjanA jamIne amadAvAda gayAM. tA. 14-9-156 : Aje amadAvAdathI tArAbahena, cImana modInAM patnI ane muMbaIthI pAMca baheno, vanamALI gulAbacaMdane gherathI AvyAM hatAM. mahArAjazrI sAthe dharmasaMbaMdhI sArI carcAo karI. rAta rokAIne bIje divase gayAM. tA. 15-9-1956 : Aje muMbaInA hiMmatalAla maNiyAra, temanAM patnI ane bhogIlAla rAyacaMda ke jeone cazmAMnI phremo ane chatrInA hAthAnuM kArakhAnuM che. sAyalAnAM kAMtilAlanA bhAI thAya che. teo mahArAjazrInA darzane AvI gayA. nAnacaMdajI mahArAjane darzane AvelAM, tyAMthI ahIM AvyAM hatAM. Aje sAraMgapurathI nAnacaMdabhAIno patra hato. temAM tyAMnA eka kheDUtano jamIna prazna hato. je pAMca kheDUta mATe zuddhiprayoga cAle che temAMnA ekanI 24 vIghA jamIna emane khAte caDhI che. te paikI 6 vIghA jamIna cAreka varasathI bIjA eka kheDUta vAve che. paNa pelo kheDUta jUThuM bolyo ke eka ja varasathI vAve che. eTale nAnacaMdabhAIe traNa upavAsa karavAnuM nakkI karyuM. paNa pachI e bhAIe bhUla svIkArI. eka divasanA upavAsa karavAnuM TharAvyuM 280 sAdhutAnI pagadaMDI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jUnA kheDUtane jamIna ApavAnuM kabUla karyuM. A uparathI mahArAjazrIe temane Thapako lakhyo. ekaMdare nyAya apAvyo. tethI samiti upara lokonI sArI chApa paDI. paNa jyAre samitie pAMca kheDUtono maMdiranI jamInano ja prazna lIdho che tyAre bIjA peTA prazno hamaNAM nahi levA joIe. vaLI anyAya karavAvALA loko A kheDUtanI vAta pakaDI laIne tene apratiSThita karaze. temano Azaya kharAba hovAno. mATe dareka vastumAM bahu lAMbI dRSTie vicAra karavA kahyuM.lAgaNInA pravAhamAM na taNAvuM, tema maryAdAo paNa samajI levI. AvA praznomAM kuzAgrabuddhinI jarUra paDe che. tA. 25-9-156 : Aje navalabhAI zAha tenA pitAjI ane bIjA eka bhAI maLavA AvyA. navalabhAIe cAlu dvibhASI AMdolana aMge eka nATaka lakhyuM che. te vAMcI batAvyuM.mahArAjazrIe thoDoka sudhAro-vadhAro karAvyo. bahu sarasa lakhAyuM che. zaMkaralAla beMkarane paNa gamyuM che. tA. 27-9-1956 : Aje amadAvAdanA eka vepArIbhAI mahAgujarAta AMdolana aMge mahArAjazrIne maLavA AvyA. mahArAjazrInAM nivedana temane gamyAM nathI. koMgresa eka vADo che ane temAM IcchA nA hoya topaNa badhAM hAjI, hA kare che. lokazAhI rAjamAM A rIte goLIbAra cAle, tene mATe sAro evo roSa hato. teo prAMtIyatAmAM mAnanArA hatA. ghaNA samajAvyA chatAM vAta gaLe UtarI nahi. eTaluM samajAyuM che ke koMgresa sivAya bIjA koInAmAM tAkAta nathI. paNa A vakhate bhUMDuM karyuM che. ema haiyAvarALa kADhI. tA. 28-9-1956 : Aje bikAnerathI eka bhAI mahArAjazrInA darzane AvyA. bahu jUnA vakhatanA paricita che. baporanA surAbhAI AvyA. temaNe gopAlako vize vAto karI. bIjuM mahArAjazrInuM eka nivedana chApavA mATe letA gayA. paMDitajI Ave tyAre moTI saMkhyAmAM gAmaDAMnI prajA Ave te aMgenuM hatuM. e nivedana bIje divase chApAmAM AvI gayuM. mahAgujarAta janatA pariSada paMDitajInI sabhAnI sAme samAMtara sabhA rAkhI hatI. eTale AvuM nivedana karavAnI jarUra paDI. sAdhutAnI pagadaMDI 281 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatA pariSade paMDitajInI sabhAnA samaye samAMtara sabhA yojI che ane tene aMge te jAtano pracAra kare che. tethI mahArAjazrIne ghaNuM duHkha thayuM che. kAraNa ke Aje AMtararASTrIya kSetre ane dezamAM zAMtinA dUta kahevAya ane je mahAna siddhAMtika saMsthAnA AgevAna vyakti che. tevI vyakti jyAre amadAvAda Ave tyAre temanuM bahumAna karavuM joIe. temanI vANI, jyAre vizva sAMbhaLavA talapApaDa thaI rahyuM hoya tenI vANI jayAre amadAvAdanI prajAne sAMbhaLavAnuM sadbhAgya prApta thayuM hoya tyAre emanI sAme bIjI sabhA bharavI e temanuM apamAna karavA barAbara che ema mahArAjazrIne lAge che. AthI to khoTAM mUlyo sthapAya ane chinnabhinna thaI jAya. AvuM karanArA paNa ApaNA ja bhAIo che. temane subuddhi maLe ane A prazna pUratuM ekAgra citte prabhu prArthanA karI zakAya te mATe mahArAjazrIe 75 kalAkano upavAsa karavAnuM nakkI karyuM. tA. 30-9-156 : Aje gujarAta gopAlaka maMDaLanI kArobArInI miTiMga hatI. lagabhaga 25 sabhyo AvyA hatA. temAM vasAhata adhikArI jIvarAjabhAI paNa AvyA hatA. miTiMgamAM koMgresanuM rAjakIya mAtRtva svIkAravAnuM ane prAyogika saMghanuM naitika mArgadarzana vagere prazno aMge sArI evI carcA thaI. A aMge ghaNA bhAIoe rAjakAraNathI taTastha rahevAmAM zuM vAMdho che, ema kahyuM. paNa mahArAjazrIe spaSTa kahyuM, ke koIpaNa saMgaThana rAjakAraNathI para rahI zake ja nahi. rAjakAraNathI nirlepa eno artha ja e ke rAjakAraNanA pakSakAra. eTale koIpaNa eka pakSa nakkI karavo joIe. ane Aje koMgresa sivAya evI bIjI koI naitika saMsthA nathI. tA. 2-10-1956 : mahArAjazrIe mane (maNibhAIne) amadAvAda naherunI sabhAmAM javA Agraha karyo. ahIM koI hatuM nahi. mahArAjazrIne Aje trIjo upavAsa hato. sAMje 4 vAgye pAraNAM thavAnAM hatAM. eTale maNibhAI (rAma) mArI avejImAM rokAyA. temane ghaTatI sUcanAo ApI. huM ane nAnajIbhAI dazanI TrolImAM amadAvAda gayA. mArI sAthe bacubhAIe naheranI mulAkAta 282 sAdhutAnI pagadaMDI Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMge je tAra karelo te aMbubhAIne ApavA laI gayo. tAramAM evuM lakhyuM hatuM ke, mulAkAta zakya banaze. eka vAgye sarakITa hAusamAM saMparka sAdho. DhebarabhAI upara mahArAjazrIe trIjo eka patra paNa mane Apyo hato. gADIthI UtarI sIdhA koMgresa hAusa jaI aMbubhAIne maLyA. tAra ane patra ApyAM. temaNe pratinidhi maMDaLamAM kone levA tenI taiyArI karI. navalabhAI, surAbhAI, aMbubhAI, mIrAMbahena, nAnajIbhAI vage2e 10 jaNane lIdhA. paMDitajIe sarakITa hAusamAM mulAkAta ApI. 10 miniTa mulAkAta cAlI. prathama to maMDaLanuM nivedana dhyAnathI vAMcI gayA. bolyA dhanyavAda pachI mIrAMbahena sAthe vAta karI. mIrAMbAIe kahyuM zaheramAM miTiMgo thAya che. gAmaDAMmAM ekAda rAkho to gAmaDAMnA strI puruSo lAbha le. morArajIbhAIe Ane anumodana ApyuM. DhebarabhAI to hAjara hatA ja. bIje divase aMbubhAIe mulAkAtanI tathA naherunI sabhAno badho ahevAla Apyo hato. tA. 4-10-1956 : Aje umaragaDhavALA lakSmaNabhAI vagere AvyA. temanI sAthe grAmaTukaDIo amadAvAda mokalavA aMge vAto karI. temane to vAta gaLe UtarI che. gAmane pUchI leze. rAtre mahArAjazrIe mahAgujarAta AMdolana pAchaLano Azaya samajAvatAM kahyuM hatuM ke gujarAta koMgresane nabaLI pADavAno prayAsa che. te vakhate gAmaDAMe tene baLa ApavuM joIe. gAmaDAMno mAtRtva batAvI ApavAnI A taka che. naitika mUlyo jo Ave vakhate AgaLa nahi Ave to pachI kyAre Avaze. A aMge ghaNI carcA cAlI. gAmaDAMmAMthI ahiMsaka pratikAra mATe amadAvAda TukaDIo mokalavI joIe. tA. 9-10-1956 : Aje jAmanagarathI rUkSmaNIbahena ane nagInabhAI mahArAjazrInA darzane AvyAM. maganabhAI gujarI gayA pachI pahelAM ja Ave che. maganabhAI ApaNA sarkalanA dAdA jevA hatA. temanI vyavahAru salAha badhAMne khUba upayogI thatI. vizvavAtsalya ciMtaka vargamAM rasoDAnI suMdara vyavasthA teo sAdhutAnI pagadaMDI 283 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcavatA. jAmanagaramAM temanI pratiSThA sArI hatI. mahArAjazrIne jAmanagarano paricaya karAvavAmAM ane tyAMnuM cAturmAsa karAvavAmAM temano ja phALo mukhya hato. tA. 10-10-156 : surAbhAI savAranI gADImAM gUMdI javAnA hatA. ane amadAvAda koMgresa hAusa taraphathI TukaDI mokalavA aMgenA pratyAghAto jaNAvavAnA hatA. eTale huM savAranI gADI upara gayo. temane suMdara samAcAra ApyA. kahyuM zahera samitivALA jamanAzaMkarabhAI, DaoN. amubhAI ane bIjAo maLyA. grAma TukaDIonI vAta jANI khuza thaI gayA. temaNe kahyuM amo tame kaho e rIte svAgata karIzuM. khAvA-pIvA, rahevA jamavAnI sagavaDa karIzuM. pachI ThAkorabhAIne maLyA. emaNe paNa TukaDIone AvakArI ane zahera samiti yogya prabaMdha kare ema kahyuM. mahArAjazrIne ane kheDUtamaMDaLane abhinaMdanano patra lakhI Apyo. saMdezano khabarapatrI maLyo. eNe badhI vigata pUchI. tA. 11mIthI TukaDIo zarU thaze. ane 30mI sudhI cAlaze. tA. 18 sudhInI saradArI jayaMtIlAla zAha leze ane pachInI surAbhAI bharavADa leze. eNe kahyuM bIjA chApAne samAcAra na Apazo. vagere te rIte samAcAra AvI gayA. choTubhAI, aMbubhAI, jayaMtIbhAI, surAbhAI vagere badhA kAryakaro A kAmamAM lAgI gayAM. tA. 11-10-156 : navalabhAI aMbara carakhA vargamAM madrAsa javAnA hatA eTale mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. amadAvAdanA dvibhASI tophAnonA ahiMsaka pratikAra mATe ane koMgresane baLa maLe te mATe gAmaDAMnI prathama TukaDI zarU thaI. gADI upara devIbahena, mIrAMbahena TukaDIne vidAya ApavA gayAM. devIbahene TukaDInA dareka sabhyane cAMdalA karyA. cokhA coTADI sUtro uccAryA ane raghupati rAghava rAjArAmanI dhUna bolAvI. TukaDI vidAya thaI. AjanI TukaDI bhalagAmaDAthI AvI hatI. bhImajIbhAIe AgevAnI lIdhI hatI. elisabrija UtaryA tyAM zahera 284 sAdhutAnI pagadaMDI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitinA maMtrI zrI paMDyA vageree sUtaranI AMTIthI svAgata karyuM. pachI sau be benI lAInamAM saraghasa AkAre sUtro bolAvatA bolAvatA koMgresa hAusa pahoMcyA. rastAmAM khAsa koI muzkelI paDI nathI. loko ToLe vaLI jotAM hatA. koI TIkA karatAM hatAM. sabhya, asabhya bhASA vAparatA hatA. paNa TukaDIne to maunapaNe javAnuM hatuM. mokhare koMgresa dhvaja hato. koMgresa hAusamAM TukaDInuM svAgata thayuM. tA. 12-10-1956 : Aje bhalagAmaDAnI bIjI TukaDI gaI. tA. 13-10-156 : Aje umaragaDhathI TukaDI javA ravAnA thaI. temAM keTalAka dADhIvALA muslimabhAIonI hAjarI dhyAna kheMcatI hatI. vAvaTo eka muslimabhAInA hAthamAM hato. zaheramAM avanavA anubhava thayA. tA. 14-10-156 : Aje rojakAnAM 14 bhAIonI TukaDI ravAnA thaI. amarasaMgabhAInI saradArI hatI. jayaMtIbhAI to hatA ja. keTalAka muslimabhAIo paNa hatA. tA. 15-10-156 : Aje khAMbhaDA ane sAraMgapuranI TukaDI ravAnA thaI. saradArI pitAMbarabhAIe lIdhI hatI. AjanI TukaDIne vajubhAI zAhe saMbodhI. khUba suMdara vAto karI. patrakAro paNa AgaLa hatA. Aje TukaDIne khUba kaDavo anubhava thayo. tA. 16-10-156 : Aje savAranI prArthanA pachI pravacanamAM mahArAjazrIe gaIkAlanI TukaDIne je kanaDagata thaI e aMge bolatAM jaNAvyuM ke, mANasanuM maraNa nizcita che. roga nizcita che, sukha ane duHkha nizcita che. to pachI siddhAMtane khAtara mANasa mare, e ja sAcuM maraNa che. Aje jyAre navA mUlyo sthApavA che tyAre AvA balidAno ApavA joIe. harSathI ApavAM joIe. Aje AkarunI TukaDI ravAnA thaI. mIrAMbahene TukaDInA sau bhAIone sAdhutAnI pagadaMDI 285 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumakuma akSata karyA. thoDAM sUtro bolAvyAM ane vidAya ApI. jhaMDo dAnubhAIe pakaDyo hato. Aje TukaDIne sauthI vadhAre herAna karavAmAM AvI. maskatI mArkeTathI zarUAta thaI. tyAMthI loko sAthe thaI gayA. pokAro cAlu thayA. pachI bhaMDerI poLa nIce AvatA khUba moTuM ToLuM thaI gayuM. dhakkAmukkI zarU thaI. nA saMbhaLAya tevI gALono varasAda varasyo. pachI to AgaLa vadhyA. TopIo uchALI kheDUtonAM phALiyA pADyAM. billA laI gayA. koMgresa dhvaja pADI nAkhyo. sAIkala upara nAkhatA hatA. pAchaLathI evI rIte lAto mAratA hatA ke je guhya bhAgamAM vAge. surAbhAInuM dhotiyuM sAva cIrA karI nAkhyuM. choTubhAInuM paheraNa phADI nAkhyuM. jayaMtIbhAIne moDhA upara godA mAryA. keTalAMkanI kAchaDI kADhI nAkhI. pachI to kalyANabhAIna sAva nagna karI nAkhyA. dhotiyuM laI gayA pachI vaLI pAchuM ApI gayA. Ama hevAniyata cAlI. TukaDImAMthI eka bharavADa bhAIne chUTA pADI kheMcI gayA. tene gaDadApATuno mAra mAryo. khissAmAMthI pAMca rUpiyA kADhI lIdhA ane koIka jAtanA lakhANa upara sahI levAnI taiyArI karI paNa teNe kahyuM sahI nahi karuM. A satAvatA hatA. tyAM eka bhAI, jhaveracaMdabhAI AvyA. teNe lokone dhamakAvI Ane choDAvyo, potAne ghera laI gayA. dALa-bhAta zIro jamADyo. pAMca rUpiyA ApyA ane cheka koMgresa hAusa upara mUkI gayA. laMkAmAM jema rAvaNa rAjya cAlatuM hatuM badhA rAkSasI tattvo hatAM. temAM vibhISaNa jevA daivItattvo paNa hatA. tema ahIM AvA tophAnI tattvo cAre bAju hatA. temAM AvAM ratno paNa maLI Ave che. te joI Izvarane yAda karyA vagara rahI zakAtuM nathI. A rIte TukaDIne Aje bhAre herAna karI. betraNa vAra gAyo upara doDAvI vagere karyuM. polIso sAdI hatI. paNa tophAna vadhyuM. eTale vadhAre polIsa AvI hathiyAradhArI hatI. paNa jayaMtIbhAIe temane vinaMtI karI ke amAre nimitte koIne pakaDazo nahi. ekavAra eka inspekTaranI heTa paNa ToLAMe uDAvelI. temane dhakko mArI TakaDI upara nAkhatA. paNa gama khAI jatI. A sthitimAM jayAre polIsane orDara maLe tyAre zuM na kare ? TukaDI cheka koMgresa hAusa sudhI pahoMcI tyAM sudhI ToLu pokAro karatuM sAthe pharyuM hatuM. koMgresa hAusamAM ThAkorabhAIe saMbodhana karyuM. khUba vAto karI. sAdhutAnI pagadaMDI 286 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtabAlajIne gaNotadhArAnA praznamAM dubhavyA che. teo mApha kare. polIsa pagalAM saMbaMdhamAM teo kahevA lAgyA ke mahAgujarAtavALA Tempo cAlu rAkhavA mATe uzkerATa vadhe tevuM karaze. pachI polIsane na iccho paNa bIjA keTalAMya zaherIjano dvibhASImAM mAnatA hoya temane tophAnIo herAna kare to polIsanI pharaja temane rakSaNa ApavAnI che. emane upara javAba Apavo paDe. to mahArAjazrIne A bAbata pUchI lezo. DI.esa.pI.e paNa jayaMtIbhAI sAthe vAto karI. potAne pharaja bajAvavI paDe. jayaMtIbhAI moTaramAM na AvI zakyA. kAraNa ke saraghasane samaya ghaNo gayo. rokANa khUba thayuM. eTale phona Avyo ke zaTalamAM AvIzuM. TukaDIne herAna karAI che vagere. rAtre jayaMtIbhAI ane aMbubhAI AvyA. badhA samAcAra kahyA ane A sthitimAM zuM karavuM tene aMge vicAraNA karI. kAraNa ke tophAnIo have vadhatA javAnA ane havA evI che ke polIsane goLIbAra karavo paDe. tevI sthiti sarjavI, jethI Tempo cAlu rahe. dareke potapotAnA abhiprAya kahyA, mahArAjazrIe paNa kahyuM. chevaTe evuM nakkI thayuM ke jyAM nAgarika potAno avAja paNa muktapaNe nA kADhI zake tyAM dharma saMsthAo kema besI rahe. eTale sAdhuoe jAgavuM joIe. e rIte rAmanagaramAM cAturmAsa karatAM munio saraghasamAM bhAga le. tophAna thAya to pote kahe, tame A aghaTita karo cho. tenA prAyazcita tarIke huM upavAsa karIza. ahIM besIsa polIsa besavAno vAMdho le to haThIbhAInI vADImAM besavuM. bIjI TukaDIne herAnagati kare, AgaLa vadhatI aTakAve to tyAM jAhera thAya ke jyAM sudhI TukaDIne nahi javA devAya tyAM sudhI pratIka tarIke eka kheDUta tyAM besaze. upavAsa karaze ane TukaDI verAI jaI koMgresa hAusa jaze. pharI bIje divase bIjI TukaDI ahIMthI zarU thAya ane AgaLa vadhe ane jayAM aTakAve tyAM e ja rIte besI jAya. A pramANe zuddhiprayoga zarU thAya. polIsanI jarUra paDe nahi, lokone uzkerATanuM kAraNa na maLe tevuM karavuM. Aje vAMkAnerathI mahArAjazrInAM saMsArI baheno maNibahena, sUrajabahena ane vanitAbahena darzane AvyAM. biyAvarathI bhaMbarIlAla kocA AvyA. sAdhutAnI pagadaMDI 287 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-1956 : savAramAM jayaMtIbhAI ane aMbubhAI zaTalamAM AgaLathI gayA. ema vicAryuM ke rAmanagaravALA munio eka nivedana kare ane gaIkAlanA prasaMga pUratuM du:kha vyakta karavA traNa divasanA upavAsa kare. hamaNAM TukaDIomAM na javuM. polIsa adhikArI ane ThAkorabhAIne paNa maLI levuM, ema vicAryuM. Aje khaDolanI 12 jaNanI TukaDI ravAnA thaI. puruSottama paTele saradArI laIne jhaMDo lIdho hato. Aje to thelI, nANA ekatra karI eka ThekANe mukAvI dIdhuM. saue kapaDAM vagere majabUta karI lIdho. kachoTA mArI lIdhA. huM gADI upara vidAya ApavA gayo hato. caMpakabhAIe kolathI samAcAra puchAvyA. te koMgresa hAusathI javAba maLyo ke Aje bilakula zAMti rahI che. ekapaNa pokAra karanAro Avyo nathI. saraghasa sahIsalAmata koMgresa hAusa AvI gayuM che. Aje polIsa baMdobasta ghaNo hato. polIsano irAdo evo haze ke ekapaNa mANasa tophAnanI zarUAta kare to dharapakaDa karI levI. paNa Aje koI ja AvyuM nahotuM. A uparathI anumAna thAya che ke tophAno vyavasthita ane yojanA baddha karatA haze. jayaMtIbhAI rAtre AvyA. temaNe TukaDInA badhA samAcAra ApyA. gaIkAlanA tophAnono zaheramAM sAro paDagho paDyo che. loko tophAnone vakhoDI kADhatA hatA. nAnacaMdrajI mahArAje paNa AjanA temanA pravacanamAM tophAnIone khUba jhATakyA hatAM. temaNe kahyuM ke A kaI jAtanI rIta. koI jaMgalI mANasa paNa AvuM vartana nA karI zake ane kheDUtonI ahiMsaka hiMmatanA vakhANa karyA. koI jaina evo nathI nIkaLyo ke AvA tophAno vacce jAya ane chatAM ahiMsaka rIte sahana kare. je kheDUto zraddhAthI karI rahyA che. je bharavADane chUTo pADI mAravAmAM Avyo hato te ane TukaDInA bIjA be bhAIo bapore mahArAjazrIne maLavA AvyA. badhI vigata kahI ane chevaTe zaherano koI buddhizALI mANasa zraddhA nA rAkhI zake tevI zraddhA vyakta karatAM kahyuM, bApu ApanA pratApe badhuM ja sAruM thayuM. eka bhAI maLyA, mAnabhera karIne jamADyo ane ThekANe pahoMcADyo. ApanI dayA hoya tyAM kaMI ja nA bane. bahu hiMmata batAvatA hatA. 288 sAdhutAnI pagadaMDI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMjanA dAnubhAI ane parasottamabhAI, kalyANabhAI vagere TukaDInA bhAIo AvyA. gaI kAlanI vItelI vAto karI. paNa hiMmatathI hasatAM hasatAM sahana karatAM jaNAyA. 31mInI taiyArI mATe paNa kahyuM. sAMjanA viramagAmathI nAga2dAsabhAI zrImALI AvyA. temaNe rAmajIbhAInA valaNa aMge vAto karI. gaIkAlanI TukaDInA billA gayA. (vizvavAtsalyanA) tenA prAyazcita tarIke mahArAjazrIe eka upavAsa karyo ane rAmanagaravALA munioe traNa divasanA upavAsa karyA. tA. 18-10-1956 : Aje savAranA navasArIvALA dinakarabhAI desAI gayA. teo prathama ja mahArAjazrInA darzane AvyA hatA. bahu prabhAvita thaIne gayA. mahArAjazrInI vicArasaraNI temane bahu gamI. teo ane temanAM patnI kisAnomAM kAma kare che. AjanI TukaDImAM 13 jaNa gayA. rAyakA ane hiraparanI TukaDI hatI. gora rAyakAvALA paNa hatA. temane nivedana vage2e ApyAM. Aje jayaMtIbhAIne kAma hovAthI nA gayA. AjanI TukaDInI sa2dA2I surAbhAI levAnA che. mIrAMbahenane Aje sphuraNA thaI ke jayaMtIbhAI na jatA hoya to huM jAuM. bhale je kaMI muzkelIo Avaze tene sahana karIza. mahArAjazrIe rajA ApI. ane teo gayAM. gADI upara saune temaNe cAMllo karyo. huM vidAya ApavA gayo hato. Aje vIrAbhAI AvyA. kheDUta TukaDIo ane zuddhiprayoga aMge vAto karI. Aje teo phUlajIbhAIne maLavA gayA. TukaDImAM nAmo noMdhavA aMge paNa prayatna karaze. chellA divasanI tA. 31mInI 101 TukaDI jAya to tenI netAgIrI phUlajIbhAI le evo badhAMno vicAra che, te paNa vAta karaze. Aje muMbaIthI gaNeza paramAra ane lakSmIbahena mahArAjazrInA darzane AvyAM. mIrAMbahena cAranI gADImAM AvI gayAM. TukaDI zAMtithI pasAra thaI. koI pokAro ke tophAna thayuM nahotuM. loko jovA ToLe maLatAM hatAM. pAchaLa kadAcita kaMI bolatuM haze. Aje jayaMtIbhAI nahotA gayA. surAbhAInI sAdhutAnI pagadaMDI 289 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saradArI AjathI zarU thAya che. paraMtu temanA sagAmAM koInuM maraNa thavAthI sTezana upara nahi AvavAnA samAcAra mokalyA hatA. TukaDI koMgresa hAusa pahoMcI. tyAM bhavAnIzaMkara mahetAe saMbodhI temaNe kahyuM, bApunI svarAjyakUca 80 mANasothI zarU thaI. teNe AkhA dezane svarAjya apAvyuM. tamo bhale 14 jaNa ho paNa tamArI bhAvanA 14 lAkha jeTalI che. kheDUta TukaDIne herAna karyAnA samacArA meM jANyA. tyAre mane bhAre duHkha thayuM. je jagatAta che tenuM AvuM apamAna zahero mATe bhayAnaka che. te paNa ApaNA bhAIo che. vagere. pachI kahyuM huM gAmaDAMno chuM ane gAmaDAMnA mArA bhAIo jamyA vagara jAya te kema cAle ? mAre ghera kAyamI vyavasthA huM karIza. ekAda divasa pUratuM AmaMtraNa svIkAryuM che. devIbahena umaragaDhathI AvI gayAM. tA. 19-10-1956 : Aje khasatAnI TukaDI gaI. vidAya ApavA gADI upara gayo. AjanI TukaDIne paNa koI jAtano avarodha karavAmAM Avyo nahoto. zAMtithI pasAra thayA. Aje paNa surAbhAI AvI zakyA nathI. choTubhAI ane dazarathabhAI tyAM hAjara hatA. ahIMthI jayaMtIbhAI gayA. rAmanagaravALA munizrI nemicaMdajIe TukaDIne herAna karI, tenA prAyazcita tarIke je traNa upavAsa karyA hatA tenAM pAraNAMvidhi jAhera rIte thAya e mATe prayatna thayA. nAnacaMdajI mahArAja rUbarU thAya to sAruM. ema lAgavAthI temanI icchA jANavA prayatna karyo. paNa teonuM bahu mana nA dekhAyuM. teo AvI bAbatamAM taTastha rahevA icchatA hoya che. eTale pachI rAmanagara upAzrayamAM ja goThavyuM. te vakhate jamanAzaMka2bhAI, amubhAI vagere koMgresI bhAIo kadAca hAjara raheze. jayaMtIbhAI rAtre AvyA hatA. Aje muMbaIthI morArajIbhAI karasanadAsa bhATIyA, ane jayahiMda kaoNlejanA lekacarara bAlubhAI muMbaIthI mahArAjazrIne maLavA AvyA hatA. gADI upara ja maLI gayA. eTale huM sAthe Avyo. vanitAbahena Aje boTAda tarapha gayAM. lakSmIbahena ane gaNezabhAI baporanA gayAM. 290 sAdhutAnI pagadaMDI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje zarada pUnama hatI. gAmamAM navarAtrInI garabIo hoya che. paNa keTalAka pUnama sudhI cAlu rAkhe che. lAThI jeTalo AnaMda nA joyo. tA. 20-10-1956 : Aje paNa khasatAnI TukaDI ravAnA thaI. Aje jayaMtIbhAIne kAma hovAthI mIrAMbahena TukaDI sAthe gayAM. Aje paNa surAbhAI AvI zakyA nathI. choTubhAI, dazarathabhAI hatA ja. Aje paNa TukaDIne kazI ja herAnagati thaI nahotI. daravAjA AgaLa pacAseka yuvAnonuM ToLuM ekaThuM thayuM hatuM. temAMnA eke choTubhAIno hAtha pakaDI kahyuM, thoDIvAra UbhA raho. amane samajAvo to kharA ! paNa TukaDIno eka zirasto hato ke rastAmAM bIjI koI vAta na karavI ke carcA nA karavI. mAtra sUtroccAra karatAM karatAM cAlyAM javuM. eTale e TukaDImAMnA keTalAka bhAIo TheTha koMgresa hAusa sudhI sAthe AvyA. pachI chUTA paDI gayA. pokAra ke tophAna nahotA karatA. mIrAMbahena TrolImAM AvI gayAM. Aje vADIlAla lalubhAIe saMbodhIne kahyuM. Aje chanI moTaramAM haridAsabhAI, vImubahena, bALako ane caMdrA AvyAM. amadAvAdanI paristhiti aMge vAto karI. caMdrAe naherunI sabhAmAM hAjarI ApavA potAnI kaoNlejanI vidyArthinI tarIke apIlamAM sahI karI hatI. eTale emanI kaoNlejamAM ThIka ThIka uhApoha thayelo. sabhA thaI TharAva karyo ke kolejavatI sahI nathI paNa vyaktigata che. vagere kaoNlejamAM prinsipAla nahi AvyA pahelAMthI ja chokarAone samajAvaTa karatA hatA. naherunA bhASaNa upara bahu vajana nA ApavuM vagere. zikSako mahArAgujarAta AMdolanamAM sArI rIte bhAga laI rahyAM che. AthI koI divasa zikSaNa svataMtra rahI zakavAnuM nathI. tejasvitA AvavAnI nathI. tA. 21-10-1956 : Aje gUMdInI TukaDI ravAnA thaI. gaMdInI TukaDInI DhIlAzane jANI saheja ciMtA thayelI. ane eTale mahArAjazrIe cokasAI karI levA jaNAvyuM. eTale jayaMtIbhAIe gUMdI ciThThI mokalAvI ke TukaDI taiyAra karI lo. nA thAya to tarata koTha khabara Apo. vajubhAI koTha jatA hatA. temane paNa badhA samAcAra sAdhutAnI pagadaMDI 291 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApyA. e baMne jaNa gUMdI jaI AvyA. pAkuM karI lIdhuM. savAramAM khabara AvI gayA. TukaDImAM 12mInA razmibhAI amadAvAdathI joDAze. Aje majUra mahAjanavALA zAMtibhAI desAI mahArAjazrIne maLavA AvyA, temanI sAthe amadAvAdanI paristhiti aMge vAto karI, mahAgujarAtavALAo ATha divasanI haDatAla pADavAnA hatA. tene badale eka divasanI paDAvaze. tA. 1lInA roja kadAca tophAno thAya to polIsane baLa nA vAparavuM paDe. te mATe zAMtisenAnI vAta mahArAjazrIe mUkI. e aMge judA judA vicAro thayA. eka vicAra e mukAyo ke have e loko jAhera tophAna kare evuM dekhAtuM nathI. to ApaNe vaLI navo kAryakrama ApI zA mATe uzkeraNInuM kAraNa ApavuM. bIjI vAta e thaI ke koI bIjo icche ke amAre koIpaNa lokone polIsanI jarUra nathI to tyAM zAMtisenAe madada karavI. paNa ema koI nA icche to zuM karavuM ? TukaDIo kyAM rAkhavI ? eka vicAra jayaMtIbhAIe mUkyo ke savAramAM prabhAtapherI kADhavI. temAM racanAtmaka niyamo mUkavA ane mAnanAra emAM sAmIla thaI zake. koMgresa virodhIne koIne sthAna na ApavuM. pachI e TukaDI haThIbhAInI vADIe besaze. zaheramAM azAMti jevuM lAge ke turata pahoMcI jAya. pote homAya. dvibhASI ke mahAgujarAtathI para mAtra zAMti mATenA ja sUtro hoya. kAraNa ke 31mI sudhI kheDUta TukaDIo jAya, pachI prAyogika saMghano prayoga zarU thAya evI mahArAjazrInI icchA che. haju vicAra-vinimaya cAle che. khasatAnI TukaDIvALA bhAIo Aje ahIM AvIne gayA. zAMtibhAI desAI sAMjanA gayA. morArajIbhAI paNa gayA. choTubhAI Aje AvyA. harivallabhabhAIe saghana kSetra aMge vAto karI. temanuM kahevuM e hatuM ke jhaverabhAI ema Icche che ke pariNAmalakSI kArya thatuM nathI. pramukha vagere kArya kare, tevA mUkavA joIe. paNa saMsthA ATalo moTo kharca kare to e pramANe kAma batAvavuM joIe. harivallabhabhAI kahe, mArI zaktinI maryAdA che. bIjA kAryakaro madada kare to kAma vadhu dIpe. mahArAjazrIe kahyuM ke, ApaNuM kAma pAyAnuM che. dekhAze ochuM paNa AkhA gAmaDAMnA punarutthAnanuM kAma thaze. zuddhiprayoga mATe sahakArI maMDaLIe ene anulakSIne cAle che. AjanI TukaDI mATe devIbahena gayAM hatAM. baporanA pAchA AvyAM. 292 sAdhutAnI pagadaMDI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraghasa zAMtithI pasAra thayuM hatuM. pAchaLathI koI koI mahAgujarAtanA sUtro bolatA hovAnuM jaNAyuM. rAtre gopAlaka maMDaLavALA goviMdabhAI vakIla maLI gayA. choTubhAIe zAMtisenA aMge vAto karI. tA. 1lInA roja mahAgujarAtavAdIo kadAca tophAna kare to polIsane baLa na vAparavuM paDe te mATe zAMtisenAnA sabhyoe vacamAM homAvuM joIe. choTubhAIe to tA. 16mInA humalA pachI balidAna ApavAnI taiyArI karI rAkhI che, ane eka ciThThI paNa lakhI rAkhI che. temanI hiMmatane dhanyavAda ghaTe che. A uMmare jabaruM kAma kare che. tA. 22-10-1956 : Aje koMThanI TukaDI gaI. 13 sabhyo hatA. dIvAnasaMgabhAInI saradArI hatI. A e koTha hatuM. ke jenA vize kheDUtamaMDaLa vize dvidhA phelAvI hatI. ane dvibhASInI samajaNa ApatI sabhA thavA dIdhI nahotI. teNe nAma rAkhyuM. Aje gUMdInI bIjI TukaDI javAnI hatI paNa DhIlAza lAgelI. Aje mIrAMbahena TukaDImAM gayAM. choTubhAI, bhAnubahena vagere sAthe gayAM. baporanI moTaramAM sUrajabahena muMbaI gayAM. sAMje morArajIbhAI va. gayA. Aje paNa TukaDI zAMtithI pasAra thaI hatI. AjanI TukaDIne betraNa zahera samitionAM bhAIbahenoe sutaraAMTI tathA cAMllA karI svAgata karyuM hatuM. ane koMgresa hAusamAM traNa vorDa samitinA hoddedAroe saMbodhyA hatA. parIkSitabhAI va. Aje maLavA AvyA hatA. jayaMtIbhAIe Aje zAMti senA aMge mukhya mukhya jagyAe sarakyulara kADhyA. tA. 23-10-1956 : Aje TukaDI koriyAnI javAnI hatI. saradArI kheDUta maMDaLanA pramukhazrI vIrAbhAI levAnA hatA. eTale jayaMtIbhAI zaTalamAM gayA. Aje viramagAmathI dAsabhAI AvyA. temaNe koMgresanA uparanA mANasonA pakSapAta aMge asaMtoSa vyakta karyo. managabhAI 2. paTelanI grupIMga karavAnI TevathI temane khUba asaMtoSa che. temanI sAme keTalAka vAMdhA che. puravAra karavA taiyAra che. paNa uparanA koI sAMbhaLatA nathI. eTale virodha vyakta karavA ane batAvI ApavA cUMTaNImAM svataMtra sabhya sAdhutAnI pagadaMDI 293 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke UbhA rahevAnI icchA vyakta karI. lokala borDanA upapramukha tarIke rAjInAmuM ApyuM. te aMge paNa vAto karI. mahArAjazrIe dhImethI sAro samaya laI temane samajAvyA ke Aje to koMgresane Teko ApavAnI jarUra che jyAre te muzIbatamAM hoya tyAre to baLa ApavuM joIe. maganabhAI kheDUtamaMDaLa sAme amuka ja daSTithI juve che. paNa Aja sudhI jemane pratiSThA ApI have ekadama kema khasI zake. vaLI jeno mArA tarapha prema hoya tene huM be zabdo kahI zakuM. bAkI to grAmasaMgaThano jeTalAM majabUta thaze teTalI ja koMgresane ApaNe zuddha ane saMgIna karI zakIzuM. ekavAra koMgresathI alaga UbhA rahyA to badhAM virodhI baLo madadane nAme AvI javAnA ane eka koMgresI tarIke varasothI tame je pratiSThA meLavI che te dhULamAM maLI jaze. A badhuM khUba lAMbI daSTithI vicAravuM joIe. vagere ghaNI vAto karI. temanAM manamAM geDa to beThI che. vicAraze ane pharI ekavAra AvI jaze. sAMjanI gADImAM teo gayA. jayaMtIbhAI TukaDImAMthI AvI gayA. Aje zAMti hatI. koI koI ThekANe amuka jAtanA avAjo AvatA hatA. koMgresanA khAMdhiyA, bhADUtI, evuM evuM bolatA hatA paNa bahu ochA. sAMjanA aMbubhAI viramagAma tAlukAno pravAsa karIne AvyA. raNachoDabhAIe koMgresa ane dvibhASI aMge mahArAjazrI sAthe vAto karI. aMbubhAInI tabiyata bagaDI che. zAMtisenA aMge mahArAjazrIe eka nivedana rAtre lakhAvyuM. tA. 24-10-1956 : Aje grAma TukaDImAM huM gayo. sAthe nivedana vagere laI gayo. tenI nakalo karI chApAvALAne mokalI ApI. AjanI TukaDI bhAyalAnI hatI. zAMtithI pasAra thaI. koka koka mahAgujarAtanA pokAro ane bIjI mArmikavANI bolatA hatAM. amArI AgaLa hathiyAradhArI polIsonI eka lorI thoDe dUra cAlatI hatI. amArI TukaDInI AjubAju paNa sI.AI.DI. polIsa sAdA paheravezamAM rahetI hatI. A amane gamatuM nathI. paNa polIsavALA kahe che amArI pharaja amAre bajAvavI joIe. saraghasa sUtro uccAratuM koMgresa hAusamAM AvyuM. ahIM viThThala zAha ke jeo yuvaka koMgresanA 294 sAdhutAnI pagadaMDI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI che ane majUra mahAjanamAM kAma kare che temaNe saMbodhana karyuM. motIbhAI, lakSmaNabhAI sAthe hatA. vaLI choTubhAI, surAbhAI, saratAnabhAI ane huM (maNibhAI) eTalA kAryakaro hatA. be bahenoe kumakuma tilakathI svAgata karyuM hatuM. 4nI gADImAM pAcho AvI gayo. savAranI veLAmAM amadAvAdathI gu. prAM. samitinA maMtrI ThAkorabhAI, meyara premacaMdabhAI, kAMtilAla ghIyA, kAmadAra vagere mahArAjazrIne maLavA AvI gayA. morArajIbhAIno saMdezo paNa kahevAno hato. tA. 31mIe 101 TukaDIo mokalavAno vicAra cAlato hato. te aMge temanuM maMtavya e rahyuM ke 31 ne badale 30mIe TukaDIo mokalavI. vaLI saraghasa dazeka TukaDInuM kADhavuM. bAkInA sabhAmAM rahe. AnuM kAraNa e hatuM ke mahAgujarAtavALA 31-1e potAno kAryakrama yojaze. tyAre nAhaka athaDAmaNa thavAnA nimitta ApaNe nA banavuM. A temanI salAha hatI. pachI to mahArAjazrI upara choDyuM. sadbhAgye aMbubhAI paNa hAjara hatA. eTale emanA kahevA pramANe goThavyuM. sabhAne DhebarabhAI agara rasikabhAI parIkha saMbodhe ema vicAryuM. te nakkI karI lezo. mahArAjazrIe paNa temane lakhyuM che. tA. 25-10-156 : Aje jamanAzaMkara paMDayA, rasikabhAI vagere AvyA. teo morArajIbhAIno saMdezo letA AvyA. pUrNAhutinA divase 1111 kheDUto saraghasamAM jAya to eka jAtano (vAtAvaraNamAM) juvALa pedA thAya. mahArAjazrIe potAnA vicAro darzAvatAM jaNAvyuM ke huM paNa ema ja icche chuM. paNa ThAkorabhAIe evuM lakhyuM ke 10mAMthI 100 thAya to loko vadhAre uzkerAze. tyAra pachI zAMtisenA aMge vAto thaI. A TukaDI mAtra zaheramAM pracAra arthe pharaze. ane tenI saMkhyA 15 thI 20nI raheze. tA. 13-11-1956 : Aje ahIM prAyogika saMghanI miTiMga hatI. badhI saMsthAnA ahevAla vaMcAyA. carcAo thaI ane bajeTa maMjUra thayuM. yazavaMtarAva cauhANa je muMbaI rAjyanA vaDApradhAna che teo gujarAtanA sAdhutAnI pagadaMDI 295 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAse Ave che. teo prathama bhAlanaLakAMThAmAMthI praveza kare te mATe vinaMtI karI. tA. 15-11-1956 : sAraMgapuranA prazna aMge carcA karavA naDiyAdathI madhubhAI jasabhAI ane bIjA carcA karavA AvyA. gUMdIthI aMbubhAI, phUlajIbhAI vagerene bolAvyA hatA. rAtrI sabhAmAM bolatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke sanAtana kALathI eka vastu joIe chIe ke mANasanA jIvanamAM jema khAvuM, pIvuM anivArya che evuM khAvApIvAnA prasaMgamAM saMgrAma paDelo che. tyAre nyAya, anyAya e paNa anivArya che. be jaNa bhegA thayAM ke vicArabheda thayA pachI nyAya anyAyano jhaghaDo zarU thAya che. eTale khAvApIvA ane oDhavAnuM-pAtharavAnuM anivArya bane che tethI nyAya anyAyanuM zodhana karavuM e jarUrI bane che. anyAyane zodhI tene dUra karavo jarUrI che. jiMdagI atna sivAya TakatI nathI. evI ja rIte mANasanA aMtaHkaraNamAM vijayanI eka vRtti paDelI che. bIjA karatAM huM sarasa chuM. bIjA na samajI zake te samajI zakuM chuM. AvI vijIgISAnI vRtti rahelI che. pachI AgaLa phaNago phUTe che. bIjo hAre to ja huM jItIza. pachI phaNago AgaLa jAya che. mArI ADe AvanArane huM khatama karIza to ja huM jIvI zakIza. Ama vikRta sthiti UbhI thaI jAya che. bIjo hAraze to ja huM jItIza emAM gharSaNano nikAla nA thAya to emAMthI ToLIo baMdhAya che. ane pachI rASTragata banI jAya che. vyaktigata ahaMkArane badale koI siddhAMta upara samAnanI lAgaNIo UbhI karavAmAM Ave to e rASTra uttama bane che. duniyAmAM hamaNAM je banAvo banyA emAM ema kahI zakAya ke briTana ke phrAMsa paDyuM. paNa AkhuM briTana paDyuM hota to temAMthI virodha kema janmata ? Ano artha e che ke briTananI prajAne azAMti gamatI nathI. paNa e rASTra polIsapagalAM lIdhAM. Aje rASTro ToLIonA hAthamAM jaI paDyAM che. ToLInI umeda to e hoya che ke amAruM rASTra jItIne jIvI zake. bIjAne mArIne jIvI zakaze. 296 sAdhutAnI pagadaMDI Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratane e sthitimAMthI bacavuM hoya to "lAThI tenI bheMsa nahi thavA devI joIe." zAMtithI game teTalI vAto karIe paNa teno pAyo zuddha nahi haze to kadI zAMti thavAnI nathI. e pAyo rAkhavo hoya to zuM zuM sthiti karavI joIe. kayo pAyo rAkhavo, te badhuM vicAravuM paDaze. vizvAmitra rAkSasI tattvone dUra karavA dazaratha pAse gayA. sAdhuo sainya mAgatA nathI, paNa rAma, lakSmaNanI mAgaNI kare che. AnuM kAraNa e che ke rAma, lakSmaNa nAnA bhale hatA. paNa naitika baLa temanI pAse hatuM. RSi munio pAse e baLa nahotuM ema nahi paNa samAjamAM yogya vyaktionA hAthamAM daMDazakti jarUrI che. te batAvI ApavAnuM hatuM. ApaNe e paNa joIe chIe ke dhanurvidyA zIkhave brAhmaNa ane vApare kSatriya. guru brAhmaNa hoya ane kSatriya celo hoya. matalaba ke daMDazakti upara naitika niyaMtraNa rahevuM joIe. to ja daMDazakti yogya rIte vaparAya. Aje ApaNe kAM to daMDazaktino inkAra karIe chIe, kAM to sarva muddA daMDazaktine zaraNe soMpI daIe chIe. A baMne vastu barAbara nathI. baMnenuM yogya saMzodhana thavuM joIe. saMsthA dvArA ahiMsaka rIte laDavuM e saMsthA koMgresI che ane hatI. paNa emAM saMzodhana karavAnI jarUra che. maMtharAne je vicAra Avyo temAM bIjAM tattva nimitta hatAM. Aje je sthiti che temAM ApaNo phALo ocho nathI. 42nI laDatamAM jeTalAM azuddha sAdhano vaparAyA eTale Aje ApaNane sAle che. kyAM maLavuM ane kyAM laDavuM e nahi vicArIe ane mAtra AMdhaLiyAM karyA karIzuM to navI pragati karI zakavAnA nathI. pANIno pravAha ekadama dhasI AvI rahyo che. paNa ApaNe khAvA-pIvAmAM, paheravA-oDhavAmAM masta chIe. pelA paMkhIo Aga cAlI Ave che chatAM killola kare che. eTale Aga temane bharakhI jAya che. ApaNe paNa e pralayapUrathI bacavA prayatna karIe. gAMdhIjIe kevo suMdara rasto batAvyo che. eka bAjuthI polIsane bolAvIe chIe bIjI bAjuthI goLIbArano virodha karIe chIe. jo Ama karIzuM to samAja cAlavAno nathI. A badhuM bahu lAMbI daSTie vicAravuM joIe ane sakriya upAya karavo joIe. sAdhutAnI pagadaMDI. 297 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-1956 : Aje khetI phArmavALA zivAbhAI je. paTela AvyA. emaNe koMgresane ApaNA saMbaMdho vize vAto karI. amadAvAdanA goLIbAranI tapAsa aMge paNa vAto karI. tA. 17-11-1956 : mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ApaNe e vastune chellA yugathI sArI peThe jANIe chIe ke sAdhya ane sAdhana baMne zuddha hovAM joIe. jo e azuddha hoya to enA phaLanI asara azuddha thaI jAya che. eTale sAdhya vicAra UMDo che. sAdhya zuM che enI gama paDatI nathI, paNa sAdhana joI zakAya che. tenI zuddhino khyAla rAkhaLAmAM Ave to sAdhya zuddha bane. jainadharmamAM mokSane mahattvano gaNyo che. emAM javA mATe sAdhana zuddha vAparavA kahyuM eTale mahApuruSoe mokSa karatAM mokSa mArgane uttama kahyo. samyajJAna, darzana, cAritrya upara jeTalo bhAra Apyo tenA karatAM mokSamAM zuM gati thaze ene gauNa karyuM che. sAdhana zuddha haze to sAdhyano khyAla kadAca na hoya topaNa vAMdho nahi Ave. kadAca te khoTe mArge haze, to sAdhana zuddhi tene cetavaze. paNa eka savAla sAdhana ane zuddhithI nirALo rahI jAya che. ane te che, sAdhaka zuddhi, sAdhakamAM jijJAsA ane zraddhA e be vastunI mAgaNI karavAmAM AvI che. gItAmAM bhagavAne kahyuM meM tane je kahyuM che tene bIjAne jarUra kaheje. paNa je atapasvI che tene nA kaheje. je abhakta che tene paNa nA kaheje. ane je sAMbhaLavA icchato nathI, jenI jijJAsA nathI tene paNa nA saMbhaLAvaje ane je kharekhara sAcI spardhAmAM na mAnatAM pArakA doSo zodhyA kare che, irSyALu che tene paNa nA kaheje. AthI ApaNe samajI zakIe chIe ke gItA jevI pavitra vAta paNa sAdhaka pavitra nA hoya to game tevI vAta azuddha sAdhakane lIdhe sAdhana, sAdhya baMne azuddha banI javAnA. vaLI jainadarzanamAM kahyuM, jo samyakdarzana nahi hoya to ame game teTalI sAcI vAta karIzuM topaNa mithyA thavAnI che. sarpane game teTaluM dUdha Apo, paNa enI kothaLImAMthI viSa ja nIkaLavAnuM che. TUMkamAM sAdhananI zuddhino sAdhutAnI pagadaMDI 298 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalo vicAra karIe chIe teTalo sAdhaka zuddhino paNa vicAra karavo joIe. sAdhakane e rIte joI zakAya ke pUrvamAM eNe zuM kAma karyuM che. aMtaHkaraNanI pavitratA keTalI che. nikhAlasatA keTalI che. Azaya zuddha che ke nahi A uparathI joI zakAya. rAmAyaNamAM joyuM ke, rAma jeTalA sAvadha rahetA eTalA sItAjI nahotAM rahetAM. eTale rAvaNa Avyo. tenI bhAvanA e samajI zakyAM nahi, sAdhutAne samajyAM nahi. maiyA bhikSA de tenA badale vizeSaNo judA vAparyAM. suMdara amuka prakAranA bhAvavALI vAto karI. A vacanone jo UMDA vicAramAMthI joyAM hota to te jarUra cetI jAta. je satI che, zuddha che, te potAnA vacanone chupAve nahi. paNa jAgRta to jarUra rahe. jo te gAphela rahe to teno AcAra joIne bIjA loko te pramANe vartana kare. gItAmAM kahyuM ucca prakArano AtmA je vartana kare che, evuM samAja varte che. eTale potAnI jAta khAtara nahi pote prANa pratiSThA choDI che. paNa samAjanA mUlyone na jue to rAmAyaNamAM pariNAma joyuM. rAmajI ATalA samaju ane zuddha hatA chatAM koI koI ThekANe gaphalata karI besatA. sonAno moha hoI zake ? tene mAravo yogya che ? e paNa emaNe A badhA vicAro to karyA ja haze, chatAM jAnakI je ATaluM badhuM choDIne Ave che tene ATalI icchA karI to pUrNa karuM. bhUla haze to anubhava pachI sudharI jaze. chatAM bhUla to karI ja. gAMdhIjInA jIvanamAM samAjanA mUlyonI jhaMkhanA aparaMpAra Ave che. muslimalIga sAthe ghaNo matabheda rahyo chatAM jhINA sAthe dostI choDI nathI. ghaNA lokone lAgatuM hatuM ke Avo AdhyAtmika mANasa jhINA jevA jakkIne zuM kAma maLe che ? paNa ApaNe e jovuM joIe ke liga tarIke saMsthAne kadI pratiSThA ApI nathI. vyaktigata rIte temaNe kadI inkAra karyo nathI. savAla e thAya che ke araviMda ghoSane maLavAnI icchA karI nathI. paNa jhINAsAheba pAse cAlI calAvIne jAya che. vAraMvAra jAya che. eTaluM ja nahi. mahAdevabhAI vagere jyAre arivaMdanI mulAkAtanI icchA kare che, tyAre gAMdhIjI kahe che ahIM tamane zuM kamInA lAge che ? huM na bhUlato houM to e vartuLa te jAtanI sthiti laIne beThuM hatuM. tethI emaNe kahyuM haze. Ano artha e nathI ke araviMdabAbu khoTe raste hatA. paNa samAjanA mUlyonI sAdhutAnI pagadaMDI 299 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanA mATe temaNe Ama kahyuM haze. kAryakaromAM to evI dvidhA thaI jAya ke araviMda sAcA ke gAMdhI sAcA ! koInA nA rahe. A badhI vastu bahu lAMbI dRSTithI vicAravI joIe. jhINA sAhebane vyaktigata rIte maLavAnAM be kAraNo hatAM. briTiza loko temane hAthA banAvatA hatA ane mullAMo temanA hAthamAM ramI jAya to khoTe raste jAya. eTale samAja zuddhi mATe teo A badho prayatna karatA. Aje ApaNe tyAM je cAlI rahyuM che temAM sAdhakazuddhi ane sAdhyazuddhino AdhAra vadhAre rAkhavo joIe. ApaNe tyAM sAdhakazuddhi upara bahu bhAra Apyo che. koIpaNa vAta kahenAra koNa che ? tenuM jIvana kevuM che ? te jovAya che. bIje ThekANe kahenAra nathI jovAto, jIvana nathI jovAtuM paNa te zuM kahe che te jovAya che. sAruM bolI zake che ke nahi te upara tenI kiMmata AMke che. mANasa tarkothI, buddhithI bIjAne AMjI zake che kharo. paNa jo barAbara khyAla nahi rakhAya to e je mUlya sthApaze te samAjane mATe hAnikAraka banaze. bIjI paNa eka vAta che. paradezI sarakAra hatI tyAre rAjaya sAme ApaNe judI judI rIte laDatA. te vakhate kadAca sAdhakazuddhino AdhAra bahu nahotA rAkhatA. joke bApu vyaktigata rIte to e AdhAra rAkhatA ja. paNa Aje svadezI sarakAra che. tenI sAme game tevo sAdhaka laDe to khoTAM mUlyo sthapAI jAya. Ama Aje to samAja be chAvaNImAM vaheMcAto jAya che. patipatnI be judI chAvaNImAM che ane samAja to hoya ja. matabheda hoya paNa manabheda nahi rahevA joIe. huM koMgresanA be bhAga pADuM chuM. huM koMgresanA itihAsamAM nava varasa pachI je sAdhakanI azuddhio peThI che tene teTalo bhAga tame judo pADo to tene zuddha karavAno prayatna karo to je koMgresa hatI tevI banavAnI. ghaNIvAra zarIra uparanA cAMdA, hojarImAM davA nAkhavAthI maTI jAya che. paNa bahArathI davA lagADavAthI hojarI sApha thatI nathI. eTale cAMdA bIjA svarUpe nIkaLyAM kare che. koMgresanI hojarI ApaNe sudhAravA mAgIe chIe. sAmAnya janatA uparanA pATapiMDIno vicAra kare che. hamaNA rAjAjI virodhapakSanI vAta bolyA che. keTalAka chApAmAM vikRta rIte e vAtane rajU karI che. paNa AdhArabhUta hevAlo maMgAvyA tyAre sAco 3OO sAdhutAnI pagadaMDI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyAla Avyo ke emaNe koMgresamAM rahIne ja sattAvAdI nahi evo virodhapakSa racavAnI vAta karI che. je ApaNe karI rahyA chIe. mUDI ane buddhinuM keMdrikaraNa raheze tyAM sudhI azAMti javAnI nathI. mUDI ane buddhino upayoga zramajIvIonA hitamAM thAya, temanA mArgadarzanamAM thAya to ahiMsaka samAja racanA thAya. jo A rIte gAmaDAM vyavasthita thaI jAya to pUraka virodhapakSa taiyAra thaI jAya. ATalA mATe huM virodhapakSanI vAta karato nathI. prerakapUraka praznanI vAta huM karuM chuM. ApaNI saMskRtimAM prerakapUrakanI ja vAta Ave che. virodhanI kyAMya vAta AvatI nathI. rAmAyaNamAM A badhuM bhArobhAra jovAya che. chelle zivAjI mahArAjanuM zAsana suMdara rIte cAlyuM hoya to tenuM kAraNa rAmadAsa svAmI hatA. teo prajA saMparka rAkhatA. temanI icchAo jANatA ane te pramANe rAjyane doratA. jyAM sudhI kAjIo nyAya karatA, sAdhuo nyAya karatAM, paMco ke mahAjana nyAya karatAM tyAM sudhI nyAya zuddha rahyo. paNa have ApaNe buddhine nyAya soMpyo che. rAjyanA A aMgane jo ApaNe sudhArIzuM nahi to kAvAdAvA vadhavAnA che. guMDAgIrI vadhavAnI che ane kadI ahiMsaka samAja racanA thavAnI nathI. ApaNI A vAta koMgresane gamatI nathI. tene A navI vAta lAge che. prerakapUraka temane gamatAM nathI. chatAM ApaNe joIe chIe ke, saMsthA tarIke koMgresa sivAya bIjI siddhAMtika saMsthA nathI. eTale ene TakAvavA mATe aMdarathI ane bahArathI zuddha thAya evI prakriyA UbhI karo. hiMdustAnanI koMgresanA baMdhAraNamAM zuddhi lAvanAra koI hoya to te gujarAta che. e ja gujarAta jo Aje tene baLa nahi Apaze to zuddhi raheze kevI rIte ? je gAMdhIjI briTizarone sainiko ApavA sudhI gayA to ApaNane Aje koI vicAra nA gamyo to zuM ApaNe e koMgresane toDI nAkhavI ? Aje dezamAM paradezI doravaNI kAma kare che. tenA hAthA ApaNA bhAIo bane che. govAno prazna nathI ukalato enuM kAraNa govA nathI paNa paradezono dorIsaMcAra che. ijipta upara AkramaNa koNe karyuM ? AnI pAchaLa svArtha kAma kare che. ApaNe tyAM paNa dareka praznamAM svArtha kAma kare che. mArI nokarI vadhavI joIe. mArI jamIna nA javI joIe. paNa keTalIkavAra nAvaDI tophAnamAM sapaDAya to keTaloka kiMmatI mAla nadImAM pheMkI devo paDe sAdhutAnI pagadaMDI 301 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gujarAtane deza mATe thoDuM sahana karavAnuM kahevAmAM Ave che. te e ke dezanI ekatA mATe tame nizAna bano. A gAMdhIjInuM gujarAta che. emaNe zuM kahyuM che paNa ApaNe to koIne bolavA ja nahi daIe. koInI vAta nahi sAMbhaLIe. kahenAra ke bolanAranuM jIvana nahi juo to khoTAM mUlyo UbhAM thaI jaze. vyaktigata rIte mANasa game tevo hoya, teno vAMdho nathI. paNa jyAre tene sAmAjika mUlyo apAya che tyAre te ApaNe mATe bhAre khataranAka banaze. ene sudhAravA ghaNo prayatna karavo paDaze. eTale A badhAMnA ukela mATe lokonA game tevAM vacano sAMbhaLIne paNa spaSTa vAto lokone kahevI joIe. Aje huM, mIrAMbahena tathA kapilAbahena, manubhAI paMDitanAM bahena vauThA meLo joIne baporanA pAchA AvyAM. bahu moTo meLo bharAya che. sAta nadIonA saMgamanuM pANI ahIM ekatra thAya che. jo ke ahIM to be ja nadIono saMgama dekhAya che. 302 sAdhutAnI pagadaMDI Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAlanaLakAMThA prayoga zuM che? bhAlanaLakAMThAmAM je prayoga cAle che tenI TUMkI mAhitI mArA ja mukhe ApuM. dezanI aMdara judAM judAM kAmo cAle che. hamaNAM kahyuM tema gAmaDAM ane zaherano samanvaya ane gAmaDAM ane duniyAno samanvaya kema thAya ane te paNa naitika rIte, tene mATe mArA manamAM eka savAla che. kudarata tarapha jonArA moTA bhAganA mAnavIo gAmaDAmAMthI jovA maLe che. ethI je kudarataniSThA preraNA ApI AgekUca karAve che tevI vastu gAmaDAMmAM hoya to samanvaya karavo che. te kAma gAmaDAM pUrAM karaze, ema lAgavAthI huM gAmaDAM tarapha vadhAre dhyAna ApuM chuM. grAmaudyoga, majUrI, pazupAlako ane kheDUto A traNa gAmaDAnuM aMga che. bhArata khetIpradhAna deza che tene mATe gAya joIe. eTale e lakSamAM rAkhIne gopAlaka maMDaLanI vAta karuM chuM. mAtra paisA mATe nahi ke AjIvikA mATe nahi, paNa jIvana ane jagatanA samanvaya mATe prerakabaLa tarIke AvAM maMDaLo joIe. ApamAMnA ghaNA jANatA hazo ke naitika bhAvono prayoga e navo prayoga che. bajAramAM game te bhAva hoya paNa naitikabhAve vecANa karavuM. e sAmAnya vAta nahotI chatAM e kAma thayuM. bApujInI IcchA kaMIka sarvodaya maMDaLanI racanA karavAnI hatI paNa te svapna adhUruM rahyuM. meM ane ravizaMkara mahArAje joyuM ke kaMTrolathI nIti marI paravAratI jAya che. kheDUtone potAnA bhAva maLatA nathI eTale zuM karavuM? teno prayatna thayo. kaMTrola gayA ane naitikabhAva baMdhAyA. AmAMthI AgaLa vadhatAM lAgyuM ke gAmaDAnuM niyojana karavuM hoya to Arthika bAbatamAM svAvalaMbI thavuM joIe. temAMthI pharajiyAta bacatano siddhAMta Avyo, e bacatathI camatkArika phAyado thayo. kheDUta pAyamAla thato gayo temAMthI A rIte rasto kADhyo. bIjo savAla Avyo paisA vadhyA tenI sAthe aniSTa paNa vadhavA lAgyuM. TaMTA vadhyA, jamInonA prazna AvyA. temAMthI lavAdono siddhAMta Avyo. nIti darekane game che paNa temane taka maLatI nathI te taka UbhI karI. jyAM anaitika tattvo vadhavA lAgyAM, polIsa baLathI siddhAMta na jaLavAI zake, dhruva kAMTo hAtha upADo to hato tyAMno tyAM eTale ame evAM tattvo sAme zuddhiprayoganuM zastra vAparyuM. sahakArI maMDaLImAM paisA nA bharAya to paNa zuddhiprayoga thAya. AnI bhAre saphaLatA amane maLI che. (amadAvAdanA majUra mahAjana saMghamAM Apela vyAkhyAnamAMthI) mudraka : vipula prinTarsa, 14, aDavANI mArkeTa, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda. Te.naM. : 5622462