Book Title: Gyan Swaroday
Author(s): Kabir Sadguru
Publisher: Kabir Dharmvardhak Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034841/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI 9 jaina graMthamALA 6) dAdAsAheba, bhAvanagara, beghee-2eo : Pche - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat e 3004846. www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHAM I THormatITIHARITRAININNA IL 2990 // stynaam|| bAlavallabha cetana graMthamAlA pu. 5 sadguru kabIra sAhaba PHIRAHUTAHIRAINRITAMARINA ltimantimillimatitunsar kA MAHATISAMAmumAIRANIHITHAITAHIRE l jJAna svarodaya HITILIUMilllllllll [pavana svarodaya, tattva svarodaya, durlabhayoga tathA bar3A. saMtoSa bodha aura garbhAvali ke sAtha ] M - TARIH ARI TANHITHILI TIMILA DillllllllIMMINISTRIBAHBID00011 prakAzakazrI 108 mahaMtazrI bAlakadAsajI sAheba kabIra dharmavardhaka kAryAlaya, siiyaabaag-bdd'odaa| IREFERHITARAHIMPIRITAMITHINITITIESCHIMNAMITHAITAH INTHIN. FACHHISHAIMAHI1i mUlya 0-8-0 (DAkakharca alaga ) mmarMHATTIMITHHTHAIKHITAMINIHIIIPRIMINAHINIDHNiliMHAMITABPMINATIOHIBITE Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HTTAMBINIREMPIRANIROPELIPARDAR SANUMA DAYAMIMIM // satyanAma // ghAlavallabha cetana graMthamAlA pu. 5 sadguru kabIra sAhaba kA jJAna svarodaya [ pavana svarodaya, tattva svarodaya, dahamA gAyA bar3A saMtoSa bodha aura goli ke sAtha TRY prakAzaka mahaMtazrI bAlakadAsajI muruzrIvallabhadAsajI sAheba kabIra dharmavardhaka kAryAlaya, ki sIyAcAga, kabIra sAheba kA maMdira, baDodAga desa munarati) IMHANIHTHAWAIIMINALLAHITHILITARINITIHATTITHUSHMITA MI NITUDENHINDIHINDIIIHAUMPETIMMUIIIMMUNIVASIMIUIINIMINIUPailumnudiailunilMARHILIMillllllInitiuit: WHAmAITINAT i lltuTIMMINISTRATILL mudrakapaM. motIdAsajI cetanadAsajI zrI kabIra presa, sIyAvAga-bar3odA. saM. 2006 / satkavIra prAkaTya saM. 551 / sana 1942 / / dvitIyAvRtti / sarva hakka prakAzaka ke svAdhIna hai| / prata 2000 mUlya 0-8-0 (DAkakharca alaga) TimeMAITRATEHPUMAImMMIMINARUBAITAMARPALIFE Ju Wu WOWTR ADRIAlim.I JAUNDKWInnumHINDIP Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyanAma vaktavya Re sadguru kI dayA se Aja hama sujJa premI grAhakoM ke hasta meM " kabIra dharmavardhaka kAryAlaya" kA pA~cavA graMtha " jJAna svarodaya" de rahe haiN| graMtha kaisA aura kitanA upayogI hai yaha hama nahIM kaha sakate, kyoM ki "jAko ja pA guru milA, tAko taisI sUjha" sadguru ke isa vacanAnusAra jisako jaisI samajha bUjha hogI va usI dRSTi se graMtha ko dekheMge, vicAreMge aura lAbha uThAveMge / aura yaha graMtha svarajJAna ke sAtha sAtha Atma-darzana tathA AtmajJAna ke sarala, zubha aura apUrva sahaja mArga kA pradarzana karatA hai| isaliye pratyeka AtmajJAnapipAsu kA kartavya hai ki avazya lAbha uThAveM / graMtha ko zuddha suMdara aura acche cikane kAgaja para chapAne meM yathAzakti pUga yatna kiyA gayA hai / kucha kAnA mAtrAdi kI bhUla ho to sudhAra leveM aisI namra prArthanA hai| ___ " pavana svarodaya, tattra svarodaya, durlabha yoga, var3A saMtoSa bodha tathA garbhAvalI " ye graMtha bhI uparokta viSaya ke hI haiN| inako bhI isa graMtha meM de diye gaye haiN| ye graMtha kaise jIvanopayogI aura jJAnapUrNa haiM, yaha to kevala par3hane vicArane se mAlUma ho sakatA hai / __ AnaMda kI bAta to yaha hai ki kabIra sAhitya ke gUDhArtha ke jJAtA svAmI zrI mahanta sAheba zrI bAlakRSNa sajI sAhebane vidvatta pUrNa sAragarbhita bhAvapUrNa prastAvanA likha dI hai / isa lie kabIra dharmavardhaka kAryAlaya unakA RNI hai| kabIra paMtha vibhUti zrImAn paMDita zrI motIdAsajI sAheba ne presa saMbaMdhI tamAma kArya dhyAnapUrvaka kiye haiM aura graMtha ko sughaDa, suMdara aura svaccha chapAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagairaha khaMtapUrvaka kiye haiN| aise hI kArya karane kI zakti sadguru unheM pradAna kreN| AzA hai, sadguru ke jJAnapipAsu premI sajana, ina graMthoM ko apanA kara hamAre utsAha ko baDhAveMge / sArabhUta kucha dohe dekara hama isa vaktavya ko pUrA karate haiM : sataguru satya kabIra haiM, saba pIrana ke pIra / zaraNa gahai, haMsa hi banai, pahu~ce bhava jala tIra // jo cAho nija mukti ko, gaho svarodaya jJAna / zvAsA meM sAhiba mile, samajho jJAna sujAna / sataguru kA Adeza yaha, samajhi bUjhi gahi leva / pAvai nija 'caitanya' ko, zvAsA meM nija meva // "kahatA hUM kahi jAta hUM. kAha bajAvU Dhola / zvAsA khAlI jAta hai, tIna loka kA mola // mujhe kahAM DhUMDhe baMde, maiM to tere pAsa meN| kahaiM kabIra suno bhAI sAdho, maiM zvAsoM ke zvAsa mai"|| sUcanA :- 'sAkhI graMtha ' kI dUsarI AvRtti chapa rahI hai| rajisTara meM nAma darja karAveM tAki taiyAra hotehI mila jAveM / jyeSTha pUnama / 1.-6-49 / prakAzaka, mahaMta zrI bAlakadAsajI sAheba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // satyanAma // prastAvanA AdhyAtmika vijJAna-jagat meM ' svarodaya ' vijJAna kA bhI apanI maulika vizeSatAoM ke kAraNa anokhA sthAna hai| svarodaya-vijJAna yAne prANa-vijJAna / aura prANa to jagatjIvoM kA mukhya jIvana-srota hai hI arthAt prANa para hI prANimAtra kA jIvana-krama, utpatti, sthiti aura layAdi kA honA nirbhara hai| zrati 'prANaM devA anuprANanti // manuSyAH pazavazca ye // prANo hi bhUtAnAmAyuH / tasmAtsarvAyuSamucyate // ' ( taittirIyopaniSat ) antarjagat-zarIra meM jisako prANa kahA jAtA hai, usIko bAhya jagat meM sUrya kahate haiM, aura prANa jaise zarIra-jagat kA jIvanakendra hai, vaisehI sUrya bAhya jagat kA jIvana-srota hai| zrati 'sUryazca AtmA jagatazca tasthuH // ' isase yaha niSpanna huA ki, prANa aura sUrya eka hI hai| para, sthAnabheda aura upAdhibheda ke kAraNa hI usake svarUpa aura nAma ke bheda hai / saura jagat ke samagra karma-vyApAra, jJAna-vijJAna, zIta-Atapa, varSAdi Rtu, utpatti, sthiti, saMhArAdi jitane mI sajIva-nirjIva padArthoM kA parivartana aura jIvana-vyApAra haiM, ve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabake saba sUryadeva para hI avasthita haiN| vaise hI antarjagat ke nikhila karma vyApAra prANa para hI Azrita haiN| arthAt bAhya jagat meM ekamAtra sUrya, aura zarIrajagat meM kevala prANa hI jyeSTha, zreSTha aura kendra yAne sabhI kucha hai| zrati 'yo ha vai jyeSThaM ca zreSThaM ca veda jeSThazca ha vai zreSThazca bhavati prANo vAva jyeSThazca zreSThazca // ' (chAndogyopaniSat ) prANa jyeSTha aura zreSTha hai, itanA hI nahIM; apitu prANa hI saba kucha hai / zruti__ 'prANo vA AzA yA bhUyAnyathA vA arA nAbhau samarpitA evamasmin prANe sarva samarpitaM prANaH prANena yAti prANaH prANaM dadAti prANAya dadAti prANo ha pitA prANo mAtA prANo bhrAtA prANaH svasA prANa AcAryaH prANo brAhmaNaH' // 1 // ....'prANo hyevaitAni sarvANi bhavati / (chAndogyopaniSat ) evaM bAhyAntarjagat ke jIvana-srota sUrya aura prANa hI haiM / yaha nirvivAda siddha hai| ataeva prANa aura sUrya ke tAnebAne se hI akhila vizva kA sthUla sUkSma karma-vyApAra, aura jJAna-vijJAna Adi anusyUta, ota-prota hokara samyak rUpa se saMcAlita ho rahe haiM / aisA jJAna jisa vidvAn puruSa ko prApta ho jAtA hai, vaha amara bana jAtA hai| zrati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ya evaM vidvAn prANaM veda // na hAsya prajA hIyate'mRto bhavati tadaSa zlokaH // 11 // utpattimAyatiM sthAnaM vibhutvaM caiva pnycdhaa'| adhyAtmaM caiva prANasya vijJAyAmRtamaznute vijJAyAmRtamaznuta iti' // 12 // iti tRtIyaH praznaH ( praznopaniSat ) arthAt prANa, sUrya aura usake jJAna-vijJAna kA samarthana do cAra zrutivacana karate ho so bAta nahIM, kintu samagra vaidika sAhitya hI usakA bhinna 2 svarUpa yA dRSTi se samarthana, prazaMsA athavA stuti phala guNagAna se bharA par3A hai| vizvavizruta gAyatrImaMtra-vedamAtA kA birada jise prApta hai, vaha usIkA apratima pratIka hai / astu, abataka uparyukta rItyA prANa yA sUrya-vijJAna ke saMbandha meM jo vizada vivecana kiyA gayA hai, vaha prastuta saMkalana meM vivarNita usI viSaya kI bahumUlyatA aura upAdeyatA ThIka 2 sAdhaka ko samajhane meM sahAyabhUta ho, isIlie hai| 'jJAna-svarodaya ' aura etad-viSayaka jo itara graMtha-ratna isa saMkalana meM prastuta kiye gaye haiM, una sabhI graMthoM meM eka yA dUsare rUpa se svara-vijJAna kI hI ati mahattvapUrNa vizada carcA kI gaI hai| saMta-sAhitya aura lokahita kI dRSTi se prANa-vijJAna kI cacA bahumUlya aura anupama hai / prANa-vijJAna ko jAnakara haraeka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakti sukhI, samRddha, subhAgI aura zAMtiprada jIvana kA bhoktA bana sakatA 1 sadguru kabIra dharmadAsa sAheba ke saMvAdarUpa meM yaha carcA niHsaMdeha bahu manogamya, sarala, subodha rUpa se kI gaI hai / sadguru ke zabdoM meM hI usakI sarvottamatA ko zravaNa kariye - saba jogana ko joga hai, saba jJAnana ko jJAna / sarva siddha ko siddha hai, tattva svarana ko dhyAna // aura usakI amoghatA ko sunie, ' dharani Tare girivara Tare, dhruva Tare suna mIta / jJAna svarodaya nA Tare, kahaiM kabIra jaga jIta || isa divya sAdhanA kA saphala pariNAma dekhie, ' jJAna svarodaya sAra hai, sataguru kahi samujhAya / jo jana jJAnI cita dhare, brahma rUpa ko pAya || ataeva svarodaya - vijJAna ke samAna divya, nirmala, sAtvika aura lokopakAraka dUsarA koI sarala, sugama sAdhanA-mArga nahIM hai / thoDe hI prayatna se apane liye aura thoDA vizeSa parizrama karane para auroM ke lie bhI yaha ati upayogI sAdhana-sAthI ho jAtA hai / saMta-mArga ke sarvazreSTha pathika aura saMta-sAhitya ke sarvottama nirmAtA, paramatattva ke divya cAtaka vaMdanIya dhanI dharmadAsa sAheba kI nirmala tIvra tattvajijJAsA ke kAraNa hI aneka anUThe tAtvika jJAtavya gUDha rahasyamaya viSayoM kI praznottara - ratnamAlA se hI saMtasAhitya dedIpyamAna ho rahA hai / isa saMkalana meM jo 2 graMtharala -- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ die gaye haiM, ve saba ke saba bahumulya aura janopayogI haiM / ina saba graMthoMmeM laukika, pAralaukika aura AdhyAtmika sukha-samRddhi ke hetubhUta praznoM kI khUba vizada vicAraNA kI gaI hai / jo haraeka vyakti ke lie ati upayogI aura hitasAdhaka hai| aise lokopayogI muMdara, sukhaprada graMtharatnoM kA saMkalana aura prakAzana kara pU0 ma0 zrI bAlakadAsajI sAhabane saMta-sAhitya kI rakSA-pracAra kI dRSTise aura jijJAsu janoM kI hita kAmanAkI dRSTi se jo pavitra sevA aura pUrti kI hai, usake lie sacamuca hI ve sarvathA prazaMsA aura AbhAra-abhinaMdana ke adhikArI haiN| aura bAhyAntara suMdaratA, chapAI, saphAI, AkAra-prakArako sukhada manoramyatA aura netrapriyatA pradAnakartA paM0 zrImotIdAsajI sAheba bhI hamAre abhinaMdana aura prazaMsA ke pAtra haiN| ___ dayAsAgara, sadguru kabIra dharmadAsa sAheba, unheM aise nirmala sukhaprada kAryoMkA vizeSa vitAna karane kI sarvatomukhI kSamatA pradAna kareM, yahI namra maMgala kAmanA aura prArthanA hai| jo loga apanI kisI bhI prakAra kI kAmanAoM kI pati ke liye yatratatra bhaTakate haiM aura duHkha uThAte haiN| aura anta meM gaharI nirAzA ke gaDhDhe meM gira kara vinAzako prApta hote hai; una sabase namra prArthanA hai ki, isa sarvottama prakAzana kA amogha lAbha uThAkara lAbhAnvita honekA sadA prayatna kareM / iti zam ! jJAnAzrama-vizvAmitrI, mata svAmI zrI bAlakRSNadAsajI sAheba. tA. 6-6-49. mahata svAmA lA bAlakRSNadAsajA sAhaba. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyanAma / sadguru kabIra sAhiba kA jJAna svarodaya / maGgalAcaraNam / zlokaH / pratyakSa - sarvezvaram / zvetAmbaraiH zobhitam // satyaM bodhamayaM nRrUpamamalaM, ratnairmaNDitazIrSazubhramukuTaM muktAmAlavibhUSitaM ca hRdayaM, siMhAsane saMsthitam / bhaktAnAM varadaM prasannavadanaM, zrIsadguruM naumyaham // dharmadAsa vacana | sattanAma gurudeva jU, vaMdana karU~ ananta / tuva prasAda sura bheda ko, dharmadAsa puruSottama paramAtamA, pUrana Adi puruSa avicala tuhI, tohi namAyU~ satkabIra bacana / jAna / kSara OMkAra su kahata haiM, akSara sohaM nihaakSara svAsA rahita, tAhI ko mana Ana // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com pUchanta // 1 // visvAvIsa | sIsa // 2 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| tAhI ko mana Ana, rAta dina surata lagAvau / ApU Apa hi bIca, aura na sIsa namAvau / / so hi kabIra kathi kahata haiM, agama nigama kI sAkha / yehi bacana brahmajJAnakA, dharmadAsa cita rAkha // 11 // ohaM soM kAyA bhaI, sohaM soM mana hoya / nihaakSara svAsA bhaI, dharmadAsa bhala joya / / dharmadAsa bhala joya, baiMci mana taha~vA~ rAkhyo / kSara akSara hai eka, manakI duvidhA nAkhyau / jaba dasaiM eka hi eka, bhepa hai sabahi tumhAro / DAra pAta phala phUla, mUla so saba hi nihAro // 2 // zvAsA soM sohaMga bhayo, sohaM soM OMkAra / ohaM soM rrA bhayo, dharmani karahu bicAra / / dharmani karahu vicAra, ulaTi ghara apane Avo / ghaTa ghaTa brahma anUpa, samiTi kara tahA~ samAvo / jaba mana manI mile mana kera, damakI khabara kare bera bera / kahaiM kabIra dharmadAsa soM, ulaTe mera sumera // 3 // cAra veda ko bheda hai, gItA ko hai jIva / dharmadAsa lakha ApameM, to tero pIva // 4 // saba jogana ko joga hai, saba jJAnana ko jJAna / sarva siddhako siddha hai, tattva svarana ko dhyAna // 5 // brahma jJAna ko jApa hai, ajapA sohaM sAdha / paramahaMsa koi jAni hai, tAko matA agAdha // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] jJAma svarodaya / bheda svarodaya so lahai, samujhe sA~sa usA~sa / bhalI burI tAmeM lakhai, pavana surata parakAsa // 7 // dharmadAsa vacana / sataguru hama para dayA kari, diyo svarodaya jJAna / jabase yehI jAni pari, lAbha hoya kI hAni // 8 // satkabIra vacana / kahaiM kabIra suna dharmani, citavata ho jaga Isa / yehi vacana brahmajJAna ko, mAno bisbAvIsa / / 9 / / dharmadAsa vacana / dharmadAsa vinavai karajorI, sAhiba suniye vinatI morii| dama unamAna kaho samujhAI, kahA~se upajai kahA~ samAI // __satkabIra vcn| nisa vAsarakA yahi vistArA, chasau Age ikabIsa hajArA / jo yaha bheda rahe laulAI, sataguru mile to dehi batAI / / pAMca tatva Avai aru jAI, ghaTakA bheda kaho samujhAI / tatva tatva kA bheda hai nyArA, caMda suraja tAke saMga dhArA // sAta munI sAtoM vistArA, sAtoM bheda hai nyArA nyArA // pAMca tatva kA bheda gahIjai, deha unamAna sAdhanA kIjai / / sAdhe lahara samudra sanehA, saba sukha pAvai yA jama dehA / / mahinata kara rahe laulInA, tatva sanehI hoya na chiinaa| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya / pAMca tattvakA dhyAna ju karahI, prANa AtmA dhokhe na parahI / / pAMca tattva saba aMga samAnA, guna avaguna saba kahai bakhAnA / / sAkhI-pAMcoM tattva vicAriye, Adi anta TakasAra / kahaiM kabira soM bAMcahI, bhaujalameM kaDihAra // 10 // satkavIra vacana / iMgalA piMgalA supamanA, nADI tIna vicAra / dahine bA~ye sura cale, lakhai dhAranA dhAra // 1 // piMgalA dahine aMga hai, i~galA bAye hoya / suSamana inake bIca hai, jaba sura cAle doya // 2 // jaba sura cAle piMgalA, tA madhi sUraja vAsa / i~galA bA~ye aMga hai, candra karai parakAsa // 3 // udaya asta inako lakhai, niraguna sura gama bIdha / au pAvai tata barana ko, jaba ve hove sIdha / / 4 / / kahaiM kabIra dharmadAsa soM, thIra sUra pahicAna / thira kAraja ko candramA, cara kAraja ko bhAna // 5 // kRSNa pakSa jabahI lage, jAya milai tahA~ bhAna / zukla pakSa hai candra ko, yaha nizcaya kari jAna // 6 // maMgalavAra Aditya dina, aura zanIcara lIna / zubha kAraja ko milata haiM, sUraja ke dina tIna / / 7 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] jJAna svrody| somavAra zukra hi bhalo, budha vRhaspati dekha / candra yoga meM suphala haiM, kahaiM kabIra viveka // 8 // tithi aru vAra vicAra kari, dahine bA~ye aMga / rana jIte sAjana mile, thira kAraja parasaMga // 9 // kRSNa pakSa ke Adi hi, tIna dinA lauM bhAna / phira caMdA phira bhAna hai, phira caMdA phira bhAna // 10 // zukla pakSa ke Adi hi, tIna dinA lauM caMda / phira sUraja phira caMda hai, phira sUraja phira caMda // 11 // sUraja kI tithi meM cale, jo sUraja parakAsa / sukha dehI ko karata hai, lehI lAbha hulAsa // 12 // zukla pakSa caMdA cale, parivA lehu vicAra / phala AnaMda maMgala kare, dehI ko sukha sAra // 13 // kRSNa pakSa tithi meM calai, jo parivA ko caMda / hoya kleza pIr3A kachu, hAni tApa ke dvaMda // 14 // zukla pakSa tithi meM calai, jo parivA ko bhAna / hoya kleza pIDA kachu, kI dukha ki kachu hAna // 15 // prazna vicAra / Upara bA~yeM sAmane, sura bA~yeM ke saMga / jo pUcha sasi yoga meM, to nIko parasaMga // 16 // nIce pIche dAhine, svara sUraja ko rAja / jo koi pUcha Ayake, to samujho zubha kAja // 17 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| UMce sanamukha bAmahI, caMdra karai parakAsa / jo koi pUche Aya kari, to pAve sukha vAsa // 18 // dahine svara ke calata hI, pUcha bA~yeM aNg|| zukla pakSa nahiM vAra hai, to niSphala parasaMga // 19 // pUcha bA~yeM Aya ke, beThe dahinI ora / caMda cale sUraja nahIM, tina kAraja vidhakora // 20 // jo koi pUche Aya ke, baiThe dahine hAta / lagana vAra aru tithi mile, zubha kAraja hai jAta // 21 // jo caMdA meM svara calai, bA~ye pUcha kAja / tithi akSara aru vAra mile, saphala kAja hai sAja // 22 // jo sUraja meM svara calai, kahai dAhine Aya / lagana vAra aru tithi mile, to kAraja hai jAya // 23 // sAta pAMca nau tIna gaye, paMdraha aura pacIsa / kArya vacana akSara gine, bhAnu joga ko Isa // 24 // cAra ATha dvAdaza ginai, caudA solaha mIta / caMda joga ko milata hai, kahaiM kabIra jagajIta // 25 // lagna priikssaa| karaka meSa tUlA makara, cAroM caDhatI rAzi / sUraja ko cAroM mile, cara kAraja parakAza // 26 // mIna mithuna kanyA kahI, aura hu cauthI dhaMna / naSTa kAja ko suSamanA, muralI sura runajhuna // 27 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] jJAna svrody| vRzcika siMha vRSa kuMbha puni, bA~yeM svara ke saMga / caMdra yoga ko milata haiM, thira kAraja parasaMga // 28 // tattva parIkSA / cita apano asthira karai, nasikA Age naina / zvAsA dekhai dRSTi soM, taba pAve sukha caina // 29 // pAMca ghaDI pAMcoM cale, apanI apanI cAra // pAMca tatva calate mile, svara vica lehu nihAra // 30 // dharatI aru AkAza hai, aura tIsaro pauna / pAnI pAvaka pAMca ye, kare zvAsa meM gauna // 31 / / pRthvI tatta sohI cale, aru pIro raMga dekha / dvAdaza AMgula zvAsa meM, surati nirati kari dekha // 32 // Upara ko pAvaka cale, lAla raMga hai bheSa / cAra hi AMgula zvAsa meM, kahaiM kabIra vizeSa // 33 // nIce ko pAnI cale, zveta raMga hai tAsa / solaha AMgula zvAsa meM, hoya bhUpa abhyAsa // 34 // haro raMga hai vAyu ko, tirachA cAlai soya / ATha hi AMgula zvAsa meM, ranajita niramala joya // 35 // svara donoM pUrana cale, bAhira nahi parakAsa / zyAma raMga hai tAsako, soI tattva akAsa // 36 // jala pRthvI ke yoga meM, jo koi pUche bAta / sasi ghara meM jo svara calai, kahu kAraja vhai jAta // 37 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya | [ 8 ] soya / pAvaka aru AkAza puni, bAyaka lIjai jo koI pUchai Ayake, zubha kAraja nahi hoya ||38|| nA~hi / kI vidhi jala pRthvI thira kAja ko, cara kAraja ko agni vAyu cara kArya ko, dahine svara ke rogI kI pUche kora, baiThe caMda dharatI vAyu svara caleM, mare nahIM rogI ko parasaMga jo, bA~ye caMda baMdha sUraja calai, rogI bahate svara se Ayake, zUnya ora jo pUche parasaMga vaha, rogI zUnya ora se Aya ke, pUchai bahate to nizcaya kari jAniye, rogI ko nahi zvAsa / nAsa ||43|| zUnya ora soM Aya ke, pUchai paMkha / jete kAraja jagata ke, so saba saphala asaMkha ||44 || bahate svara soM Aya ke, jo pUche jete kAraja jagata ke ulaTa hoya bA~ye svara kai dAhine, jo koi pUrana pUchai pUrana ora hI, kAraja pUrana saMkrAnti lagna | soya / vara eka ko phala kahUM, tata mita jAnai kAla samaya soI lakhai, buro bhalo naga hoya // 47 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com pUchai jIvai jo nahi bahate mA~hi // 39 // ora / kora // 40 // Aya / nA~ya // 41 // jAya / ThaharAya || 42 // zuna ora / vidhi kora ||45 || hoya / soya ||46 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya | [ 9 ] saMkrAntI puni mepa vicAro, tA dina lagna su gharI nihAro // taba hI svara meM karahu vicArA, cale kauna so tatta nihArA / / jo bA~yeM svara pRthvI hoI, nIko tattva kahAvai soI // deza vRddhi au samaya batAvai, prajA sukhI au meha baraSAvai // cAro bahuta Dhora ko nipaje, naradehI ko sukha bahu upajai // jala cAlai bAMyeM. svara mAMhIM, dharati phalai au meha baraSAhIM // AnaMda maMgala soM jaga rahai, ju Aba tattva caMdA meM bahai || jala dharatI donoM zubha bhAI, satya kabIra ranajIta batAI || jala dharatI ko bheda hai, dharmani vicAra | agni vAyu aru nAma ko, abahI karahu tIna tatva kA karahu vicArA, svara meM jAkA bheda nihArA / lage meSa saMkrAntI jabahI, lagatI gharI vicAre tabahI // agni tatva jo svara meM cAle, roga doSa meM parajA hAlai // paDai kAla thoDA sA varaSai, deza bhaMga jo pAvaka dara || vAyu tatva cAlai svara saMgA, jaga meM mAna hoya kachu daMgA || ardha kAla thoDA sA bararSa, vAyu tattva jo svara meM tattva akAsa calai svara doI, meha na vara anna na paDe kAla tRNa upajai nAha, tacva AkAza hoya svara mAMhIM // karahu pasAra // 48 // darasai || hoI // caita ru mahinA mAgha meM, jabahI zuklapakSa tA dina lage, prAta bhorahi parivA ko lakhai, pRthvI hoya hoya samaya parajA sukhI, rAjA sukhI hoya | joya // 49 // parivA zvAsa meM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat asthAna / nidAna // 50 // www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| [10] nIra calai jo caMda meM, hoya samayakI jIta / meha varapai parajA sukhI, saMvata nIko mIta // 51 // pRthvI pAnI samAna hai, hove caMda asthAna | dahine svarameM jo calai, samayo samadama jAna // 52 // bhorahI suSamanA cale, rAja hoya utapAta / dekhana hArA vinasahI, aura kAla parajAta // 53 // rAja hoya utapAta puni, paDe kAla vizvAsa / meha nahIM parajA dukhI, hovai tattva akAsa // 54 // zvAsA meM pAvaka calai, paDai kAla jaba jAna / hoya roga parajA dukhI, ghaTai rAja ko mAna // 55 // bhaya kleza vhai deza meM, vigraha phala jovaMta / paDai kAla parajA dukhI, hoya vAyu ko taMta // 56 // saMkrAntI aura caita ko, dInho bheda batAya / jagata kAja abakahata hUM, caMda surajako nyAya / / 57 / / caMdrayoga ke kaary| yogAbhyAsa kIjiye mItA, auSadhi vADI kIjai prItA // dIkSA maMtra banija biyAjA, caMdrayoga thira baiThe rAjA // caMdrayoga meM asthira jAno, thira kAraja sabahI pahicAno // karai havelI chapara chavAve, bAga bagIcA guphA banAvai // hAkima jAya koTa para car3ha, caMdrayoga Asana paga dherai // satya kabIra yaha khoja batAvai, caMdrayoga thira kAja kahAvai // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] jJAna svrody| byAha dAna tIratha jo karai, bhUSana pahire ghara paga dharai / / bAMyeM svarameM yaha saba kIjai, pothI pustaka jo likhi lIjai // sAkhI-bAMye svara ke kAja yaha, so maiM diye batAya / dahine svarake kahata hUM, jJAna svarodaya mAMya // 58 // sUryayoga ke kaary| jo khAMDA kara liyA cAhai, jAke vairI Upara bAhai / yuddha bAda rana jItai soI, dahine svara meM cAle koI // bhojana kare kare asnAnA, maithuna karma bhAnu paradhAnA // yaha lekhai kIjai vyavahArA, gaja ghoDA vAhana hathiyArA // vidyA paDhe nahi yoga arAdhe, maMtra siddhi nahi dhyAna arAdhe / / vairI bhavana gavana jo kIjai, aura kAhu ko RNa jo dIjai // RNa kAhU pai jo tUM mAMga, viSa aru bhUta utArana lAgai // satya kabIra jagajIta vicArI, yaha cara karma bhAnu kI lArI // gamana priikssaa| cara kAraja ko bhAna hai, thira kAraja ko caMda / suSamana calata na cAliye, hoya taha kachu daMda // 59 // gAMva paraganA kheta puni, idhara udhara jo mIta / suSamana calata na cAliye, kahaiM kabIra jaga jIta // 60 // china bAMyeM china dAhine, soI suSamana jAna / DhIla lage vairI mile, hoya kAja kI hAna // 61 / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| [12] hoya kaleza pIDA kachu, jo kahe koI jAya / supamana calata na cAliye, kahaiM kabIra samujhAya // 62 // yoga karo suSamana calai, kI Atama ko dhyAna / aura kAja jo koi karai, to Avai kachu hAna // 63 // uttara pUraba mata cale, bAMye svara parakAsa / hAni hoya bahurai nahIM, nahi Avana kI Asa // 64 // dahine calata na cAliye, dakSiNa pazcima jAna / jo jAvai bahurai nahIM, hoya taha~ kachu hAna // 65 // dahine svara meM cAliye, uttara pUrava rAja / sukha saMpati AnaMda kare, sabai hoya zubha kAja // 66 // bAMyeM svara ke calata hI, dakSiNa pazcima deza / phala AnaMda maMgala karai, jo jAvai paradeza // 67 / / dahine sUraja bahi cale, dahino paga ju hoya / bAMye svara meM cAliye, vAmA paga dhara joya // 68 // vAmA paga pahile dhare, hoya caMda ke cAra / bAMyeM sura meM tIna Daga, dahinA pahile dhAra // 69 // dahine svara meM calata hI, dahine Daga bhara tIna / bAMce svara meM cAra Daga, bAMyeM kara paravIna ||70 // dahine setI Aya kara, bAMyeM pUcha koya / jo bAMyA svara baMdha hai, suphala kAja nahi hoya // 71 // bAMyeM svara te Aya ke, dahine pUcha koya / bhAnu baMdha caMdA calai, tabahI kAja nasAya / / 72 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 13 ] kAraja jo dahinA svara baMdha hai, teja vacana vAsoM kaho, manasA jaba svara bhItara ko lai, kAraja tAsoM yaha vAyaka kaho, manasA pUche pUrana pUchai pUrana pUchai jo dahino svara baMdha hai, kAraja jo baMdha bAMyo sUra hai, manasA java svara bAhira ko calai, taba koI pUche vAko aisA bhASiye, nahi kAraja vidhi pUrana pUchai 'caMda calAvai divasakUM, rAta calAvai pIvaiM nita hI sAdhana jo karai, umara pAMca ghaDI pAMcoM calai, soI daza zvAsA suSamana cale, tAhi bAMyeM karavaTa soiye, bAMyeM svara jala dahine svara bhojana kare, taba sukha pAvai bAyeM svara bhojana kare, dahine dina daza rogI so karai, Avai dahine svara jhADe phirai, bAMya~ jugatI kAyA sAdhiye, dInhA ATha pahara dahino calai, badale tIna varasa kAyA rahai, jIva kare solaha pahara jabahI cale, zvAsA yugala varSa kAyA rahai, pIche Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat hoya dahino vicAro roga la~gUse bheda jJAna svarodaya | koya | | hoya // 73 // nAhIM phira piMgalA rahanana koya | hoya // 74 // koya / hoya ||75 || toya | hoya // 76 // sUra bharapUra ||77|| hoya / loya // 78 // pIva / jIva // 79 // nIra / zarIra // 80 // gauna // 82 // mAMhi / nAMhi // 83 // www.umaragyanbhandar.com kAya / batAya // 81 // pauna / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya | [ 24 ] r tIna rAta aura tIna dina, cAlai sAta varSa kAyA rahai, pIche pAMca rAta au pAMca dinA, cAlai saMvatsara kAyA rahai, pIche dahino hai hai dahino dahino vhai hai bhAnukI jAya tana paMdraha dina nimadina calai, zvAsa Ayu jAna SamAsa kI, jIva solaha dina nizadina calai, zvAsa bhAnukI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat zvAsa | nAsa // 84 // zvAsa | nAsa // 85 // ora / chora || 86|| dina tana ika Ayu jAna eka mAsa kI, jIva jAya bIsa dina aru raina ko, ravi cAlai tIna mAsa kAyA rahai, phira haiM haiM jama eka mAsa jo rainadina bhAna dAhine satya kabIra yoM kahata haiM, nara jIveM dina nADI jo suSamana calai, pAMca pAMca ghaDI suSamana cale, taba hI nara mari " ghaDI suSamana cAra meM nahi caMdA nahi sUra hai, nAhIM mukha setI zvAsA calai, ghaDI cAra dinA ki ATha dinA, bAraha ke aise jo caMdA calai, Ayu jAna bar3ha rAta ko gavana baDi dina ko caMdA jo caleM, calai to nizcaya kari jAniye, prANa rAta calai svara caMdramA, dinako eka mAsa jo yauM calai, chaThaye mAsai kAla // 94 // sUraja bhAla / www.umaragyanbhandar.com ora / chora || 87|| sAra / mAra ||88 || hoya | doya // 89 // ThaharAya / jAya // 90 // bhAla | kAla // 91 // bIsa / Isa // 92 // sUra / dUra // 93 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] jJAna svarodaya / tIna rAta au tIna dinA, calai tatva AkAza / eka varasa kAyA rahai, phera kAla ke pAsa // 95 // nau bhRkuTi sAta zravaNa, pAMca tArako jAna / tIna nAka aru jIbha ika, kAla bheda pahicAna // 96 / / bheda gurusoM pAiye, guru bina lahai na jJAna / satya kabIra yoM kahata hai, dharmani suno sujAna // 97 // jaba sAdhU aise lakhai, chaThe mAsa hai kAla / Age te sAdhana kara, caiThi guphA tatakAla / / 98|| Upara kheMce dhyAna ko, prAna apAna milAya / uttama karai samAdhi ko, tAko kAla na khAya // 99 / / pavana piye jvAlA pacai, nAbhi tale karai rAha / merudaMDa ko pheri ke, vasai amarapura jAha // 100 // jahAM kAla pahuMce nahIM, jama kI hoya na trAsa / gagana maMDala meM jAyake, karo unamunI vAsa // 10 // nahIM kAla nahIM jAla hai, chUTe sakala saMtApa / hoya unamunI lIna mana, tahAM virAjai Apa // 102 // tInoM baMdha lagAya ke. pAMcoM vAya sAdha / suSamana mAraga vhai caleM, dekhe khela agAdha // 103 / / surati jAya zabdahi milai, jahAM hoya mana lIna / khecaribaMdha lagAya kari, puruSa Apa paravIna // 104 // Asana padma lagAya kari, mUla kamala ko bAMdha / merudaMDa ko pheri kari, surati gagana ko sAMdha // 105 / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya / [ 16 caMdra suraja dou sama karai, dRDha kara dhyAna lagAya / SaTa cakrana ko vedhi kari, zUnya zikhara ko jAya // 106 / / DaMgalA piMgalA sAdhike. sapamana meM karai vAsa / parama jyoti nahAM jhilamilai, pUjai mana vizvAsa // 107 // jina sAdhana Age kiyA, tAsoM saba kucha hoya / jaba cAhai jAvai tahAM, kAla bacAva soya // 108 // taruna avasthA yoga kare, baiTha rahai mana jIta / kAla bacAva sAdhako, anta samaya jama jIta / / 109 / / sadA ApameM lIna rahi, kari kari yogAbhyAsa / Avata dekha kAla jaba, gagana maMDala karai bAsa // 110 // samaya samaya sAdhana kara, rAkhe prANa caDhAya / pUrA yogI jAniye, tAko kAla na khAya // 111 / / pahile sAdhana nA kiyo, gagana maMDala * jAna / Avata dekhai kAla jaba, kahA karai ajJAna // 112 / / yoga dhyAna kIyA nahi, taruna avasthA mIta / Avata dekheM kAla jaba, kaise ke ve jIta // 113 // kAla jIta haMsA mile, zUnya maMDala asthAna / Age jina sAdhana kiyA, taruna avasthA jAna // 114 // kAlaavadhi bIta jaba, bhIta hi bhIta samAya / yogI prANa utArahI, lehi samAdhi lagAya // 115 // kAla jIti jagameM rahai, mRtyuka vyApai nA~hi / dasoM dvAra ko pherike, jaba cAhai taba jAMhi // 116 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] sUraja maMDala cIra ke, yogI satya zabda soI lahai, kRSNa pakSa ke madhya hI, dakSiNAyana pAvai pada rAjA hoya yogI kAyA choDi hai, rAja pAya satanAma bhajai, pUravalI yoga yukti pAvai bahu, dUsara mukta uttarAyaNa sUraja lakhai, zukla yogI kAyA tyAga hI, mukta hoya bahurai nahIM, bUMda samudra hi mili gaI, dakSiNAyana sUraja rahaiM, phira utarAyana Aya ke, donoM svarako sAdhike, zvAsAmeM bheda svarodaya pAya ke, saMgrAma jo rana Upara jAIe, jIta hoya hAre nahIM, durjana ko svara dAhino, jo koI pahile caDhi sakai, suSamana calata na cAliye, sIsa kaTAya ke bhAji ho, jJAna svarodaya / tyAge prANa / nikhAna // 117 // meM bhAna / pakSa ke yAmeM saMzaya nAMhi // 120 // janama khoja miTi jAya / dUjA nahi ThaharAya // 121 // rahai mAsa SaTa jAna / rahai mAsa paTa mAna || 122 || mana rAkha / tatra kAhUM soM bhAkha // 123 // parIkSA / nidAna // 118 // pahicAna | nidhAna // 119 // mA~hi / 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat dahine svara parakAsa : karai zatru ko nAsa // 124 // apano dahino kheta jIta hai hoya | soya // 125 // yuddha karana ko mIta / durjana kI hoya jIta // 126 // www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya | [ 18 ] jala pRthvI meM svara cale. suphala kAja donoM kareM, jo bA~yeM pRthvI calai, Apa paiThi dala peliye, suno kAna de vIra / kI pRthvI kI nIra // 127 // caDhi Avai koi bhUpa / bAta kahata hUM vAyu tatra jo yaha varjita hauM kahU~ jAya jo sUraja ko dina hoya // 130 // pAvaka aru AkAza tata, kachu kAma nA kIjiye, dahine svara ke calata hI, tIna pAMva Age dherai, bAMyeM svarake calata hI, vAma pA~va dhara cAra / vAtrA paga Agai dherai, hoya caMda ko vAra // 131 // dahine svarake calata hI, dahina pA~ca ghara tIna / bAMyeM svara ke cAra haiM, bA~ye kera pravIna // 132 // garbha parIkSA / gUpa // 128 // hoya / toya // 129 // koya / / gabhavatI ke garbha kI, jo koi pUche Aya / bAlaka hai kI bAlakI, jI kI mari jAya // 133 // dahine svara calata hI, jo koi pUche Aya / vAko bA~yA svara caleM, bAlaka vhai mari jAya // 134 // dahine svara ke calata hI, jo koi pUche baina | vAko dahinA svara caleM, bAlaka hoya sukha caina // 135 // bA~yeM svarake calata hI, Aya kahai jo koya | laDakI hoya jI nahIM, vAko dahino hoya // 136 // www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya / bA~yeM svara ke calata hI, jo koi pUcha bAta / vAko bA~yoM svara calai, beTI hoya, kusalAta // 137 / / donoM svara suSamana cale. kahai garbha kI Aya / garbha girai mAtA dukhI, kaSTa hoya mari jAya // 138 // tatva akAzU calata hI, jo koi pUcha bAta / chAyA hai bADai nahIM, peTa hi mAMhi bilAta // 139 // jo koi pUcha Aya ke, yAko garbha ki nAMhi / dahino vAko svara cale, sAdhe zvAsA mAMhi // 140 / / baMdha hi aura jo Aya ke, hita kara pUche koya / baMdha hi aura sagarbha ye, yahate svara nahi hoya // 141 / / caMdra aura jo Aya ke, taba pUche jo koya / caMdra aura to garabha hai, bahatA svara jo hoya // 142 // atha zvAsA parIkSA / iMgalA piMgalA suSamanA, nADI kahiye tIna / sUraja caMdra vicAra ke, rahai zvAsa lau lIna // 143 // jaise kachuA samiTi ke, Apa hi mAMhi samAya / aise jJAnI zvAsa meM, rahe surati lau lAya // 144 // zvAsA Apa vicAra ke, Ayu jAna nara loya / bIta jAya zvAsA jabai, tabahI mRtyuka hoya // 145 / / ikkIsa hajAra chaH sau cale, rAta divasa jo zvAsa / bIsA sau jIvai varaSa, hoya apana pau nAsa // 146 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya [20] akAla mRtyu jo koI mareM, hoya bhakta ke bhUta / bIta jAya zvAmA jau, taba Ave jama dUta || 147 // cArauM saMjama sAdhi ke, zvAsA yukti milAya / akAla mRtyu Avai nahIM, jIveM pUrI Aya // 148 // sUkSma bhojana kIjiye, rahiye rahanI soya / jala thoDAsA pIjiye, bahuta bola mata khoya // 149 // mokSa mukti phala cAhiye, tajo kAmanA kAma / mana kI icchA meTike, bhajo satya nija nAma // 150 // soraThA / dehAdhyAsa miTAya miTAya ke pAMcana ke taja karma / Apa hi Apa samAya ke chUTe jhUTha bharama // 151 // chUTe dRSTi deha kI, jaisI kahai taisI rahai / so tuma kUM kahi dIna, dharmadAsa yaha mukti hai // 152 // 1 sAkhI / deha mare jiva amara hai, pArabrahma hai soya / ajJAnI bhaTakata phire, lakhai so jJAnI hoya // 153 // deha nahIM to brahma hai, avinAsI niravAna / nita nyAro tUM deha sauM, deha karma saba jAna // 154 // Dolana bolana sovanA, bhojana karana ahAra / dukha sukha maithuna roga saba, garamI sIta nihAra // 155 // www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 21 ] jJAna svarodaya | jAti carana kula deha kI, mUrti sUrti ke nAma / upajai vinasai deha so, pAMca tattva ko gAma // 156 // pAvaka pAnI vAyu hai, dharatI aura akAsa / pAMca pacIsa guna tIna meM, Aya kiyo tahaM vAsa // / 157 / / ghaTa upAdhi soM jAniye, karata rahai utapAta / moha mAyA lapaTAta // 158 // nabha kI indriya kAna / kari vicAra pahicAna // 159 // indriya naina / sukha caina // 160 // kAma krodha aura lobha hai, jibhyA indriya nIra kI, nAsA indriya dharani kI, tvacA indriya vAyu kI, pAvaka inako sAdhe siddha jo, pada pAvai nidrA bhAi Alasa puni, bhUkha pyAsa jo hoya | satyakabIra pAMcau kahaiM, agni tacca so joya // 161 // rakta pIta kapha tIsaro, biMdu pasInA jAna / kahaiM kabIra prakRti ahai, pAnI so pahicAna || 162 || hADa cAma nADI kahUM, roma aura puni mAMsa / pRthvI kI prakRti ahai, aMta sabana ko nAsa // 163 // | bala karanA aru dhAvanA, prasarana karana saMkoca / deha bar3he so jAniye, vAyu tatra hai soca // 164 // kAma krodha aura lobha hai, moha puni ahaMkAra | tava akAza prakRti hai, nita nyAro tUM sAra || 165 || Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svarodaya / pAMca parcAsau eka hai, inako sakala mubhAva / nirvikAra to brahma hai, Apa apana meM pAva // 166 // nirvikAra nirlepa tUM, jAnahu deha vikAra / apanI deha jAno mati, yehi jJAna tatasAra // 167 // zastra chedI nahIM sakai, pAvaka sakai na jAra / mari mITai so tUM nahi, guru gama bheda nihAra // 168 // AMkha nAka jibhyA kahI, tvacA jAniye kAna / pAMcau indriya jJAna kI, jAnai jJAna sujAna // 169 // gudA liga mukha tIsarA, hAtha pAMva lakhi leha / pAMcau indriya karma kI, inahI meM saba deha // 170 // pRthvI hirade sthAna hai, gudA jAniye dvAra / pIro raMga pahicAniye, pAna khAna AhAra // 171 // tapata madhya pAvaka basai, naina jAniye dvAra / lAla raMga hai agni ko, lobha moha ahaMkAra // 172 // jala ko bAso bhAla hai, liMga jAniye dvAra / maithuna karma ahAra hai, dhoro raMga nihAra // 173 / / vAyu nAbhi meM basata hai, nAsa jAniye dvAra / haro raMga hai vAyu ko, gaMdha sugaMdha ahAra // 174 // akAsa sIsa meM basata hai, zravaNa jAniye dvAra / zabda hi zabda ahAra hai, tAko zyAma vicAra // 175 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] jJAna svarodaya / kAraNa sUkSama liMga hai, aise kahi asaphala / zarIra cAra so jAniye, maiM merI jar3a mUla / / 176 / / cita budhi mana ahaMkAra jo, antaHkarana ju ca ra / jJAna sabana so jAniye, kara kara tattva vicAra / / 177 / / zabda sparza aru rUpa rasa, kahiye gaMdha sarUpa / deha karma au vAsanA, eka hi hai nija rUpa / / 178 / / nirAkAra hai Adi tUM , acala nivAsI jIva / nirAlaMba nirabAna tUM, aja avinAsI sIva // 179 / / bAMyA koThA agnikA, dahinA jala parakAsa / mana hirade asthAna hai, pavana nAbhi meM vAsa // 18 // mUla kamala dala cAra ko, lAla paMkhurI raMga / girijA suta vAso kiyo, chasau jApa ika saMga // 181 / / ka~vala SaTU dala raMga piro, nAbhI tale saMbhAla / SaT sahasra tahAM jApa hai, brahma sAvitrI nAla // 182 / / aSTa paMkhurI ka~vala hai, lIla barana so nAla / hari lakSamI vAso kiyo, SaT sahasra japa mAla // 183 // anahada cakra hiradai basai, dvAdaza dala aru zveta / SaT sahasra tahAM jApa hai, siva zakti jahAM heta // 184 // SoDaza dala ko ka~vala hai, kaMTha vAsanA rUpa / jApa sahasra tahavAM japa, bheda lahai ati gUpa // 185 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| [24] agni cakra do dala kamala, trikuTI dhyAna anUpa / jApa sahasra tahavAM japai, pAvai jyoti sarUpa // 186 // sahasra dalana ko kamala hai, gagana maMDala meM vAsa / jApa sahasra tahavAM jau, teja puMja parakAsa // 187 // yogayukti karikhojile, surati nirati kari cInha / daza prakAra anahada baje, hoya jahAM laulInha // 188 // tIna baMdha nau nADikA, dasau vAyu ko jAna / prAna apAna samAna hai, aru kahiye UdAna // 189 // vyAna baMdha aru kirakirA, kUrma vAyu ko jIta / nAga dhanaMjaya devadata, dasau vAyu hai mIta // 19 // dasauM dvAra ko baMdha kari, uttama nAr3I tIna / iMgalA piMgalA suSamanA, keli kare paravIna // 191 // karate arapana nAma ko, tara gaye patita aneka / anahada dhuni ke bIca meM, dekhA khela aneka // 192 // pUraka karai kuMbhaka karai, recaka vAyu utAra / aise prANAyAma kara, sUkSama kIjai hAra // 193 // dharatI baMdha lagAya ke, dasauM bAyu ko roka / mastaka vAyu caDhAya ke, jAya amara pura loka // 194 // pAMcauM mudrA sAdhi ke, pAvai ghaTa kA bheda / nAr3I zikhara caDhAya ke, paTa cakrana ko cheda // 195 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25] jJAna svarodaya / yoga yukti so kIjiye, kara ajapA ko jApa / Apu hi Apa vicArike, parama tatva ko jJApa // 196 // sUdra vaizya yaha zarIra hai, brAhmaNa aru rajapUta / bUDhA bAlaka taruna nA, sadA brahma ika rUpa // 197 // kAyA mAyA jAniye, jIva brahma hai mIta / kAyA chUTe suratI miTe, parama tatva meM nIta // 198 // pApa puNya kI Asa tajo, tajahU mana asathApa / kAyA mAMhi vikAra taju, japahU ajapA jApa // 199 // Apa bhulAnA Apa meM, baMdhA Apahi Apa / jAko tUM DhUMDhata phirai, so tUM Apo Apa // 200 // icchA deha visAri ke, kyauM nahi hai nirvAsa / to tUM jIvanmukta hai, tajo mukti kI vAsa // 20 // pavana bhaye AkAsa te, agni vAyu soM hoya / pAvaka soM pAnI bhayo, pAnI dharatI soya // 202 // dharatI mITho svAda hai, khAra svAda so nIra / agni caraparo svAda hai, khATo svAda samIra // 203 / / khATo mITho caraparo, khAre prema na hoya / tabahI tattva vicAriye, cAra tattva meM soya // 204 // svAda bhinna aru raMga hai, aura batAI cAla / pAMca tatva kI parakha hai, sidha pAvai tatakAla // 205 / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna svrody| [26) trikonai pAvaka cale, dharatI to caurNg| zUnya svabhAva akAza ko, pAnI laMbo saMga // 206 / / agni tatva guNa tAmasI, rajaguna samajho vAyu / pRthvI nIra sato gunI, nabha ko asthira bhAya // 207 / / nIra cale jaba zvAsa meM, rana Upara caDha mIta / vairI ko sira kATike, ghara Avai rana jIta // 208 // pRthvI ke parakAsa meM, yuddha karai jo koya / do dala rahe barAbarI, hAra vAyu meM hoya // 209 // agni tatva ke calata hI, yuddha karane mati jAya / hAra hoya jIte nahIM, aru Ave tana ghAya // 210 // tattva akAsa meM jo cale, uhAM rahai jo jAya / rana mAMhIM kAyA taje, ghara nahIM dekhe Aya // 211 / / jala pRthvI ke yoga meM, garbha rahai jo pUta / vAyu tatva meM chokarI, aura sUta ko sUta // 212 / / pRthvI tatva meM garbha jo, bAlaka hoya so bhUpa / dhanavaMtA so jAniye, sundara hoya sarUpa // 213 / / agni tattva ke calata hI, garbha hi meM rahi jAya / garbha gira mAtA dukhI, hote hI mari jAya / / 214 // vAyu tattva sura dAhino, karai puruSa jo bhoga / garbha rahai jo tA samaya, tana Avai kachu roga // 215 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [27] jJAna svarodaya / Asana saMjama sAdha ke, dRSTi zvAsa ke mAMhi / tatva bheda taba hI mile, vina sAdhe kachu nAhi // 216 // Asana padma lagAya ke, eka barana nita saadh| baiThe soye Dolate, zvAsA hiradai rAdha / / 217 / / nAma nAsikA mAMhi kari, sohaM sohaM jApa / sohaM ajapA jApa hai, chUTe puna au pApa // 218 // meda svarodaya bahuta hai, sUkSama kahi samujhAya / tAko sumati vicAra le, apane mana cita lAya // 219 / / dharani Tarai girivara Tarai, dhUva Tarai suna mIta / jJAna svarodaya nA Tarai, kahaiM kabIra jaga jIna / 220 / / yoga yukti soM bhakti kari brahmajJAna dRDha hoya / Atama tattva vicAri ke, ajapA zvAsa samoya / / 221 / / jJAna svarodaya sAra hai, sataguru kahi samujhAya / jo jana jJAnI cita dharai, brahma rUpa ko pAya // 222 // kAyA ko nija bheda hai, dharmani suno sujAna / jJAna svarodaya khoji ke, yehi bacana paramAna // 223 // saba yogana ko yoga hai, saba graMthana ko mIta / saba yogana ko jJAna hai, satya kabIra yaha gIta // 224 // iti sadguru kabIra sAhiba kA jJAna svarodaya saMpUrNa // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svrody| -~*~zrIsataguru tuva caraNa para, zIza dharoM zata bAra / pavanasAra varNana karoM, motidAsa niradhAra // 1 // gurugama bheda vicArake, granthana kA mata dekha / motidAsa saMkSepa kahi, sAraMsAra vizeSa // 2 // nAr3I cAroM (saba) ATha sata, aura bahattara hajAra / sabako mUla jo nAmi hai, motidAsa niradhAra / / 3 / / saba nAr3ina meM mukhya dasa, dasa meM tIna vicAra / iDA piMgalA suSamanA, motidAsa traya sAra / / 4 // DerA ir3A su caMda sura, soI yamunA jAna / dahino piMgalA sUrya sura, gaMgA tAko mAna // 5 // donau svara sama sarasvatI, supamana kahiye soya / yahai triveNI spRSTiye, sarva pApa kSaya hoya // 6 // nAbhi kamaladala aSTa hai, pAMca tatva taha~ bAsa / pRthvI jala aru agni hai, vAyutattva AkAza / / 7 // phirata jIva saba dalanapara, dalapati bhinna subhAva / motidAsa varNana karoM, suno ziSya satabhAva // 8 // pUrva dalanapara jJAna mata, agni ju zuddha subhAya / krodha karata jiva jAniye, dakSiNa dala para jAya // 9 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [29] pavana svarodaya / naiRtya dala para jAya jiva, buddhi viveka prakAsa / pazcima dala para jAtahIM, hAMsI moda hulAsa // 10 // deza dizaMtara mana uDe, vAyavya dala jiva jAna / sama subhAva jiva karata haiM, uttara dala para Ana // 11 // rAjasa bhoga 'ju kAmanA, jiva kara dala IzAna / ika dalate dUje (dala) gavana, taba jiva sumaraNa dhyaan||12|| hoya udaya sUraja jabe, jIva pUrva dala jAya / pahile tareM te Upare, phera tare jo Aya / / 13 / / zvAsA tIsa AkAza kI, sATha bAyukI jAna / nabbe zvAsa jo agnikI, jala bIsA sau mAna // 14 // pRthvI tatva kI DeDha sau, zvAsA ko paramAna / sADhi cAra sau zvAsa puni, pAMca tattvakI jAna / / 15 / / ika dala para do bAra jiva, utara caDhe phira Aya / zvAsA nau sau hota haiM, motidAsa samujhAya // 16 / / yahi vidhi AThau dalana para, pherI jIva kraay| sAta sahasa do sau adhika, zvAsA calatI jAya // 17 // ATha jAma dala ATha pai, tIna bakhata jiva jAta / ikisa sahasra chai sau adhika, zvAsa calata dinarAta // 18 // nita zvAsA itanI cale, baDhatI cale na koya / bIsA sau varSe jiye, sAdha sAdhanA loya // 19 // krauDa byAnave calata haiM, ummara bhara kI zvAsa / gurumukha suna lakhi zAstrako, baraNI motIdAsa // 20 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svarodaya / [30] akAla mRtyu tana chUTahI, bhUta hoya bharamaMta / tAte sAdho sAdhanA, kahata vacana zruti saMta // 21 // thira dvAdaza maga aSTadaza, battisa sayana ma~jhAra / bhoga karata causaTha cale, motidAsa niradhAra // 22 // tAte ummara ghaTata hai, alpa mIca bica hoya / mana cAhe tabalaga jiye, sAdhana kare ju koya // 23 // Dero svara dina ko cale, dahino rAta calAva / deha roga vyApai nahIM, jIve pUrI Ava // 24 / / jhADe aru asnAna puni, bhojana kara parabIna / dahine svarake kAja ye, motidAsa kaha dInha // 25 // jala pIvana pezAba puni, bAMyeM svara ke mAMhiM / motidAsa yA rahana so, deharoga hoya nAhiM // 26 // zuklapakSa kI pratipadA, bhorahI caMdra calAva / Age DerI cAra Daga, paMdraha dina sukha pAva // 27 // kRSNapakSa parivA lage, sUraja lIje prAta / tIna pAMva dahine dhare, sukha paMdraha dina jAta // 28 // caMdravAra ko prAtahIM, uThata caMdra svara leya / bAMDa cAra Daga pahila dhari, nizivAsara sukha deya // 29 / / sUraja dina ko bhorahIM, uThatana sUrya calAva / pahile tina paga dAhine, rAtadinA sukha pAva // 30 // ItavAra maMgala kahoM, aura zanIcara vAra / sUrajake dina tIna ye, motidAsa niradhAra // 31 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] pavana svarodaya / somavAra budha zukra dina, aura bRhaspati pekha / caMdrayoga meM suphala ye, motIdAsa vizeSa // 32 // pare bRhaspati caMdra sura, tithi caMdA paramAna / sUraja svarameM zani ravi, maMgala bhorahi bhAna // 33 // zukla pakSa parivAM lage, tithi cAroM paramAna / phira ravi caMdA phira ravi, phira ravi iMdU jAna // 34 // kRSNapakSa ke Adi meM, tIna dinA ravi lekha / puni caMdA puni ravi sahI, puni caMdA ravi lekha // 35 // sUraja dina caMdA bahai, caMdA dina ravi hoya / tA dina vina lAge kachu, hAni tApa dukha hoya // 36 // parivA~ caMdA ko lage, sUraja pAve prAta / hAni tApa mRtyu kare, mata jAno kuzalAta // 37 // sUraja kI parivA~ jabe, caMda udaya jo hoya / vina lage tana mana dahe, zubha kAraja mati joya // 38 // tAte sAdhana kIjiye, le guruse upadeza / tana mana AnaMda so rahe, chUTe vighna kaleza // 39 // ruI gadelA mAMjha kI, battI jabara karaMda / dinako sUraja baMda kara, rAta caMdra kara baMda // 40 // gamana dAhine svara karo, pUraba uttara deza / pazcima dakSiNa caMdra svara, sukha saMpatti phala besa // 41 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svarodaya | [ 32 ] deha ko pUraba uttara caMdra svara, pazcima dakSiNa hogI hAnI tApa mRtyu, jAya bastara bhUSaNa pahiriye, byAha dAna kara rAjatilaka celA karo, bA~yeM svarakI gharakI nIMva ju DAriye, rahiye nava ghara mAMhiM / voye nAja ju khetameM, caMdrayoga zubha AhiM || 44 || auSadhi dIje yoga kara, bUTi kalpa kara koya / tAla kUpa khode kahU~, caMdrayoga maMtra sAdha pothI likho, vidyA thira kAraja jete sakala, caMdra yoga parasana bhojana maithunA, yuddha bAda kuMjala vAhana kAja de, dahine svara ke le bairI ghara jo jAiye, RRNa rAja darazako gauna kara, dahine uccATana aru vazikarana, mArana dahine svara ke kAja ye, AkarSana zubha aura ke mAMgana jo svarako sAdhe jo dhyAna hoya nAva baiTha jala pairiye, zAstra ziSya kara cara kAraja jete sakala, dahine suSamana calata na cAliye, yoga aura kArya barajata sakala, kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat svarake sUra | nUra // 42 // kara prIti / nIti // 43 // hoya // 45 // par3hAva | bhAva // 46 // saina | aina // 50 // mIta / viparIta // 51 // www.umaragyanbhandar.com byAja | | kAja // 47 // jAya / lAya // 48 // jaMtra | maMtra // 49 // || Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] pavana svarodaya / maithuna bhaya zrama marata meM, suSamana vittama hoya / sahaja kabahu~ cAle nahIM, motIdAsa bhala joya // 52 // caitra sudI parivA lage, prAta pRthvI jala dekha / Asana padma lagAiye, pazcima mukha kara pekha // 53 // bahu varaSA ru prajA sukhI, aru surabhikSa pradhAna / dahine pRthvI jala cale, madhyama sAla bakhAna // 54 // agnitatva tA dina cale, baraSA thorI hoya / Aga lage marahI par3e, annasu maha~gA joya // 55 // bAyu tatva A~dhI kare, varaSA sUkSama laag| mUsA TiDDI AvahIM, vAyu pIra sItAMga // 56 // jaga meM vigraha hoyamI, ana tRNa thorA jAna / saMvata bhara phala yoM kare, motIdAsa bakhAna / / 57 / / tatva akAza baraSA nahIM, marahI kAla paraMta / suSamana hai Apuna mare, parajA vighna anaMta // 58 / / joI parIkSA caitra kI, soI meSa saMkrAta / vAyu agni so niSTa haiM, jala pRthvI kusalAta // 59 // pRthvI pIta raMga baisa hai, AMgura bAraha jAna / cikano mITho svAda hai, pUraba dizA bakhAna // 60 // vipra varaNa jala tatva hai, AMgura sorA jAna / zveta raMga pazcima dizA, khAro svAda bakhAna // 61 / / agni lAla raMga caraparo, AMgura cAra pramAna / barana kSatrI dakSiNa dizA, motidAsa pahicAna // 62 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svarodaya / [34] haro vAyu uttara dizA, khATo svAda vicAra / AMgura ATha zUdra varaNa, motidAsa niradhAra // 63 / / doI svara jo calata haiM, bAhara kar3ha nA koya / karuvA svAda kAroM baraNa, tatva akAza hai soya // 64 // etavAra budhavAra ke, bhora pRthvI tatarAja / zukra maMgala prAtahI, agni tatvako sAja // 65 // vAyu tatva guruvAra ko, bhora hI rAja karata // somavArako prAta jala, motidAsa barapaMta // 66 // bhora zanIcara ke dinA, Avata tatva akAza / dUja vAyu nIje agni, phira jala pRthvI bAsa // 67 / / jauna tatva aru jAhi dina, bhora calata hai Aya / eka tatva ika 2 gharI, svara mahaM rAja karAya // 68 // prazna kare jo Ayake, tabahIM tatva vicAra / pRthvI tatvameM lAbha jhara, jala jaldI niradhAra // 69 // agni tattvameM hAni karu, niraphala kaho akAza / pahala tatvako samujhake, bhASo motIdAsa // 7 // (jo) koI pUche Ayake, (para)deza gaye kI bAta / bega Aya jala tatva kaho, pRthvI kaho kuzalAta // 71 / / vAyu tatva paradeza te, gayo aurahI deza / agni tatva bejAra kahu, akAza tatva mRtujeza // 72 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 35 ] pavana svarodaya / (jo) koI pUche Aya ke, rogI ko parasaMga / bahate sura jIve kaho, zUnya dizA mRtu bhaMga // 73 // pU~chata meM sura bahata ho, turata sunna ho jAya / Izvara jo rakSA kare, tau rogI mara jAya // 74 // pU~chata meM sura baMda ho, hAlahi pUraNa hoya / Izvara jo mArana cahe, rogI jIve soya // 75 / / corI vastu gaI kaLU, pUcha bahatI zvAsa / mile bastu vAsoM kaho, baraNI motIdAsa // 76 // biSayA jo viSahara Daso, bahate sura pUchaMta / biSa bhugatI jIve kaho, ba~da sura hoya maraMta // 77 // bahuta dinA te khabara nahi, paradezI kI pAya / pUche bahate sura kuzala, vighna baMda sura Aya // 78 // koI pUche Ayake, garbhavatI kI bAta / beTA hoi ke chokarI, mare ki raha kuzalAta // 79 / / pUchata Dero sura cale, kanyA garbha batAva / dahine surake calatahI, putra hoya satabhAva / / 80 // pUchata DerI bagala ho, dahino sura parakAza / putra hoya vAko kaho, mAtAko vhai nAza / / 81 / / prazna karata jala tatva ho, putra garbha meM jAna / bhUmi vAyu kanyA sahI, agni garbha ko hAni / / 82 // pUchata tatva akAza ho, maro garbha meM bAla / ke mAtA ko kaSTa ho, (ke) rahe garbha meM chAla // 83 / / EEEEEEEEEEEEEEEEE Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svrody| [36J pUMchata meM sura do bahe, garbha mAMhi yuga bhApa / zUnya dizA garbha zUnya kahu, motidAsa abhilASa // 84 / / RtuvaMtI jo snAna kara, puSya nakSatra jaba Aya / dahine sura triya bhogaI, bAMjha putra phala pAya // 85 // bAye sura rati kIjiye, to kanyA hoya bIra / jala pRthvI bIraja jame, aura na jAme nIra // 86 // dahino sura ho puruSa ko, Dero sura triya deha / jala pRthvImeM rati kare, bAMjha putra phala leha / / 87 / / nikasata zvAsA vija jame, thorI ummara hoya / zvAsa dehameM vija jame, baDI Ayu suna loya // 88 // akAza tatva meM bija jame, hotA mare bakhAna / vAyu taca yogI kaho, kI disaMtari jAna // 89 / / agni tattva rogI sahI, jIve thorI Ava / nIra tattva yaza bhogiyA, sAhU pRthvI pAva // 90 // yuddha karana koI cale, dahino sura cahi bAja / bAyeM phauja de zatrukI, laDe jIta zubha kAja // 11 // pakSa vAra tithi sUrya kI, pRthvI tatva le mIta / / dizA sUrya sura dAhino, eka anekana jIta // 12 // donoM Ani jure jaba, dahino sura jaba hoya / jo koI pahile laDeM, jIta tAsukI hoya // 9 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 37 ] pavana svarodaya / jo caMdA sura calata ho, to nija gahu talavAra / Avana dIje zatruko, ho jagameM yaza sAra // 94 // dUra yuddha ko caMdra sura, dizA pakSa tithi vAra / motidAsa jala tattva le, Dero Daga dhara vAra // 15 // kheta mAMjha jaba jAiye, sUraja sura le bIra / jIta hoya hAre nahIM, rahe phauja meM mIra // 16 // calate sura dizi Ayake, pUle calatI zvAsa / pUchanavAro jIti hai, hoya zatru kA nAza // 97 // baMda sUra dizi Ayake, baMdai sura pUchaMta / pUchanavAro hAri hai, ghare baiTha nihaciMta // 98 // UMce nIce sAmane, bA~ye pUche koya / cAra caMdra ghara jAniye, pUre akSara hoya // 99 // pIche nIce dAhine, tIna suraja ghara jAna / Une akSara vacanake, kAraja siddha bakhAna // 100 // zUnya dizA ho pUMchahI, pRthvI tatva jo hoya / ghAva lago kahu~ odrameM, yuddha prazna kare koya // 101 // pUMchata meM jala tattva hoya, lago pAMva meM ghAva / agni ghAva hRdaye kaho, motidAsa satabhAva // 102 // ghAva hAtha meM bhASiye, vAyu tatva ko dekha / sirameM ghAva ju jAniye, tatva akAza ko pekha // 103 / / zatru phauja nahi gheriye, dahine pUMche koya / sUrya sura kaho jIta hai, jAya laDo rana soya // 104 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svarodaya / [38] rAja rAva umarAva nara, laDana kheta meM jAya / pUMcha jinake nAma le, ko jIte rana mAMya / / 105 // pahala nAma le jIta kahu, cahate sura ko jAna / nAma pAchale hAra hai, zUnya dizAmeM mAna // 106 // koI pUche yuddhako, hoya nahIM kI bAta / jala sUraja sura yuddha hoya, pRthvI tattva kuzalAta // 107 // Une akSara sUrya sura, pUche jIta bakhAna / pUrA akSara caMdra sura, nihacai jIte mAna // 108 / / zvAsA nIcI calata meM, prazna kare jo Aya / jAtahi jIte zatruko, motidAsa satabhAya // 109 // Uradha zvAsA calata meM, pUchata hAra bakhAna / motidAsa bAsoM kaho, yuddha karana mata jAna // 110 / / koI bAta ko prazna kara, calate sura meM Aya / tAko kAraja suphala kahu, aphala zUnya sura pAya // 111 // nRpa guNajJa dhanavaMta pe, pAtasAha pai jAya / Une akSara nAmake, bheMTa mUrya sura jAya / / 112 // sUraja sura meM tIna Daga, Age dahino pAya / to sukhasaMpata bahu mile, motidAsa satabhAya // 113 / / pUre akSara nAma ke, bheMTa caMdra sura mA~ha / Age DerI cAra Daga, sukha saMpata phala pAha // 114 // baiTha sabhA meM vAda kara, vAdI dahino rAkha / ___ vAda jIta hAre nahIM, motidAsa satabhASa // 115 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [39] pavana svarodaya / dina Uge te sUrya sura, pahara eka ThaharaMta / to kuTuMba meM nAza hai, citta udAsa karaMta // 116 // doya pahara sUraja cale, hovai dhanako nAza / dhAma chuTe tIje pahara, baraNI motIdAsa // 117 // cAra pahara sura dAhino, deha roga mRtu hoya / pAMcai rAjabirodha hai, chaThe krodha ghara hoya // 118 // baira hoya sAte pahara, AThe tanakI hAni / tIna varSa kAyA rahe, divasaraina cala bhAna // 119 // doya rAta aru doya dina, sUraja sura bharapUra / doya baraSa kAyA rahai, phera rahe nahi nUra // 120 // tIna rAta dina tIna lauM, jo sUraja sura pekha / eka baraSa kAyA rahai, phera mRtyu gati lekha // 12 // sUraja sura dasa dina cale, chaThe mAsa mRtu hoya / dina ravi caMdA rAtako, eka mAsa mRtu soya // 122 // nisabAsara caMdA dinA, sUraja sura parakAza / palabhara caMdA nA cale, paMdraha dina mRtu bAsa // 123 // nau dina bhRkuTI nA lakhe, anahada ba~da dina sAta / sira dhara pahuMcA dIrgha lakha, pa~caya dina mara jAta // 124 // nAsAko mita tIna dina, rasanA mita dina eka / cAra gharI mita suSamanA, motidAsa avaseka // 125 // cale pahara bhara caMdramA, lAbha hoya AnaMda / caudaha ghari caMdA cale, to aneka sukhakaMda // 126 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavana svarodaya / [40] cAra ATha bAraha dinA, soraha bIsa bakhAna / itane dina caMdA cale, baDhatI Ava bakhAna // 127 // recaka pUraka kuMbhake, yoga kare jo koya / kAla bacAveM saMta so, motidAsa siddha hoya // 128 // Asana nidrA dRDha kare, anna jala thoro khAya / amI piye suramata cale, jJAna trikAlahi pAya // 129 // nIra pavana doI gahe, sukhapata biMda rakhAva / kAla kama dukha bhaya miTe, mana vAMchita phala pAva // 130 // pavana sAra nita pAThakara, sura mata nirakha calaMta / lachamI tina ke caraNa kI, dAsI hoya rahaMta // 131 // kAla yoginI Dara nahIM, bhadra yoga mata lekha / laganavAratithi mata gino, svaramata gahe vizeSa // 132 // tisa dinasvarakosamajhiye, nAsA dRSTi ramAya / motidAsa satra siddhi lahai, sakala vighna nasi jAya / / 133 // pavanasAra yaha graMtha hai, sUkSama kahyo vicAra / motidAsa baraNana kiyo, saba graMthana ko sAra // 134 // saMvata aThAraha sau gaye, sattAsI kI sAla / kAtika suda dUja tithi, caMdA vAra visAla // 135 / / tA dina pa~tha pUraNa bhayo, sataguru ke upadeza / laghu mati motIdAsane, kiyo graMtha paraveza // 136 // // iti zrI pavana svarodaya grantha samAptaH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva svarodaya / sarva zAstra ko sAra hai, cAra veda ko jIva / yaha mata samaya vicAri hai, tAhi mileMge pIva // 1 // pavana cale pAnI cale, au pRthvI cali jAya / tacca svarodaya nA cale, saMta lehi asthAya // 2 // zani vAsare dahanI nADI, kRSNa pakSa vizeSa / guru, soma vAsare bA~yI nADI, zukla pakSa vizeSa / meSa, siMha, dhana, tulA, mithuna aura kuMbha yecha rAzi sUrya - udayakI / vRSa, kanyA, vRzcika, makra, mIna aura karka ye cha rAzi caMdra - udayakI / saMkrAnti lagnaH - sUrya meM jo candramA bahai to azubha hai, aughaTa coTa hoya / aura karka, matra kI saMkrAnti meM sUrya bahai to aDhAI mAsa meM apanI mRtyu nizcaya jAniye | aura apane lagna meM saMkrAnti meM sUrya bahai to jauna kArya kIje so siddha hoya / atha vAra vicAraH - somavAra ko sUrya bahai to kachu cintA upajAvai | aura maMgalako candramA bahai to dhana kI hAni jAniye | budha ko sUrya bahai to saMgameM vigraha jAniye | jo pala 2 Upara ko svara badale, pramANa bhara na calai to aDhAI I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva svarodaya | [ 42 ] dina meM apanI mRtyu jAniye / yA kucha baDA DaMDaka lAge tAko sAdhana kahate haiM: "jo svara calai so dIjai pA~va, kahA karegA yama kA rAva / " sUrya vAsare candra azubha hai, candra vAsare sUrya azubha hai / atha candramA phala ( sthira ) ko vicAra :candramA meM gamana kIjai, kapar3A pahiriye, ma~tra kIjai, dharma kIjai, gar3ha-koTa nIMva dIjai, tAlAva baMdhAiye, ku~vA banavAiye, ghara baMdhAiye aura praveza kIjiye / atha sUrya phala :- vyApAra kIjai, bhojana kIjai, maithuna kIjai, ghoDA - hAthI savArI kIjai, nAva para caDhiye, samara kIjai / atha maMdAgni ko vicAra :- dahine svara meM bhojana kIjai, sUrya ko Upara deke soiye to ani baDhe / ' zazi sovai sUraja bhakha, ubhe na a~cavai nIra / kahaiM kabIra vA dAsako, nirmala hoya zarIra ' // 3 // atha yuddha ko vicAra:- jaba zatru para koU caDhai tatra dahine svara meM calai to zatru ko jItai / bA~ye svara meM hArai / cA~ye svara meM ghara soM nikase to zubha hoya / " donoM anI jure jabai, jo koi pUche Aya / tatra jehI svara calata hoya, te pUrA kahalAya ' // 4 // www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 43 ] tattva svarodaya / ___ jo pUre ghara pUche AI, jinakA nAma prathama jo leI; so jIta / aura sUne ghara pUche, prathama nAma leyaH so haarai| jehi tarapha zatru kA sainya hoya tAhi tarapha aMga rAkhai to apane sainyako ghAva na lage / aura zatruke sainyake tarapha ko apanA cale jo svara rAkhai te saradAra, usa tarapha kA koI ghAva na Ave / ____ atha deza bhedaH-pUrva, uttara candra dizA / pazcima, dakSiNa sUryadizA / tahAM yuddha ke samaya sUrya nADI calatI hoya to candramA kI dizA lIjai / aura candramA kI nADI calatI hoya to sUrya kI dizA lIjai / yaha vicAra dizA levai to jaya hovai aura pAMca asavAra-pacIsa asavAra ko jItai vizeSa / atha gamana bhedaH-sUrya nADI calatI hoya to candramA dizA jAya to zubha hai / aura jo svara calatA hoya usI dizA ko jAya to mArga meM vizeSa bhaya hoya, upadrava hoya / hara nADI ke cAra cAra lakSaNa :-dahine, Age, pIche calai to nizcaya ina ghara pUrNa sUrya rahatA hai / vA~ye, Age, u~ce, baiThe; ina ghara candra pUrNa rahatA hai / tAkA praznaH--candra svara calatA hoya aura candramA ko dina hoya to sukAla hoya / aura sUrya ghara meM pUche, sUrya hoya to zubha hoya / aru sUrya ghara hoya pUchai aru candramA hoya to kArya vilaMbase hoya / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva svarodaya / [ 44 ] atha pAMca tattva ko vicAra / prathama AkAza, dUje vAyu, tIje agni, cauthe jala aura pA~caveM pRthvI / jala tatva apane ko phala karatA hai| AkAza, vAyu aura agni dahine svara meM zubha dAyaka haiN| jala aura pRthvI bAye svara meM zubha haiM / satta bhAva ko zubha maMtra siddha hoya / atha tatva ko vicAra-AkAza tatvaH raMga kAro. svAda phIko, sabase judA aura sarva ke bIca meM rahatA hai / sarva karma kA nAza karatA hai aura mokSadAtA hai| tAke dhyAna ko maMtra, " OM Rs-ga-ha-sa~ namaH / " jApa eka hajAra 1000, mAlA kaatthkii| vAyu tattva lakSaNaH-raMga haro, rUpa bhayAnaka, svAda khaTTo, tirachA calatA hai| tAke dhyAna ko maMtra, "OM nmH|" jApa ATha hajAra 8000, mAlA sarva dhAtukI / jauMlauM dahine svara meM bAyu tatva bahai tabalaga maMtra jApa karai to zatru kA nAza hoy| ___agni tattva lakSaNa:-varNa kSatrI, raMga lAla, trikoNAkAra, svAda caraparA, Upara ko calatA hai| AMgula cAra pramANa / tAke dhyAna ko maMtra, " OM a~-ga-ra-ga namaH / " jApa eka hajAra 1000, mAlA guMjakI / jaba loM dahine svara meM tattva bahai tabaloM maMtra jApa kare to zatru kA nAza hoya / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] tattva svrody| jala tattva lakSaNa:-dahine svara meM, vAyu svara meM, varNa brAhmaNa, raMga zveta, golAkAra, svAda kaSAyalA, nIce ko calatA hai / AMgula solaha pramANa hai| tAke dhyAna ko maMtra, " OM ma~-ga nmH|" jApa solaha hajAra 16000 mAlA motI kii| jaba laga jala tattva bahai taba laga isa maMtra ko jApa karai to sarva kArya siddha hoya / pRthvI tattva lakSaNa:-varNa zUdra, raMga pIro, svAda mITho, cale sUdho, AMgula bAraha pramANa hai / tAke dhyAna ko maMtra, " OM -a-ga namaH / " sarva sukha ko dAtA hai / jApa bAraha hajAra 12000, mAlA rAma raja kI / jaba lauM bAyu svara meM pRthvI tattva bahai taba loM maMtra jApa kare, tAko phala samasta hai aru dhyAna vizeSate mohanabhoga mile| sarva roga kA nAza hoya / ___atha garbha vicAra:-rAtrike samaya zvAsa car3hAvai, bIja devai to garbha rahai / vizeSa vRddha avasthA loM jiye / aru zvAsa utaratemeM bIja deya to thoDI umara hoya / aura bhoga karate samayameM puruSako dahino svara hoya aru strIko Dero (baoNyo) svara hoya to kAmadevake samAna laDakA ho / aura puruSako Dero hoya, strI ko dahino hoya to putrI hoya / aru harahameza sUryameM vIja devai to putra hoya / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva svarodaya / [ 46 ] atha garbha tatva bheda:-vAyu tatva meM garbha rahai to jhUThA hoya, bAteM bahuta karai, bahuta phirai / teja tatvameM garbha rahai to rogI hoya / aura bhoga karate samaya pRthvI tatva hoya to bhAgyavAna putra hoya, bhogI hoya, dhanavAna hoya, dhairyavAna hoya / jala tattvameM bIja jame to rAjasI putra hoya / ____ atha garbha praznaH-jo koI pUchai ki isa strIke laDakA hogA yA laDakI to, jo sUrya calatA ho to laDakA hoya aura candra calatA hoya to laDakI hoya / atha kAla jAnane kA vicAra:-dina rAta sUrya bahai to tIna varSa kA yAra ( Ayu ) hai / do dina do rAta sUrya rahe to do varSa kA yAra hai| tIna dina tIna rAta sUrya bahai to eka varSa kA yAra hai| deza vicAra:-caitra vadi parivAko mukha pazcima karake baiThe, pAMca taccako vicAra kare / prAtaHkAla vAyu tatva hoya toM mUsA, TIDI Ave, pavana bahuta bahai, megha thoDA barapai, durbhikSa hoya / aura agni tattva hoya to agni pracaMDa hoya, yuddha bahuta hoya, megha thoDA barakhai, barAhI ko roga lage / pRthvI tatva hoya to megha barathai, rogakA nAza hoya, anna samasta banA rahe / jala tattva bahai to megha bahuta baraSA kare, manuSya AnaMda rahe, upadrava kA nAza hoya / AkAza tattva bahai to makarI pare, kAla pare, roga Ave / aMdara savA do Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 47 ] tattva svarodaya / ghaDI pUro svara mUMda rahai to Apako gAphila na raho cAhiye / jo gAphila rahai to nAza ho jaaygaa| atha kAla bacAve ko vicAra:-prathama anna kamatI khAya / phira recaka, pUraka, kuMbhaka kre| sUrya ko caMdrameM milAve, caMdra ko sUryameM milAvai; isI taraha pavana vaza kre| phira daza daravAjA baMdha karike pavana khIMca rAkhai pahara bhara to kAla na pAvai / cetanatAI rAkhi ke jaba kAla Avata dekhe taba zvAsa ko khIMca rAkhai to jaba loM cAhai taba loM jIyeM / zuklapakSa candramA ko| kRSNapakSa sUrya ko| jo zuklapakSa parivAko sUrya bahai to mitrakI hAni hoya, udAsI hoya / zuklapakSa parivAko candramA bahai to zubha hoya / kRSNapakSa parivA ko candramA bahai to azubha hoya / apano mRtyu Agama jAniye / sUrya bahai to zubha hai / kRSNapakSa parikhAko aura zukapakSa parivAko doI sura bahai to jo kArya kare so siddha hoya / sUrya ubhai akSara pUrA pada / candramA strI / sUrya puruSa / zuklapakSa Adi parivAko tIna dina candramAke, tIna dina sUrya ke, yaha kramase pUnoM lahai / kRSNapakSake parivAse tIna dina sUrya ke, phira tIna dina candramAke, ye kramase amAvAsyA lahai / itavAra, budhavArako pRthvI tattva bahatA hai| zukra, maMgalako agni tattva bahatA hai| bRhaspati ko vAyu tattva bahatA hai / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattva svarodaya [ 48 ] somavAra ko jala tatva bahatA hai| zanicarako AkAza tatva ghahatA hai| sUrya dizA hoya, sUryavAra hoya, sUrya kI tithi hoya, agni tattva vAyu tatva hoya aise lagna meM jo koI zApa deya so pUrA hoy| ____ candramA kI tithi hoya, candravAra hoya, candrapakSa hoya, candrasvara hoya, jala, pRthvI tattva hoya aise lagna meM AzISa deya to pUrI hoya / roga pramANa:-vAyu tattva meM vAyu hoya jaaniye| agni tattva meM pitta jAniye / jala tattva meM kapha jAniye / AkAza tattva meM mRtyu jAniye / zvAsa khIMcate meM prazna kare to siddha hoya / zvAsa utArate meM prazna kare to siddha na hoy| tattva na mile tAko vicAra:-aSTa kamalameM pAMca tatva kI bhAThI / sUrya ke dina candramA bahai to udAsI hoya / AkAza tattva zIzameM, agni tattva oThameM, vAyu tatva nAbhimeM, jAMghameM pRthvI tattva / aura jo kapha se galA saiMdhA hoya to donoM svara baMda kare to kapha phaTa jAya // // iti zrI tattva svarodaya grantha samAptaH / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha yog| durlabha yoga saMgrAma kaThina khAMDe kI dhArA / thAke zaMkara zeSa aura jiva kauna vicArA // sura nara muni jana pIra rahe saba bhaujala vArA / gurugama gahahi bicAra so utarai pArA // santoSI sama bhAva rahai nirvaira nirAsA / so jana utarai pAra kAla nahi kare vinAsA // nahi Age kI cAha pIche saMzaya nahi koii| ramai ju siMgInAda piyAnA de gata kahiye soI / / nA zatru nA mitra saMgama dUjA nahi koI / isa vidhi rahe sadAya saMta jana kahiye soI / / nA kAhU se neha dehI kA sukha nahi cAhai / sIta USNa sirapara sahai Adi aMta aisI niravAhai / / chAMDe sakala hi svAda mIThA aru khArA / indrI bhoga na karahI so yogI tatasArA / / ghara bana eko rIta rAcai nahiM bhaaii| kanaka kAminI tyAga rahe unamuni lau lAI // aisI rahanI jo rahe tAhi lehu pahicAnI / kahai sA~ca rahai kAcha so pyArA hai prAnI / / zabda sarotara kahai mithyA kabaha nahi bole| khoje pada nirabAna bana bana kAhe ko Dole // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durlabha yog| [5 ] AzA tRSNA chAMDa tajai saba jhUTha byauhArA / rahai niraMtara lAga so yogI tatasArA / / kAyA basa kare moha taje aru mamachA pIve / aisA avadhU jAna mare nahIM yuga yuga jIve // lAlaca lobha nivAra AtamA asthira lAvo / bAje anahada tUra nUra kA darazana pAvo / kUA bAvaDI bANa nA kara bAr3I baagaa| Asana maDhI masAna taje saba bAda vivAdA / / jaMtra maMtra TAnA Tumana jar3I bUTI nahiM jAne / avigati nAma arAdha aura mithyA kari jAne / / paraharu pAMca pacIsa doye taji ika pahicAne / sataguru ke paratApa aisI gati biralA jAne / / jAne vALU sukha nahi duHkha magana vhai gagana samAve / rahe niraMtara lAga tAte anabhe pada pAve / / yaha nija jJAna vicAra rahe unamuni lau lAI / kahai kabIra vicAra tahA~ kachu aMtara nAhIM / / sApa marai baMbI uThe, bina kara DamarU bAje / kahaiM kabIra jo viSa jIte, prAna paDe (to) sataguru lAje // guna gAye guna nA haTe, kaTe (na) nAma bina rog| sattanAma jAne binA, (kyauM) pAvai durlabha yoga / sAdhu sa~gata guru jJAna dhana, dhIraja dharma saMtoSa / sattanAma sumirana bhajana, yehI bhaktiko mokSa / // iti durlabha yoga saMpUrNa / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha grantha bar3A saMtoSa bodha / dharmadAsa vcn| dharmadAsa pUche cita lAI, tatvabheda kahiye samujhAI / kauna ture kai jojana dorA, bhAkho sAheba hama hai bhorA / tatvanako asthAna cinhAvo, bhinnabhinna kari mohe batAyo / vinaya karauM kIje prabhu dAyA, dharmadAsa gaha donoM paayaa| sataguru vacana / dharmani suno tattva byauhArA, nisa vAsara kA kahauM vicArA / lAla ture jojana paravAnA, musakI jojana DeDha sidhAnA / harai ture jojana doya jAI, pIrA jojana tIna calAI / haMsA jojana cArahi dhAI, phirake DaMDa tabe le aaii| mUla ka~vala hai teja ThikAnA, SaTdala tattva akAsa bakhAnA / kavala aSTadala hai tattva bAI, dvAdaza dalamauM pRthvI rahAI / SoDasa dala jala tatva bakhAnA, dharmadAsa gahi rAkhu ThikAnA / yaha vidhi pAMcoM Ave jAI, apani apani majala ke mAMI / pAMca ture ratha eka samArA, tA bhItara mana jIva pasArA / jIva paDA hai manake hAthA, nAca nacAveM rAbai sAthA / sAkhI-aSTa paMkhurI ko kaeNbala haiM, tehi bhItara jIvakA bAsa / tApara manako AsanA, napa ziSa tinake pAsa // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodh| [52 ] sura milAve caMda ko, caMda milAve sUra / yaha nija bheda vicArasoM, tAhai mile guru pUra // jAhai pavana para caMdA baseM, tehi nahi grAse kAla / no yaha bheda vicArahI, soI jauharI lAla // pAnImeM pAvaka baseM, ati dhana barSe megha / tInoM adhara akAsa haiM, kauna pavana ko thegha / mahimA hai vaha nAma kI, aina kahaM Apasa kInha / jo yaha bheda batAI haiM, sIsa arapa tehi dInha // dharmadAsa vacana / sAheba kahau bheda TakasArA, jehite jIvana hoya ubArA / navoM tatva ke bheda batAvau, sakala kAmanA mora miTAyau / pAMca tatva khela maidAnA, cAra tatva ve rahe ThikAnA / chai tatvanako bhojana ketA, jAke cInhe Agama cetaa| sataguru vcn| chaThaveM tatva . niraMjana nAUM, nayanana bIca basAyeU gAMUM / nAbhI kavala zabda uTha nAlA, nayanana bIca niraMjana kAlA / tAhi ka~valako nAma batAI, cAra baraNa hoya rUpa dikhaaii| lakhe zabda so jAneM bhedA, rAtA piyarA zyAma supedA / ka~vala eka bAnI hai cArI, baiTha niraMjana Asana maarii| sAvI-tAhe ka~vala ko choDake, kIjo zabda vicAra / pAMcoM tattva samhArahUM, utaro bhavajala pAra / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [53] bar3A saMtoSa bodh| caupaaii| chasaiM aura ikaIsa hajArA, yete nizadina damma sudhArA / tAko bhojana saba mila pAvai, jo sataguru yaha bheda batAe~ / bIsa sahastra pAMca deva pAI, tAko lekha kahauM samujhAI / prati deva pIche catura hajArA, sahastra jApa rahu chauM dhArA / soraha se meM bAkI rahaI, tAkara bheda haMsa koi gahahI / jApa aThotara jaba rahi jAI, tehi khana zabda hai surta milaaii| sATha samai bAraha caupAI, tatakhana haMsA loka kahAM jAI / sAkhI-jA dina kAla garAsahI, pagate kareM ujAra / ___bhAgI jIva caDha baiTheM, zabda ke kulupha ughAra // caupaaii| suSamana tatva kareM asavArI, tabahI kAlakI pahuMce dhArI / dharmadAsa vacana / / sAheba tinakA bheda batAI, jAte kAla chuvai nahi paaii| nau tatvana ko kahiye bhedA, eka eka ke kahau niSedA / sataguru vacana / nauM tatvana ko bheda batAUM, dvArA tinakA kahi smujhaauuN| vAyu tatvameM chUTe dehA, pavana maMDala meM jAya urehA / teja tatvameM kare payAnA, vajra zilAmeM jAya samAnA / akAsa tatva meM chUTe bhAI, tArAganameM jAya smaaii| dharatI tatva chUTe jehi dehA, jala jIvameM jAya sanehA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodha | [ 54 ] / / jala ke tatva chUTe jIva jAI, narakI deha dhare taba AI / suSamana tatva meM chUTe sarIra, pasu pakSI asa kahaiM kabIra / chai tatvana kA kahA vicArA, tIna tatvanako bheda ninArA / tIna tatvana ko bheda jo pAvaiM, nihacai haMsA loka sidhAvaiM / tIna tatva aba pragaTa batAI, jo bujhe so loka hi jAI / zabda tatva ko jAneM bhAI, surta tatva ko dhyAna lagAI | nirta tatva jAke ghaTa hoI, AvA gavana rahita tehi soI / nauM tatva kA kahA vicArA, dharmadAsa tuma karo samhArA / kaheu bheda tatvanako bAnI, chatra adhara hai nAma nisAnI / tIna bheda puruSa ke pAsA, choDe kAla jIvakI AsA / puruSa zabda hai sItala aMgA, tatva niHkSara ka~vala ke saMgA / Apa puruSa tehi piNDa na mAthA, puruSa zabdate dekho mAthA / kAyA mAMhi lagI eka nAlA, taha~vAM hauM niraMjana kAlA | tA sira Upara pAMjI lAge, tA caDha haMsA jaihaiM Age / seta haiM pIta ka~vala haiM rAtA, tIna tatva jIva saMga rahAtA / tAhi tatva ko bhAva sunAI, tIna rUpa tiya saMga rahAI / kAyA kheta jA haiM hama dInhA, kheta kamAI Agama cInhA / sapta paMkhurI ka~vala eka hoI, tAkara bheda kahauM maiM soI / ka~vala eka loka hai tInA, tIna loka dInhA pravInA / tAkara kAla gamya nahi kInhA / gaho zabda TakasAra / kahaiM kabIra dharmadAsa sauM, utaro bhavajala pAra || / cauthA loka adhara kahA~ cInhA, sAkhI - tIno loka vicAra kaiM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodha | [ 55 ] dharmadAsa vacana | paravAnA, tIna lokakA kaho ThikAnA / sAheba bacana kaho sataguru vacana / nidAnA / brahma loka liMga asthAnA, tAte utpati hoya viSNu loka nAbhI vistArA, zivakA loka hRdaya maMjhArA / cauthA loka adhara asthAnA, kahaiM kabIra maiM kahauM nidAnA / tAhi lokako dhyAna lagAveM, calate haMsa kAla nahi pAvaiM / sapta paMkhurI kahauM ThikAnA, dharmani vacana satyake mAnA / zravaNa doya paMkhurI bAnI, saba rasa leya sunai sukha mAnI / tIje nayana paMkhurI AnI, cauthe dUjA nayana bakhAnI / pAMcauM paMkhurI kahauM vicArA, rasanA zabda uThe ahaMkArA / chaThaveM paMkhurI IndrI jAno, utapati bindu lai DArai tAnI / sAte paMkhurI heTha batAvA, khoja ka~vala asthira ghara pAvA / paMkhurI sAta ka~vala haiM ekA, bhItara tAhai jIva mana ttekaa| tAhai ka~vala meM tAra lagAI, soI tAra kaha~ cInho bhAI / so vaha tAra adhara lai rAkhA, jo koI sAdhu hiradaya tAkA | tAhe tArakA bahuta pasArA, khaMDa brahmaMDa patAla samArA / tAhe tArameM DorI lAgI, viralA cInhai haMsa subhAgI / tAkara bhAva hai setahi aMgA, nAma niHkSara tAke saMgA / sAkhI - kabIra dharmadAsa niHkSara, gupta niHkSara nAma / kahaiM kabIra lakha pAvaiM, hoveM jIvako kAma || dharmadAsa vacana | sAheba kahau jIva kimi AvA, naradehI kaisai ke pAvA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodh| [56] sataguru vacana / pauna jIva brahmaMDa banAI, tA pIche nAbhI cali jAI / nayana nAsikA kInhau sAkhI, mUla ka~vala surta gahi rAkhI / cakSu jota tahAM barai masiyArA, hRdaya ka~vala brahmaMDa ma~jhArA / sAkhI-baiThata jIva jAyake, dvIpana kSetra maMjhAra / kahe kabIra dharmadAsasoM, aisA kInha vicAra / caupaaii| sIsa sa~vAra bAMha niramAI, kaMTha ka~vala mukha hRdaya banAI / tApara chava eka baraNa saMvArA, pauna jIvasoM bhau ujiyArA / ka~vala saMbuja au seta hai rAtA, nAbhI kInha sakala puni gaataa| tehi pIche doya khaMbha lagAI, raci kAyA puni jIva samAI / satya pauna puruSa ke svAMsA, sokInhoM jIvana saMga bAsA / tAko meda suno dharmadAsA, taula lehuM sattAIsa mAsA / china china pala pala Avai jAI, jIvako saMdhi lakhe nahi pAI / prathama gharI brahmaMDa rahAI, dUje gharI nAbhi cala jAI / sAkhI-tIje gharike bItatai, phira tahavA cala jAI / yaha vidhi rahanI jIvake, kaheM kabIra samujhAI // - dharmadAsa vacana / dayAvaMta prabhu aura batAI, chUTe haMsa kauna diza jAI / tauna ThAMva mohe dehI batAI, tahAM surta rAkhau ThaharAI / sataguru vcn|| sAkhI-uttara dizA hoya nikasaiM, adharahi baiThe jAya / so mAraga bAMkI hai, sataguru dehi lakhAya // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 57] bar3A saMtoSa bodh| dharmadAsa vcn| sAkhI-cAra khUTa dharati hai, ATha dizA hai pauna / sataguru kahau vicArakai, haMsAke diza kauna / / sataguru vacana / pazcima sUra kInha rahivAsA, pUraba caMda kInha pragAsA / dakSiNa dizA bATa nahi pAI, uttara dizA loka dikhAI / mAkhI-uttara ghATI utare, pAMjI baiThe jAya / tahAM te surta lagAveM, puruSa ke parase pAMya // dharatI akAza ke bAhirai, tahAM zabda niravAna / jahAM jIva caDha baiThe, kAla marma nahi jAna / caupaaii|| prathama haMsa sukhasAgara jAI, sukhasAgarameM darzana paaii| sukhasAgara ke yeha saMdesA, uDagaNa pAMtI lAge kaisA / haMsA paiTha kInha asnAnA, uge lilATa jo SoDasa bhAnA / lAgI Dora zabda kI nehA, asa pAMjI hai adhara videhA / lAgI Dora surtakI tArA, caDha haMsA pAMjI ujiyArA / caDha ke haMsa adhara so pekhA, haMsA ulaTa ThATa ko dekhA / bhala sAheba kInhe mohe dAyA, chUTe sakala moha au mAyA / puSpa mAha jasa bAsa samAnA, haMsA dharai puruSa imi dhyaanaa| ihavidha jIva amara ghara jAI, dharmadAsa suniyo cita lAI / dharmadAsa vacana / sataguru bheda satta maiM mAnA, dvIpa khaMDakA kahA ThikAnA / kAyA khaMDa kahI mohai bhAkhI, jAte jIva amara ghara rAkhI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodha | [ 58 ] sataguru vacana | bAnI, satavacana to hai kahauM bakhAnI / / khaMDa premahI / dharmadAsa bUjhA bhala prathamahI khaMDa zabda hai bhAI, dUje tIsara khaMDa surta niramayeU, cauthe pAMce khaMDa zIla hai bhAI, chaThaye khaMDa chimA sAtai khaMDa saMtoSa DiDhAvA, AThai khaMDa dayA samujhAvA / khaMDa bhakti kaha~ dInhA, dharmadAsa tuma nijake cInhA / ina khaMDana meM khelai koI, nivai haMsA lokako hoI / suno sAta dvIpanako nAU, bhinnabhinna ke kahi samujhAUM / vAyu tatva suna dharmani bAnI, pavana dvIpameM jAi samAnI / tatva akAza kahauM samujhAI, dvIpa sAgara meM jAi samAnI / agni tatva kA suniye bAnI, dvIpa agina meM jAi samAnI / dharatI tatva agama kachU hoI, dvIpa jalanidhi jAi samAI / teja tatva so bhASa sunAI, dvIpa zunya meM jAi samAI / jalako tatva kahauM vistArA, teha sukhasAgara dvopa apaaraa| suSamana tatva kahauM samujhAI, dvIpa adhara meM baiThe jAI / sAkhI - sAta dvIpa nau samAya / / khaMDa haiM, inameM rahe kahaiM kabIra dharmadAsa sauM, nice loka sidhAya // khaMDa nirta uTha dhAI | ThayeU / niramAI | dharmadAsa vacana | sAheba bheda kahau maiM jAnI, sAta vAra kahAMte AnI / sataguru vacana | dharmadAsa bUjha bhala nAgara, satasukRta tuma jJAna ujAgara / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [59] bar3A saMtoSa bodh| kahauM bheda suniyo cita lAI, caMda sUra dina vAra batAI / puruSa kaulameM sAtauM vArA, tAkA bheda kahauM TakasArA / sapta paMkhurI jaba bigasAI, sAtoM vAra jahAMte aaii| AgeM vAra kaulameM raheU, tAhaiM vAra te sAtauM kiyeU / soI kaulatai sAtauM vArA, nisa vAsara ko bhayo vicArA / sAkhI-maMjana kInho kaulako, cholana para gayA pAsa / tAte caMda sUra bhaye, pRthvI ko paragAsa / / caupaaii| pahile cholana jalanA rahiyA, tAte sUra teja anusariyA / suniyo caMda kera sitalAI, dharmadAsa maiM dehu batAI / sIMcau amI cholana puni jatrahI, sItala caMdA upajo tabahI / cholana cunI jo jharajhara parahI, nakSatra caMdramA saMgata karahI / yaha saba racanA kUrma hi dInhA, pIche dhyAna adharameM kInhA / rahai jAya kUrma ke peTA, dharmarAya tA ghara nahiM deTA / puruSa dInha utapati dharmarAI, dhAye kailarA kUrma so jAI / sAkhI-chIne mAthA nakhasoM, herina saba vistAra / mahAzUnya le gayeU, dharmarAya baTapAra // kUrma udarateM nIkaso, koina kInha vicAra / mUla bIja jaba pAvasa, bhaye kAla bariyAra // caupaaii| nikasI khAna veda rasa bAnI, caMda sUra au uDagaNa jAnI / sarva vistAra nikasa jaba AI, dharma jalanidhi rAkha chipAI / AdyA puruSa dInha paThavAI, Ada bhavAnI amRta lAI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodh| [60] aSTaMgI dekhA dharmarAI, tAsoM rati saMyoga banAI / AdyAke vidhi ziva murArI, matha jalanidhi herina jhArI / aSTaMgI te bhau vistArA, saba racanA yaha kInha hamArA / vinatI kUrma puruSa soM lAI, tuma suta sIsa hamAra chinAI / sAkhI-vacana tumhAre jAneU, rAkha zabda kI kAna / nIra jalanidhi soSake, meTata saba utapAna // caupaaii| chUcha udara aba bhayo hamArA, aho puruSa aba deho ahArA / bAnI puruSa udhara te kInhA, cAhau kUrma mAMga tuma lInhA / sAkhI-nA kachU bhojana cAhauM, nA kachU karauM ahAra / caMda sUra jaba pAi hauM, taba lehauM sira bhAra // caMda sUra cala Ai haiM, taba maiM karauM ahAra / caMda sUra pahuMce nahIM, taulauM lIlo saMsAra / caupaaii| puruSa vacana taba kahaiM vicArI, bhojana sUra pahara levo caarii| sasi bhojanakA kahauM vizeSA, cAri gharIko rAkha vizeSA / amRta chIna chIna tuma lehUM, pIche saMpUraNa kara dehUM / caMda teja dharmani imi hAnI, sUra teja jimi bahuta bakhAnI / kUrma puruSa vacanahi dekhA, gharI pahara ko bAMdheu lekhA / china au palaka DaMDa pravAnA, gharI pahara kA kahauM ThikAnA / SaT baphako pala eka hoI, SaT palako china jAnahu soI / daza chinakA eka DaMDa bakhAnA, doya DaMDa eka gharI pravAnA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [61] bar3A saMtoSa bodh| cAra gharI eka pahara vivekhA, cAra paharakA dina eka legvA / sAta vAra dunaittara AnA, yehi vidha pAkha bhayo pravAnA / doya pArakha eka mAsa bakhAnI, tIna caukaDI varSahi jAnI / Age dekho tAko lekhA, dharmadAsa aba kahauM vishekhaa| nisa vAsara puni hoya jabahI, kUrma ahAra sUra le tabahI / nisa caMdA puni kInha pragAsA, vAsara sUra kInha rahivAsA / amI caMdake peTa rahAI, tAkA lekha kahauM samujhAI / kUrma ahAra caMda imi lInhA, gharI gharI ghaTatI taba kInhA / pAkha dinA laga bhau paragAsA, pUraNa caMdA bhaye nivAsA / brata akhaMDita pUnau soI, yaha caukA kUma kara hoI / tAte vrata baMsa kahAM dInhA, aMsa bacAya jIva kara lInhA / yaha suna kUrma harSa mana AI, puruSa vacana jaba kahaiM samujhAI / dharmadAsa vacana / sAheba kaheu bheda hama pekhA, aba bhAkhau pavana kara lekhaa| pavana bheda mohi kahau samujhAI, vacana tumhAra hirade laulAI / kahavAM te yaha pavana uThAvA, disA bheda mohe kahi samujhAvA / tAhi pavana ke nAma bujhAI, tatta bheda moha deho btaaii| surta samhAra carana cita deI, sAheba mohe apana kara leI / sataguru vacana / dharmadAsa suna pavana na pAnI, kUrmake mukha pavana utapAnI / cAroM aura pavana uTha AvA, tAkara bheda koI nahi pAvA / kUrma mAtha maiM kahauM bakhAnI, sajjana saMta koI koI jAnI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodha ATha mAtha pRthvI soM mAthA tIna chIna le tAkA caudaha bhuvana adhara pavana soM jIva tAhe pavanakA jAneM [ 62 ] bhinnA, ATha disA bhaye tAkara cInhA / gayeU, dharmarAya tehi grAsana kiyeU / banAI, soI rUpa nara kera subhAI / utapAnI, caleu raMdhra so adhara samAnI / nAMU, karmaja kATa karai muktAU / tAhe pavana kA pArasa nAmA, hoya saMyoga uThe jaba kAmA / bAhera hoyake deha jagAI, uThai binda taba cala manasAI / ritu basaMta triyajA dina hoI, svAMti pavana pare pUrana soI / dharmadAsa tohe kahauM vicArA, zUnya parai so bheda ninArA / svAMtI pavana chuve nahiM pAvai, cinda akelA jo uTha dhAvai / tAte zUnya hoya puna joI, kahauM bheda cita rAkha samoI / tana tatva biMdo gaho joI, tAte bAMjha hoya puni soI / utapana pavana kahIM maiM soI, svAMtI pavana lai saMpuTa hoI / tauna nAma suna haMsA pAvaiM, kahaiM kabIra so loka sidhAvaiM / calata binda tInoM mukha dhAI, aragha nAma adhara hai caDha jAI / aDhAI akSara moM saMsArA, aradha nAma soM loka pasArA / tauna nAma haiM adhara nivAsA, kAyAteM bAhera parakAsA / / / sAkhI -dharana akAza ke bAhireM, jojana ATha pravAna | tahAM chatra tani rAkheU, haMsa kareM vizrAma || sATha kosake UparaiM, akaha nAma ninAra / utareM pAra | tahavAM dhyAna lagAvahI, haMsA // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 63 ] bar3A saMtoSa bodh| caupaaii| sataguru mile to bheda batAve, nAtauM yonI saMkaTa Avai / sAkhI-aMkura nAma vaha zabda hai, kInhA sakala pasAra / kahaiM kabIra dharmadAsa sauM, sunau bacana TakasAra / / caupaaii| rAI bhara hai vastu hamArI, ardha rAI asthUla sudhArI / lahara lahara vaha bhItara hoI, puruSa mUla nija jAnahu soI / una kahAM sauMpa dInha sira bhArA, vai jIvanakA kareM ubArA / bhAkhauM zabda pRthvI bhaharAI, phUTa akAza zabda hoya jAI / viSa bhAkhata jo chUTa zarIra, Avai loka asa kahaiM kabIra / tatva pravAna adhara hai dhAmA, tatva aMsa au ajra anAmA / tauMna nAma lai haMsa uDAI, chaTata piMDa kAla nahi paaii| mAgvI-pavana bheda maiM bhAkheU, kahyau bheda TakasAra / pacAsI pavana haiM bAhere, inamoM kAla pasAra / / pacAsI pavana ke bAherai, aca zabda nijasAra / dharmadAsa pratIta ke, sumarahu nAma hamAra / / caupaaii| sumara nAma au haMsa ubAro, nAma pAna au surta samhArau / sAkhI-dIjo apane baMsako, zabda karai samhAra / gupta nAma gahi rAkhahI, haMsa utArai pAra / / caupaaii| kahauM adhara tuma sunau ThikAnA, jAhe adhara moM jIva samAnA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bar3A saMtoSa bodh| [ 64] sAkhI-eka adhara hoya AvahI, eka adhara hoya jAya / eka adhara kara Asana, adharahi mAMhi samAya // adhara karai ghaTa Asana, piMDa jharokhe nIra / meM adalI kadalI basauM, dayA kSamA sarIra // ma dharmadAsa vacana / kaheu tatva mere mana mAnA, aba prabhu kahiye sutaM ThikAnA / kahAM surta ke utapana bhayeU, kahAM nita dUsara niramayaU / kaise ke ghaTa Ana samAnI, ho samartha mohi kaho bkhaanii| sute nita saMgama kimi bhayeU, pasu pakSI kaise niramayaU / sataguru vacana / mUla nAbhate zabda ucArA, phUTa nAla taba bhaye doU dhArA / svAtI pavana adhara so AI, sute nita saMga lAgA dhAI / tAkA bheda na koI pAI, pasu pakSI nala rahai samAI / pasu pakSI moM rata ho gayeU, surta bodha vaha zabda na gaheU / jo yaha zabda kA karai pasArA, sutaM nita lai karai samhArA / gahe zabda taba loka sidhAI, binA zabda pasu pakSI bhAI / binA zabda jimi ghaTa aMdhiyArA, china china tA kahaM kAla ahaaraa| zabda surta nita eka ThaurA, taba mukha vacana hoya kachu thoraa| agama tatva tuma mathau sarIra, nita nAma bhaye satya kabIra / nirta dharai zabda kI AsA, sute nAma tumaho dharmadAsA / surta nirta so bAMdhe nehA, pAvai nAma haMsa kI dehA / kathe jJAna bhAkheu TakasArA, dharmadAsa tuma karo vicArA / hama tuma kInha sakala pasArA, loga na mAnata mUDha gaMvArA / mathurA beThake zabda sunAI, dharmadAsa gahe sataguru pAI / // iti graMtha bar3A saMtoSabodha sampUrNa // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // satyanAma // -sadguru kabIra gorakha saMvAdagraMtha grbhaavli| kabIra vcn-caupaaii| kahaiM kabIra suno gorakha bhAI, indrI bAMdha mukti kina paaii| soi sAdhana karo gorakha aisA, jAsu miTe garbha kI trAsA / gorakha vcn| gorakha kahai suno prabhu more, maiM lAgata hu~ caraNa tuhAre / garbha saMdeza dayA kara kahije, Apana jAna bheda mohi dIje / kabora vacana / garbha saMdeza kahUM asthAI, lagana tattva saba jugata batAI / vAra tithi sabahi samujhAUM, yehi bheda koI virale pAUM / bUjhahu bheda garbha saMdezA, vAra tithikA kahuM upadezA / jaba jAmeM nArI garbha meM nIrU, soI tatva khojo kahaiM kabIru / vAra tithi lagana taba jAne, so pUrA jJAnI garbha bakhAne / soI pUcha garbhakA lekhA, pUrA guru jo kahaiM vivekhA / vinA jugata sabahi bahurAvA, phira phira garbhavAsameM AvA / lagana tatvakI jugata jo hoI, garbha saMdeza kahuM puni soI / kahaiM kabIra suna gorakha siddhA, garbhavAsa aise kara baMdhA / gorakha vacana / pUcha gorakha suno guru jJAnI, garbha saMdeza mohi kaho bakhAnI / kaho viveka batAvo mUlA, kaise baMdhe garbha asthUlA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha garbhAvali | [ 66 ] samAI / saMcArA | pAMca tatva kahAM te AI, kaise ghaTameM Ana tInoM guNa kA kahauM vicArA, kaise ghaTameM kInha bahuta guNa kAhete hoI, sakala bheda kahau samujhAI / kauna guNa nara hove zUrA, kauna guNa jJAnI hove pUrA | kauna guNa dhana hoya apArA, kauna guNa nahi Tike adhArA / kauna guNa hove chatra siMhAsana, kauna guNa hove bhabhuta ke Asana / kauna guNa hoya bhoga apArA, kauna guNa hoya biMda saMcArA / kauna guNa hoya nara dhRtArA, kauna guNa hoya cora ThagArA / jaMjAlI hoya kaunasu bhAI, kauna guNa saba mAMhi samAI / ruDa hoya kauna guNa jAnI, bahiro hoya so kaho bakhAnI / yuga joDa upaje nara kaisA, kaise pahire nArI ko bheSA / kaise namAve savanako mAthA, kaise jIva hoya anAthA / koTi dhanake kaho vyavahArA, dAlidrI hoya kauna vicArA | kauna pAlakhI baiThanahArA, kauna hoya uThAvanahArA / sakala bheda samujhAvo mohI, garbha saMdeza pUche maiM tohI / / / kabIra vacana | juktase pAMca tatva tIna guna pekho, sAta vAra jugata se paMdara tithi aura vAra milAvo, garbha saMdeza coTa nisAye guru lakhAve, jJAnI soI garbha samujhAve / ravi sanizvara maMgalavArA vAra tIna leho surakI dhArA / soma zukra aura buddha vicArA, vAra tInako caMdra siradArA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com dekho / pAvo / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [67 ] graMtha garbhAvali / guruvArako bheda ninyArA, dou vIra dou asavArA / jaisI tithi taisI sAhedI dehI, taiso phala prApti hohI / kRSNapakSa puruSa lgn| prathama punama kahI vicArA, vAra ravi jo Ave vArA / pRthvItatva sAhedI dehI, AkAsa sura lagana jo hohI / chatradhArI upaje niravAnA, cahu cakame cale jo AnA / aura tatva lagana jAya nirAsA, jame nahi nIra garbhameM AsA / parivA vAra caMdra zuddha dhAve, caMdralagana tatvaveriyAM Ave / kanyA dehI dhare zarIrA, rUpavaMta guna bahuta apArA / tithi dajo jo rahe samAI, aphala jAya jame nahi bhAI / bIja maMgalakA yehi bicArA, sUra cale jo jalakI dhArA / teja Aya jo sAhedI dehI, kare jJAna vAkuM konA ghhii| nAto prata jame nahi nIru, aphala jAya biMda kahe kabIru / buddha tIjakA ehI vicArA, caMdra cale pRthvI kI dhArA / kanyA hoya guna bahuta prakAsA, kuTuMba kare saba tAkI AzA / aura tatva jame nahi bhAI, koTa jatana kare jo koI / cautha gurukA ehI bicArA, doI vIra jo hoya asavArA / nara upaje jo sUrajakI dhArA, kanyA hoya caMdrakI lArA / jaiso lagana taisA phala hoI, nA dekhe koI bheda biloI / apane apane turI asavArA, jaisA jAvana jame tehi bArA / pAMcama zukrakA ehI vicArA, sUra cale jo jalatatvakI dhArA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha grbhaavli| [68 ] kanyA hoya koga tatva bujhe, pakara zastra raNamAMhI jhUjhe / jame nIra to yaha phala hoI, nahi to kaMdrapa jAya bigoI / chaTha zanizcarakA ehi bicArA, sUra cale jalatatvakI dhArA / nIca hoya ati dhanapata kahI, vo to hAtha uThAve nahI / nIra jame to yaha guna hoI, nA tau biMda jame nahi koI / sAtama ravikA karo bicArA, sUra cale jalatatva apArA / puruSa hoya tatvahIna tana hoI, marada hoya napuMsaka dehI / jo jala jame to hoyahI aisA, nAto kaMdrapa jame nahi kaisA / AThama tithi caMdrako vArA, jame kaMdrapa AkAzakI dhArA / bhitara chIje bAhera nahi Ave, garbha gale koI caina nahi pAve / tatva AkAzakA ehI vicArA, chIje kaMdrapa garbha maMjhArA / navamI maMgalakA ehI bicArA, cale sUraja tejakI dhArA / nara upaje jo bahata vikhyAtA. aTake jibhyA karata hai baataa| dhana dhAnya hoya ghara mAMhI, sabahI duniyAM karahi baDAI / jo upaje to aisA hoI, nA to kaMdrapa jAya bigoI / budha dasamIkA karo bicArA, caMdra cale vAyutatvakI dhArA / kanyA hoya nahi kare saMtoSA, kAma saMpUrNa hoya nahi aNgaa| jo jame to yaha phala hoI, nAto nIra jame nahi koI / guruvAra tithi ekAdazI hoI, aisI jugata pAve nahi koI / sura cale pRthvIkI dhArA, dhanavaMta nara hoya apArA / bahuta dravyakA lahe sukha bhArI, aisA dekho tatva bicArI / jo jame to yehI tatva jAme, nahi to niSphala jAya akAme / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha garbhAvali | | kaisA / [ 69 ] dvAdaza tithi aura bhRgu vArA, caMdra cale jo jalakI dhArA / kanyA hoya bahuta gunavaMtI, hove rUpa dhIraja hairaMtI / jame nIra to yehI phala hoI, nAto nIra jame nahi koI | teraza zanizcarakA ehI bicArA, caMdra sUra bahe eke lAga / jalatatva una beriyAM Ave, jAme pRthvI Ana samAve | puruSa hoya dhana bahuta apArA, rAjA raMka cale tehi lArA | jame nIra to hoI hai aisA, nA to kaMdrapa jame na caturdazI ravi dina hoI, sura cale pRthvI kI cora Thagake phAMsI DAre, pADe bATa manuSyahI kubudhi jAhI meM hoya apArA, bedaka laganakA ehI bicArA | soma amAsa bedaka hoI, tA dina saMga karo mata koI / jo kabu saMga kare jana koI, ke aMdhA ke niradhana hoii| sUra cale jalamadhakI dhArA, cora cugala hoya vaTapArA / ke ghara phore lokanako rAtI, ke niradhana ke Thagako saMghAtI / zukla pakSa zakti kI dehA, tAhi laganameM karo urehA / dhUra maMgala se parivA pekho, cale sUra pRthvIse dekho / puruSa hoya bahuta guna apArA, * deI / mAre / bahu jJAnI dhanavaMtA hoI, isa vidha jugata sAdho jo koI / nA to buMda jame nahi nIrU, aphala jAya asa kahe kabIrU / buddha bIja jame jo bhAI, caMdra cale sUraja kI deI / puruSa hoya jo jogako sAdhe, triyA ko puruSa nahi ArAdhe | binA tatva jame nahi nIrU, jo koi jJAnI dekha zarIrU / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha garbhAvali / 70 ] gurU nIjakA ehI vizerakhA, caMdra cale pRthvI saMga dekhaa| so kanyA pativaratA hoI, kASTa caDhe svAmI saMga soI / jAmana jame to yaha guna hoI, nA to bIja jame nahi koii| cautha zukra bedaka lagana soI, jame bIja doI sura bahaI / pRthvI sUra cale jo dhArA, hijarA hoya bahu rUpa apArA / pahare svAMga triyAkA soI, lagana tatta gahe bheda biloI / pAMcama zanizcara vedaka lagana hoI, lakhe bheda biralA jo koI / caMda sUra bahe ghara doI, le bIjaka taba Ana smoii| teja tatva pathyI ghara Ave, puruSa hoya dhanako sukha nA pAve / sila aMga hoya hIna kahAve, jala jame to yaha phala pAve / ravi chaTha doi hoya pUrA, jala pRthvI saMga uge mUrA / dhanavaMta nara hoya nara soI, dAna punya kare nA koI / mahA sUma kRpaNa kahAve, dharma punya parosa nA sohAve / jala jame to yaha guna hoI, nA to kaMdrapa jame na koI / sAtama soma eka saMga hoI, ehI bheda kachu kahA na jAI / pavana tatva cadra jo dhAve, tAma jala jo Ana smaave| vA kanyAkA karo bakhAnA, baranata lakSaNa nahi Ave baranA / jAvana jame to yaha phala jAnA, kalA ananta guna bahuta nidhaanaa| AThama maMgala karo bicArA, cale sUra vAyu kI dhArA / aSTa paMgalo upaje nara soI, inakI kubudhi ko varani sunAI / yA jAvanakA ehI bicArA, pUrA jJAnI kare nirabArA / budha navamI kA ehI vicArA, caMdra cale jo jala kI dhArA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [71] graMtha garbhAvali / padminI rUpa kanyA avatArA, guNavaMtI zIla sukha dhArA / bunda jame to yaha phala pAve, nA to kaMdrapa eLe jAve / guru dazamI kA ehI vicArA, dou lagana pracale jo dhArA / bAyu tatva sAhedI dehI, bAMjha hoya puruSakI dehI / jame bIja to ehI phala pAve, nA to mUrakha bIja gamAve / bhRgu agiyAraza kahie bhAI, cale tatva AkAzakuM jAI / caMdra cale kanyA tana hoI, puruSa sukha dekhe nahi koI / bAlarAMDa kahAve aisA, tatva AkAzakA ehI tamAzA / zira chatra vAke nahi Thahare, soLe zaNagAra kavu nahi pahire / zanizvara bArazakA ehI vicArA, cale sUra jo jalakI dhArA / niradhana puruSa hoya jo bhArI, annake kAraNa phire bhikhArI / ravi terasa bedaka lagana hoI, sUra cale jo jalakI dehI / caMdra subhAva dehI so hoI, medala rUpa avatare soI / jame bIja to yaha phala hoI, nA to bIja jame nahi koI / soma caudaza kA kaha bicArA, samajhe lagana tatva TakasArA / caMdra cale vAyukI dhArA, triyA upaje bAMjha avatArA / kaMdrapa jame to yaha phala hoI, nA to vIja jame nahi koI / rAtadivasa kI sAdhe rIta doI, bedaka lagana douke hoI / rUMDha muMDha upaje nara soI, budha punamakA budhavaMtA hoI / dou bundakA joDA soI, doU lagana tatva hai doI / dvija gurukA bahuta vidhAtA, AThama thAvara nIca malecchA / garbha saMdeza saMpUraNa hoI, aba hama barana sunAve soI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha garbhAvali | { 72 ] gorakha bacana / gorakha kahe suno prabhu more, maiM lAgata hUM carana tuhAre / agama bAta kaise kara jAnI, kina yaha kAyA kIna baMdhAnI / prathama kauna garbha meM AvA, kaise kara e piMDa baMdhAvA / kaise race garbha asthUlA, kaise baMdhyo garbhako mUlA / mose bheda kaho asthAI morA mana tabahI patiyAI / / kabIra bacana | / kahe kabIra suna gorakha siddhA, garbhavAsa aise kara baMdhyA / trikuTI tIra biMda asthAnA, meru DaMDa hoya kare piyAnA / lagana tatva hai unake pAsA, vehI garbhameM kare nivAsA | ziva zaktike vyApe kAmA, behe bAna mAMDe saMgrAmA / zivake biMda zaktiko nAdA, doU milake kAyA baMdA | ratiko kAma mAsAkI corI, yehI bidha mila mAyA jorI / samadariAva jIvakA bAsA, zvAsA tatva laI jAya una pAsA / pavana revati adharate Ave, mana jIva tava Ana samAve | jIva mana zvAsA ke saMgA, zvAsa cale tatva aMgA | baMkanAlakI rahA hoya Ave, yehi tridha garbhameM Ana samAve | kamala doya nArIke pAsA, nAbhakamala hoya jagameM bAsA / ziva zakti tahAM lahe nivAsA, tale jaTharA Upara jIva bAsA / sataguru mile chuDAve trAsA, nahiM to paDe kAlakI phAMsA | gorakha bacana | suniye svAmI garbha baMdhAnA, kaise kari hai haMsa piyAnA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [73 ] graMtha garbhAvali / kaise miTe jaTharakI trAsA, kauna nAma kahiye parakAzA / jaba jama roke saba asthAnA, kauna rahA hoya dehi piyAnA / amara loka kahAM hai bAsA, kahAM kare puruSa rahivAsA / sakala bheda mohi kaho batAI, nizcaya baMdahu tuhAre pAI / ___ kabIra bacana / sana gorakha ehI bheda apArA, bhalI bAtakA kIna bicaaraa| satagarukA hai bAhira bAsA, samajha sarUpa mahAparakAzA / aisA bheda pAve jo koI, jamapura kabahu na jAya bigoI / taba jama roke dasu duvArA, trikuTI taja haMsA hoya nyaaraa| abhe dubAra jaba guru lakhAve, vehI patha haMsA loka sidhAve / pavana revatI para hoya asavArA, pahuMce haMsA loka dubArA / gorakha bcn| dhana sataguru tumharI balihArI, hamarA jIva tuma lInha ubArI / guru machaMdara guru hama konA, jina ne joga dhyAna mohi diinaa| pavana sAgha kAyA meM rAkhA, muktapaMtha dikhAyo AkhA / tIna tatva mAMhIM saba koI jAne, jati siddha ke nAtha bakhAne / aba sataguru morA karo ubArA, maiM to saraNA lehUM tumhArA / kabIra bacana / aba hama tumakuM bheda batAI, deza moradhana meM janamo AI / jesalamera mAru maMjhArA, bhATIke ghara leho avatArA / jJAnI hoi hai nAma tumhArA, khojI hoi hai guru tumhArA / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhraMtha grbhvti| [74 ] phira Avo gujarAta ThikAnA, kAnu maMDala bhUma bNdhaanaa| jahAM hoi hai asthAna tumhArA, bahu jJAnakA tuma karo bicArA / ina dehIsaM samajhAva tohI. tamharo paMtha bicala saba jAI / tumharo bhekha cale saMsArA, tumhare jIvakA karo ubArA / tuma to viMda sAdhanA kInA, bhaga dekha tuma bahuta DarAnA / jAte garbhavAsameM AI, tumharo paMtha gaMma nahi pAI / gorakhake manameM asI AI, deha dho siMdhameM jAI / kSatrighara tuma ho abatArA, juktahI juktasu karo ubArA / gorakha bcn| sAkhI-kahe gorakha sataguru suno, maiM lehUM avatAra / phira hamakuM kaise milo, sataguru kaho vicAra / kabIra batrana / kahe kabIra khojata mile, tumahI haso apAra / khojI mana saMzaya pare, phira tumakuM bUjhe vicAra / / jaba tuma . hamakuM khojaho, phira deho dIdAra | khojIkA saMsA miTe, sahaje hoya ubAra / jesalameraM vAhI tare, bhATIkula rajapUta / . gujaradeza pAvana kiyo, jJAnI jJAna abadhUta / / baTaka bIjake mAMDameM, dekha bhayA mana thiir| : jana jJAnI saMzaya miTyA, sataguru mile kabIra / / - itizrI garbhAvali graMtha gorakha kabIra saMvAda saMpUrNa / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bI yazo Celeblu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com