Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda (15) anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamasaTIka anuvAda 15/1 upAzakadazA, aMtakRdazA anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-5-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 15 mAM che. AgamasUtra saTIka anuvAda 0 cAra aMgasUtro-saMpUrNa... -1- upAsakadazA - aMgasUtra-7-nA -2- aMtakRdazA - aMgasUtra-8 -3- anuttaropapAtika - aMgasUtra-9 -4- prazna vyAkaraNa - aMgasUtra-10 -- * -- ' - TAIpa seTIMga ~ zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 -- * - * - * -- -- mudraka HnavaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra 0 vaMdanA e mahAna AtmAne 0 vikrama saMvata-2061mAM phAgaNasuda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI cayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vArA cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vighnarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI RcakacaMdrasUrIzvarajI ma nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza: vaMdanA * O * g * d 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravrajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratna- pUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAdhaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi moklAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA presti saMgho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI 15 5.pU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI aThavAlAInsa jaina zve.mU.pU.saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mahApUjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRt 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sUcanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDalu, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 43 10. AgamasUtra saTIka anuvAda 48-prakAzano prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niyukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda'' evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA] sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. saTIka A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM anuvAda nathI. saMskRta ane / prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. payannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka payajJAono mULano anuvAda che. -- -- -- A hatI. Agama saMbaMdhI amArA 250 prakAzanonI yAdI -- -- --
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH | (7) upAsakadazAMga sUtra ja -25 ) 0 A bhAgamAM cAra Agamono samAveza karAyelo che. Agama-7 thI 10, aMgasUtromAM paNa teno krama-3 thI 10 ja che. A AgamonA prAkRta nAmo anukrame 'vAsanA saT, aMtaraDA , manuttarovavArasAmAM, papAvAra che. tene saMskRtamAM tathA vyavahAramAM anukrame A nAmothI oLakhavAmAM Ave che - upAsakadazA, aMtakRta dazA, anutaropAtika dazA ane praznavyAkaraNa. upAsakadazAMgamAM daza adhyayano che, temAM AnaMda Adi daza zrAvakonI bInA che, mukhyatve dharmakathAnuyogavALA A AgamamAM caraNakaraNAnuyoga paNa samAviSTa che. aMtakRt dazAMgamAM hAla upalabdha ATha vargo che. A ATha vargomAM kula 90adhyayano che. temAM jIvananA aMta samaye kevalI thaI siddha thanAra AtmAnI kathAo che. anusaropapAtika dazAMgamAM hAla upalabdha traNa vargo che. te traNenA kula-33adhyayano che. anuttaravimAne utpanna thanAra 33-zramaNonI kathAo che. prasta vyAkaraNAMgamAM-hAla daza adhyayano (ja mAtra) upalabdha che. temAM pAMca adhyayana AzravanA ane pAMca adhyayana saMvapnA che. sUtramAM tene be zrutaskaMdharUpa kahyA che, TIkAkAra kahe che ke te eka zrutaskaMdha rUpe rUDha che, tene Azrava ane saMvara be dvArarUpe paNa jaNAvela che. A cAre AgamonA mULa sUtrono pUrNa anuvAda to che ja. vivecanamAM TIkAnusArI vivecana" zabda ame pasaMda karyo che, temAM vRtti sAthe kavayitu anya saMdarbhonI noMdha paNa che ane vRttino anuvAda che, kemake A cAra AgamonI niyaMti, bhANa, cUrNi hovAno ullekha nathI, mAtra pravyAkaraNamAM jJAnavimalasUriskRta TIkA paNa che. ame vRtinA anuvAdamAM je bhAga choDI dIdhela che, tyAM * x * x * AvI nizAnI mUkela che, TIkApaddhati mujaba "vivecana" zabda lakhyo che, chatAM temAM zabdArthanI ja mukhyatA jovA maLe che, keTaluMka vivaraNa sUtrArthamAM AvI ja jAya che, tethI vivecanamAM punarukti na karavA, teTalAM anuvAda me. choDI dIdhA che. anuvAda tathA TIDAnusArI vivecana o prAyaH OMzAMtarathI upAsakadazAnI kaMIka vyAkhyA, zrI vardhamAnasvAmIne namIne karAI rahI che. [karuM chuM] upAsakadazA e sAtamuM aMga che. teno abhidhAnArtha ahIM A che :- 3NT * zramaNopAsaka, tenA saMbaMdhanA anuSThAnanI pratipAdikA sA - daza adhyayanarUpa, te upAsakadazA. *x* AnuM saMbaMdha, abhidheya, prayojana avargasAmarthyathI ja pratipAdita jANavI. teno avagama e zrotAone anaMtara prayojana che, papara prayojana ubhayane ApavanI prApti che. saMbaMdha zAstramAM be bhede jaNAya che * upAya, upeya bhAvalakSaNa ane guruparva kramalakSaNa. upAya-upeya bhAvalakSaNa, zAstranA aqI sAmarthyathI jaNAvyA. *x* guruparva kramalakSaNa saMbaMdha sAkSAt darzAvavAne mATe kahe che - huM adhyayana-1-"AnaMda" che. * sUtra-1 thI 4 :[1] te kALe, te samaye caMpAnagarI hatI, pUrNabhadra caitya hatu. : - ]i te kALe, te samaye AsudhamAM padhAryA. yAva4 jIbue papAsanA karatAM kahyuM - he bhaMte jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatuM sapAkhe chaThThI aMga jJAtAdharma kathAno A artha kahyo che, to bhaMte! sAtamA aMga upAsakadazAno zramaNa cAvata saMpAte zo artha kahyo che? he jaMbu! zramaNa yAvatuM saMpAte sAtamA upAsakadazA aMganA daza thaIno kahyA che - ]i - ANaMda, kAmadeva, yulanIpitA, surAdeva, gulazataka, kuMDakolika, saddAlapujha, mahAzataka, naMdinIpitA, zAlikIpitA. ] he bhaMte. jyAre zramaNa yAvatu saMpate upAsakadazAnA daza adhyayana kahyA che, to zramaNa bhagavaMte pahelA adhyayanamAM zuM kahyuM? * vivecana 1 thI 4 : te kALe ItyAdi badhuM jJAtAdharmanA pahelA adhyayana-vivaraNa anusAra jANavuM. vizeSa A 'mAne' ItyAdi rUpaka. AnaMda upAsaka kathana pratibaddha adhyayana 'AnaMda' kahevAya. ema badhe jANavuM. gAhAvaI-gAthApati. * sUtra-5 thI 7 : [5] he jaMbu! te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme nagara hatuM, tenI bahAra IzAna khUNAmAM dUtipalAzaka caitya hatuM, te vANijyagrAma nagaramAM jitay rAja hato. te gAme aAnaMda nAme dhanADhya yAvatu aparibhUta gAthApati raheto hato. te AnaMdanI cAra karoDa hiraNya nidAnamAM, cAra karoDa hiraNya vyApAramAM, [15/2]
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5 thI 7 cAra karoDa hiraNya dhana-dhAdimAM prayukta hatuM, daza hajAra gAyonuM eka vraja evA cAra vraja gokuLa hatA. te AnaMda gAthApatine zivAnaMdA nAme ahIna sAvat surUpA patnI hatI. je AnaMda gAthApatine ISTa ane tenI sAthe anukta, avita, ISTa zabda yAvat paMcavidha mAnuSI kAmabhogone anubhavatI vicaratI hatI. te vANijya grAmanI bahAra IzAna khUNAmAM kolAga nAme Rddha-stimita yAvat prAsAdIya saMniveza hatuM. kollAga saMnivezamAM AnaMda gAthApatinA ghaNAM mitra, jJAti, niSka, svajana, saMbaMdhI, parijana, Adya yAvat apabhUita rahetA hatA. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat padhAryA, padA nIkaLI, koNika rAjAnI mAphaka jitazatru rAjA nIkaLyo, yAvat pAse che. tyAre te AnaMda gAthApatie A vRttAMta jANyo ke zramaNa bhagavaMta yAvat vicare che. to mahAphaLa sAtat jAuM cAvat papAsuM. Ama vicArIne nhAI, zuddha pravezya yAvat alpa mahAI AbharaNathI alaMkRt zarIre potAnA gherathI nIkaLyo. nIkaLIne koraMTa puSpamALA yukta chatra dhAraNa karyuM, manuSya vargathI gherAIne page cAlato vANijyagrAma nagaranI madhyethI nIkaLyo, nIkaLIne dUtipalAza caitya, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Avyo. AvIne traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, karIne vaMdana, namaskAra karI sAvat papAse che. 19 [6] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre te mahA-moTI parpadAne cAvat dharma kahyo, paryAdA pAchI gaI, rAjA paNa nIkaLyo. [] tyAre AnaMda gAthapatie bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, samajI hRSTatuSTa thaIne kahyuM - bhagavan ! huM nigrantha pravacananI zraddhA ane ruci karuM chuM. bhaMte ! nigrantha pravacana ema ja che, tathya che, avitatha che, Icchita che, praticchita che, Icchita-praticchita che, jema tame kaho cho. ema kahIne - Apa devAnupiya pAse jema ghaNAM rAjA, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, zreSThI, senApati, sArthavAha Adi muMDa thaI gharathI nIkaLI dIkSA le che, tema huM te rIte kuMDa yAvat dIkSita thavA samartha nathI. paNa huM ApanI pAse pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata vALo bAra prakArano gRhidharma svIkArIza. yathAsukha-vilaMba na karo. vivecana-5 thI 7 : pavitthara - dhana, dhAnya, dvipada, catuSpadAdi vibhUti vistAra. vraja-gokuLa, dazagosAhasika-10,000 gAyonuM parimANa. sUtra-8 : tyAre AnaMda gAthApati zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse pahelA (1) sthUla prANAtipAtanuM pratyAkhyAna kare che. yAvajjIvana mATe, dvividha-trividhe mana, vacana, kAyA vaDe karuM nahIM, karAvuM nahIM. (2) tyArapachI sthUla mRSAvAdanuM pratyAkhyAna upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda kare che mAvajIvana mATe dvividha, trividhe-mana, vacana, kAyAthI jAva jIvane mATe karuM nahIM - karAvuM nahIM. (3) tyArapachI sthUla adattAdAnane paccakhe che, jAvajIva dvividha, trividhe-mana, vacana, kAyAthI karuM nahIM - karAvuM nahIM. (4) tyArapachI, svadArAsaMtoSa parimANa kare che eka zivAnaMdAbhAcaryAne choDIne maithunavidhino tyAga. 20 - tyArapachI IcchAvidhi-parimANa karato hiraNya-suvarNa vidhi parimANa kare che, cAra koDI nidhAnamAM, cAra koDI vyApAramAM, cAra koDI pavistara hiraNyasuvarNa vidhi sivAyanA suvarNa hiraNyano tyAga. pachI rAtuSpada vidhi parimANa kare che. cAra vrajane choDIne sarve catuSpadano tyAga. pachI kSetra-vAstuvidhi parimANa kare che - 500 haLathI kheDI zakAya teTalI bhUmi sivAyanA kSetravAstuno tyAga. pachI zakaTa vidhi parimANa kare che - dezAMtara gamana mATe 500 gADAM ane saMvAhanIya 500 gADAM karatA vadhAre gADAMno tyAga. pachI vahANa vidhi parimANa kare che, dezAMtara gamana yogya cAra ane sAMvAhanika cAra vahANo sivAyanA bAkInA vahANono tyAga karuM chuM. tyArapachI upabhoga-pariMbhoga vidhinuM pratyAkhyAna karatAM galuchaNAvidhi parimANa kare che, eka gaMdha kacAyika sivAya bAkInA AMgaluMchaNAno tyAga. pachI daMtadhAvana vidhinuM parimANa karuM chuM. eka A yaSThimadhu sivAyanA dAMtaNano tyAga. pachI phala vidhi parimANa karuM chuM, eka madhura AmaLA sivAyanA phaLano tyAga. pachI abhyagana vidhi parimANa karuM chuM . zatAka, sahasapAka tela sivAyanA ancaMganano tyAga. pachI udvaitanA vidhinuM parimANa karuM chuM - eka sugaMdhI gaMdhacUrNa sivAyanA udghatakano tyAga. pachI snAnavidhinuM parimANa karyuM chuM - ATha auTrika ghaDAM pANIthI vizeSa snAnano tyAga pachI vastravidhi parimANa karuM chuM. eka mayugala sivAyanA vastrano tyAga. pachI vilepana vidhi parimANa karuM chuM. aga-phuMkuma-caMdanAdi sivAyanA vilepanano tyAga. pachI puSpavidhi parimANa karuM chuM. eka zuddha padma ane mAlatIpuSpa mALA sivAyanA puSpono tyAga. pachI AbharaNa vidhi parimANa karuM chuM - komaLa karNeyaka ane nAmanI vITI sivAyanA AbharaNono tyAga. pachI dhUpanidhi parimANa karuM chuM - agaru, turaka dhUpAdi sivAyanA dhUpano tyAga. pachI bhojanavidhi parimANa karato yavidhi parimANa kare che - eka kASThapeya sivAyanA peyano tyAga, pachI bhakSyavidhi parimANa kare che, eka dhRtapUrNa-khAMDakhAdha sivAyanI bhakSyavidhino tyAga, pachI odanavidhi parimANa karuM chuM - eka kalamazAli sivAyanA audanano tyAga. pachI sUpavidhi paccakkhANa karuM chuM - vaTANA, maganA supa sivAyanA sUpano tyAga, pachI dhRtatidhi parimANa karuM chuM - zaradaRtu saMbaMdhI gAyanuM ghI, sivAyanA ghIno tyAga. pachI zAkavidhi parimANa kare che vastu, svastika, maMDukkiya sivAyanA zAkano tyAga, pachI mAdhukara vidhi parimANa kare che .
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/8 22 pAkamAdhura sivAyanA mAdhurakano tyAga. pachI jamaNa vidhinuM parimANa kare che - sedhANDa, dAlikApta sivAyanI jamaNa vidhino tyAga. pachI pANIvidhinuM parimANa kare che . eka aMtarikSAdaka sivAyanI pANIno bhAga. pachI mukhavAsa vidhi pamiANa kare che . paMca saugaMdhika tAMbula sivAyanA mukhavAsano tyAga tyArapachI cAra prakAranA anarthadaMDano tyAga karuM chuM - aApaNAnAcarita, pramAdAcarita, hiMcapadAna, pApakarmopadeza. * vivecana-8 : taUCHthA - ANavatAdimAM prathama, dhUna - rasaviSaya, navajIvAe - jayAM sudhI je pratijJAmAM prANadhAraNa thAya tyAM sudhI. duvihaM - karavuM, karAvavuM be bhedathI. tiviheNa-mana Adi vaDe. kAyasa-kAyA vaDe. * x - sthUla mRSAvAda-tIvra saMklezathI tIvra saMklezanuM utpAdaka. adattAdAna-corI. svadAra saMtoSa - svapanImAM saMtuSTi tenuM parimANa * ghaNI panIono saMkSepa karavo. kaI rIte ? maithuna AcaryuM nahIM. kaI ? potAnI patnI zivAnaMdA sAthe ja. * x - | hiraNa-cAMdI, suvarNa-sonuM, vidhi-prakAra - x * mavazeSa - tenAthI vadhArAnuM, e badhe jANavuM. chevantha - ahIM kSetra e ja vastu, bIjA graMthamAM kSetra ane vAstu kahe che. niyattA - bhUmi parimANa vizeSa, tenAthI tivartana. - x - sittaf - dezAMtara gamana prayojanavALA, tenA sivAyanA saMvAhana-phogAdithI tRNa, kASTha, dhAnyAdinuM gherathI lAvavuM, tene mATe prayukta sAMvAhana. - x - uvabhoga - vAraMvAra jovAya bhavana, vasana, vanitAdiparibhoga-eka vakhata sevAya che - AhAra, kusuma, vilepanAdi. - x - ullaNiya-nAna jaLathI bhInAM zarIranuM jaLa luMchavAnuM vastra, gaMdha-kASAyika-gaMdha praghAna kapAyaraMgI vastra. detavaNadAMtanA melane kADhanAra kASTha, allalaTTImahueNa-AdrayaSTImadhu vaDe. khIrAmalaya-kSIra jevA madhura AmaLA. kathA - so dravya ke so ukALA vaDe je pakAvAya te zatapAka. gaMgharu eNa-gaMdha-upala, kuSThAdinuM cUrNa athavA gaMdhayukta ghauMnuM cUrNa. ukriya-moTuM mATInuM vAsaNa, bahu moTA ke nAnA nahIM tevA ucita pramANavALA. khomajuyalakapAsanuM vastra yugala. garu-gaMdha dravya vizeSa. suddha pauma-zuddha paThA, bIjA puSpo sivAyanuM kamaLa. mAIkusuma dAma - jAti puSpamALA. mRSTa-ciprarahita, nAmamudanAmAMkita mudrA. - X -- pendravihi * peya AhAra prakAra, kapenja-maga AdinuM jUSa athavA ghIthI taLela cokhAnI peyA, bhakakha-kaThora ane vizada sAhAra yogya dravya, ahIM te pakavAnna arthamAM che. ghayapuNa-ghevara. khaMDakhaja-khaMDalipta khAdha, - x * sUva-dALanuM osAmaNa, kalAya-caNAnA AkAranuM dhAnya vizeSa, vaTANA, sAraieNa goghayamaMDalazarakAla utpanna, gAyanuM ghI. sAga-zAka, pAlaMka-vallIphaLa vizeSa. mAhuka-akhtarasa sivAyanuM. jemaNa - vaDAM, pUraNAdi. sehaMbala saMghAmya-pakava thayA pachI khaTAzano saMskAra, dAlikAmya-dALanA khATA vaDAM. aMtalikhodaya-AkAzamAMthI paDatuM jaLa. upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda paMcasaugaMdhika - elacI, lavIMga, kapUra, kakakola, jAIphaLavALA sugaMdhI dravya yukta. aNaphAdaMDa-anartha arthAt dharma, artha, kAma sivAyano daMDa. apamAna-Ad, raudrarUpa, Acarita-Asevita. pramAda-vikathArUpa - tela vagerenA pAtrane na DhAMkavuM. hiMsa-hiMsAkArI, pradAna-bIjAne ApavuM. pApakarmopadeza-khetara kheDo vagere. * sUtra-9 : ahIM, he AnaMda ! ema saMbodhIne zramaNa bhagavAna mahAvIre AnaMda zrAvakane Ama kahyuM - he AnaMda ! jeNe jIva-jIvane jaNA che cAvatuM anatikamaNIya che evA zrAvake samyakatvanA pradhAna pAMca aticAra jANavA paNa AcaravA nahIM - zaMkA, kAMhya, vizisidha, parapAkhaMDapasaMsA, parapAkhaMDasaMdva. pachI pula prANAtipAta viramaNanA pAMca sthUla aticAro jANavA paNa na AcaravA - baMdha, vadha, chaviccheda, atibhAra, bhatapAna vyavacheda. pachI skUla mRSAvAda viramaNanA pAMca aticAra jANavA paNa AcaravA nahIM - sahasAabhyAkhyAna, rahasAbhyAkhyAna, svadArAmaMgabheda, mRSopadeza, phUTalekha karaNa. pachI zula adattAdAna viramaNanA pAMca aticAra jANavA paNa AcaravA nahIM- tenAhata, tarapayoga, viruddha rAjyAtikama, krUDatalakUDamAna, tapatirUpaka vyavahAra, pachI svadAsa saMtoSautanA pAMca aticAra gaNavA paNa AcaravA nahI - itvakipariMgRhitAgamana, aparigRhitAgamana, anaMgakIDA, paravivAhakaraNa, kAmabhogativAbhilASa. pachI IcchAparimANa vratanA pAMca aticAra zrAvakoe jANavA paNa AcaravA nahIM- kSetra vAsu mANAtikrama, hiraNayasuvarNapramANatikama, dvipada-catuSpada pramANatikrama, dhana-dhAnya pramANAtikrama, kupamANattikrama. pachI dizadtanA pAMca aticAra jaNana paNa na AcaravA, * uddha, adho, ticha dizA pramAAtikama, jhavRddhi, smRtinidhani. pachI upabhoga paribhoga - te bhojanathI, karmathI. temAM bhojananA pAMca aticAro zrAvake jANavA, paNa AcaravA nahIM - sacirAhAra, sacittapatibaddhAhAra, Apakava- dukta-tucacha dhibhakSaNa. karmathI zrAvake paMdara kamadiAno jANavA paNa na AcaravA. beMgAla-vanazATaka-bhATaka ane sphoTaka karma, daMta-klAkSarasa-viSaza vANiya, aMgapIDaNanilachina karma, davAni dAna, saradrataLAva zoSaNa, asatIjanapoSaNa. pachI narthadaMDa viramaNanA zrAvakoe pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA - kaMdarya, kaumutrya, maurya, saMyuktAdhikaraNa ane upabhoga-paribhogAtirikta pachI sAmAyikantanA pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA - mana, vacana, kAya-dulhaNidhAna, sAmAyika karavAnuM smaraNa na thavuM, anavasthita sAmAyikanuM karavuM. pachI dezAvakAsikanA pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA - nayana prayoga, peNapayoga, zabdAnupAta, rUpAnapAta, bAhapugalapakSepa. pachI pauSadhopavAsanA pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA - (1) Apatilekhita dulhatilekhita ane (ra) ApamArjita-dudhamArjita zasA saMtAraka, (3)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9 apratilekhita-duSpatilekhita ane (4) apramArjita-duSpamArjita uccAra prasavaNa bhUmi, (5) pauSadhopavAsanI samyak ananupAlanA. pachI yathAsaMtibhAga vratanA pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA sacittanikSepaNA, sacittapidhAna, kAlAtikrama, paravyapadeza, matsaritA. pachI apazcima mAraNAMtika saMlekhaNA jhoSaNA ArAdhanAnA pAMca aticAra jANavA paNa na AcaravA - Ihaloka, paraloka, jIvita, maraNa ane kAmabhoga AzaMsApayoga. * vivecana-9 : -- 23 ALaMr3i - 'AnaMda' AmaMtraNa vacana che. - X - avAra - mithyAtva mohanIya udaya vizeSathI azubha pariNAma vizeSa, je samyakatvane dUSita kare che, te guNInI prazaMsA na karavI Adi aneka prakAre che. pecAna - sArabhUta, pradhAna, sthUlapaNe jeno vyavahAra thAya che. temAM zaMkA - saMzaya karaNa, kAMkSA-anya anya darzanagrahaNecchA. vicikitsA - phaLa vize zaMkA athavA sAdhunI jAtyAdinI niMdA, parapAkhaMDa-paradarzanInI prazaMsA, saMstava-paricaya. tathA vanya - dvipadAdine doraDAthI bAMdhavA. vajra - lAkaDI AdithI mAravuM. vicched - zarIranA avayavono cheda. amAra aticAra AropaNa, tathAvidha zaktirahitane mahAbhAra bharavo. mattApaNAnovhema - azana-pAna Adi na ApavA. pUjyoe kahyuM che - krodhAdi vaDe dUSita manavALo gAya - manuSyAdinA baMdha, vadha Adi na kare. "huM mArIza nahIM'' A pramANe vratakartAna mRtyu vinA zo aticAra che? paNa je krodhita thaIne vadha-baMdhAdi kare, te vratI vratathI nirapekSa thAya che. kAyAthI vrata na bhAMgavAthI te vratI che, paNa kopa karavAthI dayAhInatAthI vrata bhaMga kahevAya. te deza bhaMga "aticAra'' kahevAya che, he dhImAn ! A krama badhe yojavo. masA - vagara vicArye, abhyAkhyAna-khoTo doSa caDAvavo, jemake "tuM cora che." ahIM tIvrasaMkalezathI nahIM paNa sahasA kahevAyuM. mATe aticAra che. rasA - ekAMta, te nimitte khoTo Aropa mUkavo. jemake - A loko ekAMtamAM rAjaviruddha maMtraNA kare che. anAbhogapaNAthI A aticAra che. ekAMtanA nimitte te pUrva aticArathI judo che athavA saMbhavita artha kathanathI aticAra che. paNa vratabhaMga nathI. - - savAramaMtakher - sva patnI saMbaMdhI vizvAsanIya vAtane prakAzavI. ahIM strIe kahela aprakAzanIyane prakAzatA lajjAdi vaDe maraNAdi anartha paraMparAno saMbhava hovAthI paramArthathI asatya che. momovaC - bIjAne sahasA ke anAbhogathI ke kapaTathI asatyano upadeza, "ame asatya bolI bIjAne jItyA'' ema kahI asatya bolavA bodha karavo. ahIM sAkSAt asatya pravartana nathI. jUineraLa - khoTA lekha karavA, pramAda ke durvivekathI aticAra che. - x - bIjI vAcanAmAM "kanyAlika, gavAlika, bhUmAlika, nAsApahAra, kUTasAkSika" evo pATha che. tene AvazyakAdimAM sthUla mRSAvAdanA bhedo kahyA che. teno A artha saMbhave che - * te pramAda, sahasAkAra, anAbhogAdi vaDe kahevAtA te - - upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda mRSAvAda viratinA aticAra thAya che, buddhipUrvaka kahevAtA te vrata bhaMga che, tenuM svarUpa A che - 24 nyA - apariNitA strI, te mATe asatya te kanyAlIka. ahIM kanyAlIka vaDe sarva manuSyajAti jANavuM. e rIte gavAlika-catuSpada jAti saMbaMdhI alIka, bhUmi alika-te sacetana acetana vastu saMbaMdhI apada lakSaNa che. nyAsa - thApaNa, bIjAe mUkela teno apalApa karavo. vadam - asatya artha saMvAdana vaDe sAkSi ApavI. - x - ahIM nyAsApahAra Adi bemAM pahelAM traNa samAviSTa che, paNa prAdhAnya vivakSAthI judA kahyA. tenAhaka - core lAvela vastu sastI jANI lobhathI kharIdavI te - 4 - aticAra che. sAkSAt corI abhAve te aticAra che. tAppo - corane corI karavA preravA, "tame coro", anAbhogathI te aticAra che. viruddha ra'Am - viruddha rAjAnA rAjyanuM ullaMghana, ahIM rAjAnI anujJA nathI ane corInI buddhi paNa nathI tethI anAbhogathI aticAra che. kuDatulakUDamANe - temAM mAna - kuDava, kUTatva-nyUnAdhikapaNuM. anAbhogAdithI A aticAra che. athavA "huM cora nathI' kemake khAtara pADavuM Adi karyu nathI, te vrata sApekSa hovAthI atiyAra che. tatpatirUpaka vyavahAra-mULa vastunA samAna vastuno vyavahAra-mULa vastumAM prakSepa, jemake ghImAM carabI Adi meLavavI athavA carabIno dhRtAdirUpe vyavahAra, te aticAra. sadAra saMtosI - svapatnI saMtuSTa. invakAla parigRhItA-bhADuM ApIne keTalAka kALa-divasAdi mATe svavazIkRta. gamana-maithuna sevana. ahIM atikramAdi vaDe aticAra che. aparitRptitA - bIjA pAsethI pariMgRhIta athavA pati vinAnI kulAMganA strI, ahIM atikramAdithI aticAra che. anaMga lIka - maithuna kAryanI apekSAe anaMga-stana, kAMkha, sAthaLa, vadanAdi vize krIDA karavI. sva strI sivAyanI anya sAthe maithunano tyAga karI anurAgathI AliMganAdithI vratamAlinya thAya. pavivArai - potAnI, potAnI saMtati sivAya bIjAnA vivAha karavA. ahIM bIjAnA vivAha thakI maithunanI preraNA karavI ayogya che. - 4 - kAma-zabda, rUpa. bhoga-gaMdha, rasa, sparza. tenA vize tIvra abhilASa, te kAmabhoga tIvrAbhilASa. arthAt svadArA saMtoSI e viziSTa visativALo che, teTaluM ja maithunasevana ucita che, jenAthI veda janita bAdhA zAMta thAya che, vAjikaraNAdi vaDe, kAmazAstra vihita prayoga vaDe adhika IcchA utpanna karI, satata surata sukhane Icche che, te paramArthathI maithuna viramaNavratane malina kare che - x - mATe te aticAra che. kSetra vastu pramANAtikrama-pratyAkhyAna kALe gRhIta pramANane ullaMghavuM. anAbhoga ke atikramathI atiyAra che, eka kSetrAdinuM parimANakarttani anya kSetranI vADa Adi dUra karIne pUrva kSetramAM joDavI. te vrata sApekSatvathI aticAra che. suivadhA 0 pUrvavat athavA rAjAdi datta hiraNyAdi abhigraha pUro thatAM sudhI bIjAne Ape,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda abhigraha puro thatAM laI laIza, evo adhyavasAya thaTdhanna anAbhogAdithI athavA labhyamAna dhanAdi-abhigraha maryAdA sudhI bIjA sthAne rAkhI, dhArI rAkhe te aticAra, dvipada-catupadao pUrvavat athavA gAya, ghoDI Adi catuSpada rIne abhigraha kALa pUro thAya pachI pramANathI adhika vasAdi catuSadanI utpatti thAya, te rIte sAMDha Adi vaDe garbha grahaNa karAvavo te atisAra -x - che. suvarya gharanI sAmagrI-cALI Adi. anAbhogAdithI A atiyAra che athavA "pAMca sthAlano parigraha rAkhavo' A abhigrahavALAne, koIne vadhu sthAna prApta thatAM temAM be ItyAdi meLavIne pUrvanI saMkhyA kAyama rAkhavA vaDe A atiyAra che. - x - divrata ane zikSAvrata, jo ke pUrve kahyA nathI, to paNa, tyAM kahyA che, tema jANavuM. anyathA ahIM aticAra kahevAno avakAza na raheta. nahIM to pahelAM kema kahyuM - bAra prakAre zrAvakadharma svIkAryo ? athavA have kaheze ke kaI rIte - bAra prakAre zrAvakadharma svIkArela che. athavA sAmAyikAdi IttarakAlIna hovAthI amuka kALe karavAnA hovAthI, tyAre teNe grahaNa karyA na hatA. divrata paNa viratinI abhAve ucitAvasare svIkAraze. tethI bhagavaMtano aticAra varjana upadezayukta che. kemake pUrve je kahyuM ke - huM bAra prakArano gRhIdharma svIkArIza * x * te kathana ayukta nathI. ukRdisipamANAIkkamane badale kyAMka pATha che - ukRdisAIkkama. A urva digAdi atikrama, anAbhogAdithI aticAra jANavo. eka- eka dizAmAM 100yojana pramANa abhigraha che, bIjI dizAmAM daza yojana che, te daza yojanavALI dizAmAM kArya utpanna thatAM, 100 yojanamAMthI laI sva buddhie daza yojana temAM vadhAravA. A vrata sApatvathI atiyAra che. sarU mana paddha - smRti bhaMza, zuM meM 100 yojana maryAdA karela ke 50 ? AvuM thAya tyAre 50cojanane ullaMghavA atiyAra jANavo. borao - bhojana AzrIne, bAlAvyaMtara bhojanIya vastu apekSAe. mamo - kriyA, bAhyAbhyatara bhojanIya vastu prApti nimite. sacivAhAra-sayetanAhAra, pRthvI-a-vanaspatikAya jIvanA sacetana zarIrano AhAra kaNvo, sacitAhArano tyAga athavA kRta parimANano anAbhogAdithI sacita bhakSaNa ke parimANanuM ullaMghana, te aticAra. sacicpaDibaddhAhAra-sacittavRkSAdine lAgela guMda Adino AhAra athavA ThaLIyAvALA je khajura AdinA acita garane khAIza ane bIjAne tyajIza, e bhAvanAthI mukhamAM nAMkhavo, te vratasApekSatvathI atiyAra che, apacaya - agnithI na saMskArela. vadha - zAli Adi, pakSapAta - bhojana. [prazna) A aticArano sacitAhAramAM samAveza che, to juduM grahaNa kema ? [uttara pUrvokta pRthyAdi sacita sAmAnyanI apekSAe auSadhi haMmezAM khAvA yogya hovAthI, tenuM prAdhAnya batAvavA mATe che. * x - dauq-agni vaDe ardhapakava auSadhinI bhakSaNatA. tuccha-asAra, auSadhimaganI komaLa zIMga Adi, tene khAvAmAM ghaNI virAdhanA ane svAtRpti thAya che. tethI vivekIoe tene ayita karIne paNa bhakSaNIya nathI. tema karIne khAtAM atiyAra lAge. A pAMce aticAro upalakSaNa mAtra che, kemake madha, mAMsa, rAtribhojanAdi vratIne anAbhoga, atikramAdi aneka aticAro saMbhave che. H3 upabhogavata che, 'khakamadi' karma paccakakhuM chuM. temAM zrAvakone 15kamadiAno varSavA. te A - (1) aMgArakarma-kolasA banAvavA pUrvaka vepAra karavo. jo rIte iMTa, mATInA vAsaNa pakAvavA Adi paNa aMgAra karma jANavuM. anAbhogAdithI temAM pravartana te aticAra che. (2) vanakarma-vanaspati chedanapUrvaka tene vecIne jIvavuM. (3) zakaTakama-gADAMne ghaDavA, vecavA, calAvavA rUpa. (4) bhATaka karma-gADAM Adi bIjAnA vAhana bhADe levA. (5) sphoTaka karma - kodALI dithI bhUmi kheDI jIvavuM. (6) daMta vANijyahAthI dAMta Adi karmakArI pAsethI kharIdI vaDe tenA vecANathI AjIvikA karavI. (9) lAkSavANijya-jIvotpati hetubhUta lAkhano vyApAra. (8) rasavANijya-surAdi vecANa, (9) viSavANijya- jIvaghAta prayojana zastrAdi vecANa, (10) kezavANijaya-vALavALA dAsa, gAya Adino vecANa. (11) yaMgapIDana-caMga vaDe tala Adi pIlavA, (12) nilachina-khasI karavI, (13) davAgni-khetara Adi sApha karavA vanamAM agni devo. (14) ma7 - sarovara, kaha-nadhAdino nimnatara pradeza, taDAga-khodIne banAvela jaLa sthAna, tene zoSavavA. (15) asatIjana-dAsIjanane poSavA, te dvArA AjIvikA calAvavA poSavA, ghAtakI prANI poSavA. * kAmanA hetubhUta vAkya prayoga, rAgAdhikatAthI hAsya mizrita mohoddIpaka majAka. A aticAra pramAdAyarita lakSaNa - x - che. DIkucca-aneka prakAranI mukhanayanAdi vikArapUrvaka hAsyAdi bhAMDa ceSTA. maukharya-dhRSTatAyukta asatya ane asaMbaddha pralApa. A pramAdautano ke pApakarmopadeza vratano anAbhogAdi aticAra che. saMyuktAdhikaraNa - artha kiyA karaNa kSama udakhalamuzalAdi. te hiMpradAna vratano aticAra che. - X - X - upabhoga paribhogAtirikta-upabhoga ane paribhoga viSayabhUta je dravyo, nAnA prasaMge uSNa jaLa, udvartanaka, AmaLAdi, bhojananA prasaMge azanAdi, temAM adhikatA - x * te upacArathI aticAra che. guNavata aticAra kahyA, have zikSAvratanA aticAra kahe che - sAmAyI - sama eTale gadveSa rahita, je sarve prANIone Atmavatu jue, tene pratikSaNa apUrvapUrva jJAna, darzana, cAAi paryAya - x " no lAbha, te samAya, te jenuM prayojana che, te sAmAyika. te sAvadha yoga niSedharUpa ane niravadha yoga sevanarUpa che. (1) mananuM duSTa praNidhAna-pravRtti, gharanA kArya saMbaMdhI sArA-khoTAno vicAra karavo. (2) sAmAyika karIne niSphara sAvadha vacana prayoga. (3) sAmAyika karIne na joyela, na pramArjela bhUmi upara hAtha-paga mUkavA. - x - (4) sAmAyika saMbaMdhI je smRti-mAre A samaye
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/9 sAmAyika karavAnuM che "prabaLa pramAdathI tevuM yAda na Ave te (5) alpa kALanuM ke aniyata sAmAyika karavuM, alpakALa pachI sAmAyikano tyAga karavo athavA jematema karavuM. pahelA traNa anAbhoga che ane bIjA be pramAdathI che. dezAvAminlR0 gRhita dizAnA pariNAmano eka deza, tene vize avakAzagamanAdi ceSTA sthAna tenA vaDe nivRtta te dezAvakAzika, je pUrvagRhIta divratanA ke sarva vratanA saMkSeparUpa che. tenA aticAra - 23 (1) ANavaNa5oga - amuka maryAdAvALA bhUmi bhAgamAM javA-AvavAno abhigraha hoya, tenAthI AgaLanA bhAgamAMthI bIjAne preraNA karI sacittAdi dravya maMgAvavuM. (2) pesavaNarpaoga-baLathI preravA yogya te preSya, teno prayoga, yathAgRhIta pravicAra dezane ullaMghavAnA bhaye-tene mokalIne vastu maMgAvavI. (3) sAnuvAyapotAnA ghara AdinI vADa vagerenI bhUmino prayoga, tethI bahAra kAma paDatAM, zabdAdi vaDe bahAranAne jaNAvavuM te zabdanuM uccAraNa, jethI te zabda bIjAnA kAnamAM praveze. (4) rUpAnupAta - abhigraha bAhya bhUmimAM kAma paDatAM zabdoccAne badale, potAnA zarIranuM rUpa batAvavuM. (5) bahiyApuggala pajJeva-niyata bhUmi pradeza bahAra, prayojanavaza, bIjAne jaNAvavA pudgala pheMkavA. ahIM pahelA be atiyAra anAbhogathI, bIjA traNa vrata sApekSatvathI che. pohovavAma aSTamI Adi parvamAM upavAsa karavo te. te AhArAdi cAra bhede che. temAM apaDilehiya-jIvarakSArthe AMkha vaDe na nIrakhavuM, duppaDilehiya-udghAMta cittathI arasamyak nirIkSaNa karavuM. suvA mATe saMcAro. A saMthAro patilekhitaduSpattilekhita hovo. e pramANe apramArjita-duSpamArjita zayyA-saMthAro. pramArjana vastranA cheDAthI jANavuM. udhvAra - puruSa, prasavaNa-mUtra, tenI bhUmi te sthaMDila. A cAra aticAra pramAdathI che. pauSadhopavAsa karIne asthira citta vaDe AhAra, zarIrasatkAra, abrahmavyApAranI IcchAthI pauSadhanuM ayathArtha pAlana. asaMvibhALa - potA mATe karela azanAdinA pazcAt karmAdi doSano tyAga karIne sAdhune dAna ApavuM te. tenA aticAra - (1) annAdinI adAna buddhithI, mAyA vaDe sacitta DAMgara Adi upara mUkavA. (2) sacitta phalAdi vaDe annAdi DhAMkavA. (3) sAdhunA bhojanakALanuM ullaMghana, arthAt nyUna ke adhika kALa jANIne sAdhu ke grahaNa nahIM kare tevuM dAna. (4) "A bIjAnuM che, mATe sAdhune na ApI zakAya" sAdhuo jANe ke AnuM anna vagere hoya to amane kema na Ape, ema sAdhune vizvAsa pamADavA kahevuM athavA "A dAnathI mArI mAtAne punya thAo'' ema kahevuM. (5) bIjAe ApyuM, to huM tenAthI hIna ke kRpaNa chuM - ema vicArI Ape. A aticAra che, vrata bhaMga nathI. kemake ApavuM che, paNa pariNAma dUSita che. na Ape, ApanArane roke, ItyAdithI vrata bhaMga thAya che. Avazyaka TIkAmAM bhaMga ane aticAranI vizeSatA ame jANI nathI, paNa ahIM vrata bhaMgathI judA gaNI ame aticAronI vyAkhyA karI che, saMpradAyathI navapadAdimAM ra upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda tema jaNAya che. - x - Avazyaka cUrNimAM pUrvagata gAthAmAM nava dvAro che. aticAra zabdathI sarva bhaMga prAyaH aprasiddha che, tethI evI zaMkA na karavI ke A aticAro ja bhaMga che. ahIM kahela pAMca-pAMca aticAro, te bIjA aticAranA sUcaka che, paNa teTalAM ja che, tema nizcita nathI. - x - paNa upalakSaNa mAtra che. ahIM tattva A che - je vrataviSayamAM anAbhogAdi ke atikramAdi traNa pada vaDe athavA svabuddhi kalpanAthI vratanA viSayano tyAga karatAM pravRtti thAya, te aticAra ane viparItapaNAmAM bhaMga che. - x - prazna-sarva viratimAM aticAra saMbhave, dezaviratimAM to bhaMga ja thAya kemake kahyuM che ke - badhAM atiyAra saMjvalana nA udayathI thAya, mUla cheda, bAra kaSAyathI ja thAya ? uttara - A gAyA sarvaviratinA aticAra ane bhaMgane jaNAvavA mATe che, dezavirati Adino bhaMga batAvavA nahIM - 4 - 4 - jema saMyatane saMjvalananA udaye yathAkhyAta cAstrino nAza thAya che, bIjA cAstri ane samyakatva sAticAra ane udayavizeSathI niraticAra hoya che, trIjA kaSAyanA udaye sarAga cAstrino nAza thAya che, samyakatva sAticAra-niraticAra baMne hoya che. bIjA kaSAyanA udaye dezaviratino nAza thAya che, paNa samyakatva to be bhede ja hoya, prathama kaSAyanA udaye samyakatvano nAza thAya che. jo ema na hoya to aticArAdi deza bhaMgamAM prAyazcitta tapa ane sarva bhaMgamAM mUla cheda kaI rIte saMbhave ? .. prazna - anaMtAnubaMdhyAdi kaSAya sarvaghAtI che, saMjvalana dezaghAti che, tethI sarvaghAtI udaye mUlacheda, dezaghAtimAM aticAro che. [samAdhAna satya che, paNa bAra kaSAyonuM sarvaghAtitva sarvavirati apekSAe che, samyakatvAdi sApekSa nathI. - 4 - mATe aticAra che. cchima - pachI bIjuM nathI, te apazcima. maraNa-prANa tyAga, te rUpa aMta te maraNAMta. te samaye thayela te mAraNAMtikI, jenAthI zarIra, kaSAyAdi kRza karAya te saMlekhanA - tapa vizeSa rUpa. joSaNA-sevanA. tenI ArAdhanA arthAt akhaMDapaNe kALa karavo. temAM phorka - manuSyaloka, te saMbaMdhI abhilASA, tenI pravRtti. janmAMtare huM zreSThI Adi thauM. paratno - huM deva thAuM Adi. nIvita - prANa dhAraNA, "huM ghaNuM jIvuM". te IcchA. saMlekhanA karanAra vastra, mALA, Adi satkAra joIne, ghaNo parivAra thato joI ke loka prazaMsAthI "jIvita ja zreSTha che' ema mAne ItyAdi - x - ukta svarUpa pUjAdinA abhAve maraNane Icche. mAnuSI ke divya kAmabhoga maLe tema IcchavuM. * sUtra-10 : tyArapachI AnaMda gAApatio bhagavaMta mahAvIra pAse pAMca aNuvrata, sAta zikSatatAdi bAra bhede zrAvaka dharma svIkArIne bhagavaMtane vAMdI-namIne, temane kahyuM - bhagavan ! AjathI mAre anyatIrthika, anyatIrthikadeva, anyatIrthika
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 upAsakadazAMgasatra-saTIka anuvAda 1/10 paspRihIta arahaMta caityane vAMdavuM-namavuM na kahyuM. pUrve anAlApita sAthe AlAsaMtApa, temane aAna, pAna, khAdima, svAdima ApavA ke vAraMvAra ApavA na ko, sivAya ke rAjA-gaNa-baladevatAnA abhiyoga ke garanigrahathI tathA AjIvikA abhAve kiravuM paDe - - mAre zramaNa niSpanthane pAmuka, eSaNIyA zana, pAna, khAdima, svAdima, vastra, pAtra, kaMbala, pAdapuchaNa, pITha-phalaka, zasyA-saMtAka, auSadha, bhejathI pratilAbhatA viharavuM kahyuM. Avo abhigraha svIkArI, prazno pUchI, artha grahaNa kare che. tyArapachI bhagavaMtane traNa vakhata vAMdIne bhagavaMta pAsethI dUtipalAzaka caityathI nIkaLe che, nIkaLIne vANijya grAma nagare, potAnA ghera Ave che, AvIne zivAnaMdA panIne kahyuM - meM zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLyo. te dharma ane Icchita, praticchita, abhirucika che. to tuM paNa bhagavaMta pAse jaI, vAMdI, paryApAsI, bhagavaMta pAse rAvata bAra bhede gRhIdharma svIkAra. : vivecana-10 : "jayaMta - bhagavan! mAmRta - AjathI, samyakatva svIkAranA divasathI, niraticAra samyakatva pAlana mATe, tenI yatanAne AzrIne, mAnyatIthiMka-jaina saMgha sivAyanA bIjA tIrthavALA, caka Adi kutIrthika, anyamUcika devatA-harihara Adi, caitya-arihaMta pratimA, jemake zaivoe grahaNa karela vIrabhadra-mahAkAlAdi, vaMdituM abhivAdana karavAne, namaska-praNAma pUrvaka prazasta dhvani vaDe guNakIrtana karavuM, kemake tethI tenA bhaktone mithyAvAdI prasaMga bane. pUrvamu-pahelA, *x - Alapitu-eka vAra bolAvavA, saMlapitR-punaH punaH vAta karavI. kemake teo loDhAnA goLA samAna che - x * te nimite karmabaMdha thAya. tathA AlApAdi vaDe tenA paricayathI mithyAtva prApti thAya. pahelA bolAvela hoya to loka apavAda bhayathI saMbhrama sivAya "tame kevA cho ?" Adi kahevuM tathA anyatIrthikone azanAdi ApavA nahIM, A niSedha dharmabuddhithI ja che, karuNA vaDe to Ape paNa kharo A viSayamAM apavAda kahe che - 1 - kAtuM nathI, rAjAnA abhiyoga-parAdhInatA sivAya, TUT - samudAya, vajana - rAjA ane gaNa sivAyanA baLavAnuM. devatAbhiyoga-devaparataMtratA, guranigrahamAtA, pitAnI paravazatA athavA caitya ane sAdhuono nigraha-bukRta upadrava. * x * vikiMtAra - vRtti - jIvikA, tenA araNya jevuM vra ane kALa, te nivahino abhAva. tethI bIje dAna ane praNAmAdino niSedha che. paDigala-pAna, pIDha-pATa, phalaka-TekA mATe pATiyuM Adi. * sUtra-11 - tyAre zivAnaMdA, AnaMda zrAvakane Ama kahetA sAMbhaLI haSTa-tuSTa thaI, kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - jaldIthI ladhukaraNa cAvatuM patyupAme che, tyAre zramaNa bhagavata mahAvIra, zIvAnaMdA ane te moTI harSadAne dharma kahyo. tyAre zivAnaMdA bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, samajI yAvatuM gRhIdharma svIkAryo. te ja dhArmikayAnapavamAM besIne, je dizAmAMthI Avela, te dizAmAM pAchI gaI. * vivecana-11 - taduvara - zIgha gamana kriyAmAM dakSa ItyAdi. * sUjha-12 thI 14 : phira bhaMte, ema kahI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne kahyuM - he bhagavanA AnaMda zrAvaka ApanI pAse muMDa pAvatu dIkSita thavA samartha che ? gautamI te artha samartha nathI. AnaMda zrAvaka ghaNAM varSa zrAvaka pracayi ALIne yAvatuM saudharmako aruNa vimAnamAM devapaNe upajaze. tyAM keTalAMka devonI sthiti cAra palyopamanI che, tyAM AnaMda zrAvakanI paNa cAra palyopama sthiti thaze. pachI bhagavaMta anya koI divase bAhya yAvata vicare che. [1] pachI AnaMda, zrAvaka thayo. jIvAjIvano jJAtA yAvatu pratilAbhita karato vicare che. zivAnaMdA paNa zrAvikA thaI yAvat vicare che. [14] tyArapachI, te AnaMdane aneka zIlavaMta, guNavata, viramaNa, pratyAkhyAna-pauSadhopavAsa vaDe AtmAne bhAvita karatAM cauda varSoM gayA. paMdarama varSamAM madhyamAM vartatA, koI divase madhyarAtrie dharmAgarikA karatA AvA prakAre adhyavasAya, vicAra, pArthita, manogata saMkalpa utpanna thayo ke - huM vANijyagrAma nagaramAM ghaNAM rAja, Izvara cAvatu potAnA kuTuMbano cAvatu AdhAra che, A vikSepothI huM bhagavaMta mahAvIra pAse svIkArela dharmapatine karavAne samartha nathI. mATe ucita che ke AvatIkAle cAvatuM sUrya ugyA pachI vipula Azana pUraNa" mAphaka cAvatu jyeSThayumane kuTuMbamAM sthApIne, te jhima yAvat yeSTha pagane pUchIne kollama saMnivezamAM jJAtakulamAM pauSadhazALA pratilekhIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma prajJatine svIkArIne vicaratuM. Ama vicArI, bIje divase pUrvavat jamIna, bhojana bAda te mitra rAvatuM vipula puruSAdithI sahakArI, samAnI, te ja mitra rAvatuM AgaLa moTA mane bolAvIne kahyuM - he putra! huM vANijyagrAmamAM ghaNAM rAja, Izvara Adi yAvatuM visaruM to mAre ucita che ke hAla tane potAnA kuTuMbanA AlaMbanAdi sthApIne cAvata viyaruM moTA putra "tahatti" kahIne A arthane vinayathI svIkAryo tyAre Anada te ja mitra rAvatu AgaLa moTAputrane kuTuMbamAM sthApIne kahyuM - tame AjathI mane bahu kAryomAM cAvatu eka ke vadhu vakhata pUchazo nahIM mATe AzanAdi na karAvazo, na saMskArazo. pachI AnaMde moTAputra, mitrAdine pUchIne potAnA gherathI nIkaLI, vANijyagrAma madaryathI jaIne, kollAga saMnivezamAM, jJAnakulamAM pauSadhazALA pAse AvI, tene pramAjI, uccAra-prasavaha bhUmi pratilekhIne darbha saMskAraka pAtharI,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12 thI 14 tenA upara besIne, pauSadhazALAmAM pauSadha laI darbha saMthAre besI, bhagavaMta mahAvIra pAse dharmapajJapti svIkArIne rahyo. * vivecana-12 thI 14 : aMte thAya te AMtikI, bhagavaMta pAse svIkArelI. dharma prajJApanA, anuSThAna vaDe svIkArIne, 'pUraLa' - bhagavatImAM kahela bAlatapasvI, tenI jema AnaMde karyu - X - X - nAyakula-svajanagRha, upaskarotu-rAMdhavuM, uvakareu-rAMdhelane bIjA dravyo vaDe saMskAravuM-guNAMtara karavuM. 31 * sUtra-15 : tyArapachI AnaMda zrAvaka upAsaka pratimA svIkArIne vicare che, pahelI zrAvakapratijJA yathA-sUtra, mArga, tathyathI samyak, kAyA vaDe sparze che, pALe che, zobhe che, pUrNa kare che, kIrtana-ArAdhana kare che. pachI te bIjI-trIjI-cothIpAMcamI-chaThThI yAvat agIyAramI pratimA yAvat ArAdhe che. * vivecana-15 : padama - agiyAramAM pahelI upAsaka pratimA-zrAvakocita abhigraha vizeSa. te A - zaMkAdi zalyarahita samyakdarzanayukta, zeSa guNa rahita, je prANI te pahelI pratimA. samyagdarzana svIkAra tenI pUrve paNa hato. ahIM zaMkAdi doSa, rAjAbhiyogAdi apavAda sivAya, tathAvidha samyagdarzanAcAranA vizeSa pAlana vaDe pratimAtva saMbhave che. te sivAya pahelI pratimA ekamAse, bIjI be mAse yAvat agiyAre pratimA sADA pAMca varSe pUrNa karI, tema kahyuM, te artha saMgata thaze nahIM. A artha dazAzrutaskaMdhAdimAM nathI, kemake tyAM zraddhAmAtra rUpa pahelI pratimAnuM pratipAdana che. mAsutta Adi-sUtra pramANe, pratimAcAra ullaMghyA vinA, kSAyopazamika bhAva na choDIne, tatva mujaba. sepha Adi-sparze che, satata upayoga jAgRti vaDe rakSe che, gurupUjA pUrvaka pAraNuM karIne zobhAve che athavA niraticArapaNe zuddha kare che, kALa maryAdA pUrNa thavA chatAM pariNAmane tajato nathI, tenI samAptimAM "meM karavA yogya karyu" ema stuti kare che. A badhAM prakAro vaDe nirdoSapaNe pUrNa kare che. bIjI pratimA-darzana pratimA yukta niraticAra aNuvratane pALato, anukaMpAdi guNayukta jIvane bIjI pratimA hoya. - - trIjI pratimA-sAmAyika pratimA-zreSTha darzana, vratayukta, je trisaMdhyAe sAmAyika kare che te A traNa mAsanI pratimA che. cothIpauSadha pratimA, pUrvokta pratimA yukta AThama, caudaza Adi parvadine cAra mAsa sudhI saMpUrNa pauSadha pALe. pAMcamI-kAyotsarga pratimA-samyakatva, aNuvrata, guNavrata, zikSAvratavALo, sthira, jJAnI, AThama-caudaze eka rAtri kAyotsargamAM sthira rahe, te sivAyanA divase snAna ane rAtribhojana choDI, kacchane mokaLo mUkI divase brahmacArI ane rAtre parimANa karelo hoya, trilokapUjya-jitakaSAyI jinanuM, pratimA sthAyI (zrAvaka) dhyAna kare athavA nija doSa sivAyanuM dhyAna pAMca mAsa kare. chaThThI abrahma varjana pratimA-pUrvokta pratimA guNayukta, mohanIya karma jitelo, upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda ekAMte maithuna tyAge ane rAtrie sthira citta hoya. zrRMgAra kathA vikta te strI sAthe na rahe, strIno atiprasaMga ane utkRSTa vibhUSA tyaje, e rIte cha mAsa sudhI rahe. athavA bIjI rIte yAvajjIva abrahmane tyAge. sAtamI sacittAhAra tyAgarUpa pratimA-saMpUrNa sacittAhArano vidhipUrvaka tyAga ane bAkInI pratimAonA pada vaDe cAvat sAtamAsa yukta rahe. AThamI svayaM AraMbhavarjana pratimA-ATha mAsa mATe svayaM sAvadhAraMbha taje. 32 vRtti nimitte preyyAdi dvArA AraMbha karAve, pUrvokta pratimA pALe. navamI mRtaka pepyAraMbha varjanapratimA-preSya dvArA sAvadha AraMbha na karAve ane pUrvokta pratimAyukta nava mAsa rahe. dazamI uddiSTa bhaktavarjana pratimA-uddiSTa kRta bhojana paNa varSe, astrAthI muMDa thAya ke zikhA dhAre. dravya vize pUchatA, jANavA chatAM, jANuM chuM ke nahIM, tema na kahe. pUrvokta guNa yukta, kAlamAna-daza mAsa. agiyAramI zramaNabhUta pratimA-astrAthI muMDa ke loca karela, rajoharaNa ane avagraha grahI, zramaNa mAphaka kAcA vaDe dharmane sparzato eka divasathI AraMbhI, agiyAra mAsa sudhI vicare. * sUtra-16 thI 18H [16] tyArapachI AnaMda zrAvaka A AvA udAra, vipula, prayatnarUpa, pragRhIta tapokarmathI zuSka yAvat kRza ane dhamani vyApta thayo. tyArapachI AnaMda zrAvakane anya koI dine madhyarAtre dharma jAgarikA karatAM Avo saMkalpa thayo ke - huM yAvat dhamani vyApta thayo chuM. hajI mArAmAM utthAna, karma, bala, vIrya, puruSakAra parAkrama, zraddhA-dhairya-saMvega che, to mArAmAM jyAM sudhI utthAna yAvat saMvega che, mArA dharmAcArya, dharmopadezaka, jina-suhasti zramaNa bhagavaMta mahAvIra che, tyAM sudhI, mAre ucita che ke AvatIkAle yAvat sUrya ugatA, pazcima mAraNAMtika saMlekhanA, ArAdhanA yukta thaIne, bhAta-pANInuM pratyAkhyAna karIne kAlanI apekSA na karIne vicaravuM. ema vicArIne koI divase zubhaadhyavasAya, zubha pariNAma, vizuddha thatI lezyA, tadAvaraNIya karmanA kSayopazamathI avadhijJAna upajyuM. pUrvamAM lavaNasamudramAM 500 yojana kSetrane jANe-jue che. e rIte dakSiNa ane pazcimamAM jANavuM. uttaramAM gulla himavaMta varSadhara parvata sudhI, uMce saudharmakA, nIce A ratnaprabhA pRthvInA 84,000 varSa sthitika roya naraka sudhI jANe-jue che. [1] te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra padhAryA. paryAdA nIkaLI yAvat pAchI gaI. tyAre bhagavaMtanA moTA ziSya IndrabhUti aNagAra, je gautama gotrIya, sAta hAtha uMcA, samayarasa saMsthAna saMsthita, vaRSabhanArAya saMghayaNI, suvarNapulaka nighasa pagaura, ugra-dipta-tapta-ghora-mahAtapasvI, udAra, ghora guNa, ghora tapavI, ghora brahmacArI, zarIra mamatva tyAgI, saMkSipta-vipula tejaleztI, niraMtara chaTTha-chaThTha tapokarmathI saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/16 thI 18 34 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre gautamasvAmIe chaThThanA pAraNe pahelI porisI sajhAya karI, bIjI perisImAM dhyAna karyuM. zrIjImAM tvarita, capaLa, asaMbhAtapaNe muhapatti pratilekhI, pachI patra ane vastrone paDilehIne, te vastra-patrane pramAInepatro grahaNa karI bhagavaMta pAse AvyA, AvIne bhagavaMtane vAMdI-namIne kahyuM - bhagavAna ! ApanI anujJA pAmI chaThThanA pAraNe vANijya gAma nagare ucca-nIcamadhyama kuLomAM gRha sAmudAnika bhikSAcayae bhramaNa karavuM Icche che. * * sukha upaje tema karo tyAre gautama, bhagavaMta mahAvIranI anujJA pAmIne bhagavaMta pAsethI, dUtipalAzaka zaityathI nIkaLIne atvarita-acapala-asaMbhAMta thaI, yuga pramANa bhUmine jonArI daiSTi vaDe mAni zodhatA, vANijya gAma nagare gayA. jaIne tyAM uraca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasamudAna bhikSAcayae phare che. tyAre gautamasvAmIe vANijya grAme bhagavatImAM kahyA mujaba cAvatuM bhikSAcacaei pharatA, yathAvayapti bhakatapAna grahaNa karIne vANijyagrAmathI pAchA vaLatA, kollAsa saMnivezathI thoDe dUrathI jatAM ghaNAM lokonA avAja sAMbhaLyA. teo paraspara kahetA hatA ke - - he devAnupiyo bhagavaMtanA ziSya AnaMdazrAvakane pauSadhazALAmAM apazcima cAvata apekSArahitapaNe vicare che. tyAre gautame ghaNAM loko pAse A vRttAMta sAMbhaLI, samajIne Ano saMkalpa thayo - huM jAuM ane AnaMda zrAvakane jouM. ema vicArIne kollama saMniveze AnaMda zrAvaka pAse pauSadhazALAe AvyA. tyAre AnaMda gautamasvAmIne AvatA joyA. joIne yAvat harSita hadayI thayo. gautama svAmIne vAMdI-namIne kahyuM - huM A udara yAvata dhamanI vyApta thayo chuM ApanI pAse AvIne, traNa vakhata mastaka taDe pAda vaMdana karavAne asamartha chuM. bhale ! svakIya IcchAthI, anAbhiyogapaNe ahIM Avo, to Apane traNa vakhata mastaka De page vAMdu-namuM. tyAre gautama, AnaMda pAse AvyA [18] tyAre AnaMda zrAvake, gautamasvAmIne traNa vakhata mastaka vaDe, page vAMdI-namIne pUchayuM - bhaMte ! gRhasthIne gRhamadhye vasatAM avadhijJAna upaje ? * hA, thAya. aMte ! je gRhIne yAvata upaje, to mane paNa gRhamaNe vasatAM avadhijJAna thayuM che . pUrvamAM lavaNasamudra yAvata nIce roya nAme narakAvAsane huM ghaNuM chuM - jouM chuM tyAre gautamasvAmIe AnaMda zrAvakane kahyuM - gRhane cAvatu upaje,. paNa ATaluM moTuM nahIM. he AnaMda ! tuM A sthAnanI AlocanA yAvatu tapokamane svIkAra, tyAre AnaMda, gautamasvAmIne kahyuM - te ! jinavacanamAM satu, taNa, tathAbhUta, sadbhUta bhAvonI AlocanA cAvatuM prAyazcitta karAya che ? nA, tema nathI. aMte je jina vacanamAM satu cAvatuM bhAvonI AlocanA cAvatu tapokame svIkAra na hoya to bhatA Apa ja A sthAnane Aloco cAvatuM svIkAro. 1i5/3] tyAre gautamasvAmI, AnaMde Ama kahetA, zaMti-kAMkSita-vicikitsA samAja thaI AnaMda pAsethI nIkaLyA, nIkaLIne dUtipalAza caitye bhagavata pAse AvI, bhagavaMtathI thoDe dUra gamanAgamana pratikramI, eSaNA-aneSaNA AlocIne bhojana-pAna dekhAyA. deuDIne bhagavaMtane vAMdI-namIne kahyuM - bhagavat ! ApanI anujJA pAmIne Adi pUrvavata cAvatuM tyAre huM zAMkitAdi thaIne AnaMda pAsethI nIkaLI, jadI ahIM Avyo. aMte! zuM te sthAnanI AlocanAdi AnaMda kare ke huM karuM? gautamane AmaMtrIne bhagavaMte kahyuM - he gautama! tuM ja te sthAnanI AlocanA cAvatuM prAyazcita kara AnaMdane e saMbaMdhe amAva. tyAre gautamasvAmIe bhagavaMta mahAvIrane 'tahati' kahI A vAta vinayathI svIkArIne, te sthAnanA AlocanA yAvatuM pratikramaNa karyA. AnaMdane A saMbaMdhe khamAvyo. pachI bhagavate koI dine bAhya janapadamAM vicaya. * vivecana-16 tha18 - udAra Adi varNana, meghakumAranA tapavarNana samAna kahevuM. gahamajhAvasaMtassagharamAM vartatA. saMtAi Adi ekArthaka zabdo che. * sUtra-19 : tyAre te AnaMda zramaNopAsaka, ghaNAM zIlavatothI yAvatu AtmAne bhAvita karatA vIza varSa bramaNopAsaka pacayi pALIne, agiyAra upAsaka pratimAne sArI rIte kAsA vaDe sparzana, mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne ArAdhIne, 60 bhakatone, anazana vaDe chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmI, kALa mATe kALa karIne, saudharma kalAmAM saudhamavataMsaka mahAvimAnanA uttara-pUrvamAM aruNa vimAne deva thayA. tyAM keTalAMka devonI cAra palyopamanI sthiti kahI che, tyAM AnaMda devanI paNa cAra palyopamanI sthiti che. bhagavatu AnaMda deva te devalokathI Aya kSayAdithI anaMtara vIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? mahAvideha kSetre siddha thaze. nikSepa. * vivecana-19 : niphopa-nigamana. jemake - he jaMbU ! bhagavaMte yAvat upAsakadazAnA pahelAM adhyayanano A artha kahyo che, tema huM kahuM chuM. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-1-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ /ra0,1 36 che adhyayana-2-"kAmadeva" & --X - X - X -X - - sUga-ra0,1 ? (ra) aMte je zramaNa bhagavaMta mahAvIre yAvat sAtamAM aMgasUtra, upAsakadanA pahea adhyayanano A artha kahyo che, to bhale bIja adhyayanano artha che jaMbuA te kALe, te samaye caMpAnagI, pUNabhadra catya, jitay rAja, kAmadeva gAyApati, bhadrApinI hatA. cha hiraNaya koDI nidhAnamAM, che vyAjamAM, cha vana-WAnyAdimAM rokela hatI. 10,000 gAyonuM eka evA cha vaja hatA. samavasaraNa. AnadanI jema nIkaLyo. temaja pAvakadharma svIkAryo. te pramANe ja moTA* ane midine pUchIne pauSadhazALAe AvyA. AnaMda mAphaka ja vAvatuM dharmaprApti svIkArIne raho. ]i tyArapachI kAmadeva zrAvakanI pAse madhyarAtri kALe eka mAyI midaSTi deva pragaTa thayo. te deve eka mahA pizAyarUpa vikavyuM. te pizAyarUpa devano vana vistAra pramANe che - tenuM mAthuM goviMja saMsthAna saMsthita, vi-bhasela sadeza keza, pILA tejathI dIpatA hatA. moTA uphrikAnA dIkarA jevuM kapALa, maMgu puMcha jevI phagaphagadI bhramaro, vikRta-bIbhatsa dazanavALo, zIghaTIthI nIkaLela akho vikRta-bhIbhatsa darzana vALI, kAna supaDAnA khaMDa jevA vikR4-bIbhatsa-darzanIya, urabhapuTa sadeza nAka, tenA baMne nAsikApuTa moTA chidravALA yamala culI saMsthAna saMsthita hatA. ghoDAnI puMcha jevA dADhImuMcha, pILA varNana vikR4 dazanI hatI. uMTa jevA lAMbA ane koza jevA dAMtasUpaDA jevI jIbha, vikR dazanI hatI. halamphAla saMsthita hanu, gAlarUpa kaDAInA khADA jevI suTa, pILI, kaThora, moTI hatI. mRdaMgAkAra samAna skaMdha, nagaranA kamALa jevI chAtI, koThInA AkAra jevI tenI bAhA, niupASANa AkAre tenA baMne hadiA, nirAloTanI kara jevI hAthanI AMgaLI, chIpanA daLa jevA nakho, vANaMdanI kothaLI mAphaka labaDatI chAtI, loDhAnI koThI jevuM goLa peTa, kAMjInA kuMDA jevI nAbhi, zIkAnA AkAranuM puruSa cinha, kiNava bharela guNI AkAre baMne vRSaNo (vALo hato). tenA baMne sAyala koThI AkAre hatA. juna-pAsanA guccha jevA vAMkA ane vikRta vibhA dekhAtA jAnu kaThaNa ane vALa vaDe vyApta saMgha, agharIzilA AkAre tenA baMne paga ane paganI AMgaLIo, chIpanA daLa jevA namo, laDahamAha jAnu, vikRtR-bhana-bhuna bhamara, pahoLuM karela mukha rUpI vivara ane nilalita jillaga, kAkIDAnI mALA karela, uMdaranI mALa vaDe surat cinha, noLIyAnA kapura sapanuM vaikasavALo evo A phoTa karato, garjato, bhayaMkara aTTahAsya mukato, vividha paMcavarSI roma vaDe upasthita eka mahAna upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda nIlotpalangavataguhika-atasikusuma jevI, tINa ghAvALI talavArane laIne pauSadhazALAmAM kAmadeva zrAvaka pAse Avyo. tyAM AvIne ati kodhita, ruTa kupita, cAMDiya, dAMta cacAvatA te pirAye kAmadeva zrAvakane kahyuM - o kAmadeva zrAvakA apArthitane prAthaminAra, durad-uld awvALA, hIna-punya-caudasIyA C/I-pI-pUti-kRti-parivarjita dharma-punyasvarga ane mokSanI kAmanAvALA, dharma-punyavarga-mokSanI kAMkSAvALA, ghamadinA pipAsA devAnupiyAM tane, je zIla-ad-veramaNa-paccakakhANapauSadhopavAsane calita-kSobhita-khaMDita-bhaMjita-ujhita ke parityAga karavo kAto nathI, [paraMtu te Aje yAvatu pauSadhopavAsane choDIza nahIM ke bhAMgIza nahIM, to Aje huM A nIlotpala cAva4 talavArathI TukaDe TukaDA karI daIza. jethI he devAnupiyA che addhyAnanI ati pIDAthI pIDita thayelo akALe jIvana rahita thaIza. ** tyAre te kAmadeva zrAvaka, te pizAcarUpa devane Ama kaheto sAMbhaLI abhIta, agata, anuddhina, azubhita, acalita, asaMbhatta-mauna rahIne dharmadhyAna prApta thaI vicAravA lAgyo. * vivecana-20,21 - - have bIjA adhyayanamAM kaMIka lakhIe chIe. puSyAvaraFrirna - madhyasaninA kALe. thaiUTEvANa - vanano vistAra, paNa * zIrSa, mastaka. nina * gAyone casvAne vAMsanA daLavALuM moTuM pAtra, DAluM. tene adhomukha karatAM, je saMsthAna thAya, te AkAravALuM bIjI pratamAM "vikRta alaMjara" ema vizeSaNa che athavuiM ThIbA jevuM. kyAMka 'vikRta mATInuM vAsaNa' ema lakhyuM che, marfrkharn frNA * DAMgaranI DuMDI jevA, zena * vALa. te pILI kAMtivALA suzobhita che. ukriyAkabhallaiThANa saMThiya-mATInA moTA vAsaNanA hIbarAnA AkAre. niDAla-lalATa, pAThAMtaramAM-"moTA pANI bhasvAnA ghaDA jevuM" ema kahyuM che. maMgusa-bhujaparisarSa vizeSa. tasyo pizAyarUpanI bhUmagA-bhramaro. te paraspara chuTa romavALI che, tethI pharapharatI lAge che. bIjI pratamAM jaTila-kuTIla kahyuM che. vigayabalIbha7 desaNAo-jenuM darzana vikRta ane bIbhatsa che tevI. sIsaghaDiviziSNuyANi-mastakarUpI ghaTa * x * ahiNI-loyata. koM-kAna, supaDAnA TukaDA jevA, anya AkAravALA nahIM ubhavuDa satiSabhA-peTAnI nAsikAnA puTa jevI nAsikA. pAThAMtarathI harabha-eka vAgha vizeSa, tenA mukhanA jevA AkAravALI, atyaMta capaTI, kRsira-moya chidravALA, jamalaliiThANa-sAye rahela be yulInA jevA AkAravALA. nAsApuTa-nAkanA chidro, bIjI vAMcanAmAM "mahalakumba saMThiyA' kahyuM - mAMsarahita ane unnatasthita hovAthI, tenA baMne lamaNA moTA uMDA khADA jevA che. thoDava : ghoDAnI puccha jevA kahyuM - dADhImUcha. * x * ghoDAnI puMcha jevI karkaza sparzavALI, urva kezavALI, paNa tIrthI na namelI evI dADhI-nIcenA hoThanI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/20,21 bAjunA vALa. 39 moza - uMTa jevA lAMbA hoTha, pAThAMtarathI ghoDA jevA labaDatA hoTha, pAna - loDhAnI koza jevA lAMbA dAta, sUpaDA jevI jIbha, hiMgulupadhAukaMdara bila - hiMgaLA rUpa dhAtu yukta guphArUpa bila jevuM mukha, halakuddAla-haLano uparI bhAga, tenA jevI ati vakra ane lAMbI, haNuya-dADho. gallakaDilla-gAla rUpI rAMdhavAnuM pAtra, kharu khADA jevI arthAt madhya bhAga nIcANavALo che. phu-pahoLo. A samAnatAthI kaDi upamA ApI che. te varNathI pILI, sparzathI kaThora ane moTI che. khabhA, mRdaMga AkAre che. va - vakSa:sthaLa, joqhiA - loha Adi dhAtune dhamavAne mATenI mATInI koThI, tevI sthULa be bhUjAo. nisApAhANa-maga Adi daLavAnI zilA, tevA AkAre jADI-lAMbI be agra bhUjA. nisAloDha-vATavAno patthara, tevA AkAre hAthanI AMgaLI. silpipuDa-chIpanA saMpuTano eka dala-evI AkRtivALA hAthanA nakho. bIjI vAcanAmAM Ama paNa kahyuM che - aTTAlaka AkAre chAtI - x - aTTAlaka-killAnI uparano bhAga. nApitaparovaka-nakhazodhaka ane astrAdinI kothaLI jevA, urasi chAtIe laTakatA rahelA stano, poTTa-jaThara, ayaHkoSThavat-loDhAnI koDhInI jema goLa, pAna-dhAnya rasa vaDe saMskArela pANI, jenA vaDe vaNakaro vastrone kAMjI pAya che, tenuM kalaMda-kuMDu, tenA jevI gaMbhIra nAbhi-jaTharano madhya bhAga. bIjI vAyanAmAM A pATha che - bhaggakaDI, vigayAMkapaTTI, asarisA dovi tassa phisagA-jenI keDa bhAMgelI, beDoLa, vakra-pRSTha che, phisaka-kullA, asamAna che. zikkaka-dahIM AdinA pAtranuM doDAvALuM AkAzamAM AdhArabhUta-sIkku, netra-maMthAnanA daMDane kheMcavAnuM doraDuM, tenI jema lAMbu-puruSa cihna, kiSNapuDasaMThANasaMThiya-madirAnA aMgarUpa taMdulAdithI bharela guNInA AkAra jevA vRSaNo-aMDakozo. jamalakonDriya-samAnapaNe rahela koThInA AkAre rahela baMne upU-jAMgha, ajjuNagu-eka jAtanuM ghAsa, tenA gucchA jevA DhIMcaNa, A upamAnuM sAdharmsa kahe che - ati vakrAdi. kharce - DhIMcaNanI nIce rahela bhAga kaThaNa ane nirmAsa che, te vALa vaDe vyApta che. madha| vATavAnI zilAkAre baMne paga che, adharIloSTa-vATavAno patthara, te AkAre paganI AMgaLIo che. kezanA agrathI nakhanA agra sudhI pizAcarUpa varNavyu. have sAmAnyathI varNana kare che - laDaha eTale gADAnAM pAchaLanA bhAge rahela, tenA uttarAMganA rakSaNa mATenuM kASTha, e rIte zlayasaMdhi baMdhanatvathI laDaha jevuM. maDaha-sthULapaNAthI alpa ane lAMbA DhIMcaNa vALo. vikRta-vikAravALI, bhAMgelI, vakra bhrakuTIvALo. bIjI vAMcanAmAM cAra vizeSaNo dekhAya che - madhi, mUSaka, mahiSa jevo kALo, jala bharela megha jevo kALo... avadAti-pahoLA karela mukhavALo. niiilatauMduramAlayA-uMdaranI mALA, pariNaddha labaDatI jIbhavALo, zaraTa-kAkIDo * * * vyApta. cihna-svakIya lAMchana, upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda nakulAbhyAM-be noLIyA vaDe kAnanuM AbhUSaNa karelo. sarpakRta vaikakSa - be sarpa vaDe uttarAsasaMga karela, pAThAMtarathI uMdaranI mALA yukta mugaTa, vIMchInuM uttarAsaMga, sApanI janoI karelo. - 4 - vAghanA cAmaDAnA vastravALo, - 4 - AsphoTaya-hAya vaDe AsphoTa karato, abhigarjana-meghanI peThe garjato, mutta - karela che aTTahAsya evo. - 4 - 4 - gavala-bheMsanuM zIMgaDu, gulikA-gaLI, atasI-eka dhAnya. JAmuratta Adi zabdo ekAryaka che, kopano atizaya darzAve che. a5sthiyapatthiya-aprArthitanI prArthanA karanAra, duraMta-duSTa pariNAmavALo, prAMta-hIna lakSaNavALo, hIpunnayAuddasiya-apUrNa punyA caudaze janmelo. - 4 - dharma-zruta, cAstrirUpa. kAmaya-abhilASAvALo. puNya-zubha prakRtirUpa karma, svarga-punyanuM phaLa, mokSa-dharmanuM phaLa, kAMkSA-adhika IcchA, pipAsA-adhika kAMkSA. A pado vaDe uttarottara abhilASAnI adhikatA batAvI che. 36 - 4 - zIla-aNuvrata, vrata-digdhatAdi, viramaNa-rAgAdithI vistI, pratyAkhyAnanamukkArasI Adi, poSadhopavAsa-AhArAdi cAra bhede, cAlitae-bhaMga vaDe calAyamAna karavAne, kSobhayituM-pAlanamAM kSobha karavAne, khaMDayituM-dezathI bhaMga, bhakatuM-sarvathI bhaMga, uljhatuM-sarva dezavirati tyAga, parityanuM-samyakatvano paNa tyAga. sa - ArtadhyAnane rokI na zake tevI parAdhInatAthI pIDita athavA duHkhathI pIDita ane viSayaparataMtratA vaDe vyApta. zrIte - Adi ekArthaka zabdo 'abhaya' mATe che. * sUtra-22 : tyArapachI te pizAcarUpe, kAmadeva zrAvakane nirbhaya sAvat dharmadhyAnane prApta thaI vicarato joIne bIjI-trIjIvAra paNa kAmadevane kahyuM - o pArthitanA prArthita kAmadeva zrAvaka ! jo tuM Aja yAvat maravAno. tyAre kAmadeve, te devane bIjI-trIjI vakhata Ama kaheto sAMbhalIne paNa Daryo nahIM yAvat dharmadhyAnamAM rahyo, tyAre te pizAcarUpa deve kAmadevanA nirbhaya yAvat joIne krodhathI kapALamAM trivaliyukta bhrakuTI karIne kAmadevanA kALA kamaLa jevI yAvat talavAra vaDe TukaDe TukaDA kare che. tyAre kAmadeve te ujjavala cAvat duHsahya vedanA samyak sahI yAvat adhyAsita karI. * vivecana-22 la bhrUkuTi-dRSTi racanA vizeSa, saMhatya-karIne, calacituM-anyathA karavAne. calana be bhede-saMzayathI ane viparItatAthI. - sUtra-23 : tyAre te pizAcarUpe, kAmadeva zrAvakane nIrbhaya yAvat vicarato joIne, jyAre tene nigrantha pravacanathI calita-kSobhita-vipariNAmita karavA samartha na thayo tyAre zrAMta, tAMta, patriAMta, thaIne dhIme-dhIme pAcho khasyo, khasIne pauSadhazALAthI bahAra nIkaLyo, pachI divya pizAcarUpa tyajIne eka moTA divya hAthInuM rUpa viSuvyuM. je saptAMga pratiSThita, samyak saMsthita, sujAta, AgaLathI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/23 uca, pAchaLathI varAha jevuM, cAkukSi, alaMbakukSi, lAMbA hoTha ane suMDhavALo, mukulAvasthA prApta mogarA jevI vimala dhavala dAMtavALo, sonAnI kholImAM praviSTa dAMtavALo, anAmita caya lalita saMvalita agra suMDhavALo, kAcabA jevA paripUrNa caraNa, vIza nakhavALo, lIna-pramANayukata pucchavALo, mag, meghanI jema garjanA karato, mana ane pavanane jitanAra vegavALA divya hAthIrUpane vikuvyuM. - pachI pauSadhazALAmAM kAmadeva pAse Avyo, AvIne kAmadeva zrAvakane kahyuM - he kAmadevA ItyAdi cAvatuM zIlAdi bhAMgIza nahIM, to Aje tane suMDhathI grahIne pauSadhazALAthI bahAra laI jaIza, pachI uce AkAzamAM pheMkIza, pheMkIne tIrNa daMtakuzala vaDe grahaNa karIza, pachI pRvItale traNa vakhata paga vaDe roLIza. jethI tuM AdhyAnathI parAdhIna thaI akALe jIvitathI rahita thaIza. tyAre te hAtirUpa deve Ama kahetA, kAmadeva zrAvaka nibhaya yAvata rahe che. tyAre te hAvIrUpa deve kAmadevane nirbhaya yAvata rahelo jANIne, bIjI-strIjI vakhata kAmadevane kahyuM - o kAmadeva! Adi pUrvavata yAvatuM te paNa vicare che, tyAre hAthIrUpa deve kAmadevane nirbhaya cAvat vicarato joIne, ati krodhita thaIne kAmadevane suMDha vaDe grahaNa karIne uMce AkAzamAM uchALyo, uchALIne tINa tamarALa vaDe grahaNa karIne nIce dharaNitalamAM paNa vaDe traNa vakhata roLa che. tyAre kAmadeva zrAvake ujjavala vedanAne yAvatuM sahana karI. * vivecana-23 : zrAMta Adi samAnAryA che. saptAMga - cAra paga, suMDha, puccha, zizna e sAta bhUmine sparzatA hatA. [M - mAMsopacayathI saMsthita, kathita * hAthInA lakSaNa sahita gopAMgayukta. gujJAti - purA divase janmela, puro - AgaLa, udagra-ucca, pRSThad:puSTha bhAge varAhanA jevuM. ajAkukSi-bakarI jevuM peTa, - X * pralaMba-dIdha, laMbodaragaNapatinI jevuM, adhara-hoTha, kasuMDha. abhyargatamukulA-mukulAvasthA prApta, mallikAmogaro, tenA jevA vimala ota daMta. - X * kozI-pratimA, AnAmita-kaMIka namela, cApa-dhanuSa, tenA jevI vilAsavALI, saMkucita suMDhAgra ItyAdi. * sUtra-24 : te haktirUpa deva, kAmadeva zrAvakane jyAre yAvata zaktimAna na thayo, tyAre dhIme dhIme pAcho khasyo, khasIne pauSadhazALAthI nIkaLyo. nIkaLIne divya hatirUpa tajIne eka mahAna divya sapanuM rUpa vikavyuM. te ugra-caMDa-ghora vivALo, mahAkAya, maNI-mULa jevo kALo, nayana viSa ane roSa pUrNa, janapuMsamUha peThe prakAzayukta, kRtAkSa, lohita locana, yamala-yugalacaMcaLa jillA, dharaNitala veNIrUpa, ukara-paSTa, kuTila-jaTilankarkazazkaThora-vikaTa-TATopa karavAmAM dat, loDhAnI bhaThI peThe 'dhamadhama' zabda karato, anAkalita tIvra caMDaroSayukata sapapa vikuvyuM. 40 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda pachI pauSadhazALAmAM kAmadeva zrAvaka pAse Avyo, AvIne kAmadevane kahyuM - o kAmadeva yAvatuM zIlAdine bhAMgIza nahIM to Aje huM sarasara karato tArA zarIre caDIza, pachI puMchaDAnA bhAgathI traNa vakhata Dokane vIMTI daIza, tINa-viSayukta dADha vaDe, tArI chAtImAM prahAra karIza, tenAthI tuM AdhyiAnathI ravaza-pIDita thaI kAle jIvanarahita thaIza. tyAre te kAmadeva te sarUpa devane Ama kaheto sAMbhaLIne nirbhaya thaI yAva4 vicare che. teNe paNa bIjI-strIjI vakhata kahyuM, kAmadeva paNa yAvatuM vicAre che. tyAre sapapa deva, kAmadevane nirbhaya cAvata joIne ati krodhita thaI, kAmadevanA zarIra sarasara karato caDe che. puMchaDethI Dokane traNa vakhata vIMTIne tIeNa-viSayukta dADha vaDe chAtImAM prahAra kare che. tyAre kAmadeva zrAvake te ujjavala cAvatu vedanA sahana karI. * vivecana-24 : ugraviSa Adi sarparUpanA vizeSaNa che. -x* ugraviSa-asahya viSa, caMDaviSagAkALamAM ja zarIramAM vyApatuM viSa, ghora viSa-mAkapaNAthI, mahAkAya-mahAzarIra, nayanavipa-daiSTiviSa - X * aMjanakuMja-kAjaLano Dhagalo, nika-samUha X - yamalasAthe rahela, yugala-be, caMcaLa-ati capaLa jihA. veNI-kezabaMdha vizeSa. * * * phUTa-vyakta, vaka hovAthI kuTila. karkaza-niSThura, namratAno abhAva. vikaTa-vistIrNa, phaTATopa-pheNano ADaMbara karavAmAM dakSa tathA noTA"TR 0 loDhAnI bhaThThI mAphaka bAyamAnadhamaNanA vAyu vaDe uddIpana karAtI, dhamadhama evo zabda karatI. aNAgaliya-apamita ke anargalita, rokavAne azakya, tIvra pracaMDa-ati prakRSTa roSa, sarasara-laukika anukaraNa bhASA, pacchimabhAya-paMchaDA vaDe. nikuTemiprahAra karIza. - X - vipula-zarIra vyApI, karkaza-kaThora dravya mAphaka aniSTa. pragADhaatyaMta, caMDa-raudra ItyAdi - x - * sUtra-5 : tyAre te saparUpa deve, kAmadeva zrAvakane nirbhaya cAvatuM joIne, jyAre kAmadevane ninya pravAnane calita-mbhabhita-vipariNAmita karavA samartha na thayo,. tyAre zAMta thaIne dhIme dhIme pAcho khasyo, khasIne pauSadhazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne divya sarUipa choDIne eka mahAna divya devarUpa viku, hAra vaDe virAjita vakSasthaLa cAvatu daze dizAne udhotita-bhAsita karato, prAsAdIyadarzanIya-abhirUpa-pratirUpa divya devarUpa vikavyuM. vikuvIne kAmadevanI pauSadhazALAmAM pravezyo, pavezIne AkAzamAM rahIne, ghugharI sahita paMcavarNa vao paherIne kAmadevane kahyuM - o kAmadeva zrAvaka! devAnupiya! tuM dhanya che, sapucakRtAkRtalatNa che, manuSyanA janma ane jIvitanuM phaLa sArI rIte prApta karyuM che, je tane ninya pravacanane vize AvI patipatti labdha, prApta ane abhisamanvAgata karela che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/25 41 he devAnupiya ! devendra devarAja zake yAvat zaka sIMhAne rahI, 84,000 sAmAnika yAvat bIjA ghaNAM deva-devI madhye Ama kahyuM - jaMbudvIpamAM bharata kSetramAM caMpAnagarImAM kAmadeva zrAvaka pauSadhazALAmAM, pauSadhika bahAcArI sAvat darbhasaMthAre besIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharmapajJapti svIkArIne vicare che. koI deva-dAnava yAvat gaMdharva vaDe nigrantha pravacanathI calita-kSobhitavipariNAmita karavA samartha nathI. tyAre huM zakrendranA A arthanI azraddhA karatA jaldI ahIM Avyo. aho devAnupiya ! teM Rddhi-ti-yaza-bala-vIrya-puruSAkAra parAkrama prApta karela che. te Rddhi meM joI yAvat jANI. te mATe huM khamAvuM chuM, tame mane kSamA Apo, tame kSamA karavAne yogya cho, huM pharIthI ema nahIM karuM, ema kahI ge paDyo, aMjali joDI, A arthane mATe vAraMvAra khamAve che. pachI je dizAthI Avelo, te dizAmAM pAcho gayo. tyAre kAmadeve potAne nirupasarga jANIne pratimA pArI. * vivecana-25 : ravizavajI ahIM yAvat zabdathI-kaDAM, truTita, baherakhAM vaDe staMbhita bhujA, keyura kuMDala ane gaMDasthaLane sparza karela karNapITha, vicitra hastAbharaNa, vicitra mALA yukta mugaTa, navIna zreSTha vastra paherela, kalyANakArI ane zreSTha puSpo tathA vilepanadhArI, dedIpyamAna zarIrayukta, lAMbI vanamALA dhAraNa karanAra, divya varNa-gaMdha-sparza-saMghayaNa-saMsthAna vaDe yukta, divya Rddhi-dhuti-prabhA-chAyA-arcIteja-lezyA vaDe yukta evuM, daze dizAone prakAzita karavuM, zobhAvatuM, cittane AhlAdaka, jene jotAM cakSu thAkI na jAya tevuM, manojJa, pratirUpa devarUpa vikrve che. vikurtIne AkAzamAM rahI. nAnI ghugharIovALA, paMcavarSI vastrone paherIne kAmadevane kahyuM - devendra zakra ahIM yAvat zabdathI Ama jANavuM - vajra pANI, puraMdara, zatakantu, sahasrAkSa, maghavA, pAkazAsana, dakSiNArvalokAdhipati, batrIza lAkha vimAnAdhipati, airAvaNa vAhana, surendra, rajarahita, svaccha vastradhArI, Aropita mALA yukta mugaTavALo, navA-hema-cAru-citrita-caMcala-kuMDala vaDe sparza karAtA gAlavALo, dedIpyamAnazarIrI, lAMbI vanamALAdhArI [evo zakrendra] saudharmako saudharmAvAMsaka vimAnamAM sudharmAsabhAmAM - 4 - 4 - 4 - lo 84,000 sAmAnika devo yAvat zabdathI 33-trAyazriMzaka devo, cAra lokapAlo, saparivAra ATha agramahiSI, traNa paryAdA, sAta sainyo, sAta sainyAdhipati, 3,36,000 AtmarakSaka devo - 4 - 4 - Adi madhye A pramANe 'Aikbai'-sAmAnyathI kahe che, 'bhAsaI'-vizeSathI kahe che, tene ja prajJApayati ane prarUpayati e be pada vaDe kahe - yakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMpuruSa, mahoraga ke gaMdharva che. veLa zabdathI jANavuM ke vaDe nigrantha pravacanathI calita karavA samartha nathI. upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda Rddhi yAvat zabdathI-dyuti, yaza, bala, vIrya, puruSAkAra parAkrama. nArUM muno vALavALu - pharI te AcaraNa nahIM karuM. 42 * sUtra-26 H te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra cAvat vicare che. tyAre te kAmadeva zrAvaka, A vAta yAvat jANIne ke bhagavaMta yAvat vicare che, to mAre ucita che ke bhagavaMtane vAMdI, namI, tyAMthI pAchA AvIne pauSadha pAravo. ema vicArIne zuddha-prAvezya vastro yAvat a-mahAI yAvat manuSya vargathI parivarIne caMpAnagarI madhyethI nIkaLe che, purNabhadra caitye "zaMkha-zrAvaka" mAphaka AvIne yAvat pAse che. tyAre bhagavaMta mahAvIre, kAmadevane tathA te paryAdAne yAvat dharmakathA samApta thaI. * vivecana-26 : nA saMghe - bhagavatI sUtramAM kahela zaMkha zrAvaka mAphaka ahIM kahevuM. arthAt bIjA paMcavidha abhigama-sacitta dravya tyAga Adi vaDe samosaraNamAM praveze che, paNa zaMkhe pauSadha karyo hovAthI sacittAdi dravyanA abhAve abhigamo karyA nathI, ahIM paNa temaja che. yAvat zabdathI Ama jANavuM - bhagavaMta mahAvIra pAse Avyo, bhagavaMtane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vAMdI-namI, bahu najIka ke dUra nahIM, te rIte zuSA karato, namaskAra karato, abhimukha rahI aMjali joDIne paryApAsanA kare che. tyAre bhagavaMte, kAmadevane ane te parSadAne ahIMthI uvavAI sUtra mujaba yAvat dharmakathA samApta thaI, sudhI kahevuM. te A rIte savizeSa batAve che - = tyArapachI bhagavaMta mahAvIre, kAmadeva zrAvakane ane te mahA-moTI RSi 5rmadA, muni parmadA, yati parSadAne, aneka zata pramANa vRMdane, aneka zata pramANa vRMda parivArane, dharma kahyo. bhagavaMta kevA che ? - oghabali, atibali, mahAbali. aparimita bala-vIrya-teja-mAhAtmya-kAMti yukta. zaradakAlina navIna meghanA zabdanI mAphaka madhura nirdoSa ane duMdubhi jevA svarayukta, chAtImAM vistIrNapaNAthI "sarasvatI'' sAthe saMbaMdha che. vartuLapaNAthI kaMThane vize goLAkAra, mastake saMkIrNa, - 4 - spaSTa varNavALI, askhalita bolAtI, sarva akSaranA saMyogavALI, paripUrNa madhura, sarva bhASArUpe pariNamanArI "sarasvatI'-vANI vaDe, yojanagAmI zabda vaDe ardha mAgadhI bhASAmAM bolatA arahaMta dharma kahe che - x - bhagavaMta kevA ? arham - pUjita, pUjAne yogya. sarvajJa hovAthI, jene kaMI chAnuM nathI, tevA bhagavaMta zraddheya-oya-anuSTheya evA dharmane kahe che - vizeSa kacanathI kahe che. te dharma mAtra RSi paryadAne ja nahIM paNa vaMdanAdi arthe AvelA te sarve Aryo ane anAryone khedarahitapaNe kahe che. te ardhamAdhi bhASA, badhAMne svabhASAmAM pariNAma pAme che. - - have dharmakathAnuM svarUpa darzAve che - loka che, aloka che, jIva-ajIva-baMdha-mokSa-punya-pApa-Azrava-saMva-vedanA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 44 2/26 nirjarA, A padArthonuM astitva darzAvI zUnya-jJAna-nirAtma-advaita-ekAMta-kSaNikanityavAdI ane nAstikAdi kudarzananA nirAkaraNathI pariNAmI vastunA pratipAdanathI sarve Aloka ane paralokanI kriyAnuM nirdoSapaNuM batAvyuM. tathA arahaMta, cakI, baladeva, vAsudeva, nATaka, tiryaMco, mAtA-pitA, baSi, devo, siddhi, siddho, parinirvANAdi che. -x- tathA prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAnA cAvatu mithyAdarzanazalya che. prANAtipAta viramaNa cAvatuM mithyAdarzanazalya viveka che. keTaluM kahIe ? sarve atibhAva atirUpe kahe che, sarve nAstibhAvane nAstirUpe kahe che. sArA karmo sArA phaLavALA, azubha karmo azubha pariNAmavALA thAya che. AtmA zubhAzubha karmane bAMdhe che, ItyAdi - x * A pratyakSa nirjhanya pravacana-jinazAsana satya che. anuttara che, kevalika-advitiya, saMyuddha-nirdoSa, pratipUrNa, sadguNothI bharela, taiyAyika-nyAyaniSTha, mAyAdizacanAzaka, siddhi-hitaprApti mArga, mukti-ahitanA tyAga rUpa mArga, nirmANasiddhi mArga, parinirvANa-karmabhAva prabhava sukhopAya, sarva duHkha kSayopAya che. dhe A pravacana phaLathI kahe che - A pravacanamAM rahela jIvo kRtArthapaNe siddha, kevalipaNe buddha, karma vaDe mukta thaI, nirvANa pAme che. advitIya, pUjavA yogya athavA saMyama anuSThAnamAM asadaMza evA keTalAMka siddha thatAM nathI, teo nirNanya pravacana sevaka, bhadaMta, pUjaya ke bhamAtA hovAthI mahA Rddhi-dhuti-cazabaLa-sukhavALA ane dIrdha sthitika koI devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. [ahIM vRttimAM teo kevA deva thAya che ? tenuM varNana che, je vizeSaNo vRttimAM jovA.) A pramANe ahIM dhamanuM phaLa kahyuM. [have cAre gati kahe che -]. cAra kAraNe jIva tairayikapaNAnuM karma bAMdhI, nairayikomAM upaje, te A - mahAAraMbha, mahAparigraha, paMcendriyavadha, mAMsAhArathI, tiryaMco cAra kAraNe tiryaMca yogya karma bAMdhe- mAyA, asatyavacana, ukaMcana-bhoLAne chetaratI veLA pAse rahelA caturta khyAla na Ave, tema kSaNavAra pravRtti na kare, vacana-chetaravA vaDe. manuSya yogya karma cAra kAraNe bAMdhe - prakRtibhadratA, prakRti vinItatA, dayA, mAtsarya vaDe. devomAM sarAgasaMyama, saMyamasaMyama, akAmanirjala, bAlatapakarma vaDe utpanna thAya che. je prakAre narakamAM javAya che, je narako che, narakamAM je vedanA che, tiryaMca yonimAM zArIrika-mAnasika duHkho che, vyAdhi-jarA-maraNa-vedanA vyApta, anitya evuM manuSyapaNuM, devo-devaloka-devanA devasukhane kahe che. naraka-tiryaMcayoni-manuSyabhAva ane devaloka, siddhi-siddhi sthAna che jIvaMtikAyane kahe che. je rIte jIvo baMdhAyamUkAya-phleza pAme che, je rIte keTalAMka apratibaddho du:khano aMta kare che, AdArtacittavALA jIvo je prakAre du:khano aMta kare che, je rIte vairAgya prApta jIva karmanI peTI ughADe che te kahe che - ahIM ma7 - zarIrathI du:khI, mafdvattA - zokAdi pIDita athavA ArtadhyAnathI pIDita thayelA manavALA jANavA. je rIte rAgakRta karmano phalavipAka prApta thAya, je rIte karma kSINa thatAM siddho mokSa pAme te kahe che.. upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda have anuSThaya-anuSThAna lakSaNa dharma kahe che - te dharma be bhede kahela che, je dharma vaDe siddho siddhAlayane pAme che te- AgAra dharma ane aNagAra dharma. aNagAra dharma-sarva dhana, dhAnyAdi prakArane Azrine sarva Atma pariNAma vaDe ghara choDI sAdhutAne prApta thaI sarvathA prANAtipAta yAvatu parigraha ane rAtribhojanathI viramaNa rUpa jANavo. A AmAra sAmAyika dharma kahyo, A dharmanI zikSAmAM upasthita sAdhasALI vicaraNa karatAM AjJAnA ArAdhaka thAya che. gRhastha dharma bAra bhede kahyo che - pAMca aNuvata, gaNa guNavata, cAra zikSAvrata * * tathA pazcima mAraNAMtika saMlekhaNA-sANA-ArAdhanA. A agAra sAmAyika dharma kaho. A dharmanI zikSAmAM upasthita thayela zrAvaka-zrAvikA AjJAnA ArAdhaka thAya che. tyArapachI ati moTI manuSya parSadAe bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, samajIne haTa-tuSTa yAvatu hRdayI thaIne uDyA, uThIne bhagavaMtane traNa vakhata AdakSiNapradakSiNA karIne vAMdI-namIne keTalAMka muMDa thaIne gharathI nIkaLI, sAdhupaNAMne svIkAre che. keTalAMka bAra bhede gRhastha dharma svIkAre che, bAkInI parSadA bhagavaMtane vAMdInamIne Ama kahe che - bhagavana ! Ape nitha pravacana sArI rIte kahyuM, bhedathI sArI rIte prarUpya, vacanathI sArI rIte bhAgya, ziyomAM sArI rIte viniyoga karyo, tavathI sArI rIte bhAvyuM che. anuttara che, dharmane kahetA upazamane kaho cho, upazamane kahetA vivekane kaho cho, vivekane kahetA viramaNane kaho cho, viramaNane kahetA. pApakarmane na karavAnuM kaho cho. bIjA koI zramaNa ke brAhmaNa nathI, je AvA dharmane kahevA samartha hoya. ItyAdi - x . * sUtra-27 : kAmadevane AmaMtrIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre kAmadeva zrAvakane Ama kahyuM - he kAmadeva! madhyarAtri samaye tArI pAse eka deva aAvyo, deve eka moTA divya pizAcarUpane viku - x * cAvat tane ema kahyuM ke - o kAmadeva ! yAva4 jIvitathI rahita thaIza, tyAre tuM - x * nirbhaya thaI cAvatuM vicaryo. A pramANe pUvoMkata maNe upasargo kahevA, cAvata deva pAcho gayo. kAmadeva zuM A artha-nsamartha che? - hA, che. he AyoM ! ema saMbhodhI, bhagavaMta mahAvIre, ghaNAM zramaNa ni9nigranthIne AmaMtrIne kahyuM - he Aryo ! je gharamAM rahetA gRhastha zrAvako divya-mAnuSI-tiyayasaMbaMdhI upasargone samyapha sahe che yAvatuM AdhyAsita kare che, to huM A ! dvAdazAMga gaNipiTakane bhaNatAM zramaNa niJbhyoe divyamAnuSI-tiryaMca saMbaMdhI upasargo samyapha saheja pAvatu AdhyAsita karavA yogya che. tyArapachI te ghaNAM zramaNa nirmA- nirjIe bhagavAna mahAvIranI A vAta dhari' kahIne svIkArI. tyArapachI kAmadeva zrAvake harSita thaI cAvata bhagavata mahAvIrane ano
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/17 45 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda pUchayA, AI meLavyo, bhagavaMtane traNa vakhata vaMdana-namaskAra karI, je dizAthI Avelo, te dizAmAM pAcho gayo. pachI bhagavaMte paNa koI divase caMpAthI nIkaLIne bAhya janapadamAM vihAra karyo. * vivecana-23 : a sa - A artha che athavA kahela vastu saMgata che. * x * sAnita cAvathI khame che, titikSe che e ekArcaka zabdo che. - X - * sUtra-28 : te pachI kAmadeve pahelI zrAvaka pratimA svIkArI. te ghaNAM cAvatuM bhAvIne, 20 varSa zrAvakapaNe pALI, 11-zrAvaka pratimA sabhyapaNe kAyAthI sparza, mAlikI saMlekhanA karI. AtmAne ArAdhI, 60-bhakatone anazanathI chedIne, AlocIpatikamI, samAdhi pAmI, kALa mATe kALa karI, saudharma kaho - x - aruNAbha vimAne deva thayo. tyAM * x * kAmadeva devanI cAra palyopama sthiti kahI che. te deva, te devalokathI Ayu-bhava-sthiti kSaye anaMtara cyavIne - x * mahAvideha siddha thaze...nikSepa. * vivecana-28 :nikSepa - he jaMbU ! bhagavaMte A pramANe bIju adhyayana kahyuM che. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa & adhyayana-3-"culanI pitA" 8. - X - X - X - X - * sUtra-29 - adhyayana-3-no ullepa kahevo. he jaMbU! te kALe, te samaye vANAsI nagarI, koika caitya, jitazatru rAjA hato. te vANAsmInagarImAM yulanIpitA nAme A yAvatu aparibhUta gAthApati raheto hato. tene zayAmAM nAme panI hatI. teNe ATha hiraNyakoDI nidhAnamAM, ATha vyAje, ATha dhana-dhAnyAdimAM rokela hatI. tene 10,000 gAyonuM eka evA ATha go hatA. te AnaMdanI mAphaka rAja, IzcarAdine yAvat sarva kAryono vadhAranAra hato. svAmI padhAyAM, parSadA nIkaLI. sulanIpitA paNa AnaMdanI mAphaka nIkaLyo. tenI mAphaka gRhIdharma svIkAryo. gautama dvArA pUrvavatu pRcchA. bAkI badhuM kAmadeva mAphaka jANavuM yAvatu pauSadhazALAmAM pauSadha sahita, bahAcArI (paI) bhagavata pAse dhamapajJapti svIkArIne rahyo. * vivecana-29 : have bIjA adhyayananI vyAkhyA. te sugama che. ullepa A pramANe- bhagavanuM ! zramaNa bhagavaMte cAvatu upAsakadazAnA bIjA adhyayanano A artha kahyo, to bIjA adhyayanano zo artha kahyo che ? - 4 - * sUtra-30,31 - [30] tyArapachI sulanI pitA zrAvaka pAse madhyarAtri kAla samaye eka deva pragaTa thayo. te deve eka nIlotpala cAvatuM talavAra laIne culanIpitA zrAvakane kahyuM - he sulanIpitA ! kAmadeva mAphaka kahevuM, cAvatuM bhAMgIza nahIM to huM Aje tArA moTA putrane tArA gharamAMthI lAvIne tArI samakSa teno ghAta karIza, karIne pachI mAMsanA TukaDA karIza, telathI bharela kaDAyAmAM nAkhIne ukALIza, pachI tArA zarIrane mAMsa ane lohI vaDe chAMTIza, jenAthI tuM AdhyiAnathI pIDAIne akALe marIza. tyAre deve ema kahetA, yulanI pitA, nirbhaya cAvata rahyo. tyAre te deve sulanI pitAne nirbhaya yAvata joIne bIjI-strIjI vakhata yulanI pitA zrAvakane Ama kahyuM - he yulanIpitA! pUrvavat kahyuM. te paNa cAvat vicare che, tyAre te deve sulanIpitAne nirbhaya yAvat joIne krodhitAdi thaI culanIpitAnA moTA pagane gharamAMthI lAvIne tenI samakSa ghAta karIne mAMsanA traNa TukaDA karyA karIne tela Adi bharela kaDAImAM ukALa che, ukALIne sunIpitAnA zarIra mAMsa ane lohI choTe che. tyAre sulanIpitA te ujjavala yAva4 vedanA sahe che. tyAre sulanIpitAne te deve nirbhaya joyo, joIne pharIthI tene kahyuM - o culanIpitA Arzitane prArthanArA sAva bhAMgIza nahIM to huM tArA vacalA yumane tArA gharamAMthI lAvIne, tArI AgaLa ghAta karIza Adi moTA putra
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/30,39 mAphaka kahevuM. pUrvavat kare che. e rIte trIjI vakhata nAnA putrane paNa yAvat [culanIpitAe te vedanA sahana karI. *ka tyArapachI culanIpitA zrAvakane nirbhaya yAvat joIne cothI vakhata culanIpitAne kahyuM - o gulanIpitA ! pArthitanA prArthita ! jo tuM yAvat bhaMga nahIM kare, to huM Aje, je tArI A mAtA-bhadrA sArthavAhI che, deva-gurujananIrUpa, duSkara-duSkaskArikA che, tene tArA gharamAMthI lAvIne tArI AgaLa ghAta karIza, pachI mAMsanA TukaDA karIne tela AdinI kaDAImAM ukALIza, ukALIne tArA zarIrane mAMsa ane lohI vaDe chAMTIza. jenAthI tuM AdhyiAnanI paravazatAthI pIDita thaI akAle jIvitathI rahita thaIza. tyAre te culanIpitA, te deve Ama kahyuM tyAre nirbhaya yAvat rahe che. tyAre te deve culanIpitAne nirbhaya yAvat vicarato joIne tene bIjI-trIjI vakhata Ama kahyuM - o culanIpitA ! pUrvavat yAvat jIvitathI rahita thaIza. tyAre te culanIpitAne, te deve bIjI-trIjI vakhata Ama kahetA sAMbhaLIne AvA prakArano saMkalpa utpanna thayo ke - - aho A anArya, anAryabuddhi puruSa anArya pApa karma kare che. jeNe mArA moTAputrane mArA gharathI lAvIne mArI AgaLa ghAta karyo ItyAdi jema deve kahyuM te ciMtave che, yAvat zarIre chAMTyA. jeNe mArA vAlAputrane mArA gharathI lAvI yAvat lohI chAMTyuM, jeNe mArA nAnA putrane mArA gherathI lAvI pUrvavat yAvat chAMTyA. je mArI A mAtA, deva-guru-jananI duSkara-duSkarakArikA bhadrA sArthavAhI che, tene paNa mArA gharamAMthI lAvI mArI pAse vAta karavA Icche che, to mAre ucita che ke . A puruSane pakaDavo, ema vicArI te doDyo, deva AkAzamAM uDI gayo. culanIpitAe gharano staMbha pakaDI lIdho ane moTA moTA zabdothI kolAhala karavA lAgyo. - tyAre bhadrA sArthavAhI A kolAhala zabda sAMbhaLIne tyAM AvyA, AvIne culanIpitA zrAvakane kahyuM - he putra ! teM moTA-moTA zabdothI kolAhala kema karyo ? tyAre culanIpitAe mAtA bhadrAne kahyuM - he mAtA ! huM jANato nathI, paNa koI puruSe krodhita thaI, eka moTI nIlotvala yAvat talavAra laIne mane kahyuM ke - o pArthitanA pArthita gulanIpitA ! jo tuM cAvat marIza. te puruSe AvuM kahyuM to paNa huM nirbhaya thaIne rahyo. tyAre teNe mane nirbhaya yAvat rahelo jANIne mane bIjI-trIjI vakhata kahyuM ke - o culanIpitA ! Adi yAvat zarIre chAMTIza. tyAre meM te ujjavala vedanA yAvat sahI, ItyAdi badhuM pUrvavat kahevuM. - X "X "X - tyArapachI te puruSe mane nirbhaya yAvat joIne mane cothI vakhata kahyuM ke o culanIpitA ! yAvat vrata bhaMga nahIM kare, to Aje tArI A mAtAne yAvat tuM marIza. tyAre te puruSe mane nirbhaya yAvat rahela jANIne, bIjI-trIjI - upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda vakhata kahyuM - o culanIpitA ! Aje yAvat tuM marIza. tyAre - 4 - mane Avo saMkalpa thayo ke - aho ! A puruSa anArya yAvat Acare che. ItyAdi pUrvavat, to mAre A puruSane pakaDavo, ema vicArI huM doDyo. te AkAzamAM uDI gayo. meM A thAMbhalo pakaDI lIdho ane moTA-moTA zabdothI kolAhala karyo. tyAre bhadrA sArthavAhIe culanIpitAne kahyuM - koI puruSe yAvat vArA nAnA putrano - 4 - ghAta karyo nathI. tane A koI puruSa upasarga karyo che. A teM bihAmaNuM dRzya joyuM che, tethI tuM hAla bhagnavrata, bhagnaniyama, bhagna pauSadhavALo thaIne vicare che. to he putra ! tuM A sthAnathI AlocanA kara yAvat prAyazcitta svIkAra. tyAre te culanIpitA zrAvake bhadrA mAtAnI A vAta vinayapUrvaka "tahatti" kaIne svIkArI ane te sthAnanI AlocanA yAvat prAyazcitta karyu. [31] tyArapachI culanIpitA zrAvaka pahelI upAsaka pratimA svIkArIne vicare che, pahelI upAsaka pratimAne yathAsUtra Adi AnaMdanI mAphaka pALatA yAvat agiyAre upAsaka pratimA ArAdhI. tyArapachI te udAra yAvat kAmadeva mAphaka saudharmako, saudharmavataMsaka mahAtimAnanI pUrvadizAmAM aruNapabha vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. tyAM cAra palyopama sthiti, pachI mahAvidehe mokSa. * vivecana : to mAMsasophTe - traNa mAMsa khaMDa, zULa vaDe pakAve mATe zUlya. AdANabharisaMsi - AMdhaNa pANI tela Adi, je koI dravyane pakAvavA agni upara mUkAya che. kaDAha loDhAnI kaDAI, AdrahayAni-ukALIza. AryacAmi-chAMTIza - 4 - bhagavo-bhagnAta, sthUla prANAtipAta viratinA bhAvathI bhaMga, kopa vaDe teno nAza karavAnA bhAvathI bhagna niyama-koSanA udayathI uttaraguNarUpa krodhanA abhigrahanA bhaMgathI. bhagnapauSadhaavyApAra pauSadhanA bhaMgathI. A arthanI AlocanA karUguru pAse nivedana kara yAvat zabdathI pratikrama-nivarta, niMda-Atma sAkSIe niMdA kara, garha-guru sAkSIe niMdA kara. vitroTaya-te bhAvanA anubaMdhano viccheda kara, visoha-aticAra malane dUra kara, tene karavA udhata thaI yathAyogya prAyazcitta svIkAra. "prAyazcitta kara" ema kahIne nizIyAdimAM gRhasthane prAyazcitta kahyuM nathI, mATe gRhasthane prAyazcita na hoya, te matane dUra karyo che. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-3-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/32 5o upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda aruNakAMta vimAne deva thayo. cAra palyopamanI sthiti. mahAvidehe mokSe jaze. - - nikSepa kahevo. * vivecana : namasama1 - yugapatu. TH cAvatu zabdathI zAsa, khAMsI, tAva, dAha, peTanuM zULa, bhagaMdara, harasa, ajIrNa, daiSTiroga, mastaka zULa, aruci, akSIpIDA, karNapIDA, kharajavuM, udara roga, koDha. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa che adhyayana-4-"surAdeva" & - X - X - X - X - * sUtra-32 : uoAta kahevo..he jaMbU ! te kALe, te samaye vANAssI nagarI, koSTaka caitya, jitazatru rAjA, surAdeva Arya gAthApati cha hiraNacakoDI yAvat 10,ooo gAyanuM eka evA che gokuLa. dhanyA nAme panI. svAmI padhAryA. AnaMda mAphaka grahIdharma svIkAryo. kAmadevanI mAphaka dharma prajJati svIkArIne vicare che. * vivecana-3ra :have joyuM kahe che, sugama che, bIje kAmamahAvanacaitya kahyuM che. * sUtra-33 - tyAre te surAdeva zrAvaka pAse madhyarAtrie eka deva Avyo. te deve eka moTI nIlotpala yAva4 talavAra laIne surAdeva zrAvakane kahyuM - o surAdeva! pArthitane prArthanAmAM je te zIla Adino cAvatuM bhaMga nahIM kare to tArA, moTA putrane gharamAMthI lAvI, tArI AgaLa teno ghAta karIne pAMca mAMsanA TukaDA karI, telanI kaDAImAM ukALIza, pachI tArA zarIra upara mAMsa ane lohIne chAMTIza, tenAthI te akALe jIvita rahita thaIza. e rIte vayalA ane nAnA "mane ekekanA pAMca TukaDA te pramANe karIza jema culanIpitAmAM kahyuM. vizeSa e ke - pAMca TukaDA kA. tyAre te deve cothI vakhata surAdevane kahyuM - yAvat che tuM vratAdi nahIM choDe, to Aje tArA zarIramAM eka sAthe soLa roga mUkIza. te A - zaalsa, kAza rAvatu koDha. je AnddhyAnanI pIDAthI yAvatuM marIza. tyAre paNa surAdeva cAva sthira raho. A pramANe deve bIjI-trIjI vakhata kahuM yAvat tuM marIza. tyAre te deve be-traNa vakhata kahetA surAdevane A pramANe manogata saMkalpa thayo ke - A puruSa anArya cAvata Acare che, jeNe mArA moTA cAvatu nAnA putrane cAvatuM mArA zarIre lohI chAMTsa, vaLI mArA zarIramAM eka sAthe soLa rogo mUkavA Icche che. mAre ucita che ke A puruSane pakaDI lauM, ema vicArI te doDyo. te deva AkAzamAM uDI gayo, surAdeve thAMbhalo pakaDI lIdho ane moTA moTA zabdothI kolAhala karyo. tyAre tenI patnI dhanyA, kolAhala sAMbhaLI, avadhArIne surAdeva pAse AvI. AvIne pUchayuM - he devAnupiyA tame kema moTA-moTA zabdothI kolAhala karyo ? tyAre te surAdeve tenI patnI dhanyAne kahyuM - koI paraSao sulanipitA mAphaka badhuM kahevuM. dhanyAe paNa sAmuM kahyuM cAvatu nAnA putra (ne kaMI thayuM nathI.) koI paraNe zarIramAM eka sAthe soLa roga mUkyA nathI. A koIe tamane upasarga karyo che. bAkI badhuM culanIpitA mAphaka kahevuM. A rIte badhuM sulanIpitA va4 saMpUrNa jANavuM. vizeSa e ke saudharmakalpa 15/4]. - 0 - 0 - 0 - 0 - 0 - adhyayana-5-"cullazataka' che - X - X - X - X - * sUga-34 thI 36 : [3] he jaMbU! te kALe-te samaye mAlabhikA nagarI, zaMkhavana udhAna, jitaNarAja, A evo gullazataka gAthApati yAvat cha koDI hiraNaya yAvat daza hajAra gAyonuM eka evA che gokuLa, bahulA nAme panI hatA. svAmI padhAI. AnaMdanI jema gRhIdharma svIkAryo. bAkI badhuM kAmadeva mAphaka gaNavuM cAva4 dharmapajJati svIkArIne vicare che. [35] tyAre te sullazatakanI pAse madhyAmi kALa samaye eka deva yAvat talavAra laIne bolyo - o cullazataka ! cAvavuM vatabhaMga nahIM kare, to Aje tArA moTA putrane tArA gharamAMthI lAvIne ItyAdi gulanIpitA pramANe kahevuM. vizeSa e ke - ekaikanA sAta mAMsa TukaDA karIza yAvatuM lohI chaiTIza, yAvatu nAnA putra sudhI kahevuM. tyAre culazataka cAva4 nirbhara raho. tyAre te deve sullazataka zrAvakane cothI vakhata kahyuM - o cullazataka ! sAva tuM vrata nahIM bhAMge, to Aje je A tArA cha karoDa hiraNya nidhanamAM, cha vyAje ane cha dhana-dhanyAdimAM che, te tArA gharamAMthI lAvIne alabikA nagarInA zRMgATaka yAvatuM mAgamAM cotarapha pheMkI daIza, jethI tuM AdhyiAnathI paravaza thaI pIDita thaI akALe ja jIvitathI rahita thaI jaIza. tyAre sullazataka zrAvake te devane ema kaheto sAMbhaLavA chatAM nirbhaya cAvatuM vicAre che. tyAre te deve sulazataka zramaNopAsakane nirbhaya cAvavuM joIne bIjI-trIjI vakhata pUrvavata kahuM cAvata tuM marIza. tyAre te deve bhIjI-trIjI vakhata Ama kahetA te cullazatakane AvA prakAre manogata saMkalpa thayo ke - aho ! A puraNa anArya Adi, sulanI pitA mAphaka vicAre che yAvatu nAnAputranuM yAva4 lohI choTe che, mArA A cha karoDa nidhAna prayukata hirAya Adine paNa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa/34 thI 36 mArA gherathI lAvIne AlabikA nagarInA zRMgATake cAvatuM pheMkI devAnA Icche che, to mAre te paraNane pakaDI levo ucita che. ema karI doDyo Adi surAdeva mAphaka jANavuM panI pUche che, te mujaba ja kahe che. [3] bAkI badhuM culanIpitA mujaba jANavuM yAvatuM saudharmakalya, aruNa ziSTa vimAne utpanna thayo, cAra palyopama sthiti. bAkI pUrvavat zat mahAvideha mokSe jaze. - - nikSepa kahevo. * vivecana-34 thI 36 :pAMcamuM adhyayana spaSTa che. muni dIparatnasAgare karelA adhyayana-5-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda che adhyayana-6-"kuMDakolika" & - X - X - X - X - * sUtra-30,38 : [3] chAno ullepa kahevo. he jaMbU! te kALe, te samaye kAMpilyapuranagara, sahamrAmavana udhAna, jitazatrurAjA, kuMDakolika gAthApati, pUNA nAme panI, cha koTI hiraNaya nidhAnamAM - cha vyAje ane cha dhana-dhAnyAdimAM rokela hatuM. 10,000 gAyonuM eka evA cha gokuLa hatA. svAmI padhAryA. kAmadeva mAphaka zrAvakadharma svIkAryo. ItyAdi badhuM temaja kahevuM cAvata patilAbhatA vicare che. [38] tyArapachI te kuMDakolika zrAvaka anya koI divase madhyAhnakALe azoka vATikAmAM pRedIzilAcke Avyo. AvIne nAmAMkita vIMTI ane uttarIyane pRthvIzilAke rAkhyuM. pachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharmapajJapti svIkArIne vicare che. tyAre te kuMDakolika pAse eka deva pragaTa thayo. te deve nAmamudrA ane uttarIya pRvIzilApa kI lIdhA. laIne ghugharI sahita zreSTha vo paherela evo te AkAza rahIne kuDakolika zrAvakane kahyuM - o . kuMDakolikA devAnupiya gozALA khaliputranI dharmapajJati suMdara che. keimake temAM uthAna-karma-bala-vIrya-parAkAra parAkrama nathI, sarve bhAvo niyata che. zramaNa bhagavata mahAvIranI dhamapajJapti maMgulI-kharAba che. (kemake temAM] utthAna yAvatu parAkrama che, sarve bhAvo aniyata che. tyAre kuMDakovike te devane kahyuM - he deva! je gauzALAnI dharmapajJapti saMdara che, kemake temAM utthAnAdi nathI, yAvatuM sarve bhAvo niyata che ane bhagavaMta mahAvIranI dhamapajJatimAM utthAnAdi che yAvatuM sabhAvo niyata che mATe kharAba che. to he deva! A AvI divya vahid-devahuti-devAnubhAva kyAMthI labdha-prApta-abhimukha karyo ? zuM utthAna yAvatu parAkrama vaDe ? ke utthAna yAvatu parAkrama vinA ? tyAre deve kuMDakolika zrAvakane kahyuM - he devAnupiya! meM A AvI divya devaRddhi Adi anutyAna yAvatu parAkramathI labdha-prApta-abhimukha karI che. tyAre kuMDakovike te devane kahyuM - he devA che e AvI divya devaddhi Adi anusthAna yAvatu AkharapAkAra parAkramathI labdha-pAd-abhimukha karI che, to je jIvone utthAnAdi nathI, teo deva kema na thayA ? he deva ! teM A AvI divya devaddhi Adi utthAna yAvata parAkramathI labdha-prApta-abhimukha karI che, to utthAnAdi rahita yAvatu gozALAnI dhamapajJAti suMdara che ane ullAnAdi yukata yAvatu bhagavaMta mahAvIranI dharmapajJapti suMdara che, te (kathana) miyA che. tyAre te deva kuMDakolika zrAvakane Ama kaheto sAMbhaLIne zaMkita cAvatuM kaluSabhAva pAmI, kuMDakolikane kaMd uttara ApavAne samartha na thayo. teNe nAmamudrA ane uttarIyane pRnIzilApake mUkyA. mUkIne je dizAthI Avyo hato, te
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/37,38 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda mAphaka moTA putrane sthApIne pauSadhazALAmAM cAvatuM dharmapajJati svIkArIne vicare che. e rIte agiyAra upAsaka pratimA te pramANe karI cAvatuM saudharmakaze aruNadhvaja vimAne yAvat aMta karaze. * vivecana-39,4o : fjamAvatA * gRhavAsamAM rahenAra. arthe: jIvAdi vaDe, athavA sUtranA artho vaDe. daituN: - anvaya vyatireka lakSaNathI, prau: - bIjAne pUchavA yogya padArtho vaDe. vaLa: * yuktio vaDe, cAraVT - bIjAe pUchelA praznonA uttara ApavA vaDe. nipaTTapAvAnaro - jemanA praznonA uttaro nirasta ane spaSTa karyA che. - 4 - muni dIparatnasAgare karela adhyayana-6-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa dizAmAM pAcho gayo. te kALe, te samaye svAmI padhAryA tyAre kuMDakolike A vRttAMta prApta thatA, harSita thaI, kAmadeva mAphaka nIkaLyo cAvatu papAsanA karavA lAgyo. [bhagavaMte dharmakA kahI. * vivecana-37,38 : dhe chaThThA adhyayanamAM kaMIka lakhIe chIe. dharmapajJapti-zrutadharma prarUpaNA, darzana-mata, utthAna-beThelo ubho thAya che. karma-gamana Adi, bala-zarIranuM, vIryajIvanuM sAmarthyapurakAra-puruSavanuM abhimAna, parAkrama-tenAthI saMpAdita svaprayojana. * x - jIvone utthAnAdi nathI kemake te paraSArthanA sAdhaka nathI. tenuM asAdhakava purUSakAra hovA chatAM paNa purapArthanI siddhi thatI nathI. niyata-jayAre je thavAnuM hoya, tyAre te thAya che, parakAra baLathI anyathA na thaI zake. kahyuM che - niyati sAmarthyathI, manuSyone zubhAzubha je artha prApta thavAno che, te avazya thAya che, mahA prayatna paNa na thavAnuM thatuM nathI ane thavAnuM che, teno nAza thato nathI. thavAnuM nathI, te thatuM nathI ane thavAnuM che, te vinA prayatna thAya che. bhavitavyatA * x * mukhya che. maMgulI-asuMdara, dharmaprajJapti-mRtadharma prarUpaNA. - x * te mATenA be vikalpo sUtramAM mUkyA che sUpamAM jovA) zuM utthAna vaDe ? atha itapa-brAhAcaryAdithI ke te sivAya pAmyA ? ItyAdi - X - X - tyAre te deva zaMkita-zaMkAvALo thayo ke - gozALAno mata sAco che ke mahAvIrano ? ANe mahAvIrano mata yatithI siddha karyo, tethI AvA prakArano vikalpavALo thayo. kAMkSita-mahAvIrano mata paNa sAro che, kAraNa ke yuktiyukta che, evA vikalAvALo thayo. cAvatu zabdathI matibhedane prApta thayo, kemake gozAlakano mata ja sAro che, e nizcayathI rahita thayo. * X - X * pAmova - kahevAne. * sUtra-29,4o : [36] bhagavata mahAvIra kuMDakolika zrAvakane kahyuM - he kuMDakolikA kAle madhyAhe azokavATikAmAM eka deva tArI pAse Avyo ItyAdi zuM A artha yogya che ? :- hA, che. he phukkolika ! tuM dhanya che, Adi kAmadeva vat kahevuM. bhagavate sAdhu-sAdanIne AmaMtrIne kahyuM - he AyA je gharamaNe vasato gRhastha artha, hetu, prajana, kAraNa, uttara ke anyatIrjikane niratara kare che, to he AyoM dvAdazAMga gaNipiTakanuM adhyayana karatA evA zramaNa ninthio vaDe yAvatu jyadIrthikone niratara karI ja zake. tyAre zramaNa nizvi-nisthiIe bhagavaMtanA kathanane vinayathI "dhati" kahI svIkAryuM. pachI kuMDakolike, bhagavaMtane vAMdI-namIne prazno pUchA, artha grahaNa karyA - x * pAcho gayo - x - bhagavaMte vihAra karyo. [4] pachI kuMDakolika zramaNopAsaka ghaNAM zIlA dipALI yAdd AtmAne bhAvita karatA 14-varSo vItyA. 15mAM varSa madhye vatatA koi divase kAmadevanI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ & adhyayana- "sadAlaputra" che. -x -x -x -x - * sUtra-41 : sAtamAno ullepa kahevo. * * polAsapura nagara, sahasamavana udyAna, jitaeg rAjA hato. te polAsapura nagaramAM saddAlapux nAme kuMbhAra AjIvikopAsaka raheto hato. te AjIvika siddhAMtamAM lubdhA, gRhitArtha kRcchitA, vinizcitArtha, abhigavAI, asthi-mAmAM premAnurAgakata hato. he AyuSyamAna ! " AjIvika siddhAMta ja artha, paramArtha che. bAkI badhuM sAnartha che," ema te AjIvika siddhAMta vaDe AtmAne bhAvita karato vicarato hato. te saddAlaputranA eka koDI hiraNyamAM eka vyAjamAM, eka dAna-dhAgAdimAM rokAyela hatI. daza hajAra gAyonuM eka gokuLa hatuM. te AjIvikopAsaka sAlamanI animijhA nAme panI hatI. tenA polAsapuranI bahAra paoo kuMbhakAra hATa hatA. tyAM ghaNAM puro dainika bhojana ane vetanathI hatA, je roja ghaNAM kaccha, vAra, piThara, ghaTa, adapiTa, kaLaza, AviMja jaMbuvaka, uNikAo karatA hatA. bIja ghaNo puro denika bhojanavetanathI roja te ghaNAM kaka cAvatu uSTrikA vaDe rAjamArgamAM potAnI AjIvikA ratA vicAratA hatA. * vivecana-41 : sAtamuM adhyayana sugama ja che, AoffdhaNI gozAlakanA ziSyo, temanA upAsaka te AjIvikopAsaka, zravaNathI labdhArtha, boghathI gRhItArtha, saMzaya thatA pRSTArtha, uttara maLatA vinizcitArya, mRti-pagAra, bhakata-bhojana, vetana-mUlya, kallAkali-roja prabhAte, kaka-pANInI ghaDI, vAka-gaTakuDAM, piThaka-thALI, kalazakaAkAra vizeSavALA moTA ghaDA, aliMjara-pANInuM moTuM bhAjana, bUlaka-rAMbu, uSTrikAmadhAdi bhAjana * sUga-4ra : tyArapachI AjIvikopAsaka saddAlaka anya koi divase madhyAha kALe azokavATikAmAM Avyo. AvIne gozAka paMkhavi pAse par3Apti svIkArIne vicare che. tyArapachI tenI pAse eka deva pragaTa thayo. tyAre te deve AkAzamAM rahI, ghugharIvALa vao yAva4 paherelA, teNe sAlapune kahyuM- he devAnupiyA aAvatIkAle ahIM mahAmAhaNa, utaw jJAna-danidhara, nIta-vartamAna-anAgatanA jJAtA, arihaMta, jina, kevalI, sarvajJa, sarvada, pailokaya avalokita-mahitapUjita, deva-manuSya-asura sahita lokane anIya-vaMdanIya-sakAraNIyasaMmAnanIya-kalyANa maMgala daivata caityamAphaka cAvata paryuusanIya, satya kamanI saMpattiyukata mihApuramAM Avaze. mATe tuM vaMdana yAvatu upAsanA karaje. tathA pratihAki pITha-HkA -saMtAka vaDe nimaje. bIjI-pIjI vakhata paNa pa6 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda ema kahyuM, kahIne je dizAthI Avela tyAM pAcho gayo. cAra te sAmane, te deve Ama kahetA, Avo saMkalpa unna thayo ke - mAsa dhamAya, ghamapadezaka, gozAlaka maMkhaliputra che, te mahAmAhaNa, utpanna jJAnada nidhara yAvat satyakarmanI saMpattiyukata che, te kAle ahIM Avo. temane huM baMdIza * x * yAvatuM nimaMtrIza. vivecana-4ra : - Avaze. 4 * A nagaramAM, mAhaNa - "huM haNuM nahIM" athavA pote hatanathI nivRtta thaI, bIjane "na haNo" ema kahe che. mana Adi vaDe jamaparyata samAdi bheTavALA jIva nathI nivRta thavAthI mahAmAna, uSA * AvaraNanA kSayathI pragaTa. * * * * mahA prAtihAryarUpa pUjAne yogya athavA sarvajJa hovAthI avidhamAna ekAMta jene che te. nina - rAgAdino jaya karanAra, kevala-paripUrNa, zuddha, anaMta jJAnAdi jene che, te kevalI. sAkAropayoganA sAmarthathI sarva. anAkAropayoganA sAmarthyathI sarvadarzI. kailokyata-traNa lokavAsI jana vaDe. vihid-samagra aizvaryAdi atizayanA samUhanA darzanamAM tatpara mana vaDe, * * * mahita * sevyapaNe Icchita, pUjita-puSpAdi vaDe. e ja kahe che - loka-prajA, arcanIya-puSpAdithI, vaMdanIya-stutithI, sakaraNIya-AdaraNIya, samAnanIya-abhyasthAnAdi vaDe, * * * tathya-avazya saphaLa hovAthI satya phaLa karmonI saMpatti vaDe yukta. yAja cAvat zabdathI-zani vItIne prabhAta thatAM, sUrya ugyA pachI * sUga-43,44 : te pachI kAle sAva surya javalita thatAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatu samosa, "dA nIkaLI cAvatu pause che. tyAre te AjIvikopAsaka hUAlapatra A vRttAMta jANIne - "bhagavaMta mahAvIra yAvata viyare che," to huM jAuM bhagavaMtane vAMdu cAvatu upAyuM. Ama vicArIne hAI cAvavuM prAyazcitta karI, zuddha pravezya yAvat alA-mahAI abharaNathI alaMkRta zarIrI thaI, manuSya vaNiI parivarIne potAnA gherathI nIkaLyo. nIkaLIne polAsapura madhye thaIne sahaksamavana udhAnamAM bhagavata mahAvIra pAse Avyo. AvIne traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, karIne vAMdI-namI-papAse che. tyAre bhagavaMte sAlama ane te moTI dine yAvatu makathA samApta thaI. sAlapune saMbodhI. bhagavaMte kahyuM - sAlaw! kAle te mAlakALa samaye azokavATikAmAM yAvatuM vicArato hato. tyAre tArI pAse eka deva pragaTa thayo, te deve AkAzamAM rahIne kahyuM - o hAlamAM cAvatu paryApAsIsA, sAlamAM A vAta sAcI che. hA, che. te deve gozALAne AvIne Ama kahyuM na hatuM. tyArapachI sAlapue, bhagavaMta mahAvIrane Ama kahetA sAMbhaLIne, Avo
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ e/43,44 saMkalpa thayo ke - A bhagavaMta mahAvIra mahAmAhaNa, unna jJAna-darzanadhara cAvatuM satya karmasaMpatti prApta che, to mAre ucita che ke bhagavaMtane vAMdI-mIne, pratihAki pIThaphalakathI yAvatuM nimaMNu. ema vicArI, utthAnathI uThIne bhagavaMtane vAMdI-namIne kahyuM - bhagavat ! polAsapura nagara bahAra mArI pa00 kuMbhakArApaNa che. tyAM Apa prAtihArika pITha cAvatuM saMtAraka grahaNa karIne vicaro. tyAre bhagavaMta mahAvIre saddAlaputranI A vAtane svIkArIne, tenI paoo kuMbhAra-hATomAM pAsuka roSaNIya, prAtihArika pITha-phalaka yAvatu saMthArAne grahaNa karIne rahyA. [] tyArapachI AjIvikopAsaka Alaputra koI divase vAyuthI sukAyela kuMbhAra saMbaMdhI patrone zALAmAMthI bahAra kADhe che, kADhIne taDako Ape che, tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre, saddAlaputrane kahyuM - he sAlapujha! A kuMbhAra patra kevI rIte thAya che ? tyAre sAlapune bhagavaMtane kahyuM - pUrve mATI hatI, pachI pANI vaDe sthApana karAI, karIne rAkha ane chANa meLavyA, meLavIne cAka upara caDAvAya che, pachI ghaNAM kakko yAvatu uSTrikA karAya che. tyAre bhagavate sAlaputrane kahyuM he saddAlaputra! A kuMbhAranA pAtra utthAna yAvatu puruSakAra parAkrama vaDe karAya che ke anutthAna yAvata puruSakAra parAkramathI ? tyAre sAlapune bhagavaMtane ka - anusthAna yAvatu apuruSakAra parAkramathI. utthAna yAvatuM parAkrama nathI, sarve bhAvo niyata che. tyAre bhagavate sAlapumane kahyuM - he saddAlapuer T je koI paNa tArA vAtAhad, pAkelA, kuMbhArapAtrane harI le, pheMkI de, phoDI nAMkhe, chInavI le, paraThavI de athavA tArI strI animitrA sAthe vipula bhoga bhogavato vicare, to te te puruSane zuM daMDa ApIza? bhagavAn ! huM te puruSane Akroza karuM hasuM, bAMdhu, mAruM sarjanAduDanA karuM tenuM badhuM chinavI lauM, tiraskAruM jIvitathI mukta karuM - saddAlaputraje utthAna nathI yAvata purayakAra parAkrama nathI, sarve bhAvo niyata che, to koI puruSa vAyuthI sUkAyelA ane pAkA kuMbhAra mAne koI haratuM nathI cAvatuM paraThavatuM nathI ke animijhA bhAI sAthe vipula bhoga bhogavatuM vicaratuM nathI, te tene kozato ke haNato nathI yAvata jIvitathI rahita karato nathI ane je tArA vAtAhata pAtrane cAvata koI paraThavI de ke animitra sAthe vAvata vicare ane tuM te paraNane Akroza kare yAvatu jIvitathI mukta karI de to tuM je kahe che ke utthAna nathI rAvata sarve bhAvo niyata che, te misyA che. AthI saddAlaputra bodha pAmyo. tyArapachI AjIvikapAsaka sAddAlapue zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdananamaskAra karIne kahyuM - bhagavan! ApanI pAse dharma sAMbhaLavA IcchuM chuM. upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre bhagavaMte tene ane parSadAne dharma kahyo. * vivecana-43,44 ; thAyaTrt - vAyu vaDe kaMIka sukAyelA, kolA-kuMbhAra, bhAMDa-paga ke vAsaNa. bhagavaMte pUchayuM ke - zuM A puruSAkAra vaDe thAya ke te sivAya ? saddAlapuga gozAlaka matathI bhAvita hovAthI "puruSAkAra" ema kaheto potAnA matanI kSati ane bIjA matanI anujJA thAya, tethI "apuruSAkAra vaDe" ema kahyuM. teNe svIkArela niyativAdanA nirAsa mATe punaH prazna karyo ke - jo koI tArA kAyA ke pAkA pAnane harI le ItyAdi. temAM vAtahata - kAyA, pazkelaya-pAkA. apahare-core, vikirata-pheMkI de, bhikvAkANA karI de, Acchidha-hAthathI khuMcavI le, vicchindhA-vividha prakAre cheda kare, pariThApayebahAra mUkI de - ADemosenA - AkAza karavo, hatmi-daMDAdi vaDe mAravuM, doraDAthI bAMdhavo, capeDAdithI tADana karavuM. ItyAdi - x - A rIte bhagavaMte, saddAlaputrane svavacana vaDe puruSAkArano svIkAra karAvI, tenA matanA vighaTana mATe - X - utthAnAdi siddha karyA. * sUtra-45 - tyAre te AjIvikopAsaka saddalapuNe, zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLI, samajI hae-tuSTa yAvatu hRdayI thaI AnaMda mAphaka gRhIdharma svIkAryo. vizeSa e ke . eka hiraNya koDI nidhAnamAM-eka hiraNya koDI vyAjamAM-eka hiraNya koDI patharAyela * eka gokuLa, cAvata zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdInamIne jyAM polAsapura nagara che, tyAM Avyo. AvIne polAsapuranI madhye thaIne potAnA ghera, animijhA panI pAse Avyo. teNIne kahyuM ke - he devAnupiyA zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvatu padhAryA che, to te ja, bhagavaMtane vAMdI cAvatu paryApasanA kara. bhagavaMta pAse pAMca aNuvrata, sAta zitvatayukta bAra bhede gRhIdharma svIkAra. tyAre agnimimAo, sAlapuma zrAvakane "tahatti" kahI A ane vinayapUrvaka svIkAryo. pachI sAlaputra zrAvake kauTuMbika puraSone bolAvIne kahyuM - o devAnupiyo : ladhukaraNayukta joDela, samAna khura-vAvidhAna, samalihita zIMgaDAvALA, zaMbhunadamaya kalApa yoga prativiziSTa, rajata maya ghaMTa, sUtra raju zreSTha suvarNayukta nAtha saMbaMdhI rAza vaDe bAMdhela, kALA kamaLanA chogAvALA, zreSThayuvAna baLado vaDe yukta, aneka maNikanaka-ghaTikA-jAla yukata, sujAta-yugayukata-Rju-prazasta-suviracitanirmita pravara lakSaNa yukta dhArmika yAnAvara hAjara karo, karIne mArI A AjJA pAchI soMche. tyAre kauTuMbika puraSoe cAvatu AjJA pAchI soMa. tyArapachI te animisA bhAryA, hAI cAvatuM prAyazcitta karI, zuddha prAvezaya yAvatu aca-mahAI-AbharaNa-laMkRta zarIrI thaI, dAsI samUha vaDe vIMTaLAIne dhArmika yAna pavaramAM beThI, besIne polAsapuranI madhyethI nIkaLI, sahamrAmavana utiAnamAM bhagavaMta pAse AvI. AvIne traNa vakhata cAvatuM vaMdana
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6o e/43,44 59 namana karIne bahu dUra nahIM tema najIka nahIM e rIte cAva4 aMjali joDIne ubhI rahIne paryuusanA kare che. tyAre bhagavaMte, animimAM ane te padAne yAvat dharma kahyo. tyAre animisA, bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI-samajIne hRSTa-tuSTa thaIne, bhagavaMtane vAMdI-namIne bolI - huM ninya pravacananI zraddhA karuM chuM cAvatu je Apa kaho cho te satya che jema ApanI pAse ghaNAM ugro, bhogo yAvata padjita thayA, tema huM ApanI pAse muMDa thaIne cAva4 dIkSA levA samartha nathI, paNa ApanI pAse pAMca aNuvrata sAta zikSauta yukata bAra bhede gRhastha dharma aMgIkAra karIza. * * "pratibaMdha na karo." tyAre animimAe, bhagavaMta pAse kAra bheda zrAvaka dharma svIkArIne, bhagavaMtane vaMdarUnamana karI, te ja kSamika cAnapavaramAM ArUDha thaIne, je dizAthI AvelI, - te dizAmAM pAchI gaI. tyArapachI bhagavaMta mahAvIre paNa koI divase polAsapura nagaranA sahasamavanathI nIkaLI, bAhya janapadamAM vihAra karyo. * vivecana-45 : tyArapachI agnimitrA, saddAlakanA vacanane vinayapUrvaka svIkAre che, svIkArIne * x * kautuka-maSatilakAdi, maMgala-dahIM, akSata-caMdanAdi, prAyazcitta-du:svapnAdino nAza karanAra hovAthI avazya karavA yogya, vaidhikANi-vezane yogya, zreSTha vastro paherelI, - X * laghukaraNa-dakSapaNA vaDe yukta puruSo vaDe cojita-yaMtra cUMpAdithI joDAyela, samakhuravAlidhAna-tulya che kharI ane puccha jenA tevA * x * kalApa-DokanuM AbharaNa, yogra-kaMThabaMdhana raju, prativiziSTa-suzobhita, tamaya-rUpAnI, sUrajuka-sutaranA doraDArUpa, natya-nAkanA doraDA, pragraha-dorI vaDe bAMdhela, * * * zreSTha yuvAna baLadothI yukta. - sujAta-uttama kASThanuM banela, yuga-dhoMsaruM, yukta-saMgata, kAjuka-saraLa, suviracita-sArI rIte ghaDela x * sUtra-46 : tyArapachI te sAlapura, zramaNopAsaka thayo, jIvAjIvano jJAtA thaI cAvatuM vicare che. tyAre gozAlaka maMkhaliputrae A vAtane jANI ke - sAlapue AjIvika siddhAMtane choDIne zramaNa nibhyonI dRSTi svIkArI che. to Aje huM jauM ane sAlapune nigranthonI dRSTi choDAvI pharI AjIvika daSTino svIkAra karAvuM. A pramANe vicArIne AjIvika saMghathI parivarIne polAsapura nagare AjIvika sabhAe Avyo. AvIne upakaraNo mUkyA. tyArapachI keTalAMka AjIviko sAthe sAlaputra pAse Avyo, tyAre sAlapurA gozALAne Avato joyo, joIne Adara na karyo, jANyo nahIM, paNa anAdara karato, na jANato, te mauna rahyo. tyAre sadbhAlaputra vaDe Adara na karAyela, ne jANela, pITha-phalaka-zasyA-saMthArA mATe zramaNa bhagavaMta mahAvIranA guNakitana upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda karatAM saddAlaputrane kahyuM - he devAnapiya! ahIM mahAmAhaNa AvelA ? tyAre sAlamube goniLAne pUchayuM - mahAmAhaNa koNa ? tyAre gozALAe sAlaputrane kahyuM - bhagavaMta mahAvIra mahAmAhaNa. - - devAnupiya! zramaNa bhagavaMta mahAvIrane mahAmAMeNa kema kaho cho ? he saddAlaputra! nizce bhagavaMta mahAvIra mahAmAhaNa, utpanna jJAnadarzanadAra yAva4 mahid-pUjita che. cAvatuM satyaSkarma-saMpatti vaDe yukata che. tethI ema kahyuM ke - zramaNa bhagavaMta mahAvIra mahAmAhaNa che. he devAnupiya! ahIM mahAopa AvelA ? mahAgopa koNa che ? :nize bhagavaMta mahAvIra, saMsAra aTavImAM ghaNAM jIvo je nAza pAmatA, vinAza pAmatA, khavAtA, chedAtA, bhedAtA, lupta thatAM, vilupta thatAM che, temane dharmamaya daMDa vaDe saMrakSaNa-saMgopana karatAM, niNarUpa mahAvADamAM potAnA hAthe pahoMcADe che, tethI he sAlaputra! zramaNa bhagavaMta mahAvIrane mahAgopa kA che. he devAnupiya! ahIM mahAsArthavAha AvelA ? mahAsArthavAha koNa ? saddAlaputra ! bhagavaMta mahAvIra mahAsArthavAha che. ema kema kahyuM ? :- he devAnupiyA bhagavata mahAvIra, saMsArATavImAM nAza-vinAza pAmatA yAvatuM vilupta thatAM ghaNAM jIvone dhamamaya mArga vaDe saMrakSaNa karAtA nivaNirUpa mahApaTTaNa sanmukha sva hate pahoMcADe che, tethI he saddAlaputra! ema kahyuM ke - bhagavata mahAvIra, mahAsArthavAha che. ' he devAnupiyA ahIM mahAdharmakathI AvelA ? - - mahAdharmakathI koNa ? mahAdharmakathI, bhagavaMta mahAvIra. ema kema kahyuM? he devAnupiyA zramaNa bhagavaMta mahAvIra, mahA-moTA saMsAramAM nAza-vinAza pAmatA Adi ghaNAM jIvo, unmAna prApta-sanmArgathI bhUlA paDelA, mithyAtva baLathI abhibhUta, aSTavidha kamarUpa aMdhakAranA samuhathI DhaMkAyela, ghaNAM jIvone ghaNAM artho yAvatuM vyAkaraNo vaDe catutirUpa saMsArATavIthI potAnA hAtha para utAre che, tethI bhagavaMta mahAvIra mahAdharmakathI che.. he devAnupiya! ahIM mahAniyamika AvelA? * * mahAniyamika koNa ? - * zramaNa bhagavaMta mahAvIra, mahAniyamika. * - ema kema kahyuM? he devAnupiyA bhagavata mahAvIra saMsAra samudramAM nAza-vinAza pAmatA yAvat vilupta thatAM, buDatAM, ati buDatAM, gothAM khAtAM, ghaNAM jIvone dharmabuddhirUpa nAva vaDe. nivaNirUpa kinAre svahaste pahoMcADe che, tethI he devAnapiyA ema kahyuM ke - zramaNa bhagavaMta mahAvIra, mahAniyamika che. tyAre sAlapue, gozAlakane kahyuM - he devAnupiya! tame tichekA cAvatu itinipuNA, e pramANe nayavAdI-upadezalabdha-vijJAna prApta cho. tame mANa dhamaciArya, dharmopadezaka bhagavaMta mahAvIra sAthe vivAda karavA samartha cho? nA, e ayuikata nathI. * - ema kema kaho cho ke tame mArA ghamaciArya sAthe
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 upAsakadazAMgasatra-saTIka anuvAda s/46 cAvat vivAda karavA samartha nathI ? he sAlaputra ! jema koI puruSa taruNa, yugavAna yAvatu nipuNa zilya prApta hoya, te eka moTA bakarA-gheTA-jukakukaDAnetara-bataka-lAvA-kapota-kapijaakAgaDo-bhAjane hAthe, ge, kharIe, puMchaDe, zIMgaDe, viSANe, ruMvATe jyAM jyAM pakaDe. tyAM-tyAM nizcaPniNaMda dhArI zake, e rIte bhagavaMta mahAvIra mane ghaNAM a, hetuo, cAvatu uttaro vaDe jyAM jyAM pakaDe tyAM tyAM niratara kare che. tethI ema kahyuM ke - huM tArA dhamacArya cAvatuM mahAvIra sAthe vivAda karavAne samartha nathI. tyAre sAluputra zrAvake, gozAlaka maMkhaliputrane kahyuM ke - je kAraNe, tame mArA dhamaciArya yAvatu mahAvIranA satya, tathya, tathAvidha sadabhuta bhAvo vaDe guNakirtana karo cho, tethI huM tamane pratihArika pITha bhAvatuM saMtAka mATe nimaMtraNa ApuM chuM, paNa dharma ane tapanI buddhithI nahIM to jAo ane mArI kuMbhakArApaNamAM prAtihAsika pITha phalaka cAvatuM grahaNa karIne vicaro. tyAre gozALAe saddAlaputranA A Ane svIkAryo, svIkArIne kuMbhakArApaNamAM prAtihArika pITha cAvata svIkArIne rahyo. tyArapachI gozALo, saddAlaputrane jyAre ghaNI AghavaNA, pawvaNA, saMjJApanA, vijJApanA vaDe ninya pravacanathI calita, zobhita, vipariNAmitta karavAne samartha na thayo, tyAre zAMta, trAMta, patriAMta thaIne polAsapura nagarathI nIkaLIne bAhya janapada vihArathI vicare che. * vivecana-46 : madA pa0 Adi. gopa-gorakSaka, te bIjA gorakSaka karatAM ati viziSTa hovAthI 'mahopa' che. nazyata - sanmArgathI cyavatA, dhanata - aneka prakAre maratAM, zyAmAna - mRgAdi avasthAmAM vAgha Adi vaDe khavAtA, vidAmAna - manuSyAdi bhavamAM khagAdi vaDe, fmAmAna - bhAlA AdicI, suthamAna - nAka, kAnAdi chedanathI. fdhanuSyamAna - upadhi Adi harAvAthI, gAyanI jema e adhyAhAra che. tivANamahAvADasiddhirUpa gosthAna. mahAsArthavAhao AlApaka bIjI pratamAM A rIte che - ahIM mahAdharmakathI Avela ? te koNa ? bhagavaMta mahAvIra. ema kema kaho cho ? he saddAlaputra ! zramaNa bhagavaMta mahAvIra A mahAmoTA saMsAramAM nAza pAmatA cAvatu vilopa pAmatA, unmArga pratipa, sanmArgathI dUra, mithyAtva baLathI abhibhUta Adine ghaNAM artha, prastAdi vaDe cAturaMta saMsAra kAMtAthI potAnA hAthe nikhAre che, tethI he saddAlaka te bhagavaMta mahAdharmakathI che. nAri unmArga pratipanna * kudRSTi zAsananA Azrita, satpathavipanaNAnuM - jinazAsanane tajela. te ja kahe che - mithyAtva baLathI parAbhava pAmela. aSTavighakama ja tamaHpaTala-aMdhakAra samUha vaDe AcchAdita. nirdhAma* AlAvAmAM bukamANe DUbatAM, nibamANe-janmamaraNAdi jaLamAM DUbatA, uppiyamANe-gothAM khAtAM. pabhu-samartha. ti * e pramANe. cheka-prastAvajJa, kalApaMDita. dakSa-kAryane jaldI karanAra. praha-dakSomAM pradhAna, prazastavANIyukta. pATTA-prayojana prApta karela. nipuNa-sUkSmadarzI, kuzaLa. nayavAdI-nItine kahenAra, upadezalabdhA-Atano upadeza prApta. medhAvI-apUrva zrata grahaNa zaktivALA. vijJAna prApta - sadabodha prApta karela. che nA ItyAdi. taruNa-vadhatI vayavALA, vaNadi guNa vaDe yukta. yAvatu zabdathI balavAnuM, yugavA-kALa vizeSa, te jene prazasta che . dukALa baLanI hAni mATe A be vizeSaNa che. yuvA-vayaH prApta, apAyaMka-nIroga, viSNahathasArA lekhakanI peThe sthira agra hatuM. pAsa-paDakhAM, pRSThAMtara-pIThanA vibhAga, urDa sAthaLa, pariNata-paripakva thayela, uttama saMhananavALA. tala-tAla nAme vRkSa, yamalasamazreNika yugala. parigha-argalA, taSibha-tenA jevI bAhu thatuM lAMbI bahuvALo. ghananicita-ati nibiDa, vrata-vartuLa, pAli-taLAva AdinI pALI jevA khabhAvALo. carmeTakA-iMTanA kakaDAthI bharela cAmaDAnI thelI. jene kheMcI dhanuri vyAyAma kare che. dudhaNa-mudgara, mauSTika-muddhi pramANa, jemAM cAmaDAnI dorI parovI che, tevo patyano goLo. samAhatavyAyAmakaraNa pravRtta. -x - gAga-aMgo, evA prakAranI kAyAvALo. * x * laMghana-oLaMgavuM, plavana-kUdavuM -x * urassabala-aMtanA utsAha ane vIryayukta. che - prayogajJa, dakSa-zIghakArI, padTTa-prastuta kAryamAM pUrNatAne prApta, prajJa. kusala-AlocitakArI, mahAvI-eka vakhata deTa ke zrata karmane jANanAra. niuNaupAya AraMbhaka, nipuNazipopaka-sUkSma zitAyukta. aja-bakaro, elaka-gheTo, zkara-varAha, kuTAdi prasiddha che. hatyaMsi-jo ke ajAdine hAya hotA nathI, to paNa AgaLanA pagane hAtha jevA gaNela che. A pramANe hAtha, paga AdinI yojanA karavI. piU - pAMkhano avayava vizeSa. * x : viSANa-jo ke hAthInA dAMta mATe rUDha che, to paNa ahIM zUkaranA dAMta jANavA. nizcala-sAmAnyathI acaLa, niNaMda-kaMIpaNa calanathI rahita. AghavaNA-AkhyAna, prajJApanA-bhedanI vastu prarUpaNA vaDe. saMjJApanA-vAraMvAra jaNAvavuM, vijJApana-anukULa kathana. * sUtra-47 : tyAre saddAlaputrane ghaNAM zIla yAvatu bhAvatA cauda varSo vItyA, paMdaramAM varSamAM vatatA, madayarAma kALe yAvatu pauSadhazALAmAM bhagavaMta mahAvIra pAse dhamapajJati svIkArIne vicAre che. tyAre, tenI pAse eka deva Avyo. te deve eka moTI nIlotpala yAvatuM talavAra laIne sAlaputrane kahyuM - sunIpitAnI mAphaka kahevuM, tenI jemaja deve upasarga . viroSa e ke - ekaika putranA nava mAMsa TukaDA kare che yAvatu nAnA putrano ghAta kare che yAvatuM lohI chAMTe che. tyAre saddAlaputra nirbhaya rahita cAvatuM vicAre che. tyAre sAlaputrane nirbhaya yAvat
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ /4 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda joIne cothI vakhata paNa sAlaputra zrAvakane A pramANe kahyuM - o ApAtinI prArthanA karanAra saddAlaputra! yAvat vrata-bhaMga nahIM kare, to je A tArI animimA panI, je dharmasahAyikA, dharmadvitIyA, dhamanuirAgahatA, samasukhadu:khasahAyikA che, tene tArA gharamAMthI lAvI, tArI pAse mArIza. nava mAMsa TukaDA karIne, telanI kaDAImAM ukALIza, tArA zarIrane mAMsa, lohInI chAMTIza. jenAthI tuM raMdhyAnathI pIDita thaI cAva4 marIza. tyAre saddAlaghuma cAvata nirbhaya rahyo. tyAre te deve -traNa vakhata kahyuM - o sAlaputra Adi tyAre sAlapumane - x* Avo saMkalpa thayo ke culanIpitA jema vicAre che, je mAro moTo-vacalo-nAnA putrane yAvatuM lohI chAMTyu, have mArI animimA patanIne * x * paNa gharamAMthI lAvI mAravA Icche che. to mAre tene pakaDavo joIe, ema vicArI doDyo. sulanI pitA mAphaka badhuM kahevuM. vizeSa e - animitrae kolAhala sAMbhaLyo. - x - aruNabhUta vimAne deva yAvat siddha thaze. muni dIparatnasAgare karelA adhyayana-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa & adhyayana-8-"mahAzataka" che - X - X - X - X - * sUma-48,49 : [48] AThamAM adhyayanano ullepa. * * he jaMbU! te kALe, te samaye rAjagRha nagaTe guNazIla caitya, zreNika rAjA hato. te rAjagRhamAM mahAzataka nAme Aya gAthApati raheto hato. jema AnaMda. vizeSa A - kAMsya sahita ATha koDI hiraNya nidhAnamAM, kAMsya ATha koDI hiraNya vyAje, sakAMsya ATha koDI hiraza vyAje sakAMsya ATha koDI dhana-dhAnyAdimAM prayojAyelI hatI. 10,000 gAyonuM eka evA ATha gokuLa hatA. mahAzatakane revatI Adi 13panI hatI, je ahIna cAvata sura hatI. te mahAzatakanI revatI panI kulagharathI ATha koDI hiraNya ane ATha gokuLa hatA. bAkInI nAra panIo kulagharathI eka-eka hiraNya koDI ane eka-eka gokuLa hatuM. [49] te kALe, te samaye svAmI padhAryA, parvadA nIkaLI. AnaMdanI mAphaka nIkaLyo. te rIte je zrAvakadharma svIkAryo vizeSa e ke - kAMsya sahita ATha koDI hiraNaya kahevuM, ATha dja kahevA. revatI Adi tera panIo sivAya vasesa maithuna vidhino tyAga kare che. bAkI pUrvavatuM. A AvA abhigrahane grahaNa kare che ke - haMmezAM be droNa pramANa hiraNyathI bharela kAMsya patra vaDe vyavahAra karavo mane kahyuM. tyArapachI mahAzataka zrAvaka thayo, jIvAjIvano jJAtA cAvatuM vicAre che. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra bAhya janapadavihAre vicare che. * vivecana-48,49 - AThamuM adhyayana sugama che. mA - dravyanuM eka pramANa. ranathI - pitAnA gharI Avela. * sUtra-50 - tyArapachI revatI gAthApanIne koI divase madhyarAtri samaye kuTuMba nAgarIkA karatA yAvatu Avo vicAra thayo ke - huM A bAra zaucanA vighAtathI, mahAzaka zrAvaka sAthe udAra manajI bhogopabhogane bhogavavA samartha nathI. to . mAre A bAre zaukone ani-zA-viSa prayoga vaDe jIvitathI rahita karIne eka-eka hiraNya koDI ane eka eka gokuLane svaryA ja grahaNa karIne mahAzataka sAthe cAvatuM bhogavatI viruM ema vicArIne te bAra zaukyonA AMtara-chidra-vivara jatI rahI. tyArapachI revatI gAthApanI koI divase, te bAra zaukyonA aMtara jANIne, cha zone zapayogathI ane cha zaukyone viSapayogathI mArI nAMkhI, pachI te bAre zaukayonA pitRgRhathI Avela eka eka hiraNa koDI ane eka-eka gokuLane svayaM ja svIkArIne mahAzataka sAthe udAra bhogone bhogavatI vicare che. tyArapachI teNI mAMsalolupa, mAMsamAM mUrhita cAvatu atyAsakta thaI ghaNAM sekelA-taLelA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/50 upAsakadazAMgasatra-saTIka anuvAda bhujelA mAMsa ane surA, madhu, meska, madha, sIdhu prasane AsvAdatI Adi vicare che. * vivecana-pa0 : aMtara - avasarachidra-thoDAM parivAra rU5, viraha-ekAMta, maMsalola-mAMsalaMpaTa, e ja vizeSathI kahe che - mAMsanA doSa na jANavAthI mUDha, mAMsanA anurAgathI gaMgAyelI, mAMsanA upabhoga chatAM tenI IcchAnA viyachedarahita. mAMsamAM ekAgracittavALI, tethI bahavidha sAmAnya ane vizeSa mAMsanI sAthe. te kevA ? zULathI saMskArela, ghI vaDe agnimAM saMskArela, agnithI pakAvela mAMsa. surA-kASTha ane pIThathI banela, madhu-madha, meka-madha, madha-madirA, A badhI eka jAtanI madira ja che. teno thoDo ke vizeSa svAda karatI, parivArane ApatI vicare che. * sUtra-pa1 - tyAre rAjagRhamAM koI divase amArino ghoSa thayo. tyAre mAMsa lolupa, mAMsa mUrzitAdi revatIe pitRpakSanA puraSone bolAvIne kahyuM - tamAre mAsa pitRgRhanA gokuLamAMthI roja babbe vAchaDA mArIne mane ApavA. tyAre te pitRgRha puroe revatInI te vAtane vinayathI svIkArI, pachI revatInA pitRgRhanA gokaLamAMthI roja baobhe vAcharaDAne mArIne revatIne ApatA. revatI te gAyanA mAMsAdine surAdi sAthe AsvAdatI hatI. * vivecana-51 - aESta - rUDhithI 'amAri' artha thAya che. kolaghara-kulapRha saMbaMdhI. goNapotaka-vAcharaDA. udveha-vinAza karIne. * sUga-para : tyArapachI mahArazataka zrAvakane ghaNAM zIla pAvatu bhAvatA 14-varSo vItyAdi pUrvavata. moTA putrane sthApIne yAvata pauSadhazALAmAM dhamapajJati svIkArIne vicare che. tyAre revatI gAthApanI unmatta-stulita-vikikezavatI-uttarIyane dUra karI pauSadhazALAmAM mahAzataka pAse AvI. AvIne mohonmAdajanya, zRMgArika, bhAvone pradarzita karatI mahAzatakane kahe che - o mahAzatakA dharma-yucasva-mophAnI kAmanAvALA, dhamadinI kAMkSAvALA, dhamadinI pipAsu ! tamAre dharma-puNaca-varga-mokSAnuM zuM kAma che? je tame mArI sAthe udAra yAvatuM bhoga bhogavatA vicaratA nathI ? tyAre mahAzatake, revatInI A vAtano Adara na karyo, paNa nahIMe rIte anAdara karato, na jANato, mauna thaI dharmadhyAnayukta rahI vicare che. tyAre revatIe mahArAtakane bIjI-bIjI vakhata paNa tema kahyuM te paNa yAvatuM Adara na karato, na jANato rahyo. tyAre anAdara pAmelI, na jANelI revatI yAvatu pAchI gaI. * vivecana-para : mata-dAranA madavALI, lalitA-madathI khalita thatI, vikIrNa-vikharAyelA, [15/5/ uttarIya-uparanuM vara, mohonmAdajanaka-kAmane uddIpta kata, zRMgArika-vRMgArasavALA, strIbhAva-kaTAkSAdi. - x - "A ja svarga ke mokSa che" ItyAdi revatIno abhiprAya che. dhamanuSThAna svagadi mATe karAya che, svagiida sukha mATe che. sukha e A kAmanuM sevana che. jo strI nathI. to - x * mokSa ja nathI. - x * x * strI, puruSanI prIti e svarga che. * sUtra-pa3,pa4 : [53] tyAre mahAzataka zrAvaka pahelI upAsaka pratimAne svIkArIne vicare che, yathAsudi pahelI vAva agiyAramI (ArAdhe che) tyArapachI te mahAzataka, te udAra tapathI yAvata kRza, dhamanIthI vyApta thayo. tene koI divase madhyarAtrie dharmajAgaraNathI jAgatAM A adiyAtmika saMkalpa thayo ke - huM A udAra AnaMda zrAvaka mAka aMtima mAraNAMtika saMlekhanAthI kSINa zarIrI thaI, bhojana-pAnano tyAga karIna, kALanI AkAMkSA na karato vicare. tyAre te mahAtakane zubha adhyavasAya vaDe cAvatuM saMyopazamathI avadhijJAna uviy thayuM. te pUrva-dakSiNapazcimamAM lavaNasamudramAM hAra-hajAra yojana sudhI jANe che - jue che. cAvatuM sula himavaMta varSadhara parvatane jANe-jue che. nIce A ratanapabhAmAM 84,000 varSa sthitika rauravanarakane jANe-jue che. [54] tyAre revatI gAthApanI koI divase unmata yAvat uttarIyane kADhatI-kADhatI mahAzataka pAse pauSadhazALAmAM Ave che, AvIne mahAzatakane pUrvavat yAvatuM bhIjha-bIjI vakhata temaja kahe che tyAre revatIe be-traNa vakhata Ama kahetA, mahAzataka zrAvaka krodhita Adi thayo, avadhijJAnane prayojIne, avadhijJAna vaDe jANIne, revatI gAthApanIne kahyuM - o aparzitane pArvatI revatI nize tuM sAta satramAM alasaka rogathI pIDita thaI, AdhyAnanI paravazatA vaDe duHkhI thayelI, asamAdhi pAmIne kALamAse kALa karIne A ratanapabhAnA 84,000 varSa sthitika raurava-TyutamAM nAraka thaIza. tyAre mahArazataka zrAvake Ama kahetA, revatI bolavA lAgI-mahAzataka mArA upara ruTa-virakatApadayAyI thayo che. huM jANatI nathI ke kayA kumAra, vaDe marAIza. ema karI bhayabhIta trasta udvigna, saMjIta bhA thaI dhIme, dhIme pAchI cAlI gaI. jaIne apahata thaI cAvata ciMtA kare che. pachI revatI, sAta rAtrimAM alasaka vyAdhi vaDe pIDita thaI, AtddhyAnathI paravaza banIne kALa mAse kALa karIne A ratanapabhAnA rIMravAsRta narakamAM 84,ooo vaniI sthitithI nairasikarUpe utpanna thaI. * vivecana-53,54 - manaHUT - vizucikA vizeSa lakSaNa, temAM AhAra upara ke nIce na jAya, na pace paNa ALasu peThe paDI rahe. hIna - prIti sahita. apadhyAtA-durgAnanA viSayIbhUta karAyela. kumAra-du:kha mRtyu.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda tevA. amaNAma-manane vicAra vaDe paNa na prApta thAya, jene kahevA ane vicAravAmAM mana utsAhita na thAya, evA vacana vizeSa vaDe. * sUjha-56 : tyArapachI mahAzataka zrAvaka ghaNAM zIla Adi vaDe yAvatu AtmAne bhAvita karato vIza varSano zramaNopAsaka payaraya pALIne agiyAra upAsaka pratimAo sabhyapaNe kAyA vaDe pALIne, mAsikI saMlekhanA vaDe AtmAne jhusita karI, 60 bhakatone anazana vaDe chedIne AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmIne kALamAse kALa karIne saudharmakalAmAM aruNAvataMsaka vimAne devapaNe upayo. tyAM cAra palyopama sthiti thaI, mahAvideha kSetre siddha thaze. nikSepa kahevo. | muni dIparatnasAgare karela adhyayana-8-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa * sUtra-pa5 : te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra samosA. cAvata padita pAchI gaI. gautamane AmaMtrI bhagavaMte kahyuM - he gautama ! A rAjagRhanagaramAM mAro ziSya mahAzatakathAvaka pauSadhazALAmAM apazcima mAraNAMtika saMlenAthI kuza zarIrI, bhojana-pAna pratyAbhyAsana karela, kALanI apeksa na karato vicare che. tyAre te mahAzatakanI unmatta patnI revatI yAvatu AbhAvone batAvatI pauSadhazALAmAM mahAzataka pAse AvI, pachI mohotpAdaka cAvatuM kaI pUrvavatu cAvatu bIjI-strIjI vakhata kahyuM. tyAre mahAzatake, revatIe bIjI-strIjI vakhata Ama kahetA krodhitAdi thaI avadhijJAna prayojI, avadhi vaDe joIne revatIne kahyuM - yAvat namAM upajIza. gautama / apazcima yAvatu kRza zarIrI, bhojana-pAna pratyAkhyAyita zrAvakane satya, tathya, tevA prakAranA saddabhUta, aniSTa, akAMta, apiya, amanojJa, amaNAma vyAkaraNathI uttara Apavo yogya nathI, he devAnupiya! tuM ja, tuM mahAtakane Ama kahe ke pazcima yAvatuM bhaktamAna pratyAkhyAyita zAvakane, satya cAvatuM bIjAne uttara Apato na lo, he devAnupiya! revatIne satya aniSTa vAgaraNathI uttara Apela, to tuM A sthAnanI AlocanA yAvatuM yathAyogya prAyazcitane svIkAra. tyAre gautame, bhagavaMtanI A vAtane "tahara" kahI. vinayathI svIkArI, pachI tyAMthI nIkaLyA. - nIkaLIne rAjagRhanI madhyethI mahAzatakanA ghera mahAzataka pAse AvyA. tyAre mahAzatake gautamasvAmIne AvatA joyA. joIne haSTa yAvatu hadayI thaI, gautamasvAmIne vaMdana-namana karyA. tyAre gautamasvAmIe mahAzatakane kahyuM - he devAnapiya! zramaNa bhagavAna mahAvIra A pramANe kahe che, bhAkhe che, jaNAve che, parUpe che ke - pazcima cAvatuM zrAvakane Ama uttara Apavo na kaye. je teM revatIne satya yAvatu uttara Apyo. to he devAnupiyA te sthAnanI AlocanA cAvatuM prAyazcitta kara, tyAre mahAzatake gautamasvAmInI A vAtane "dhati" kahI, vinayapUrvaka svIkArI. pachI te sthAnanI AlocanA karI yAvat yathAyogya prAyazcitane svIkAryuM. pachI gautamasvAmI, mahAzataka pAsethI nIkaLIne rAjagRha maLe jAya che. jaIne bhagavaMta pAse jAya che. jaIne bhagavaMtane vAMdI-namI, saMyama-ctapathI AtmAne bhAvata vicare che. tyArapachI zramaNa bhagavaMta mahAvIra koI divase rAjagRha nagathI nIkaLyA, nIkaLIne bAhya janapadavihAre vicare che. * vivecana-papa : no zunu purU saMta-vidhamAna, tasya-tathya, tAva-rUpa ke vAstavika, tahiAte ja unna prakAre prApta paNa cUnAdhika nahIM. aniTa-avAMchita, ekAMta-svarUpathI anicchanIya, apriya-apItikAraka, amanojJa-mana vaDe na jaNAya-kahevAne na IcchAya
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9,10/57,58 A adhyayana-9,10-naMdinIpitA, sAlihIpitA -- x -- x -- x -- x -- x -- x -- x -- x -- * sUtra-57,58 - [9/57] navamAM adhyayanano upa kahevo. he jaMbU ! te kALe, te rAmo zrAvatI nagarI, koSThaka caitya, jitazatru rAjA hato. te zrAvastI nagarImAM naMdinIpitA nAme ADhya gAthApati hato. tenA cAra hiraNya koDI nidhAnamAM, cAra hiraNya koThI vyAje, cAra hiraNya koDI dhana-dhAnyAdimAM rokAyela hatA. daza hajAra gAyonuM eka evA cAra gokuLa hatA. azvinI nAme patnI hatI. svAmI padhAryA. AnaMdanI mAphaka gRhIdharma svIkAryo, svAmI bAdara vicaryA. pachI naMdinIpitA zrAvaka thaI yAvat visaravA lAgyo. te naMdinIpitAe ghaNAM zIlavrata-guNa yAvat bhAvatA cauda varSa gayA. pUrvavat moTA putrane sthApyo, dharma prajJapti svIkArI. vIza varSa paryAya pALyo. aruNagava vimAne upapAta, mahAvidehe mokSa. 69 [10/58] dazamAM adhyayanano ullepa kahevo. te kALe, te samaye zrAvastI nagarI, koka caitya, jitazatru rAjA hato. te zrAvatI nagarImAM sAlihI pitA nAme ADhya gAthApati vAto hato. tenA cAra hiraNya koDI nidhAnamAM, cAra hiraNya koDI vyAje, cAra hiraNya koDI dhana-dhAnyAdimAM prayukta hatA. cAra gokuLa hatA. tene phAlgunI nAme patnI hatI. svAmI padhAryA. AnaMdanI mAphaka gRhIdharma svIkAryo. kAmadeva mAphaka moTA putrane sthApIne pauSadhazALAmAM zramaNa bhagavaMta mahAvIranI dharmadhajJapti svIkArIne vire che. mAtra tene uparArga na thayo, agiyAre upArAka pratimA pUrvavat kahevI. kAmadevanA AlAvAthI jANavuM cAhat saudharma kalpamAM aruNakIla vimAnamAM devapaNe utpanna thayo. cAra palyopama sthiti. mahAvideha kSetre moo jaze. * vivecana-57,58 : navamuM, dazamuM adhyayana spaSTa che, utsepa-nikSepa kahevo. muni dIparatnasAgare karela adhyayana-9,10no TIkA sahitano anuvAda pUrNa * sUtra-59 thI 72 : [59] daze zrAvakane paMdaramAM varSamAM vartatA vicAra Avyo. dazeno vIza varSano zrAvaka paryAya. he jaMbU ! A pramANe zramaNa yAvat saMpAa upAsaka dazAno - 4 - A artha kahyo che. [60] upAsaka dazA, sAtamAM aMgano eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, ekasarA che, daza divasamAM uddezo karAya che, pachI zrutaskaMdhano samuddeza ane 90 upAsakadazAMgasUtra-saTIka anuvAda anujJA be divasamAM thAya che. te ja rIte AMganuM jANavuM. [61,62] eka vANijya grAma, be caMpAmAM, eka vArANasImAM, eka AlabhikAmAM, eka kAMpipuramAM, eka polArApure, eka rAjagRhe, be zrAvastImAM thayA. A upAsakonA nagaro jANavA yogya che. [63] patnInA nAmo anukrame - zivAnaMdA, bhadrA, zyAmA, dhanyA, bahulA, puSyA, agnimitrA, revatI, azvinI, phAlgunI hatA. [64] avadhijJAna, pizAca, mAtA, vyAdhi, dhana, uttarIya, suvratA bhAryA, durdratAbhAAM ane be zrAvaka nirupasarga hatA. [65] aruNa, aruNAbha, aruNapabha, aruNakAMta, aruNaziSTa, arudhvaja, aruNabhUta, aruNAvataMka, aruNagava, aruNakile utpatti. [66] 40, 60, 80, 60, 60, 60, 10, 80, 40, 40 hajAra gAyo. [67] 12, 18, 24, 18, 18, 3, 24, 12, 12 hiraNya koDI, [68,69] ullaNa, dAMtaNa, phaLa, aga, udvartana, snAna, vastra, vilepana, puSpa, AbharaNa, dhUpa, peya, bhakSya, odana, sUpa, ghI, zAka, mAdhura, jamaNaannapAna, taMbola e 21 abhigraha AnaMdAdinA hatA. [70] urdI saudharmakalpa, adho raurava, uttare himavaMta, bAkInI traNe dizAmAM 500 yojana sudhI darzanuM avadhijJAna hatuM. [71-72] darzana, vrata, sAmAyika, pauSadha, kAyotsargapratimA, abrahmasacitta-AraMbha-pe-uddiSTavarjana, zramaNabhUta A 11-pratimA, 20 varSa paryAya, mAsikI anazana, saudharmako sAra palyopamanI sthiti, badhAM zrAvako mahAvidehe mokSe jaze. * vivecana-59 thI 72 : gAthA pUrvoktAnusAra, zeSa jJAtAdharma kathA mujaba jANavuM. muni dIparatnasAgare karela bhAga-15-mAM upAsaka dazAno TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1 thI 10/1 thI 3 (8) aMtakRta-dazAMga sUtra anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana 0 have aMtakRt dazAmAM kaMIka kahIe chIe. aMta-bhavAMta, kRtu - jeoe karyo che, te aMtakRt, tenI vaktavyatA yukta dazA-daza adhyayanarUpa, graMthanI paddhati te aMtakRt dazA. ahIM ATha vargo che. temAM pahelA vargamAM daza adhyayano che. te zabda vyutpatti nimittane AzrIne A "aMtakRt dazA'' kahela che, temAM upodghAta arthathI kahe che - - varga-1-adhyayana-1 thI 10 che -- -- 4 -- x -- x -- 31 : sUtra-1 thI 3 [1] te kALe, te samaye caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya hatuM. varNana, te kALe, te samaye Arya sudhamAM padhAryA, paryAdA nIkaLI yAvat pAchI gaI. te kALe, te samaye Arya sudharmAnA ziSya, Arya jaMbU yAvat paryApArAtA hatA. teNe pUchyuM - jo zramaNa, Adikara yAvat saMprApte sAtamA aMgasUtra upAsakadazAno A artha kahyo che, to he bhagavan ! AThamAM aMgasUtrano zramaNa bhagavaMte zo artha kahyo che ? he jaMbu ! zramaNa bhagavaMte AThamAM aMga aMtakRdazAnA ATha vargo kahyA che. bhagavan ! jo zramaNa bhagavaMta mahAvIre AThamAM aMga aMtakRdazAnA ATha vargo kahyA che, to bhaMte ! aMtakRzAnA pahelA varganA zramaNa yAvat saMpAO keTalA adhyayana kahyA che ? he jaMbu ! zramaNa bhagavaMte sAvat AThamAM aMganA pahelA varganA daza adhyayano kahyA che. [2] te A -- gautama, samudra, sAgara, gaMbhIra, stimita, acala, kAMpilsa, akSobha, prasena, viSNu [A daza adhyayano che. [3] bhaMte ! jo zramaNa yAvat saMpAa aMtakRddA AThamA aMganA pahelAM varganA daza adhyayana kahyA che, to bhaMte! zramaNa bhagavaMte pahelAM adhyayanano zo artha kahyo che ? - - nizce he jaMbU ! te kALe, te samaye dvAravatI nagarI hatI, bAra yojana lAMbI, nava yojana pahoLI hatI, te dhanapatinI maMtithI banAvelI, suvarNanA pAkAravALI, vividha paMcaraMgI maNinA kAMgarA vaDe maMDita, suramya, alakApurI sadeza, pramudita-prakIDita, pratyakSa devalokabhUtA, pAsAdIyAdi hatI. te dvAravatI nagarI bahAra IzAna khUNAmAM raivata nAme parvata hato, te raivata parvate naMdanavana nAme udhAna hatuM, surapriya no purAtana (jUnuM) yakSAyatana hatuM. te eka vanakhaMDathI gherAyela hatuM, madhye uttama azokavRkSa hatuM. aMtakRddazAMgasUtra-saTIka anuvAda te dvAravatI nagarImAM kRSNa nAme vAsudeva rAjA raheto hato, te mahAn rAjAnuM varNana karavuM. te tyAM samudravijaya Adi daza dazAha, baladeva Adi pAMca mahAvIra, pradhumna Adi sADA traNa karoDa kumAro, zAMba Adi 60,000 dudAMto, mahona Adi 56,000 baLavAno, vIrasena Adi 21,000 vIro, ugrasena Adi 16,000 rAjA, rukimaNI Adi 16,000 devIo, anaMgasenA Adi aneka hajAra gaNikAo, bIjAM paNa ghaNAM Izvara yAvat sArthavAho, dvArAvInagarI ane samagra ardha bharatakSetranuM Adhipatya karato yAvat vicarato hato. 32 te dvAravatI nagarImAM aMdhakavRSNi rAjA hato, tenuM mahA himavaMta Adi varNana karavuM. te rAjAne dhAriNI rANI hatI. te dhAriNI devI koI divase tevI, tevA prakAranI zayyAmAM sutI hatI ItyAdi mahAbala kumAranI mAphaka varNana karavuM. * vivecana-1 thI 3 - zauyama Adi adhyayana saMgrahArya gAthA che. dhaLavamanimAyA - vaizramaNa buddhithI racita. alakApurI-vaizramaNayakSanI nagarI jevI. tenA nivAsIne kAraNe pramudita-prakrIDita hatI. mA rAja varNana, pahelA jJAtamAM meghakumAranA rAjyAbhiSekamAM jovuM, rasa cUsAra - samudravijaya, akSobhya, stimita, sAgara, himavAt, acala, dharama, pUraNa, abhicaMdra, vasudeva. A daze pUjya hovAthI dazArha kahyA. tyAM aMdhakavRSNi nAme yAdava vizeSa hato. madhvana - bhagavatI sUtramAM mahAbala kahyo, tema ahIM kahevuM. * sUtra-4,5 - [4] svapnadarzana, kathanA, janma, bAlyatva, kalA, yauvana, pANigrahaNa, kAMtA, prasAda ane bhoga. - [5] vizeSa e - gautama nAma rAkhyu, ATha zreSTha rAjakanyA sAthe eka divase ja pANigrahaNa thayuM, ATha-ATha saMkhyAmAM dAyajo Apyo. . . te kALe, te samaye Adikara arahata aSThinemi yAvat visare che, tyAre prakAranA devo AvyA, kRSNa paNa nIkaLyo. tyAre gautamakumAra, meghakumAranI jema nIkaLyA, dharma sAMbhaLyo. vizeSa e ke - mAtA pitAne pUchIne ApanI pAse dIkSA laIza. e rIte meghakumAranI jema aNagAra thayA yAvat A nirNanya pravacanane AgaLa karIne vicaravA lAgyA. tyArapachI te gautama anya koI divase rahaMta aSTineminA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi agiyAra aMga bhaNyA. ghaNAM upavAsAdithI yAvat bhAvatA vicare che. arahaMta aSTinemi koI divase dvArAvatInA naMdanavanathI nIkaLI bahAra janapadamAM vicare che tyAre gautama aNagAra koI divase bhagavaMta pAse AvyA. bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karIne kahyuM - bhagavan ! ApanI anujJA pAmIne mAsikI bhikSupratimA svIkArIne vicaravA Icchu chuM. e pramANe skaMdakanI mAphaka bAra bhikSupatimAne sparzIne guNaratna tapa te rIte ja sparzIne badhuM skaMdaka mAphaka yAvat ciMtave che, te rIte ja pUche che,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/1 thI 10/4,5 sthaviro sAthe zajLe caDe che, mAsikI saMlekhanAthI bAra varSano payaya pAmI cAvata siddha thAya che. * vivecana-4,5 : svapnamAM siMhanuM darzana, rAjA pAse nivedana, bALakano janma, ItyAdi badhuM mahAbala mAphaka kahevuM. lagna pachI ATha-ATha hiraNya koTinuM dAna kahevuM. * * gautamakumArane Avo manogata saMkalA thayo ItyAdi badhuM meghakumAra mAphaka jANavuM, meghakumAra catrinI anusmRti karavI. pachI sarva gautamakathAnaka bhagavatImAM kahela keMdaka kathA mujaba jANavuM. bhipratimA-eka mAsanuM parimANa te eka mAsikI, e rIte be thI sAta mAsikI, sAta satri-dinavALI traNa, ahorAgikI, eka agikI. tenuM svarUpa dazAzrutaskaMdhathI jANavuM. guNaratna saMvatsara tapamAM pahele mAse niraMtara upavAsa, divase ukaTaka Asana, sUryAbhimukha rahevuM, rAtre vIrAsana ane apAvRta rahevuM. e rIte mArA-mAse eka upavAsa vadhatAM soLame mAse soLa upavAsa jANavA. * sUtra-6 - he jaMbA bhagavaMta mahAvIre A rIte pahelA varganA pahelA adhyayanano artha kahyo. te rIte bAkInA nave kahevA. aMdhakavRNi pitA, dhAriNI mAtA, samudrathI viSNu paryanta nava yugo. A rIte ekagamAM daza adhyayano kA. * vivecana-6 - A rIte pUrvokta gAthA mujaba nave adhyayano kahevA. daza adhyayana vaDe pahellA vargano nikSepa kahevo. $ varga--adhyayana-1 thI 8 % - X - X - X - X - * sUtra-7 thI 9 : _thi he bhagavana ! je bIja vagano uopa kahevo. te kALe, te samaye dvAravatI nagarImAM aMdhakavRNi pitA, dhAriNI mAtA hatA. 0i akSobha, sAgara, samudra, himavaMta, acala, dharaNa, pUraNa, abhicaMdra [A ATha temanA mo, tenA ATha adhyayana ANavA.) vuiM prathama vargamAM kahyA mujaba ahIM AThe adhyayano kahevA. guNaraktapa, 16 varSa paryAya, zaguMjya mAsikI saMlekhanA, siddhi. * vivecana : bIjano uopo-bhaMte. jo zramaNa bhagavaMta mahAvIre AThamAM aMganA pahelA vargano A artha kahyo che, to bhaMte ! bIjA vargano zo artha kahyo che ? he jaMbU! nize, te kALe-te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIre bIjA varganA ATha adhyayano kahyA che. A pramANe bIjA vargano ullepo kahevo, temAM aSTa adhyayana jaNAvatI gAthA A pramANe che - akSobha, sAgara cAvatuM AThamo abhicaMdra. muni dIparatnasAgare karela varga-ra-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa | 6 varga-3 6 - 0 - 0 - | muni dIparatnasAgare karela varga-1-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa * sUtra-10 aidhuruM ? je bIjAno uopa* * * he jaMbU! aMtakRsAnA bIjA varganA tera adhyayano kahyA che - anIyasa, anaMtasena, anihad, vidu []i, devayaza, zona, sArasa, gaja, sumukha, dumukha, phUpaka, dAruka ane anAdaSTi. zramaNa bhagavaMta mahAvIre aMtakRzAnA trIjA varganA tera adhyayana kahal che, to tenA pahelA vargane zo artha kahyo che ? che varga-, adhyayana-1-"anIkasena" che - X - X - X - X - * sUtra-10 aidhurethI) :| he jaMbuA te kALe, te samaye bhadilapura nagara hatuM. tenI IzAna dizAmAM zrIvana udhana hatuM. jidNu rAja hato. te bhalipuramAM nAga nAme Aya gAthApati hato. te nAma gAthApatinI sulasA nAme patI hatI, te sukumAla yAva4 surA hatI. te nAga gAthApatino putra ane sulatAno Atmaja anIkarAza nAme kumAra hato. te sukumAra yAvatuM surUSa ane pAMca wii vaDe pAlana karAto
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/1/10 5 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda hato. te A - pIrAmI Adi. DhapatijJa mAphaka kahevuM vAva vatIya sukhe vRddhi pAmato hato. tyArapachI te anikayaza kumAra sAtireka ATha varSano thayo. mAtApitAe kakSAcArya pAse mukyo yAvatu bhoga samartha thayo. pachI aniyazakumAra bAlyabhAvathI mukata thayelo jANIne mAtApitAe sardeza cAvatuM mIza zreSTha InsakanyA sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. pachI te nAga gAthApatie anikyazane AvuM patidAna ApyuM - 3ra-hiraNya kaDI, mahAbalakumAranI mAphaka cAva4 uparanA prAsAdamAM mRdaMgAdinA phUTa avAjo sAthe yAvatuM vicare che. te kALe, te samaye arahaMta ariSTanemi yAvatu padhAryA. zrIvana udhAnamAM cAvatuM vicare che. padii nIkaLI, tyAre te anIyazakumAra gautamakumAra mAphaka jANavuM. vizeSa e - sAmAyikAdi cauda pUrve bhaNaso. ra0 varSa payayi. bAkI pUrvavata. zatruMjaya parvata mAsikI saMlekhanA pUrvaka cAvatuM siddha thayo. A pramANe he jaMbU zramaNa bhagavaMte aMtakRddhasAnA bIjA varganA pahelA dhyayanano A artha kahyo che. * vivecana-10 : bIjAno ullepa bhaMte ! jo zramaNa bhagavaMte aMtakRdazAnA bIjA vargano A artha kahyo che. he jaMbu. zramaNa bhagavaMta mahAvIre trIjA varganA 13-adhyayano kahyA che - anIyaza Adi. ItyAdi - 4 - pAMca dhAtrI-kSIra, majjana, maMDaNa, kIDApana, aMka-dhAmI. dRDhapatijJa - jema rAjaprapzIyamAM vavila che, tema ahIM varNavavuM - x * tyAre te anIyasakumAra ItyAdi badhuM kahevuM. - x - sadaMza cAvat zabdathI sadaMza vayA, sardeza vaya, sardeza lAvaNya-rU5 - cIvana-guNayukta. LI bhagavatImAM kahyA mujaba, AnuM paNa dAna Adi sarve kahevuM. uparI prAsAdamAM chUTa thatAM mRdaMgamastaka vaDe bhogAdi bhogavato vicare che. * * pahelA adhyayanano A artha kahyo, te nikSepa. $ varga-3, adhyayana-2 thI 3 4 - X - X - X - X -- * sUtra-10,11 - [10] A pramANe anIyasa mAphaka bAkInA anaMtasenathI zatrusena sudhInA che [pAMca) adhyayano, eka gama jaNAvo. badhIne bIzano dAyo, ra0-qno paryAya, cauda pUrvano abhyAsa, zatruMjaye siddha thayA. [11] te kALe, te samaye dvAravatI nagarI hatI. prathama adhyayana mujaba kahevuM. vizeSa e * vasudeva rAja, dhAriNI rANI, sIMhanuM vana, sAraNa kumAra nAma, 50 mI, 50nuM dAna, 14-pUrvano abhyAsa, 20-varSa pasaci, bAkI badhuM gautama mujaba, yAvata muMjaye siddha thayo. * vivecana-10,11 - pAMya adhyayanano atideza kare che - anIyasa Adi. * x - cha e adhyayanono eka ja pATha jaNavo, mAtra nAmamAM vizeSatA che. A badhAMne 32-12 patnIo hatI. * x * A cha e tatvathI vasudeva ane devakInA putro hatA. * - e rIte sAtamAM adhyayanano uopa kahevo. varga-3-adhyayana-8-"gaja" & - X - X - X - X - * sUtra-13 : AThamAMno ullepa nize he jaMbU! te kALe, te samaye dvAravatI nagarI hatI. prathama adhyayana mujaba cAvat arahaMta ariSTanemi padhAryA. te kALe ariSTaneminA ziSyo cha sAdhuo sahodara bhAIo hatA. teo sardeza, deza vasAvALA, sadezavayavALA hatA, kALuM kamaLa-bheMsanuM zIMgaDu, gaLIno vaNa, alasI puSpa jevI kAMtivALA hatA. zrIvatsa aMkita vAvALA, kusuma kuMDalathI zobhatA, nala-kubera samAna hatA. tyAre te chae sAdhuo, je divase muMDa thaI. ghara choDIne dIkSA lIdhI, te ja divase ariSTanemi arahaMtane vaMdana-namaskAra karIne kaheluM - bhagavana ! ame ApanI anujJA pAmIne jAvajIva mATe niraMtara chaOM-chaThTha tapokamasaha, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA rahevA IcchIe chIe. * - he devAnapiyo ! sukha upaje tema karo, vilaMba na karo. tyAre chae sAdhu bhagavaMtanI AjJA pAmIne navajIvane mATe niraMtara cha-chaOM tapa karatAM cAvatuM vicAravA lAgyA. tyArapachI chae sAdhuoe anya koI dine chaTThanA pAraNe pahelI horisie svAdhyAya karyo. gautamasvAmI mujaba cAvatu ame ApanI anujJA pAmI chaanA pAraNe traNa saMghATaka vaDe hAravatI nagarImAM cAvatuM bhramaNa karavA IcchIe chIe. - - yathAsukha - - tyAre e sAdhuo arahaMta ariSTaneminI anujJA pAmIne bhagavaMtane vAMdI-namIne, temanI pAsethI, saksamavanathI nIkaLe che, nIkaLIne maNa saMghATaka vaDe atvarita rAvata aTana kare che. temAM eka saMghATaka dvAravatInA ucca-nIca-madhyama kuLomAM gRhasamudIna bhiAcayathI aTana karatA vasudeva rAjAnI devakI rANInA gharamAM pravezyA. tyAre devakI devIe te sAdhuone AvatA joIne harSita yAvatu hadayI thaI, AsanethI ubhI thaI, pachI sAta-ATha pagalAM sAme jaI, traNa vakhata dakSiNa-pradakSiNA karI, vAMdI-namIne soDAmAM AvI, sahakesara lADuno thALa bharyo bharIne te baMne sAdhuone patilAbhita karI, vAMdI-namIne vidAya ApI. tyArapachI bIja saMghATaka dvAravatImAM cAvata deivakIne tyAM AvyA yAva) vidAya ApI. pachI trIjI saMghATaka dvAravatImAM uraca-nIca yAvatuM pratikSAbhIne [devakIe kahyuM - he devAnupiyo ! zuM A nava yojana lAMbI pratyakSa devaloka
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ b8 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda 3/8/13 svarUpa, kRSNa vAsudevanI dvArasvatI nagarImAM zramaNa niLio ucca-nIca yAvata aTana karatAM bhojana-pAna maLatA nathI ? je tame eka ja gharamAM bhojana-pAna mATe vAraMvAra praveza karo cho ? tyAre te sAdhuoe devakIne kahyuM - he devAnupiyA} kRNa vAsudevanI A dvAskiAmAM yAvata - - zramaNa nigranthone yAvatuM bhojana-pAna maLatA nathI, ema nathI, tenA te ja kuLomAM bIjI-trIjI vakhata bhojana-pAna mATe pravezatA paNa nathI. paNa ame bhadilapura nagaranA nAga gAthApatinA putro, suvasAbhAyaniA Atmo evA cha sahodara, sardeza, yAvatu nala-kubera samAna bhAIo chIe, arahaMta ariSTanemi pATo dharma sAMbhaLI, saMsAranA bhayathI udvigna thaI, janmamaraNathI DarI, yAvatuM dIkSA lIdhI che. ame pravajayA lIdhI te ja divase arahaMta ariSTanemi pAse Avo abhigraha grahaNa karyo ke- bhaMte ame ApanI AjJA pAmIne niraMtara chaThTha tapathI yAvatuM sukha upaje tema karo. tyArathI ame arahaMtanI anujJA ApIne mAvajIva chachaThThanA tapa vaDe yAvana vicarIe chIe. ame Aje cha tapanA pAraNe pahelI porisie yAvatuM aTana karatA, tamArA gharamAM pravezyA. tamAre tyAM pahelA Avela che ame nathI, ame anya chIe. devakIne Ama kahI baMne - x * pAchA gayA. tyAre devakIne Avo manogata saMkalpa thayo ke nize mane polAsapura nagare atimukatakumAra zramaNe bAlyAvasthAmAM kaheluM ke - he devAnupiyA! "tuM, sadeza yAva4 nala-kubera jevA ATha putrone janma ApIza. bharatakSetramAM bIjI koI mAtAne tenA putro nahIM ja prasane." te vacana mithyA thayuM. A pratyakSa dekhAya che ke bhAratamAM bIjI mAtAe AvA cAvata putro pasavyA che. to huM ghauM, arahaMta ariSTanemine vAMdIne A AvA prakAranA praznone pUchuM, Ama vicArI, kauTuMbika puruSone bolAvyA. | temane kahyuM - lapuraNa pravara cAvata upasthApita karo. pachI devAnaMdA mAphaka paryApAse che. bhagavaMte devakIne kahyuM - he devakI ! A cha sAdhuone joIne, AvA prakArano vicAra Avyo ke - nize mane bolAsapura nagare atimukad maNe pUvavi4 kaluM yAvatuM gherathI nIkaLI, jadI mArI pAse AvyA. he devakI! A yogya che? - : hA, che. he devAnupiyAnize, te kALe bhalipuranagaramAM nAga nAme ADhiya gAthapati vase che. tene sulasA nAme panI che, te sulasAne bhAlyapaNAmAM nimittayAe kahela ke - A bAlikA niMdu thaze. tyArapachI sulatAe bAhyatvathI AraMbhIne haribhegamethInI bhakta thaI, harisegameSanI pratimA karAvI, roja nhAI cAvatuM prAyazcitta karI, bhInI sADI paherIne mahAI puupUjA kare che. pachI DhIMcaNane pRthvI para namAvI, praNAma kare che. pachI AhAra-nIhAra kare che. pachI teNInA lagna thayA. tyArapachI suvAsA gAthApanInA bhakita-bahumAna-sevAthI haribhegameSI deva Asadhita thayA. tyAre te hariplegamaNI deve sulatAnI anukaMpAthI, sulasA ane tamane baMnene sama samaye RtunaMtI karI, pachI tame baMne eka samaye ja gamane grahaNa karI, sAthe ja garbhane vahevA lAgI, sAthe ja pukhane janma ApavA lAgI. tyAre sulasA maraNa pAmela putrane janma Ape che, tyAre hariNegameSI deve sulatAnI anukaMpANI, mRta mane hastadlamAM grahaNa karIne, tArI pAse saMharAI te ja samaye tame paNa nava mAsa pUrNa thatAM sukumAla putrane janma Apyo. je tamArA putra hatA, tene paNa tamArI pAsethI be hAthamAM laIne sulasA pAse saMhaya. tethI he devakI ! A tamArA puwo che, sulasA gAthApanInA nathI. tyAre devakI devI, arahaMta ariSTanemi pAse A ati sAMbhaLIne haTa tuSTa yAvatu hadayI thaI arahaMta ariSTanemine vAMdI-namI, te cha sAdhuo pAse AvI, te chaone vaMdana-namana karyuM. tyAre teNI AgatapananA, prabhutalocanA, kaMcuka parikSitA, dIvilaya bAhu, dhArAhata kadaMbakuSa samAna samuskRita romakUpavALI tevI te cha e sAdhuone animeSa daiSTie jota-jotI dIrdhakALa jotI rahI. joine vAMdI, namIne arahaMta ariSTanemi pAse AvI, traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI karIne vaMdana-namana karyuM. te ja dhArmika yAnamAM besI. pachI dvAravatI nagarIe AvI, temAM pravezI, potAnA ghera bAhya upacAnazALAmAM AvI, AvIne mAnapavarathI utarI, utarIne potAnA vAsagRhamAM, potAnI zayyAmAM AvI, AvIne potAnI zA upara beThI. tyArapachI devakIdevIne Avo manogata saMkalpa thayo ke - nize meM sarakhA yAva4 nala-kubera samAna sAta putrone pasavyA. meM eka paNanuM bAlyatvane anubhavyuM nathI, A kRNa vAsudeva paNa cha-cha mATe mArI pAse pAda vaMdanArthe jadI Ave che, te mAtAo dhanya che, ema huM mAnuM chuM ke je mAtA potAnI kukSithI utpanna thayela puo stanadudhamAM lubdha, madhura vacana bolanArA, aspaSTa bolatA, stanamULathI kakSA deza bhAge sakatAM, mugdha komaLa-kamaLa jevA hAtha vaDe grahIne usaMgamAM besADe che, te putro sumadhura ullApane vAraMvAra Ape che, maMjula vacana bole che. paNa huM dhanya apunya, akRtapurA chuM, AmAMthI eka paNa yujhane na pAmI. e rIte teNI apahata mana saMwA yAvat ciMtAmagna thaI. - A tarapha kRSNa vAsudeva hAI yAvat vibhUSita thaI, devakI devIne pasaMda vaMdanArthe jaladI AvyA. tyAre kRSNa devakI devIne joIne pAda-vaMdanA karI, karIne devakIne pUchayuM, he mAtAbIje vakhate to mane joIne tame harSita cAva thAo cho, Aja kema apahata cAvata ciMtAmana cho ? tyAre devakIe, kRSNane kahyuM - meM sadeza yAvatu samAna sAta putrone janma Apyo, paNa eka paNanuM bAlyatva anubhavyuM nahIM, te paNa putra! mane cha-cha mAse mArI pAse page lAgavA jaldI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/8/13 Ave che, te mAtAo dhanya che. ItyAdi, yAvat ciMtAmagna chuM. tyAre kRSNa, devakImAtAne kahyuM - he mAtA ! tame apahata yAvat ciMtAmagna na thAo. huM tevo yatna karIza, jethI mAro sahodara nAno bhAI thAya. ema kahI devakIne tevI ISTAdi vANI vaDe AzvAsita karyA, tyAMthI nIkaLyA. nIkaLIne pauSadhazALAe AvyA, AvIne abhayakumAra mAphaka karyuM. vizeSa A - haribhegameSIne uddezIne aThThama tapa grahaNa karI. yAvat aMjali joDIne kahyuM - he devAnupriya ! huM Icchu chuM ke mane sahodara nAno bhAI Apo. 39 tyAre hAriNegameSIne kRSNa vAsudeve kahyuM - he devAnupriya ! devalokathI vela eka jIva, tamAro nAno bhAI thaze. te bAlyabhAvathI mukta thaI yAvat sauvana pAmI, arahaMta ariSTanemi pAse muMDa thaI yAvat dIkSA leze. kRSNane bIjI-trIjI vakhata Ama kahyuM, kahIne jyAMthI Avela tyAM pAcho gayo. tyAre kRSNe pauSadhazALAthI nIkaLI, devakImAtA pAse AvIne devakInA page vaMdanA karIne kahyuM - he mAtA ! mAre sahodara nAno bhAI thAo. ema kahI devakImAtAne tevI ISTAdi vANIthI AzvAsita karI gayA. tyArapachI devakI anya koI dine, tevI tevI prakAranI yAvat hanuM svapna joIne jAgI yAvat pAThakA harSita hRdayA thai garbhane vahe che. pachI devakIdevIe nava mAsa pachI jApu, rAtA baMdhujIvaka puSpa, lAkSArasa, sarasa pArijAtaka, taruNa sUrya samAna prabhAvALA, sarvanayana kAMta, sukumAra, yAvat surUpa, hAthInA tAlu samAna putrane janma Apyo. janma mahotsava meghakumAravat kahevo. yAvat je kAraNe amAro A putra gajatAlurAmAna che, tethI amArA A bALakanuM nAma gajasukumAla thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe gajasukumAla nAma karyuM. bAkI meghakumAravat jANavuM. yAvat te atyaMta bhoga bhogavavAne samartha thayo. te dvArAvImAM somila nAme ATsa, Rgveda yAvat supariniSThita brAhmaNa vasato hato. te somilane somazrI nAme sukumAla brAhmaNI [patnI hatI. te saumilanI putrI, somazrI brAhmaNInI AtmajA somA nAme putrI sukumAlA yAvat surUSA, rUpa vat lAvaNya yutA, utkRSTa, utkRSTa zarIrI putrI hatI. te somA putrI anya koI dine nhAI cAvat vibhUSitA thaI, ghaNI kubjA yAvat parivarIne svagRhethI nIkaLI. pachI rAjamArge AvI, rAjamArgamAM suvarNanA daDAthI krIDA karatI hatI. - - te kALe, te samaye arahaMta aSTinemi padhAryA, parSadA nIkaLI. tyAre kRSNa vAsudeve, A vRttAMta jANIne nhAI yAvat vibhUSita thaI, gajasukumAla kumAra sAthe uttama hAthInA skaMdhe besI, koraMTa chatrane dharAvato, zreSTha zveta cAmaro vaDe viMjhAto dvAravatI nagarI madhyethI bhagavaMtanA pAda vaMdanArthe nIkaLyo tyAre somA aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda kanyAne joI, joIne somAnA rUpa, lAvaNyathI yAvat vismIta thaI, kauTuMbika puruSone bolAvyA. 80 bolAvIne kRSNe kahyuM - he devAnupiyo ! jAo, tame somila brAhmaNa pAse somAnI yAcanA karIne, te kanyAne lAvo. kanyA aMtaHpuramAM rakhAvo. pachI A kanyA gajasukumAlanI patnI thaze. tyAre kauTuMbika puruSoe yAvat tema karyuM. - - pachI kRSNa vAsudeva dvAravatI nagarInI madhyethI nIkaLIne sahasrAmavana udhAnamAM yAvat bhagavaMtane pAse che. - tyAre ariSTanemi rahaMte kRSNa vAsudeva, gajasukumAla ane moTI paryAdAne dharma kahyo. tyAre gajasukumAle bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLIne - - vizeSa A - mAtApitAne pUchuM. yAvat meghakumAranI jema strIne varjIne yAvat kulavRddhi kara. tyAre kRSNa vAsudeve A kathA jANIne gajasukumAla pAse AvIne gajasukumAlane AliMge che, pachI khoLAmAM besADe che, besADIne kahyuM - tuM mArA sahodara nAno bhAI che, tethI he devAnupiya ! hamaNAM arahaMta pAse muMDa thaI yAvat dIkSA na le. huM tane dvAravatI nagarImAM moTA-moTA rAjyAbhiSeka vaDe abhiSeka karIza. tyAre kRSNa vAsudeve Ama kahetA gajasukumAla mauna rahyo. tyAre gajasukumAle kRSNa vAsudeva tathA mAtA-pitAne be-traNa vakhata kahyuM - he devAnupiyo ! mAnuSI kAmabhoga khelAzrava yAvat tyAjya che, huM IcchuM chuM ke ApanI anujJAthI ariSTanemi rahaMta pAse yAvat dIkSA lauM. tyAre gajasukumAlane kRSNavAsudeva tathA mAtA-pitA jyAre ghaNAM anukULa yAvat samajAvavA samartha na thayA tyAre IcchA vinA [anujJA ApatA ema kahyuM ke - he putra! ame eka divasane mATe paNa tArI rAjyazrIne jovA IcchIe chIe. mahAbalanI jema niSkramaNa kahevuM yAvat bhagavadAjJAthI te-te prakAre yAvat saMyamane vize yatna kare che. te gajasukumAla aNagAra thayA. Isimita yAvat gupta brahmacArI thayA. pachI teoe dIkSAnA divase ja madhyAha kALe STinemi arahaMta pAse AvyA, AvIne traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karIne pUchyuM - bhagavan ! ApanI anujJAthI huM mahAkALa zmazAnamAM ekarAtrikI mahApratimA svIkArIne vicaravA Icchu chuM. he devAnupriya ! sukha upaje tema karo. tyAre gajasukumAla aNagAre bhagavaMtanI anujJA pAmIne, teone vaMdana-namana karIne, tyAMthI-sahagrAmavana udhAnathI nIkaLyA, nIkaLIne mahAkALa zmazAne AvyA. AvIne sthaMDila paDilehI, uccAra-prasavaNa bhUmine paDilehI, kaMIka namelI kAyA vaDe yAvat baMne pagane sAthe rAkhI (ubhA) ane ekarAtrikI mahApratimA svIkArIne vicaravA lAgyA. A vakhate saumila brAhmaNa samidha levAne dvAravatI nagarIthI bahAra pahelAthI nIkaLelo, te samidha-darbha-kuza-pAnane laIne, tyAMthI pAcho vaLyo.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/8/13 pachI mahAkAla maelnamAM thoDe dUrathI jatA jatA, saMdhyAkALa samaye manuSyanuM gamanAgamana ghaTayuM tyAre tyAM gajasukumAla aNagArane joyA, joIne vaira yAda AvyuM, AvavAthI krodha Adi yukta thaIne bolyA - o gajasukumAla! pArthita cAva4 lArahitI mArI putrI ane somathI panInI AtmA somAkanyA, adaSTadoSapatita, bhogakALa vartANIne choDIne, muMDa thaIne dIkSA lIdhI. to mAre gajasakumAlanuM vera vALavuM ucita che. ema vicAryuM. ema vicArIne sarve dizAomAM avalokana karyuM, karIne bhInI mATI lIdhI. laIne gajasukumAla aNagAra pAse AvyA. AvIne temanA mastake mATInI pALa bAMdhI, bAMdhIne saLagatI citAmAMthI vikasita khAkharAnA puSpa jevA kheranA aMgArAne eka dIkarAmAM bharIne gajasukumAla aNagAranA mAthAmAM nAMkhyA, pachI bhayathI-mAsathI jaldIthI tyAMthI nIkaLyo cAvatuM kyAMthI Avela te dizAmAM pAcho gayo. tyAre gajasukumAlanA zarIramAM ujavala yAvatuM duHsahya vedanA utpanna thaI. tyAre gajasukumAle somila brAhmaNa pati manathI paNa dveSa na karatA, te ujavala vedanAne yAvatuM sahana karI. tyAre te vedanAne yAvatuM sahetA gajasukumAlane zubha pariNAma-prazastAdhyavasAya ane tadAvaka karmanA kSayathI kamarajane dUra karatA apUrvakaraNamAM pravezIne anaMta anuttara vAvazreSTha kevaLa jJAna-darzana utpanna thayA. tyArapachI teo siddha thayA rAvata sarva duHkhathI mukta thayA. tyAre samIpe rahelA devoe "A munie samyapha ArAdhanA karI" ema kahI divya surabhi gaMdhodakanI vRSTi, paMcavaNa puSya nipAta, vastra kSepa, divya gIta-gaMdharva-ninAda karyA. tyArapachI te kRNa vAsudeva kAle, prabhAta thatA yAvatu sUrya ugyA pachI hAI yAvat vibhUSita thaI, uttama hAthIe ArUDha thaI, koraMTa puNanI mALAyukata chatra dhAraNa karI, zeta cAmara vaDe vaMAtA, mahA bhaTanA vistAravALa samUhathI vIMTaLAIne, dvArAvatI nagarInI madaathI ariSTanemi arahaMta hatA, tyAM javAne nIkaLyA. tyAre dvAravatI nagarInI vaccovaccethI nIkaLatA eka puruSane joyo, te jIrNa, jarA jarjarita deha cAva4 kalAMta, eka moTA iMTonA DhagalAmAMthI ekaeka iMTa laIne bahAranI zerImAMthI gharamAM pravezato joyo. tyAre kRSNa vAsudeve tenI anukaMpAthI zreSTha hAthInA kaMdhe rahIne ja, eka iMTa lIdhI, laIne bahAranA raDhapaNathI gharanI aMdara pravezyA [uMTa mUkI] tyAre kRSNa vAsudeve eka uMTa grahaNa karatA aneka paze te moTA iMTanA DhagalAmAMthI bAhya rakSAmAthiI eka-eka iMTa gharamAM mUkI. [iMTano Dhagalo gharamAM mUkyo. - tyArapachI kRSNa vAsudeva dvAravatInI madhyethI nIkaLI arahaMta ariSTanemi pAse AvyA. cAvatuM vaMdana-namana karI, gajasukumAla aNagarane na joIne, ariSTanemi arahaMtane vAMdI-namIne pUchyuM - mArA te sahodara nAnA bhAI [15/6] aMtakRtadazAMgasUtra-saTIka anuvAda gajasukumAla agAra kyAM che ? tene huM vaMdana-namana kare tyAre bhagavate kRSNane kahyuM - he kRSaNa ! gajasukumAla aNagAre Atmahita sAdhI lIdhuM che. tyAre kRSNa, bhagavaMtane pUchyuM - kaI rIte ? tyAre ariSTanemi rahad, kRSNane kahyuM- he kRSNa ! gaI kAle gajasukumAle mane madhyAha kALe vAMdI-namIne kahyuM - cAvata huM svIkArIne vicaravA IcchuM chuM. tyAre eka puruSa gajasukumAlane joIne krodhita thayo. cAvatu te muni siddha thayA. e rIte he kRSNa ! gajasukumAla aNagAre AtmAne sAdhyo. tyAre kRSNa, bhagavaMtane pUchayuM - bhagavana ! te ApArjitano pArthita yAvat lArahita puraSa koNa che ? jeNe mArA sahodara nAnA bhAI gajasukumAlane akALe jIvitathI rahita kaI? tyAre bhagavaMte tene kahyuM - he kRSNa! tuM te puruSa upara heSa na kare che kRNA nize te paraNe gajasukumAlane sahAya ApI che. bhagavad ! te puruSe kaI rIte tene sahAya karI ? tyAre bhagavaMte kahyuM - he kRSNa ! mane page paDavA nuM jaldIthI dvAravatI nagarIthI nIkaLato hato tyAre puruSane yo yAvat ITo gharamAM mUkI. je rIte teM te puruSane sahAya ApI, te rIte ja he kRSNa ! ve'lA puraNe gajasukumAlanA aneka bhava saMcita lAkho karmonI uddIraNA karIne, ghaNAM kamoMnI nirjarArthe sahAya ApI. tyAre kRSNa, ariSTanemine kahyuM - puruSane mAre kema jANavo ? tyAre ariSTanemie kRSNane kahyuM - dvAravatI nagarImAM praveza karatA tene joIne daravAje ubhela ja te AyukSaya thavAthI mRtyu pAmaze. tenAthI tuM jANIza ke - A ja te puruSa che. tyArapachI kRSNa vAsudeva, bhagavaMtane vAMdI-mI, abhiSekaya hastiranA pAse AvyA. hAthI upara besIne hAravatImAM potAnA ghera javA nIkaLyA. A tarapha somila brAhmaNane bIje divase cAvatuM surya ugyA pachI, AvA prakAre vicAra Avyo ke - nice kRSNa vAsudeva bhagavaMtanA pAdavaMzanArthe nIkaLyA che, arahaMtane to A vAta jJAta, vijJAta, kRta, ziSTa ja haze, kRSNa vAsudevane kahI ja haze, huM jANato nathI ke kRSNa vAsudeva mane kevA kumArathI mAraze. ema vicArI bhayabhItAdi thaI, potAnA gherathI nIkaLyo. dvAravatI nagarImAM pravezatA, kRSNanI samakSa ane saMpatidizAmAM zIgha Avyo. tyAre te somila, kRNane acAnaka jotAM DarI gayo. ubhA ubhA ja AyukSaya thatAM marIne tyAMja paDyo. tyAre kRSNa vAsudeve somila brAhmaNane joIne kahyuM - he devAnapiyo ! A somila brAhmaNa, apArjitano pArthita ane lArahita che, jeNe mArA sahodara nAnA bhAI gajasukumAlane akAle jIvitathI rahita kaca, ema kahI somilane cAMDALo vaDe kaDhAvyo, te bhUmi upara pANI chaMTAvya, pachI potAnA ghera AvIne gharamAM praveza karyo he jaMbU! A rIte AThamAM adhyayanano A artha kahyo che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/2/93 83 * vivecana-13 : nA padame - jema trIjA varganA pahelA adhyayanamAM kahyuM che, tema ahIM paNa jANavuM, vizeSa e ke - vasudeva rAjA hatA. - x - ullepa-bhaMte ! jo aMtakRzAnA trIjA varganA sAtamA adhyayanano A artha kahyo che, to AThamAno zo artha kahyo che ? - - saEza-samAna, satiyA-sadaeNzatvacA, sanviya-sadaeNzavaya, - - gavala-bheMsanA zIMgaDA, atasI-dhAnyavizeSa, - - kusumakuMDala - dhaturAnA puSpa samAna AkAranuM karNa-AbharaNa, bhadraka-zobhana. A bAlyAvasthAnA vizeSaNa che, anagAra avasthAzrita nahIM. bIjA kahe che - darbhakusumavat bhadra - sukumAra. nala-kUbera samAna-vaizramaNanA putra tulya, A lokarUDhi vizeSaNa che. khaM caiva vivarsa - je divase muMDa thaI dIkSA lIdhI, te ja divasathI abhigraha karyo. ta ghara. bhujjobhuo - pharI pharI. laghukaraNa-zIghra gativALuM zreSTha dharmavAhana. nA yevALa6 - jema bhagavatI sUtramAM devAnaMdAmAM kahyuM tema. hiMdu - mRta putra prasavanArI. AgatapraznavA-putranA snehathI stanamAMthI dudha jharavuM, prabhutAlocanAAnaMdAzru vaDe netro bhInA thavA, kaMcuya parikbita-harSanI adhikatAthI zarIra sthULa thatAM kaMcUDI tuTI javI. dIrdhavalayA - harSa romAMca vaDe sthULatA thavAthI hAthanA kaDAM phUTI gayA. dhArAhaya meghanI jaladhArAthI sIcita je kadaMbapuSpa, tenI jema zarIsnA roma vikasvara thavA. avamavasthit - AvA prakArano AtmaviSayaka, ciMtita-smaraNarUpa, prArthita abhilASarUpa, manogata-manovikArarUpa vikalpa. - - dho - dhanane lAyaka ke pAmanArI, aMbA-strIo, puNyA-pavitrA, dhRtapuNyA, kRtArtha-kRtaprayojanA, lakSaNane saphaLa karanArI. - 4 - manmana-avyakta ke kaMIka skhalita bolatAM, mugdhaka-ati avyakta vijJAnavALA. - 4 - maMjula-madhura, prabhaNita-bolatA. ahIM madhura ullApa ane madhura vAna e punarukti che, paNa devakIe saMbhramathI kahela hovAthI doSarUpa nathI. - 4 - e rIte huM AmAMnA eka paNa bALakane na pAmI, ema vicArI mananA saMkalpathI haNAyelI, jamIna tarapha dRSTi rAkhI, hatheLImAM mukha rAkhI vicAre che. dhattimAmi - yatna karIza. vAyasa - nAno. nahIM aAo - pahelA jJAtamAM abhayakumAre aTThama karyo tema kRSNe karyo. vizeSa e ke abhayakumAre mitra deva ArAdhela, kRSNe hariNegameSI devanI ArAdhanA karI. viphaLa - datta, ApIza. saMmitAmiLI zayyAnuM varNana che. sumiLe pAsittALa cAvat zabdathI-haSTa, duSTa thaI, svapnane grahaNa kare che, zayanIyanA pAdapIThathI utarI rAjAne kahe che, te putrajanmanA phaLane kahe che, pAdana - svapna pAThakone bolAve che. teo paNa tema kahe che. parivarphe - sukhe sukhe garbhane vahana kare che. nAsumiLe - japAnA puSpa, rAtA baMdhujIvaka puSA, amlAna suradruma vizeSanA puSpa, ugato sUrya tenI prabhA - varNa samAna. kAMta-kamanIya, abhilASa yogya. sUmAla sukumAla hAtha-pagavALA. . aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda kahevuM. . nizceva - RgvedAdi cArenA sAMgopAMganA sAska, dhAska, pAka ItyAdi nahIM mete pahelA sAtamAM meghakumAra mAtApitAne kahe che, tema gajasukumAla paNa kahe che. - x - tuM amAro ISTa putra che, tAro viyoga sahevA ame IcchatA nathI, tethI bhogo bhogava, ame svarga jaIe, huM pariNatavaya thaI, kulavaMza taMtu kArya karI, nirapekSa thaI dIkSA leje. - 4 - savittam - kahevAne. 84 nahIM mahAvata - bhagavatI sUtramAM mahAbalanA niSkramaNa, rAjyAbhiSekAdi kahyA che, tema khAva aMkhamar3a sudhI kahevuM. dIkSA pachI tene bhagavat upadeza Ape che - A rIte javuM - ubhavuM - besavuM-suvuM - khAvuM-bolavuM, A rIte udhata thaI prANa-bhUta-jIvasattvanI rakSAmAM rAtna karavo, A viSayamAM pramAda na karavo, tyAre gajasukumAla, aSTineminI pAse Avo dhArmika upadeza sArI rIte svIkAre che, bhagavaMtanI AjJA mujaba te rIte cAle che - ubhe che - bese che. ItyAdi. dIkSAnA divase ja gajasukumAla munie pratimA svIkArI, te sarvajJa ariSTaneminA upadezathI hovAthI aviruddha che, anyathA pratimA aMgIkAra karavAmAM A nyAya che - prathama saMghayaNa, dhairya vaDe yukta, mahAsattvavALo, bhAvitAtmA sAdhu, guru AjJAthI pratimA aMgIkAra karI zake che, te sAdhu gacchamAM rahela, kiMcit nyUna dazapUrvano jJAnI athavA jaghanyathI navamAM pUrvanI trIjI vastu jeTalA zrutano jJAtA hovo joIe. kRttipar kaMIka namela mukhavALo, nIcI lAMbI bhujA, animeSa nayana, zveta pudgale dRSTi rAkhela. samidha-iMdhaNa. - X - X - kAlavattiNi-bhogakALe vartatI, - x - ujjvala-ati, vipula, tIvra, caMDa Adi - x + apUrvakaraNa-AThamuM guNaThANuM. - - anaMta, anuttara, nivyaghiAta Adi. - 4 - 4 - 4 - bheda-AyuHkSayathI - 4 - x - * ziSTa-kRSNa vAsudevane jaNAvela. varga-3, adhyayana-9 thI 13 ma -- x -- -- x -- x -- * sUtra-14 : upa jaMbU ! te kALe dvAravatImAM pahelA mujaba vicare che. tyAM baladeva rAjA hato, dhAriNI rANI hatI. sIMhanuM svapna gautama kumAravat jANavuM mAtra sumukhakumAra nAma, 50 kanyA, 50 dIna, 14-pUrva abhyAsa, 20 varSa pAyi, bAkI pUrvavat zatruMjye siddha thayA. A pramANe durmukha ane kUpadAraka paNa jANavA. A traNe baladeva ane dhAriNInA putro hatA. dAruka paNa emaja che, te vasudeva-dhAriNIno putra che. e rIte anAvRSTi, te vasudeva, dhAriNIno putra ja che. pAMrono adhikAra eka sarakho ja che. muni dIparatnasAgare karela varga-3-nA adhyayana-1 thI 13no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4/1 thI 10/15 che varga-4-adhyayana-1 thI 10 . x x x xx = * sUtra-15 : bhaMte je zramaNa yAvana saMpAddha bhagavaMte trIjA vargano A artha kahyo, to cothA vargano zo artha kaho che he jaMbU maNa cAvatuM saMpAta bhagavaMte cothA varganatA daza adhyayano kahyA che. te A che - * sUtra-16 : jAti, yAti, uvAti, purasena, zaripeNa, pradhumna, zAMba aniruddha, satyanemi ane Dhanemi duA daza "kumAra"nA daza adayayano che.) * suga-13 : aMte zramaNa bhagavate cothA varganA daza adhyayano kahyA che, to pahelA adhyayanano zo artha kahyo che ? jaMbU te kALe dvAravatI nagarI hatI. prathamamAM kA mujaba, temAM kRSNa vAsudeva yAvat rahetA hatA. te dvAravatImAM vasudeva sA, ghAriNI saNI hatA. gautamakumAra jeo AlikumAra nAme putra hato, 50 zrI paraNyo, 50nuM dAna ApyuM, bAra AMgano abhyAsa, 16-varSano prayaci, bAkI badhuM gautamakumArava4 cAvata muMjya siddhi. A pramANe mayAtiuvayAli, puraSona, vASeiNane jANavA. e rIte paghukha paNa che, max tenA pitA kRSNa, mAtA rukimaNI che. e rIte zAMba che, max mAtA saMbhavatI che, e rIte aniruddha che. mama pitA pradhumna ane mAtA vaidabha che. e rIte sanemi ane daDhanemi paNa jawvA. paraMtu tenA pitA samudra vijaya, mAtA zivA che. A badhAM adhyayano eka gamavAA che. cothAno nikSepa * vivecana-15 thI 17 :cothA varganA ukata daza adhyayana che, [vizeSa vRtti nathI.] aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda [19] * * wAvatI, gau, gAMdhArI, lamaNA, suzImA, saMbhavatI, satyabhAmA, rukimaNI, mUlazrI ane mUladattA. 8 varga-1, adhyayana-1-"pAvatI" che x x x x -- * Ro - aMte je pAMcamAM varganA daza adayayano kA che, to bhad : pahelA adhyayanano zo artha che ke jaMbu! te kALe, te samaye drAvatI nagarI hatI, pahelA adhyayanava4 cAvata kRNavAsudeva yAvatuM vicaratA hatA. tyAre kRSNanI pAvatI rANI hatI. te kALe ariSTanemi arahaMta padhAya yAva4 viyare che. kRSNa nIkaLyA cAvatu papAse che. tyAre padmAvatI rANI, A vRttAMta jANIne harSita thaI, devakI mAphaka yAvatu papAse che. tyAre ariSTanemie kRSNa vAsudeva, pastvatI rANI dine ghamakathA kahI, harSadA pAchI gaI. tyAre kRche, bhagavaMtane vAMdI-mIne ema pUryuM - bhagavAna ! A dvArasvatI nagarI navayojana vistAravALI cAva4 devaloka samAna che, teno vinAsa phayA nimitte thaze ? kRNane saMbodhIne ariSTanemie kRNavAsudevane kahyuM - he kRSNa ! navayojana yAva4 devalokarUpa A dvAravatI surA-ani-dvipAyananA nimitte nAza thaze. ariSTanemi arahaMta pAse kRSNa vAsudeve Ama sAMbhaLI, avadhArIne Ama vicAryuM ke - te kAli, mAli, paraSona, vAriNa, pradhuna, zAMbha, aniruddha, Dhanemi, satyanemi Adi kumAro dhanya che, jemaNe hiraNyane tyajIne yAvatuM paribhAga karIne ariSTanemi pAse muMDa thaI yAvatu padyA lIdhI. huM adI", akRtapunya, rAjya cAvatu aMta:puramAM ane mAnuSI kAmabhogomAM mUrzitAdi chuM, bhagavaMta pAse dIkSA levAmAM samartha nathI. kRSaNane saMbodhIne ariSTanemie, kRSNane kahyuM - nize he kRSNa tane A vicAra thayo ke - dhanya che te vAva4 dIkSA lIdhI che, to nize he kRSNa A artha satya che ? :- hA, che. he kRSNa! evuM thayuM nathI * thatuM nathI - thaze paNa nahIM ke vAsudevo hiraNyAdi tajIne yAva4 dIkSA le che. ** bhagavan! ema kema kaho cho ? cAvata dIkSA na le. kRSNane saMbodhIne ariSTanemi arahaMte kahyuM - he kRSNa! badhAM ja vAsudevo pUrvabhave niyANuM karela hoya che. tethI Ama kahyuM ke cAva4 dIya na che. tyAre kRSNavAsudeva, bhagavaMtane kahyuM - huM ahIMthI marIne kyAM jaIza ? tyAre bhagavate kahyuM - he kRSNA nirgha dvAravatInagarI, haipAyanadevanA kopathI baLI jaze, tyAre mAtA, pitA, vajana rahita thayela tame rAma baLadevanI sAthe dakSiNa samudrI kinAre rahela pAMDu mathurA nagarI tarapha yudhiSThira Adi pAMDu rAjanA , pAMce pAMDavonI pAse javA nIkaLazo. mArgamAM kauidbInA araNyamAM muni dIparatnasAgare karela varga-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa ka varga-pa ka - o o -- * sUga-18,19 ? [1] aMte je jamaNa cAvatuM siddhiprApta bhagavate cothA vanio A artha kahyo che, to pAMcamAM vargano zo artha kahyo che. he jaMbU zramaNa yAvata siddhi prApta pAMcamAM varganA daza adhyayano kahaiA che. te A - -
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/1/1/20 zreSTha nyagrodha vRkSanI nIce pRthvIzilApake pILA vastrathI AcchAdita zarIre sutA hazo, tyAre jarAkumAre dhanuSyamAMthI choDelA tIkSNa bANa vaDe DAbA pagamAM viMdhAIne kALamAse kALa karI ujjavala vedanAvALI vAlukAprabhA nAme trIjI naraka pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thazo. 3 tyAre kRSNa vAsudeve, ariSTanemi arahaMtanA A arthane sAMbhaLI, avadhArIne apahata yAvat vicAre che. tyAre bhagavaMte kRSNane kahyuM - he devAnupriya ! tuM apahata yAvat ciMtAmagna na thA. tuM nizce trIjI pRthvIthI nIkaLI anaMtara uddhartIne A jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM AgAmI utsarpiNImAM puMDra dezamAM zatadvAra nagaramAM baramAM "mama' nAme tIrthaMkara thazo. tyAM tame ghaNAM varSoM kevalipayAya pALI siddha thazo. tyAre kRSNa vAsudeva, ariSTaneminI pAse A artha sAMbhaLI, avadhArI, hRSTa-tuSTa thaI, AsphoTana karyuM, kudako mAryo, traNa pagalAMrUpa nyAsa karyo, sIMhanAda karyo. karIne bhagavaMtane vaMdana-namana karyuM, karIne te ja AbhiSeksa hasti upara besIne dvAravatI nagarImAM potAne ghera Avyo. abhiSeka hastiratnathI utaryo, bAhya upasthAna zALAmAM potAnA sIMhAsana pAse Avyo, AvIne sIMhAsana upara pUrvAbhimukha thaI beTho, besIne kauTuMbika puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! tame jAo ane dvAravatInagarInA zrRMgATakAdie yAvat udghoSaNA karatA Ama kaho ke he devAnupiyo ! navayojana lAMbI yAvat devalokabhUta A dvAravatI nagarI sUrA-agni-dvaipAyana nimitte vinAza pAmavAnI che. to dvAravatInA je koI rAjA, yuvarAja, Izvara, talavara, mADaMbika, kauTuMbika, ibdha, zreSThI, rANI, kumAra ke kumArI arihaMta ariSTaneminI pAse muMDa thaI yAvat dIkSA levA Icche, tene vAsudeva kRSNa rajA Apaze. pAchaLa rahelA pIDA pAmatAne pUrve hoya tenI AjIvikA apAze paNa harI nahIM levAya, mahA RddhisatkAranA samudAya vaDe dIkSA mahotsava karaze, evI udghoSaNA be-traNa vakhata karAvo. pachI mArI A AjJA pAchI soMpo. kauTuMbika puruSoe yAvat AjJA sopI. tyAre te padmAvatI devI, aSTinemi arahaMta pAse dharma sAMbhaLI, samajI, hRSTapuSTa yAvat hRdayI thaI bhagavaMtane vAMdI-namIne kahe che bhagavan ! nigrantha pravAnanI huM zraddhA karuM chuM. cAvat Apaje kaho cho vizeSa e ke - kRSNa vAsavudevanI rajA lauM. pachI huM ApanI pAse muMDa thaI yAvat dIkSA laIza. - - yathA sukhaM - pachI padmAvatI devI dhArmika yApavaramAM beThI, besIne dvAravatI nagarIe AvI, AvIne dhArmika yAnathI utarI, utarIne kRSNa vAsudeva pAse AvI, be hAtha joDIne kahyuM - he devAnupriya ! ApanI anujJA pAmIne huM ariSTanemi arahaMta pAse yAvatu dIkSA levAne Icchu chuM. yathAsukha - - pachI kRSNa - aMtakRddazAMgasUtra-saTIka anuvAda kauTuMbikone bolAvIne kahyuM - jaldI pAvatIdevI mATe mahArya niSkramaNAbhiSeka taiyAra karo. karIne mArI AjJA pAchI soMpo. teoe yAvat AjJA pAchI soMpI. tyAre kRSNa vAsudeve padmAvatI devIne pATe sthApI, 108 suvarNa kaLaza yAvat mahAniSkramaNAbhiSekathI abhiSeka karyo. karIne savaliMkArathI vibhUSita karI, pachI sahayapuruSa vAhinI zibikA racAvIne, teNIne besADIne dvAravatInagarInA madhyethI nIkaLyA, raivataka parvata sahasrAmavana udhAnamAM AvyA. zibikA sthApI, pAvIne zibikAmAMthI utArI, pachI ariSTanemi arahata pAse AvyA. AvIne traNa vakhata pradakSiNA karI, vAMdI-namIne kahyuM - bhagavan ! A mArI agramahiSI padmAvatI rANI, ISTA kAMtA priyA manojJA maNAmA abhirAmA yAvat darzananuM kahevuM zuM? he devAnupriya ! Apane ziSyA bhikSA ApuM chuM, Apa svIkAra karo. yathAsukha - - tyAre padmAvatI IzAna khUNAmAM jaI, svayaM ja AbharaNa alaMkAra utAryA, svayaM ja paMcamuSTika loya karyo karIne ariSTanemi rahaMta pAse AvI, vaMdana-namana karIne kahyuM - A loka Adipta che yAvat dharma kaho. tyAre bhagavaMte padmAvatIdevIne svayaM ja pravrajyA ApI, muMDa karIne yakSiNI Ayani ziSyA rUpe soMpI, pachI kSiNI Aei padmAvatIne svayaM dIkSA ApI yAvat yatna karavo. tyArapachI padmAvatI yAvat saMyama vize yatna kare che. pachI te padmAvatI A ithaI, IsimitA yAvat gupta brahacAriNI thaI. padmAvatI AryA, yakSiNI A pAse sAmAyika Adi 11-aMgo bhaNyA. ghaNAM upavAsa, chaThTha vividha tapa bhAvita karatA vicare che. pachI padmAvatI AryA, pratipUrNa vIsa varSa zrAmaNya pacayi pALIne mAsikI saMlekhanAthI AtmAne jhoSita karIne sAITha bhaktone anazana vaDe chedIne, je hetuthI nagnabhAva dhAraNa karela, te arthane ArAdhI, chellA zvAse siddha thayA. * vivecana-20 : pAMcamAM vargamAM daza adhyayano che, temAM pahelAmAM :- suLiyAvAvaLamUtAm - madha, kumArone unmattatAnuM kAraNa, agnikumAra deva, dvaipAyana-dAru pIne unmatta kumAro vaDe pIDita, niyANuM karelo bAla tapasvI. te vinAzanA mULa kAraNo che. puDhavI-pRthvIzilApaTTaka, pIyavatya-pILA vastrathI AcchAdita zarIra, tijJa - tripadI-mallanI jema raMgabhUmimAM traNa pagalAM vinyAsa vizeSa kare che. yuvarAja-rAjyane yogya, Izvara-amAtyAdi, talava-rAjavallabha, mADaMbika-maDaMba nAme saMniveza vizeSano svAmI, kauTuMbika-be, traNa Adi kuTuMbano netA. - 4 - pacchAura dIkSA lenAre pAchaLa mUkela kuTuMbakanA nirvAha mATe pIDAyukta mAnasavALAne pUrve prarUpita AjIvikA pUrvavat devI. paNa pravrujitanI pAchaLa rahelA kuTuMbI pAsethI tenuM haraNa na karavuM.. miAM puLa uduMbara puSpa mAphaka sAMbhaLavuM paNa durlabha che, to jovAnI to vAta ja zuM ? - - astittaLa bhagavan ! A loka AdIpta .
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5/1/1/ra0 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda parka varga-6 6 - o - o - che, pradIpta che, jarA-maraNathI AdIta-pradIpta che, tethI huM IcchuM chuM ke Apa svayaM dIkSA Apo, AcAra-gocarAdinI zikSA, dharmane kaho * * * Iyasamitio bhASAsamiti Adi levA. maUTTTT vacana guptA, gupta brahmacAriNI Adi. * * * * - narasaTTAi cAvatuM zabdathI nagnabhAva, muMDabhAva, kezaloca, brahmacaryavAsa, asnAnaka, achabaka, anupAnaha, bhUmizayyA, phalakazayyA, paragRha praveza, prApta-aprApta mAna-apamAnamAM samapaNuM, bIjA dvArA thatI hIlaNA, niMdaNA, hiMsaNA Adi, parIpahopasaNadine sahevA. varga-pa-adhyayana-2 thI 8 che - X - X - X - X - * sUtra-21 : te kALe, te samaye dvAravatInagarI, raivataka udhAna, naMdanavana udhana hatuM. dvAravatImAM kRSNa vAsudeva rAjA, tene gaurI rANI, ariSTanemi padhAyAM, kRNa nIkaLyA, pAvatI mAphaka gaurI paNa nIkaLI, dharmakathA kahI, HdA pAchI gaI, kRNa paNa gayo. tyAre pAvatI mAphaka gaurIe paNa dIu lIdhI yAvata siddhapada pAmyA. e pramANe gAMdhArI, lakSmaNA, suzImA, jAMbavatI, satyabhAmA, rukimaNIne jANavA... AThe adhyayano pasiAvatI samAna jANavA. vivecana-21 - AThenI vaktavyatA 5dAvatI samAna che, AThe adhyayana vAsudevanI rANInA che, havenA be vAsudevanI putravadhUnA che. che varga-5, adhyayana-9,10 sTra - X - X - X - X - * sUtra-22 - te kALe, te samaye dvAravatInarI, raivataka parvata, naMdanavana utmlna, kRSNa rAja hato. te nagarImAM kRSNa vAsudevanA putra, jAMbavatI saNInA Atmaja zAMbha nAme kumAra hatA. te sAMbhakumArane mUlathI panI hatI. ariSTanemi arahaMta padhAryA, kRSNa nIkaLyA, mUlazrI nIkaLI, pAvatI mAphaka dIkSA lIdhI. * yAvat siddha pada pAmI. A pramANe mUladattA paNa jANavI. * vivecana-22 :pAMcamAM vargano nikSepo kahevo. * sUtra-23 thI 25 : [3] chaTTAno ullepa soLa adhyayano kahetA, te A - [4] kaMkAti, kiMkama, mugarANi, kAzyapa, kSemaka, dhutidhara, kailAsa, hasviMdana.[] vArata, sudarzana, pUrNabhikta, sumanabhadra, supatiSTha, megha, atimukta ane AlakSa. A soLa adhyayano che. - vivecana-23 thI 25 :chaTTAno ullepa ane be zloka vaDe ATha-ATha nAmo kahyA. OM varga-6, adhyayana-1,2 $ - X - X - X - X - * sUtra-26 : bhadi mo soLa Adadhyayana kahyA che, to pahelA adayayanano zo artha kahAo che nize he jaMbU! te kALe, te samaye rAjagRhanagara, guNazIla tya, zreNika saja, makAtI nAme gAthApati vasato hato, te Adya cAva4 pabUita hato. te kALe, te samaye Adija zramaNa bhagavaMta mahAvIra guNazIla caitya yAva4 vicaratA hatA. paradA nIkaLI. tyAre te maMkAtI gAthapatie A vRttAMta prApta thatAM, bhagavatI sUtrota gaMgadatta mAphaka kahevuM, tenI jemaja makAtIe moTA yugane kuTuMbamAM sthApI, saharApuruSa-vAhinI zibikAmAM nIkaLyo cAvat jayasimitae Adi aNagara thayA. tyArapachI maMkAtI aNagAra, zramaNa bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyika Adi agiyAra go bhaNyA. bAkI badhuM AMdaka mAphaka jANavuM. guNarana tapa karyo. soLa varSano paryAya hato. te rIte ja vipula pavati siddha thayA. - - kiMkama paNa yAva4 vipula parvata siddha thayA. $i varga-6-adhyayana-3 @ - X - X - X - X - * sUtra-27 : te kALe, te samaye rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAja, cellA rANI hatI. rAjagRhamAM rajuna mAlAkAra raheto hato, ADhaya vAva4 aparibhUta hato. te ajuna mAlAkArane baMdhumatI nAme sukumAra panI hatI. te arjunane rAjagRha bahAra eka moTuM puSa-udhAna hatuM. te kRSNa cAva4 megha samUhavat hatuM. paMcavaNI puaothI kusumita, prAsAdIyAdi hatuM. te puya udhAnathI thoDe dUra te ajunanA bApa, dAdA, paradAdAnA paryAyathI Avela aneka kula puruSanI paraMparAthI Avela mudgarapANiyakSanuM yakSAyatana hatuM, te jUnuM divya, jenA hAthamAM eka moTo hajAra palano lohamaya mugara laIne rahela hatI. * * te juna mAsAkAra muni dIparatnasAgare karela varga-5-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/3/27 bAlyAvasthAthI teno bhakta hato. te haMmezAM vAMsanI chAbaDI laIne rAjagRhathI nIkaLato ane puSpa udhAnamAM AvIne puSpo cuMTato hato. cuMTIne agra ane zreSTha puSpone leto. pachI mudgarapANinA yajJane AvIne tenI mahAha puSpAryA karato. karIne pagane pRthvIe namAvI praNAma karato. pachI rAjamArgamAM AjIvikA karato hato. te rAjagRhamAM lalitA nAme eka ToLI hatI. Adya yAvat pabhUita ane "satkRt sutA" hatI. rAjagRhe koI divase mahotsava ghoSaNA thaI. 1 tyAre te arjunamALI kAle ghaNAM ja puSponuM kAma paDaze, ema mAnI prAtaHkALamAM baMdhumatI sAthe vAMsanI chAbaDI laIne, potAnA ghethI nIkaLyo, nIkaLIne rAjagRha madhyethI jaine puSpa-udhAne Ave che. AvIne baMdhumatI sAthe puSpo cuMTe che, te lalItA maMDaLInA cha goSThika puruSo mudgarapANi yakSanA yakSAyatane AvyA ane ramaNa karatA tyAM rahyA. tyAre arjunamALIe baMdhumatI sAthe puSpo ekaThA karIne, agra ane zreSTha puSpo laIne mudgarapANi yajJanA yakSAyatane AvyA. pachI cha goSThika puruSoe arjunane baMdhumatI sAthe Avato joyo. joIne paraspara Ama kahyuM - arjunamALI, baMdhumatI sAthe ahIM jaldI Ave che, ApaNe ucita che ke ApaNe arjunamALIne avoTaka baMdhana karIne baMdhumatI sAthe vipula bhoga bhogavatA rahIe. ema kahI A arthane paraspara svIkAryo. pachI bAraNAnA aMtaramAM saMtAI gayA, nizcala-nisyaMda-mauna-pracchanna rahyA. - pachI arjunamALI, baMdhumatI sAthe mudgara sakSAyatane Avyo, AvIne darzana thatAM ja praNAma karyA, mahAha puSpa pUjA karI, ghuMTaNathI page paDI praNAma karyA. tyAre cha e goSThika puruSo jaldI-jaldI dvArAMtarathI nIkaLyA, arjuna mALIne pakaDIne avoTaka baMdhana karyo. baMdhumati mAlaNa sAthe vipula bhoga bhogavatA rahyA. tyAre arjuna mALIne Avo vicAra Avyo ke huM bacapaNathI A pUjya mudgarapANi yakSanI roja pUjA karI yAvat AjIvikA karato vicaruM chuM, tethI jo mudgarapANi yakSa ahIM sAMnidhyapaNe hota to zuM mane AvI ApattimAM paLelo joI rahe? tethI mudgarapANi yakSa ahIM sAMnidhyapaNe nathI, A spaSTa kASTha rUpa ja jaNAya che. tyAre mudgarapANi yo arjunamALI nA AvA vicArane jANIne yAvat arjunanA zarIramAM pravezIne taDataDa karatAM baMdhano chedI nAMkhyA, te sahasapala niSpanna lohamaya murane grahaNa karyo, karIne te cha puruSa ane sAtamI strI, sAteno ghAta karyo. pachI te arjuna mALI mudgarapANi yakSa vaDe adhiSThita thaI rAjagRhanI bahAra rojeroja cha puruSo ane sAtamI strIno ghAta karato vicaravA lAgyo. rAjagRhanA zrRMgATaka yAvat mahApatha-mArgomAM ghaNAM loko ekabIjAne aMtakRddazAMgasUtra-saTIka anuvAda Ama kahetA hatA - he devAnupriyo ! arjunamALI, mudgarapANi yakSa vaDe adhiSThita thaI rAjagRha bahAra roja cha puruSa ane sAtamI strIno ghAta karato vicare che. zreNika rAjA A vRttAMta jANIne, kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - arjuna mALI yAvat haNato yAvat vicare che, to tame koI kASTha-tRNa-pANIpuSpa-phaLane levA mATe yayeSTa na nIkaLavuM, jethI tamArA zarIrano vinAza na thAo. A pramANe be-traNa vakhata ghoSaNA karAvo, karAvIne jaldI mArI AjJA pAchI soMpo, teoe yAvat soMpI. te rAjagRhamAM sudarzana nAme Adya zreSThI raheto hato. te zrAvaka thayelo, jIvAjIvane jANato yAvat vicare che. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvat padhAryA. rAjagRhanA zrRMgATakAdie ghaNAM loko Ama kahevA lAgyA yAvat vipula artha grahaNanuM to kahevuM ja zuM? A pramANe te sudarzana ghaNAM loko pAse A vRttAMta sAMbhaLIne avadhArIne Ama vicAryuM ke - nizce bhagavaMta mahAvIra yAvat vicare che, huM tyAM jauM, vaMdana karyuM Ama vicArI, mAtA-pitA pAse AvIne, be hAtha joDIne Ama kahyuM - he mAtApitA ! bhagavaMta yAvat padhAryA che, to huM jauM, teone vAMdIne yAvat papAsanA karuM. tyAre sudarzana zreSThIne mAtA-pitAe kahyuM - he putra ! arjunamALI yAvat haNato vicare che, to tuM bhagavaMta mahAvIranA vaMdanArthe na nIkaLe, jethI tArA zarIrane koI Apatti na thAya, tuM ahIM rahIne bhagavaMtane vaMdana-namana kara. tyAre sudarzane, mAtApitAne kahyuM - he mAtApitA ! bhagavaMta ahIM AvyA che * prApta thayA che - samosaryA che to ahIM rahIne kema vAMdu? to huM ApanI anugdha pAmIne bhagavaMta mahAvIranA vaMdanArthe jauM. pachI sudarzanane, mAtApitA jyAre ghaNAM vacano vaDe tene rokavAne samartha na thayA, tyAre kahyuM - "sukha upaje tema kara." 92 tyArapachI sudarzane mAtA-pitAnI anujJA pAmIne, ratnAna karI, zuddhAtmA thaI, uttama veza paherI yAvat zarIra zaNagArI, potAnA gherathI nIkaLyo, page cAlIne rAjagRha madhyethI nIkaLe che, pachI mudgarapANi yakSanA yajJAyatananI samIpathI guNazIla caitye bhagavaMta pAse javA nIkaLyo. tyAre mudgarapANiyo sudarzana zrAvakane samIpathI pasAra thato joyo, joIne krodhitAdi thaIne, te sahasrapala niSpanna lohamA mudgarane uchALato-uchALato sudarzana tarapha javA nIkaLyo. tyAre sudarzana zrAvake mudgarapANi yakSane Avato joIne bhaya-mAsaudvega-kSobha-calana-saMbhrAMta rahita thai, vastranA cheDAthI bhUmine pramAIne be hAtha joDI kahyuM - arahaMta yAvat siddhi prAptane namaskAra thAo, zramaNa bhagavaMta yAvata mokSa pAmavA IcchatA mahAvIrane namaskAra thAo, pUrve meM bhagavaMta mahAvIra pAse sthUla prANAtipAta-mRSAvAda-adattAdAna-svadArA saMtoSa-IcchApariNAma
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/3/20 vrata jAvajIva mATe paccakakhANa karela che. atyAre paNa temanI ja samIpe sarvathA prANAtipAta yAvatu parigrahane jAvajIta mATe paccakakhuM chuM, sarve Azana-pAnakhAdima-svAdima rUpa caturvidha AhArane jAvajIva mATe paccakakhuM chuM. je kadAca huM A upasathiI mukata thAuM, to mAre pAravuM kahyuM, je upasargathI mukta na thAuM to mArA paccakkhANa tema ja ho. sAgAra pratimA svIkArI. tyAre te mugarANi yakSa, te sahastrapala niux lohamaya mulgarane uchALato-uchALato sudarzana zrAvaka pAse Avyo. paNa sudarzana zrAvakanA tejathI teno parAbhava karavA samartha na thayo. tyAre te yakSa sudarzana zrAvakanI cotarapha pharato pharato sudarzananA tejathI teno parAbhava karavA zakitamAna na thayo, tyAre sudarzananI sanmukha. sapratidizi rahIne sudarzanane animeSa dRSTie dIrdhakALa nirakhe che, nirakhIne arjuna mALInA zarIrano tyAga karyo, te sahamrapala nium lohamaya mura laIne je dizAthI Avyo hato, te dizAmAM cAlyo gayo. tyAre junamALI, mugapANi yakSathI mukta thaIne saLagathI dhak karato bhUmi upara paDyo. - tyArapachI sudarzana zrAvake nirupasarga thayo, jANIne pratimA pArI, pachI AjunamALI muhurtamAM Azvasta thaIne uDyo, uThIne sudarzanane pUchyuM - dezanupiyA koNa cho ? kyAM jAo cho ? tyAre sudazane arjunamAlIne kahyuM - devAnupiya ! huM sudarzana nAmaka jIvAjIvano jJAtA zrAvaka chuM guNazIla caitya bhagavaMta mahAvIrane vAMdala jAu chuM. tyAre arjunamAlI sudarzanane kahyuM - huM paNa tamArI sAthe bhagavaMtane vaMdana mATe vAvatuM parphapAsanArthe AvavA IcchuM chuM. - - sukha upaje tema kara tyAre sudarzana, junamALI sAthe guNazIla caitye zramaNa bhagavata mahAvIra pAse Avyo, pachI - x * bhagavaMtane traNa vakhata cAvatuM paryApAse che. pachI bhagavate sudarzanane, junamALIne, te parSadAne dharmakathA kahI, sudarzana pAcho gayo. tyAre arjuna bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, harSita thaI, kahyuM - bhagavat ! huM nigrantha pravacananI zraddhA karuM chuM cAvatuM udhamavaMta chuM. * * sukha upaje tema kara." tyAre ane IzAna khUNAmAM jaI, svayaM ja paMcamuSTika loca karyo yAvat vicare che. tyAre ajuna aNagare, je divase muMDa cAvata jita thayA, te divase ja bhagavaMtane vAMdane, A Avo abhigraha grahaNa kayA~ - mAre mAvajIva niraMtara cha-cha tapa vaDe AtmAne bhAvita karatAM vicaravuM kahyuM. Avo abhigraha laIne yAvat AvajIva vicare che. - tyAre te arjunamuni, chaThTha tapanA pAraNe pahelI DesisimAM sAya kare che, gautamasvAmInI mAphaka yAvatuM bhikSArthe aTana kare che. tyAre te Ajunamunine rAjagRhamAM ucca yAvat aTana karatAM ghaNAM bI, 94 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda paNa, vRddha, bALaka, yuvAna Ama kahe che - ANe mArA pitAne mAryA che. bhAIbahena-panI-putra-putrI-putravadhUne, mArA amuka svajana-saMbaMdhi-parijanane mArela che, ema kahIne keTalAMka koza kare che, koI hIlanA-niMdA-khiMsA-gaNatarjanA-tADanI kare che. tyAre Ajuna muni, te ghaNAM strI, puruSo, vRddho, bALako, yuvAno vaDe Akroza cAvata tADanA rAtA, temanA pati manathI paNa hera karyA vinA samyaka prakAre sahe che . ame che * titikSe che . AdhyAsita kare che. rIte sApha prakAre sahetA pAvatu AdhyAsita karatA rAjagRhanI uccanIca-madhyama gharomAM aTana karatAM je bhojana pAme to pANI pAmatA nathI, pANI maLe to bhojana maLatuM nathI. tyAre junamuni dIna, vimanA, akaluSa, anAkuLa aviSAdI ane aparitaMtayogI thaIne aTana kare che. karIne rAjagRhathI nIkaLIne guNazIla caitrya bhagavaMta mahAvIra pAse AvI, gautamasvAmI mAphaka yAvatuM dekhADe che. bhagavatanI anujJAthI amUrSitAdi, bilamAM jatAM savitu te AhAra kare che. pachI bhagavaMte koI dine rAjagRhathI yAvata vicare che. tyArapachI ajuna muni, te udAra, yatnathI grahaNa karela, mahAnubhAga tapokamathI AtmAne bhAvatA, bahapUrNa cha mAsa zrAmastha pacayi pALyo, AImAsikI saMlekhanAthI AtmAne jhoSita karI, trIza bhakatone anazana vaDe chedIne, je A saMyama grahyo yAvat siddha thayA. * vivecana-27 : kRSNa kRSNa, kRSNAvabhAsa, nIla, nIlAvabhAsa, ItyAdi. * * lalita-durlalita goThI, Adya dIpta, ghaNAM lokothI aparibhUta. saMjayasuvArya je sAru ke naThAruM kare, to paNa "sAruM karyuM" ema pitA Adi dvArA kahevAya. * - paSANa - mahotsava aTI - AgaLanA, pradhAna, zreSTha. mavathaddhaUT - avakonAthI pRhadezamAM jenA hAtha ane marataka bAMdhavA. va4 - jadI, jaldImAI - lAkaDuM mAga, devatAnA zUnyatvathI kaMI paNa karasvA asamartha. Hphara - vaira, IcchA mujaba. - - Drada manAya - A nagare AvyA, pratyAsannata chatAM Ama kahevAya, tethI kahe che ahIM saMpAta thayA, prApta chatAM vizeSa abhidhAna mATe kahyuM - ahIM samosaya che athavA A nagaramAM, vaLI A udhAnamAM, vaLI ucita avagrahamAM. suddhapa-zuddhAtmA, cAvaOI pravara vastro paheryA, avA-mahAI AbharaNa-alaMkAra zarIrI. vataMteNa-vastranA kinArAthI. - X - tenaHT - prabhAvathI. sati Adi ekAryaka pado che athavA bhaya abhAvathI sahe che, kopa abhAve khame che, dainya abhAve titikSA kare che, adhikatAthI sahenAra te adhisahate. - - marIna zokanA abhAvathI, avinA - zUnyacitta, azleSa-dveSavarjitatAthI, anAvila-anAkula x * aparitatta - avizrAMta. * * * * *
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ EE 64 thI 14/18 thI 38 che varga-6, adhyayana-4 thI 14 che. - x = x = x - x - * sUga-28 thI 38 [/ra8] te kALe rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAjA, kAzyapa nAme gAyApati hato. makAMti mAphaka badhuM kahevuM. 16-vano paryAyi, vipula pavati siddha thayo. Jira) e pramANe saimaka gaNapati. maw nagarI karka, 16 varSano pAyi, vipula pavata siddha thayA. * * 6i/30e pramANe vRtidhara gAyApati kAkaMI nagarI, 16-varSa payaya, vipula parvata siddha. [3] e pramANe kailAza gAthApati. nagarIsAketa 1ra-varSano paryAya, vipula parvata siddhi. [43] e rIte haciMdana gAthApati. sAketanagarI, 1ravarSa payaci, vipula parvata siddhi. [33] e vAtraka gAthApati. rAjagRhanagara 1ra-varSa payaya, vipula parvata siddhi. [10/] e rIte sudani gAthApati, vANijyagrAma nagara, dUtipalAza caitya, pAMca varSa payAyi, vipule siddhi. [11/15] e rIte pUrNabhadra gAthApati, vANijya grAma nagara, dUtipalAza caitya, pAMca varSa pahayaci, vipula parvata siddhi. [1/36) e rIte sumanabhadra gAyApati. pAvasti nagarI, ghaNAM varSano pacayi. ui/sel e rIte supatiSTha gAthApati, zrAvatI nagarI, 27-varSa payayi, vipula parvata siddhi. [14/38) e rIte megha gAthApati, rAgRhanagara, ghaNAM varSa cAai ALI siddha thayA | $ varga-6-adhyayana-15-atimukta che - x 5 x x x - * sUjha-39 : te kALe, te samaye polAsapura nagare, zIvana udhAna hatuM. te polAsapuramAM vijaya rAja hato. tene zrI nAma rANI hatI. te vijaya rAjAno , zrIdevIno Atmaja atimukata nAme sakamAla kumAra hato. * * te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIra sAva4 zIvanamAM vicaratA hatA. te kALe bhagavaMtanA moTA ziSya InadrabhUti, bhagavatI sUtramAM kahyA mujaba cAvatu polAsapura nagaramAM cAvatuM bhikSArthe aTana karatA hatA. A tarapha atimukatakumAra hAIne yAvat vibhUSita thaI, ghaNAM dAdAkSiA, DiMbha-DibakA, kumakumArikA sAthe parivarIne potAnA gherathI nIkaLe che. pachI IndrasthAne AvIne te ghaNAM dIka AdithI parivarIne ramaNa karatA vicarato hato. tyAre te atimukata kumAra, gautamasvAmIe samIpaNI pasAra thatAM joyA, gautamasvAmI pAse AvyA, teone kahyuM ke - tame koNa cho ! zA mATe ATana karo cho ? tyAre gautamasvAmIe atimukatakumArane kahyuM - he devAnupiya! ame aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda icasimita rAvatuM brahmacArI zramaNa-nivi chIe. ucca-nIca rAva4 miAryo aTana karIe chIe. tyAre atimukta kumAre, gautamasvAmIne kahyuM - aMte tame cAho, jethI huM tamane bhikta apAvuM. ema kahI, gautamasvAmInI AMgaLI pakaDIne potAnA ghera AvyA. tyAre zrIrANIe, gautamasvAmIne AvatA joIne, harSita thaI, AsanethI ubhI thaI, gautamasvAmI hatA, tyAM AvI, temane traNa vakhata pradakSiNA karI, vaMdana I. vipula aNAnAdi vahorAvI, vidAya ApI. tyAre atimukatakumAre, gautamasvAmIne pUchayuM - bhaMte ! tame kAM raho cho ?, gautamasvAmIe tene kahyuM - mArA ghamaciAya, ghoMpadezaka, Adikara. bhagavAna mahAvIra sAva4 mokSa prAptinI Icchaka, A polAsapura nagaranI bahAra zIvana udhAnamAM yathA pratirUpa avAha gahIne saMyamathI yAvatuM bhAvita karatAM vicare che, ame tyAM rahIe chIe. tyAre atimukad gautamasvAmIne kahyuM - bhaMte! ApanI sAthe bhagavaMtane page paDavA AvuM ? - - yathA sukha - - tyAre atimukatakumAra, gautamasvAmI sAthe bhagavata mahAvIra pAse AvyA, AvIne bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI, vaMdanA karI cAvatuM parphapAse che. tyAre gautamasvAmI, bhagavata pAse AvyA. yAvatu gaucarI dekhADI. pachI saMyama yAva4 vicare che. tyAre bhagavate atimukta kumAra tathA parSadAne ghamakathA kahI. te atimukta bhagavana pAse dharma sAMbhaLI, samajIne harSita thaI kahyuM - mAtApitAne pUchuM, tyArapachI huM ApanI pAse yAva4 dIkSA laIza. * * devAnupiyA sukha upaje tema kara vilaMba na kara pachI atimukata potAnA mAtA-pitA pAse Avyo yAvata pravajyA laIza. atimukatane tenA mAtApitAe kahyuM - he ! te bALa che, asaMbhuddha che. tethI tuM dhamane zuM jANe ? tyAre atimukate kahyuM - | he mAtA-pitA ! nize, huM jene jANuM chuM, tene ja zakato nathI, jene nathI jANato tene ja jANuM chuM. tyAre mAtApitAe pUchayuM - he "je jANe che, te nathI jANato" Adi kevI rIte atimukatakumAre javAba Apyo ke - mAtApitA! huM jANuM chuM ke janmelA avaya maravAnuM ja che, paNa he mAtApitAnI huM e jANato nathI ke kayA-kayAM-kaI rIte keTalA kALe maravAnuM che vaLI huM jANato nathI ke kayA kamanA AdAna vaDe jIvo nairayikAdi cAre gatimAM upaje che, paNa e jANuM chuM ke takamanA AdAna vaDe jIvo nairayika vAva upaje che. A rIte he mAtApitA! je jANuM chuM te nathI jANato ItyAdi. | he mAtApitA huM ApanI anujJA pAmI cAva4 dIkSA levAne IcchuM chuM. tyAre mAtApitA, aMtimakatane ghaNAM kathanAdi vaDe samajAvI zakayA nahIM, tyAre kahyuM - he mAM ame eka divasa mATe tArI sAthIne jovA IcchIe chIe. tyAre atimukata mauna raho. * x * rAjyAbhiSeka karyo, mahAbalanI jema nihamaNa kazuM yAva4 sAmAyikAdi sUmano abhyAsa karyo. ghaNAM varSo jamaNa hari haLI, guNaratna tapa karI, sAva vipula pavati siddha thayA.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6/1/9 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda varga-7 6 - o - o * vivecana-39 : atimuktanI kathAmAM kaMIka lakhIe chIe. suMThThANA - IndrayaSTi ubhI karAya che. * x - sAva pAi - gamanAgamana pratikramI, bhakata-pAna AlocI, gaucarI dekhADI. sAde - kayA samaye, va - kayA kSetramAM, varuM - kayA prakAre, kicana - keTalo kALa jatAM ? * x - je varga-6, adhyayana-16-"alakSa - X - X - X - X - * sUga-4o - te kALe, te samaye vANArasI nagarI, kAmamahAvana caitya, te vANArasImAM alakSa nAme rAja hato. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIra yAvatuM vicaratA hatA, dA nIkaLI, lahArAja A vRttAMta jANatA harSita thaI yAvatuM kUkSikanI jema pAse che. dharmakathA kahI. alakSa rAjAe bhagavaMta mahAvIra pAse udAyanA rAja mAphaka dIkSA lIdhI. vizeSa e - moTA putrane rAjyamAM abhisiMcita karyo. agiyAra go bhaNayA, ghaNAM varSano payaraya pALI yAvatuM vipula parvata siddha thayA. * sUtra-41 thI 43 - [1] aMte che. sAtamAM varNano ullepa yAvatuM 13-adhyayano kahelA che. * : [ * * naMdA, naMdamatI, naMdottarA, naMdazreNikA, mahatA, amaratA, mahAmuratA, marudevA * * [43] - - bhadrA, subhadrA, sujAtA, sumanI, bhUtadit, A tera zreNikanI patnInA nAmo che. che varga-3, adhyayana-1 thI 13 che - X - X - X - X - * sUga-44,45 : [/4] bhate ! je tera adayayano kahyA che, to pahelA adayayanano bhagavaMta mahAvIre zo artha kahyo che ? he jaMbu! te kALe, te samaye rAjagRhanagare, guNazIla caitya, zreNika rAjA hato. te rAjAne nA nAme rANI hatI. svAmI paghAyad, viddA nIkaLI. tyAre naMdAdevIe A vRttAMta jANIne kauTuMbika puraSone bolAvyA. yAna maMgAvyu, cAvatuM pAvatI rANI mAphaka dIA lIdhI. agiyAra aMgo bhaNI, vIsa varSa zrAmasya mayi pALI. yAvat siddha thayA. [2 thI 13/45] A rIte naMdA mAphaka badhAM Adadhyayana kahevA. muni dIparatnasAgare karela varga-6-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa o - X - X - X - X - 0 * varga-8 - o - o - * sUtra-46,43 : [46] bhate ! AThamAM vagano ullepa rAvata daza adhyayano kahyA che - [4] kAlI, sukAlI, mahAkAlI, kRSNA, sukRNA, mahAkRNA, vIrakRNA, rAmakRNA, pitRsenakRSNA, mahAsenakRSNA. 8i varga-8, adhyayana-1-kAlI che - X - X - X - X - sUga-48 thI pa0 : [48] jo daza adhyayanamAM pahelAM adhyayanano zo artha kahyo che ? he jaMbA te kALe caMpAnagarI hatI, pUNabhadra zaitya hatuM. te cAMpAnagarImAM koNika rAja hato. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAnI patnI ane komika rAjAnI ladhumAtA 'kAlI' nAme rANI hatI. naMdArANI mAphaka dIkSA laI yAvatu sAmAyikAdi agiyAra go bhaNI. ghamAM upavAsa yAvat AtmAne bhAvatA vicAre che. pachI kAlI, koI dine A caMdanA pAse AvyA, AvIne kahyuM - he AyA huM [157
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/1/48 thI 50 ApanI anujJA pAmIne ratnAvalI tapa svIkArIne vicaravA IcchuM chuM. yathA sukhaM - - tyAre kAlI AyA, caMdanA AyonI anujJA pAmIne ratnAvalI tapa svIkAre che. te A pramANe - EE (1) pahelA eka upavAsa, pachI sarvakAma guNita pAraNuM kare che. (2) pachI chaThThu karIne sarvakAmaguNita pAraNuM kare che. (3) pachI akrama kare che, karIne sarvakAma (4) pachI ATha chaThTha kare che, badhAM pAraNA sarvakAma (5) pachI upavAsa, sarvakAmaguNa pAraNuM, (6) pachI chaTTha, sarvakAma (7) pachI krama, sarvakAma (8) pachI cAra upavAsa, sarvakAma (9) pachI pAMca upavAsa, sarvakAma (10) pachI cha upavAsa, sarvakAma e pramANe (11) sAta-ATha-nava-dazaagiyA-bA-te-cauda-paMdara-soLa upavAsa, badhAmAM sarva kAmaguNa pAraNuM, (12) pachI cotrIza chaOM, badhe sarva kAmaguNita pAraNA. pachI (13) soLa-cauda yAvat eka upavAsa, badhe sarvakAma guNita pAraNA, (14) pachI ATha chaTTha, sarvakAmaguNa, (15) akrama-chaDha-upavAsa kare. traNe sarvakAma guNita pAraNuM. A rIte ratnAvalI tapanI pahelI paripATI eka varSa, traNa mAsa, 22ahorAtra vaDe yathAsUtra yAvat ArAdhita thAya che. pachI bIjI paripATImAM - 4 - pahelI paripATI mujaba tapa kare che, paNa pAraNA badhAM vigaI choDIne kare che - - - pachI trIjI paripATI AraMbhe che, temAM tapa pUrvavat ja che. paNa pAraNuM alepakRta kare che, e rIte ja sauthI paripATI ArAghe che, temAM pAraNA AyaMbilathI kare. [49] pahelImAM sarvakAmaguNita pAraNuM, bIjAmAM vigaIne varjIne, trIjImAM alepakRt ane cothImAM AyaMbilathI pAraNuM kare. [50] tyArapachI te kAlI AryA ratnAvalI tapane pAMca varSa, be mAsa, 28divase yathAsUtra yAvat ArAdhIne AryA spaMdanA pAse AvI, vaMdanA-namaskAra karI, ghaNAM upavAsa yAvat AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyArapachI te kAlI AryA, te udAra yAvat dhamanI vyApta thaI gayA. jema koI kolasA bharela gADI hoya yAvat sArI rIte homa karela agni hoya, bhasmarAzithI DhaMkAyela hoya, tema tapa-teja zrI vaDe atI upazobhatI rahI hatI. tyArapachI te kAlI Ayani anya koI dine madhyarAtrikALe Avo vicAra Avyo, skaMdakanI vicAraNA mujaba jANavuM yAvat uThavAnI zakti che, tyAM sudhImAM mAre kAle yAvat sUrya ugyA pachI AryA caMdanAne pUchIne, temanI anujJA pAmIne, saMlekhanA karIne, bhojana-pAnanuM pacANa karIne, kALanI apekSA na karatAM vicaravuM. ema vicAra karIne bIjA divase AryA caMdanA pAse AvIne, temane vaMdana-namana karI Ama kahyuM hai AryA! ApanI anujJA pAmIne saMlekhanA cAvartI vicaravA IcchuM chuM yathA murkha - - - kAlI AryA, caMdanA AyAMnI anujJA pAmI, saMlekhanA-jhosaNA yAvat aMtakRddazAMgasUtra-saTIka anuvAda vicare che. kAlI AryA, caMdanA AryA pAse sAmAyika Adi agiyAra aMgone bhaNIne, pratipUrNa ATha varSano zrAmaNya paryAya pALIne, mAsikI saMlekhanAthI AtmAne ArAdhI, 60 bhaktone anazana vaDe chedIne, je hetu mATe cAstri grahaNa karela, te arthane sAdhIne, chellA ucchvAsa-niHzvAse siddha thayA. nikSepo karavo. 100 * vivecana : AThamA adhyayanamAM kaMIka lakhIe chIe. ratnAvalI-koI AbharaNa vizeSa che, jema ratnAvalI baMne bAjue sUkSma-sthULa-sthULatara vibhAgathI, suvarNayukta hoya che, madhyadeze sthUla-viziSTa-maNivALI hoya che, e rIte A tapamAM sUtrokta pramANathI Avo AkAra thAya che. [ahIM vRttikArazrIe vRttimAM tenI sthApanA vidhi jaNAvI che, je mukhyatve sUtrArtha AdhArita ja hovAthI ame teno anuvAda ahIM karyo nathI. O varga-8, adhyayana-2-'sukAlI" che -- -- -- x - x - * sUtra-para : te kALe caMpAnagarI, pUrNabhadra caitya, koNika rAjA. tyAM rAjA zreNikanI patnI ane koNikanI laghumAtA sukAlIdetI hatI. kAlIdevI mAphaka dIkSA lIdhI, yAvat ghaNAM upavAsa sAvat bhAvatA vicare che. te sukAlI AryA anya koI dine, caMdanA AyAM pAse yAvat ApanI anujJA pAmIne kanakAvalI tapa svIkArI vicaravA IcchuM chuM. ratnAvalI mAphaka ja kanakAvalI jANavI. vizeSa e ke traNa sthAne akrama kare che, jyAM ratnAvalImAM chaTTha Adi che. eka paripATImAM pAMca mAsa, 12-dina thAya che. cAre paripATI thaIne pAMca varSa, nava mAsa, 18-dina thAya che, bAkI pUrvavat. nava varSano paryAyapALI yAvat siddha thaI. * vivecana-51 : kanakAvali-suvarNamaya maNirUpa AbharaNa vizeSa. O varga-8, adhyayana-3-"mahAkAlI" -- x -- -- x -- -- sUtra-para : e pramANe mahAkAlI paNa jANavA. vizeSa A - teNI laghu siMha-niSkrIDita tapa svIkArI vicAre che. te A - (1) upavAsa kare che, pachI sarvakAma guNita pAraNuM kare che. (2) pachI chaThTha, sakAma (3) pachI upavAsa, sarvakAma, (4) pachI akrama, sarvakAma (5) pachI chaThTha, sarvakAma, (6) pachI cAra upavAsa, sarva kAmaguNa (7) akrama, sarvakAma (8) pAMca upavAsa, sarvakAma (9) cAra upavAsa, sarvakAma (10) cha upavAsa, sarvakAma (11) pAMca upavAsa, sarvakAma pAraNuM. e rIte sAta - cha, ATha-sAta nava-ATha, pachI pAchAM nava-ATha, ATha
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8/3/para 101 102 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda pratimAne svIkArI vicaravA IcchuM chuM. .. sukha upaje tema karo . . tyAre sukRNA Ayaei A caMdanAnI anuu pAmI aSTa aSTamikA bhikSu pratimA svIkAre che. temAM pahelA aSTakamAM eka bhojananI, eka pAnakanI dakti grahaNa kare che, yAvatuM AThamAM aSTakamAM ATha-ATha bhojana-pAnakanI dati grahaNa kare che. e rIte A pratimA 64rAzidina vaDe, 288 dakti vaDe ArAdhIne yAvatu navanavAmikA bhikSupatimA svIkArIne vicare che. temAM pahelAM navakamAM eka-eka bhojana-pAnakanI dakti grahaNa kare che. yAvatu navamAM navakamAM nava-nava dakti bhojana-pAnakanI jANavI. e rIte navanavamikA bhikSupatimA 81-ahorAtra vaDe, 405 dakti vaDe yathAsUtra ArAdhI. pachI daza dazamikA bhinna pratimA svIkArI viyare che, pahelAM dazakamAM eka-eka yAvat dazamAM dazakamAM daza-daza bhojana-pANInI dari. A bhikSupatimA100 horaNa vaDe, 550 dakti vaDe yathAsUtra ArAdhI. pachI ghaNAM upavAsa yAvatu amAsa ane mAsakSamaNAdi vividha tapa vaDe AtmAne bhAvita karatAM vicare che. pachI te sukRNA Aya, te udara tapathI cAvatuM siddhi pAmyA. $ varga-8, adhyayana-6-"mahAkRSNA" & - X - X - X - X - cha, sAta-pAMca, chaggAra, pAMca-traNa, cAra-ple, traNa-eka, be-eka upavAsa kare che, badhAMmAM sarvakAmaguNita pAraNAM kare che, te pramANe cAre paripATI kare che. eka paripATImAM cha mAsa ane sAta divasa thAya che. cAre paripATI be varSa, 28-divasa thAya che. cAvatuM mahAkAlI siddha thayA. vivecana-para : UTT sInizadina - have kahevAnAra, moTAnI apekSAe A laghu-hUrava che. siMhanuM nikriDita eTale gamana te siMhaniSkriDita, tenA jevuM A tapa. jema gamana karato siMha ullaMghela dezane pAcho vaLIne jue che, tema je tapamAM oLaMgela tapa pharI karIne, AgaLa-AgaLa tapovRddhi karAya che te siMhanikiDita tapa che. * x * ahIM ekathI nava, navathI eka be paMkti thAya che. tanmathe ekathI ATha ane AThathI eka aMkanI sthApanA thAya che. * X - A tapamAM kula - - 154 upavAsa ane 33-pAraNAnA divaso hoya che. 8i varga-8, adhyayana-4-"kRSNA" che - X - X - X - X - * sUtra-pa3 : e pramANe kUNA paNa jANavI. vizeSa A - teNIe moTuM siMhanikriDita tapa karyuM te ladhunikiDita jevuM ja che. vizeSa che - AmAM soLa upavAsa sudhI cAvatu jANatuM. te ja pramANe paMkti karavI. temAM pahelI paripATI eka varSa, cha mAsa, 18-dine thAya che. cAre paripATI cha varSa, be mAsa, 12-dine purI thAya che. bAkI badhuM kAlI mujaba jANavuM yAva siddha thayA. * vivecana-53 - mahA siMha nikiDita tapamAM ekathI soLa, soLathI ekanI sthApanA karavI. be thI soLa madhya ekathI paMdara upavAsa sthApavA. bIjI paMktimAM paMdarathI bemAM pUrve caudathI eka sudhI rAMka sthApavA. A tapamAM 61 pAraNAnA divaso ane tapanA kula divase-497 eka paripATImAM thAya che. $ varga-8, adhyayana-5-"sukRNA" che - X - X - X - X - * sUtra-54 : e pramANe sukRSNA paNa jANavI. vizeSa A - saMta satamikA nAmaka bhiHpatimAM svIkArI vicAre che. pahelA saptakamAM eka-eka bhojananI dakti, eka-eka pANinI dati. bIjA saptakamAM baMnenI babbe, trIjA saptakamAM baMne traNa-traNa yAvatuM sAtamAM saptakamAM bhojananI sAta ane pANInI sAta dakti grahaNa kare che. A pratimA 49 ahoraNamAM ane 16 datti vaDe yathAsUtra yAvatuM ArAdhIne caMdanA A pAse AvyA, AvIne Aya caMdanAne vAMdI-namIne Ama kahyuM - he Aya! huM ApanI anujJA pAmIne aSTa aSTamikA bhig * sUma-papa - e pramANe mahAkRSNA paNa jANavI. vizeSa - teNI ladhu sarvatobhadra pratimA svIkArIne vicare che. (1) upavAsa kare che, sarva kAmaguNita pAraNuM kare che. pachI (2) chaThTha, aTTama, cAra, pAMca upavAsa ane sarvakAmaguNita pAraNuM. (3) pachI kuma, cAra pAMca, eka upavAsa ane sakAma pAraNuM. pachI (4) cha8, pAMca, eka, be upavAsa, sarvakAmae (5) pachI be, pAMca, cATa, upavAsa ane sarvakAma (6) pachI be-traNa-cAra upavAsa, sarvakAmae (9) pachI -traNa-cAra pAMca upavAsa, sarvakAmaguNita paraNAM kare (8) pachI eka-cAra-pAMca upavAsa, sarvakAma (9) pachI eka-be-traNa upavAsa, tanmadhye sarvakAmaguNita pAraNA. e rIte laghu sarvatobhadra tapanI pahelI paripATI traNa mAsa, daza divasa vaDe yathAsUtra yAvatu aArAdhI. pachI bIjI paripATImAM upavAsa karI, vigaI rahita pAraNuM re che, e rIte jema nAvalImAM kahyuM tema ahIM paNa cAra paripATI che, pariNA pUrvavatuM. cAreno kALa eka varSa, eka mAsa, daza divasa. bAkI pUrvavat yAvatuM siddha thayA. * vivecana-pa5 : gIva - nAnI, moTInI apekSAe. sarve dizA-vidizAmAM bhadvA-sama saMkhyAvALI hovAthI sarvatobhadrA. cotarapha ekathI pAMca aMka vaDe 15-15 badhe thAya. temAM 95 dina ta5, 25-dina pAraNA. eka paripATImAM 100-dina.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8//56 - 103. 8 varga-8, adhyayana-"vIkRSNA" che -- x x x x - * sUtra-pa6 e pramANe vIrakRSNA paNa jANavI. vizeSa * mahAsarvatobhadrA tapa svIkArI vicAre che. te - (1) upavAsa kare che, karIne sarvakAmaguNita pAraNuM kare che, e rIte - be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta upavAsa karI, pachI sarva kAma () pachI cAra-pAMca-cha-sAta eka-betraNa upavAsa, pachI sarvakAmae (3) pachI sAta eka-be-wNa-cAra-pAMca-cha upavAsa, sarvakAma (4) pachI traNa-cAra pAMcacha-sAta-eka-be upavAsa, sarvakAma (5) pachI cha-sAta-eka-be-traNa-cAra-pAMca upavAsa, sarvakAmae (6) pachI be-traNa-cArapAMca-cha-sAtaka upavAsa sakAma () pachI pAMca-cha-sAta-eka-be-traNa-cAra upavA, darekane aMte sarvakAmaguNita dhAraNa kare che. eka eka latAmAM ATha mAsa, pAMca divasa thAya che. cAre latAmAM be varSa AThamAM ane vINa divasa lAge che. bAkI pUrvavat yAvat siddha thayA. vivecana-pa6 : jaETYrvatobhadra ekathI sAta upavAsa Ave. pahelI paMktimAM ekathI sAta aMka, madhyano aMka bIjI paMktimAM pahelo lakhavo, pachI zepa sAMko lakhavA, ahIM eka paripATImAM tapanA 196 dina, pAraNAnA 49 dina thAya. 8) varga-8, adhyayana-8-"rAmakRSNA" che -- x -- x -- x x - * sUtra-pa9 - e pramANe rAmakRw w wwvI. viroSa A * mahottara pratimA svIkArI vicare che. te A - (1) pAMca upavAsa karI sarvakAma guNita pAraNuM kare che, pachI cha-sAta-ATha-nava upavAsa, sakAmae () pachI sAta-ATha-nava-pAMca-cha upavAsa, sakimae ) pachI q-wAMca-cha-sAta-ATha upavAsa, kAmae (1) pachI chassAta-ATha-nava-pAMca upavAsa, sarvakAmae (5) pachI ATha-nava-pAMca-cchasAta upavAsa pratyekamAM sarvakAmaguNita pAraNuM kare. eka paripATI mAsa, vIsa divasamAM cAremAM be varSa be mAsa, 20-dina bAkI kAlI mujaba jANavuM. * vivecana-pa7 : jotA tamAruM pahelI paMkiratamAM pAMcathI nava upavAsa, pachI madhyano aMka bIjI paMktimAM AraMbhe sthApI. zeSa aMko kamazaH noMdhavA. A rIte pAMya paMkti karavI. eka paripATInA tapa dina-15, pAraNAdina-5. bIjI vAMcanAmAM A traNa pratimAnA lakSaNo A pramANe che - laghu ane mahA sarvatobhadrAmAM pallA upavAsa, bhadrotasamAM pahelA pAMca upavAsa karavA. pachI kramaza: pAMca-sAtastava e traNe pratimAnA chellA tapo che. zeSa tapo anukame sthApavA. have bIjI vagere paMkti catArye kahe che - pahelI paMktino trIjo aMka, bIjI paMktimAM 104 aMtakRdazAMgasUtra-saTIka anuvAda pahelo sthApavo, te laghu sarvatobhadrAmAM traNa che, bhadrovaramAM sAta che. pachI kramazaH AgaLa-AgaLanA aMko mUkavA, te eka laghu sarvato bhadrAmAM cAra pachI pAMcano che, bhadvotarAmAM ATha pachI tavano che, chellA eka pachI, khAlI rahela khAnA pahelAnA aMkothI pUsvA. * * * * * ItyAdi bhAvArtha, sUtranA artha mujaba samajI levo. mahA sarvatobhadrAmAM bIjI paMkti kasvA mATe, pahelI paMktino coro aMka, AdimAM mUkavo, pachI anukame bIjA aMko mUkavA. * * * * * varga-8, adhyayana-"pitRsenakRNA" che - x - = = x - = = = = x - * sUtra-58 - e pramANe pitRsenakRNA paNa raNavI. viroSa A * mukatAvalI tapa svIkArIne vicAre che. te A -(1) pahelAM eka upavAsa karIne sarva kAmagaNita pAraNa kare che, pachI be upavAsa, sarvakAmae () pachI be-xNa upavAsa, 3) pachI be-cAra upavAsa, (4) pachI be-pAMca upavAsa, (5) pachI be-sAta upavAsa, e rIte vadhatAM-vadhatAM chelle be upavAsa, sarvakAma guNita pAraNuM ane 16-upavAsa pachI sarvakAma guNita pAraNuM kare che. Aja kramamAM ghaTatAM ghaTatAM chelle (yAva4) eka upavAsa kare, karIne sarvakAmaguNita pAra kare che. eka paripATIno kALa 11-mAsa, 15-divasano thAya, cAremAM 3-varSa, 10-mAsa, bAkI pUrvavat yAvat siddha thaI. * vivecana-58 : avatAvatI - saraLa che. vizeSa A - upavAsa, pachI chathI soLa upavAsa sudhI. AMtarAmAM eka-eka upavAsa. pachI 15 upavAsathI cha sudhI ghaTatA javuM, AMtarAmAM eka upavAsa, chelle eka upavAsa kare. upavAsanA kula divaso-284, pAraNA dina-59, kula-343 eTale 11-mAsa ane 13-dina thaze. vRttikAra lakhe che) sUtramAM 15-dita kema che, te na jaNAyuM. che varga-8, adhyayana-10-"mahAsenakRSNA" che . - x x x x x -- * sUraNa-59,60 - pi9) e pramANe mahAsenakRNA paNa raNavI. vizeSa A : vardhamAna AyaMbila tapa karatA vicare che, te A - eka AyaMbila, pachI upavAsa kare pachI be AyaMbila karIne upavAsa kare * * * e rIte eka-eka AyaMbila vadhatAM-qdhAM chelle 100Ayavi karIne eka upavAsa kare tyAre A mahAsena kRSNA A tapane 14-gSa, 3-mAsa, ra0-ahorax vaDe yathAsUma cAvatuM samyapha kAyAthI yAvatuM ArAdhIne Arya vaMdanA pAse AvyA, vaMdananamana karIne paw upavAya vaDe cAvatu bhAvita karadI vicare che. tyArapachI mahAsenakRNA aya, te udAra tapathI yAvatu ati zobhatI rahI. pachI te
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuttaropapAtikadazAMgasUtra-saTIka anuvAda (9) anuttaropapAtikadazA gaNa 8/10/59,60 15 mahAsenakRNA Ayani koI divase madhyarAtrie kaMdakanI jema vicAra Avyo, cAvata Aya caMdanAne pUchIne yAvatu saMlekhanA karI, kALanI apekSA na karatA vicare che. te mahAsenakRNA AyI, caMdanA A pAse 11-ga bhasyA, patipUrNa 1-varSa pathayi pALyo, mAsikI saMkhanAthI AtmAne ArAdhI, 6o bhakatone anazana vaDe chedIne, je artha mATe aDhi lIdhela, te arthane ArAdhI chellA ucchavAsa-niHzvAse siddha-buddha thayA. [6] zreNikanI patnI-kAlI Ayano paryAya ATha varSa, eka-ekanI vRddhi karatAM chellI mahAsena kRSNAno paryAya 17-varSa thayo. - vivecana-59,60 - kAlI Adino sALI paryAya kahyo. - x * jenI vyAkhyA ahIM nathI karI, te jJAtAdharmakathAnA vivaraNathI jANI levuM. * sUtra-61 : he jaMbA Adikara, zramaNa bhagavaMta mahAvIre - x * AThamAM aMga sUtra aMtakRddazAno A artha kahyo che. * sUtra-62 : aMtagaDadasA" AMgasUtramAM eka zrutaskaMdha, ATha vagoM che, teno ATha divasamAM uddezo thAya che. temAM pahelA, bIja, cothA, pAMcamAM, AThamAM varSamAM daza-daza uddeza che, trIja, sAtamAmAM 13-uddezA, chaThThAmAM-16 uddezA che. bAkI badhuM jJAtAdharmakathA mujaba jANavuM. anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * have anusaropapAtikadazAmAM kaMIka vyAkhyAyita kare che. anuta-sarvottama, vimAnavizeSamAM upapAta-janma, te jemAM che te, anutaropapAtika, tenI pratipAdikA dazA-diza adhyayana pratibaMdha prathama varganA yogathI dazA. * x * tenI vyAkhyA jJAtAdharmakathAnA prathama adhyayana mujaba jANavI. $ varga-1-adhyayana-1-"jAlI" che - X X - X - X - * sUtra-1 - te kALe, te samaye rAjagRhanagare Arya sudhamAM padhAryA, paradA nIkaLI cAvatuM bhU svAmI paryApAsanA karatA kahe che - aMte pramaNa yAvata siddhiprApta mahAvIre AThamAM aMgasutra AMtakRddazAno e artha kahyuM che, to navamA aMgasutra anuttaropAtikadazAno yAvata siddhi prApta [bhamahAvIre) zo artha kahyo che? tyAre sudhamasviAmIe jaMbU aNagArane kahyuM - he jaMbU bhagavaMta mahAvIre anuttaropapAtikadazAnA traNa vargo kahyA che. bhad x * anuttaropAtikadazAMganA traNa vargo kahyA che, to aMte anuttaro nA pahelA varganA keTalA adhyayana kahyA ? jaMbU - x * pahelA varganA daza Adadhyayano kahyA che. te A - jAti, mayAti, upAli, puraSona, vAriyesa, dIrdhadaMta, uSTada, vehalla, hAyasa, abhayakumAra, * * bhaMte ! je - x - pahelA varganA daza adhyayano kahaen, to pahelA Adhyayanano - x - zo artha kahyo ? he jaMbU! te kALe, te samaye rAjagRha nAme RddhivALuM, nirbhaya, samRddha nagara hatuM, guNazIla tya, zreNika rAja, dhAriNI rANI, sIMhanuM svana, jalikumAra meghakumAranI jema badhuM kahevuM, ATha kanyA sAthe lagna, AThaAThano dAyo, yAvatu uparanA pAsAdamAM vicare che. - svAmI padhAyAM, zreNika nIkaLyo, meghakumAranI jema jAlikumAra paNa nIkaLyo, te rIte ja dIkSA lIdhI, 11-ga bhaPyo, guNarana tapa karyuM, e pramANe aMdaka vakatavyatA mujaba jANavuM. tevI ja vicAraNA, bhagavaMtane pUchavuM, sthaviro sAthe vipula parvata caDavuM. viroSa A - 16-varSano brAmaNa payaya. muni dIparatnasAgare karela aMtakRzAMga sUtrano TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 109 pALIne kALamAse kALa karI upara, caMdrAdi vimAna, saudharma-IzAna, yAvat raNaacuta kahyuM, nava veyaka vimAna parataTathI paNa upara dUra jaIne vijaya nAmaka anuttara vimAne devapaNe utpanna thayo. tyAre te sthaviroe jAti aNagArane kAlagata jANI parinivaNi nimitte kAyotsarga karIne, patra-vaa grahaNa karyA, te ja pramANe nIce utaryA yAvatu A temanA upakaraNo. gautamasvAmIe pUchyuM - bhagavad ! ApanA ziSya jAti aNagAra, prakRti bhadraka hatA te kALa karIne kayA gayA? kayA upajyA ? he gautama ! mArA ziSya, skaMdamuninI mAphaka kALa karIne caMdrAdi vimAnothI uMce cAvatuM vijayavimAne devapaNe upajyA. bhagavana! jAti devanI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! 3ra-sAgaropama. aMte te devalokathI Ayu Adi kSayathI kyAM jaze ? gautama mahAvideha kSetre siddhi pAmaze. *** he jaMbU! zramaNa bhagavaMte anuttaro. pahelA varganA pahelA adhyayanano A artha kahyo. 8 varga-1-adhyayana-2 thI 8 che 108 anuttaropapAtikadazAMgasUtra-saTIka anuvAda artha kahyo che, to anuttaropAtika dazAnA bIjA vargano bhagavate zo artha kahyo che? hai jaMbu - 4 - bIjA varganA 13-adhyayano bhagavate kahyA che. te A - ]i dIsina, mahAsena, laSTadaMta, gUDhAMta, zuddhadaMta, halla, krama, hamasena, mahAtumasena, * : [5] sIha, sIhona, mahAsIhasena, puNagrasena. A tera adhyayano kA che. * sUtra-6 : "te zramaNa cAvavA siddhi prApta bhamahAvIre anuttaro bIja vaniA 13-Adadhyayano kahyA che, to bIjA varganA pahelA adhyayanano cAvata zo artha kahyo che ? he jaMbU te kALe, te samaye rAjagRhanagara, guNalllacaitya, zreNika rAja, dhAriNIdevI, sIMhanuM svapna, jAlikumAranI mAphaka janma, bAlyAvasthAmAM kaLA zIkhI. vizeSa e ke - tenuM nAma dIdhasinakumAra rAkhyuM bAkI badhI vakatavatA kAlikumAra kahevI yAva4 aMta karaze. A ja pramANe tene kumAronA adhyayano kahevA. badhAMmAM zreNika pitA, dhAriNImAtA ane tereno 16-varSano payaya kahevo. anukrame be vijaya vimAne, be vaijayaMta vimAne, be jayaMta vimAne, be aparAjituM ane bAkInA mahAmasena Adi pAMca savarthisiddha utpanna thayA. he jaMbu nice zramaNa bhamahAvIre anuttaropapAtikadazAnA bIjA vargano A artha kahyo che. baMne vargamAM mAsikI saMkhanA jANavI. - vivecana-3 thI 6 :vRttikAra maharSie koI vRtti racela nathI. - X - X - X - X - * sUtra-2 : e ja pramANe bAkInA AThe nive ?] adhyayano kahevA. vizeSa A - [daza kumAromAM] sAta dhAriNInA putro hatA, vehalla-verAsa, callaNAnA putro hatA, pahelAM pAMcano paryAya-16 varSa, pachInA traNano bAra varSano, chellA beno pAMca varSa che. pahelA pAMcanI utpatti anukrame vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita, savathisiddhamAM, dItinI savarthi siddhamAM bAkInA cAranI ulaTAkamathI jANavI. bAkI badhuM pahelA adhyayana mAphaka kahevuM, rAjagRhe zreNika rAjA ane naMdarANIno putra abhayakumAra hato, teTaluM vizeSa. bAkI pUrvavata che jebhU! bhagavate pahelA vagano artha A pramANe kahelo che. * vivecana-1,2 :baMne sukhamAM vRttikAre koI vRtti racI nathI. muni dIparatnasAgare karela varga-ra-no anuvAda pUrNa vRtti che ja nahIM] -x-x-x- - varga-3 ka - a - o - muni dIparatnasAgare karelA varga-1-no anuvAda pUrNa vRitti che ja nahIM] che varga-2, adhyayana-1 thI 13 & - X - X - X - X - * sUtra-3 thI 5 :]i bhaMte je zramaNa cAvata siddhi prApta bha, mahAvIre pahelA vargano A * sUtra-7 thIe : [l aMte . je zramaNa bhagavaMta mahAvIre anuttaropapAtika dazAnA bIja vano A artha kahyo, to trIjA vargano - x - zo artha kahyo che ? he bhU! bhagavate * x - trIjA varganA daza adayayano kahyA che - 8i) dhanya, sunakSatra, RSidAsa, pellaka, rAmaputra, caMdra, pRSThao - - [6] peDhAlapuol-ANagAra, poli, vesalla. A daza adhyayano kA che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/1/10 che varga-, adhyayana-1-"dhanya" @ x x x - x - * sUga-10 : aMte je bhagavate* x * to pahelA adhyayanano artha zo che? jaMbU te kALe kAkaMda nAme Rddha-nirbhaya-samRddha nagarI hatI, sahasamavana nAme sarvaRtuka uMdhAna hatu, jitaSNu rAja hato. te nagarImAM bhadrA sArthavAhI rahetI hatI, teNI AyA rAvatu aparibhUtA hatI. teNIne dhanya nAme putra hato. te ahIna yAvatuM surUpa, pAMca dhAtrI vaDe paspRihIta hato. te A - tIradhAmI mahAbalakumAmAM kahA mujaba jANavuM. yAvatuM --kalA bhaNyo yAvat bhogasamartha thayo. tyAre bhadrAe, tene unmatta bAlabhAva cAvatuM bhoga samartha ghaNI, 3ra-prAsAdAvartasaka karAvyA, je ati uMcA hatA, cAvatuM tenI madhya anekazad dbha saMniviSTa bhavana hatuM sAvat 3ra-Ibhya kanyA sAthe eka divase pANigrahaNa karAvyuM. rUdAyaza ApyA. yAvatu uparanA prAsAda mRdaMganA phaTa avAjo sahita cAvatuM [bhoga bhogavo) vicare che. te kALe bhao mahAvIra padhAyAM, papadA nIkaLI, komika rAja mAphaka tiraNa rAja nIkaLyo, tyAre te , moTA avAjathI jamAvI mAphaka nIkaLyo. vizeSa A me cAlato sAva4 mAtA bhadrAne pUchIne pachI Apa devAnupiya pAse dIkSA lauM yAva4 jamAlI mAphaka pUchayuM, mAtA mUcha pAmI, sAvadhAna thatA mahAbala mAphaka ukti-prayukti thaI, yAvatuM mAtA samajAvavA samartha na thaI tyAre thAvastrApunI mAtA mAphaka jitazatrune chaw-cAmarAdi mATe pUchayuM, svarya jitarAmue niSkramaNa utsava karyo, jema kRNe thAvasthA mano karelo, yAvatuM dIkSA lIdhI. Iyasimita yAvatu brahmacArI aNagAra thayA. tyArapachI zA aNagAra, je divase muMDa thaI cAva4 dIkSA lIdhI, te divase ja zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdI-namIne kahyuM - bhaMte ! ApanI anujJA pAmI cAvajIva niraMtara cha$, pAraNe AyaMbila tapa vaDe AtmAne bhAvatA vicavA IcchuM chuM. chaThThanA pAraNe paNa mAre zuddhodanAdi AyaMbila karavuM kahyuM, anAryAbila nahIM. te paNa saMsRSTa, asaMskRSTa nahIM, te paNa uMuitadharmavALuM, anupritadharmavAnuM nahIM te paNa bIja ghaNAM zramaNa, brAhANa, atithi, kRpaNa, vanIka na IcchatA hoya tevuM kahyuM. devAnupiyA sukha upaje tema kara, vilaMba na kara tyAre dhanya aNagAre bhamahAvIranI anujJA pAmI, harSita thaI, * * * cha4 ta5 vaDe AtmAne bhAvatA vicAravA lAgyA. pachI te dhanya muni pahelAM chaThThanA pANe, pahelI perisImAM sajhAya kare che, gautamasvAmIvata ja pUche che, yAvata kArkadI nagarImAM AvIne uccanIca yAvatuM sAmaMbila pAvatu Anhara lIdho. tyAre te gharamunine adhata-pavana-padad-pagRhita eSaNA vaDe bhojana 110 anuttaropapAtikadazAMgasUtra-saTIka anuvAda maLe to pANI nahIM, pANI maLe to bhojana nahIM. tyAre te dhanyamuni adIna, avimanA, kanuSa, viSAdI, apatiyogI, yataspaTad-cogacADhiAmAM yathAvayapti samudAna grahaNa karIne, kArlI nagarIthI nIkaLyA, gautamasvAmIva4 AhAra dekhAyo. pacI bhagavaMtanI anujJA pAmI amUrSita rAvatuM anAsakata thaI, bilamAM pravezatA sarSanI mAphaka pote AhAra karI, saMcama-tapathI yAvat vicare che. bhagavaMta koI divase kAEI nagarInA sahamrAmavana udyAnathI nIkaLIne bAhya janapada vihArathI vicare che. te dhanya muni bhagavaMtanA vathArUpa sthaviro pAse sAmAyikathI laI agiyAra aMgo bhA, saMyama-tapathI AtmAne bhAvatA vicare che, pachI dhanyamuni te udAra tapathI kaMdaka mAphaka yAvata thayA. te dhanya muninA paganuM AvA prakAre tapa-pa-lAvaNya thayuM, jema sukI chAla, kASTha pAdukA, jUnA juttA hoya, tevA vanya muninA paNa sukA, mAMsarahita, cAmaDI-nasothI yukata max hADakAthI ja paNa che. tema jaNAtuM hatuM, mAMsa-lohIthI nahIM. ghanya muninA paganI AMgaLI AvI suMdara hatI - jema tuve-maga-aDadanI komaLa zIMgane chedIne taDako devAthI zuka, karamAyelI hoya, tema dhanyanA paganI AMgaLIo hatI. dharAnI jeghAnuM saudarya AvuM hatuM. jema kAka-kaMka ke TekhikAvikanI jevA hoya. gharanA anU AvA prakAre hatA - kAli-mayura ke TelikAparva hoya dhanyanA sAthaLanuM saudarya jema zAma, bhorI, zallakI, zAbhali vRkSano choDavA ke je komaLa hoya, taDako dIdhela hoya yAvata zuka thayela hoya, evA IcanA paNa hatA. dhanyamuninuM keDarUpa ma AvA svarUpanuM hatuM. jema uMTa- -AdinA paga hoya dhanyanuM udara pa bhAjana AvuM hatuM jema zuka masaka, bhuMjavAnI ThIbha, kASTha katharoTanI jema uMdara zuka hatuM. dhanyanuM pAMsaLIrUSa kaTaka AvyuM hatuM - jema thAka, pAnaka, muMDanI zreNi jevuM hatuM. dhanyanI pRSTha karaka ka-goLavartakazreNI jevuM hatuM. jyanI chAtIrUpa kaTaka - cittatRNanI sAdaDI, vyaMjana , tAlavRtta jevuM hatuM. tvansanI bAhA zamI-vAhA-agatinI zIMga jevI hatI. jyanA hAtha suku chANuM, vaDa x, palAza ma jevA hatA nA hAthanI AMgaLI vaTANamaga-aDadanI zIMga, je komaLa hoya tyAre chedIne taDako devAthI sukI thayelI hoya, tevI hatI. dhanyanI Doka ghaDakuMDikA-ucca sthApakanI gIza jevI hatI. dhanyanI dADhItuMbaDA ke hakuvAnA phaLa ke AMbAnI goThI jevI hatI jyanA hoTha jema sukI jaLo, lekha goLI, lAkhanI goLInI jevA hatA. dhanyanI jIbha vaDapalAza ke zAka ba jevI hatI. dhanyanuM nAka Ama, bhAika, bIjorunI sukI pezI jevuM hatuM.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31/10 111 dhanyanI AMkha vINA ke baddhIsakanA chidra ke prabhAta kALanA tArA jevI hatI. dhanyanA kAna mULA-cIbhaDA-kArelAnI chAla jevA hatA. dhanyanuM mastaka komaLa tuMbaDu ke Aluka, sephAla jevuM komaLa hoya ane taDake sukavyuM hoya tevuM hatuM. dhanyamuninuM zIrSa zuSka, rukSa, niAi, mAtra asthi, carma-nADIthI oLakhAtuM hatuM, mAMsa-lohIthI nahIM. A pramANe dareka aMganA varNanamAM jANavuM. vizeSa e uMdara, ka, jIbha, hoThanA varNanamAM asthi zabda na kahevo, paNa mAtra cAmaDI ane naso vaDe jaNAya che, tema kahevuM. [A pramANe dhanya muninA zarIranuM sauMdarya kevuM thayu hatuM te kahyuM] dhanyamuninA paga jaMghA-uru zuSka ane rukSa hatA, tenI keDarUpI kaTAha mAMsa na hovAthI uMcA, bahAra nIkaLatA hatA. paDakhAno bhAga uMco, udararUpI bhAjana pIThane aDI gayela, pAMsaLIrUpa kaDA dekhAtA hatA, ahmasUtra mALAnI jema gaNI zakAya tevI pRSTha karaDaka saMdhi, gaMgAnA taraMgarUpa udararUpa kaTakano vibhAga, bAhu sukA sarpa jevI, zIthIla cokaDAnI jema labaDatA agra hasta, kaMpavAtInI jema kaMpatI mastaka rUpa ghaDI, karamAyela mukhakamaLa, udbhaTa ghaDA jevuM mukha, buDelA nayanarUpa koza hatA. Atma vIrya vaDe ja cAlatA ke ubhatA hatA, bhASA boluM ema vicAratA thAkI jatA hatA. kolasAnI bharelI gADInI jema, skaMdaka muni mAphaka jANavuM yAvat rAkhathI DhaMkAyela agninI jema tapa-teja vaDe ane tAteja lakhIthI zobhatA hatA. * vivecana-10 : trIjA vargamAM vuttahivutta - dIkSA grahaNa sAMbhaLIne mUrchita thaI, sAvadhAna thayA pachI mAtA ane putranI dIkSAnA niSedha ane samarthana viSayaka ukti-pratyukti. - - mahAbala-bhagavatI sUtrokta. AvaMcita - zuddhodanAdi, saMsa-kharaDAyela hAtha vaDe devAtuM, uljhayadharmiyapheMkI devA yogya, zramaNa-nirguntha, atithi-bhojanakALe Avela, kRpaNa-daddhi, vanIkacAcaka, azrudhata-suvihita sAdhu jevI eSaNA, payayayA-prakRSTa yatnavALA, pacattAguru vaDe anujJAta, pajhAhiya-prakarSathI svIkArela. vimanA - zUnyacita rahita, akaluSakrodhAdi kAluSyarahita, aviSAdi-viSAda rahita, aparitaMtayogI-avizrAMta samAdhi, jayaNa-prApta yogamAM udhama, ghaTaNa-aprAptanI prApti mATe yatna, yoga-mana vagere saMyama vyApAra, ahApajatta cacAlabdha, samudAna-bhikSA, bilamita-bilamAM sarpa praveze te rIte. - tavapUvAvaLa - tapa vaDe AkAranuM sauMdarya. [kevuM thayuM ?] zu - sUkI tvacA, jaragga-jIrNa, rUpAnA - joDA, asthi-hADakAM, zirA-nADI, - x - X - kaladhAnya vizeSa, saMgaliya-zIMga, phalikA, taruNa-komaLa, navA. milAramANa-karamAyela, kAkajaMdhA-vanaspati vizeSa, tenI naso dekhAtI hoya ane saMdhi sthAna jADA hoya athavA kAgaLAnI jaMghA, svAbhAvika mAMsa, lohI rahita hoya che. kAlipo-kAka jaMghA anuttaropAtikadazAMgasUtra-saTIka anuvAda nAmaka vanaspatinI gAMDha, DheNikAla-tiDa. borIkarIla-boranA vRkSano choDa. dipatta - kaTIrUpa pAtaLApaNAthI be avayava rUpapaNe. pAThAMtarathI kaTIpaTTa ke uMTanA paga, uMTanA paga be bhAgarUpe uMcA ane nIce dhasatA hoya, teno jevo pRtapradeza. - 4 - sukkadiya-sukAyela masaka, bhajjaNaya kabhalla-caNAdi bhuMjavAnuM bhAjana-ghaDAdinI ThIkarI tathA kaTTu kolaMba-vRkSanI zAkhAno namelo agrabhAga athavA lAkaDAnI katharoTa. kemake chAtInA hADakAM nIce namelA hatA. pAMsulI-paDakhAnAM hADakAM. sthAsaka-darpaNa AkRtivALA sphUkAdi. - 4 - sthAsakAvalI-devakula upara rahela AmalasAra jevI AkRti. pANa-bhAjanavizeSa, muMDA-bheMsanA vADA AdimAM rAkhela vADa ke kuMThA. Avali-paMkti. - 4 - karNa-mugaTa AdinI kAnasa, golaka-goLa pASANAdi. 112 36 - hRdaya, citta-tRNa vizeSa, ka-khaMDa, sAdaDI. vyaMjanaka-vAMsano vIMjhaNo, tAliyaMTa-tAlavRttavIMjhaNo, tenI jevI pAtaLI chAtI. samI-koI vRkSa, tenA jevA hAtha. chagaNiya-chANuM, ratna - ghaDo, kuMDikA-kamaMDala, Adi jevI kRza grIvA. hanuya-dADhI, cibuka. alALu-tuMbaDuM, hakuva-vanaspati vizeSa, bagaDDiya-AMbAnI goThalI. jaloyabeIndriya jaLajaMtu, silesa-zleSmaNa, guliyA-guTikA, alaktaka-lAkhano rasa. tenA jevA sukAyelA hoTha. saMcaLa - kerI, pezikA-khaMDa, AMbAlaka-eka phaLa, mAtuluMga-bIjoru, chichidra, pAsaIcatAriMgA-prabhAtanA tArA jevA thoDAM tejavALA evA locana. mUlaka-mULo, vAluka-cIbhaDuM, kArelaka-kArelA, tenI chAla jevA pAtaLA kAna. - X - Aluka-kaMda vizeSa - 4 - sijhhAIya-sistAlaka phaLa vizeSa. - 4 - A rIte pagathI mAthA sudhI dhanyamuninuM varNana karyu. pharI paNa tenI jemaja bIjA prakAre varNave che - dhanyamuni kevA thayA ? mAMsa abhAve zuSka, bhukhanA yogathI rRkSa. - 4 - vigaya-vikRta, taTI-paDakhA, karAla-unnatta, mAMsa kSINa thavAthI hADakAM uMcA dekhAtA hatA. kaTAhakAcabAnA pRSTha bhAga jevA. - x - pRSTha-pAchaLanA bhAgane AzrIne, temAM rahela yakRt, plIhA Adi kSINa thavAthI. madhyamAM durbala hovAthI udaranI aDakela. pAMsuli kaTaka-paDakhAno bhAga valayAkAra thaI gayo, akSamALAnI jema gaNI zakAya tevA, kemake mAMsa rahita hovAthI ativyakta hatA. - 4 - 4 - kaDAli-ghoDAnA moDhAne aMkuzamAM rAkhavA mATenuM loDhAnuM cokaThuM. - x - kaMpaNavAIa-kaMpana vAyu rogavALA, * vevamANIa-kaMpatI evI. - x - ublaDa-vikarALa, ghaDAnA mukha jevuM. ubuDa-aMdara utarI gayela AMkho. jIvaM jIveNa-jIvanA sAmarthyathI, zarIra sAmarthyathI nahIM. - sUtra-11,12 : [11] te kALe rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAjA. te kALe bhagavaMta mahAvIra padhAryA, paryAdA nIkaLI. zreNika nIkaLyo. dharmakathA kahI, parSadA pAchI gaI. tyAre zreNike bhamahAvIranI pAro dharma sAMbhaLI, samajIne bhagavaMta vaMdananamana karyA. pachI pUchyuM - he bhagavan ! A IndrabhUti Adi 14,000
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3/1/11,12 113 114 anuttaropAtikadazAMgasUtra-saTIka anuvAda saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA vicAre che. pachI suna muni udara tapathI aMdakanI jema te kALe rAjagRhanA guNazIla trya svAmI padhAryA. udA nIkaLI, rAja nIkaLyo, dharmakathA kahI, rAjA pAcho gayo, dA pAchI gaI. koI divase madhyarAtri kALe dhamAgAi karatA kaMdakanI jema vicAra Avyo. yAvatu sunaba munino ghaNAM varSano pracayi. gautamasvAmInI pRcchA yAvatu savarthi siddha deva, 13-sAgaropama sthiti, mahAvidehe mokSe jaze. rIte bIjI AThene kahevA. viroSa eke - kramathI - be rAjagRhe, be sAked, be vANijaya gAme, navamo navamo hastinApure dazame rAjagRhe hato, navanI mAtAnuM nAma bhadrA, navenA 3ra-kanyA sAthe lagna, thAvasyaputranI jema navenI dIkSA, dazamAM vehallano mahotsava tenA pitAe karyo. veha4no sAtri paryAya cha mAsa, dhanyano navamAsa, bAkInAno ghaNAM varSono dIpacayi hato. | he jaMbU! dikara, tirthaMkara, svayaMsaMbuddha, lokanAtha, loka pradIpa, lokapotakara, abhayadaya, zaraNa-cakSu-mAdhimaMdiya, dharmadizaka, dharmavira cAturaMta cakravartI apatihata zreSTha jJAna-darzanadhAka, jina-jAvaka, buddha-bodhaka, mukatamoka, tINatA ItyAdi bhagavaMta mahAvIre anuttaro nA trIjA vagano A artha kahyo che. zramaNomAM kayA aNagara mahA dukankAraka ane mahAnirjarAtaka che ? he zreNika! - x - temAM dhanya aNagara mahAdukarakAka ane mahAnirjarAtaraka che. bhagavana! ema kema kahyuM?* - he zreNika! te kALe, te samaye kArkadI nagarI hatI, yAvatu uparI prAsAde dhanya vicarato hato. tyAre koI divase huM pUvanimUna vicaratA, gamAnugAma cAlatA, kAkI nagarIe sahamrAmavana uMdhAne Avyo. yathA pratirUpa avagraha grahaNa karyA. yAvatu vicarato hato. harSadA nIkaLI yAvat dha e dIkSA lIdhI ItyAdi pUrvavata dhanyamuninA zarIranuM vana yAvatu zobhatA rahyA che. tethI te zreNika tene yAvatuM mahAdukkarakArI kahan. tyAre zreNika rAja, bhagavata pAse A artha sAMbhaLI, samajI, harSita thaI, bhagavaMtane traNa pradakSiNA karI, vAMdI-namIne dhanyamuni pAse Avyo. AvIne dhanyane traNa vakhata pradakSiNA karI, vadI-namIne kahyuM - Apane dhanya che, Apa supuNasa, sukRtArtha ane kRtalakSaNa cho, janma ane jIvananuM phaLa Ape prApta karyuM che. ema kahI vAMdI-namI, bhagavaMta pAse AvI, bhagavaMtane praNa vakhata vaMdananamana karIne, je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM pAchA gayA. [1] tyArapachI te dhanyamunine koI divase madhyarAtrimAM dharmajAgarikA karatA AvA prakArano manogata saMkalpa thayo ke huM A udara tapathI aMdakanI jema jANavuM, to bhagavaMtane pUchIne cAvatuM sthaviro sAthe vipula pati cA. mAsikI saMvedanA, navamAsa paryAya yAvata kALamAse kALa karI, upara caMdrAdithI uo, nava paiveyakathI paNa ghaNe uMce jaIne saviisaddha vimAne devapaNe utpanna thayA. te rIte ja sthaviro utaya iyAvatu A tenA upakaraNAdi che.. - gautamasvAmIno prasta bhagavaMtano uttara-sjadakanI jema savasiddha vimAne upajyA. dhanyadevanI kAlasthiti- 33 sAgaropamAM te devalokathI cyavIne mahAvidehe utpanna thaI mokSe jaze. he jaMbU! zramaNa bhagavate pahelA adhyayanano A artha kahyo che. varga-3, adhyayana-2 thI 10. - X - X - X - X - * sUjha-13 - uopa he jaMbA te kALe, te samaye kArkadI nagarImAM bhadrA nAme A sAviAhI rahetI hatI. teNIne sunaba nAme ahIna yAvatuM suraSa, pAMca dhAnIthI pAlana karAto, dhanya jevo putra hato. tenI jemaja 3ra-kanyA sAthe lagna yAvatu uparI prAsAdamAM vicare che. te kALe samosaraNa, dInyanI mAphaka sunakSatra nIkaLyo. thAvaracAyuganI jema dIkSA yAvatu IyasimitAdi yukata aNagAra thayo. tyAre sunakSatra aNagAre, dIkSAnA divasathI ja bhamahAvIra pAse dhanya mAphaka abhigraha lIdho cAvatuM : x * saMyamathI yAvatuM vicAre che. bAhya janapadamAM vica, 11-aMgo bhaNA. [15/8| muni dIparatnasAgare karela anuttaropapAtika dazAno TIkAsahitano anuvAda pUrNa 0 - X - X - X - X - 0
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) prajJAcAkaraNaga vAda tA TakAvArI vivecana 0 anavyAkaraNa nAme dazamAM aMganI vyAkhyA karIe chIe. tenA nAmano artha zuM che? ina * aMguTha Adi anavighA, tene A prasta vyAkaraNamAM jaNAvIe chIe. kayAMka "pranavyAkaraNadazA'' evuM nAma dekhAya che. prajana * vidhA viroSanA vyAkaraNane pratipAdana karanAra zA * daza adhyayana yukta gaLe paddhati, che. A vyutpatti pUrva kAle hatI. ahIM to Azrava paMcaka ane saMvara paMcaka vyAkRti ja prApta thAya che. * AzrayadvAra rka - o o - zrImana mahAvIra vardhamAnasvAmI saMbaMdhI pAMcamAM gaNadhara zrI sudhama svAmIe sUtrathI jaMbUsvAmI prati kahevAne saMbaMdha, abhidheya, prayojana pratipAdana yukta 'bU' ema AmaMtrIne A * x * kahe che. * sUtra-1 - te kALe, te samaye caMpAnagarI hatI, pUNabhadra rAjya hatuM. tyAM vanakhaMDamAM uttama azokavRkSa, pRvIzilApaNuka hatA. caMpAnagarImAM kozcika rAja, dhAriNI rANI hatA. te kALe, te samaye zramaNa bhagavata mahAvIranA ziSya, Arya sudhamAM nAme sthavira hatA. teo jAti-kuLa-baLa-rUpa-vinaya-jJAna-darzana-cAgni-lA ane lAghavaNI saMpanna hatA. ojasvI, tejavI, vavI, yazasvI hatA. krodhamAna-mAyA-lobha-nidrA-Indriya ane parISahanA vijetA hatA. avitAzA ane maraNabhayathI mukata tapa-guja-mukita-vidhA-maMw-how-nA-niyama-satya-zIyajJAna-darzana ane cAsTikamAM pradhAna hatA. caudapUnI, cAra jJAnathI yukata, 5oo aNagAra sAthe parivarela, pUvanipUrva vicaratA, grAmanugAma jatAM, caMpAnagarIe AvyA. yAvatu yatha-patipa avayaha grahaNa karI, saMyama-tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. te kALe, te samaye Arya sudhamaniA ziSya, Arya jaMbU nAmaka aNagAra, kAyapagamIya, sAta hAtha uMcA yAvatuM saMkSipta-vipula tejolespI, Arya sudhamAM WvinI thoDe dUra utvajAtu karI sAva saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre te A jaMbU drAsaMzaya-kutUhala jamatA, utpanna thadvAdi, saMbhAta zraddhAdi, yamuna dvAdi vaDe, utthAnathI uThIne Arya sudhama pAse AvyA, AvIne mArca sudhImati praNa vakhata pradakSiNA karI, vadana-namana kayAM, 116 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ahi nIkaTa ke dUra nahIM tema vinayathI aMhi oDIne pAsanA karatA pUrya - bhaMte je zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat siddhi prApta navamAM aMga anuttaropautikadano A arva kaho, to dazamAM aMga vyAkaraNano bhagavate zo artha kahyo che he jaMbU dazamAM aMganA bhagavaMte be zrutaskaMdha kahA che - Ava dvAra ane saMvaradvAra, aMte pahelA sutaskaMdhanA bhagavate keTalA adhyayano kA che? he jaMbA* * * pAMca vana karyA che. bIjAnA paNa pAMca ja cheA Ayava ane saMvarano bhagavate zo artha kahyo che tyAre sudhamasviAmIe, jaMbU aNagAne Ama kahyuM - * vivecana-1 : [kiMcit - zeSa kathana-sUma-2ne aMte che.] A sUjha ahIM vRttimAM noMdhAyela che, bIjI pratamAM upoSNAta sUga rUpe che, [ame sUga rUpe mUkela che.) te kALe Adi jJAtAdharmakathA mujaba jANavuM. sUgakArazrIe be zrutaskaMdharUpe kahela che, te rUDha nathI, rUDhImAM eka zrutaskaMdhapaNe ja che. (zeSa vivecana sUpa-- aMte mUkela che.] sUga-2 - he jaMbU! A Azrava-saMvara vinizaya pravacana sArane huM kahIza, je maharSio vaDe nizayALe samIrInarUpe kahela che. * vivecana-2 = + mUitra-1-zeSa vRtti] JUTHo A kahevAnAra pratyakSa zAstra. azva- acahni abhividhi vaDe, avata - karma jenAthI zrave te Azrava-prANAtipAtAdi pAMca, tathA saMvara-AmApI taLAvamAM kamaLano praveza rokAya, te saMva-prANAtipAtAdi. navasvarUpa abhidhAnathI nirNaya karAya te - vinizcaya. pravacana-dvAdazAMgI, jinazAsana tenA phaLano sa te nicaMda, - x " A nicaMdatA te pravacanasArapaNAthI che. rAtri rUpavayI sArava che. caraNarUpava te Azrava-saMvaranA parihAra AsevA lakSaNa anuSThAnanA pratipAdakavaNI che. * x * sAmAyikathI biMdusAnuM zrutajJAna, teno sAra cAstri che ane cAstrino sAra nirvANa che. vacce-te kahIza. nizAyArtha-nirNayane mATe, athavA jenuM prayojana tizaya che te. athavA karmano caya cAlyo jAya te nizcaya-mokSa, tene mATe A zA-vizeSaNa che. sArI rIte kevalajJAna vaDe joIne, jema che temaja jeno artha kahevAyo che. konA vaDe ? * sarvajJa, tIrNa pravartatAdi atizayatAgI. kSaya-munio. te maharSi-tIrthakara vaDe. jaMbU e sudhamasviAmInA ziSya hovAthI, A sUp vaDe sudhamasviAmIe kahela che ane acI tIrthakara vaDe kahevAyela che. te bhamahAvIre kahyuM che chatAM bahuvacana nirdeza, bIjA tIrthakarane paNa abhihita jANavo. te badhAM tIrthakaronA tulyamatatvanA pratipAdanArthe che. * x * x *. "arahaMto ane kahe che, sUtra vaDe gaNadharo guMye che." A vacanAnusAra aha zabda prayoga ja yogya che. * * * * * * * A arthathI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 113 118 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda tIrthakara apekSAe "AtmAgama" che, gaNadhara apekSAe arthathI "anaMtarAgama', temanA ziSyonI apekSAe "paraMparAgama kahyuM "jaMbU" zabdathI sUga vaDe sudhamasviAmIne AmAgama ane jaMbusvAmIne anaMtarAgama, temanA ziSyone paraMparAgama che. athavA upodghAta niyukti saMbaMdhI bheda rUpa arthathI tIrthakara lakSaNa bhAvapuruSa praNita, sUjhathI gaNadhalakSaNa bhAva puruSa praNItatA che. Ano guruparyakrama lakSaNa saMbaMdha paNa darzAvyo. e rIte A zAstramAM AtapaNita hovAthI, avisaMvAdIpaNe grahaNa karavo, evI buddhi bhAvavI. - x - AmAM upakrama dvArA aMtargatu adhikAra dvAra, tavizeSabhUta sva-siddhAMta vakatavyatAtkArano ekadeza kaho. "pravacanano nIcoDa" enA dvArA pravacanapradhAna avayava rUpavA kahyuM. pravacananA kSAyopathamika bhAva rUpavathI - X - cha nAmano avatAra batAvyo che. "cha nAma hAramAM dayikAdi cha mAvo prarUpyA che. "nizcayArtha" zabdathI zAstranuM anaMtara prayojana kahyuM. - 4 - A rIte kata ane zrotAne prayojanavALA batAvyA. A pramANe upodghAta niryuktinA bhedarUpa kAraNadvAra kahyuM. tethI kayA kAraNe A adhyayana kahyuM, te vicArI zake. zAstra pratipAdana kAraNane vicAravuM - xx* ahIM "Azrava-saMvara vinizcaya" vaDe abhidheya vizeSAbhidhAyakava lakSaNa, tasvarUpa mAtra vivakSita che, 'nizcayArtha' zabdathI tenA phaLarUpe prayojanane jaNAvela che. prayojana kahIne upAya-upeyabhAvalakSaNa batAvyA. * x - A aMgasUtramAM zrutaskaMdho adhyayana samudAyarUpa che mATe upakramAdi dvArone yojatA yathA saMbhava gAthA avayava vaDe dazarvila che. tethI AcAra-TIkAkRta aMgane AzrIne tene darzAvela che. Azrava-saMvara ahIM abhidheyatvathI kahela che - x - Azravane nAma, pariNAmathI kahe che - che AsavadvAadhyayana-1-hiMsA che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-3 : jinezvaroe jagamAM anAdi Asavane pAMca bhede kahyo che - hiMsA, mRSA, adatta, abrahma ane parigraha. * vivecana-3 : vividha prajJata-prarUpita, jina-rAgAdi jitanAra. Iha-pravacanamAM ke lokamAM. Azrava-pravAhanI apekSAe anAdi-Adi sahita, upalakSaNathI vividha jIva apekSAo anaMta athavA sAdi-sAMta, karmabaMdha abhAvathI siddhonI mAphaka, badhAMne baMdhAdi abhAvanA prasaMgathI athavA - RNa-adhamarNathI deya dravya, te atidravathI atIta te atikAMta, te RNAtIta athavA aNa-pApakarma Adi-jenuM kAraNa che, te anAdi, pApa karmarahita hovAthI AzravamAM na pravarte. siddhone paNa te pravRtti prasaMga che. nAmathI kahe che :- hiMsA-prANavadha, mAMsa-mRSAvAda, adad-cAMdaddravya grahaNa, abrAhA-maithuna, parigraha-svIkAra, abrAhmaparigraha. -x - te hiMsAdi bhedathI pAMca prakAre che. bIjA prakAre 42-bhedo che. jemake Indriya-pa, kapAya-4, avata-5, kriyA-25, yoga-3 e rIte-4ra bheda. sthAnAMga A bheda bIjI-bIjI rIte paNa che.] A gAthA vaDe daza adhyayanarUpa aMganA-pAMca Azrava abhidhAyI pAMca adhyayano sUcavyA. have paheluM adhyayana kahe che * sUtra-4 - pANavadha Azrava jevo che, je nAme che, je pApIo kare che, te jevuM phaLa Ape che, je rIte te karAya che, tene tame sAMbhaLo. * vivecana-4 - nArisa - je svarUpe, jenA je nAmo che, je rIte prANi vaDe te karAya che, jArisa-jevuM svarUpa che, phaLa-durgatigamanAdi, dadAti-kare che. pApA-pApIo, prANAprANIo, teno vadha-vinAsa. te padArtha paMcaka. nisAmeha-mAruM kathana sAMbhaLo. nAriya * zabdathI prANivadhanA tavane niyatAthI jANavuM, nAma vaDe payaya vyAkhyAna che. bAkI traNathI bheda vyAkhyA che. kemake karaNa prakAra ane phaLabhedathI, te ja prANivAnuM bhedAvApaNuM che. athavA jevA je nAmo che, tenA svarUpathI prANivadha vicArela che. - x * je rIte karela che, jeo kare che, enA dvArA A kAraNathI vicArela che - X * jevuM phaLa Ape che, tenA vaDe A kAryathI ciMtita che. A rIte traNa kALavartI tenuM nirUpaNa che. athavA anugama nAmaka dvAnA avayavarUpa upoSNAta niyukitanA pratidvAronA fuM vafvai AdinA madhyathI A gAthA vaDe kaMIka dazavila che. "cArdezaka' vaDe prANivadha svarUpa dazavi che, nAmathI niruktidvAra, kemake ekAI zabda vidhAnarUpa che. samyakdaSTi' Adi gAthAthI sAmAyika nikti pratipAdita karI che. jema kRta vaDe "kaI rIte" dvAra kahela che. muni vaDe "konuM" dvAra kahyuM che. * x * have yAdeza' dvArA jaNAvavA kahe che - * sUtra-pa : jinezvara dvArA "prANavadha' A prakAre kahyo che - pApa, caMDa, rudra, zuddha, sAhasika, anArya, nirguNa, nRzaMsa, mahAbhaya, pratibhaya, atibhaya, bhApanaka, gAsanaka, anyAya, udvegajanaka, nirapekSa, nidhama, nizcipAsa, nikaruNa, narakAvAsagamana-nidhana, mohamahAbhaya padfka, maraNa vaimanasya.. * vivecana-5 : prANavadha-hiMsA nAmacI alaMkRtu vAkyanA A pratyakSa, nitya-koIka vakhata ema nahIM, pApa-caMDa Adi svarUpane tyajIne varte e bhAvanA. jina-AM para kahela, kaI rIte ? papa pApaprakRtinA baMdhahetutvathI, IDa - kaSAyanI utkaTathI kArya karavA vaDe. - raudrarasamAM pravartavANI. ruddha. mudra - drohaka ke adhama ane temAM pravartita. mAsiva - vicAryA vinA vartato manAI - pApakarmathI dUra janAra te Arya, tenA niSedhathI anArya-plecchAdi, temAM pravartita. nirdUna - pApajugupsA lakSaNa rahita.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 120 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda nRzaMsa - tevI pravRttithI niHsUka, athavA zaMkA * prazaMsAthI rahita. mabhaya - jenAthI ghaNo bhaya thAya che. pratimaya - jenAthI prANIne prANi prati bhaya thAya, bhayaIhalokAdi, tene atikAMta kare te tamaya kemake maraNa samAna koI bhaya nathI. dig3 - bhaya utpanna karanAra, bhApanaka. trAsana - ekamotpanna zarIra kaMpanI, manaHkSobhAdi lakSaNarUpane karanAra. eUT 1 - nItiyukta nathI te, anyAya. rA nanakSa - yitane udvega karanAra. nirava vanag - bIjAnA prANa ke paralokAdi viSayamAM nipekSa. nirdhaf - zrata-cArUipa dharmathI nirgata. khipAsa - vadhya prati neharUpa pipAsArahita. navAjuna - dayArahita. niyavAsInana - eka mAtra naraka vAsa prati janAra evuM nidhana-aMta jeno che te. mIThamagTMyaprapaiva * mUDhatA ane atibhItinA pravartaka athavA pravardhaka. marajanaH - maraNanA hetuthI jIvomAM dinatA utpanna karanAra, pahelA, mRSAvAdAdi dvAranI apekSAe AzravadvAno artha kahyo. A vizeSaNo vaDe prANivadha kevo hoya te batAvyuM. * sUga-6 : te hiMsAnA guNavAcaka 30-nAmo che - paNa vadha, zarIrathI umUlana, avizvasA, hiMcavihiMsA, akRtya, rAtanA, mAraNA, unA, upadrava, atipAtanA, AraMbhasamAraMbha, Ayukamano upadrava-bheda-niSThApanA-jhAlana-saMvardhaka-saMya, mRbhu, asaMyama, kaTakamadana, suparamaNa, parabhavasaMdAmaNa kAka, dugatipAta, pApakopa, pApalobha, chaviccheda, anitAMtakaraNa, bhayaMkra RNakara, vaja, paritApana Asava, vinAza, niyapanA, panA, guNavirAdhanA. ItyAdi prANavadhanA kaluSa phaLanA nirdezaka nAmo che. * vivecana-6 : tanna * ukta svarUpa prANivadhanA. - x - mLarfna - guNa nipajJa nAmo. prANavagha-jIvono ghAta.. umUlaNA sarIsa3-jIvathI zarIrane, vRkSanA umUlana mAphaka bahAra kADhavo.. avIsaMbha-avizvAsa-prANibaMdhamAM pravRta, jIvone avizvAsanIya bane che.. hiMsavihiMsa-jIvano vighAta kemake AjIvanA vinAzamAM kyAreka kadAca prANaddha na paNa thAya. tethI fthAnAm vizeSaNa mUkyuM athavA hiMsA-vihiMsA eka ja grahaNa karavI, baMnemAM ghaNuM samapaNuM che. athavA hiMsanazIla hiMsa-pramac. tenA vaDe karAyela vizeSa hiMsA te hiMsavihiMsA.. akicca-karaNIya.. ghAtanA-ghAta karavo.. mArA-mAravuM.. vadhanA-hanana.. uvaNa-pIDA pahoMcADavI.. tivAyaNA-mana, vacana, kAyA athavA deha, Ayu, Indriya lakSaNa prANothI jIvane bheMsa karavo te. athavA jIvone atizaya yAtanA.. AraMbha samAraMbha - jIvono vinAza ane upamadana athavA AraMbha-kRSi Adi vyApAra, tenA vaDe samAraMbha-jIvone pIDA ApavI. tenI sAthe samAraMbha-paritApanAdi athavA baMne eka gaNavA. Ayukamassa upadravAdi - AyukarmanA upadrava, bhedana, tenI niSThApanA-gAlatAsaMvartaka ke saMkSepa karavo. A badhAM upadravAdinA-ekatara nAmo gaNela che. kemake AyunA cheda rUpa lakSaNa apekSAe badhAnuM ekapaNuM che. mRtyu ane saMyama prasiddha che.. kaTaka-sainya dvArA AkramaNa karIne mardana-qdha karavo. tenAthI prANavagha ja thAya. voramaNa-prANothI jIvane judo karavo.. parabhava saMkramakAraka - prANane chuTA pADIne parabhave pahoMcADI devo.. durgati prapAta-nakAdimAM pApakatani pADanAra athavA jenAthI durgatimAM paDAya.. pApakovAyu prakRtirUpa pApane kupita karanArI, pApane poSaNa ApanArI, pApa rUpa kopa.. pApalobha-pApa pratye prANine neha karAvanAra ke joDanAra athavA pApa e ja lobha. chaviccheda-zarIra chedana, tenAthI du:khotpAdana thAya che, prastuta paryAya-vinAza kAraNapaNAthI upacAracI prANavadhatva che. - 4 - jIvitAMtakaraNa ane bhayaMkara prasiddha che.. RNaka-pApa karanAra. vaja-dja jevuM bhAre, te karanAra prANIne atiguravaNI adhogatimAM laI janAra, vivekI dvArA te varSa che mATe varja. pAThAMtarathI sAvadha.. paritApaNa aNahau-paritApanapUrvaka Azrava *x - athavA 'prANavagha' e nAma che, tene sthApIne zarIra-umUlanAdi tenA nAmano saMkalpa te paritApana ane Azrava e alaga nAma che.. vinAza-prANono nAza.. nijhavaNa - ni eTale adhikatAthI, prANInA prANo jAya temAM prayojaka kAraNatva che. jpaNa-prANonuM chedana.. guNavirAdhanA-hiMsaka prANInA ke hiMsaka jIvanA cAstri guNonuM khaMDana. tarasa e pANivadha nAme tigamana vAkaya che. mAya zabda ahIM prakArArthe che. * x * A prakAre ukta svarUpa che. 30-pANivadhanA pApanA kaTu phaLane te dekhADe che. - x * have gAyokata dvArA nirdeza kramathI Avela "je rIte karela'' te dazavi che. temAM pANivadha kAraNa prakAra, prANivaghakatani asaMyatavAdi dharmaItyAdi dazavi che. * sUga-7 : keTalAMka ApI, asaMyata, avirata, anihutapariNAma duwyogI, ghaNAM prakAre bIjAne du:kha pahoMcADavAmAM Asakta, A tra-sthAvara jIvo prati heSa rAkhanAra, ghad prakAre bhayaMkara prANavagha-hiMsA kare che. kaI rIte? pAThIna, timi, tirmiMgalAdi aneka prakAranI mAchalI, vividha patinA deDakA, be prakAranA kAcabA, be prakAre magara, gAha, diliveTa, maMDuka, sImAkAra, pulaka, susumArAdi ghaNAM prakAranA jalacarano ghAta kare.. kuraMga, , sarabha, amara rAMbhara, urabha, zazaka, pasaya, goNa, rohita, ghoDA, hAthI, gagheDA, uMTa, geMDA, vAMdarA, jha, varu zIyALa, gIdhaDa, zUkara, bilADI, kola zUnaka, zrIkaMdalaka, Add kokaMtaka, gokarNa, mRga, bheMsa, vAgha, bakarA, hIpika, zana, tarakSa, rIMcha, siMha, kesarIsiMha, cittala, ItyAdi catuSpadano ghAta kare. ajagara, goNasa, varAhi, mukulika, kAkodara, davaIkara, AsAlika, mahogAdi AvA bIjA paNa sapano ghAta kare.. kSIrala, saraMba, sehI, zellaka, goha, uMdara, nakula, kAMcIDo, jAhaka, gIloLI, chachuMdara zilaharI, vAtotpatikA, pikalI Adi AvA anekano ghAta kare... kAdaMbaka, haMsa, bagalo, kalAka,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/7 sArasa, ADA, setIya, kulala, vaMjula, pallita, popaTa, tItara, dIpikA, zvetahaMsa, dhArtarASTra, bhAsaka, kuTIkroza, krauMca, dakatuMDaka, TeliyANaka, sudharI, kapila, piMgalAkSa, kAraMDaka, cakravAka, ukkosa, garuDa, piMgula, zuka, masura, menA, naMdImukha, naMdImAnaka, koraMga, zRMgAraka, kuNAlaka, cAtaka, titti, varka, lAvaka, kapiMjala, kabUtara, pArApata, parevA, rakalI, TiMka, kukaDA, vesara, mayUra, cakora, hapuMDarIka, karaka, cIla, bAja, kAgaDo, vihaga, zveta cArasa valgulI, samagAdaDa, vitatapakSI, samupI ItyAdine mAre. 121 jaLa-sthaLa-AkAzacArI paMcendriya pANI, be-traNa-cAra IndriyavALA vividha jIva jemane jIvitapriya che, maraNa duHkhapatikULa che to paNa saMliSTa karmavALo pApI, te bicArA pANIne haNe che. tenA A vividha kAraNo che - cAmaDuM, sI, mAMsa, meda, lohI, yakRta, phephasA, magaja, hRdaya, AMtaraDA, pittAzaya, phosa, dAMta, hADakAM, majjA, nakha, netra, kAna, nAyu, nAka, dhamanI, zIMgaDA, dADha, pIMchA, viSa, viSANa ane vALa mATe hiMsA kare che. -- tathA - - bhramara, madhamAkhI samUhanuM sAsakato hanana kare. te rIte ja zarIrAdi kAraNe teIndriya jIvonuM, vastro mATe aneka beIndriyonuM ane bIjAM paNa aneka zata kAraNothI te abudha AvA aneka sa-pANa jIvonI hiMsA kare che. A ghaNAM ekendriya jIvonuM, je trasa ke anyanA Azraye rahelA hoya tenA sUkSma zarIrano te samAraMbha kare che. A prANIo atrANa, zaraNa, anAtha, abAMdhava, karma beDIthI baddha hoya che. akuzala pariNAma-maMdabuddhi-A pANIne na jANatA nathI. teo pRthvIkAya - pRthvI Azritane, jalakAyikajalagata, agni-vAyu-vanaspati ke tenI nizrAe rahela jIvone jANatA nathI. A pANI te svarUpe, tenA Azraya, tenA AdhAre, tatpariNata varNa-gaMdha-rasasparza-zarIrarUpa hoya che. teo AMkhathI dekhAtA ke na dekhAtA hoya, evA asaMkhya prasakAyika jIvo ane anaMta sUkSma, bAdara, pratyeka ane sAdhAraNa zarIrI sthAvaskAyonI jANatA-ajANatA hiMsA kare che. - - - kayA vividha kAraNothI tene haNe che ? kRSi, puSkariNI, vAvaDI, kyArI, phUvA, sarovara, taLAva, citi, vedikA, khAI, bagIcA, vihAra, pa, prakAra, dvAra, gopura, aTArI, carikA, pula, saMkrama, prAsAda, vikalpa, bhavana, gRha, jhuMpaDI, layana, dukAna, caitya, devakula, citrasabhA, paraba, Ayatana, Avasatha, bhUmigRha, maMDapa Adi mATe tathA bhAjana, bhAMDa, upakaraNa Adine mATe te maMdabuddhiko pRthvIkAyanI hiMsA kare che. snAna, pAna, bhojana, vastradhovA, zaucAdi mATe amukAyanI, pAnapAcana, saLagAvavuM, prakAza karavo te mATe agnikAyanI, sUpa, vIMjhaNo, tAlavRMta, mayurapaMkha, hatheLI, mukha, zAkapatra, vastrAdithI vAyukAyanI hiMsA kare che. praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ghara, paciAra, bhakSya, bhojana, zayana, Asana, phalaka, musala, okhalI, tatavitata-Atodha, vahana-vAhana, maMDapa, vividha bhavana, toraNa, viDaMba, devakula, jAlaka, caMdra, niyUhaka, caMdrazALA, aTArI, vedI, nisaraNI, haMgerI, khUMTI, staMbha, sabhAgAra, paraba, AvAtha, maTha, gaMdha, mAlA, vilepana, vastra, yuga, haLa, matika, kulika, spaMdana, zibikA, ratha, zakaTa, yAna, yugdha, carikA, aTThAlikA, parigha, phATaka, AgaLIyo, arahaTa, zUbI, lAkaDI, musuMDhI, zatanI, ghaNAM praharaNa, AvaraNa, upakaraNa bIjA AvA aneka kAraNezatathI vanaspatikAyane haNe che. 122 dRDha mUDha dAruNamativALA krodha-mAna-mAyA-lobha hAsya-rati-arati-zokavedArthI, jIvana-kAma-artha-dharmahitu mATe svavaza-paravaza thaIne prayojanathI ke prayojana vinA trA, sthAvaranI hiMsA kare che. AvI hiMsA karanAra maMdabuddhi che. teo svavaza, paravaza ke baMne rIte haNe che. prayojanathI, prayojana vinA ke baMne rIte haNe che. hAsya, vaira, rati ke traNe kAraNe haNe che. krodha-lubdha-mugdha thai ke traNe kAraNe haNe che. artha-dharma-kAmathI ke A traNe kAraNe haNe che. * vivecana-7 : anaMtara je nAmo kahyA, te prANavadhAdi uttapada sAthe saMbaMdha rAkhe che. stra vizeSaNa kartA ane kArakanuM che. trim - keTalAMka jIvo, badhAM nahIM. kevA ? te kahe che - pApA-pApI, te ja batAve che H- asaMya-asaMyamI, avi-tapa anuSThAna ta nahIM. anibhRta-upazama rahita pariNAmavALA, duSTaprayoga-duSTa mana-vacana-kAya vyApArayukta, prANivadha-kevA prakAre ? bahuvidha ane bhayaMkara. bahu prakAro jenA che tene bhedathI kahe che - te kevA che ? bIjAne duHkha ApavAmAM Asakta. me - A pratyakSa trasa sthAvaromAM, pratiniviSTa-tenA arakSaNathI vastutaH dveSavALA. te kaI rIte prANavadha kare che? te A rIte :- pAIna - matsya vizeSa, timitimiMgala-moTA matsyo, aneka jhA-vividha matsyo - sUkSma, sthULa ane yugamasyAdi. aneka jAtinA deDakA, kAcabA-mAMsa ane asthikAcabA e be bhedathI. nakra-matsya vizeSa. magara-jalacara vizeSa, suMDA magara ane matsya magara bhedathI. grAha- jaLataMtu vizeSa, te ghaNAM prakAre che. kahevAnAra yoga vaDe tene haNe che. vihANAkae - bhedo, te ja vidhAnaka, tene karanAra. tathA kuraMga-mRga, ruru-mRgavizeSa, sarabha-mahAkAya ATavya pazu vizeSa, parAsara - je hAthIne paNa pRSThe upADI le che. camara-vanya gAya, zAba-jene zIMgaDAmAM aneka zAkhA hoya. urabhra-gheTuM, zazA-sasaluM, prazaya-be khuravALuM vanya pazu, goNagAya, rohita-catuSpada vizeSa. haca-azva, gaja-hAthI, khara-gadheDo, karabha-uMTa, khaDgajenA paDakhe pAMkha jevA carma laTake che, mastake eka zIMgaDuM hoya che. gavaya-gAya AkRtivALA. vRka-IhAmRgano paryAya nAkhara vizeSa. zRgAla-jaMbUka, kola-uMdara AkRti.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/7 mA-biDAlI, kolazunaka-mahAzukara athavA kroDA-zUkara, zvAna-kauleyaka, zrIkaMdalaka AvartavALA ane ekapura vizeSa. kokatikA-lomaTakA, je rAtrimAM kau kau ema bole che. gokarNa-be khuravALA catuSpada vizeSa. mRga-sAmAnya haraNa. - - 4 - 4 - viAyavyAghra, chagala-bakarI, dvIpikA-citraka nAme nAkhara vizeSa. zvAna-vanya kauleyaka. tarakSa, accha, bhala, zArdUla e badhAM vyAghra vizeSa che. citala-nakhovALo pazu. citrala-hariNa AkAre dviSThura vizeSa. catuSpada vidhAnaka tajAti vizeSa. ajagara-ura:parisarpa vizeSa, goNasa-pheNa vinAno sarpa, varAha-dRSTiviSa sarpa, mukulI-pheNavALo sarpa, kAkodara-sAmAnya sarpa darbhapuSpa-dIMkara sarpa AsAlika-jenuM zarIra utkRSTathI bAra yojana pramANa hoya che. cakravartI AdinA kSaya kALe mahAnagara skaMdhAvAnI nIce utpanna thAya che. mahoraga-manuSya kSetranI bahAra thanAra, jenuM zarIra 1000 yojana pramANa urSathI che. uragavidhAnaka karyu. 123 kSIrala ane zaraMba e bhujaparisarpa vizeSa che. sehA-tIkSNa zULavALuM zarIra, zalyaka-jenA carma ane telathI aMgarakSA karAya che. zaraTa-kRkalAza, jAhaka-kAMTAthI AvRtta zarIrI, muguMsa-giragiTa, khADahila-kALA dhoLA paTTAthI aMkita zarIravALo, zUnya devakulAdivAsI. vAtotpattikA-rUDhithI jANavuM. - x - A sarisRpagaNa kahyo. A ane AvA Anya. X kAdaMba-haMsa vizeSa, baka-bagalo, balAka-bisamaMThikA, - x - vaMjula-khadira cAMcavALA, pipIlikA-eka prakAranI cakalI, haMsa-zvetapakSI, dhArtarASTra-kALA mukha ane pagavALA haMsa, kulikoza-kuTIkoza, dakatuMDa-jaLakukaDI, sUcImukha-sugharI, cakravAkazAMga, utkroza-kurara, garuDa-suparNA, zuka-popaTa, barhiNa-kalApavALo mora, madana zalAkA-sArikA, menA. zrRMgAskiA-be aMgula pramANa zarIrI ane bhUmi upara kudanAra viziSTa pakSI, ciTikA-kalaMbikA ane DhiMkA, kukuTa-muragho, mayUra-kalAparahita, hadapuMDarIkA-jalIya pakSI, pAThAMtarathI kaka, vAyasa-kAkapakSI, camasthilA-carmacaTaka, vitata pakSI-manuSyakSetra bahAra hoya che. A badhAM khecaravidhAnakRta che, tathA AvA prakAranA anya. A badhAM zabdomAM keTalAMka ajANyA arthavALA che, keTalAMka ajANyA paryAyavALA che, nAmakozamAM paNa keTalAMkano prayoga jaNAto nathI. - 4 - jala-sthala-AkAzacArI, paMcendriya vividha pazugaNa, be, traNa, cAra ane pAMca Indriyo jenI che te. arthAt beIndriya Adi, tene-vividha kuLa bhedathI jIvone jIvita priya che - prANa dhAraNa karavA svIkArya che. maraNa rUpa duHkha athavA maraNa ane duHkha pratikULa che. tathA te varAka-tapasvI, bicArA. zuM? te kahe che - dhvani - vinAza kare che. AvA jIvo ghaNAM saMkliSTa karmavALA jANavA. - - A pramANe vadhyadvArathI prANavadhanA prakAra kahyA. have te prayojana dvArathI kahe che have kahevAnAra pratyakSa vividha prayojana vaDe kahe che. te prayojana kayA che ? te A - - carma-cAmaDI, vasA-carabI, meda-dehadhAtu vizeSa, zoNita-lohI, yakRta-dakSiNa kukSimAMnI mAMsa graMthi, phiphisa-udara madhyeno avayava vizeSa, mastuliMga-bheju, AMtra praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda AMtaraDA, pitta-doSa vizeSa, phosa-zarIrano avayava, - x - asthi-hADakA, majAhADakA madhyano avayava vizeSa, nayana-AMkha, karNa-kAna, hAru-snAyu, nakka-nAka, dhamanI-nADI, zrRMga-zIMgaDu, daMSTrA-dADha, piccha-pIMchA, viSa-kAlakuTa, viSANa-hAthIdAMta, vAla-vALa ahIM ema kahe che - asthi, majjAdi hetuthI haNe che. bhramara-loka vyavahArathI puruSarUpe oLakhAvAto bhamaro, madhukarI-strIpaNe vyavahAra karAtI madhamAkhI, gaNa-samUha, tenA madhamAM vRddha. 124 teIndriya cUkA-mAMkaDa, zarIropakaraNArtha - zarIranA upakArane mATe, mAMkaDa AdikRt duHkhanA parihArane mATe athavA zarIranA upakArane mATe haze. arthAt zarIra saMskAramAM pravRtta ane upakAra sAdhana saMskAra pravRtta vividha ceSTA vaDe tene haze. kevA ? kRpaNAna-kRpAnA Icchuka.. tathA beIndriya, vatsya-vastra, uhara-AzrayavizeSa, parimaMDana-vibhUSA, kRmirAga vaDe raMgela vastro. zaMkha-zukti cUrNa vaDe Azrito vibhuSA kare che. athavA vastrane mATe ane vibhUSAne mATe. temAM vastrone mATe kRmi hiMsA saMbhave che. mATI, jala Adi dravyomAM Azrayane mATe rahela porA Adino ghAta thAya che. hAra Adi vibhUSArthe motI Adi beIndriyano ghAta kare che. bIjA paNa AvA aneka ghaNAM seMkaDo kAraNo vaDe te bAlizo Iha-jIvalokamAM haMti-trasa, prANone haNe che. - - tathA A pratyakSa ekendriya-pRvIkAyikAdino te bicArA samAraMbha kare che. teo mAtra ekendriyone nahIM, paNa tenA Azrita trasone paNa haNe che. kevAne ? pAtaLA zarIrone, anartha pratighAtakanA abhAvathI atrANa, artha prApaka abhAvathI azaraNa, tethI ja yoga-kSemakArI nAyakanA abhAve anAya, svajana saMpAdha kAryanA abhAvathI abAMdhava - 4 - mithyAtvanA udayathI maMdabuddhi, jana-loka tenA vaDe durvijJoya je, te tathA, pRthvIno vikAra te pRthvImaya te pRthvIkAyika. tathA pRthvIne AzrIne rahela alasa Adi trasa. - e pramANe jalamaya-kAyika, pANImAM rahela porA Adi trasa-sevALa Adi vanaspatikAyika, anana teukAya, anila-vAyukAya, tRNa vanaspatigaNa-bAdara vanaspatino samudAya. - 4 - tammayantiya - te agni, vAyu, tRNa vanaspatigaNano vikAra, tanmaya agnikAyikAdi ja, tathA agni Adi jIvo, tadyonika trasa. - X - te kevA che ? tadAhAra-pRthvI Adi AdhAra jemAM che te, te ja pRthvI Adino AhAra kare che, tethI teno AhAra che. temAM ja pRthvI AdinA pariNata varNa-gaMdha rasa-sparza vaDe je bodi zarIra, te rUpa-svabhAva jeno che tene. annAm - AMkha vaDe na joI zakAtA. pazupA - AMkha vaDe grAhya. AvA prakAranA trasanAma karmodayavartI jIva rAzimAM thanAra, trasakAyikane haNe che. te asaMkhyAta che. tathA sthAvakAya-sUkSma ane bAdara, te-te nAma karyodaya vartIjIva. pratyeka zarIra nAmakarma vizeSa te pratyeka zarIrI ane sAdhAraNa nAma karmodayavartI te sAdhAraNa. sAdhAraNo anaMta hoya. bAkInA asaMkhyAtapaNAthI sthAvara jIvo che. tene ajANatA haNe che. parikhAnata - sukhaduHkha vaDe anubhavatA ekendriyone haNe che
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 15 126 athavA svavAthI ajANatA ekendriyone, jANatAM trasa jIvone A vividha prayojanothI haNe che. te A pramANe - karSaNa-kRSi, puSkariNIcokhuNI kamaLayukta vAva, vApI-kamaLa rahita athavA vartuLa vAva. vapiNa-kacArI, citi-bhid AdinuM cayana, mRtakanA dahana arthe. vedivedikA, khAtikA-khAI, ArAma-vATikA, vihAra-bauddha Adino Azraya, tRpa-citi vizeSa, prAkAkillo, gopuphATaka, dvAra. aTTAlaka-prAkAranI uparanI aTArI. carikAnagara ane prAkAra vacceno ATha hAtha pramANa mArga, setu-pula, mArga vizeSa, saMkramaviSama utaravAno mArga, prAsAda-rAjAno mahela, vikA-tenA bhedo bhavana-catu:zAlAdi. zaraNa-ghAsanI jhuMpaDI, layana-parvata khodI banAvela gRha, ApaNa-dukAna, caitya-pratimA, devakula-zikharayukta devaprAsAda, citrasabhA-citrakarmavALo maMDapa, prapA-pANInI paraba, Ayanana-devAyatana, Avasatha-paaiAjakano maTha. maMDapa-chAyAdi mATe vamaya AzrayAdi mATe pRthvIkAyane haNe. bhAjana-suvarNAdinA pAtra, bhAMDa-mATInA pAtra athavA lavaNa Adi vikeya. upakaraNa-udakhalAdi. te vividha hetuthI pRthvIkAyane te maMdabuddhiko haNe che. pAna - aprakAyika, temAM majanaka-snAna, vastra dhAvata-vone dhovA te, zauca-Acamana Adi kAraNe tene haNe che. odana Adine rAMdhatA-raMdhAvatA pote agni saLagAve ke agnine bIjA pAse uddipta karAve. vidarzana-aMdhakAramAM rahela vastune prakAza kaQo. A kAraNe agnine haNe. tathA vyaMjana-vAyu pheMkato paMkho, tAlajta-vIMjhaNo, pehaNa-mayurapaMkha, karatala-hAtha, paga-vRvizeSanA pAna, AvA badhAthI vAyune uMdIraka vastu vaDe vAyukAyane haNe. gAra-ghara, paricAra-talavAranI myAna ke vRtti. bhaTsa-modaka Adi, bhojanaodanAdi, zayana-zasyA, Asana-besavAnuM sAdhana, phalaka-TekA mATenuM pATIyu. tadvINA Adi, vitata-Dhola Adi, Atodha-vAdha, vahata-jAnapAtra, vAhana-gADA Adi, bhavana-catuHzAlA Adi, viTaMka-bbatane besavAnuM sthAna, jAlaka-chidravALuM ghasno eka bhAga, jharukho. ardhacaMdra-sopAna vizeSa, tiryuhaka-dvAranI uparanA paDakhe nIkaLela lAkaDu, zAkhA. caMdrazAlikAaTArI, vedikA-vedI, niHzreNI-nisaraNI, droNI-nAnI nAva, caMgerI-moTI kASTha pAgI ke moTI paTTalikA, kIla-khuMTo, meThaka-muMDaka, sabhAAsthAyikA, prapA-jaladAna maMDapa, Avasatha-maTha. gaMdha-cUrNa vizeSa, mAlya-kUla, anulepana-vilepana, aMbara-vo, cUpa-yuga, lAMgala-haLa, matika-jenA vaDe khetara kheDyA pachI mATIne bhaMgAya che, kulika-eka prakAranuM haLa, caMdana-ratha vizeSa kemake ratha be prakAre che - yuddha tha ane devayAna ratha, temAM yuddha thamAM keDa pramANa vedikA hoya che. zibikA-hajAra puraSa vaDe vAnIyA kUTAgAra zikhara AcchAdita jaMpAna vizeSa, zakaTa-gADI, yAna-vizeSa rUpa zakaTa, yugya-goMDa deza prasiddha be hAya pramANa vedikAthI zobhatI jaMpAna vizeSa. * x - x praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda * gopura-nagara dvAra, paridhAAgaLIyo, yaMtra-araghaTTa Adi. zUlikA-zULInuM lAkaDuM, pAThAMtarathI zUlaka-kIlaka vizeSa, lauMDa-lakuTa, muzaMDhiprahaNa vizeSa, zataknI-moTI lAkaDI, praharaNa-kasvAla Adi, AvaraNa-DhAMkaNa, upakaramAMgI Adi gharanA upakaraNa. A badhuM karavAne mATe ane AvA aneka kAraNe tagaNane haNe che tathA kahela ane na kahela, AvA prakAranA sava ane sarva hitane haNe che. daDha ane mUDha evA te dAruNamatio tathAvidha krodha, mAna, mAyA, lobhathI tathA hAsya, ti, arati, zokathI (haNe che) vedArtha-vedane mATe anuSThAna, jIvajIvita ke jIta, dharma-artha-kAmanA hetuthI svavaza-svataMtra, avaza-para, artha ane anarthane mATe, basa ane sthAvarone maMdabuddhio haNe che. A ja vAtane vizeSathI kahe che - vavaza ke paravaza ke sva-para vaza thaIne haNe che. e pramANe arcane mATe Adi traNa AlAvA kahevA. e pramANe hAsyAdithI cAra AlAvA, e pramANe kuddha-lubdhamugdha ane artha-dharma-kAmayukta jANavA. A pramANe jema karela, tema atyAre pratipAdita karyuM. * x* pApIo je rIte prANivadha kare che te kahe che - sUp-8 (adhuruM) : te hiMsaka prANi koNa che? je te zaukarika, matsya baMdhaka, zakunika, vyAdha, kUkarmI, nAguriko hIpika, baMdhanayoga, tapa, gala, jAla, vIratvaka, lohAla, darbha, kUTapAla Adi hAthamAM laIne pharanArA harikeza, zAkunika, bAjapakSI tathA jAlane hAthamAM rAkhanAra, vanacara, madhamAkhI-potaghAtamAM lubdhaka, mRganA AkarSavA magapALanArA, sarovara-draha-vApI-taLAva-pallavane khAlI karAvanArA, pANI kADhIne ke pANI AvavAno mArga rokI jaLAzayane sukavanAra, viSa ke garala denArA, ghAsa ke khetarane nirdayatAthI saLagAvanAra, kukarma karanArA A ghaNI mlecchajAtio che. te koNa ? zaka, yavana, zabara, babbara, kAya, mukuMDa, uda, bhaDaka, titika, pakavaNika, kulAsa, gauDa, siMhala, parasa, kauca, AMdha, draviDa, vilvala, puliMda, AroSa, Daba, poSaNa, gAMdhAra, bahalIka, jalsa, roma, mAsa, bakuza, malaya, caMcaka, cUlika, koMkaNa, meda, pahad, mAlava, mahura, AbhASika, aNakA, cIna, hAsika, khasa, khAsika, nehuTa, maraha, mauSTika, Araba, Dobalika, kuhaNa, kaikaya, hUNa, romaka, sTa, maka, cilAta, dezonA nivAsI, je pApamativALA che, teo hiMsAmAM pravRtta rahe che teo jalacara, sthalacara, sanakhapAda, uraga, nabhazcara, saMDAsI jevI cAMcavALA Adi jIvono ghAta karIne jIvanara, teo saMjJA, asaMkzI, prayatAne tathA AvA bIjAne A azubhalezyA pariNAmIo (haNe che. te pApI, pApAbhigamI, pAparuci, prANavadha karanArA, prANavadharUpa anuSThAna katA, prANavadha kathAmAM
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 123 1ra8 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda abhiramaNathI tuSTa () ghaNAM prakAre pAya kare che. te pApanA phaLa-vipAkane na jANatA ghaNAM bhayane niraMtara vedanAne, dIkiALa paryanta du:kha vyApta naraka-tiryaMca yonine vadhAre che. ahIM Ayu-kSayathI ravIne, azubhakarma bahulatAthI narakamAM upaje che ti naraka ghaNI vizALa, vajamaya bhIMtavALI, chidra-dvArarahita, mRdutA rahita bhUmikala, kaThora-viSama narakarUpI kArAgRha che. te naraka mahAuSNa, tapta, durgadhI, lokone sadaiva udvegakArI, bIbhatsa darzanIya, nitya himapaTala zItala, kALI lAgatI, bhayaMkara gaMbhIra romAMca ubhI karI denArI, aramaNIya, nispatikAra vyAdhi-roga-jarAthI pIDita, atIta niyA aMdhakAra tamisane kAraNe bhayAnaka, graha-caMdra-sUrya-nAmanI jyoti rahita, medacarabI-mAMsanA DhagalAthI yukta, rudhira vahevAthI bhInI-cikaNI-kIcaDa jevI bhUmi che. tyAMno sparza baLatI enI lIMDIno ani ke gaeNranA ani samAna uSNa, talavAra-ao ke karavatanI para samAna tIkSNa, viMchInA DaMkhathI adhika vedanAdAyI ane ati dusaha che. [te nArako anNa, azaraNa, kaTuka du:khaparitApaka che. tyAM anubaddha niraMtara vedanA che. tyAM paramAdhAmI devo vyApta che. nAka jIvo aMtarmuhUrtamAM bhavapatyayika labdhithI temanuM zarIra spe che. je huMDa, bIbhatsadanIya, bhIbhatsa, hADakAM-nAyu-nakha-roma varjita, zubha ane du:kha sahA hoya che. zarIra nirmANa pachI, payAti prApta, pAMce IndriyothI azubha vedanA veda che. te vedanA-ujavala, balavatI, vipula, utkaTa, prakhara, parA, pracaMDa, ghora, DarAvaNI ane daraNa hoya che. te kevI che ? kaMdu-mahAkuMbhImAM pakAvAya ane ukALAya che, tavA upara sekAya che, bhuMjAya che, loDhAnI kaDAImAM ukALAya che, tavA upara sekAya che, bhuMjAya che, loDhAnI kaDAImAM ukALAya che, bali caDAvatA hoya tema tenA TukaDe-TukaDA karAya che. loDhAnA tINa zULa jevA kAMTALA zAbhali vRkSanA kAMTAmAM ahIM-tahIM ghADAya che, lAkaDAnI jema vidArAya che, AvakoTaka baMdhana, seMkaDo lAThIthI prahAra, gaLAmAM gALIyo bAMdhI laTakAvavA, zuLa vaDe bhedavA, khoTA AdezathI ThagavA, khiMsA vaDe avamAnanA, pUrvabhavanA pAponI ghoSaNA karI vadhabhUmimAM ghasaDI javo ane seMkaDo prakAranA du:kha tene ApavAmAM Ave che. * vivecana-8 : jayAre temAM kRSNAdi kAraNe koNa prANIne haNe che, prazna che. uttaramAM kahe che - zaukarika Adi zAra - zIkAra kare che, zAkanika-pakSIne haNe che. * x - vANurika-mRga baMdhana vizeSathI care che te. hIpika-citraka, mRgane mAravA mATe baMdhanaprayoga-baMdhopAya. tapa-tarakAMDa vizeSa, matsyanA grahaNa mATenI nAnI naukA. gala-mAchalI pakaDavAno kAMTo, jAla-masyabaMdhana vIrallaka-bAja, AyasI - loDhAnI ke darbhamayI jALa, vAyurI-mRgabaMdhana vizeSa, te pIMjarA AdimAM rAkhela chelikAbakarI, jenA vaDe citA Adine pakaDAya che. athavA kUTa eTale mRgAdi grahaNa yaMga. A badhuM hAthamAM laIne pharanAra. kyAMka raviva evo pATha che, pina - cimaka vaDe care che, te. harikeza-cAMDAla vizeSa,. kuNika-sevaka vizeSa, kyAMka sAra - pATha che, pakSI vaDe care che, te zAkunika. vidaMzaka-zyanAdi, pAza-zakunibaMdhana vizeSa jenA hAthamAM che te. vanacaka-zabara, lubdhaka-vyAdha, -x - wwyAra - mRganA grahaNa mATe haraNIne poSanAra, paniyAra - prakRSTa aNIyAra. sara-sarovara, hRda-nadI, dIdhiMkAvAva, palvala-ddha jaLAzaya, pariNAlana-zukita, zaMkha, masyAdinA grahaNa mATe jaLa kADhI levuM, malana-mardana, zrotabaMdhana-jaLano praveza rokavA mATe jaLa Azravane zoSavavo, viSa-kAlakUTa, garala-dravya saMyogaviSa. utRNa-ugelatRNa, vallarUkhetara, davAgnivanane bALavuM. tethI nirdaya, palIvaga-pradIpaka. AvI kura karma karanArI ghaNI mleccha jAtio che. jemake - zaka, yavana ItyAdi nAmo sUtrArthamAM jaNAvyA. vizeSa e ke - maraha eTale mahArASTrA ane pAThAMtarI mUDha, viSayavAsI-dezavAsI A pApamatika che. tathA jalacara ane sthalacara, temAM sahAya-sanakhapadA siMhAdi, uga-sarpa, khahayara-khecara, saMdaMsa-tuMDa, sANasI AkAranI cAMcavALA pakSI. teo jIvanA upaghAtathI jIvanArA che. kevA jIvone ? payaktiA saMjJI ane asaMjJI jIvone. * x * prANAtipAta karaNa-prANivadha anuSThAna, pApa-pApanuM anuSThAna karanAra, pApAbhigama-pApa ja upAdeya che, tevA matavALA, pAparacipApa ja upAdeya che, tevI zraddhAvALA. - x - pApa-prANavadharUpa karIne ghaNAM prakAre saMtuSTa thAya che. upara mujaba prANavadha karanArane pratipAdita karyA, have prANavadhanuM je phaLa maLe che, tene kahe che - te prANavadharUpa pApano kaLavipAka, phaLa-vRkSasAdhya mAphaka, vipAkakarmono udaya. ayANamANa-ajANatA ja, paddhayaMti-naraka, tiryaMca yoninI vRddhi kare che. te vRddhi, punaH punaH temAM utpAdaka hetu karma baMdhanathI che. teo kevA che ? jene mahatu bhaya che te mahAbhayA, avizrAmavedanA-vizrAMtirahita azAtA vedanA dIrdhakAla mATe ghaNAM zArIrika-mAnasika du:kha vaDe vyApta rahe che. te naka-ticiyonimAM A * manuSya janma pAmIne maraNa thatAM te kalupakarma prayuro upaja che. - tei naka] kSetra ane sthiti vaDe moTA che. vajamaya bhIMtavALA, rudA-vistIrNa, niHsaMdhi-chidrarahita, dvAra rahita, nimadiva-karkaza bhUmivALA che, te narakono dhura - karkaza sparza che, viSama-nignauad, nirayagRha saMbaMdhi je cAraka-kukuTa, nArakanI utpatti sthAnabhUta. - x * mahoNa-ati uSNa, nityatad, durgadha-azubha gaMdha, AmagaMdha ati kuzita. udbhijyate-jenAthI udvigna thavAya che, udvegajanaka. bibhase darzanIya-virapa, nitya-sadA, himapaTala-himavRMda jevA zItala, tathA kAlolabhAsa-jenI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 129 prabhA kALI che te. bhIma ane gaMbhIra, tethI romAMcita. nirabhirAma-aramaNIya, niutIkA-jenI cikitsA saMbhava nathI tevI vyAdhi-kuSTha Adi, javara-tAva, rogasadhaghAtI vara-zUlAdi, tenA vaDe pIDita. ahIM nArakadharmanA adhyAropathI nArakonA vizeSaNa kahyA. atIva-prakRSTa, nitya-zAzvata aMdhakAra jemAM che te. timisya-tamisa guphAvatuM je aMdhakAra prakaryA che te athavA atIva tinya aMdhakAra ane tamisathI che je te. tethI vadhu prati bhaya jemAM che te. graha-nakSatrAdi prakAza rahita. ahIM jyotika zabdathI 'tArA' levA. meda-zarIranI dhAtu, vasAcarabI, mAMsa-pizita, teno samUha, poccaDa-ati gADha, pUyaradhira-parva rakad zoNita. ukIrNa-mizrita, vilina-jugusita, cikkaNacoMTI jatI, sika-zArIra sa vizeSa. vyApanna-vinaSTa svarUpa, tethI ja kuthita, te ja cikakhalla-prabaLa kaIma-kAdava jemAM che te. tathA kulAnala-lIMDIno agni mumurabhasmAgni, * x * vRzcikaDaMka-vIMchInA puMchaDAno DaMkha. AvI upamAo jenI che, te prakAre ati dusaha sparza jemAM che, te. abANa Adi pUrvavat, kaTuka-dAruNa du:kha vaDe paritApita karAya che jemAM te nANAzaraNa karuka du:kha paritApanA jemAM che te. anubaddha ... atyaMta niraMtara vedanA jemAM che te. yama-dakSiNadipAla, puruSa-aMba Adi asura vizeSa. te yamapuraSothI vyA. utpanna thaIne (nAko) aMtamuhUrtamAMkAlamAnavizeSa, ladhi-vaicilabdhi ne bhavapratyaya-bhavalakSaNa hetu aMtarmuharta labdhi tenA vaDe zarIra kare che, te pApInuM zarIra kevuM che ? huMDa-sarvatra asaMsthita, bIbhatsa, durdarzanIya, bIhaga-bhayajanaka. azubhagaMgha ane te du:khanuM asahyapaNuM zarIra banAvyA pachI-Indriya paryApti, AnaprANa payakti, bhASA-mana:paryAtine prApta. A pAMce Indriya vaDe du:khane vede che. mahAkuMbhamAM pakAve ItyAdi du:khanA kAraNo che. A azubha vedanA du:kharUpa che. te kevI che ? ujjavala-ati gADha, balAbalavatI, nivAsvI azakya, vipula-sarva zarIra avayava vyApI, pAThAMtarathI manavacana-kAyAne parAbhava karanArI arthAt mitulA, ukaTa-pakarSanA aMta sudhInI. kharaamRdu, zIlAvatuM, je dravya tenA saMpAtathI janita, paruSa-karkaza - X * pracaMDa-zIdhra zarIra vyApaka, pracaMDa-pora, jaldI audArika zarIrInA jIvitano kSaya karanArI. bIhagabhayane utpanna karanArI, dAruNa. tene vede che. te kevI che ? kaMdu-loDhI, kaDAI, mahAkuMbha-moTA mukhavALI. temAM bhojananI jema pakAve che. pa3nA - pacana vizeSa, vaga-tApikA, * x * bhrASTra-aMbarISa, bharjana-pAka vizeSa karavo te. caNAnI jema bhejavA. tathA loDhAnI kaDAImAM IkSarasanI jema ukALavA. ko-krIDA, tenA vaDe bali Apavo - caMDikAdi sAme bakarAnI jema balI caDAvavI. athavA prAkArane mATe bali ApavI. tenuM kuna-kuTilatva karaNa athavA vikaLa karavo. athavA kuTIne cUrNa karavo. zAbhali-vRkSa vizeSanA tINANA [15/9] 130 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda je loDhAnA kAMTA, temAM AmathI tema ghaseDavA. phATana-eka vakhata phADavuM, vicAraNavividha prakAre phADavuM. avakoTaka baMdhana-hAtha ane mastakane pRSThadezamAM bAMdhavA. seMkaDo lAkaDI vaDe tADana karavuM. galaka-kaMThamAM, ullaMbana-vRkSanI zAkhAe bAMdhIne laTakAvavA te galaka balolaMbana. zUlANabhedana-zUlanA agra bhAga vaDe bhedavA. Adeza prapaMca-asatya agadizathI ThagavA. khrisana-niMdavuM te, vimAnanA-apamAna karavA rUpa, vighupaNijjaNANi-"AvA pApIo potAnA karelA karmanA pApaphaLa pAma" ema vayana vaDe ghoSaNA karIne vadhyabhUmie laI javAya che. te ja mAtA-jenI utpatti bhUmi che, temAM vadhya jIvone seMkaDo prakAranA duHkha apAya che - te pApI ukta krame du:kha pAme che. * sUtra-8 - aidhuretha] [A prakAranA nAka jIvo pUrva karmanA saMcayathI saMtapta, mahAni samAna naskAnithI tIvratA sAthe saLagato rahe che. te jIva gADha duHkha-mahAbhayakarkaza, zArIrika-mAnasika baMne Azaldi vedanAne te pApakarmakArI ghaNAM palyopamasAgaropama sudhI vede che. yathAvuka karuNAvasthAmAM rahe che, camakAcika devothI trAsita rahe che, bhayabhIta rahI zabda (avAje kare che, te kaI rIte avAja kare che ? he ajJAtabaMdhu ! he svAmI ! bhrAtA! bApa! tAtA jitavAna ! mane choDI do. marI rahyo chuM. dubala chuM huM vyAdhi pIDita chuM. tame atyAre AvA dAruNa ane nirNaya kema cho ? mane mAro nahIM, muhUrvabhara zvAsa to levA che. kRpA karo. roSa na karo. viSama to lauM, mAruM gaLuM choDI do, huM marI m che, huM tarasathI pIDita chuM mane pANI Apo. -- bhAre nakapAla kahe che - A vimaLa zItala jaLa che, ema karIne ukaLatA zIeiAno sa te nAkanA moDhAmAM reDI de che. te narakapAlane joIne ja tenA aMgopAMga kAMpe che, mothI AMsu Tapake che. pAcho te kahe che - mArI tRSA zAMta thaI gaI. AvA karuNa vacano bolato, cAre dizA-dizimAM jovA lAge che. te agANa, azaraNa, anAtha, abAMdhava, bAMdhuthI vaMcita, bhayathI udvigna thaIne mRganI jema nAsavA. mAMDe che. bhAgatA evA tene koI koI anukaMpA vihita samakAyika upahAsa karatA, tene baLathI pakaDI le che. tyArapachI tenA mukhane loDhAnA DaMDAthI kholI ukaLatuM zIzu nAMkhe che, tenAthI te dawto bhayAnaka ArtanAda kare che. kabutaranI mAphaka te karuNAjanaka AkaMdana kare che, raDe che, cIkAra to azru vahAve che, vilApa kare che. naskrapAla tene rokIne bAMdhI de che. tyAre ArtanAda kare che, hAhAkAra karatAM babaDe che. tyAre narakamAla kapita thaItene uMcA dhvanithI dhamakAve che. kahe che - kaDo, mANe, chedo, bhedo, cAmaDI utAro, netra kheMcI lo, kApo, TukaDA karo, vAraMvAra haNo, vizeSa haNo, mukhamAM zIza reDo, uThAvIne paTako, ghaseDo.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 132 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/18 pachI kahe che - bolato kema nathI ? tArA pApakarmo ane dukRto yAda kara, A rIte nakapAlanA karkaza MninI tyAM pativani thAya che, A zabda saMkula nAskane saEI prAsadAyI hoya che, jema koI mahAnagaramAM Aga lAgatA ghora zabada thAya che, tema niraMtara yAtanA bhogavatA nArakono aniSTa ghoSa vyAM saMbhaLAya che. te yAtanAo kevI che? . te kahe che - asivana darbhavana, saMpatara, soya, tala, kSAra, vAva, ukaLatA zIzALI bharela vaitaraNI, kadaMbavAlukA, jalatI guphAmAM suMdhavA, uSaNoNa-kaMTakAkINa durgama ubaDakhAbaDa mArgamAM sthamAM joDIne calAve che. lohamaya mArgamAM calAve che ane bhArI bhAra vahana karAvAya che. teo paraspara seMkaDo zaruothI vedanA udIre che. vividha Ayudha kA che ? te zaru-mugara, muluMTI, karavata, zakti, haLa, gadA, mUla, caka, kuta, tomara, zULa, lAThI, siMDimAra, sarvala, paTTisa, cameMTa, kaMdhaNa, mauSTika, Arsi, phalaka, khaga, cAya, nArAya, kanaka, karNikA, vasUlA, parazu, Teka. A badhAM zastra taNa ane nirmala che. A ane AvA prakAranA anya zaikriya zo vaDe paNa paspara tIvra verathI vedanAnI udIraNA kare che. temAM mugara prahArathI sUrNa, muluMDhIthI bhAMgavuM, dehanuM mathana, caMgothI pIDana karAtA phaDaphaDAtA tenA zarIranA TukaDeTukaDA karAya che. keTalAMkane cAmaDI sahita vikRta karAya che, kAna-hoTha-nAka-paga samUla kApI nakhAya che. talavAra, karavata, tINa bhAlA ane pharasIthI phADI devAya che, vasulAthI cholAya che, zarIre ukaLatu-khara jaLa siMcAya che, jenAthI zarIra maLe che. bhAlAnI aNIthI bhedAya che, sarva zarIra jarjarita karAya che. tenuM zarIra sUjhI jAya che ane te nAsko pRthvI upara loTavA mAMDe che. nakamAM madonmatta, sadA bhUkhathI pIDita, bhayAvaha, ghora garjanA karatA, bhayaMkara rUpavALA bheDIyA, zikArI, kutarA, gIdhas, kAgaDA, bilAd, aSTApada, cittA, vAgha, zAla, sIMha nAsko upara AkramaNa kare che. majabUta dADhothI zarIrane kApe che, kheMce che, ati tIkSNa nakhothI phADe che. pachI cotarapha pheMkI de che. nAskonA zarIra baMdhana DhIlA paDe che, aMgopAMga vikRta ane pRthapha thaI jAya che. pachI Dha ane tINa dADho, nakha ane loDhA jevI aNIyALI cAMcavALA kaMka, kurara, gidha Adi pakSI tA ghora kaSTa denArA kAkANInA kuMDa kaThoDha-sthira lohamaya cAMyothI nAko upara jhapaTe che. pAMkhothI AghAta Ape che, tIkSNa nakhothI jIbha bahAra kheMcI le che, AMkho kADhI le che. nirdayatAthI temanuM mukha vikRta karI de che. AvI yAtanAthI pIDita te nAsko rahe che, uchaLe che, nIce paDe che, bhramaNa kare che. - pUrva kamoMdayane AdhIna, pazcAttApathI baLatA, tyAM-tyAM, te-te pUrva kamane niMdatA, atyaMta cIkaNA duHkhone anubhavIne, pachI AyukSayathI nakathI nIkaLIne ghaNAM jIvo tici yonimAM upaje che, tyAM paNa ati duHkhI, dAraNa, janma-maraNa-jarA-vyAdhirUpa araghaTTamAM phare che. te jalacara, thalacara, khecaranA paraspara ghAta-pratyAghAtanA prapaMca cAlatA rahe che. A duHkha jagatumAM pragaTa du:kho te bicArA dIrdhakALa pAme che. te duHkha kevA che ? zIta, uSNa, tarasa, bhukha, vedanAno ApatikAra, aTavImAM janma, nitya bhayathI gabharAvuM, jAgaraNa, vadha, baMdhana, tADana, aMkana, nipAtana, asthibhaMjana, nAkadana, prahAra, dumana, chaviccheda, abhiyoga, pAnaka, kAdithI damana, bhAravahanAdi. mAtA-pitAno viyoga, zokathI ati pIDAvuM, zA-ani-viSathI AghAta, gardana ane zIMgaDAnuM vaLI javuM, maraNa, gala ke jAlamAM phasAIne bahAra nIkaLavuM, pakAvuM, kapAvuM, jAdjIva baMdhana, pare paDatuM vacUthathI kADhI mUkavuM, dhamaNa, dohavAvuM, gaLe daDo baMdhAvo, vADAmAM gherAvuM, kIcaDavALA pANImAM DUbavuM, jaLamAM ghuseDAtuM, khADAmAM paDatA AMga-bhaMga thavA, viSama mA paDavuM, dAvA-naLanI javALAmAM baLavuM, ItyAdi kaSTothI paripUrNa evI vicigatimAM te pApI narakamAMthI nIkaLIne utpanna thAya che. A rIte te hiMsAnuM pApa karanArA pApI seMkaDo pIDAthI pIDAI, nakkathI AvI, pramAdarAga-dveSane kAraNe bahu saMcita ane avarodha karmonA udayavALA atyaMta karkaza azAtAdAyI kamoMthI duHkhapatra thAya che. * vivecana-8 : puvamavi pUrvakat karmanA saMcayathI prApta saMtApA tathA naraka ja agni tenA vaDe mahAgnithI pradIpta tathA prakRSTa du:kharUpa be prakAranI vedanA vede che. kevI ? jemAM mahadbhaya che te tathA karkaza, kaThina dravyanA upanipAtathI janita hovAthI. asAtA-azAtA vedanIya karmanA bhedathI utpanna zArIrI ane mAnasI, pIvAnubhAga baMghajanita pApakarmakArI, tathA ghaNAM palyopama-sAgaropamo karuNA-dayAnA paga thaIne rahe che. pUrvokta pApakarmakArI, cayAbaddha Ayu gADha vedanAthI bahAra AvatA nathI. camakAyika-dakSiNa dikapAla deva nikAya Azrita asura-aMbAdi vaDe trAsita-bhaya utpanna karAyela, zabda-Artasvara kare che. te DarelA AvuM bole che - he avibhAvanIya svarUpa ! svAmI ! bhAI, Adi ! mane choDo, huM maruM chuM, durbala ane vyAdhi pIDita mane kema karo cho ? dAraNa-raudra, nirdaya-nirguNa, mane prahAra na karo. mane eka muhUrta mATe zvAsa to levA do. mArA upara kRpA karo, roSa na karo. huM vizrAma karI lauM. mArA grIvA baMdhanane choDo, tenAthI huM marI rahyo chuM - tathA - mane gADha-atyaMta tarasa lAgI che, mane pANI Apo. jyAre nArako Ama kahe tyAre nakapAla je kahe che, te batAve che - jo tuM tarasyo che, to "haMtA" ema AmaMtraNa vacana kahe che. "A pANI pI" ema kahI narakapAla tene kaLaza vaDe aMjalimAM zIzu reDe che. te joIne tenuM AkhuM zarIra kaMpe che. gaLatA AMsuvALI AMkhe
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 133 134 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kahe che, mArI tRSA chIpAI gaI che. AvA karaNA vacana bolato, vilApa karato, ekabIjI dizAmAM joto-joto khANa-anartha pratighAta varjita, azaraNa-arthakAraka hita, anAtha-yoga kSemakAri rahita, abAMdhava-svajanarahita, vidhamAna bAMdhava ti, A baghAM pado kathaMcita ekAIka che, te anAcatAno prakarSa kahevA mATe che. [Avo thaIne te palAyana thavA jAya che. kevI rIte? mRganI jema bhayathI udvigna thaIne. nAsatA evA tene dayA vagaranA camakAyiko pakaDe che. moTuM ughADIne lohadaMDa vaDe lala karatA zIzAne moDhAmAM nAMkhe che. te ba Adi camakAyiko upahAsa kare che. tyAre nAko te tabapu vaDe dagdha thaI vilApa ane baDabaDATa kare che. te vacano kevo che ? bhIma-bhayakArI, visvarANivikRta zabdo tathA kAruNyakArI rudana kare che. * x * pralapita-anarthabhASaNa, vilApaAd svara karaNa, AkaMdita-dhvani vizeSa karavo te. zaM-azru vimocana, radidcikAra karavo. tathA paridaivitA-vilApa karatA, bIjI vAcanAmAM parivepitA-prakaMpatA evA ruddha ane baddhaka je nAsko teno je Arava, tenA vaDe vyApta tathA nikRSTanArakathI vimukta ke AtyaMtika. rasita-zada karela, bhaNita-avyakta vacana karela, kupita-kopa karela, ukUjitaavyakta mahAdhvani karela te narakapAlo temane tarjanA karatA kahe che - he pApI ! tuM jANe che ItyAdi * x * lakuTAdi vaDe prahAra, khajJAdi vaDe chede, bhAlAdi vaDe bhede, jamIna upara paTake. AMkhane bahAra kheMcI le. kAM-nAka Adi kApI nAMkhe, vikata-vividha prakAre chede. -x - bhaMja-mardana kare, hana-tADanA kare, hana-tADanA kare, vihaNa-vizeSa tADanA kare. viSNubha-moTuM phALIne zIzuM che. ullubha-adhikatAthI prakSepe. AkRpa-sAme AkarSa kare, vikRSa-viparIta vikarSaNa kare. kema bolato-jANato nathI ? he pApI ! tArA dukRtyo yAda kara. nakapAlo Ama bole che tyAre tenA paDaghA paDe che. te zabdothI nArakane trAsa thAya che - 4 - kevo gAsa? te kahe che, kadarthanA karatA te takavartIo baLatA evA mahAnagaranA ghoSa samAna nighoSa-mahAdhvani, aniSTa zabdane sAMbhaLe che. yAtanA vaDe kadanA karAtA, kevI ? mavana - khagAkAra pAvana, darbhavana prasiddha che. darbha patra chedaka ane teno agrabhAga bhedaka hoya che, te yAtanAnA hetapaNe kahela che. yaMtraprataghaMTI Adi pASANa. yaMtra mukta pASANa athavA yaMtra ane pASANa. sUcItala-udhaImukhasUcIka bhUtala, kSAravADha-kSAra dravyathI bharela vApI. kalakalaMta-kalakala karatA je zIzAthI bharela vaitaraNI nAmaka nadI. kadaMba puSpAkAra vAlukA, guhA-kaMdara. tevA asivanAdimAM je pheMkavA. uNoNa-ayuSNa. kaMTaIla-kaMTakavALI, durgama- kRgatika, ratha-zakaTa. - x - lohAtha-lomayamArga. - x - have kahevAnAra vividha Ayadha vaDe paraspara vedanA udIre che. te A - mugara-loDhAno ghaNa, mukuMDhI-prakaraNa vizeSa, krakaca-kaph, zakti-prazULa, halalAMgala, gadA-lakuTa vizeSa, tomara-bANa vizeSa, bhiMDimAla-praharaNa vizeSa, saddhala bhala, paTTisa-praharaNa vizeSa, carmeTa-camavaSTita pASANa, vRghaNa- mura, mauSTikamuzcipramANa pASANa, asikheTaka-talavAra sahita gAna, cApa-dhanuSa, nArAya-bANa, kaNaka-bANa vizeSa, kalAnI-kartikA, vAsI-kAThatakSaka upakaraNa vizeSa, parasu-kuhADI. te TaMkatINa, agratIkSaNa ane nirmala. - x * bIjA paNa AvA aneka azubha vaikiya seMkaDo praharaNa vaDe ghAta kare che. anubaddhatIvavairA-avistIrNa utkaTa vaibhAva, anyonya vedanAne udIre che. traNa nAka sudhI nakapAla che, pachI narakapAlanA gamanano abhAva che. pachInA nakamAM paraspara haNavA mATe vedanA udIraNA vaDe, mudgara prahArathI cUrNita, muluMTI vaDe bhAMge che, dehane valove che. yaMga pIDana vaDe chede che. koI narakamAM carma sahita vikRta-pRthakakRta camAM hoya che. tathA kAna, oTha, nAkane ucchedela, chinna hAtha-pagavALA. asi-krakaca-tINa-kuta-parazu prahAra vaDe vidArita. jemanA aMgopAMga chedI naMkhAyA che te. kalakala-kalakalAya karatA kSAra vaDe je parikSipta che, tenA vaDe gADha rIte jenA gAma baLe che te. kuMtAgra vaDe bhedAyela jarjarita sarva deha jeno che te, bhUtale je loTe che. jenA aMgopAMga sUjhI gayA che che. bIjI vAcanAmAM kahe che - jIbha labaDI gaI che, tevo. bhUmitaLe loTatA te vRkAdithI vidArAya che. temAM vRka-IhAmRga, suNaga-DIleyaka, zRMgAla-gomAvaya, kAka-kAgaDo, mArabilADI, sarabha-parAzara, hIpika-citraka, vigvaya-vyAghanA saMtAna, zAla-vyAgha. A badhAM ded, bhukhyA, bhojanarahita, ghora-hRAraNakriyAkArI, Arata-cIkAra karatA, bhImarUpa je che te. daMDha dADho vaDe gADha AkramaNa karatAM. Dakka-satA, kephiya-kRSTa, AkarSita. sutIkSNa nakha vaDe jeno udava deha pADela che. vikSitaMte-vikhere che. te kevA che? vimukta saMdhibaMdhana - zarIranA sAMdhAne zIthIla karI dIdhA che, tathA aMgone vikala karelA che. kaMka-pakSi vizeSa, kurara-utkroza, gRdhra-zakuni vizeSa, ghora kaSTa-atikaSTa dAtA je kAgaDA, teno samUha. khara-karkaza, sthi-nizAla, deDhaabhaMgura nakho jenA che te. tathA loDhA jevI cAMcavALA. - X - pAMkha vaDe Ahata kare che, tIkSaNa nakha vaDe vikSipta, jIbha kheMcI kADhe che. tenA locana nirdaya ane kRpArahita che. uluga-avagaNa, bhana, vikRta vadana jenA che te pAThAMtathI chig, vikRta gAgavALA. ukroza-kaMdana karatA pazcAdanuNona-pazcAttApa vaDe baLatA, niMdaMta-guNA karatA, pUrvabhavamAM karela karmo, pApaka-prANAtipAtAdi. tA-tathA - ratnaprabhAdi pRthvImAM prakRSTa Adi sthitika narakamAM tevA prakAranA janmAMtaramAM upArjita tathA paramAdhAmI dvArA ke paraspara udarita kSetra pratyayarUpa. usmaraNa-prayuratAthI, cikaNa-choDavA muzkela du:khone anubhavIne pachI AyunA kSayathI nakathI nIkaLIne ghaNAM jIvo tiryaMcamAM jAya che. thoDAM ja manuSyomAM upaje che. du:khadAyI, anaMta utsarpiNI avasarpiNIrUpa kAyasthitithI, temAM sudAruNa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 135 136 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda du:khAzrayapaNuM che. janma-jarA-maraNa vyAdhInuM je pharI-pharI thavuM che, temAM agharanI jema phare che. jala-sthala-khecaronuM paraspara nAza karavo, te vistAra jemAM che, temAM A pratyakSa pramANa jagatamAM pragaTa che. mAtra Agamaga nathI. varAka-tapasvI, prANavaghakArI, du:khane pAme che. te A pramANe - zIta, uSNa, tRSNA, bhukhanI vedanA. apratIkAra-sUtikamadirahita, aTavIjanma-kAMtAramAM janma, nitya bhaya vaDe udvigna * x * vAsa-avasthAna, jAgaraNa-aniMdrA gamana, vadha-mAraNa, baMdhana-saMyamana, tADana-kuna, kana-ddzalAkAdithI siddha karavuM, nipAtana-khADAmAM pheMkavuM, nAsAbheda-nAkamAM cheda karavo. chaviccheda-avayavo chedavA. abhiyoga prApaNa-haThathI pravRtti karAvavI. kasacAmaDInI lAThI, ArA-pravaNa daMDanI aMtarvatI loha zalAkA, teno nipAta. damana-zikSA kathvI te. bhAranuM vahana karAvavuM, mAtA-pitAno viyoga, zrotasa-nAka ane mukhAdinA chidro, papIDana-doraDA vaDe dea baMdhane bAMdhavA. - x * tene zA-agni-viSa vaDe haze. galakaMTha, gavalanA zIMgaDAnuM vaLI javuM athavA gaLAnuM baLathI AvalanamAraNa. gala-kAMTo, jALa tenA vaDe jaLamadhyethI masyAdine bahAra AkarSavA. tathA paulana-pakAvavA, vikalAna-chedavA, cAvajIva baMdhana ane pAMjare puravA. -- svacUthamAMthI bahAra kADhI mUkAya. dhamaNa-bheMsa AdimAM vAyu pUravo te. dohana-dohavuM te. kudaMDa-baMdhana vizeSa, galakaMThamAM je baMdhana. - x * parivAraNa-nirAkaraNa, paMkajalanimajjana-kAdavayukta jaLamAM buDADe. vAripravezana-pANImAM nAMkhe, ovAyakhADA AdimAM pADe, nibhaMga-paDavAthI zarIra mAMge. te viSama parvatanA TuMka AdithI paDe te viSamatipatana. tathA davAgni javAlA vaDe bALe. uktanyAye te prANaghAtI, so du:kho vaDe baLatA narakathI AvIne ahIM tochalokamAM te pApI bAkInA kamathI tiryaMca-paMcendriyatvane pAme che. karmajanya duHkha pAme che. - X - X - * sUga-8 (adhurethI) : bhramara, mazaka, mAkhI Adi pacayiomAM, tenI nava lAkha jAti-kulakoTiomAM vAraMvAra janma-maraNane anubhavatA, nArakonI samAna tIvra duHkha bhogavatA anisanA-ghANa-rANa sahita thaIne, te pApI jIva saMkhyAta kALa sudhI bhramaNa karatAM rahe che. - - - te pramANe kaMtha, kIDI, saMdhikA Adi teIndriya jIvonI ATha lAkha kula koTiomAM janma-maraNa anubhavatA saMkhyAtakAla sudhI nArako sardeza tIvra duHkha bhogave che. A veIndriyo sparzana, sana ane prANathI yukta hoya che. gaMDUlaka, jalaka, kRmi, caMdanaka, Adi beIndriya jIvonI sAta lAkha kula koTIomAM janma-maraNanI vedanA anubhavatA saMkhyAta hajAra varSo sudhI bhame che. temane parzana, sana e beIndriyo hoya che ekendriyavamAM paNa pRvI-jadagni-vAyu-vanaspati kAyanI sUkSma-bhAdara be bheda che, payA -apayaktiA che (tA) pratyeka zarIranAma ane sAdhAraNa bheda che. temAM pratyekazarIra jIva tyAM asaMkhya kALa bhame che, anaMtakAya anaMtakALa sudhI bhame che. A badhAM spana IndriyavALA hoya che. atI aniSTa du:khavALA hoya che. kuddAla ane haLa vaDe pRthvInuM vidAraNa, jaLanuM mana ane nirodha, agni ane vAyunuM vividha zAthI ghana, pArasparika AghAta, mAravA, bIjAnA prayojana sahita ke hita vyApArathI utpanna virAdhanAnI vyathA sahetI, khodavuMgALavuM-vALavuM-saDavuM-svayaM TuTava-masaLavuM-kacaDavuM-chedavuM-cholavuM-vALa ukheDavApAna toDavA-anithI bALavA-A prakAre bhava paraMparAmAM anubaddha hiMsAkArI pApI jIva bhayaMkra saMsAmAM anaMtakALa sudhI paribhramaNa karatA rahe che. je manuSya payayimAM utpanna thAya che, paNa jenA pApakarma bhogavavAnA bAkI che, te paNa prAyaH vikRta ane vikala rUpavALA, kubaDa-vAmana-baherAkANA-haMThA-laMgaDA-aMgahIna-muMgA-mammaNa-aMdha-bADA-pizAcagrasta-vyAdhi ane rogathI pIDita, apAyupha, zIvadaya, ajJAna, azubhalANA, dubala, aparAstasaMhananI, beDoLa aMgopAMgavALA, kharAba saMsthAnavALA, kurUpa, dIna, hIna, savahIna, sukhathI vaMcita ane azubha duHkhanA bhAjana thAya che. AvA pApakarmI, naraka ane tiryaMca yonimAM tathA kumAnuSa-avasthAmAM bhaTakatA anaMta duHkha pAme che. A pUrvokta prANavadhano phaLavika che. je Aloka-paralokamAM bhogavavA paDe che. A vipAka abha sukha, atyadhika du:khavALA che. mahAbhayajanaka, atI gaDha kamarajathI yukta, ati dariNa, kaThora, asatA utpAdaka che. dIrdhakALe temAMthI chuTAya che. paNa bhogavyA vinA chuTAtu nathI. hiMsAno A phaLa vipAka jJAtakuLa-naMdana mahAtmA mahAvIra jine kahela che. A prANavadha caMDa, rIMdra, kSadra, anAryajana dvArA AcaraNIya che. A dhRNArahita, nRzaMsa, mahAbhayanuM kAraNa, bhayAnaka, trAsajanaka ane anyAyarUpa che. A udvegajanaka, bIjAnA prANonI paravA na karanArA, dhamahIna, snehapipAsAnya, karuNAhIna che. tenuM pariNAma nakkagamana che. mohamahAbhayane vadhAranAra ane maraNanA kAraNajanya dInatAnI janaka che. * vivecana-8 - bhamara Adi caurindriya che athavA caurindriyomAM bhramara Adi jAti kula koTI lAkhomAM ghaTAvAya che. * x - x - caurindriyomAM janma-maraNa anubhavatA saMkhyAta hajAra varSa rUpa kALa bhame che. kevI rIte ? naraka samAna tIvra du:khane. cAra Indriya yukta che. have teIndriya kahe che - kuMtha, kIDI Adi. jAti-kula-koTi-lAkha ItyAdi Indriya. gamana sudhI caurindriyanA gamavatu jANavuM. vizeSa A - gaMDUlaya-aLasa, caMdanaka-e, tathA ekendriyatvane pAme. kevala paMcendriyAditvane ja na pAme, ekendriyavane paNa pAmIne du:khasamudAyane pAme che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/ kevA ekendriyatvane-pRvI yAvat vanaspati saMbaMdhI. te kevA ? sUkSma ane bAdara, te karmodayathI saMpAdha che, tathA paryApta ane aparyApta, te karmathI utpAdha tathA pratyeka zarIra nAma karmathI saMpAdhane pratyeka zarIranAma kahe che. sAdhAraNa zarIranAmakarma 137 saMpAdha te sAdhAraNa. AvuM ekendriya prApta keTalo kALa bhame te kahe che - pratyeka zarIramAM prANadhAraNa te pratyeka zarIrajIvita-pRthvI Adi asaMkhyAta kALa bhame che. sAdhAraNa zarIramAM anaMtakAya anaMtakALa bhame che. - 4 - te kevA che ? sparzanendriyavALA, bhAva-pariNAmathI saMprayukta. duHkhanA samUharUpa A kahevAnAra aniSTane pAme che. punaHpunaH ekendriyatvamAM sarvotkRSTa kAyasthiti hoya che. bhavautpattisthAna, tarugaNa-vRkSagucchAdi guNa samUha jemAM ekendriyatva hoya che. temAM duHkha samudayane kahe che - kuddAla-kodALI, kulika-hala, dAlana-vidAravuM te. A pRthvI ane vanaspatikAyanA duHkhanA kAraNa kahyA. akAyamAM malana ane mardana, kSobhana, ane ruMdhana. AnA vaDe akAyikanuM duHkha kahyuM. agni ane vAyukAyane vividha zastro vaDe svakAya-pakAya bheda vaDe je saMghaTTana, AnA dvArA teu-vAyukAyanuM duHkha kahyuM. paraspara haNavA dvArA virAdhanA, te duHkha che. te duHkha kevA che ? akAmaka-anabhilaSaNIya. tene ja vizeSathI kahe che - potAnA sivAyanA bIjA lokonI pravRttithI duHkha utpAdanA vaDe jANavuM. prayojanaavazya karaNIya. kevA ? preSya ane pazu nimitte-karmakara ane gAya Adi hetu ane upalakSaNatvI anya nimittathI paNa je auSadha, AhAra Adi tathA tenA vaDe utpATana, tvacA dUra karavI. paMcana-rAMdhavuM, kuTTana-cUrNa karavuM, preSaNa-ghaMTI AdimAM daLavuM. piTTana-tADana karavuM. bharjana-bhuMjavuM, gAlana-gaLavuM, AmoTana-thoDuM bhAMgavuM, zaTana-jAte ja khatama thavuM, sphuTata-jAte ja be bhAga thavA. takSaNa-lAkaDAnI mAphaka cholavuM, viluMcana-lobhAdithI laI levuM. patrajJoDana-pAMdaDA, phaLa Adi pADavA. AvA duHkho ekendriyone thAya. ekendriyanA adhikArano niSkarSa kahe che - ukta kramathI te ekendriyo bhava paraMparAmAM je duHkhano avicchinna saMbaMdha jemane che teo saMsAramAM bhame che. bIhaNakarabhayaMkara, temAM jIvo prANAtipAtamAM ta thaI anaMtakALa bhame che. have manuSyagatimAM temane thatA duHkha kahe che - nakathI nIkaLI, manuSyagati pAmIne adhanyA evA temane darzAve che - prAyaH vikRtivikalpa rUpavALA. prAyaH zabda tIrthaMkarAdino parihAra kahyo. vikRtivikalarUpa kevuM ? kubja-vajaMghA, vaTabhA-uparanI kAyA vakra hoya, vAmana-kALane AzrIne hrasva dehavALA. badhI-baherA, kuTa-vikRta hAthavALA, paMgala-pAMgaLA, vikala-aparipUrNa gAtravALA, mUka-bolavAmAM asamartha. - * - jalamUkA-jaLamAM pravezela jevA, jeno 'buDabuDa' evo dhvani thAya che. manmanA-jemane bolatI veLA vANI skhalana pAme che. aMdhilaga-AMdhaLA ItyAdi - x - 4 - vyAdhi-kuSTha Adi, roga-jvarAdi, Adhi-manopIDA. A traNethI pIDita. zastra praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vadhya-zastra vaDe haNAya te. bAla-bAlIza, kulakSaNa-apalakSaNa vaDe vyApta dehavALA. durbala, kRza Adi. kusaMsthita-kusaMsthAnavALA. tethI ja kurUpa, kRpaNa-ka ke atyAgI. hIna-jAtyAdi guNathI hIna. nitya saukhya pavirjita. azubha-azubhAnubaMdhI duHkhanA bhAgI. narakathI nIkaLIne sAvazeSa karmavALA manuSyone AvA duHkha hoya. niSkarSa kahe che have jevuM phaLa Ape che, te kahe che - A pramANe ukta kramathI naska-tiryaMcakumAnuSatva kahyuM. tene pAmIne anaMta duHkhane te pApakArI prANavadhako pAme che. vizeSathI A prANavadhano phaLavipAka-manuSya bhavane AzrIne, manuSyanI apekSAe nakAdi gatine AthrIne kahe che. alpasukha-bhogasukhano leza mAtra pAme athavA avidhamAnasukha ane nakAdi duHkhanA kAraNathI bahu duHkha, mahAbhayarUpa, prabhUta ane duHkhethI mukta thaI zakAya tevA karmo pAme che. tathA dAruNa-raudra, karkaza kaThina, asAta-azAtA vedanIya karmodayarUpa lAkho varSathI kahevAya che. 138 - have A prANAtipAta lakSaNa Azrava pratipAdana para dvAra paMcaka pratibaddha paheluM adhyayana kema kahyuM te jijJAsA mATe kahe che - - 4 - 4 - AhaMsu-kahyuM, jJAta-kSatriya vizeSa, tenA kulanA naMdana-tenA vaMzanI samRddhi karanAra, vIvara evA prazastanAmavALA, temaNe prANavadhano phaLa vipAka kahyo. adhyayana arthane mahAvIre pratipAdita karyo chatAM, tenA phaLa vipAkane pharI kahe che - prANavadhanA ekAMtika azubha phaLapaNAnA atyaMta parihArane jaNAve che. have zAstrakAra prANavadhanA svarUpane prathama dvArane kahIne niSkarSa arthe pharI jaNAve che - A te prANavadha kahyo, je anaMtara svarUpa-paryAya-vidhAna-phaLa-kartRtathI jaNAvyuM. - 4 - caMDa-kopana, raudra rasanA pravartanathI raudra, kSudrajana AcastitvathI kSudra, anAryaloka-karaNIyatvathI anArya, dhRNAnA avidhamAnatvathI niNa e rIte nRzaMsa, mahAbhaya, bIhaNaka, trAsaka, anyAyya Adi zabdo jANavA. niravakAMkSa-bIjAnA prANanI apekSA rahita, niddharma-dharmathI dUra gayela, nizcipAsa-vadhya pratisneha rahita, niSkaruNa-dayA rahita, prakarSaka-pravartaka, vaimanasyadainya. mRSAvAdAdi apekSAe prathama adharmadvAra-Azrava dvAra puruM thayuM. vImi - tIrthaMkaranA upadezathI kahuM chuM. mArI buddhithI nahIM, A rIte sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne - x + kahyuM. muni dIparatnasAgare karela Azrava-adhyayana-1-no TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/9,10 AzravadvAra-adhyayana-2-mRSA cha -- x -- * -- x -- x -- x ---- 139 0 pahelA adhyayananI vyAkhyA karI, have bIjAno AraMbha kare che, teno saMbaMdha A che - pUrve svarUpa AdithI prANAtipAtane prathama AzravadvAra rUpe prarUpita karyu. have sUtrakramathI bIjA Azravane kahe che - * sUtra-9,10 : [] jaMbU ! bIjuM adharma dvAra "alIkavAna" te laghusatka ane laghu capaLa kahevAya che. te bhayaMkara, duHkhakara, ayazakara, vaikara, arati-rati-rAgadveSa-mana saMkaleza vitaraNa che, dhUrtatA ane avizvAsanIya vAnonI pracuratAvALuM che, nIrajana sevita, nRzaMza, aprItikAraka, sAdhujana dvArA gahaNIya, parapIDAkAraka, paramakRSNalezya sahita, durgatimAM nipAtane vadhAranAra, bhava-pubhavakara, ciraparicita, anugata, duta, aniSTa pariNAmI che. [10] tenA guNaniSpanna 30 nAma che. te A - lika, zaTha, anyAya, mAyAtRSA, asalka, phUDakapaTaavastuka, nirarthakapArthaka, vidveSa-garhaNIya, atRjuka, kakanA, vaMcanA, mithyApannA, sAti, ucchanna, uskUla, Artta, abhyAkhyAna, kiSi, valaya, gahana, manmana, nUma, nikRti, apatyaya, samaya, asatyasaMdhatva, vipakSa, apadhIka, upadhi-azuddha ane apalApa. -- sAvadha alIka vacanayoganA ullikhita trIsa nAmo sivAyanA anya paNa aneka nAmo che. * vivecana-9,10 : jaMbU e ziSya AmaMtraNavacana che. bIjuM AzravadvAra alIka vayana arthAt mRSAvAda. A paNa pAMca dvAra vaDe prarUpAya che. temAM yAjJa dvArA AzrIne alIkavacananuM svarUpa kahe che - laghu eTale guNagauravarahita, sva-jemAM AtmA vidhamAna che te, tenAthI paNa je laghu te laghu svaka, kAyA vaDe capaLa te laghucapaLa. te bhayaMkara Adi che. alika-zubha phaLanI apekSAthI niSphaLa. nikRti-vAMcanane pracchAdana mATe, sAIavizvAsanIya vacana, A badhAM vyApAranI pracuratAvALuM che. nIca-jAtyAdithI hIna loko vaDe sevAtu, nRzaMsa-krUra athavA zlAdhArahita. apratyayakAraka-vizvAsano nAza karanAra. bhava-saMsAra, punarbhava-janma levo, ciraparicita-anAdi saMsAra abhyasta, anugata-vicchedarahita pAchaLa janAra. - X - have je nAmo che te jaNAve che. alika-asatya, zaTha-mAyAvInA karmatvathI. anArya vacanatvathI anArya, mAyAkaSAya rUpamRSA-mAyAtRSA, asaMtaga-asad arthAbhidhAna rUpa, kUDapaTamavatyu-bIjAne ThagavA nyUna-adhika bhASaNa ane bhASAviparyayakaraNa, avidhamAna artha. traNe padonA karaMcita samAnapaNAthI eka gaNela che. nityayamavatthayanisyaMka ane apagata satyArtha, baMne samAnArthI che mATe eka gaNela che. viddesagarahaNijja-matsarathI niMde, atRjuka-vakra, kaka-pApa ke mAyA, tenuM karavuM. vaMcanA-ThagavAno hetu, micchApacchAkaDa-nyAya vAdI jUThuM samajIne pAchaLa karI praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda de che. sAti-avizvAsasya. ucchanna-sva doSa ane paguNane Avaraka, apaccha. uskUla-sanmArga ke nyAya nadInA kinArAthI pachADanAra athavA utkala-dharmakalAthI urdhva. Arta-pApathI pIDita jananuM vacana. abhyAkhyAna-bIjAnA avidhamAna doSone kahevA. 140 kilbiSa-pApano hetu. valaya-vakrapaNAthI goLa. gahana-je vacanathI satyanI samaja na paDe. manmana-aspaSTavayana. nUma-DhAMkavuM. nikRti-mAyAne chupAvanAra vacana, apratyaya-vizvAsano abhAva. asamaya-asamyak AcAra. asatyasaMdhatA-asatya pratijJAnuM kAraNa. vipakSa-satya ane sudRA virodhI. avahIya-niMditamatithI utpanna, pAThAMtarathI AjJA-jinAdezane atikramanAra. uvahiazuddha-mAyA vaDe azuddha-sAvadha. avalopa-vastunA sadbhAvane DhAMkanAra. kRti - A prakAre artha che. alIka-sAvadha vayana yoganA anaMtara kahela 30 nAma che. A prakAre aneka nAmo thAya che. - X - have je rIte asatya bole te kahe che - * sUtra-11 : A satya keTalAMka pApI, asaMyata, avirata, kapaTa kuTila kaTuka rAhula bhAvavALA, ku, lubdha, bhayotpAdaka, hAsyasthita, sAkSI, cora-guptacara, khaMDarakSaka, jugAramAM hArela, giravI rAkhanAra, kapaTathI koI vAtane vadhArIne kahenAra, kuliMgI, upadhikA, vaki, khoTA tola mApa karanAra, nakalI sikkothI AjIvikA karanAra, paDagAra, sonI, kArIgara, vaMcana para, dalAla, cAlukAra, nagararakSaka, maithunovI, khoTo pakSa lenAro, yugalakhora, uttamartha, karajadAra, pUrvakAlikavayaNadaccha, sAhasika, laghuvaka, satvA, gauravika, astaya sthApanAdhicittavALA, ucchaMda, anigraha, aniyata, svacchaMdapaNe game te bolanArA te loko avirata hotA nathI, satyavAdI hoya che. bIjA nAstikavAdI, vAmalokavAdI kahe che jIva nathI, A bhava ke parabhavamAM jato nathI, punya-pApano kaMIpaNa sparza thato nathI. sukRta-duSkRtanuM kaMI phaLa nathI. A zarIra paMcamahAbhUtika che. vAta yogayukta che, koI pAMca skaMdha kahe che, koI manane jIva mAne che. vAyune ja koI jIva kahe che. zarIra Adi-sanidhana che, A bhava ja eka bhava che. teno nAza thatAM sarvanAza thAya che. - - AvuM [AvuM] mRSAvAdIo kahe che. A kAraNathI dAna-vrata-auSadha-tapa-saMyama-bhrahAcarya-kalyANa AdinuM phaLa nathI. prANavadha ane asatyavacana nathI, corI karavI, paradArA sevana ke parigraha pApakarma karaNa paNa nathI. nAraka-tiryaMca-manuSyayoni nathI, devaloka nathI, siddhigamana nathI, mAtApitA nathI, puruSakAra pacANa nathI, kALa ke mRtyu nathI. arihaMta-kravartI-baladeva-vAsudeva nathI. koI RSi nathI ke dharma-adharmanuM thoDuM ke jhAjhu phaLa nathI. - - A pramANe jANIne Indriyone anukULa badhAM viSayomAM varto. koI kriyA ke akriyA nathI, A pramANe vAmalokavAdI -
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 141 142 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda nAstikavAdIo kahe che. A bIjuM kudarzana sadbhAvavAdIo-mUDho kahe che - A loka iMDAmAMthI pragaTa thayo che. A loka svayaM svayaMbhU nirmita che. A prakAre te miA bole che. koI kahe che. jagatu prajApati ke Izvare banAvela che. koI kahe che - sarva jaga vibhumaya che. koI mAne che ke AtmA akAraka che, sukRta-kRtano vedaka che. sarvathA saba Indriyo ja kAraNa che. AtmA nitya, niSkriya, nirguNa, nirlepa che, AvuM sadbhAvavAdI kahe che. koI koI Rhiddharasa-sAtA gAravathI lipta ke temAM anurakta banela ane kriyA karavAmAM ALasu ghaNAM vAdI dharma mImAMsA karatAM A prakAre mithyA prarUpaNa kare che - A lokamAM je sukRta ke dukRta dekhAya che, A badhuM caTaeNcchAthI, svabhAvathI ke daivatabhAvathI ja thAya che. ahIM evuM kaMI nathI je karAyela hoya, lakSaNa ane vidhAna karanAra niyati ja che. koI bIjI ghamaka rAjya viruddha abhyAkhyAna kare che. jemake - acokane cora kahe che. je udAsIna che, tene laDAIkhora kahe che, suzIlane duHzIla kahe che, A parIgAmI che ema kahI tene malina kare che. gurapanI sAthe anucita saMbaMdha rAkhe che che, tema kahe che. bIjI kahe che - A mitrapanI seve che. A dhamahIna che, vizvAsaghAtI che, pApakarmakArI - agamyagAmI-duSTAtmA-ghaNAM pApakarmo karanArA che, A pramANe te ISyajI kahe che. bhadrakanA guNo, kIrti, sneha, paralokanI paravA na karanAra asatyavAdamAM kuzaLa, bIjAnA doSo batAvavAmAM pasakata rahe che. vinA vicAya bolanArA te akSayaduHkhanA kAraNabhUta atyaMta & karmabaMdhanothI potAnA AtmAne bAMdhe che. bIjAnA dhanamAM Asakta teo nikSepane harI le che. bIjAnA dhanamAM grathita ane vRddha jUThI sAkSI Ape che, bIjAmAM na rahelA doSothI temane dUSita kare che. te asatyabhASI dhana-kanyA-bhUmi-gAya nimitte adhogatimAM laI janAra moTuM jUTha bole che. bIjuM paNa jAti-rapa-kula-zIla-viSayaka asatyabhASaNa kare che. misyA dhaDa racanAmAM kuzaLa, capaLa, vaizunyapUrNa, paramAne naSTa karanAra, savahIna, vidveSa-anarthakAka, pApakarmamULa ane durdazana yukata, dukRta, amuNiya, nirlajja, lokagahaNIya, vadha-baMdha-parikveza bahula, jarA-maraNa-duHkha-zokanuM kAraNa ane azuddha pariNAmonA kAraNe saMklezathI yukta hoya che. jeo mithyA abhipAyamAM saMniviSTa che, avidhamAnaguNanA udIraka, vidhamAnaguNanA nAzaka, hiMsA vaDe prANInA upaghAtika, asatya vacanamAM joDAyelA, evA sAvadha, akuzala, satparaSo dvArA marhita, Aghamajanaka vacana bole che. teo anya-pApathI anabhijJa, vaLI adhiraNAdi kriyAmAM pravartaka, ghaNAM prakAre potAnuM-paranuM anartha ane vinAza kare che. A pramANe mRSA bolanAra, ghAtakone ghaDA ane bhuMDa batAve che, lAgurikone sasalA, mRga, rohita batAve che. pakSIghAtakone tItara, bataka, kapijala ane kabUtara batAve che. macchImArane mAchalI, magara, kAcabA batAve che. dhIvarone zaMkha-aMka-koDI batAve che. zIvarone zaMkha-aMka koDI batAve che. madArIne ajagara, gonasa, maMDalI, dafkara, mukulI sApa dekhADe che, lubdhakone godho, seha, zallakI, giSmaTa batAve che. pAzikone gaja-vAnara kula batAve che. poSakone popaTa, mora, menA, kokilA, haMsa, sArasa pakSI batAve che. ArakSakone vadha, baMdha, yAtanA dekhADe che. * * * * corone dhana, dhAnya, gAya, baLada batAve che. jAsusone gAma, nagara, Akara pATaNAdi vastI batAve che. graMthibhedakone pAraghAtika, paMcadhAtika, batAve che. nagararakSakone corIno bheda kahe che. gopAlone lAMchana, nilachina, dhamaNa, duhaNa, poSaNa, vaNasa, damana, vAhanAdi dekhADe che. garIkone dhAtu, maNi, zila, pravAla, nonI khANa batAve che. mALIne puSpavidhi, phaLavidhi batAve che. vanacarone artha ane madhukozaka batAve che. maMtra, viSa, mUlakamane mAraNa-mohana-uccATanAdi mATe tathA abhiyoga maMtra, auSadhi prayoga, corI, parastrIgamanAdi ghaNAM kamakaraNa, chaLathI zatrusenAne naSTa karavI, vanadahana, taLAvabhedana, grAmaghAta, buddhinA viSaya-vinAza, bhayamaraNa-kaleza-dveSajanaka, ati saMkSipta bhAva hovAthI malina, jIvanA ghAtaupaghAta vacana, yathArtha hovA chatAM hiMsaka hovAthI asatya evA vacana, te mRSAvAdI bole che. bIjAne saMtApavAmAM pravRtta, avicArapUrvaka bolanArA, koI pUche ke na pUche, to paNa sahasA upadeza Ape che ke uMTa, baLada, gavayane damo. vayapAd ghoDA, hAthI, bakarI, muraghAne kharIdo-kharIdAno, veco, pakAvo, svajanone Apo, peyanuM pAna karo. dAsI-dasa-bhUtaka, bhAgIdara, ziSya, pepyajana, karmakTa, kiMkara A badhAM tathA svajana-parijana kema nakAmAM beThA che, bharaNa-poSaNa yogya che, kAma kare. A saghana vana, khetara, khilabhUmi, vallara, ugelA ghAsa-tusa; A badhAMne bALI nAMkho, kApI nAMkho, ukheDI che. yaMtra, bhAMDa, upaddhi mATe tathA vividha prayojanathI vRkSo kapAvo, zeraDI talane pIlAvo, mArA ghara mATe cheTo pakAvo khetara kheDo ke kheDAvo, jaldI gAma-akara-nagara-kheDa-kaKTa vasAvo. aTavI pradezamAM vipula sImAvALA gAma vasAvo. yupa-phaLa-kaMda-mUla je kAlarApta hoya tene grahaNa karo, parijano mATe saMcaya karo. zAlI-vIhI-javane kApo, masaLo, sApha karo, jaldI koThAramAM nAMkho. nAnA-madhyama-moTA naukAdaLane naSTa karo, tenA prayANa kare, yuddhabhUmimAM jAya, ghora yuddha kare, gADI-naukA-vAhana calAvo, upanayana-colaka-vivAha-yajJa e badhuM amuka divasa-karaNa-muha-nakSatra-tithimAM karo. Aje nAna thAo, pramodapUrvaka vipula mAtrAmAM khAdha-peya sahita kautuka, virahAvaka-zAMtikarma karo.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 143 144 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda surya-caMdra grahaNa ane uparAga viramomAM svajana, parijana, nijakanA jIvitanI parirakSArthe pratizISakanI bheTa caDAvo. vividha auSadhi, madha, mAMsa, miSTAnna, aa, pAna, mALA, lepana, ubaTana, dIpa, dhUpa, puSpa ane phaLathI paripUrNa vidhithI pazunA mastakanI bali Apo. vividha hiMsA vaDe utpAta, prakRtivikAra, duHsvapna, apazukana, kura grahaprakopa, amaMgala sUcaka aMga phUraNAdinA phaLane nAza karavA prAyazcita karo, vRttioda karo, koIne dAna na Apo, te maryo te sAruM thayuM.. tene kApI nAMkhyo te sAruM thayuM tenA TukaDe TukaDA karyA te sAruM thayuM. Avo upadeza kare che. mana-vacana-kAyAthI mithyA AcaraNa karanArA anArya, akuzala, alika, atikadhamarata, Alika kathAmAM ramaNa karatA, bahu prakAre asatya sevIne saMtuSTa thAya che. * vivecana-11 - asatya bolanArA keTalAMka, badhA nahIM, kemake susAdhu asatya vacanathI nivRta hoya che. pApA-pApAtmana, asaMyata-asaMyamI, avirata-anivRta, kapaTa hetuthI vaka ane kaTu-dAruNa vipAkI, caTula-vividha vastumAM kSaNe-kSaNe AkAMkSAdi pravRtimAM citavALA. bIjAne bhaya utpanna karanAra athavA bhayathI, hAsyArthI ke hAsyane mATe, sakikha-sAkSI, khaMDa-rakSaka- jakAta ugharAvanAra, jiyajUIkArA-jitelA ane jugArI. gRhItane grahaNa karanAra. kakaguruka-mAyA karanArA, kuliMgI-kutIrthika. aupadhikAmAyAcArI, vaNiko-kevA ? khoya tola-mApa karIne jIvanAra. : - * * paTakAraka-vaNakara, kalAda-sonI, kATukIyA. ukata badhAM satya bolanArA kevA che ? ThagavAmAM rad, cArika-jAsusa, cAkara-bhATa, nagaragRtika-koTavALa, paricA-mayunAsakta, kAmuka, duSTavAdI-asatya pakSagrAhI, sUcaka-pizuna, aNabalaRNa grahaNa karavAmAM baLavALA. - X - X - pUrvakAlika vacana bolavAmAM dakSa athavA pUrvakAlika arthonA vacanamAM adakSa-niratizaya nirAgamA, sahasA-vicAryA vinA bolanAra, laghusvakA-potAnAthI laghu, asatya-sarjanone ahitakArI, gauravikAbaddhayAdi traNa gauravathI vicaratA, je asatya arthone sthApavAmAM cittavALA te sthApanAdhiyitA uccachaMda-potAnA vize mahAna AtmotkarSa abhipAyavALA. anigrahasvara, aniyata-niyama rahita. - - : - anijaka-avidhamAna ravajana. chaMda-svAbhiprAyaNI, muktavAca-potAnI abhiprAyathI bolanAra, mutavAdI-siddhavAdI. koNa ? asatyathI avirata. aparaukata sivAyanA nAstikavAdI, vAmaloka vAdI kahe che. zuM ? jagata zUnya che. kemake AtmAdino abhAva che. tethI ja kahe che - pramANanA abhAve jIva nathI. te pratyakSa grAhya nathI, anumAna grAhya nathI, kemake pratyakSa ane anumAnanI pravRtti nathI. Agama paraspara viraddha hovAthI apramANa che. asava hovAthI teo manuSyalokamAM ke devAdilokamAM jatA nathI. koI zubhAzubhakarma bAMdhatuM nathI. punya-pApa karmonuM koI phaLa nathI. kemake jIva asatya hovAthI, te paNa asava che. tathA paMcamahAbhautika zarIra che, tema paNa kahe che. vAta-coga yukta-sarva kriyAmAM prANa vAyu vaDe pravarte che. temAM pAMca mahAbhUta be-te lokavyApaka hovAthI mahAna che, bhUta-sabhuta vastu. pRthvI-kaThinarUpa, pANI-dravarUpa, agni-uNarUpa, vAyucalanarUpaAkAza-polANarUpa. A pAMcathI yukta ja zarIra che, zarIvartI bIjo koI jIva nathI. pAMcabhUta ja che. temanuM pratyakSa pramANa che, te sivAyanA sarvathA aApatIyamAna che. bhUtomAMthI ja caitanya maLe che, bhUtomAM ja kAyAkAre pariName che. jema madhAMgamAM madazakti hoya che. bhUta sivAya koI caitanya nathI. jema mATInuM kArya ghaDo che. tema bhUtomAMthI ja caitanyanI abhivyakti che, jema jaLamAM parapoTA thAya che. asatyavAdInA mate AtmA Avo che. jei khoTuM che- x -]. koI paMcaDaMdha kahe che - rU5, vedanA, vijJAna, saMjJA, saMskAra nAme koI - buddho kahe che. temAM rU5rkaMdha-pRthvI dhAtu Adi rUpAdi vedanA skaMdha-sukha, du:kha, sukhadu:kha evo trividha vedanA svabhAva che. vijJAna skaMdha-rUpAdi vijJAnarUpa. saMjJAskaMdhasaMjJA nimitta ugrAhaNAtmaka pratyaya. saMskAra skaMdha-punya apunyAdi dharma samudAya. AnAthI vyatirita koI AtmA nAme padArtha pratyakSa dekhAto nathI. manajIviko kahe che - mAtra pAMca ja skaMdha nathI, mana-rUpAdi jJAna lakSaNonA upAdAna kAraNabhUta, jene AzrIne bauddho vaDe paralokane svIkAryo che. jemanA mate mana e ja jIva che te manojIvikA. A temanuM asatyavAdipaNuM che, kemake jIvane mana mAgarUpa sarvathA ananugAmI che, kemake paraloka asiddha che. ItyAdi - X - X - vAyujIviko Ama kahe che - vAta arthAt ucchavAsAdi lakSaNa jIva che tema koI kahe che. sabhAva ane abhAvamAM jIvana-maraNa vyapadezAya che, te sivAya koI pazloka janAra AtmA nathI. temanI alikavAditA e che ke vAyu jaDa hovAthI caitanyarUpano jIvavano yoga che. tathA zarIra utpannavathI sAdi ane kSayadarzanathI sAMta che. A bhava ja - pratyakSa janmathI eka bhava-eka janma che, anya paraloka nathI. zarIrano vividha prakAre prakRSTa nAza e sarvanAza che. AtmAne koI zubhA-zubharUpa kamI hotA nathI. ukta prakAre ja bole che - koNa ? mRSAvAdIo. jAtismaraNAdithI temanI mRSAvAditA che. bIjA zuM kahe che ? zarIra sAdi hovAthI dAna, vrata, pauSadha-niyama parvopavAsa, tapa-anazanAdi, saMyama-cha kAya rakSA, Adi je jJAna-zraddhAdinA pUrve kalyANahetupaNe che, tenuM karmakSaya, sugati gamanAdi kuLa nathI. prANavadha, alIkavacanane azubha phaLa sAdhana rUpe na jANavA. corIkaraNa ane paradAsa sevananuM paNa azubha phaLa nathI. parigraha, te paNa pAtaka kriyAsevana paNa nathI. krodha-mAnAdi sevanarUpa nakAdi jagatanI vicitratA svabhAvathI ja che, karmabhanita nathI. jema kaMTakanI tINatA Adi svabhAvathI che. teo mRSAvAdI che, kemake svabhAva ja jIvAdi arthAntarabhUta che ItyAdi tathA-nairayika, tiryaya, manuSyonI yoni puca-pApakarmanA phaLarUpa nathI.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 puNyakarmaphaLa rUpa devaloka nathI, siddhigamana nathI, mAtA-pitA nathI. kemake mAtApitRtvanA utpatti mAtra nibaMdhanatva che. - 4 - kyAMyathI kaMI paNa utpanna thAya che. jema acetana maLa-mUtramAMthI sacetana mAMkaDAdi upaje che. Adi tethI janma-janaka bhAvamAtra artha che, mAtA-pitAdi nahIM - 4 - temanI mRSAvAditA e che ke - A vastu aMtara chatAM janakatva samAna che, to paNa te jIvone mAtA-pitAnuM atyaMta hitapaNuM che, je prasiddha che. - X - X - X - X - dharmasAdhanapaNe pratyAkhyAna paNa nathI. kemake dharmano ja abhAva che. te vAdInI asatyatA e che ke sarvajJavayana prAmANyathI che ja. tathA kAlamRtyu nathI, kemake kAla ja nathI. jema vanaspati kusuma Adi kAlalakSaNa kahe che, te tenuM ja svarUpa mAnavuM. A paNa asatya che. - 4 - 4 - tathA mRtyu-paraloka prayANa lakSaNa, te paNa nathI. jIvanA abhAve paralokagamanano abhAva che. athavA kAlakramathI AyukarmanI nirjarA te mRtyu che. tenA abhAve Ayuno ja abhAva che. tathA arihaMtAdi nathI. kemake pramANano viSaya nathI. koI gautamAdi muni-RSi nathI, vartamAnakALe sarva virati Adi anuSThAna asat che. hoya to paNa niSphaLa che. ahIM vAdInI asatyatA e che ke - ziSyAdi pravAhathI arihaMtAdi anumeya che. RSitvano paNa sarvajJa vacana prAmANyathI sarvathA sadbhAva che. - 4 - dharma-adharma phaLa paNa thoDuM ke vadhu nathI, kemake dharma-adharma adRSTa che, sukRtAdi nathI ema kahyuM, te sAmAnya jIvanI apekSAe che. je dharmadharma kahyuM te dRzya apekSAo che, tethI punaruktatA nathI. - 4 - je prakAre Indriyone ati anukULa hoya te rIte te sarve viSayomAM vartavuM, koI kriyA-aniMdha kriyA ke akriyA-pApakriyA ke moja pApa sivAyanI kriyA paramArthathI nathI. kahe che ke - "khAo, pIo, - 4 - karo ItyAdi - 4 - A bIjuM paNa nAstikadarzana apekSAe kudarzana-sadbhAva vAdIo kahe che. mUDha-vyAmohavALA. temanI kudarzanatA kahe che - 4 - vAdIe kahela pramANa e pramANAbhAsa jANavo. te darzana kevuM che ? te batAve che - saMbhUta-utpanna thayo che. aMDaka-jaMtu yoni vizeSa, loka-pRthvI, jala, agni, vAyu, vana, nakAdirUpa. svayaMbhU-brahmA, svayaM-pote. nirmita-cela che. A aMDamAMthI janmela bhuvanavAdIno mata Ama kahe che - (sAta gALAno sAra A che- pUrve A jagat paMcamahAbhUta varjita hatuM navA pANImAM IMDu hatuM. dIrghakALe te iMDu phuTyuM. tenA be bhAga thayA. temAMthI su-asura-nAraka-manuSya-catuSpadAdi sarva jagat utpanna thayuM tema brahmapurANa zAstramAM kahyuM che. svayaMbhUnirmita jagAdI kahe che A jagat aMdhakAramaya, prajJAta hatuM. temAM aciMtyAtmA vibhu tapa karatA hatA. temanI nAbhimAMthI kamaLa nIkaLyuM, te taruNa ravimaMDala samAna ane suvarNa karNikAmaya hatuM. te kamaLamAM bhagavAn daMDa ane yajJopavIta yukta hatA. temAM brahmA utpanna thayA, teNe jagat mAtAnuM sarjana karyu. devonI mAtA aditi ane manuSya tathA asuronI mAtA diti hatI. pakSInI mAtA vinA, sarIsRponI karyuM, nAganI mAtA sulasA, catuSpadonI 15/10 - 145 146 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda surabhi, sarva bIjonI mAtA IlA hatI. A badhuM asatya ane bhrAMta jJAnAdi vaDe karAyela prarUpaNA che. vaLI koI kahe che - prajApati ke mahezvare AnuM nirmANa karyu che ItyAdi [A mato ane tenA khaMDananuM nirUpaNa vRttikAzrIe karela che, AvuM ja khaMDamaMDana sUyagaDAMgamAM paNa che. ame amArA kAryakSetramAM svIkArela nAM hovAthI, teno anuvAda choDI dIdhela che. [A rIte koI jago iMDAmAMthI utpanna mAne che, koI mAne che brahmAnuM sarjana che, koI mahezvaranuM, koI viSNunuM sarjana mAne che A badhAM mithyAdarzano che, vaLI advaitavAdIo evuM asatya bole che ke AtmA eka ja che. eka ja bhUtAtmA pratyeka bhUtamAM vyavasthita che. - x - tenI kudarzanatA e che ke - sakala lokamAM dekhAtA bheda vyavahArono viccheda thAya che. A rIte badhAM matanI kudarzanatA jaNAvI che.] A badhAMnI asadbhutatA e che ke A pratyekamAM jinamata prati kruSTatvathI kahela che. tethI kahe che ke - kALa, svabhAva, niyati, pUrvakarma ane puruSArtha te pratyeka ekalA hoya to mithyAtva ane sAthe hoya to samyakatva che. [TuMkamAM A sUtramAM jaganI utpatti saMbaMdhI mRSAvAda che.] keTalAMka nAstiko kahe che - RddhirasasAta gauravaparA-Rddhi AdimAM gauravaAdara, tenA vaDe pradhAna. vava - ghaNAM, karaNa ane caraNa ALasavALA arthAt caraNadharma prati anudhata, potAnA ane bIjAnA cittanA AzvAsana nimitte. dharmavicAraNAthI tevI prarUpaNA kare che. morsa - mRSA. pAramArthika dharma paNa svabuddhithI durvilasitAthI adharmane sthApe che. A saMsAra mocakAdi nidarzana che. vaLI bIjA koI adharma svIkArIne rAjaduSTa-nRpaviruddha, abhyAkhyAna-bIjAnI sAme dUSaNa vacana kahe che. alIka-asatya, abhyAkhyAnane ja darzAvatA kahe che - 'cora' ema kahe che. kone? corI na karanArane tathA DAmaki-vigrahakArI. e pramANe - caurAdi prayojana vinA, kevA prakAranA puruSa prati kahe che - udAsIna arthAt DAmarAdi kAraNe tathA duHzIla e hetuthI pastrIgamana kare che, evA abhyAkhyAnathI malIna kare che. kone? zIlakalita-suzIlapaNe paradArAvitane tathA gurupatnI sevI kahe che. - bIjA-keTalAMka mRSAvAdI niSpayojana kahe che - upanA-vidhvaMsa karo, zuM ? tenI vRtti ane kIrti Adine tathA te mitrapatnIne seve che. mAtra eTaluM ja nahIM, paNa A dharma vagarano che, vizvAsaghAtI che. pApakarmakArI che, akarmakArI-svabhUmikA anucita karmakArI che, agamyagAmI-bahena Adi sAthe A durAtmA-duSTAtmA sahavAsa kare che. te IrSyALu kahe che - A ghaNAM pAtakathI yukta che. bhadraka-nirdoSa, vinayAdi guNa yukta puruSane te asatyavAdI ema kahe che. te bhadraka kevA che ? te kahe che - guNa-upakAra, kIrti-prasiddhi, sneha-prIti, paraloka-janmAMtara e badhAmAM niSpipAsA-nivakAMkSa je che te. ukta krame A alIkavacanadakSa, paradoSa utpAdanamAM Asakta, potAne karmabaMdhanathI veSTita kare che. akSitikabIja-akSaya duHkha hetu, zatru-anarthakArIpaNAthI. asamIkSitapralApI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 aparyAlocita anarthakavAdI, nikSepathApaNa oLave. bIjAnA artha-dravyamAM grathitavRddhaatyaMtagRddhivALA, tathA abhiyurjata-parama asat duSaNothI joDe che. lobhIo khoTI sAkSI Ape che. asatya-jIvone ahita karanAra. arthAlika-dravyane mATe asatya bole che. kanyAlIkakumArI viSayaka asatya. bhUmi ane gAya saMbaMdhI asatya. gurubAdara, potAnI jIbha chedavA Adi anarthane karanAra ane bIjAne gADha upatApa Adi hetune kahe che. ahIM kanyAdi padathI dvipada-apada-catuSpada jAti upalakSaNa arthapaNe saMgRhIta thayela jANavA. kaI rIte te kahe che - 147 adharagatigamana-adhogatigamana kAraNa. kahela sivAya jAti, rUpa, kula, zIlane kAraNe asatya bole che. te mAyA vaDe niguNa ke nipuNa che. temAM jAtikulamAtApitApakSa, te hetuthI prAyaH alIka saMbhave che. kemake jAtyAdi doSathI keTalAMka asatyavAdIo bole che. rUpa-AkRti, zIla-svabhAva, te nimittethI thAya che. prazaMsA ke niMdA viSayatvathI jAtyAdinI alIka pratyayatA kahevI. - - teo kevA che ? capala-manathI cApalyAdiyukta. pizuna-bIjAnA doSane ughADavArUpa, paramArathabhedaka-mokSa pratighAtaka, asaMgata-asalka, avidhamAna artha athavA satvahIna. vidveSyaapriya, anarthakAraka-puruSArtha upaghAtaka, pApakarmamULa-kliSTa jJAnAvaraNAdi bIja. duSTa-asamyak, dRSTa-darzana, duSTa zruta-zravaNa jemAM che te duHzruta. jemAM muNita-jJAna nathI te amuNita. nirlajja-lajjArahita. loka gahaNIya-prasiddha che. vadha-lAkaDIthI mAravuM, baMdha-saMyamita karavuM, parikleza-upatApa. te bahula-pracura che jemAM te. asatyavAdIo AvA thAya che. teo azuddha pariNAmathI saMkliSTasaMkalezavALA. tema kahe che. koNa ? je asatya abhiprAya, temAM niviSTa ane asat guNanA udIraka, sadguNanA nAzaka arthAt teno apalApa karanArA. teo hiMsA vaDe jemAM jIvano upaghAta thAya tevA vacano kahe che. alIka saMprayukto, kevA vacana kahe che ? sAvadha-hiMtarmayukta, akuzala-jIvone akuzalakArI hovAthI ke akuzala manuSya dvArA prayukta hovAthI. tethI ja sAdhu dvArA gahaNIya ane adharmajanaka kahyA. kevA prakAnA? anadhigatapuNyapApA-punya pApakarmanA hetu thakI ajANa. te jANatA hoya to asatyavacanamAM pravRtti na saMbhave. vaLI ajJAna pachInA kALamAM adhikaraNaviSayA je kriyA-pravRtti, tenA pravartaka. te adhikaraNa kriyA be bhede che - nirvartanAdhikaraNa, saMyojanAdhikaraNa. temAM pahelI khaDgAdi ane muSTi AdinA nirvartanarUpa che. bIjI tenI ja siddhinA saMyojanarUpa che athavA durgatimAM prANIne jenA vaDe prANIne laI javAya te badhI adhikaraNakriyA. kemake te bahuvidha anarthahetupaNe che. apamar - potAnuM ane bIjAnuM upamardana kare che. - - e pramANe abuddhika bolato vAgukione sasalAdi batAve che. zazAdi-aTavIsaMbaMdhI catuSpada vizeSa che. vAgurA-mRgabaMdhana jemAM che te. titara, vartaka Adi pakSI vizeSa che. zyana Adi vaDe zIkAra kare che te zAkunika. mAchalA-magara Adi jalacara vizeSa. - 4 - * saMkhaMka-zaMkha, aMka-rUDhithI jANavuM, kSullaka-koDIno jIva. magara-jalavihArIpaNAthI dhIvaro tene batAve praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. pAThAMtarathI magmiNAM-tenI gaveSaNA kare che. ajagara Adi uraparisarpa che. temAM darvIkara-pheNavALo sarpa, mukulI-pheNa vagarano sarpa. vyAla-bhujaMga. - 4 - 4 - x + lubdhako godhA, sehA Adine batAve che. A godhA Adi te bhujaparisarpa vizeSa che. zaraTaka-kAkIDo. pAza dvArA pakaDanArA gajakula ane vAnaskulane batAve che. temAM kula-kuTuMba, suya. pAza-baMdhana vizeSa vaDe care te pAzika. zuka-popaTa, barhiNa-macUra, madanazAlA-menA, kokilA-parabhRta, haMsa-prasiddha che. temanA kula-vRMda. poSako-pakSIne poSanAra, 148 tathA vadha-tADana, baMdha-bAMdhavA, yAtanA-kadarzanA. - - golmika-guptipAlaka, gopAla. dhana-dhAnya-gAyone corone batAve che. (temAM) gAva-baLada, elaka-gheTA tathA gAma, nagara, pATaNane batAve che. (temAM) nakara-kara rahita, patana be bhede che - jalapatana ane sthaLa patana. jemAM jaLa paNa vaDe bhAMDa-vAsaNa Ave che. - 4 - cArika-praNidhi puruSone. mArganI pAra-paryanta, mArganA ghAtika-jaIne haNanAra te pAraghAtika. paMcaghAtika-temAM pathi-mArgamAM arthAt adbhupayamAM haNanAra. graMthibhedacora vizeSa. caurika-coraNa. nagaraguptika-nagara rakSako. lAMchana-karNa Adine aMkana Adi karavuM. niAMchana-khasI karavI. dhamaNadhamavuM, bheMsa Adine vAyu puravo. dohana-dohavuM. poSaNa-java Adi khavaDAvI puSTa karavA. vaMcana-vAchaDAne bIjI gAya pAse mUkI ThagavI. dumaNa-pIDA ApavI. vAhanagADA AdimAM joDavA, AvA anuSThAno kare. dhAtu-gairika dhAtu athavA loDhuM Adi, maNi-caMdra kAMtAdi, zilA-dRSada, pravAlavidrumAdi, ratna-katanAdi, tenI Akara-khANa. tene batAve che. AkaNi-khANIyA, puSpa Adi prasiddha che. mAtra vidhi eTale prakAra. artha-mUlyavALuM, madhukozaka-kSaudra utpatti sthAno. vanacara-bhIla Adi. yaMtra-uccATana Adi arthAkSara lekhanaprakAra, athavA jalasaMgrAma Adi yaMtro. viSa-sthAvara jaMgama bheda, hAlAhala. mUlakarma-mUla Adi prayoga vaDe garbhapAtana Adi. AhevaNa-AkSepa, nagara kSobha Adi karavo, pAThAMtarathI AhivvaNa-ahitatva, zatrubhAva. aviMdhaNa-maMtrAdi vaDe dhanane kheMcavuM te. Abhiyogya-vazIkaraNa Adi, te dravyathI - dravya saMyoga janita ane bhAvathI-vidhAmaMtrAdi janita ke balAtkAra. maMtra, auSadhi prayogathI vividha hetuthI tenI pravRtti karavI. corI ane paradArAgamananA ghaNAM pApanuM karavuM te. avacchaMda-chaLathI bIjAnA sainyanuM mardana karavuM, grAmaghAtika-gAmane naSTa karanAra. vana, taLAva Adi sukavavA. buddhinA viSayano vinAza tathA vazIkaraNa AdinA bhayamaraNa-phleza-dveSanI janaka che. bhAva-adhyavasAya, ghaNAM saMkliSTa, malina-kaluSa. bhUta-prANino ghAta-hanana, upaghAta-paraMpara AghAta. te jemAM vidhamAna che te bhUtaghAtopaghAtaka. ukta badhuM dravyathI satya hovA chatAM te hiMsaka vacano che. pRSTa ke apRSTa pratIta che. parataptivyAvRttA-bIjAne pIDA karavAmAM pravRtta. asamIkSitabhASI-vicAryA vinA bolanAra, upadisaMti-zikSA Ape che. sahasA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 akasmAta.. uSTra-uMTa. goNa-gAya, gavaya-ATavya pazu vizeSa. damyatAM-damo, pariNatavayasa-saMpanna avasthA vizeSa, taruNa, kukakuTa-maraghA, krImaMta-mUlya vaDe lenAra, kApayata tene vecanAra. piyaha-madirAdi pIvaDAvavI. vAcanAMtarathI khAya, pIe ane Ape. 149 dAsI-ceTikA, dAsa-ceTaka, bhRtaka-bhojana ApIne poSela, bhAillaga-bhAgIyA, cotho bhAga lenAra. prepyajana-prayojanathI mokalAya te. karmaka-niyatakAla mATe AjJA pALanAra, kiMkara-AjJApurI thatAM pharI prazna karanAra. A svajana-parijana kema beThA che ? AmanuM vetana cUkavI do, tethI tamAruM kArya kare. - 4 - gahana-saghana, vanavanakhaMDa, kSetra-dhAnya vapana bhUmi, khilabhUmi-haLa vaDe na kheDAyela bhUmi. vallarakSetravizeSa. tene utRNa-urdhva gata tRNa, ghana-atyartha, saMkaTa-saMkIrNa tene bALI do. pAThAMtarathI gahanavanane chaMdo. akhila bhUmi AdinA tRNane bALI nAMkho. te vRkSone bhedo, chedo. yaMtra-tala pIDana yaMtra. bhAMDa-bhAjana, kuMDAdi. bhaMDI-gaMtrI. upadhi-upakaraNanA hetuthI, vividha prayojanathI vRkSo kapAvo. dhana mATe zeraDI kapAvo. tala pIlAvo ghara mATe iMTo pakAvo. - X + X - laghu-jaldI. nagara-avidhamAna kara, karbaTa-kunagara. kyAM? aTavI dezamAM. " x - kAlapata-avasara prApta. - 4 - aA-laghu, mahAMta-tenI apekSAe madhyama, utkRSTauttama. potasArthA-naukAdala ke naukA vyApArIo. senA-sainya, niryAtu-nIkaLyA. Damarayuddha sthAna, gho-raudra, vartA-prayANa kare. saMgrAma-raNa. pravahantu-pravartyA. - 4 - upanayana-bALakone kalAgrahaNa. colaga-muMDana saMskAra. vivAha-prANigrahaNa, yajJa-yAga. karaNa-bava Adi, muhUrta-raudra Adi trIza, nakSatra-puSyAdi, tithi-naMdA AdimAMthI koI, magha - AjanA divase, svapana-saubhAgyaputrAdi arthe vadhu AdinuM snAna. muditapramodavALA. bahu khAdhapeyakalita-ghaNAM mAMsa-madha Adi yukta. kautuka-rakSAdi. vilhAvaNakavividha maMtramUla Adi vaDe. saMskArela jaLathI. - 4 - caMdra, sUryanuM rAhu vaDe grahaNa te zaziravigrahoparAga, duHsvapna-azivAdimAM. zA mATe? svajana, parjina ane nijakanA jIvita ane parikSaNArthe. pratIzIrSaka-loTa AdinuM banela mastaka, potAnA mastakanI rakSArthe caMDikAdidevIne Ape tathA pazu AdinA mastakanI bali devatAne caDAve. vividha auSadhi, madha, mAMsa, bhakSya, anna, pAna, mALA, anulepanAdi, baLato evo dIpa ane sugaMdhI dhupanuM aMgAropaNa. puSpa ane phaLa vaDe samRddha je mastakanI balidevI. prAyazcitta-pratividhAna kare. konA vaDe ? - hiMsA vaDe. bahuvidha-anekavidha zA mATe ? viparita utpAta-azubhasUcaka prakRtivikAra, duHsvapna ane pApazukana. asaumyagrahacarita-krUragrahacAra ane amaMgala je nimitta-aMgasphUraNAdi. A badhAMnA pratighAtahetu-upahAMna nimitte tathA vRtticcheda karo. koIne dAna na Apazo. te marAyo te sAruM thayuM ItyAdi - 4 - A rIte vividha prakAre-traNa prakAre asatya Acare che. dravyathI asatya na hovA chatAM paNa jIvanA upaghAtanA hetupaNAthI bhAvathI asatya ja che. mana-vacanakAcA vaDe tenuM kaividhya che. praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda A rIte je rIte alika karAya ane jeo alika kare che, A be dvAra mizra parasparathI kahyA. have jeo tene kare che, tene bhedathI kahe che. akuzala-vaktavya avaktavya vibhAgamAM anipuNa. anArya-pApakarmathI dUra na janArA. aliyANa-alIkA, AjJA-jemAM Agama che te. tethI ja alIkadharmamAM nita. alIkA kathAmAM ramaNa karatA. vividha prakAthI asatya sevIne saMtoSa anubhave che. have asatyano phaLavipAka pratipAdana karatA kahe che - * sUtra-12 : ukta asatyabhASaNanA phaLavipAkathI ajANa loko naraka ane tiryaMcayoninI vRddhi kare che. jyAM mahAbhayaMkara, avizrAma, bahu duHkhothI paripUrNa ane dIrghakAlika vedanA bhogavavI paDe che. te asatya sAthe sArI rIte joDAyelA bhayaMkara ane durgatine prApta karAvanArA aMdhakAra rUpa punarbhavamAM bhaTake che. te paNa duHkhe karI aMta pAme tevA, durgata, duraMta, parataMtra, artha ane bhogathI rahita, sukharahita rahe che. temAM phATela cAmaDI, bIbhatsa ane vivarNa dekhAva, kaThora sparza, rativihina, malIna ane sArahIna zarIra vALA, zobhAkAMtithI rahita, aspaSTa viphalavANIyukta, saMskAra-satkAra rahita, durgaMdhayukta, cetanArahita, abhAgI, kAMta, aniSTa svaravALA, hIna-bhinna avAjavALA, vihisya, jDabadhira-aMdha, mammaNa, amanojJa-vikRta IndriyavALA, nIca, nIrAjanovI, loka vaDe gahaNIya, nRtya, asazalokonA preSya, durmedhA, lokaveda-adhyAtmazAstrazruti varjita, dharmabuddhihIna thAya che. 150 te asatyarUpI agnithI baLatA, azAMta, apamAna, pITha pAchaLa niMdAtA, AkSepa-cADI-paraspara phUTa Adi sthiti prApta, gurujana-baMdhu-svajana-mitrajananA tIkSNa vacanothI anAdara prApta hoya che. manorama, hRdaya-manane saMtApadAyI, jIvanaparyaMta duruvaMra abhyAkhyAna prApta, aniSTa-tIkSNa-kaThora-marmavedhI vacanothI tarjanA, bhanA, dhikkArathI dInamukha ane khinna cittavALA hoya che. kharAba bhojana-vastra-vasatImAM kaleza pAmatA sukha-zAMti vagaranA, atyaMta-vipula-seMkaDo duHkhonI agnimAM baLe che. A asatya vacanano Aloka-paraloka saMbaMdhI phalavipAka che temAM asukha, bahuduHkha, mahAbhaya, pragADha kamaraja-baMdhanuM kAraNa che. te dAruNa, karkaza, azAtArUpa che. hajAro varSa temAMthI chuTAya che. tene bhogavyA vinA mukti maLatI nathI. A pramANe jJAtakulanaMdana, mahAtmA, jina vIravara nAma dheya asatya vacanano phaLavipAka kahe che. A bIjuM mRSAvAda nAme adharmadvAra che. halakA ane saMcaLa loko teno prayoga kare che. te bhayaMkara, duHkhakara, ayazakara, vaiskara, arati-rati-rAga-dveSamanasaMkaleza utpanna karanAra che. jUTha-mAyA-sAtiyoganI bahulatAyukta, nIyajana sevita, nRzaMza, avizvAsakAraka, parama sAdhujanathI gahaNIya, para pIDAkAraka,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12 151 prajJavyAkaraNAMgasutra-saTIka anuvAda paramakRSNalesyA sahita, durgativinipAta varuddhana, punarbhavakAraka, ciraparicita, cirAnuga, duHkhamaya hoya che. * vivecana-1ra : tanna * je bIja AzrayapaNe kahevAya che, te alIkanA karmano udaya kahe che. tenAthI ajJAna, vadhAre che. (zuM?) avizrAma vedanA, dIrdhakALanA bahu du:kha saMkaTa, (yAM?) taska-tici yonimAM utpAda, te alIkacI utpana karma vaDe- avirahita, AliMgita bhava aMdhakAramAM bhame che. je bhayaMkara ane durgati vasatine Ape che - i A jIvalokamAM, durgatA-du:khamAM rahela, duraMtA-muzkelIe aMta thanArA, pasvasa-asvataMtra, abhioga parivarjita-dravya ane bhogathI rahita, suhita-sukhI ke suhada vagaranA, sphaTita chavI-vikRta ke phATelI vacA, bIbhatsa-vikRta rUpavALA, vivarmA-virUpaNa. kharapraruSA-ati karkaza sparzavALA, vikatA-tine jarApaNa na pAmatA, yAma-anuvala chAyA, zuSira-asAra kAyAvALA, nichAyA-zobhA rahita, lalA-avyakata, vilA-phaLane na sAdhanArI vANI. asakkayamasakkaya-saMskAra, satkAra vinAnA athavA atyaMta asaMskRta tethI ja gaMdhA-cAmanorAmevALA, acetanA-viziSTa zaitAnA abhAvavALa, duga-ani, akAMta-akamanIya, kAgaLA jevA svaravALA, hIna-husva, bhi-phATelo avAja, jaDamukha, aMghane badale bIjA pAThamAM muMgA kahyA che. mamana-avyakata vAyAvALA, karaNaIndriyo ke kayo. amRtAni * na karela ke vipapaNe karela, nIya-jAtyAdi vaDe, nIyajanathI savita. mRtya-bharaNa yogya, nokara, sardezajana-AsamAna AcaraNavALA loka, heya-dveSasthAna, preya-AjJApAlaka durmedhasa-dubuddhi. lokazruti-lokamAM mAnya bhAratAdi zAstra. vedazruti-guvedAdi veda zAstra, adhyAtmazruti-citajaya upAya pratipAdana zAa. samayazruti-AhaMtu, bauddhAdi siddhAMta te baghAMthI vajita. evA je manuSyo, asatyavacana janita karma agni vaDe, kAlAMtare baLanArA, asaMtaka-anupazAMta ati azobhana rAgAdimAM pravartita, apamAnAdi pAme che. apamAna-manaharaNa, pRSThimAMsa-parokSanA dUSaNo pAmatA, adhiopa-niMdA vizeSa, pizunakhala vaDe bhedana-premachedana, bIjAnA apazabdothI abhibhUta e badhAMnuM sAMnidhya kare che, abhyAkhyAna-asatu paNane pAme che. harasa-hadayanA, manasacetananA - 4 - duraddhara-A jame paNa uddharavA muzkela, kharaparuSa-atikaThora vacana vaDe tarjanA, nirbharsanA-mArI najara sAmethI racA ItyAdi, vimata-amanaka, sukha-zArIrikanivRtti-mano svAcya pAme che. A alikanuM phaLa kahyuM.. nigamana vyAkhyA pahelA adharmadvAra vatu jANavI. * x - | muni dIparatnasAgare karela AzravadhAra-ra-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 8 AzravadvAna-adhyayana-3-"adattAdAna" che. 0 bIjA adhyayananI vyAkhyA karI, have trIjuM Abhe che, Ato pUrvanI sAthe sabokta AzrayadvAra kramakRta saMbaMdha che athavA pUrve alIkasvarUpa kahyuM, adata lenAra prAyaH asatya bole che, tethI have adattAdAnanA svarUpanI prarUpaNA kare che - ma-13 - he jaMbUA trIjuM adhamatAadattAdAna, hadayane bhALanAra-maraNanabhayarUpa, kalupatAmaya, bIjAnA dhanAdimAM mUcha ke trAsa svarUpa, jenuM mULa lobha che. viSamakALa-viSama sthAna Azrita, nitya tRSNAgrasta jIvone adhogatimAM laI janArI buddhivALuM che, apayAnuM kAraNa che, anAryapaSa Acarita che. chidra-aMtara-vidhara-vyasana-mANApaNa che. utsavanA avasare madirAdinA nazAmAM bebhAna, asAvadhAna, sutelA manuSyone ThaganAruM, vyAkuLatA utpAdaka, ghAta karavAmAM tatpara tathA azAMta pariNAma-vALA, coro dvArA atyaMta mAnya che. A karuNakRtya, rAjapuraSa-koTavALa Adi dvArA rokavAmAM Ave che, sAdhujana dvArA nidita che, priyajana-mixjanamAM bheda ane pItikAraka che. rAga-ddhanI bahulatAvALuM, manuSyone aneka rIte mAranAra saMgrAmo, viplavo, laDAI, kalaha, vedhakAka che. dugatimAM vRddhi karanAra, punarbhava karAvanAra, cira paricita, cirAnugata, durata che. * vivecana-13 : pUrva adhyayananI "yAdeza, ya" nAma Adi pAMca dvAra vaDe prarUpaNA karI tema ahIM paNa karaze. temAM adattAdAnanA svarUpane pratipAdita karatA kahe che - he jaMbU ! bIjuM AzravadvAadatanuM eTale ke dhanAdinuM AdAna-grahaNa te adattAdAna. ahIM haraNa - dAha baMne para pravartanArtha zabdo che. maraNa-mRtyu. bhaya-bhIti, kaluSa-pAtaka tenA vaDe trAsotpAdaka svarUpa tathA parasaMtiga-bIjAnA dhanamAM je abhidhyAlobharaudradhyAta yuktatA mUcha, te mUla-nibaMdhala je adattAdAnanuM che te. kALa-asiTi Adi viSama-parvatAdi durga tenuM Azrita, te prAyaH coro vaDe Azraya karAya che. aha-adhogati, achinnatuNA-nahIM nI vAMchA, prasthAna-grAma, temAM prastotrI-pravartelI mati-buddhi. tathA chidra-pravezadvAra, aMtara-avasara, vidhura apAya, vyasanarAjA AdikRta Apatti A badhAMnI mArgaNA ane utsavamAM matapramata-patuta lokonuM vaMyana-iMgavA. AkSepaNa-citagaNatA pAmavuM. ghAtana-mANa. etatpa- aniSTa, anibRta-anupazAMta pariNAma jenA che te. evA cora lokone te ghaNuM mAnya che. vAcanAMtaramAM AvuM dekhAya che . nitya chidra viSamaya saMbaMdhI A pApa, anyadA te pApa kasvAnuM azakya che. anibRtapariNAma * saMkSipTa taskarajana bahumata,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/14 153 154 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karaNa-nirdaya, rAjapuraSo dvArA aTakAvAtuM, nitya sAdhujana dvArA gahaNIya ItyAdi che. bheda-chuTA pADavA, vipIti-vipriya kare che. utpa-prayura, samara-janamaraNa yukta je saMgrAma, te Dama-viplava, kalikalaha-zabda kalaha, tikalaha nahIM. AdinuM kAraNa che. bhava-saMsAra, punarbhava-punaHpunaH janma. bAkInuM prathama vAra mujaba jANavuM. A rIte "yAdeza" dvAra kahyuM. have "yAma' kahe che - * sUtra-14 : tenA guNasaMpanna 30-nAmo che. te A - corI, parata, Adad, kUrikRta, paralAbha, asaMyama, paradhanamAM vRddha, lolupatA, taskarad, ApahAra, hAlaghud, pApakarmakaraNa, venika, haraNavipanAza, dAna, dhananA lepana, apatyaya, vapIDa, A@oya, pho, vio, phUTatA, kulamaSi, kAMkSA, lAlapana-prArthanA, AsasaNAyavyasana, IcchA-mUW, gNAmRddhi, nikRtikarma, aparA. A ane AvA mIzA nAmo adattAdAnanA che. je pApa, kalahathI malina kamanI bahulatAvALA aneka nAmo che. * vivecana-14 : sugama che. cokki -coravuM, corikA. parahata-bIjA pAsethI laI levuM. daddIdhA vinA levuM. karizruDa-kUra cita athavA jenA parijano dura che ke, tenA dvArA je jAnuSThita, pAThAMtarathI kuTukA-sadgaNone ayogya. paralAbha-bIjAnuM dravya Adi levuM. asaMyama-saMyamanA vinAzathI asaMyama, paradhanavRddhi-bIjAnA dhanamAM vRddhi, lolika-lolupatA. taskarad-copaNuM. apahAra-harI levuM. hathalataNa-hAthacAlAkI. pApakarmanuM karavuM te. teNikka-yoranuM kArya, haraNavipanAza-bIjAnI vastu harI laI, teno nAza karavo. A dAyaNa-mbIjAnuM dhana levuM, lopana-bIjAnA dhananuM avacchedana. apatyayaavizvAsanuM kAraNa. avapIDana-bIjAne pIDA upajAvavI. AkSepa-padravyane alaga rAkhavuM. phopa-bIjAnA hAthamAMthI dravya chinavavuM. vikSepa-bIjAnuM dravya pheMkI devuM. kUTatAtolamApamAM ThagAI. kulamapI-kuLane kalaMkita karanArI. kAMkSA-bIjAnA dravyanI. lAlaNapatthaNA-niMdita lAbhanI abhilASA karavI te. vyasana-vipattinuM kAraNa, pAThAMtarathI AsasaNAyavasAna-vinAza mATenuM vyasana. IcchAmUcha-bIjAnA dhananI abhilASA ane temAM ja gADha Asakti, te hetuthI adad grahaNa. tRNAgRddhi-prApta drAnA abhayanI IcchA ane prAptanA prAptinI vAMchA, te hetu mATe adAdAna. nikRta-mAyA vaDe karma. aparAkSa-bbIjAnI najara bacAvI kArya karAya che. ahIM keTalAMka pado sugama hovAthI vyAkhyA karI nathI. A adattAdAnanuM svarUpa kahyuM. A prakAre aneka nAmo che. kyAMka "aneka" zabda dekhAto nathI. nAmadheya-nAmo. kevA adattAdAnanA ? pApa-puNya karmarUpa, kaliyuddha, kaluSa-malImasa, karma-mitra drohAdi vyApAra. tenA vaDe pracura, te athavA bahula. -- have je adattAdAnA kare che, te kahe che - * sUtra-15 : pravoMkata te corIne cora kare che. te paddhavyaharaNakatAM cheka, anekavAra corI karela ane avasarajJa, sAhasika, laghuvaka, ati mahatI IcchAvALA, lobhand, vacanADaMbarathI potAne chupAvanAra, Asakata, AdhimarA, kaNabhaMjaka, saMdhibhaMjaka, rAjaduSTakArI, dezanikAla karAyela, lokabahiSkRta, upadravaka, gAmanagara-thaghAtaka, AlIvaka, tirbhidaka, hAthacAlAkI katAM, jugArI, khaMDarakSaka, cora, paracora, saMdhi chedaka, graMthibhedaka, paradhanaharaNakadI, lomApahAra, aopI, nimardika, gUDhayoka, go-azva-dAsIyoraka, ekalo corI karanAra, avakaka, saMpadAyaka, ujhiMpaka, sAghiAtaka, bhilacorIkAccha, nigRhita, vipalpaka, ghaNAM prakAre dravyaharaNa karavAnI buddhivALo, A ane AvA bIjA paddhavya haraNathI avirata [badhAM corI karmakadI che.] vaLI] vipula bala ane parigrahavALA ghaNAM rAjAo, paradhanamAM vRddha, svadravyamAM asaMtuSTa, bIjA deza para AkramaNa kare che. te lobhI, bIjAnA dhanane chInavA-caturaMga vibhakata sainya sAthe, te Dha nizcayI, zreSTha yoddhA sAthe yuddha karavAmAM vizvAsa rAkhanArA, darpa paripUrNa sainyathI parivarita hoya che. teo pasazakaTa-bhUci-caka-sAmaggaka lUharacI, senA sAthe AkramaNa karI, bIjI senAne harAvIne paradhanane harI le che. bIja, raNa mocce lAkho saMgrAmamAM vijaya pAmanAra, saddha-baddha-paricaracila pa dhAraNa karela, Ayudhaaa gRhita prahArathI bacavA DhAla ane uttama kavacathI zarIrane veSTita karelA, loDhAnI jALI paherI, kAMTALA kavacamukad, vAsthaLe urvamukhI bANonI tuNIra bAMdhelA, hAthamAM pAza lad, ronyadaLanI raNocita racanA karela, kaThora dhanuSa hAthamAM pakaDI, harSayukta, hAtha vaDe bhANa kheMcIne karAtI pracaMDa vegathI varasatI mUsaLadhAra varSathI jyAM mAga avaruddha thA che, evA yuddhamAM aneka dhanuSa, dodhArI talavAro, kazuLo, bhANo, DAbA hAthe pakaDela DhAla, myAnathI nIkaLelI camakatI talavAra, prahAra karatA bhAlA, tomara, cakra, gadA, kuhADI, musala, hala, zULa, lAThI, bhiMDamAla, zabala, padvisa, patthara, iMdhaNa, mauSTika, mugara, prabaLa Agala, gophaNa, haNa, bhANanI kUNIra, kuveNI, camacamAtA zo AkAzamAM pheMkavAthI AkAzatala vijaLInI prabhA samAna ujavala prabhAvALuM thAya che. temAM pragaTa zapahAra mAharaNa zaMkha-bherItRpracura Tu vaTaha ninAda, gaMbhIra naMdita praznabhita vipula ghoSa, ghoDA-hAthIraNa-codhAnI zIghacAlathI phelAyelI dhULane kAraNe tyAM saghana aMdhakAra vyApta rahe che. kAyara naranA nayana ane hRdayane te yuddha vyAkuLa karI de che. - caMcaLa ane uad uttama mugaTa, tiriDa, kuMDala, nAmanA AbhuSaNono ATopa hato. spaSTa patAkA, uMcI dhvajA, vaijayaMtI, caMcala cAmara, chatronA kAraNe aMdhakArathI gaMbhIra lAgatuM hatuM. azvono haNahaNATa, hAthIno gulagulATa, rathano
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/15 155 ghaNaghaNATa, pAyadaLanI haraharAhaTa, siMhanAdanuM aphATana, chaliya-vidhu-kukaMThagata zabdanI bhImagarjanA, raDavuM-hasavuM-kAhavuMno kalakala rava, suvALA vadanathI ruddha lAgatuM hatuM. bhayaMkra dAMtothI hoThane jorathI kApanAra yoddhAnA hAtha prahAra mATe tatpara rahetA hatA. krodhane kAraNe tInata ane niddArita AMkha, vairadaSTithI kuddha ceSTita givatI kuTIla kuTIvALuM kapALa, vadhu paNita hajAro yoddhAnA parAkrama joIne, sainikonA pauraSa parAkramanI vRddhi thatI hatI. haNahaNatA ghoDA ane syo dvArA ghaDatA yuddhasubhaTo tathA zastra calAvavAmAM kuzala ane sAdhita hAthavALA sainika harSavibhora thaIne, baMne bhuja uMcI uThAvI, khilakhilATa hasatA hatA, kilakArI karatA hatA. camakatI DhAla ane kavaca dhArI madonmatta hAthI upara ArUDha prasthAna karadi yoddhA, zuyoddhA sAthe paraspara jhujhatA hatA. yuddhakaLA kuzaLa ahaMkArI yoddhA, potAnI talavAra nathI kADhI, phurtithI roSa saha paraspara prahAra karatA, hAthInI sUMDha kApatA hoya che. AvA bhayAvaha yuddhamAM mugarAdi marela-kApelamphADela hAthI Adi pazuo ane manuSyonA yuddhabhUmimAM vahetA lohInA kIcaDathI lathapatha mArga, phukha phATavAthI bhUmi upara vikharAyela bahAra nIkaLela AMtaraDAnuM lohI vahetuM hoya, taraphaDatA vikala samahata kapAyela pragADha prahArathI behoza, ahIM-tahIM ALoTatA vihaLa manuSyonA vilApane kAraNe te yuddha ghaNuM ja karuNAjanaka hoya che. marelA yoddhAnA bhaTakatA ghoDA, madonmatta hAthI, bhayabhIta manuNa, kapAyelI prajAvALA TuTalA ratha, mastaka kapAyela hAthIonA dhaDa. vinaSTa zastraa, vikharAyela AbhuSaNa paDelA hatA. nAcatA evA ghaNAM kalevaro upara kAgaDA ane gIdha pharatA hatA. tenI chAyAnA aMdhakArathI yuddha gaMbhIra banyuM hatuM. AvA saMgrAmamAM svayaM praveze che. pravIna vikasita karatA, bIjAnA dravyanA Icchika rAja sAkSald mazAna samAna, parama raudra-bhayAnaka, duwvezakara saMgamarUpa saMkaTamAM cAlIne praveze che. A sivAya paidala cora samUha hoya che. keTalAMka senApati corone protsAhita kare che. teo dumi aTavI pradezamAM rahe che. temanA kALA-lIlA-pILA-zetI seMkaDo cita hoya che. paradhana lobhI te cora samudAya, bIjAnA pradezamAM jaIne dhanaharaNa ane manuSyaghAta kare che. (keTalAMka luMTAsa] ranonI khANa-samudramAM caDAI kare che. te samudra-saharA umamAlAthI vyApta, jaLanA abhAve jahAjanA vyAkuLa manuSyono kalakala dhvaniyukata sahasra tALa kaLazonA vAyuthI sudha thavAthI uchaLatA jalakaNonI rajathI aMdhakAramaya banela, niraMtara pracura mAtrAmAM uThatA zvetavarNa phINa, tIva vegathI taraMgita cotarapha tophAnI havAthI kSobhita, taTa sAthe TakarAtA jaLasamUhathI tathA magaramacchAdi jalIya jaMtune kAraNe caMcaLa thaI rahyo che. vacce-vacce ubharela parvato sAthe TakarAtA, vahetA athAha jaLasamUhathI yukata che. mahAnadInA vegathI 156 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda varita bharAI janAro, gaMbhIra vipula AvartamAM jaLajaMtu capaLatAthI bhamato, vyAkuLa thato, uchaLato che, vegavAna atyaMta pracaMDa sudha jaLamAMthI uThatI laherothI vyApta che. mahAmagaramaccha-kAcabA-ohamR-grAha-timi-suMsumArazApada jIvonA paraspara TakarAvAthI te samudra ghora-pracura che. jene jotA kAyarajanonuM hadaya kAMpe che je ati bhayAnaka, bhayaMkara, pratikSaNa bhayotpAdaka, uttAsanaka, pAra na dekhAto, AkAzavat nirAlaMbana, utpatathI uw tpavanathI prerita, uparAuparI uchaLatI laherAnA vegathI cahnapathane AcchAdita karI de che. samudramAM kyAMka-kyAMka gaMbhIra meghagarjanAsamAna guMjatI, ghora dhvani saMdeza tathA pratidhvani samAna gaMbhIra, dhakdhapha davani saMbhaLAya che. je pratipathamAM rUkAvaTa karanAra yakSa, rAkSasa, kuSmAMDa, pizAca vyaMtaro dvArA utpanna hajAro utpAdatothI paripUrNa che. bali-homa-dhUpa daIne karAtI devapUja ane lohI daIne karAtI aranAmAM prayatnazIla, sAmudrika vyApAramAM nirad nauvaNiko dvArA sevita, je kalikAlanA aMta samAna che. te duraMta che. te mahAnadIno adhipati hovAthI ati bhayAnaka che. jenA sevanamAM ghaNI muzkelI che. jeno pAra pAmavo, Azraya levo kaThina che ane khArApANIthI paripUrNa hoya che. AvA samudramAM pAkA dravyanA apahAraka, uMco karela kALA ane zveta dhvajavALA, vegathI cAlatA, sajjita vahANo dvArA AkramaNa karIne, samudra maLe jaIne, sAmudrika vyApArInA vahANane naSTa karI de che. je manuSyo niranukaMpa, nirapekSa, dhanasamRddha evA gAma-Akara-nagarakheDa-kabUTa-marDaba-droNa mukha-pATaNa-Azrama-nigama-janapadane naSTa karI de che. te sthirahadayI, lArahita loko mAnavone baMdI banAvIne ke gAyone grahaNa kare che. te daruNamatika, kRpAhIna, nijakone haNe che, gRhasaMdhi chede che, nikSiptane hare che. pArakA dravyathI avirata evA te nivRNamati, lokonA gharamAM rAkhela dhana-dhAnya-anya samUhone harI le che. A rIte keTalAMka adattAdAnane gaveSanArA kALa-kALamAM saMcaratA, mazInamAM pharatA citAmAM jalatI lohI Adi yukta, aDadhI baLelI lAzo paDI che. lathapatha mRtakone khAI, lohI pIne pharatI DAkinIne kAraNe atyaMta bhayAvaha dekhAya che. tyAM gIdhaDo khIM-kha Mni kare che. ulluonA ghora zabdo thAya che. bhayodaka ane vidvapa pizAco dvArA aTTahAsya karavAthI atizaya bihAmaNu ane amaNIya thaI rahyuM che, te tIvra durgadha vyApta ane guNita hovAthI bhISaNa lAge che. AvA mazIna sthAna sivAya zUnyagRha, layana, aMtarAyaNa, girikaMdarA, viSama sthAna, zvapada sthAnomAM kaleza pAme che. zIta-tapathI zoSita zarIra, bola vacA, naka-tiyacabhavarUpa gahana vanamAM thanArA niraMtara duHkhonI adhikatamAM dvArA bhogavavA yogya pApakarmano saMcaya kare che. temane bhaSya -pAna durlabha
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1pa 153 158 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda thAya che. teo bhukha-tarasathI jhUjhatA, kahAMta thaI mAMsa, maDadA, kaMdamULa Adi je kaMI maLe te khAI le che. teo niraMtara udvigna, utkaMThita, azaraNa, aTakIvAsa pAme che, jyAM seMkaDo sarpo Adino bhaya rahe che. te ayazaMkara, taskara, bhayaMkara loko gupta vicAre che - Aja tenA dravyanuM apaharaNa karIe. te ghaNAM manuSyonA kAryamAM vidbhakArI hoya che, teo matta, pramata, pramukha vizvastaranA chidraghAtI che. vyasana ane myudayamAM haraNabuddhivALA, vRkanI jema lohI pipAsu thaI bhaTake che. teo rAjAnI maryAdiAnuM atikramaNa kanI, sajjanajana dvArA niMdita pApakarma karanArA, azubhapariNata, duHkhabhAgI, sadA malina, duHkhamaya, azAMtiyukta cittavALA, parakIya dravya haranArA, A bhavamAM ja seMkaDo kaSTothI gherAIne kaleza pAme che. * vivecana-15 : te punaH corIne kare che. tArA - corI karavAnA svabhAvavALA, cheka-nipuNa, kRtakaraNa-vihita cora anuSThAna, labdhalakSAavasarajJa, sAhasika-vairyavALA, laghuravaThAtucchAtmA daNa-vacanano ATopa, apavIDayaMti-AtmasvarUpane gopave che, bIjAne vilAjI kare che. * x * tevA prakArastA vacana AkSepathI mugdhajana svabhAvane pragaTa kare che athavA darathI upapIDA kare che. - X - gRddhi kare te gRddhika. sAme rahela bIjAne mAre che, te abhimarA. RNa-deya dravyane maMjaMti-ApatA nathI, te vaDaNabhaMjaka. vipati patti sthAnone lopanAra te bhagnasaMdhikA. rAjadaSTa-khajAnAnuM haraNAdi kare che. viSayAta-maMDala, dezamAMthI nichUDha-kADhI mUkAyelA. lokabAhyA-loko vaDe bahiSkRta. uddohaka-ghAtaka athavA uhakA-aTavi AdinA dAhaka. grAmAdi ghAtaka. AdIpikAghara Adine pradIpanakakArI. tIrthabheda-tIrthamocaka. laghuhastana-hasta lAghavathI saMprayukta. jUIka-dhutakara. khaMDarakSA - zuka ugharAvanAra ke koTapAla. strI pAsethI ke strIne ja core che athavA rumIrUpa cora te Ayora. e rIte parAyora, saMdhicheda-khAtara pADanAra bIjAnuM dhana hare che te paradhanaharaNI. nirdayatA ke bhayane kAraNe bIjAnA prANane haranArA te lomAdhAra kahevAya che, AkSepisa-vazIkaraNa Adi prayoga karIne dhanAdinuM apaharaNa karanArA. haDakAga-haTha vaDe kare che te. pAThAMtarathI paradhana lomAdhAra A badhAM cora vizeSa che. niraMtara mardana kare te nirmaka. gUDha cora-pracchanna cora. gAya-ghoDA-dAsI cora pratIta che. ekacora-ekalo rahI haraNa kare che. uddaga-gharamAMthI dravya kADhI lenArA athavA corone bolAvIne bIjAnA ghera corI karAvanArA athavA corane sahAya karanArA ke corone bhojanAdi denArA. usiM9paka-chupAIne cora karanAra. bilakolIkArakAbIjAnA vyAmohane mATe banAvaTI vayana bolanAra ke karanAra, nigAha-rAjAdi vaDe vagRhIta. vipakuMpagA-chaLathI rAjAjJAnuM ullaMghana karanAra. vividha prakAre corI karI, padravya haraNa karavAnI buddhivALA te bahuvihateNikkaharaNabuddhi. * * * bIjA paNa AvA prakAranA adattane le che. te kevA che te kahe che - bIjAnA dravyAdithI avirata-anivRtta. je adattAdAna kare che, te kahyuM. have te ja je rIte kare che, te kahe che - vipula bala-sAmarthya, parigraha-jeno parivAra che te, tevA ghaNAM rAjAo paradhanamAM vRddha hoya che. te svake-dravyamAM asaMtuSTa, bIjAnA viSaya-dezano dhanamAM lobhI thaIne nAza kare che. bala-sainya, tenA vaDe samagra-myukta, nizcitanizcayavALA. yuddha-saMgrAma. - x - darpitA-darpavALA. mRtya-padAti vaDe. saMparivRtasameta. * x * pA AkArano bhUha te padAbUha-bIjAne harAvavA mATeno sainya vinyAsa vizeSa. e rIte bIjA pAMce jANavA. AcitAni-racanA karela. konA vaDe? sainya vaDe athavA padAdi vaha jenI AdimAM che te gomUgikAbUhAdi. - x * uttharaMta-bIjAnA sainyane AcchAdita kare che. abhibhUya-jItIne, paradhanane hare che. NazI-saMgrAmanA mokhare. saMgrAma-raNa atipatatti-svayaM ja praveze che mAtra sainyane laDAvatA nathI. kevA thaIne ? te batAve che -] saddhagaddha-haNAya nahIM te mATe kavaca-bAyara bAMdhela tathA utpiDita-gADha baddha, cihapa-mastake bAMdhela vAtmaka ci. Ayudha-zastra ane praharaNa lIdhA athavA AyuupaharaNanA phodhyAkSepyatAkRta. pUrvokta vizeSaNa vizeSathI guMDitA-parikarita ane pAThAMtarI mADhiguDavammaguMDitA-temAM guDA-tanugANa vizeSa ja thAya. AviddhAdhAraNa karyA. jAlikA-loDhAnI kaMcuka, kavacambannara, kaMTakitA-loDhAnA kAMTAvALA. urasA-chAtIe. ziromukha-urdhvamukha, baddhA-caMbita, toNA-toNIra, bANanI thelI. mAiyati-hAthamAM pAsa le che. varaphalaka-pradhAna DhAla, cita-raNocita racanA vizeSa, bIjAe prayojela praharaNanA prahAranA ghAta mATe karela. pahakara-samudAya. sarabhasa-saharSa, kharacApaka-kaThora dhanuSane hAthamAM pakaDela. karAMchitA-hAtha vaDe kheMcela, zara-bANa, tenI je varSayaTakakka-vRSTi vistAra mumaMtati-choDatAM, te rUpa dhana-meghanI dhArAnuM paDavuM. * * * tathA aneka dhanuSa ane maMDalApra-khajJa vizeSa tathA saMdhitA pheMkavA mATe kADhelA uchalitA-uMce gayelA, zaktaya-trizuLa rU5, kaNaka bANa tathA DAbA hAthamAM grahaNa karela kheTaka-DhAla, nirmala khaga-myAna mukta camakatI talavAra, paharaMtati-prahAra pravRta kuMta-bhAlA, tomara-bANa vizeSa, gadA-daMDavizeSa, parazava-kuhADI, lAMgala-haLa, bhiMDamAla-zastra vizeSa, zabbala-bhalA, paTiyA-astra vizeSa, carmeTAcAmaDAmAM viMTela pASANa hRghaNa-mugara, mauSTika-mukI pramANa pASANa. vaparidhA-prabaLa argalA. yaMtra pastAra-gophaNAdi patthara. kuMhaNa-Takkara, kaMkaNa. - X - pITha-sana. AvA pratIta-apratIta praharaNa vizeSathI yukta tathA Ili-karavAla vizeSa, milimilimilaMta-cakacakATa karatI, khiuta-pheMkatA, vidhuta-vIjaLI samAna. ujjavalanirmala, viracita-vihita samA-saMdeza, prabhA-dIti. evuM nabhatala te saMgrAmamAM thayuM tathA rUTa-vyakata praharaNa te saMgrAmamAM hatA. mahAraNa saMbaMdhI je zaMkha, bherI-duMdubhI, varasUrya-vAdha vizeSa, tenA pracura paTu-spaSTa dhvanI ane DholanA Ahata-AsphATananA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/15 156 160 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ninAda-dhvani vaDe gaMbhIra. naMditA-hRSTa, prakSubhita-bhaya pAmela. vipula-vistIrNa je ghoSa. varita-zIdhra prasRta-javAne teyAra ke jatAM je ja-dhULa, tenA uDavAthI thato mAMdhakAra-ati prabaLa aMdhakAra tenAthI ati yukta. vAula-vyAkuLa kSobha kare che. tathA vilita-zithilapaNe caMcala je unnata pravaraNa muguTa-marataka AbharaNa vizeSa, te traNa zikharavALo mugaTa ane kuMDala-kAnanuM AbharaNa, uDudAma-natbamAlA nAmaka AbharaNa teno ATopa tyAM dekhAya che. tathA pragaTa evI je patAkA, uMcA karAyelA je garuDAdi devajo, vaijayaMti-vijaya sUcaka patAkA, cAlatA cAmara ane chatra vaDe thayela aMdhakAra. * * * haNahaNATa, gulagulATAdi te-te prANInA zabda vizeSa che. pAIkka pAyadaya, AphoTa-hAthanI tALI, siMhanAda-siMha mAphaka avAja karavo. cheliyayikAra karavo. vidhaSTa-virapa avAja karavo. utkRSTa-uvRSTinAda ati AnaMdano mahAdhvani. kaMThakRta-galarava. evo je megha dhvani tyAM che. tathA sayarAha-eka sAthe hasavA, raDavAnA kalakala lakSaNarUpa sva. nitanakaMIka sthaLa karela vadana, raudra-bhISaNa - 4 - subhaTone sArI rIte prahAra karavAmAM udhata-prayatnamAM pravRtta hAtha jemAM che te. tathA amarSa-kopa vaza thaIne tIva-atyartha, ta-lohita, nidarita-visphArita, AMkha thayelI che, vairadaiSTi-vaipradhAna, daSTi athavA vebuddhi ke verabhAvathI je kuddha ane ceSTita tenA vaDe traNa saLavALI vaka bhRkuTI athatu nayana-lalATano vikAra vizeSa karyo che jemAM te. vadhapariNata-mAravAnA adhyavasAyavALA hajAro manuSyonA vikama-puruSArtha vizeSathI vikraMbhita-viskurita, balazarIra sAmarthya jemAM che. pradhAvita-vegathI doDatA ratho, pravRta evA je samarabhaTasaMgrAmayoddhA, Apatita-nyuddhane mATe udhata, cheka-dakSa, lAghavapahAreNa-dakSatA vaDe prayukta ghAtathI sAdhita. - - - tathA amUlaviya-samuchUita, harSanA atirekathI uMcA karela baMne hAtha tathA muktAhAsa-mahA hAsya dhvani karAyela, pukakaMta-pUkAra karatA, teno je bolakalakala, ke jemAM ghaNo che te. tathA phuphalagAvaraNamahiya-znara kalaka, DhAla ane AvaraNa-kavaca grahaNa karelA. tathA gavarapatyiMta-zatruonA hAthIne haNavAne taiyAra thayela ke haNavAnI IcchAvALA, temAM zakata ke tevA svabhAvavALA. daMtabhaTakhalAahaMkArI duSTa yoddhAo, paraspara pralagnA-anyonya yuddhane AraMbhya. te yuddhagarvitAyodhanakaLA vijJAnathI garvavALA ane vikasitavarAzi - uttama talavAne khyAnathI bahAra kADhela. roNa-kopathI varita abhimukha prahArathI hAthInI sUMDha chede che. - - viyaMgaya-khaMDita, temanA hAtha paNa kapAya che. vaIddha-tomarAdithI samyaka rIte viddha, nirbhi-nizuddhapaNe bhedAyelA, phATita-vidArelA, temAMthI nIkaLatA lohIvALI bhUmimAM je kAdava tenA vaDe mArga lathapatha thAya che. kukSidAritA-peTane kALIne nIkaLatA lohInA relAvAthI ke jharavAthI, bhUmimAM boTatA, nirdezitapeTanI bahAra karAyela AMta-udara madhyano avayava vizeSa tathA kurakuraMga vigalataraphaDatA ane vikala-IndriyapravRtti rodha pAmela, marNAhata Adi kAraNe mUrSita thaIne bhUmi upara loTatA, vihaLa, temanA vilApa-zabda vizeSa, karuNa-dayAspada hatA tathA hata-vinAzita, yodhA-asavAronA ghoDA ane hAthI, ahIM-tahIM bhaTakI rahyA che. tathA parizaMkita bhayabhIta loko, nivukkachinnadhvajA-mULathI kapAyelI dhajAvALA bhagnaTuTelakuTela syo, temAM che. naTazira-mastaka chedAyelA karikaleva-hAthInA zarIra vaDe kI-vyAd, patitapaharaNa-dhvasta Ayudha, vikirNAbharaNA-vikherAyelA alaMkArovALo bhUmibhAga jemAM che. baMdhana-zira rahita dhaDa nAcI rahyA che. bhayaMkara kAgaDA ane gIdho maMDarAI rahyA che, temanA cakAkAra bhramaNathI tenI je chAyA vaDe thato aMdhakAra, tenA vaDe yuddha gaMbhIra lAge che. A saMgrAmamAM bIjA, paradhanamAM vRddha rAjA praveza kare che. have pUrvokta ja artha saMkSiptatara vAkya vaDe kahe che - vasava-devo, vasudhA-pRthvI jenA vaDe kAMpI rahyA che tathA rAjAo tenI jema sAkSAt te pitRva-zmazAna jevA, paramasurbIhaNaga-ati dAruNa ane bhayAnaka hovAthI duwvezataka-pravezavuM sAmAnyajana mATe azakya bane che, evA saMgrAma saMkaTamAM pAradravya IcchatA rAjA praveze che. tathA apare-rAjA sivAyanA bIjA pAIcora saMghA-padAtirUpa cora samUha tathA senApatio, kevA ? corasamUhanA pravartaka. aTavIdezamAM je durga-jalasthaladurgarUpa, temAM vase che. tathA ratnAkararUpa je sAgara, temAM pravezIne lokonA vahANone ghana mATe naSTa kare che. urmI-taraMgo tenI hajAronI mALA-paMDita vaDe AkuLa tathA AkulajaLanA abhAve vyAkulita cittavALA je vitoya potA-vigata jalayAnA pAna naukAvaNikono kolAhala zabda, tenA vaDe yukta athavA sahastra taraMgapaMkti vaDe ati vyAkuLa tathA vigata saMbaMdhana bodhistha vaDe kalakala karatA je te. tathA pAtAla-pAtAla kaLazo, temAM vAyunA vegathI uchaLatuM je salila-samudrajaLa, tenI udakajathI thato aMdhakAra, vara phena-prayura dhavala phINa, pulaMpula-anavarad, je sathita-jAta, che. tenAthI samudra aTTahAsya karato lAge che. jemAM pavanathI pANI vikSobha pAmI rahela che. jalamAlA-jalakallolano utpIla-samUha jyAM nadI vahe che. tathA samaeddcotarapha zruti-vAyu AdithI vyAkuLa lulita-taraMgita. khokhamamANa-mahAmasyAdi vaDe gADha vyAkuLa karAtA, prakhalita-parvatAdithI nIkaLatA, calita-svasthAne javA pravRta vistRta jalayaMkavAla jemAM che. mahAnadI-gaMgA Adi nadInA vegathI jadI bharAI janAra tathA gaMbhIra-madhya bhAga apAd, vipula Avarta-jalakSamaNa sthAnarUpa, temAM capaLa je rIte thAya che. - - -- bhamaMti-saMcare che, guyaMti-vyAkuLa thAya che. ucchavaMti-uchaLe che, uccayaMtiutvamukha cAle che. nIce paDe che. * * tathA nadInA jaLacakravAlane aMte bharAvAthI Avata thAya che. tathA pradhAvita-vegavALI gatithI, kharapaSa-atikarkaza, pracaMDa-raudra ane vyAkalita jaLathI vidArAtA je taraMgarUpa kalola, tenA vaDe yukta. mahAmagara, masyAdi jaLa jaMtu vizeSa paraspara TakarAvAthI te samudra ghaNo ja ghora-raudra dekhAya
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1pa 161 162 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. tenAthI kAyarajana bhayAnaka zabdo kare che. te samudra moTo hovAthI pAra pamAya tevo nathI, AkAzanI jema AlaMbana rahita che arthAta temAM paDyA pachI koI ja AlaMbana prApta thatuM nathI. autpAtika pavana - utpAtajanita vAyu vaDe, ghaNiya-atyartha, noliya-prerita, upapari-niraMtara taraMga-kallola, temAM daitanI jema ativega-atikAMta zeSavegathI daSTipathane AcchAdita kare che. ka7I-koI dezamAM gaMbhIra, vipula garjita-megha jevo dhvani tathA nighati-gaganamAM bhaMtaraskRta mahAdhvani, vidhut Adi guruka dravyanA nipAta janita dhvani jyAM che te tathA lAMbo paDagho, durathI saMbhaLAto gaMbhIra dhaka dhaka zabda jemAM che te. tathA jeno mArga yakSa Adi vyaMtara vaDe hajAro upasargothI paripUrNa che athavA duSTa vyaMtarAdithI hajAro upasarga vaDe te saMkula che x *x * baliupahAra vaDe homa-agni vaDe ane dhUpathI je upacAra-devatA pUjA jayAM thAya che. ItyAdi - X - X - kUimArgamAM badhuM noMdhela hovAthI ahIM phI nodhela nathI.] pUrvokta vizeSaNa yukta sAgaramAM pravezIne samudra maNe jaIne janaca-sAMyogika lokanA vahANone naSTa kare che. paradravya haraNamAM je niranukaMpa-dayAzUnya, * * * niravayakrakha-paraloka pratye nipekSa. grAma-janapada Azrita saMniveza vizeSa, AkaralavaNa Adi utpatti sthAna, nakakara na levAto hoya te. kheTa-dhULIyo killo, kabUTa-kunagara, maDaMba-saMnivezamAM rahela, droNamukha-jaLa sthaLa mArga yukta. patana-jaLa ke sthaLa mAyuikta. Azrama-tApasa Adino nivAsa, nigama-vaNijanano nivAsa. janapada-deza. evA te dhanasamRddhone haNe che. tathA sthirahadaya, te dhanamAM nizcala citavALA ane lArahita che te tathA baMdi banAvI grahaNa karanAra ane gAyone grahaNa karanArA tathA dAruNamati, kRpArahita teo potAnA nijakane haNe che ane gRhocI saMdhi chede che - khAtara pADe che. nikSipta-potAnA sthAnamAM rAkhela, dhana-dhAnya dravya prakArone hare che. konA ? janapadakuLonA-lokonA gharamAM rAkhela, te nirdayabuddhivALA ane bIjAnA dravyathI je avirata che. pUrvokta prakAre keTalAMka adattAdAna - nahIM apAyela dravyane zodhatA, kAla ane akAlamAM - ucita, anucita rUpe saMcaraMta-bhamatAM. tyAM vitAmAM prajavalita, sarasa-lohI AdithI yukta, daradagdha-kaMIka bhasma karAyela, kRSTa-AkRSTa, kaDevara-mRta zarIra jemAM che te tathA te smazAnamAM leza pAmatA, aTavImAM jAya che. te aTavI kevI che ? (aTavI varNana sUkAmAM che, tethI ahIM mAtra zabdArtha ApelA che.) akSata-samagra, khAdita-bhakSita, DAkinI-zAkinI, bhramatAM-temAM saMcaratA, adara-nirbhaya, ghUMkakRta ghora zabda-ghuvaDano DarAmaNo avAja, vetAla-vikRta pizAca, usthita-utpanna thatAM, bIhaNagabhayAnaka, nirabhirAma-aramaNIya. ati bIbhatsa durabhigaMdha hatI. zemAM ? te kahe che - pitRvana-zmazAnamAM, vana-kAnanamAM, zUnyagRhamAM, layana-zilAmaya gharomAM, aMtara-grAmAdinA ardhapathamAM, 15/11] ApaNa-hATa, girikaMdara-giriguphAmAM, hiMsaka prANIonA sthAnamAM kaleza pAmatA rahe che tathA dagdhacchavaya:- zIta Adi vaDe vayA haNAya che. tathA naraka, tiryaMca bhavarUpI gahana vana, temAM je du:kho athavA naka, tiryaya bhavamAM je niraMtara du:kha, tenA bAhulyane vede che - anubhave che. te - te pApa karmone saMcitaMta-bAMdhato durlabha-durApa bhaca-modakAdi akSa-odanAdi, pAna-madha. jala Adi. bhojana-prAzana, tevI ja pipAsita >> tarasyo thaIne jhujhiya-bhukhyo, kalA-glAnIvALo thaIne, kuNima-maDadA, kaMdamUlAdi, je kaMI vastu maLe tenAthI AhAra-bhojana kare che tathA udvigna, uDutausuka, azaraNa-trANa rahita thaIne, aTavIvAsa-araNyavAsamAM rahe che ke jyAM vAlazatazaMkanIya-sarSa Adi seMkaDo bhaya vartatA rahe che. ayazakara Adi vyakata che. konuM zuM corI lauM ? adha-AjanA divase, dravya-dhana Adi, evA prakAre sAmarthya-maMgaNA kare che. guNa-rahasya tathA ghaNAM lokonA kArya-kAraNa arthAtuM prayojanavidhAnamAM vidanakara-aMtarAyakA thAya che. chidra-avasara joIne ghAta karavAnA svabhAvavALA che. - X - vigaq-vRka, nakhavALu pazu, tenI jema 'rahimahiya" lohI pipAsAthI paraMticotarapha bhame che. vaLI kevA ? sajanI maryAdAne oLaMgI gayelA, sajanajana-viziSTa loko vaDe guNita-niMdita, tathA pApakarmakArI-pApa anuSThAna karanAra, azubha pariNata-azubha pariNAmavALA ane du:kha-bhAgI thAya che. nityasadA, Avila-kaluSatAvALA ke AkuLa, du:kha-prANIne du:khahetu, anivRtti-svAthya rahita manavALA tathA A lokamAM paNa te paradravya haranArA kheda pAme che * x * have tenuM phaLa kahe che* sUtra-16 : A pramANe koI paddhavyane zodhatA [cora pakaDAI jAya che, tene mArapITa thAya che, baMdhAya che, keda karAya che, vegathI jadI ghumAvAya che. nagaramAM [ArakSakone soMpI devAya che. pachI corane pakaDanAra, cAra bhaTa, cATukarakArAgRhamAM nAMkhI de che. kAkAnA cAbukanA prahArothI, kaThora hRdaya rakSakonA tINa ane kaThora vacano, tarjanA, gardana kaDI dhakko Ape ItyAdithI Mia citta thaI, te corone nATakavAsa samAna kArAgaramAM nAMkhI de che. tyAM paNa vividha prahArothI, yAtanA, tarjanA, kaTu vacana ane bhayotpAdaka vacanothI bhayabhIta thaIne du:khI banI rahe che. tenA vastro chInavI le che, melAphATelA vo Ape che. vAraMvAra te cora pAsethI lAMca mAMganAra kArAgRharakSaka dvArA te corane du:kha utpanna karavAnA hetuthI vividha baMdhane bAMdhI devAya che. te baMghAna kayA che ? haDi, kaSTamaya beDI, bAlarajaju, kudaMDa, carissI, loDhAnI sAMkaDa, cAmaDAno paTTo, paNa bAMdhavAnI rassI, niphoDana, A badhA tathA A prakAranA abhyAja duHkha utpanna karanAra che. temAM te pApI, coranA zarIrane saMkocI, vALIne bAMdhI de che. kAlakoTaDImAM nAMkhIne kamADa baMdha karI da, loDhAnA pIMjarAmAM nAMkhe, bhoMyarAmAM baMdha karI de, kUvAmAM utAre, baMdIgRhanA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 163 khIlAthI bAMdhI de, zarIramAM khIlA Thoke, tenA khabhe cUpa rAkhe, gADInA paiDA sAthe bAMdhe, hAtha-jAMgha-mastakane majabUta bAMdhI de che, khaMbhe coMTADI de, paga upara ane mastaka nIce rAkhI bAMdhe. tenI gardana nIcI karI, chAtI ane mastaka kheMcIne bAMdhI de che, tyAre te soro niHzvAsa choDe che, tenI AMkho upara AvI jAya che, chAtI dhadhak kare che, tenuM zarIra maraDI naMkhAya che, teo ThaMDA zvAsa choDatA rahe che. [kArAgRha adhikArI tenuM] mastaka bAMdhe che, baMne ghAo sIrI nAMkhe che, sAMdhAne kASThamaya yaMtrothI bAMdhe che, tapAvela loha zalAkA ane soyo zarIramAM ghusADAya che. zarIra chole che, khAra Adi kaTuka ane tIkhA padArtha, tenA komaLa aMgo upara chaMTAya che. A rIte seMkaDo prakAre pIDA pahoMcADAya che. chAtI upara kASTha rAkhI dabAvavAthI tenA hADakAM bhAMgI jAya che, mAchalI pakaDavAnA kAMTA samAna ghAtaka kALA loDhAnA daMDA chAtI-peTa-gudA ane pIThamAM bhoMkavAmAM Ave che. AvI-AvI yAtanA pahoMcADI tenuM hRdaya mathita karI, aMgopAMga bhAMgI nAMkhe che. koI koI vinA aparAdha vairI banela karmacArI, yamadUta samAna mArapITa kare che. e rIte te maMdaputya cora kArAgRhamAM thADa, mukkA, carmapaTTa, lohaMkuza, tIkSNa zastra, cAbuka, lAta, rassI, cAbukonA seMkaDo prahArothI aMgeaMganI tADanA daIne pIDita karAya che. laTakatI cAmaDI upara thayela ghAnI vedanAthI te udAsa thaI jAya che. ghana-koDrima beDIo paherAvI rAkhavAnA kAraNe, tenA aMgo saMkocAI jAya che vaLI jAya che. tenA maLa-mUtra rokI devAya che athavA bolato baMdha karAya che. A ane AvI anyAnya vedanA te pApI pAme che. jeNe Indriyo dI nathI, vazAI, bahu moha mohita, para-dhanamAM lubdha, sparzanendriya viSayamAM tIvra gRddha, strI saMbaMdhIrUpa, zabda, rasa, gaMdhamAM ISTa rati ane bhogatRSNAthI vyAkuLa banI, dhanamAM ja saMtoSa mAne che. AvA manuSyo pakaDAvA chatAM karmanA pariNAma samajatA nathI. te rAjakiMkara vadhazAstrapAThaka, anyAyayukta kamakArI, seMkaDo vakhata lAMca letA, phUDa-kapaTa-mAyA-nikRti AcaraNa-paNidhi-vaMcana vizArada hoya che. te nakagatigAmI, paralokathI vimukha, anekazata asatyane bolanArA, AvA rAjakiMkaro samakSa upasthita karAya che. prANadaMDa pAmelane teo jaldI puravara, zrRMgATaka-trika-catuSka-vara-caturmukha-mahApatha-pathamAM lAvIne sAbuka, daMDa, lAThI, lAkaDI, DhephA, patthara, lAMbAlaSTa, praNoli. mukkA, latA, lAto vaDe ghuMTaNa, koNIthI temanA aMga-bhaMga karI, marthita karI devAya che. aDhAra prakAranI corInA kAraNe tenA aMga-aMga pIDita karI devAya che, temanI dazA karuNa, hoTha-kaMTha-gaLu-tALavuM-jIbha sukAyela, naSTa jIvanAzA, tarasathI pIDAtA pANI paNa bIcArAne na maLe, vadhya puruSo dvArA ghaseDAtA, tyAM atyaMta 164 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karkaza Dhola vagADatA, ghaseDAtA, tIvra krodhathI bharela rAjapuruSa dvArA phAMsI devA mATe dRDhatApUrvaka pakaDAyelA te ati apamAnita thAya che. temane prANadaMDa prApta manuSya yogya be vastra paherAve che. lAla kaNeranI mALA paherAve che, je vadhyadUta samAna lAge che. maraNabhayathI tenA zarIre parasevo chUTe che, tenAthI badhAM aMgo bhIMjAI jAya che. durvaNa cUrNa vaDe tenuM zarIra lepe che, havAthI uDela dhULa vaDe tenA vALa sUkSa ane dhULIyA thaI jAya che. mastakanA vALa kuTuMbita karI devAya che, jIvitAzA naSTa thAya che, ati bhayabhIta thavAthI te DagamagatA cAle che. vadhothI bhayabhIta rahe che. tenA zarIranA nAnA-nAnA TukaDA karI devAya che. tenA zarIramAMthI kApela ane lohI lipta mAMsanA TukaDA tene khavaDAvAya che. kaThora-karkaza pattharathI tenuM tADana karAya che. A bhayAvaha daizya jovA utkaMThita nara-nArInI bhIDathI teo gherAI jAya che. nagarajana tene mRtyudaMDa pApta vastromAM jue che. nagaranI madhyethI laI javAtA te trANa, azaraNa, anAtha, abAMdhava, baMdhuvihina te Ama-tema dizA-vidizAmAM jue che. te maraNabhayathI udvigna thAya che. temane vadhasthaLe pahoMcADI devAya che te adhanyone zULI upara caDAvI devAya che, jenAthI tenuM zarIra bhedAya jAya che. vadhyabhUmimAM tenA aMga-pataMga kApI nakhAya che, vRkSanI zAkhAo TAMgI devAya che. caturaMga ghaNiyabaddha, parvatanI coTIthI pheMkI devAya che, uMcethI pheMkAtA ghaNAM viSama pattharo sahe che. koIkane hAthInA paga nIce kALI masaLI devAya che. te pApakArIno aDhAra sthAne khaMDita karAya che. keTalAMkanA kAna-nAka Tha kApI nAMkhe che, netra-dAMta-vRSaNa ukhADI le che. jIbha bhedI nAkhe che, kAna ane zirA kApI levAya che, vadhyabhUmimAM lAvI talavArathI kApI nAkhe che. koIkanA hAtha-paga chedIne nivasita karAya che. koIkane AjIvana kArAgAramAM rakhAya che. para dravya haraNa lubdha keTalAMkane kArAgRhamAM beDImAM bAMdhIne kArAgAramAM baMdI banAvI, dhana chInavI levAya che. [te cora] svajano dvArA tajAya che, mitrajana rakSA karatA nathI, te nirAza, bahujananA dhikkAra zabdothI lajjita, te nirlajja, niraMtara bhukhyA rahe che. te aparAdhI zIta, uSNa, tRSNAnI vedanAthI cIso pADe che, te vivarNamukha, kAMtihIna, sadA vihvaLa, ati durbaLa, kalAMta, khArasatA, vyAdhi vaDe grata rahe che. tenA nakha, vALa, dADhI-mUcha, roma vadhI jAya che. teo kArAgAramAM potAnA ja maLa-mUtramAM lipta rahe che. AvI dusaha vedanA bhogavatA, te maravAnI IcchA na hovA chatAM marI jAya che temanA maDadAnA pagamAM doraDI bAMdhI, bahAra kADhIne khADAmAM pheMkI devAya che tyAM rIMcha, kutarA, ziyALa, zUkara tathA saMDAsI jevA mukhavALA pakSI potAnA mukhathI tenA mRtakane cuMthI nAMkhe che. keTalAMka mRtakane pakSI khAI jAya che. keTalAMkanA maDadAmAM kIDA paDe che, tenA zarIra saDI jAya che, pachI paNa aniSTa
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 165 vacanothI tenI niMdA karAya che, dhikkArAya che . "sAruM thayuM te pApI marI gayo." tenA mRtyuthI saMtuSTa loko tenI niMdA kare che. A rIte te cora, mota pachI paNa dIrdhakALa sudhI, potAnA svajanone lajita karato rahe che. te paraloka prApta thaI narake jAya che. te nakka nirAbhirAma che, AgathI baLatA ghara samAna, ati zIta vedanAyukta, asAtA vedanIyanI udIraNAne kAraNe seMkaDo du:khathI vyApta hoya che. nakathI uddhatana te tiryaMcayonimAM janme che. tyAM paNa te naka jevI azAtA vedanA anubhave che. te ticiyonimAM anaMtakALa bhaTake che. anekavAra nakkagati ane lAkho vAra tiryaMcagatimAM janma-maraNa karatAM, je manuSyabhava pAmI jAya to paNa nIcakuLamAM utpanna ane anArya thAya che. kadAca AkuLamAM janma thAya to paNa tyAM loko dvArA bahiSkRta thAya che. pazu jevuM jIvana jIve che, akuzala, atyadhika kAmabhogonI tRNAvALA, nakabhavamAM utpanna thavAthI kusaMskArone kAraNe pApakarma karavAnI pravRttivALA hoya che. tethI saMsAranA AdfmUla kama bAMdhe che. teo dhamakRti varjid, anArya, kUra, mithyAtvakRtipapau, ekAMte hiMsAmAM rucivALA, kozikA kIDA samAna aSTakamarUpa taMtuthI ghana baMdhana vaDe potAnI AtmAne pragADha baMdhanothI bAMdhI le che. e pramANe naska, tici, manuSya, devagatimAM gamana karavuM, saMsAra sAgaranI bAha paridhi che. janma-jarA-maraNane kAraNe thanAra gaMbhIra du:kha ja saMsAra sAganuM zuodha jaLa che. saMyoga-viyogarUpI taraMgo, satata ciMtA teno prasAra, vadha-baMdhana rUpa vistIrNa taraMga, karaNavilApa tathA lobha kalakala dhvaninI pracuratA ane apamAnarUpI phINa che. tIva niMdA, punaHpunaH utpanna thanAra roga, vedanA, tiraskAra, parAbhava, adha:patana, kaThoratA jene kAraNe prApta thAya che. AvA kaThora kamarUpa HiNathI uThelI taraMga samAna caMcaLa che. sadaiva mRtyubhaya, te saMsAra-nsamudranA jaLanuM taLa che. te kapAyarUpI pAtALa kaLazothI vyApta, lAkho bhavarUpI paraMparA te vizALa jalarAzi, anaMta, udvegajanaka, nora-apara, mahAbhaya, bhayaMkara, pratibhaya, aparimita mahecchAthI kaluSamati vAyuvegathI utpanna tathA AzA pipAsArUpa pAtALa, kAmarati-rAgaSa baMdhAna, baharvidha saMkalpa, vipula udakaraja janya aMdhakAra, mohamahAvarsa, bhogarUpI cakra kApatA, vyAkuLa thaI uchaLI rahela che ane nIce paDI rahela che. A saMsAsAgaramAM ahIM-tahIM doDatA, tharAnagrasta pANInA rudanarUpI pracaMDa pavanathI parara TakarAtI amanojJa laherothI vyAkuLa tathA taraMgothI phuTatA ane caMcaLa kallolathI vyApta jaLa che. te pramAdarUpI ati pracaMDa ane duSTa zApadathI satAvAyela ane ahIM-tahIM pharatA prANIsamUhanA vidadya karanArA 166 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda anarthothI paripUrNa che. temAM ajJAnarUpI mato bhame che. anupAta IndriyovALA avarUpa mahAmagaronI navI-navI utpanna thanArI ceSTAthI te ati kSubdha thaI rahyo che. temAM saMtApa-samUha vidhamAna che. evA pANInA pUrvasaMcita ane pahkarmanA udayathI prApta thanAra tathA bhogavAnAra phaLarUpI dhUmato jaLasamUha che. je vijaLI samAna ati caMcaLa che. te prANa ane zaraNa rahita che. A prakAre saMsAramAM potAnA pApakarmonA phaLane bhogavavAthI koI bacI zakatuM nathI.. siMsArasAgaramAM] Rddhi-rasa-sAta-gauravarUpI apahAra dvArA pakaDela ane kamabaMdhathI jakaDAyela prANI, nakarUpa pAtAla-dlanI saMmukha pahoMce to saYviSaNa thAya che. evA prANInI bahulatA che. te arati, rati, bhaya, viSAda, zoka, mithyAtvarUpI parvatothI vyApta, anAdi saMtAna karmabaMdhanarUpa kaleza kIcaDathI te saMsArasAgara sutAra che. deva-naka-tiyaca-manuSya gati gamana kuTila parivartana yukta vipula veLA AvatI rahe che. hiMsA-asatya-adattAdAna-methuna-parigraha rUpa AraMbha karaNa-karAvaNa-anumodanathI aSTavidha aniSTa karmonA guratara bhArathI dabAyela tathA vyasanarUpI jala pravAha dvArA dUra pheMkAyela prANIo mATe A saMsAra-sAgaranA taLane pAmavuM atyaMta kaThina che. | [A saMsAra sAgaramAM prANI zArIrika-mAnasika duHkhone anubhave che. utpanna thanAra sAtA-asAtA paritApamaya rahe che. te upara uThavA ke nIce DubavAno prayatna karatA rahe che. A cAturaMtamahAMta-anaMta rudra saMsArasAgaramAM ati , anAlaMbaNa, ApatiSThAna, apameya, 84-lAkha jIvayonithI vyApta, anAloka-aMdhakAra rahe che, anaMtakAla sthAyI che. A saMsAra udvega prApta pANInuM nivAsasthAna che. A saMsAramAM pApa-karmakArI prANI-jyAMnuM Ayu bAMdhe che, tyAM ja te baMdhujana, svajana, mitrajana vaDe parivarjita thAya che. te badhAM mATe aniSTa hoya che. teo anAdeya, durvinita, kusthAna-kuAsana-kuzadhyA-kubhojana pAme che. azucimAM rahe che. teo kusaMghayaNI, kumANa, kusaMsthita, kurUpa hoya che. teomAM ghaNAM kodha-mAna-mAyA-lobha, ghaNo moha hoya che. teo dharmasaMjJA ane samyakatvathI rahita hoya che. teo dAridha-upadravathI abhibhUta, sadA parakarmakArI, jItanArtha rahita, kRpaNa, parapiMDanI tAkamAM rahelA, duHkhathI AhAra pAmanArA, arasa-virasa-tuccha bhojanathI peTa bharatA hatA. bIjAno vaibhava, sahakArasanmAna-bhojana-vastrAdi samudaya joIne te potAnI niMdA kare che. potAnA bhAgya upara rahe che. A bhava ke pUrvabhavamAM karelA pApakarmonI niMdA kare che. udAsamanavALA thaI, zokanI AgamAM baLatA te tiraskRta thAya che teo savahIna, kSobhagrasta, zilAkaLA-vidhA-siddhAMta zAAnA jJAnathI rahita hoya che. yathAta pazurUSa, jabuddhi, sadA nIcakarmathI AjIvikA calAvanAra, loka niMdita asaphaLa manosthivALA, ghaNuM karIne nirAza rahetA hoya che.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/3/16 167 [adattAdAna karanArA AzAnA pAsAmAM baMdhAyelA rahe che, lokamAM sArarUpa manAtA athapAna ane kAmabhoganA sukhamAM teo niSphaLatAvALA hoya che. sArI rIte udhamavaMta hovA chatAM temane pratidina ghaNI muzkelIthI ahIM-tahIM vikharAyela bhojana ja mAMDa meLave che, te paNa pakSINa dravyasara hoya che. asthira dhana, dhAnya, kozanA paribhogathI teo sadA vaMcita rahe che. kAmabhoganA bhogopabhogane potAne AdhIna banAvavAnA prayatnamAM tara rahetA te bicArA anicchAe paNa kevaLa duHkhanA bhAgI thAya che. temane sukha ke zAMti maLatA nathI. A rIte para dravyathI avirata evA teo atyaMta vipula seMkaDo duHkhonI AgamAM saLage che. A te adattAdAnano phaLavipAka A lokamAM ane paralokamAM asukha,. ghaNuM duHkha, bahurata, pragADha, dAruNa, karkaza, AsAtA vaLo, hajAro varSe chuTAya tevo che. tene vedhA vinA mukta thavAtuM nathI. A pramANe jJAtakalaMdana, mahAtmA, jina, vIravara nAmadheya adattAdAnanI phaLavipAkane kahe che. A trIjuM-adattAdAna paradhana-haraNa, dahana, maraNa, bhaya, malinatA, trAsa, roddhamAna ane lobhanuM mULa che. temaja cAvatuM cirapagitaanugata-duraMta che tema huM kahuM chuM. * vivecana-16 : tathaiva - jema pUrve kahela che. vat - koI pAkA dravyane zodhatA. rAjapuruSa vaDe gRhIta, lAkaDI AdithI haNela, doraDA vaDe bAMdhela, kaidakhAnAmAM niruddha, turiyazIgha, atighADita-bhamatA, ativartita-mamatA, purava-nagara, samarpita-nAMkhelA, * x * kapaTa prahAro-lakuTa AkAra, vaLela vastra vaDe tADana. nirdaya-nikaraNa je ArakSako temanA saMbaMdhI je kharaparapa-atikarkaza vacano ane tarjanA-vacana vizeSa. * - - - galacchalla-gala grahaNanI jema je ullacchaNa-apa preraNA, tenA vaDe vimanasa-cetanAmAM viSAdavALo thaIne cAraka vasati guptigRhamAM praveze che. te vasatI kevI che? narakavasatI sadeza. te kedakhAnAmAM gaubhika-gutipAlanA je prahAro-ghAta, damaNa-upatApanA, nirbharsanA-Akroza vizeSa kaTu vacano, bhUSaNaka-bhayajanaka, tenA vaDe abhibhUta. tathA AkSiptanivasanA-paherelA vastro kheMcI le che, malina daMDiMDarUpa vasana-vastra jemAM Ape che te tayA - - ukoTAlaMcayandravyanI lAMca, lokamAM prasiddha che. pazcata-kedakhAnAmAM rahelA manuSya pAsethI, je mAgaNa-cAyanA, tatparAyaNa-temAM niSThAvALA tathA te kedakhAnAnA subhaTa vaDe karelA vividha baMdhano vaDe baMdhAya che. te baMdhano A pramANe - hahi - kASTha vizeSa, nigaDa-loDhAnI beDI, vAlarakA-gAya AdinA vALavALuM doraDuM, kudaMDaka-lAkaDA sAthe doraDAno pAza, vastra-cAmaDAnI mahAraju loha saMkalA-loDhAnI sAMkaLa, hastAMduka-loDhAnuM hAyaMtra, vardhapaTTa-cAmaDAno paTTo, dAmaka-doraDAnuM pagabaMdhana, nikoTana-baMdhana vizeSa. uparokta sivAyanA bIjA paNa kedakhAnA saMbaMdhI upakaraNa vaDe :- du:khanI udIraNA-asukhanuM pravartana kare che tathA saMkoTana-zarIrane saMkocavuM, moTana-aMga bhaMga karavo. tenA vaDe te maMdapuNyo baMdhAya che tathA saMpuTa-lAkaDAnuM yaMtra, loDhAnA pAMjarA, ke bhUmigRhamAM je nirodha-pravezana. kUpa-aMdha kUvo Adi, cAka-kedakhAnuM, cUpa-yuga, caka-rathanuM aMga, vitata baMdhana-pramardita hAtha, jaMghA, mastakanuM niyaMtraNa. khaMbhAlaNastaMbhanuM AliMgana, ItyAdi vaDe vidharmaNA-kadarthanA. viheDayaMta-baMdhAtA evA tenuM saMkocana ane aMgabhaMga karAya che. avakoTakaDokane nIce laI jaIne gADha, urasi-hRdaya ane zirasi-mastakane je bAMdhavA te. udarvapUritA-zvAsa pUrela urthakAyA. athavA ubhA rahelane dhULa vaDe bharI devA pAThAMtarathI uMce gayela AMga, kuradura kaTaka-kAMpatuM vakSasthaLa, motana-mana, meDanA-viparyakaraNa. tenA vaDe bAMdhatA - x * baMdhAvAthI niHzvasaMta-nizvAsane choDatA, zISaviTaka-vAgharI vaDe mAthAne bAMdhavuM te. UyAla-jaMghAne phALavI, pAThAMtarathI UyAvala-ghAne vALI devI. capaDaka-kAThamaMga vizeSa. saMdhi-goMThaNa, koNI Adine bAMdhavA, tad zalAkA-khIlA jevI ane zUci-soyonA agrabhAgane mArIne gamAM praveza karAvavo. takSaNa-lAkaDAnI jema cholavA. vimAnanA-darzanA. kSAra-dlano khAra Adi. kaTaka-masyA Adi, tikata-lImaDo Adi, te bhasvA. cAtanA kAraNazata-seMkaDo hetuthI kadarzanA. urasi-chAtImAM, mahAkASTha, dattAyA-nivezita, bAMdhIne. gADha dabAvavAthI te asthika-hADakA, bhAMgI jAya che, sapAMsuliga-paDakhAmAM rahela, gala-kAMTo ane kALo loDhAno daMDa tenA vaDe vakSasthaLa, jaThara, guhya dezamAM nAMkhIne pIDA Ape che. tathA macchata-hRdaya mayita karAya che *x - AjJaptiri -Adeza mujaba kArya karanAra karmacArI. avirAdhita-aparAdha na karavA chatAM vairI banela te yamapuraSo, te adatta lenArane tyAM kArAgRhamAM mAre che. te maMdapuSyaabhAgI, caDavelA-thauDa, vadhapa-cAmaDAno paTTo, pArAdhRti-loDhAnI kuza, chiva-mRdu kaSa, ka-cAbuka, vastracAmaDAnI moTI doraDI, veba-vela A badhAM vaDe mAre che. kRpaNa-du:khI vraNa-ghA, tenI je vedanA-pIDA tenAthI vimukhIkRta-coranuM mana jemAM udAsa thaI jAya che te. dhanakunaloDhAnA ghaNathI mAre. saMkoTitA-saMkocela aMgo, moTitA-bhagna aMgo karAya che. kevA ? te kahe che. niccAra-maLamUtrano rodha kare athavA tenuM vicaraNa baMdha karAve athavA vacana uccAraNa naSTa karAve. AvI bIjI paNa vedanA pApA-pApa karanAra pAme che. vasaviSaya parataMtratA vaza, kata-pIDita te vazAd. * x * anindriyanA viSayamAM-strI zarIrAdimAM tIva-ati gRddha-Asakta. strInA rUpAdimAM ISTa-abhimata, je rati tathA mohita-vAMchA karatA, je bhoga-maithuna, temAM je tRSNA-AkAMkSA tenA vaDe arditavyAkuLa tathA dhana vaDe tuSTa thanAra te dhanatoSaka. - keTalAMka naragaNa-cora manuSyano samUha, tene koI divase rAjanA ArakSako vividha baMghane bAMdhe che, karmaviMdadhA-pApakriyAnA viSayamAM phaLanA jJAnathI ajANa
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 169 10 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda rAjanA kiMkaro laI jAya che. te kiMkaro kevA che ? nirdayAdi dharmayukta, vadhazAstra pAThaka, vilaulIkAraka-jotAM ja cote oLakhI le tevA. laMyAzatagrAhakA-seMkaDo vakhata lAMca lenArA. kUTa-mAnAdinuM anyathA karaNa. kapaTa-veSa ane bhASAnuM viparItapaNuM karavuM, mAyA-ThagavAnI buddhi, nikRti-chetaravAnI kriyA. * x * prasidhi-temAM ekAgra yita pradhAnatAthI je vacana ke praNidhAna, A badhAmAM vizArada-paMDita. * * * * - 4 - te rAjakiMkaro vaDe AjJapta-Adeza karAyela, jayadaMDa-prANadaMDanI sajA pAmela, duSTanA nigraha viSayamAM Acarela daMDa, rUDha daMDa ke jIvadaMDa-jIvita nigraha lakSaNa. tvarita-zIgha, udghATita-prakAzita, sAme lAvela. zRMgATakAdimAM temAM zRMgATakasiMghATaka AkAra trikoNa sthAna, mika-traNa mAgatuM mIlana sthAna, catuka-cAra mArgonuM mIlana sthAna, sava-aneka mArgonuM mIlana sthAna, catumukha-tathAvidha devakula Adi, mahApatha-rAjamArga, paMtha-sAmAnya mArga. tyAM kaI rIte sAme lAve che ? vegadaMDa Adi temAM paNAli-prakRSTatAlI, zarIra pramANa lAMbI lAkaDI, paNoliprAjanaka daMDa, muTilatA-mukkA lAta. ItyAdi vaDe je prahAra, tenA vaDe saMbha4Amardita, bhAMgI nAMkhavA, zarIne mathI nAMkhavuM. aDhAra karmakAraNa - corInA 18 kAraNo. temAM coranA ane corInA kAraNonA A lakSaNa che. coranA sAta prakAro - (1) cora-corI karanAra, (2) caurApaka-corI karAvanAra, (3) maMtrI-corInI salAha denAra, (4) bhedajJa-bheda batAvanAra, (5) kANamyI-corIno mAla ochI kiMmate kharIdanArA. (6) yajJada-corane bhojana denAra, (3) sthAnada-corane sthAna denAra. corInA prakAro - (1) bhavana-Dara nahIM, huM badhuM saMbhALI laIza, ema kahI corane protsAhana ApavuM (2) kuzalacora maLe tyAre sukha-du:kha pUchavA. (3) tacone corI mATe hAtha AdithI saMketa karavo. (4) rAjabhAga-rAjano kara na devo. (5) avalokana-corI karatA corane upekSA buddhithI jovo. (6) amArgadarzana-cone zodhanArane viparIta mArga dekhADavo. (3) zayyA-corane zayyA devI. (8) padabaMgacoranA padaciha bhuMsI devA. (9) vizrAma-corane svagRhe chupAvavA anujJA devI. (10) pAda patana-praNAmAdi samAna devuM. (11) Asana-besavA devuM. (12) gopana-corane chupAvavo, (13) khaMDakhAdanacorane pakavAnnAdi khavaDAvavA. (14) mahArAji-lokamAM prasiddha che. (15) padhAnyadakarajanAM pradAna-dura mArgethI Avela corane zrama dUra karavA garama pANI, tela Adi ApavA. (16) pAka Adi arthe agni Apavo. (17) pAnAdi arthe zItaLa jaLa ApavuM. (18) coroe lAvela catuSpadAdine bAMdhavA mATe doraDA Adi ApavA. badhAmAM "jJAnapUrvaka" zabda joDavo, kemake ajJAnatAthI thAya to te niraparAdhipaNuM che. tathA yAtitAMgopAMgA-gopAMganI kadarthanA. - X - X - taMpiya-to paNa te tRSA pIDitane pANI maLatuM nathI. vadhyapuruSa-vadha mATe niyukta karAyela ke vaya puraSo, temanA vaDe ghAmAna-prerAyelA. kharapuruSa-atyaMta karkaza, paTaha-DiDima, tenA vaDe cAlavA mATe pAchaLathI ghakrita-dhakelatA. *x* x * vadhya saMbaMdhI je karakuTIyuga-vA vizeSa yugala, te tathA talivasitA-dhAraNa karAve che. * * * * * surakta kaNavIralAla kaNeranA phUla vaDe grathita-guMthelI, vimukula-vikasita, kaMTha sUtra sardeza. vaNadUtavadhyacihna jevI lAge che. * x * maraNanA bhayathI utpanna je parasevo tenA vaDe-tenI cIkAzathI cIkaNuM, klinna, ArdarUpa zarIra thAya che. kolasAnA cUrNa vaDe tenuM zarIra lIMpI devAya che. rajasa-havAthI uDela reNudhULarU5, bharitA-bharela vALa jenA che te. kuTuMbhaka-raMga vizeSa, tenAthI utkIrNagaMDita mastaka jenuM. - x * vadhyA-haNavA yogya, prANa-pItA-ucchavAsAdi prANa priya athavA prANapIta-bhakSaNa karAyela prANavALA. vajhayANa bhIya-vaghaka vaDe Darela. * * * zarIrathI vikRta-cheDAyelA. lohitAvalitAni-lohI vaDe lepAyela, je kAkiNImAMsa - mAMsanA nAnA-nAnA TukaDA tene khavaDAve che. pApA-pApI, khakarazata-zlaSNa pASANathI bharela carmakoza vizeSa, athavA seMkaDA vAMsa rUTita vaDe tene mAravAmAM Ave che. vAtika-jene vAyu hoya te, pAgala jevA, aniyaMtrita evA nara-nArI vaDe saMparivRta evA. - x * vadhya yogya vo paherAvelA te vadhanepathya. praNItaMte-laI javAya che. nagarasaMnivezanA madhya bhAgethI. kRpaNomAM karaNa te kupaNa karaNa arthAtu atyaMta dayanIya. amANa Adi zabdo pUrvavat jANavA. bAMdhavone anarthakapaNe hovAthI abAMdhava. viprekSamANA-jovAtA. dilodisi-eka dizAmAMthI bIjI dizAmAM, karI anya dizAmAM. AghAyaNa-qdhya bhUmi-maMDalanA pratidvAra - dvAre ja saMpApitA-laI javAtA. abhAgI evA teo zUlAgra-zULI upara, vilagna-avasthita, bhinna-viTArita, jeno deha che tevA. tyAM vadhyabhUmimAM tenA pakilpitAMgopAMgA - avayavo chede che. vRkSanI zAkhAo laTakAvI de che. vaLI bIjA, cAra aMgo - be hAtha ane be paga, dhaNiya - gADha bAMdhIne parvatakaTakAtu - parvatanI TocethI pramucco - pheMkAya che. dUrathI pAta-paDatA bahuviSamaustareSu - atyaMta viSama pattharonI coMTa sahe che. koI hAthInA page maInA karAya che. te pApakArI - corI karma karanArA * x - mukuMDhaparazu - muMDa kuThAra, tINA kuhADI vaDe ati vedanA utpanna karAya che. koI bIjA vRtakaNaThanAzA - kAna, AMkha nAka chedI nAMkhe che. ItyAdi sUbAI mujaba jANavuM. vizeSa A :- jihA - jIbha, AMchita - kheMcI kADhavI, zirA-nADI. asi-khaga, niviSayA - dezathI bahAra kaDhAyelA, pramucco - rAjakiMkaro vaDe tyajAya che. arthAta hAtha-paga chedIne dezanikAla karAya che. *x* kArAgalayA-kaidakhAnAmAM, ruddhA-niyaMtrita. teo hatasAra - apaharaNa karAyela dravyavALA, lajApitA - lajjA pAmelA. alajjA-lajjArahita. anubaddhasudhA - satata bhukhathI prArabdha - abhibhUta. zIta-uNAdi vedanAthI durghaTayA - durAcchAdita. vipA chavI - zarIranI vayA virUpa thayelA. vikalA - ISTa ane na pAmelA. durbala
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 asamartha klAna-glAna, kAzamAnA - roga vizeSathI khAMsatA, vyAdhita-kuSThAdi rogavALA. Amena-apakvarasa vaDe abhibhUta, gAtra-aMgo, prarUDha-vRddhine pAmelA. keza-vALa, mathu-dADhI mUcha, roma-bAkInA vALa. - - - - chagamutta - maLamUtra. muttatti-nimagna, DUbelA. akAmaka-maraNamAM ichArahita. khADAmAM chUDha-pheMkelA. - X + X - vRkAdi vaDe vihaMga-vibhAga arthAt TukaDA karAyelA. kimiNA-kRmivALA. aniSTa vacana vaDe zApyamAna - Akrosa karAtA. - 4 - arthAt "sAruM thayuM, te marI gayo'' ema kahe. tethI saMtoSa pAmatA loko vaDe haNAtA lajjAne pAme che. AvA lajjAvALA te ja thAya che ke bIjA paNa thAya ? svajano paNa lAMbA kALa sudhI lajjita rahe che. maryA pachI paNa paraloka-bIjo janma pAmIne nirabhirAma narakamAM jAya che. te naraka kevI hoya che ? 171 aMgArA jevI, pradIpta, tenA sadaMza, tathA ati zItavedanA, asAtA karma vaDe udIti, satata-avicchinna seMkaDo duHkho, tenA vaDe samabhibhUta - upadravayukta. tyAMthI nIkaLIne tiryaMcayonimAM jAya che. tyAM paNa naraka jevI vedanA pAme che. A anaMtara kahelA adatta grahaNa karanArA anaMtakALe jo kyAreka manuSyapaNAne pAme - x - tyAre manuSyamAM anArya - zaka, yavana, barbarAdipaNuM pAme che. nIcakuLamAM utpanna thAya che. koI Aryajana-magadha AdimAM utpanna thAya che. teo lokabAhya - loko vaDe bahiSkRt hoya che. arthAt tiryaMca jevA rahe che. te kaI rIte ? akuzala-tatvamAM anipuNa, narakAdi parivRtta, manujatva pAme tyAre temAM nibaMdhaMti-ekaThA kare che. (zuM?) narakamAM bhavaprapaMcakaraNa - janmonI pracuratAthI, naskagati prAyogya pApakarmanI pravRttivALA thAya che. pharI paNa AvRttithI saMsAra-bhava, jenuM mULa che tevA duHkho pAme che. arthAt tevA karmone bAMdhe che - x - te manuSyo vartamAnamAM kevA thAya che ? te kahe che H- dharmazruti vivarjina - dharmazAstrathI rahita. anArya - AryathI judA, krUra-jIvopaghAtanA upadezakapaNAthI kSudra, mithyAtva pradhAna-viparita tatvopadezaka, zruti-siddhAMta, temAM prapanna-svIkAra karelA thAya che, ekAMta daMDaci - sarvathA hiMsAnI zraddhAvALA. ATha karma rUpa taMtu vaDe AtmAne veSTita kare che. AvA - 4 - 4 - cAra gatirUpa bAhya paridhivALA saMsAra sAgaramAM vase che. kevA saMsAramAM? janma, jarA, maraNa ja kAraNa-sAdhana jenA che te tathA te gaMbhIra duHkhathI prabhubhita - saMcalita pracura jaLa jenuM che tevA. saMyogaviyoga rUpa vIyi-taraMgovALA. ciMtaprasaMga-ciMtAnuM sAtatya e teno prasAra che. vadha-haNavuM te, baMdha-saMyamana e tenA mahAt, vistIrNa kallolo che. karuNavilApa ane lobha ja teno kalakala karato dhvani che. apamAna-apUjanarUpI phINa che. tIvra hiMsA-niMdA, pulaMpula-prabhuta je roga vedanA, bIjA bhavano saMparka, niSThura vacanothI nirbhartyanA Adi - x - kaThina-karkaza, durbheda jJAnAvaraNAdi karmo rUpI pattharathI uThela taraMganI jema caMcaLa che. nitya mRtyubhaya tenuM toyapRSTha-pANIno upatina bhAga che. - 4 - kaSAya ja pAtALa-pAtALa kaLaza che. lAkho bhavo e teno jaLasaMcaya che. ahIM pUrve janma Adi praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda janya duHkhane pANI kahyuM ahIM jananAdi svabhAvathI jaLavizeSanI samudAyatA kahI, te punarukti na samajavI. - tathA - anaMta-akSaya, udvejanaka-udvegakara, anarvAkSa-vistIrNa svarUpa, aparimita - aparimANa je mahecchA - moTI abhilASA, avirata lokonI avizuddha mati, te rUpa vAyuvegathI utpanna thanArI. AzA-prApta arthanI saMbhAvanA, pipAsA-prAptArthanI AkAMkSA, te rUpa pAtALa kaLazo athavA samudra jaLanuM taLa, tenAthI je kAmaratizabdAdimAM abhiruci, rAgadveSa rUpa ghaNAM saMkalpo. te rUpa je vipula udarakaraja, tenAthI thato aMdhakAra. - 4 - moharUpI mahA Avarta, temAM bhoga-kAma rUpI bhramara maMDala vaDe saMcato vyAkuLa thAya che. - - udvalaMta-uchaLatA, pracura garbhavAsa - madhya bhAgano vistAra temAM uchaLatA ane paDatA je prANI, prakarSathI jatAM je vyasanI prANI, prabAdhita - pIDita vyasanI prANIno pralApa, te rupa caMDa pavanathI TakarAtI laherothI vyAkuLa, taraMgothI phUTatA ane caMcaLa kallolathI vyApta jaLa jemAM che. - X - X - pramAda - madha Adi jevA ghaNAM rAMDa-raudra, duSTa-kSudra, zvApada-vyAghrAdi, tenA vaDe abhibhUta, samudra pakSe matsyAdi ane saMsArapakSe puruSAdinI vividha ceSTA vaDe, athavA tenA samUha vaDe je gho-raudra, vidhvaMsa-vinAza lakSaNa, anartha-apAyanI bahulatAyukta te matsyonI jema, te ajJAnI bhramaNa kare che. 172 anupazAMta Indriyo jenI che, tevA prANI, te rUpa je mahA magara, tenuM je vati-zIghra casti-ceSTA, tenA vaDe ghaNo ja kSobhita thato tathA ekAMta zokAdikRt te nitya saMtApayukta che, caMcaLa che. te atrANa-azaraNa pUrvakRt karmasaMcayI prANI, je udIrNa varNa-pApa, tenA je vedhamAna seMkaDo duHkho rUpa vipAka te ja bhamato jaLasamUha che. Rddhi-rasa-sAtA rUpa je gaurava-azubha adhyavasAya, te ja apahAra-jalacara vizeSa vaDe gRhIta je karmabaddha prANi vicitra ceSTAmAM prasakta thaI, kheMcAIne narakatalapAtALa tala sanmukha pahoMce che. sanna-bhinna, viSaNa-zokavALA, viSAda-dainya, zokadainyatAnI prakarSaavasthA, mithyAtva-viparyAsa A badhAM rUpa parvata, tenAthI vyApta che. anAdi saMtAna karmabaMdhana tathA tenA kaleza-rAgAdi, te lakSaNa rUpa kAdava, tenAthI A saMsAra pAra karavo ghaNo muzkela che. devAdi gatimAM je gamana, te kuTila parivartanA rUpa vistIrNa veLA - jalavRddhilakSaNa che. hiMsA-jUTha Adi AraMbha-pravRtti, tenuM karaNakarAvaNa anumodana, te ATha prakAranA aniSTa je karmono saMcaya, te rUpa gurubhAra che, tenAthI AkrAMta, te ja durga-vyasano rUpa jaLapravAhathI pheMkAyelA, ati DUbatA, urdhvaadho jalagamana karavAthI durlabha jenuM tala-pratiSThAna che. temAM prANI zArIrikamAnasika duHkhone AsvAdatA sAtA-sukha ane asAtA paritApana-duHkhajanita upatApa. e rUpa bahAra nIkaLavuM ane DUbavuM, te karato. temAM sAtA, te utpannatva-bahAra nIkaLavuM asAtA te nimnagnatva. caturaMta-cAra prakAre, dizA-gati bhedathI, mahAna,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 133 134 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sArI rIte ati arthane mATe prayanavALA. kahyuM che ke- duSkarmano saMcaya karela manuSya jema jema karmane AraMbhe che, tema tema ukharabhumimAM vAvela bIjanI jema niSphaLatAne pAme che. pratidina karma-vyApAra vaDe udhata hovA chatAM du:kha-kaSTa vaDe saMsthApita-maLatA loTa, piMDa AdinA saMcayamAM je pradhAna che, te. adhava-asthira, dhana-gaNima Adi, dhAnya-zAlI Adi, koza-Azraya, te sthiratAmAM paNa paribhoga karI na zake, hita-nyakta, kAma-zabda, rUpa. bhoga-gaMdha, rasa, sparza teno paribhoga-AsevanamAM, je sarva sauga - AnaMda jenA vaDe che, te tathA bIjAnI je zrI-lakSamI vaDe bhogopabhoga, tenI nizrAnA mArgaNa-gaveSaNAmAM rakta. temAM bhogopabhoga, tenI nizrAnA mArgaNagaveSaNAmAM rakta. temAM bhogopabhoga eTale eka vakhata bhogavAya te bhoga- AhAra, puSpa Adi. upabhoga - vAraMvAra bhogavAtA evA vastra, AvAsa Adi. varAka-tapasvI, anicchAe prerAya che. te du:kha-asukha, sukha ke svAthyane pAmatA nathI. teo atyaMta vipula seMkaDo du:khothI baLatA rahe che. jeo bIjAnA dravyamAM avirata thAya che, teo A badhuM sukha na pAme. A rIte kevuM phaLa maLe che, te batAvyuM. bAkI pUrvavatu. - X - muni dIparatnasAgare karela AzravadvAra-adhyayana-3-no TIkA sahita anuvAda pUrNa anavadagra-anaMta, rudra-vistRta saMsAra sAgaramAM. kevo thaIne ? asthita-saMyamamAM avyavasthita, temane AlaMbana rahita ane pratiSThAna-trANanuM kAraNa jemAM che, aprameya - asarvajJa jene jANI na zake, 84 lAkha yoni vaDe yukta. yoni-jIvonuM utpatti sthAna, teo asaMkhyAtapaNe hovA chatAM * samAna varNa, gaMdha, rasa, sparzInI ekatva vivakSAthI ukta saMkhyA Ave che. jemAM pRthvI-pANI-ani-vAyu e cArenI sAta-sAta lAkha yonio, vanaspatimAM pratyekanI daza ane anaMtanI cauda lAkha yonio, vikasendriyonI baLe, nADI-devatAnI cAra-cAra lAkha, tiryaMcayonika cAra lAkha, manuSyonI cauda lAkha che. anAloka-je ajJAnarUpI aMdhakAra, anaMtakALa-aparyavasita kALa sudhI. uoNasA-udgata basa, sunna-kartavyamUDha. saMjJA - AhAra, maithuna, bhaya, parigraha saMjJA vaDe yukta. saMsAra sAgaramAM vase che. kevA saMsAramAM ? udvignono vAsa, vasatisthAna, jemAM jemAM grAma-kuLa AdinuM Ayu bAMdhe che. pApakArI-corI karanArA. bAMdhavajana-bhAI Adi, svajana-putra Adi, mitra-suha te badhAMthI rahita tathA lokone aniSTa thAya che - 4 - asuINa - azuci ke azrutatA. kusaMhanana - sevAd Adi saMhananayukta, kumANa - atidIrdha ke atiddasva. kusaMsthita - huMDa Adi saMsthAna, kurUpa - kutsita varNavALA. bahumoha-atikAma ke ani ajJAna, dharmasaMjJA-samyakatva ane dharmabuddhithI, paribhraSTa, dArigha ane upadravathI yukta. je artha-dravya vaDe jIvAya che, tenAthI rahita. kRpaNa-rAMka, paripiDitarkaka - bIjAe ApelA bhojanane zodhanArA. rasa-hiMga Adi vaDe na saMskArela, virasa-jUnuM hovAthI, tuccha * . bIjAnA ddhayAdi joIne, temAM RddhisaMpatti, satkAra-pUjA, bhojana-kAzanAdi te badhAMnA samahanI udaya vartatA athavA tenI je vidhi-anuSThAna, tene niMdatAjagupta karatA, AtmA ane bhAgyane niMdatA. A pUrvakarmanuM phaLa che, tema mAne che. ahIM purAkRta-janmAMtaramAM karela, ka - A janmanA pApa, vimanasa-dIna, zoka vaDe baLatA, parAbhava pAme che. chobha - nissahAya, zilA-ciga Adi, kalA-dhanurvedAdi, samayazAstra * jaina, bauddhAdi siddhAMta-zAstra, A badhAthI hita yathAjAta pazubhUta - zikSA, ArakSaNAdi varjita baLadIyA jevA, kemake vijJAnAdithI hita che. aciyata - apati utpAdaka, nIca-adhamajana ucita, upajIvaMti- tenA vaDe AjIvikA kare che. manoratha - abhilASA, teno je nirAsa - kSepa, tenI bahulatAvALA athavA moghamano rasthA-niphaLa manorathavALA, nirAza bahulA - AzA bhAvanI pracuratAvALA. AzA-IcchA vizeSa, te rUpa pAza baMdhana, tenA vaDe pratibaddha - saMraddha, ayapAdAna - dravya Avarjana ane kAma sukha, lokasAra-lokamAM pradhAna. aphalavaMtaga - akaLavAnuM athatu apAd. kahe che ke - artha, teno mitro che, artha tenA bhAIo che, lokamAM arthavALo ja puraSa che, te ja paMDita che.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/10 135 che AzravadvAra-adhyayana-4-abrahma che * * * * * * * * * * * * have bIjA adhyayana pachI cothuM AraMbhe che. Ano sUma nirdeza kamathI saMbaMdha che. adattAdAna prAyaH abrAma Asakta cita dharAve che tethI have abrahmane prape che e saMbaMdhaLI cArdeza Adi paMcaka pratibaddhatA 'sAdeza" ema dvArane jaNAve che - * sUtra : jaMbU conuM Ayava aidhama dvArA brahma che. A adhyakSa devamanuSya-asura loka dvArA prArthanIya che. te pANIne phasAvanAra kAdavanA jALA samAna che. puruSa-napuMsaka vedanA cihnavALuM, tapasaMyama-brahAcaryamAM vinarUpa, bheda-rAyatana ane ghaNAM pramAdanuM mULa, kAyaskApuruSathI sevita, sujana-jana tahAsa vIya, utd-naka-tici e traNe lokamAM pratiSThAna yukata rA-maraNaroga-zokanI bahulatAvALuM, vadha-badha-vidhAtamAM durvighAta, darzanacAstri mohanA hetubhUta, cisparicita-anugata, duHkhe karIne aMta pAme tevuM A cothuM adharmadvAra che. * vivecana-17 : jaMbU ! e ziSyane AmaMtraNa che. abrahma - kuzalakarma te A maithuna, tene atyaMta akazapaNe vivakSA karela che, kahyuM che - coka maithunane rAgadveSa rahita jinavarendro vaDe kaMIja anujJAta karela nathI, deva-manuSya-asuraloka vaDe prArthanIyaabhilASA karAya che, tethI kahyuM - hari-hara-brAhmA Adi koI zUrapuruSa bhuvanamAM evo nathI je kAmathI khalana pAmato na hoya, mAtra jinezvara ja temAM khalita thatAM nathI. paMka-mahA kAdava, panaka-te ja pAtaLo hoya, pAza-baMdhana vizeSa, jAla-masyabaMdhana te 5 kalaMka ane duvimoMgTanA nimittathI tenuM samAnapaNuM che. kahyuM che - tyAM sudhI ja puraNa samArge rahe che, Indriyo zAMta rahe che, lajA jaLavAI rahe che ane vinaya paNa AlaMbanabhUta rahe che, jayAM sudhI strInA - x " nayana bANa vAge nahIM, te abrAhamanA cinho strI-puruSa-napuMsaka vedarUpa che. bheda-vyAjIivitano nAza, tenuM Ayatana-Azraya, pramAda * madha, vikathA Adi, tenuM mUla * kAraNa. kahyuM che ke - viSayAsakta, madha vaDe mata jevo puraSa zuM zuM karato nathI, vicArato nathI ke bolato nathI. kAtara-parISahathI Dare che te, kApurakutsita manuSya, temanA vaDe sevita, sujana-sarva pApathI virata, jana-samUha, varjakIyapariharavA yogya. uddharva-urvaloka, naka-adholoka, tiryatiryazloka e rUpa traNe loka, temAM pratiSThAna. temAM kayAMya paNa jarA-maraNAdi kAraNapaNe che. kahyuM che ke - je seve che, te zuM pAme che ? thAkI hAre che, durbaLa thAya che, vaimanasya pAme che ane AtmadoSathI duHkhone pAme che. 136 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vagha-tADana, baMgha-saMyama, vighAta-mAraNa e paNa duSkaravighAta che jene arthAta vadha AdithI paNa teno aMta Avato nathI. gADharAmavALAne mahAApattimAM paNa abrAhama IcchA zAMta thatI nathI. *x*x* darzana yA>>i mohanA hetubhUta-venuM nimita che. [zaMkA-] zuM A cAtri mohano hetu nathI ? kahyuM che - tIvakaSAya, bahumoha pariNata, rAgadveSa saMyukata e cAguiNaghAtI baMne prakAre cAstrimohane bAMdhe che. dvivighakaSAya, nokaSAya mohanIya bhedathI. vaLI je darzanamohanA hetubhUta che, te ame pratipAdita karatA nathI. tenA hetunI pratipAdaka gAyA A pramANe saMbhaLAya che - arihaMta, siddha, caitya, tapasvI, zruta, guru, sAdhu, saMghanA pratyenIka hoya te darzanamohane bAMdhe che. -- satya che, paraMtu * * svapakSa * ahmanA sevanathI je saMghapatyanIkatA, tenA vaDe darzanamohane bAMghato, brahmacaryane darzanamoha hetupaNe vyabhicarato nathI. kahe che ke svapakSa abrAhma sevakane mithyAtvano baMdha thAya, anyathA tene durlabha bodhi kema kahyo ? kahyuM che - sAdagInA cothA vratano bhaMga, caitya dravyanA bhakSaNa AdimAM ane pravacanano ukAhamAM, RSighAtamAM, bodhilAbhane bALe che. ciparicita-anAdikALa sevita Adi pUrvavat jANavuM. abrAnuM svarUpa kahyuM, have tenA kAryakane kahe che - * sUtra-18 : abrahmAnA guNasaMpanna A - gIza nAmo che. te A pramANe - adhyA, maithuna, carata, saMsarga, sevanAdhikAra, saMkalpa, mAdhanApado, daI, moha, mana:saMkSobha, anigraha, vyagraha, vighAta, vibhaMga, vizvama, adhama, zIlatA, gAmadAmatRpti, rati, roga, kAmabhogamAra, vaira, rahasya, gulma, bahumAna, jAvida, bhApati, virAdhanA, prasaMga ane kAmaguNa. abahAnA mIza nAmadheya che. * vivecana-18 : sugama che. brahma-akuzala anuSThAna. maiyuna-strI, puruSanuM karyuM. paraMta-samagra vizvamAM vyApta. saMsargI-strI, puraSanA saMga vizeSa rUpavI ke saMsargajanyapaNAthI saMsargI, kahyuM che ke- AnuM nAma mArA manane vikArI kare che, to tenA darzana ane vilAsa vaDe ullasita bha kaTAkSathI zuM na thAya ? sevAdhikA-cosa Adi pratisevanano tiyoga, abrA pravRta ja corI Adi anAryasevAmAM adhikRta thAya che. artha eka lAlasAthI sarve anartho thAya che. * x* saMkalpa-vikalpa, tenAthI jamela. kahyuM che - he kAma ! huM tAruM rUpa jANuM chuM, te saMkalpathI janme che. huM tAro saMkalpa karIza nahIM. bAdhanApada-saMyama sthAnone bAdhita karanArA athavA lokone pIDita karanAra, *x:x* da-izarIra ane IjyinA darpathI utpanna thanAra. prakAma sane sevavo nahIM, prAyaH sa dekhikara thAya che. *xx* athavA darpa-saubhAgyAdi abhimAnathI jamela, prazama keoNnyatvathI temAM prapanI pravRtti saMbhavatI nathI. tethI darpa ja kahevAya che. kahe che - maithuna vyatireka badhI kriyA prazAMtavAhI citavALAne saMbhave che. moha-mohana,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/18 vedarUpa mohanIyanA udayathI saMpAdhatvathI athavA jJAnarUpatvathI moha kahevAya che. kahyuM che - jagamAM aMdha loko dekhAtI vastune jotA nathI, tema rAgAMdha, je nathI te paNa jue che. - 4 - 4 - manaHsaMkSobha-citanuM calitapaNuM, tenA vinA A na thAya. athavA mAnasika kSobhathI utpanna thanAra. - x + X - 177 anigraha-viSayomAM pravRtta thatAM manano nigraha na karavo athavA manonigraha na karavAthI utpanna. vigraha-kalahano hetu. rAma ane rAvaNanA yuddhamAM mAnavo grasta thayA, te saMgrAma strI nimite thayo. temAM 'kAma' mukhya hato. athavA vyugraha-viparIta AgrahathI utpanna thanAra. kAmInuM A svarUpa che - duHkharUpa viSayomAM sukhAbhimAna ane saukhya rUpamAM niyamathI duHkha buddhi - X - x - x - vighAta-guNono nAza. jo sthAnI, maunI, muMDI, valkalI ke tapasvI abrahmane prArthe. te brahma paNa mane rucatuM nathI. - X - 4 - tethI ja cetelo AtmA ApattithI prerita thaI akArya karato nathI. vibhaMga-guNonI virAdhanA. vibhrama-anupAdeya viSayomAM paramArtha buddhithI pravartavAthI bhrAMtipaNuM athavA kAmavikAranA AzrayathI vibhrama. adharma-acAstrirUpa. azIlatA-cAstrivarjitapaNuM. grAmadharmazabdAdi kAmaguNa, temAM tapti - gaveSaNA ke pAlana, abrahma parAyaNa, rati-maithunamAM ta. rAga-rAgAnubhUti rUpatvathI, rAgaciMtA pATha paNa che. kAmabhogamA-kAmabhogathI mRtyu. vaira-veranA hetupaNAthI. rahasya-ekAMtamAM karAtu kRtya guhya-gopanIyapaNAthI. bahumAna-ghaNAMne mAnya. brahmacavighna-maithuna viramANamAM vyAghAta. vyApatti. kAmaguNa-kAma vAsanAnuM kArya. - 4 - 4 - A rIte 30-nAmo thAya che. prakArAMtathI AvA bIjA paNa nAmo che. nAma dvAra kahyuM, have te je kare che te kahe che - * sUtra-19 (adhuru) -- A ahAne apsarA sAthe devagaNa paNa seve che. [kayA devo ?] moha mohita mati, asura-bhujaga-garuDa-vidyuta-agni-dvIpa-udadhi-dizi-vAyustanitakumAra devo. aNapakSI, paNapachI, RSivAdika, bhUtavAdika, dita, mahAkadita, kUSmAMDa, pataMgadevo. pizAca, bhUta, yajJa, rAkSasa, kinara, puruSa, mahorA, gaMdharva. tiliokamAM jyotiSka vimAnavAsI taduparAMta manuSyagaNa, jalacara-sthalacara-ecara tathA mohatibaddha cittavALA, atRpta kAmabhogatRSNAvALA, balavatI-mahatI-samabhibhUtacNAvALA, [viSayamAM gRddha, atimUrchita, abrahArUpa kIcaDamAM phasayela, tAmasabhAvathI amukta, evA anyonyane sevatA, potAnA AtmAne darzana-yAztrimohanA piMjarAmAM nAMkhe che. vaLI asura, sura, lici, manuSya saMbaMdhI bhogomAM ratipUrvaka vihAramAM pravRtta, cakravartI-surendra-narendra dvArA satkRta, devalokamAM devendra saza, bharatakSetramAM hajAro parvata, nagara, nigama, janapada, puravara, droNamukha, kheDa, kaTa, maDaMla, saMbAdha, paTTaNathI maMDita, sthira lokonA nivAravALI, eka chatra, samudra paryanta pRthvIno upabhoga karanArA narasIha-narapatI-narendra, naravRSabha, mabhUminA vRSabha 15/12 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda samAna, atyadhika rAteja lakSmIthI daidIpyamAna che. je saumya ane niroga che, rAjavaMzamAM tilaka samAna che. je sUrya, caMdra, zaMkha, cakra, svastika, kA, java, matsya, kAcabo, uttama ratha, bhaga, bhavana, vimAna, azva, toraNa, nagaradvAra, maNi, ratna, naMdhAvartta, mUsala, haLa, suMdara kalpavRkSa, siMha, bhadrAsana, suruci, stUpa, suMdaramugaTa, mukatAvalI hAra, kuMDala, hAthI, uttama baLada, dvIpa, meru parvata, garuDa, dhvajA, Indraketu, darpaNa, aSTApada, dhanu, bANa, nakSatra, megha, mekhalA, vINA, gADInuM grUpa, chatra, mALA, dAminI, kamaMDala, kamala, ghaMTA, uttama jahAja, soya, sAgara, kumudavana, magara, hAra, gAgara, nUpura, parvata, nagara, vajra, kanara, masUra, uttama rAjahaMsa, sArasa, cakora, cakravAka-yugala, cAmara, DhAla, paSaka uttama paMkho, lakSmIno abhiSeka, pRthvI, talavAra, aMkuza, nirmaLa kaLaza, zRMgAra ane vardhamAnaka A badhAM zreSTha puruSonA uttama ane prazasta lakSaNane cakravartI dhAraNa kare che. 32,000 zreSTha rAjA temane anusare che, 64,000 zreSTha yuvatInA nayanane priya, kta AbhAyukta, padmapadma-koraMTaka mALA-caMpaka-suvarNanI kasoTI upara kheracelI rekhA samAna gauravarNI, sujAta sarvAMga suMdaraMgavALA, mahAI-uttama-paTTaNamAM banela, vividha raMgonI haraNI tathA khAsa jAtinI haraNInA carma samAna komaLa valkala tathA cInI ane rezamI vastro tathA kaTibaddhathI temanuM zarIra zobhe che. temanA mastaka uttama sugaMdha, suMdara cUrNanI gaMdha, uttama puSpothI yukta hoya che. kuzala kalAcArya dvArA nipuNatAthI banAvela sukhakara mALA, kaDA, aMgada, tuTika, uttama AbhuSaNone zarIre dhAraNa kare che. ekAvali hArathI zobhita kaMTha, lAMbI-laTakatI dhotI ane uttarIya vastra, vIMTI vaDe pILI dekhAtI AMgaLI, ujjavaLa ane sukhaprada vezathI ati zobhatA, tejasvItAthI sUrya samAna dipta hatA. temano avAja zaradaRtunA navA meghanA dhvani jevo gaMbhIra ane snigdha hoya che. 138 temane tyAM pradhAna cakraratnathI yukta 14-ratno utpanna thAya che. navanidhipati, samRddha koza yukta, cAturaMta caturaMga senA, temanA mArganuM anusaraNa kare che, te azva-hAthI-tha-manuSyonA adhipati hoya che, uMcA kuLavALA, vidyuta yazavALA, zaradaRtunA caMdra samAna mukhavALA, zUravIra, traNe lokamAM phelAyela prabhAvavALA, la sabdA, saMpUrNa bharatakSetranA adhipati, narendra che. parvata-vana kAnana sahita uttaramAM himavaMta varSadhara parvata ane bAkI traNa dizAomAM sAgara paryanta, bharatakSetrane bhogavatA, jitazatru, pavararAjasIMha, pUrvakRt tA prabhAvavALA, nirviSTa saMcita sukhavALA, aneka rAta varSanI AyuvALA, janapada pradhAna bhAryA sAthe vilAsa karatA atulya zabda-sparza-rasa-gaMdha-rUpane anubhavatA hoya che, to paNa te kAmabhogothI tRpta rahIne maraNane pAme che. * vivecana-19 (adhuruM) abrahmane suragaNa-vaimAnika devasamUha seve che. sApsarasa-devIo sahita arthAt
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 139 180 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda devIo paNa seve che, mohasthI mohita mati jenI che te mohitamati. asura-asukumAra, bhayaga-nAgakumAra, garuDa-garuDa dhvajAvALA suparNakumAro, viju-vidhutakumAra, jalaNaagnikumAra, dIva-dvIpakumAra, udahi-udadhikumAra, dikSi- dikumAro, pavaNa-vAyukumAra, caNiya-svanitakumAra A daza bhavanapatio che. aNapatri, paNapatti Adi ATha vyaMtaratikAyanA upara rahela vyaMtara jAti vizeSa vANavyaMtara] devo che. pizAyAdi ATha vyaMtaranA bhedo che. tiriya-tichalokamAM jyotika vimAnavAsI devo che. manujA-manuSyo temano gaNa-samUha tathA jalacarAdi moha pratibaddha cittavALA. avistRNA-prApta kAmamAM tRNA gaI nathI tevA. kAmabhogavRSitA-aprApta kAmabhoganI IcchAvALA. tene ja vistArI kahe che - tRSNA-bhoga abhilASa, tenA vaDe balavatI-tIva, mahati-mahAviSaya vaDe samabhibhUtaparibhUta, prayitaviSaya vaDe grathita, atimUrNita-viSayadoSa darzana pratye ati mUDhatAne pAmelA brahmamAM avasa-kAdavanI jema khuMcelA. tAmasa bhAvathI - ajJAna pariNAmathI umukta-mukta na thayelA tathA baMne mohanIya karmanA baMdhana, paMjaramiya-AtmArUpI pakSIne baMdhana sthAna rU5 kare che. kaI rIte ? anyonya-paraspara Asevana-abrahma Azrita bhoga vaDe. vaLI A vizeSaNa kahe che - asurAdinA je bhoga-zabdAdi, temAM je ti-AsaktinI mukhyatAthI je vihAra-vicimakIDA, tenA vaDe yukta. tevA koNa che ? cakravartI-atizayavALo rAjA. -x-x- suranaspati-surezara, narezvara vaDe sakRta-pUjita. konI jema anubhave te kahe che - suravarAIva arthAt pravara deva jevA. kayA ? devaloka-svargamAM. bharatavarSabhAratavardhakSetra saMbaMdhI naga-parvato, nagara-kararahita sthAno, nigama-vaNijjanapradhAna sthAno, janapada-dezo, puravara-rAjadhAnIrUpa, droNa mukha-jalasthala padayukta, kheTa-dhULIyA prakAravALA, karma-kunagara, maDaMba-saMnivezanA mArgamAM dUra rahela, saMvAha-dhAnyAdinI, rakSArthe ane saMvahana yogya durga vizeSarUpa. padna-jalapatha-sthalapaca sAthe hoya tevA. temAM timitabhedinIkA-nirbhayapaNAthI. * x + eka chatra-jyAM eka ja rAjA hoya. - x - mukavA-pAlana karatA, vasudhA-pRthvI. ardhabharatAdipa mAMDalikapaNe, himavaMta parvata sudhInA sAgaranA kinArAvALA kSetrane bhogave che. zUrapaNAthI narasiMha, svAmIpaNAthI narapati, temanI madhye IzvarapaNAthI narendra, guNonI pradhAnatAthI naravRSabha. marata vRSabhakalyA-devanAtharUpa athavA mara dezamAM utpanna vRSabha samAna, aMgIkAra karela kAryabhAsnA nivahakapaNAthI. atyartha rAjadja lamI vaDe dIpatA, saumya-adAraNa ke nirujA, rAjavaMzatIlaka-tenA maMDanarUpa tathA ravi, zazi Adi uttamapuruSanA lakSaNone dhAraNa kare che. vizazimAM keTalAMka vizeSa zabdono artha :- kUrmaka-kAcabo, bhaga-yoni, bhavana-bhavanapati devAvAsa, vimAna-vaimAnika nivAsa, maNi-caMdrakAMtAdi, rana-karkItanAdi, baMdhAvarta-navakoNa svastika vizeSa, suracita-sArI rIte karAyela, suratida-sukhakara, mRgapati-siMha, bhadrAsana-siMhAsana, suyI-AbharaNa vizeSa. sarisa-muktAvalI, kuMDala kAnanuM AbharaNa, dvIpa-jaLathI bharela bhUdeza, maMdara-meru, maMdira-gRha, garaDa-suparNa, Indraketu-Indra caSTi, darpaNa-arIso, aSTApada-dhutapaTTa athavA kailAza parvata. ApadhanuSa, *x - yuga-sUpa, dAma-mALA, dAminI-loka rUDhithI jANavuM. -x - kumudAkarakumudabaMDa, gAgara-strIparidhAna vizeSa, nUpura-paganuM AbharaNa, naMga-parvata, vairUdja, kinara-vAdha vizeSa ke devavizeSa, cAma-prakIrNaka, kheTaka-laka, pablIsaka-vAdha vizeSa, varatAlavRta-eka prakArano vIMjhaNo, zrIkAbhiSeka-lakSmInuM abhisiMcana, medinI-pRthvI, aMkuza-vRMgAra bhAjana vizeSa, vardhamAnaka-zarAvala, prazasta-mAMgavya, uttama-praghAna, vibhakta-vivita lakSaNone dhAraNa kare che. 32,ooo rAjA vaDe sAnukarAtA, 64,ooo pravara varaNInA nayanakAMta-locanane abhirAma athavA paniyana svAmI, kta-lAla, AbhA-prabhAM jenI che te tAbhAM. paumAmaha-parAgabha, koraMTadAma-koraMTa puNAnI mALA, caMpaka-puSa vizeSa, nikA-rekhA, A badhAM jevA varNavALA. sujAta-suniSAnna, aMgo-avayavo, A prakAranuM suMdara aMga-zarIra jenuM che te. mahAI-mahAmUlya, va5tanobhava-pravara kSetra vizeSamAM utpanna, vicitra rAga-vividha rAga vaDe raMjita, eNI-haraNI, preNI-haraNI vizeSa ja, tenA carmamAMthI banAvela. kAlamRga-arthAt kAlamRganA carmanA vastro. dukUla-vRkSavizeSa, dulAnivaracInAni-lavRkSanA vala-x* cInAnI-cIna dezamAM utpanna, pasUtramayapaTTo, kauzeyaka-kauzeyaka kArodbhava vastro, zroNI sUga - kaTIphUga. A badhAM vaDe vibhUSita aMgavALA. tathA varasurabhigaMdha- pradhAna manojJa puTapAka rUpa gaMdha. bharita-bharela, zirAMsimastako, kavita-Icchita, chekAcArya-nipuNa zithI vaDe, sukRta-sArI rIte cela, ratidA-sukha karanArI, mAlA-AbharaNa vizeSa, kaTaka-kaMkaNa, cAMgada-bAhanuM AbharaNa vizeSa, tuTikA-bAhurakSikA, pravara bhuSaNa-mugaTa ane mALA Adi, pinaddha-paheryA che jeNe te. ekAvalI-vicitra maNino ekasarohAra, vAra-hRdaya, pralaMba-dIdha, pralaMbamAnalaTakato, sukRta-surayita, paTazATaka-uttarIya vastra, khesa. mudrikA-vIMTI. nepathya-veSa. - X - virAjamAna-zobhato. - X - zArada-zaratakAlIna, narva-utpadhamAna avasthA. svanita-megharjitavat madhura ghoSavALA che - x - 14 ratno-senApati, gAlApati, purohita, azva, vardhakI, hAthI, strI, caka, chatra, carma, maNi, kAkaNi, khaDjha, daMDa. nava nidhi che - naisarpa, paMDu, piMgalaka, sarvaratna, mahApA, kAla, mahAkAla, mANavaka mahAnidhi ane zaMkha. cAturaMga-samudrAdi cAra cheDA, hAthI-ghoDA-rI-pAyadaLa rUpa cAra senA vaDe samyaka rIte mArge cAtusarAtA. *X - X - zarada RtunA caMdanI jema pUrNa, tenA jevA saumya vadanavALA. -zUsvIra, lamzA -khyAti pAmelA. zaila-parvata, vana-nagasthI dUra, kAnana-nagara najIka. * * * * * nirviTa-paribhakta, saMcita-poSita, tathA aneka seMkaDo varSanA AyuSyavALA, panIo sAthe vilAsa karatA, atula-nirUpama evA zabdAdine anubhavatA, upanamaMtipAme che maraNadharma-mRtyurUpa, atRptA-kAmI-brahmacArIo.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 182 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda * sUtra-19 (adhurethI) : vaLI baladeva, vAsudeva jevA para puraSo, mahAbaLa ane parAkramavALA, moTA dhanuSane caDAvanAra, mahA savanA sAgara, dudhara, dhanudhara, naravRSabha, rAma ane kezava bhAIo vizALa parivAra yukta hoya che. vasudeva, samudravijayAdi dazAha, pradhumna-pratIva-zAMbha-aniruddha-niSadha-ubhuka-sAraNa-gaja-sumukha-durmukha Adi yAdavo ane sADA traNa karoDa kumAronA hRdayane priya hoya che. teo rohaNI ane devakI devInA hRdayamAM AnaMda utpanna karanArA che, 16,ooo rAja tene anusare che. 16,000 sunayanA rANInA hRdaya vallabha hoya che. temanA bhaMDAra vividha maNI, varNa, rana, motI, muMgA, dhana, dhAnyanA saMcayarUpa RddhithI bharapura rahe che. hajAro hAthI, ghoDA, rathanA adhipati che, hajAro gAma, Akara, nagara, kheDa, kabUTa, marDaba, droNamukha, pATaNa, Azrama saMvAhamAM svaccha, sthira, zAMta, pramudita loko nivAsa kare che, tyAM vividha dhAnya upajAvanArI bhUmi, moTA sarovara, nadI, nAnA taLAva, parvata, vana, ArAma, udhAna hoya che. teo dakSiNa vaitAgikSiI vibhakata, lavaNasamudra parigata, cha prakAranI kAlaguNakAma sukad ardhabharatanA svAmI hoya che. [A baLatva, vAsudeva dhIra, kitavALA purayo che teo ghabalI, atibakI, anihad, aparAjita gumana ripusahastranuM mathana karanArA, dayALu, matsarI, acapaha, acaMDa, mita-maMjulabhASI, hasita-gaMbhIra-madhura vacanI, abhyagata vatsala, zaraNaya lakSaNa-vyaMjana-guNothI yukta, mAna-unmAna-mANa patipUrNa, sujAta, savaga suMdara zarIrI, zazi saumyAkAra kAMtapriyadarzanI, aparAdhane sahana na karanAra, pracaMDa daMDa pracArI, gabhIra darzanavALA hoya che. lAladevanI uMcI dhvaja tADavRkSanA cihathI ane vAsudevanI dhvaja garuDathI aMkti hoya che. gada darSita muSTika cANUra mUA, riSTa vRSabhaghAtI, kezarI sIMhanA mukhane phADanAra, dapanAganA dapanuM mathana karanAra, yamala AjunanA bhaMjaka, mahAzakunI ane putanAnA jhu, kaMsanA mugaTano bhAMganArA, jarAsaMghanA mAnanuM mathana karanArA che. saghana, ekasarakhI, uMcI zalAkAthI nirmita tathA caMdra maMDalanI samAna prabhAvALA, sUrya kiraNarUpI kavacane vikheranAra. aneka pratidaMDayukata chatrone dhAraNa karavAthI ghaNAM zobhe che. temanA baMne paDakhe DhoLAtA cAmarothI sukhada, zItaLa pavana vAya che. je cAmara pravara giriyuharamAM viharatI gAyothI prApta thAya che. nIrogI camarI gAyano pUchamAM utpanna thayela, ajJAna, zveta kamaLa, vimukula-ujjavaLarajatagirinuM zikharu, vimala caMdra kiraNa sardeza ane cAMdI samAna nirmaLa hoya che. pavana vaDe Ahad, capaLa, calita, salalilata, punartita laherono prasAra tathA suMdara kSIrasAgaranA salilapravAha samAna caMcaLa hoya che. mAnasarovaranA vistAramAM paricita vAsavALI, zeta varNavALI, svaNagiri upara sthita, upara-nIce gamana karanAra anya caMcaLa vastune mAta karanAra vegathI yukata hasInI samAna hoya che. vividha maNI tathA tapanIya varSanA banela vicitra daMDavALA, lAlityayukata ane narapatInI lakSmInA abhyadayane prakAzita kare che. uttama paTTaNomAM nirmita, samRddha rAjakuLa vaDe sevita, kALo aga-avara kuMdrakanDarakanI dhUpathI utpanna sugaMdha samUhathI sugaMdhita hoya che. AvA cAmara baMnenA paDakhAmAM vIMjhAya che. jenAthI sukhapada tathA zItaLa pavana pasAra thAya che. baladeva, vAsudevaajita, ajitarathavALA, hala musala ane bANadhArI, zaMkha caka gadA zakti naMdagadhArI, ati ujjavaLa sunirmita kaustubhamaNi ane mugaTadhArI, kuMDalathI prakAzita mukhamaMDaLavALA, puMDarIka nayanA, kAvalIthI zobhita kaMTha, vALa vALA, jIvasa sulakSaNA hoya che. uttama yazasvI hoya che. sarvaRtuka surabhi kusumathI grathita lAMbI, zobhAyukata, vikasita vanamALAthI temanuM vakSasthaLa zobhe che. temanA aMgopAMga 108 mAMgalika ane suMdara lakSaNothI suzobhita che. temanI gati matta uttama hAthInI gati samAna lalita ane vilAsamaya hoya che. kaTIga-nIlA pILA vastradhArI, pravara dipta tejavALA, zAradIya-navasvanita-madhuragaMbhIra-nizva zodhavALA, narasIMha, sahavikramagati, moTA rAjasIMhane samApta karI denAra, saumya hoya che. hAravatInA pUrNa caMdramA che. pUvakRta tapanA prabhAvavALA nirviSTa saMcita sukhavALA, anekazata varSanA AyuvALA, vividha janapadanI patnI sAthe vilAsa karatA, atulya zabda-spa sa-gaMdhane anubhavatA paNa teo kAmabhogothI tRpta thayA vinA mRtyu dharmane pAme che. * vivecana-19 (adhurethI) : mUva zabda nipAta che. baLadeva, vAsudevo kevA te kahe che ? pravara puruSo. teo AvA kema che ? kemake mahAbala parAkramI che. temAM baLa-zArIrika, prANa, parAkramasAdhita abhimataphaLa, tethI ja mahAdhane kheMcanAra, * x * durbara-pratispardhI vaDe anivArya, dhanurdha-pradhAna dhanudhArI, taravRSabha-manuSyomAM pradhAna. je baladeva, vAsudevomAM A avasarpiNImAM navamAM sthAne hatA, ghaNAM lokomAM prasiddha adabhata janacarita hatA teo paNa maraNane pAmyA, te batAve che athavA baladevAdine nAmAMtara thakI batAve che - rAma ane kezava, te baMne bhAIo che. sapariSada arthAt saparivAra. daza dazArha A che - samudravijaya, akSobha, svimita, sAgara, himavAnuM, acala, dharaNa, pUraNa, abhicaMdra ane vasudeva. tathA pradhumna, prativa, zAMba Adi yadunA saMtAno hatA te sADA traNa karoDa kumAro hatA. hadayadayita-vallabha hatA. A badhA aMtima baladeva [vAsudeva Azrita vizeSaNa jANavA. suvarNa e meru parvatanuM vizeSaNa che. devIomAM rAmanI mAtA rohiNI ane kaNanI mAtA devakI hatA. AnaMda lakSaNa je hRdayanA bhAva, tenA naMdanakara-vRddhikara hatA. tathA 16,000 rAjA mArgane anusaratA hatA ane 16,ooo devI (rANI] nA
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 183 184 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vallabha hatA. A vizeSaNa vAsudevanI apekSAe che. Rddhi-lakSmI, samRddha-vRddhine pAmela, koza-bhAMDAgAra. temAM maNIcaMdrakAMtAdi, rana-karkItanAdi, pravAla-vidyuma, dhanagaNimAdi cAra prakAre. - X - X* timitanivRtta pramuditajanA arthAt sthira, svastha, pramodavALA loko. vivighazasya-vividha dhAnya vaDe nipadhamAna-utpanna medinI-bhUmi. jemAM sara-jaLAzaya vizeSa, sarita-nadI, taDAga-taLAva, zaila-parvata, kAnana-sAmAnya vRkSAyukta nagaranI najIkanuM vana vizeSa. ArAma-daMpatinuM ti sthAna latAgRhayukta vanavizeSa, udhAna-puSpAdi yukta vRkSasaMkula bahujana bhogya vana vizeSa. * * * tathA dakSiNAI, tevaitADhyagiricI vibhakta. lavaNajala-lavaNasamudra vaDe parigatavIMTAyela tathA pavidha kALa-cha RturUpa je guNo-kAryo, krama-paripATI, yukta-saMgata. bharatAddhanA svAmI-nAtha, dhIra ane sajjanonI je kIrti, temAM pradhAna puraSo te dhIrakIrtipuraSa. ogha-pravAha vaDe avicchinna bala-prANa, jenA cha che, bIjA puraSonA baLane atikramI gayela, te atikhala- x * zatrunuM mardana kare che, tethI ja hajAro zagunA mAnanuM mathana kare che. sAnukoza-dayAvALA, amasarI-paraguNagrAhI, acapalakAyika Adi cAparAhita, acaMDa-kAraNarahita kopa vagaranA, mita-parimita, maMjula-madhura, pralApa-bolavuM. madhura vANIvALA, pAThAMtarathI madhura paripUrNa satyavAnI. zaraNa denAra hovAthI zaraNya. lakSaNa-zAstra abhihita puruSa lakSaNavALA. * x * vyaMjana-tilaka, masA Adi, guNa-prazatava vaDe yukta. - x*x * mAna unmAna pramANa vaDe pratipUrNa, sarve aMgo-avayavo sujAta jemAM che, tevA suMdara aMgazarIra jemanuM che te. mAna-jaLa droNa pramANatA, te A rIte-jaLathI bharela kuMDamAM mApavAno hoya te puruSane besADatA je jaLa nIkaLe, te jo droNa pramANa hoya to te puruSa mAnayukta kahevAya. unmAna-tulAmAM besADatAM addhabhAra pramANatA. pramANa-AtmAMgulathI 108 AMgaLa uMco che - 4 - zazi samAna saumya AkAra, kAMta-kamanIya, piya-premAvaha darzana jenuM che te. amarisaNa-aparAdhane na sahenAra athavA amakRNa-kAryomAM ALasarahita kemake pracaMDa du:sAdhyane sAdhanAra hoya che. daMDaprayAsainyanuM vicaraNa, athavA daMDaprakAra-AjJA vizeSa. gaMbhIra-alakSyamANa aMtagRtipaNAthI je dekhAya che te gaMbhIra darzanIya. tAlavRkSa vizeSa, vaja-ketu, udviddha-uMcA garuDa ketu jenA che te. A dadjA kramathI rAma ane kezavanI jANavI. - balavaNa-baLavAna, garjAamAre pratimalla zuM koNa che ? ema cikAratA, abhimAnI mathe abhimAnI. mauSTika-A nAmano mala, cANUra-A nAmano mala, mUyaMti-sUrNa kare che. temAM mallayuddhamAM kRSNanA vadha arthe kaMse mokalela muSTika malane baLadeve ane cANUramalane vAsudeve mAryo. A varNana chellA baladeva, vAsudevane AzrIne jANavuM. riThavRSabhaghAtI-kaMsa rajAnA riSTha nAmaka abhimAnI, duSTa, mahAvRSabhanA mArapha, kezarIsiMhanA mukhane vidAranAra - A vizeSaNa pahelA vAsudevane AzrIne che. te bipRSTha nAmaka vAsudeve janapadamAM upadravakArI viSama giri guphAvAsI, mahAkezarIne AgaLanA hoTha [jaDabbI pakaDIne vidArela hato. A vizeSaNa bIjI vyAkhyAmAM ja ghaTe che, pahelA vyAkhyAna pakSamAM A pramANe pATha che. samuvADA - kezI nAmaka kaMsanA duSTa azvanA mukhane kRSNae kRSparanA prakSepathI vidArela hato. data nAganA dautuM mathana karyuM, A vizeSaNa kRSNane AzrIne che. yamunA drahavAsI ghoraviSavALA mahAnAgane, kamaLa levA drahamAM utaryA tyAre mathana karela. yamalArjunabhaMjaka vizeSaNa paNa tenuM ja che. pitAnA vairI be vidhAdhara rathamAM besI jatA hatA, tene mAravAne mArgamAM yamalArjuna vRkSarUpe vidurvela-x- temane hasyA. mahAzakunI ane pUtanAnA gu, A paNa kRSNanA pitAnA pairI evA mahAzakunI ane pUtanA nAmaka vidhAdhara strIoe vikarvela gADAnA rUpavALA gADAmAM besADela bAlyAvasthAvALA kRSNanA pakSapAtI deve te baMneno vinAza karyo. kaMsa mukuTa moTaka paNa tenuM ja vizeSaNa che. * * * kaMsa nAmaka mathurAnA rAjAne mugaTathI pakaDI siMhAsanethI jamIna paTakIne mArI nAMkhela. jarAsaMdhanuM mAna mathana paNa kRSNa karela. te atizayapaNAthI Atapatra vaDe zobhe che. -x-x- caMdramaMDala samapabhAvALA, caMdranA biMbanI jema vartuLapaNe zobhe che. sUramaciya-sUryanA kiraNarUpa marIci. tenuM je kavaca-parikara, tene vikheratA. * x - vRttikArazrIe ApabanuM bIjI vAvanAthI varNana noMdhela che. * x * x * temAM cheva - nipuNa zikI vaDe citrita, udvavALaft - zuddha ghaMTikA, maNihemAla-ratna kanaka jALa vaDe viracita karIne parigata-cotaraphathI vIMTela. aMte kanakAMTikA vaDe pracalita-kaMpatA, khINakhINa karatA sumadhura zrutisukhadA zabda tenA vaDe je zobhatI. tenA vaDe sapataka-AbharaNa vizeSa yukata je muktAdAmamukatAphaLanI mALA, laMbA-laTakatI, te jenA bhUSaNo che. narendrANAM-te ja rAjAnA, vAmapramANa-prasArelA bhujA yugala mAna vaDe, rudrANivistIrNa, parimaMDala-vRta tathA zIta-tapa-vAta-vapaviSa doSonA nAzaka vaDe, tamaaMdhakAra, ja-dhuLa, bahala-dhana, paTala-vRMda, ghADanI-nAza karanArI, prabhA-kAMti * x * tene karanArI. mUrdhasukhA - mastakane sukhAkArI, ziva-nirupadrava je chAyA * tApane nivAravA rUpa. - X * veraliya daMDasaksiehiM - vaiDUryamaya daMDamAM saMjita-bAMdhela tathA vajamayI vastI - zalAkAnA nivezana sthAnamAM nipuNa ziSI vaDe yojita-goThavela, 1008 ne sonAnI saLIo tenA vaDe nirmita-racela. sArA vimalarajata-rIya vaDe sArI rIte chAdita, nipuNa-kuzala zithI vaDe athavA nipuNa je rIte lAge te rIte opita-parikarmita, misimisAyamAna-cakamakatI, maNI ane ratnonA je kiraNonA kavacavALI, sUryamaMDalanA je aMdhakArane haNatA karA-kiraNo paDe che tene pratikata khalita karatI, -x- tathA te te caMcala kIraNanA kavacane mUkatI, pratidaMDa sahitapaNAthI bhAre thayela kema eka daMDa vaDe dhAraNa karavI azakya hovAthI pratidaMDayukta Atama vaDe dhAraNa karatI zobhatI hatI. evI te atizayavALI cAmaro hatI. vaLI te kevI hatI ? pravara girinA je kuhara, temAM vicaratI gAyo, temAMthI uddiAkha - * * sugamAM cAmarane strIliMgapaNe vivakSA karela hovAthI ahIM strIliMga
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 nirdeza karela che. nirupahata-nIrogI, samarI gAya vizeSa tenA zarIrano pRSTha bhAga, tyAM rahela [vALa]. amalina athavA AmRdita je sitakamaLa-puMDarIka ane vimukulavikasita tathA ujvalita-dIpta, je rajatagiri zikhara, vimaLa evA je caMdrakiraNo, tenA jevA varNavALI, kalautavat-rajatavat nirmaLa. pavanAhato-vAyu vaDe tADita thaI capaLa thAya che, e rIte calita ane salalita. vIci vaDe prasarela uttama kSIrodaka sAgaranA je jaLaurmI, tenI jema caMcaLa. haMsAlInI upamA ApatA kahe che - mAnasa sarovaranA vistAramAM jeno AvAsa-nivAsa che, vizada dhavala nepathya jevo AkAra che. 185 avapAtotpAtayo :- uMce javA-nIce javA rUpa capaLa vastu aMtarajayI zIghra vega jeno che, tevI haMsAlInI jema yukta [te cAmara] vAsudeva-baLadevane DhoLAI rahI che. vaLI te cAmara-caMdrakAMtAdi vividha maNIo, pItavarNa sonuM, mahArTa, ktavarNa suvarNa AdithI ujjvaLa vicitra daMDavALI hatI. - 4 - 4 - salalita-lAlitya yukta, rAjAnA lakSmIrUpa samudayane prakAzita karatI-dekhADatI, zreSTha pATaNamAM zilpI vizeSathI nirmita athavA uttama AcchAdana kozakathI udgata-nIkaLelI hatI, samRddha rAjakuLa vaDe sevita kemake asamRddha rAjakuLane tenI yogyatA hotI nathI tathA kALo agaru, pradhAna kuMdaruSka, turuSka lakSaNa je dhUpa, tenA vazathI je vAsa, tenA vaDe spaSTa gaMdhaguNa vaDe ramya, cilikA-dIpatI, baMne paDakhe cAmaro vaDe vIMjhAtA, cAmaronA sukhazIla vAyu vaDe jemanA aMgo vAyu vaDe vIMjhAI rahyA che tevA, ajita, ajita thavALA, halamUzala dhAraNa karelA, kanaka-bANa jenA hAthamAM che tevA. A vizeSaNa baladevanI apekSAe che. paMcajanya zaMkha, sudarzanacakra, kaumudI gadA, trizUla, naMdakanAmaka khaDgane dhAraNa kartA, A vizeSaNa vAsudevanI apekSAe che. pravarojjvala-zreSTha zukla, sukRta-suracita, vimala-nirmala, kaustubha-vakSomaNi, tiTi-mugaTane dhAraNa kare che. puMDarIka-zveta padma, tenA jevA nayanavALA, ekAvalI vakSasi-hRdaye dhAraNa karela, - 4 - sarvaRtu puSpothI racita lAMbI-zobhatI-vikaselI vanamALAthI racita ke ratidAyaka hRdayavALA. svastikAdi 108 cihno je prazasta ane suMdara che, tenAthI zobhatA aMgopAMgavALA unmatta evA zreSTha hAthIno je vilAsa, pharavuM, tenA jevI vilAsavALI gati jenI che te, kaDIsuga-kaTI sUtrapradhAna, nIla ane pIta vastra vizeSavALA. temAM nIlavastra baladevanuM ane pItavastra vAsudevanuM che. pravara dIpta tejavALA che. zaradaRtunA navIna meghanI garjanA jevA madhura, gaMbhIra, snigdha ghoSavALA. siMhavikrama gativALA - 4 - 4 - saumya, ItyAdi - 4 - 4 - cakravartInA varNananI jema jANavuM. * sUtra-19 [adhurethI] : vaLI navarendra mAMDalika (rAjA paNa) baLa, aMtaHpura, parSadA sahita hoya che. purohita-amAtya-daMDanAyaka-senApati-maMtra nIti kuzala sahita hoya che. temanA kozo vividha maNi-ratna, vipula dhana-dhAnyanA saMcaya ane nidhithI samRddha hoya che, te vipula rAjyazrIne anubhavatA, zatru para Akroza karatA, sainya 186 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vaDe matta hoya che, teo paNa kAma-bhogathI tRpta na thaIne maraNadharmane pAme che. vaLI uttaku-devanA vana ane vivaromAM page cAlanAro manuSyagaNa uttamabhogI, bhogalakSaNadhArI, bhogalakSmIthI yukta, prazasta-saumya-pratipUrNa darzanIyA, sujAta sarvAMga suMdarazarIrI, rAtA kamaLanA patro mAphaka kAMta hAthapaganA komaLa talavALA, supratiSThita kurmacAru caraNayukta, anukrame susaMhata AMgaLIvALA, unnata-pAtaLA-tama-snigdha nakhovALA, saMsthita-suzliSTa-gUDhagulphavALA, haraNa-kuruviMda-vRtta samAna kramazaH vartuLa jaMghAvALA, Dabbo ane DhAMkaNanI saMdhi mAphaka gUDha ghuMTaNavALA, unmatta hAthI samAna vikrama ane vilAsita gativALA, uttama azva jevA sujAta guhya deza - tenA jevuM nirupalepa maladvAra, pramudita zreSTha puSTa sIMhathI paNa vadhu goLa kaTibhAga, gaMgAnA Avarta jevI dakSiNAvartta, taraMgonA samUha jevI, sUryanA kiraNothI vikasita kamaLa jevI gaMbhIra nAbhI, zarIrano madhyabhAga bhegI karela trIpAI, mUsala, darpaNa, zuddha karela uttama suvarNathI spela khaDganI mUTha ane zreSTha vajra samAna kuza hoya che, romarAjI sIdhI, samAna, paraspara coTelI, svabhAvathI bArIka, kALI, cIkaNI, prazasta puruSa yogya sukumAra hoya che - - matsya ane pakSI samAna uttama racanAthI yukata kukSivALA hovAthI jhodara, kamala samAna gaMbhIra nAbhi, nIce jhukelo pArzvabhAga tethI ja saMgata, suMdara, sujAta hoya che. te paDakhAM pramANopeta ane paripuSTa che. pITha ane bagalanI mAMsayukata hADakAM tathA svarNanA AbhuSaNa samAna nirmaLa kAMtiyukta, suMdara nirmita nirupahata zarIrane dhAraNa karanAra che. suvarNa zilAtala samAna prazasta, samatala, puSTa, vizALa vakSasthaLayukta. gADInA yUpa samAna puSTa, sthULa, ramaNIya hAtha tathA atyaMta suDoLa, sugaThita, suMdara, mAMsala ane nasothI Dha asthisaMdhI, nagaradvAranI argalA samAna, lAMbI goLAkAra bhujAvALA che. te bAhu bhujagezvaranA vizALa zarIra samAna, potAnAthI pRthak karAyelI-lAMbI hoya che. hAthanI hatheLI lAla, paripuSTa, komaLa, mAMsala, sunirmita, zubha lakSaNoyukata, nizciMdra AMgaLIvALI hoya che. te puSTa, suracita, komaLa ane zreSTha hoya che. tenA nakha tAmravarNI, pAtaLA, svaccha, rucira, snigdha hoya che. caMdra-sUrya-zaMkhacakra-svastika cinhathI aMkita hasta rekhAvALA hoya che. temanA skaMdha uttama mahiSa, zUkara, siMha, vAgha, sAMDha ane gajarAjanA skaMdha samAna paripUrNa hoya che. temanI Doka cAra AMgaLa parimita ane zaMkha jevI hoya che . - - avasthita dADhI-mUMDha suvibhakta ane suzobhita che. teo puSTa, mAMsala, suMdara tathA vyAghra samAna vistIrNa, dADhIvALA hoya che, temanA adharoSTha saMzuddha, muMgA e caNoThI jevA lAla che. daMtapaMkti caMdramAMnA TukaDA, nirmaLa zaMkha, gAyanA dudhanA phINa, kudapuSpa, jalakaNa, kamaLanI nALa samAna zveta che. te dAMta akhaMDa, avirala, atI snigdha, suracita che. te eka daMtapaMkti samAna aneka [batrIza
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/16 183 dAMtavALA hoya che. temane tALavuM ane jIbha, agnimAM tapAvI pachI dhoyela suvarNa jevI lAla talavALA hoya che - - temanA nesa vikasita kamaLa jevA, zveta ane svaccha che, temanI bhamara kaMIka namAvelA dhanuSa samAna manorama, kRSNa meghanI rekhA samAna kALI, saMgata lAMbI ane suMdara che. AmalIna ane pramANa yukta kAna, sArI zravaNa zakitavALA che, kapola deza bhAga puSTa ane mAMsala, turaMtanA ugela caMdranA AkAra jevuM kapALa, pratipUrNa caMdra samAna saumya vaMdana, chAkAra mastaka bhAga, dhana-nicitasubaddha lakSaNa-uwta kuTAgara samAna piDita mastakano agrabhAga, mastakanI vacA animAM tapAvela pachI dhoyela suvarNa samAna lAlimAyukta ane vALa sahita che. mastakanI vALa zAbhalI vRkSanA phaLa samAna sadana, choData, sUma, sasTa, mAMgalika, niSTha, uttama lakSaNayukta, suvAsita, suMdara, bhUjamocaka rana samAna kALA, nIlamaNI ane kAjaLa sadaMza tathA harSita bhamaronA jhuMDanI jema kALI kAMti vALA, guccharUpa, ghugharAvALA, dakSiNAvarta hoya che. teonA aMga suDola, suvibhakta ane suMdara hoya che - - teo lakSaNa-vyaMjana-guNayukata prazasta bhaNIza lakSaNadharI, haMsasvarA, kaucasvarA, duMdubhisvarA, sahasvarA, ogharavarA, meghasvarA, suravarA, suMdara svara ane nirdoSavALA che. vajaRSabhanArAya saMghayaNI, samacaturastra saMsthAna saMsthita, chAyA-udhotita aMgopAMgavALA, prazasta vacAvALA, nirAlaMkI, kaMkagrahaNI, kapotapariNAmI, suMdara suparimita pITha-pAbhAga ane jaMghAvALA, pada-utpala saMdeza gaMdha-ucchavAsa-surabhi vadanA, anuloma vAyuvegavALA, nidha-cAma vaNavALA, zarIrane anurUpa uatta udaravALA, amRtarasa samAna phaLanA AhArI, traNa gAu uMcA, traNa palyopama AyuvALA che. parama Ayu ALIne, kAmathI tRpti na pAmIne te manuSyo mRtyune pAme che. temanI AIo paNa saumya, sujAta sAMgasuMdarI hoya che. pradhAna mahilA guNathI yukata hoya che. temanA paga atyaMta ramaNIya, ucita pramANavALA, kAcabA samAna ane manojJa hoya che. temanI AMgaLIo sIdhI, komaLa, puSTa ane nichidra hoya che. temanA nakho uguta prasannatAjanaka, pAtaLA, nirmaLa ane dIpta hoya che. temanI baMne jaMghA romarahita, goLAkAra, zreSTha, mAMgalika lakSaNothI saMpanna ane maNIya hoya che. tenA ghuMTaNa sunirmita tathA mAMsayukta hovAthI nigUDha che, tenA sAMdhA mAMsala, prazasta ane naso vaDe subaddha hoya che. teNInA sAthaLa kadalI dbhathI paNa adhika suMdara AkAra, ghAva Adi rahita, sukumAra, komaLa, aMtarahita, samAna pramANavALI, suMdara lakSaNayukata, sujAta, goLAkAra ane puSTa hoya che. temanI keDa aSTApada samAna AkAranI, zreSTha ane vistIrNa hoya che. mukhanI laMbAInA pramANathI bamaNI, vizALa, mAMsala, subaddha, zreSTha jAnane dhAraNa karanArI che. 188 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda - tenuM udara vajasamAna zobhAyamAna, zubhalakSaNa saMpanna ane kUza hoya che. zarIrano madhya bhAga zivalithI yukta, kRza ane namita che. romasaji sIdhI, eka jevI, paraspara maLelI, svAbhAvika, bArIka, kALI, mulAyama, prazasta, lalita, sukumAra, komaLa ane suvibhakata che nAbhi gaMgAnadInA bhamara samAna, dakSiNAved, taraMgamALA jevI, sUryakiraNothI tAjA khilela ane plAna kamaLa samAna gaMbhIra ane vizALa hoya che. kukSI abhaTa, prazasta, suMdara, puSTa hoya che. pAbhAga sajjata, sugaThita, saMgata hoya che, tathA pramANopeta, ucita mAmamAM racita, puSTa, ratika che. teNInI gAtrayaSTi asthi rahita, zuddha svathI nirmita Tacaka nAmaka AbhuSaNa samAna nirmaLa ke svarNa kAMti samAna sugaThita tathA nIroga hoya che. temanA baMne payodhara svarNa kaLazo jevA, pramANayukata, uwta, kaThora, manohara DIMTaDIvALA ane goLAkAra hoya che. temanI bhujA sapakAra jevI kramazaH pAtaLI gopaccha samAna goLAkAra, eka jenI, zaithilyarahita, sunamita, subhaga ane lalita hoya che. temanA nakha tamavarNa hoya che. temanA agrahara mAMsala che, temanI AMgaLI komala ane puSTa hoya che. tenI hastarekhA nidha, caMda-sUryazaMkha-caka-vastikanA cihnothI aMkita ane sunirmita hoya che. temanI kAMkha ane malotsarga sthAna puSTa ane utta hoya che, kapola paripUrNa tathA goLAkAra hoya che, temanI grIna cAra AMgaLa pramANa ane zaMkha jevI che. tenI dADhI mAMsathI puSTa, suriyera, prazasta hoya che. temanA nIcenA hoTha anAranA khIlelA phUla jevA lAla, kAMtimaya, puSTa, kaMIka lAMbA, kuMcita ane uttama hoya che. temanA uparanA hoTha paNa suMdara hoya che. temanA dAMta dahIM, pAna upara rahela jalakaNa, kuMdanA phUla, caMdramA, camelInI kaLI samAna zeta, aMtara rahita ane ujavaLa hoya che, teo katotpala samAna lAla ane kamaLatra sardeza komaLa tALavA ane jIbhavALI hoya che. temanI nAka kaNeranI kaLI samAna, vakratArahita, AgaLathI upara uThela, sIdhI ane uMcI hoya che. temanA jha zAradanavIna kamaLaskumudaskuvalaya-dalanikara sardeza lakSaNaprazasta-kuTilatA rahita-kAMta nayanavALI che. bhamara kaMIka namela dhanuSa samAnA manohara, kRSNavarNa, meghamAla samAna suMdara, pAtI, kALI ane cIkaNI hoya che. alIna-pramANayukta suzravaNA kAna, puSTa-snigdha kapoLa rekhA, caturaMkula vizALa ane sama kapALa, kaumudI caMdrikA samAna vimala, pratipUrNa saumya vadanavALI, uwta chatra samAna marataka tathA mastakanA keza kALA, cIkaNA ane lAMbA hoya che. (te strIo A 3ra-lakSaNothI yukta hoya che- chatra, dhvajA, yajJadbha, tUpa, dAminI, kamaMDalu, kaLaza, vAva, svastika, patAkA, yava, majI, kacachaN, pradhAnarA, makaradhvaja vaja, thALa, aMkuza, aSTApada, sthAnikA, deva, lakSmIno
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/4/19 189 abhiSeka, toraNa, pReLI, samudra, zreSThabhavana, zreSTha parvata, uttama daSaNa, krIDA karato hAthI, vRSabha, siMha ane camara. A prazasta banIza lakSaNa dhArI che. te rIo haMsa sardezagativALI, koyala jevI madhura garAvALI, kAMta, badhAMne anamata vati-patita-aMgahInatA-durva vyAdhi - damagri-zoka cAlyA gayA hoya tevI, uMcAImAM puruSothI thoDI ochI uMcAIvALI, zRMgAranA gAra samAna, suMdara verAvALI, suMdara stana-jaghana-vaMdana-hAtha-paga-nayanavALI, lAvaNyarUpa-auvana-guNothI yukta, naMdanavanamAM vicaratI apsarA jevI, uttarakuranA mAnavInI asarA samAna AzcaryakArI ane prekSaNIya, traNa palyopamanuM parama Aya pALIne teNIo paNa kAmathI tRpta thayA vinA maraNa dhamane pAme che. vivecana-19 : bano - vaLI. mAMDalika narendra-maMDalAdhipati. sahapurohita-zAMti karmakArI, amAtya-rAjya ciMtaka, daMDanAyaka-prati niyata kaTaka nAyaka, senApati-sakala nIka nAyaka * x * vividha prakAranA maNiratnonA ane vipula dhana-dhAnyonA saMcaya ane nidhi vaDe samRddha-paripUrNa khajAno jeno che te. rAjyazrIne anubhavatA, bIjAne Akroza karatA - x * sainya vaDe unmata. te AvA prakAranA paNa - X - maraNa dharmane pAme che. munno - vaLI, uttarakuru-devakuphunA je vagahanamAM vAhananA abhAve pagethI cAlato je nasamUha, te bhoga vaDe uttama, bhogasUyaka svastikAdi lakSaNone dhAraNa kare che, bhoga vaDe zobhAsahita che, prazasta-saumya-pratipUrNa AkRtivALA, tethI ja darzanane yogya che, tathA sujAta savaga suMdasaMgavALA che. lAla kamaLa paga mAphaka kAMta hAtha-paga ane komaLa taLIyAvALA che. sArI rIte sthApelA kAcabA jevA paga che. anukrame vadhatA ke ghaTatA, susaMhata, paganA agrabhAga-AMgaLI che. vAcanAMtarathI anukrame sujAta pIvara AMgaLIo che. itta-tuMga, tanu-pAtaLA, tAma-aruNa, snigdha-kAMtivALA nakho che. saMsthitasaMsthAnA vizeSavALA, suzliSTa-sughaTita gUDha-mAMsapaNAthI na dekhAtA gulpha-ghuMTaNovALA, eNI-haraNI, tenI ahIM jaMghA levI, kuruviMda-nRNa vizeSa, vRta-vartuLa, anukrame sthaLa-sthaLa athavA eNya-snAyuo, kuraviMda-kuTalikA vayA vadhu vRtta. samuccaDAbhalo ane DhAMkaNanI saMdhi, tenI jema svAbhAvika mAMsalavathI uad jAnu che. * x - gUDha-mAMsala hovAthI na dekhAtA jAnu. - varavAraNa arthAta gajendra, tuca-sardeza. vikrama-parAkrama, vilAsita-saMjAta vilAsA gati jenI che te. uttama azva mAphaka sujAta, suguptavathI guhya deza-liMga lakSaNa avayava tathA jAtya azvavat nirupalepa-jovA maLathI rahita, pramudita-hRSTa je varatuNa siMha, atireka-atizaya vaDe vartita-vartuLa kamara jenI che te. tathA gaMgAvatuM mAphaka dakSiNAvarta taraMga bhaMgura sUryakiraNa vaDe vikAsita, - X * pA jevI gaMbhIra vikaTa nAbhivALA. sAhaya-saMkSipta je sogaMda-kipAI, * x * sathiA zodhita je uttama savarNa, tenI je khaDaga Adi muTha. uttama vaja mAphaka valita-kSAma madhyabhAga jeno che te. juka-avaka samAna laMbAI Adi pramANathI che. saMhata-avirala, jAtyasvAbhAvika, tanU-sUma, kRSNa-azveta, snigdha-kAMta, Adeya-saubhAgyavAnuM laDahamanojJa, sukumAra mRdukomaLakomaLa smaNIya roNA-zarIre uMgala saji-zreNI jenI che te - - jhaSavihaga-masya ane pakSI. sujAta-suSTha bhUta, pIna-upayita, kukSI-jaThara dezavALA. pappavigaDanAbha-pakAvat vikaTa nAbhi. A vizeSaNa punaruta nathI, paNa pUrvokta nAbhi vizeSaNano bAhulyathI pATha che. sanata-nIce namelA paDakhAMvALA. tethI suMdara ane sujAta paDakhAMvALA ane paDakhAMnA guNothI yukta evA paDakhAMvALA. mitaparimita, mArika-mANAthI yukta. * * * pIna-upacita, ratidA-ramaNIya paDakhAMvALA. karava- mAMsanA upacitatvathI pRSTha ane pAnA hADakAM avidhamAna che. kanakasUcakasuvarNa kAMti, nirmaLa-vimala. sujAta-suniua, nirupahata-rogAdi vaDe cAnupaDuta dehazarIrane dhAraNa kare che. kanakazilAtalanI jema prazasta, samatala-aviSamarUpa, upayitamAMsala, vistIrNapRthula-ativistIrNa, vA-hRdayavALA. - yugalakSibha-cUpa samAna, pIna-mAMsala, tida-maNIya, pIva-mahAna, prakoThakalAcika deza, saMsthita-saMsthAnavizeSa, suzliSTa-sughaTita, laSTa-manojJa, sunizcitasArI rIte nibiDa. dhana-bahupadeza, subaddha-snAyu vaDe suThu baddha, saMdhi-hADakAMnA sAMghA. vaparighava-dvAranI argalAvat vartita-vRta, bhujA-bAju. bhujagezvara-bhujaMgarAja tenA mahAna zarIranI jema Adeya, ramya je parighA-argalA, uchUDha-svasthAnathI kaDhAyela, tenI jema lAMbA bAhu jenA che te. - raktatalanIceno bhAga lAla che, uvaciya-upacayathI nivRtta ke ucita, mRdu-komaLa, mAMsala-mAMsavaMta, sujAta-suniSpanna lakSaNa prazasta-svastikAdi prazasta cila, acchidrajAla-avisla AMgaLIno samUha. pANI-hAtha, *X - X - tAma-araNa, talina-pratala, zuci-pavitra, ruci-dIpta, snigdhAra, - X * caMdra jevI hAthanI rekhA, A rIte bAkInA cAre pado jANavA. dizA pradhAna svastika arthAtu dakSiNAvarta. suviracita-sukRta, hAthamAM rekhA jene che te. yarava yaTI temAM vAha-zUkara, zAla-vAgha, RSabha-vRSabha, nAga-hAthI. kaMbuva-praghAnazaMkha vaDe sadeza. grIvA-kaMTha, avasthita-ghaTatA ke vadhatA nahIM. suvibhakta-vivikta citro-zobhA vaDe bhuta. zmazna-dADhInA vALa. vAghanA jevI vipula cibukavALA che. - 4 - je zilApavAla-vidgama ane biMbaphaLa-caNoThI, tenI jema lAla nIcenA hoTha che. *x* je zasisakala-caMdra khaMDa, tenI jema vimala, kuMdakuMdapuNavatuM. akuTita daMtarAjIrahita dAMta, aviraladaMta-dhanadaMta, sustiSpadaMta-rUkSadAMta, sujAtadaMta-suniuHdAMta. aneka daMta-bagIza dAMta, * * hatadhena-agni vaDe, nimina-nirdaSpa, dhIta-prakSAlita tapanIya-suvarNa vizeSa, tenI jevuM lAla taLa-rAtuM tALavuM ane jIbha. garuDa-suparNanI jema Ayata-lAMbI, javI-saraLa, tuMga-uad, nAsA-nAkavALA. vaDAlita-vikasita,
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 11 12 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda paMDarIka-kamaLa, jevA locanavALA. kokAsiya-vikasita prAyaH, ghavala-zeta, pagalapAMkhovALA. - 4 - AnAmita-kaMIka namela, cApa-dhanuSa, tenI jema cira-zobhana, kRNAbharAji saMsthita-kALI megha rekhA saMsthAnamAM saMgata-ucita, AyAta-dIdha, bhramara jenI che. pramANayakta-upapanna pramANa, zravaNa-kAna, jenA che che. tethI ja sazravaNa-zabdano upalaMbha jeno che te. pIna-mAMsala, kapola-caherAno avayava. - x * bAlacaMdra-abhinava zazI. A pramANe mahadravitI, niDAla-lalATa, uDupati-caMdranI jema pratipUrNa ane saumya vadana jenuM che te. * x - dhana-loDhAnA mugaranI jema vicita, nibiDa. atizaya nizcita te dhana nicita subaddha snAyu. mahAlakSaNa zIkhara sahita bhavanatulya, piDika mAphaka vartuLatvathI piDikarUpa mastakano agra bhAga. * tapanIya-raktavarNa. kesaMta-madhyakeza, kezabhUmi-mastakanI vacA. zAbhalI-vRkSa vizeSa tenA je phaLa, atyartha nibiDa ane ghaTita, tenI jema sukumAra, vispaSTa, mAMgalya, zlaSNa, lakSaNavaMta, saLaMdhI, zobhana, raktavizeSanI jema bhamavat nIla. te ja kAjaLa jevo prahaSTa bhramaNa-pramudita madhukarano samUha, snigdha-kALI kAMti, nikuTuMba-samUharUpa. niyita-avakIrNa, kucita-vaka, *x - mUrdhanuM mastaka, zirasijA-vALa. * * * * * - haMsanI jevo svara-zabda athavA pa6 Adi. A rIte bIjA paNa jANavA. temAM pa - aviccheda ke aguTita. susvara-suSu svara. -x * vAMcanAMtaramAM siMhaghoSAdi vizeSaNo jovA maLe che. temAM ghaMTA zabdanA anupavRta raNakAra jevo zabda te ghoSa. saMhanana-asthi saMcaya. temAM RSabha te paTTo, vaja te kIlikA, baMne tarapha markaTa baMdha, te nArAya. evuM saMghayaNa te vajaRSabhanArAya. samacaturasa-udarvakAya ane adhokAya baMne sva-svalakSaNatAthI tulya che. patnacchavi-prazadvacA, nirAlaMka-nIrogI, kaMka-pakSI vizeSa, grahaNI-gudAya. kapota-pakSI vizeSa. pariNAma-AhAra pariNati. kapotane patthara paNa pacI jAya che evI kRti che. zakuni-pakSI. posa-apAna bhAga. arthAt maLatyAga sthAna nirlepa hovuM. pRSTha aMtarANi- pAbhAga ane ura, pariNata-sujAta. pA-kamala, utpala-nIlotpala tenA jevI gaMdha jenI che te. - x anuloma-anukULa, manojJa. * * * * * vidAtagara, snigdha. kAla-zyAma. vaigrahika-zarIra anurUpa unnata pIna kukSI-udaradezavALA. amRtanI jevo rasa jenA che tevA phaLa khAya che. - x - amadA-strI, teo paNa mithuna karanAra hoya che. saumya-cAdra. -*- atikAMtaati kamanIya, visapramANa-viziSTa pramANa athavA visattiAvaMti-saMcaratA paNa mRda madhye sakamAla. kurmasaMsthita-unnatapaNAthI kAcabA AkAre rahela. gliTa-manojJa, calana-pagavALI. kAju-saraLa, mRda-komaLa, pIvapuSTa, susaMhata-avirala, gulIpaganI AMgaLI. amyunnata-unnata. ratidA-sukhadAyI. talina-pAtaLI, tAmalAla, zucipavitra, nidha-kAMta nakhovALI tathA romarahita vartula saMsthAna, pracura mAMgavya cilavALA, advaiSya, ramya jaMghAyugalavALI - - sunirmita-susta, sunigUDha-na dekhAtA, jAnu-cAhIvata, mAMsala-mAMsopayita, prazasta-mAMgaca, subaddha snAyu vaDe saMdhIvALI. - x * atizayathI saMsthita. nirvaNavraNarahita. mRdukomaLa-ati komaLa. avirala-paraspara nIkaTa, sama-pramANatulya, sahitayukta athavA sahika-kSama, sujAta-sunipajJa, vRta-vartuLa, pIvapuSTa, niraMtara-paraspara, nirvizeSa ura-sALavALI. aSTApada-dhuta vizeSa. vIca-taraMgAkAra rekhA, tenAthI pradhAna, pRSTha-laka, aSTApadavIci pRSThanI jema saMsthita-prazasta-vistIrNa, pRthala tivistIrNa, zoNi-kaTi. vadanAyAma-mukhanA dIrdhatvanuM je pramANa, tenAthI bamaNuM arthAt 24-jAMgula. vizALa-vistIrNa. mAMsalasubaddha-puSTaplatha jaghanava-pradhAna kaTIno pUrvabhAga dhAraNa kare che. vajanI jema zobhatA te vajavirAjita. nirudaza-tuccha udasvILI. traNa vali vaDe valita, tanu-kRza, namita-namela, madhya-madhyabhAga jeno che tevI. Rjuavaka, samAna-tuca, jAtya-svAbhAvika, tanU-sUkSma, kRSNa-kALA, snigdha-kAMta, Adeya mya, laDaha-lalita atimRdu avibhakta romarAjIvALI. gaMgAvanI jema pradakSiNAvarta taNa jevA bhaMgavALI ane sUryakiraNathI bodhita ane vikasIta thayela je pA tenA jevI gaMbhIra ane vikaTa nAbhi jeNInI che tevI - - anubhaTa, prazasta, puSTa kukSIvALI, karaMDukana dekhAtA pIThanA hADakAvALA, suvarNaraciva nirmaLa sujAta nipahata gAtrayaSTi jenI che tevI, sonAnA kaLaza jevA tulya saMhata zobhana stananA mukhanI DIMTaDI, samazreNImAM rahela baMne yugalarUpa, vRd stanovALI. nAganI jema kramacI ane gopucchavat glaNa tathA tulya, madhyakAya apekSAe virala, namela, subhaga, lalita baMne hAthavALI, mAMsala hatheLI, komaLa puSTa AMgaLI, nizva Adi hastarekhAthI yukta, pIna ane unnata kAMkha tathA guhya dezavALI ItyAdi sUtrArthamAM kahela vizeSaNayukta hatI. * X - X - X * temAM vizeSa zabdanA artha A rIte :- dADimapuuprakAza-lAla, vAsaMtikA-vanaspati vizeSa, dazanadAMta, aMkuTila-avaka, Rju-sarala, tuMga-ucca. - zarada RtumAM thAya te zArada ane navakamala-sUryaprakAzI, kumudacaMdraprakAzI, kuvalaya-nIlotpala, kamaLanA paga samUhavat prazasta lakSaNavALA amaMda, kAMta nayana. *X - X * pIna-puSTa, pRSTa-zuddha, gaMDarekhA-kapola5AlIvALI. caturaMgulacAra AMgaLa pramANa, vizAla-vistIrNa, sama lalATavALI. kaumudI-kArtikI, teno je rajanIkara-caMdra, tenA jevA vimala paripUrNa saumya vadanavALI. chatra jevA unnata mastakavALI ItyAdi. batrIsa lakSaNomAM vizeSa lakSaNonA artha A che. dAmaNi-rUDhithI jANavuM, kUrmakAcabo, makaradhvaja-kAmadeva, aMka-rUDhithI jANavuM, aSTApada-dhuta paTTa, supatiSThA sthApanaka, amara-mayUra ke deva, zriyAbhiSeka-lakSmI abhiSeka, bhavana-gRha, AdarzadarpaNa, salalita-lIlA karato nathI. kAMtA-kamanIyA, badhAM lokone anumata-svIkArya, kaDacalI-paLIyAdi rahita, duvarNa-vyAdhi-daubhAMgya-zokathI mukta, kaMIka nyUna traNa gAunI uMcAIvALI, zRMgAra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 193 rasa vizeSanA gRha jevI, cAravepa-sunepacyavALI, - x * lAvaNya-spRhaNIya, rUpaAkAra vizeSa, navayauvana vaDe guNayukta tathA naMdanavanamAM vicaratI devI jevI, A naMdanavana te meranuM bIjuM vana, uttaskaramAM manuSya strIrUpa apsarA jevI. kahyuM che ke - jema yogI yogane choDato nathI tema keTalAMka tiryaca, mAnava, devo maravA chatAM strInuM ciMtana choDatA nathI. * - A rIte brahma AcaranArA dazavyiA. have teo je kare che te ane tenuM phaLa kahe che - suga- 2 - je maithunasaMjJAmAM ati Asakata ane mohathI bharelA che, te ekabIjAne zA vaDe haNe che, viSayavizvane udIranArI strImAM pravRtta thaI bIjA vaDe haNAya che. pI laMpaTatA pragaTa thatAM dhana nAza ane svajana vinAzane pAme che. parathI avirata ane maithana saMjJAmAM abhyAsakta mohathI bharelA evA ghoDA, hAthI, baLada, pADA, mRga ekabIjAne mAre che. manuSyagaNa, vAnara, pakSIo paNa virodhI bane che. mitra zatru bane che. parIgAmI, siddhAMta-dharma-gaNano bheda kare che ane dharmaguNarata bahAcArI paNa kSaNabharamAM cAsTiAthI bhraSTa thaI jAya che yazaravI ane suvatI paNa apakIrti pAme che. roga ane vyAdhinI paNa vRddhi pamADe che. pachIthI avirata Aloka ane paraloka baMnemAM durArAdhaka thAya che, te pramANe ja keTalAMka parInI zodhatA, temAM ja Asakata, vipula mohAbhibhUta saMjJAvALA hatA ane baddharaddhatA pAmI e pramANe cAvatu adhogatimAM jAya che. sItA, draupadI, rukimaNI, tArA, kAMcanA, raktasubhadrA, ahalyA, svaguTikA, kinnarI, surUpa vidhummatI ane rohiNIne mATe pUrvakALamAM manuSyano saMhAra karanArA je saMgAmo thayA tenuM kAraNa maithuna ja hatuM. A sivAya paNa strIo nimite anya saMgrAmo thayA che je Indriyadharma mUlaka hatA. bahAsenI A zekamAM to nAza pAmyA ja che, ane paralokamAM paNa nAza pAme che.. mahA moharUpa tamitra aMdhakAramAM ghora moha vazIbhUta pANI basa-sthAvara, sukha-bhAdara, pati-apayata, sAdhAraNa-pratyeka zarIrI jIvomAM aMDaja, potaja, jarAyuja rasaja, saMvedima, saMmUrNima, umija, papAtika jIvomAM, narakatiryaMca-deva-manuSyamAM, jarA-maraNa-roga-zokanI bahulatAvALA, anAdi-anaMta, palyopama-sAgaropamAdi dIrdhakALavA cAturaMta saMsArarUpa aTavImAM A jIvo paribhramaNa kare che. Avo te bahAno Aloka-paraloka saMbaMdhI phaLavipAka che. te asukha ane bahu duHkhadAyI che. mahAbhayakArI, bahu pAparajathI yukata, dAruNa, karkaza, asAtAmaya, hajAro varSe chuTAya tevA, jene vedhA vinA mokSa thato nathI, evA che. ema jJAtakunaMdana, mahAtmA, jina vIravara nAmadheye Avo jahAno phaLavipAka kahela che. A abrahma cothuM adharma dvAra, deva-manuSya-asura lokane [15/13 194 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prArthanIya che. te cira paricita, anugata, duraMta che. tema kahuM chuM. * vivecana-20 : Pro Adi. A vibhANa svayaM jANavo. temAM maithuna saMjJAmAM Asakta, moha-ajJAna ke kAmathI bharela te mohamRta zabathI haNAya che. ekkamekka-paraspara. viSayaviSanA pravartaka, apare-keTalAMka parastrI pravRta. hammata-haNAya che. vimuNiyavizeSathI sAMbhaLela - jANela. te rAjA pAse dhana nAza, svajana vinAzane pAme che. paradArAthI je avirata, maithunasaMDAsakta, mohamRta ghoDA, hAthI, baLada, pADA ekabIjAne mAre che ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. kahyuM che - premALa manuSyo strIne kAraNe saMtApa phaLavALA, karmanA baMdhane baddha thaI mahA vairavALA thAya che. samayasiddhAMta artho, dharma-samAcaraNa, gaNa-eka samAcArIvALo janasamUhane bhede che. paradArIparastrImAM Asakta. kahyuM che ke- dharma, zIla, kulAcAra, zaurya, sneha ane mAnavatA tyAM sudhI ja rahe che, jyAM sudhI strIvaza na thAya. dharmaguNarata ane brahmacArI muhartamAnamAM saMyamathI bhaTa thAya che, jo te maithunamAM Asakta thAya. - x-x - jasamaMta-cazasvI ane suvatI paNa akIrtine pAme che. kahyuM che - Dii ja akIrtinuM, vairanuM ane saMsAranuM kAraNa che, tethI strIne varjavI joIe. yaza-sarvadiphagAmI, kIrti-eka diphagAmI vizeSa. yaza sahita kIrti, teno niSedha te ayazakIrti.. rogAd-javara Adi pIDita, vyAdhi-kuSThAdi abhibhUta, pravardhayaMti-5radArAthI avirata rogavyAdhine vadhAre che. kahyuM che - maithunane - x * x * varjavuM joIe. * x - jANavAthI divAsvapnono ane mRtyuthI maithunano bhaMga thAya che. baMne janmo durArAdhya thAya che. konA ? je paradArAthI avirata-anivRtta che. kahyuM che - parastrIthI anivRtone AlokamAM akIrti ane viDaMbanA maLe che. paralokamAM durgatinI prApti ane daubhagya tathA napuMsakatA maLe che. * x * nAva sarjIta ahIM cAvat zabdathI bIjA adhyayanamAM kahela "gracita-hata-baddharuddha" Adi pATha kahevo. teo nirabhirAma narakamAM jAya che. te ja vyAkhyA ahIM kahevI. te kevA che ? je narakamAM jAya che? vipula moha-ajJAna ke kAmathI parAbhava pAmelA, tenI saMjJAvALA, jenA mUlamAM maithuna che, * x - te te zAomAM pUrvakALe thayelA saMgrAmo, baphlokono kSaya kata thayA. jemake rAma-rAvaNAdinI kAma lAlasAthI. konA mATe ? sItA ane draupadI nimitte. temAM sItA, mithilAnA rAjA janakanI putrI ane vaidehI nAmanI tenI patnInI AtmajA hatI. bhAmaMDalanI bahena hatI. vidhAdhare lAvela, devatAdhiSThita dhanuSyane svayaMvara maMDapamAM, ayodhyA nagarInA sA dazarathanA putra rAma jenuM bIjuM nAma paDA hatuM te baladeve ane lakSmaNa nAmaka vAsudevanA moTA bhAIvA te rAme potAnA prabhAvathI upazAMta adhiSThAtA deva vaDe Aropita gaNathI (toDya), dhanyavAda prApta karIne mahAbaLa vaDe sItAne paraNyA. pachI pravajyAnI IcchAvALA dazaratha rAjA rAmadevane rAjya devAne mATe udhata
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/20 15 196 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda thayA. tyAre rAmadevanI apara mAtAno putra bharata hato, tene bharatanI mAtA sAthe pUrve svIkArela vara-yAcanAthI rAjya bharatane ApyuM. rAma, lakSmaNanI sAthe vanavAsamAM gayA. pachI kautukathI lakSmaNa te daMDakAraNyamAM pharatA AkAzamAM rahelA khaga rana laIne vaMzAlino cheda karyo. te chedAtA tyAM rahela vidhAsAdhanA parAyaNa rAvaNanA bhANeja zaMbhukka vidhAdhara kumArane joIne, pazcAttApa thatAM lamaNe AvIne A vRtAMta bhAIne kahyo. A vRtAMta jANI kopita thayela zaMbukAnI mAtA caMdranakhAne rAma-lakSamaNane joIne 'kAma' utpanna thayo. kanyAnuM rUpa karI temane bhoga mATe prArthe che. paraMtu rAma-lakSmaNe tene na IcchatA zoka ane roSathI potAnA pati kharadUSaNane kahyuM. paira janmatA lamaNa sAthe yuddha karavA lAgyA. bhANejanuM maraNa Adi vRtAMta laMkAnagarIthI AkAza-mArge jatAM rAvaNe joyojANyo. tyAre rAvaNe -x* kula mAlityane vicAryA vinA, vivekaranane avagaNIne, dharmasaMjJA choDIne, anartha paraMparA vicAryA vinA, pazlokanI ciMtA choDIne, sItAnA haraNanI buddhi utpanna thatAM vidhAnubhAva prApta rAma-lakSmaNanuM svarUpa jANyuM. siMhanAdanA saMketapUrvaka saMgrAma sthAne jaI, ekAkI evI sItAne joIne apaharaNa karI jadI laMkAmAM gRhaudhAnamAM lAvyo. pachI savaNe anukULa-pratikULa vANI vaDe teNI pAse bhoga prArthanA karI. teNIe rAvaNanI IcchA na karI. rAme sugrIva Adi vidhAdhara chaMdanI sahAyathI tyAM AvI * x * rAvaNano nAza karI sItAne pAchI laI gayA. kaMpilapuramAM drupada nAme rAjA thayo. patnI culanI hatI. temanI putrI draupadI, pRSNArjunanI nAnI bahena, svayaMvara maMDapa vidhithI hastinApuranA rAjA pAMDunA yudhiSThira Adi putrone paraNI. koI vakhate - x * nAradamuni avakAza mArge tyAM AvyA. pAMDurAjA Adi badhAMe satkAra karyo, paNa zrAvikA hovAthI draupadI, A mithyArdaSTi muni che ema samajI ubhI na thaI. nAradane dveSa thayo. vAsudeva kRSNa sAthe pAMDavo draupadIne choDAvavA gayA. tyAM kRSNa vAsudeva, draupadInuM apaharaNa karanAra pAnAbhane hata-mathita karI dIdho. ItyAdi. A draupadI nimite thayela saMgrAma hato. kimaNI nimite saMgrAma-kauDinyAnagarImAM bhIma sajAnA putra rukima rAjAnI bahena rukimaNI kanyA hatI. ahIM dvArakAmAM kRSNa vAsudevanI patnI satyabhAmAnA ghera koI divase nArada AvyA. teNI vyagra hovAthI nAradano sakAra na karyo. kopAyamAna nArade teNInI zaukya-panI karuM ema vicArI kauDinyA nagarI jaI kimaNIne ne kRNanI mahArANI thavAnA AzIrvAda ApyA. kRSNanA guNone varNavIne teNIne kRSNa pratye raNavatI banAvI. teNInuM citra batAvIne kRSNane paNa teNInI abhilASA jamAvI. kRSNae rukimaNInI yAcanA karatA kamI rAjAe tene ApI nahIM. zizupAla nAmaka mahAbali rAjaputrane bolAvIne tenI sAthe vivAha AraMbhyo. rukimaNI pAsethI phoI dvArA rukimaNInA apaharaNa mATeno lekha maLyo. tyAre rAma-kezava te nagarIe AvyA. A vakhate rukimaNI, phoI sAthe ane dAsIo sahita devatA-pUjAnA bahAne udhAnamAM AvI. kRSNa teNIne rathamAM besADI teNIne grahaNa karI dvArikA samukha cAlyo. tyAre rukamI ane zizupAla baMne - x - caturaMga sainya sAthe rukimaNIne pAchI levA nIkaLyA. tyAre hala-muzala ane divya astro vaDe tenA sainyane cUrNa karI zizupAla ane rukamIno vadha karI kRSNa rukimaNIne laI gayA. pAvatI nimite saMgrAma thayo - ariSTha nagaramAM ramanA mAmA hiraNya nAmaka rAjAnI putrI padamAvatI thaI. teno svayaMvara sAMbhaLIne rAma, kezava ane bIjA ghaNAM rAjakumAro tyAM gayA. tyAM hiraNyanAbhanA moTA bhAI raivate bhANeja sama-goviMdanI pUjA karI. pitA sAthe moharahita thaI, te tyAM namijinanA tIrthamAM dIkSita thayA. tene revatI, rAmA, sImA, baMdhumatI cAra putrIo hatI. | pahelI jhIne rAmane ApI dIdhI. tyAM svayaMvaramAM baghAM narendronI AgaLa ja yuddhamAM kuzaLa kRSNae kanyAne grahaNa karI. yAdavo sAthe atuca yuddha thayuM. muhad mAtramAM badhAM rAjAne harAvI dIdhA. rAma cAre kanyAne ane harie paDAvatI kanyAne grahaNa karI, badhAM sAthe potAnA zreSTha nagaramAM AvI gayA. tArA nimite saMgrAma thayo - kiMkiMdhapuramAM vAlI, sugrIva nAmanA AdityarathI nAmanA vidhAdharanA be putro hatA. te be vAnara vidhArvata vidhaghara thayA. vAlIo bIjAne potAnuM rAjya ApI dIkSA lIdhI, pachI sugrIva rAjya karavA lAgyo. tene tArA nAme patnI thaI. pachI koI khecarAdhipati sAhasagati nAme hato, teNe tArA pratye bhogalAlasAthI sugrIvanuM rUpa laI aMtaHpuramAM pravezyo. tArA tenA lakSaNathI tene jANIne jaMbuvatu Adi maMtrI maMDalane bolAvyuM. be sugrIvane joIne A Azcarya zuM che ? tema kahyuM. pachI te baMnene maMtrI varganA vacanathI bahAra kADhyA. * x * x * pachI je satyasugrIva hanumaMta nAmaka mahAvidhAdhara rAjA pAse jaIne kahyuM. te paNa tyAM AvIne te bemAMthI kharo koNa che, te jANyA vinA upakAra karyA vinA potAnA nagare pAchA AvyA. pachI lamaNe vinAza karela kharadUSaNanA pAtAlalaMkApuramAM rAjayAvasthAmAM rahela rAmadevanuM zaraNa svIkAryuM. pachI tenI sAthe rAma-lakSmaNa kiMkiMdhApure rahyA. * x* tyAM khoTo sugrIva rathamAM besIne tyAM Avyo. sAcA ane khoTA sugrIvanA baLane na jANatA rAma udAsIna rahyA. sugrIve bIjAnI kadarthanA karI. sama pAse jaIne sugrIve kahyuM - he deva ! ApanA dekhatA huM tenA vaDe kadarcita thayo. rAme kahyuM - cita karyuM, pachI yuddha karo. pharIthI teo laDyA tyAre bANanA prahArathI rAme tene paMcatata pamADyo [mArI nAMkhyo. pachI sugrIva tArA sAthe bhoga bhogavavA lAgyo. kAMcanA vize ame jANatA nathI, mATe nathI lakhyuM. skRta subhadrA nimite saMgrAma thayela- subhadrA, kRSNa vAsudevanI bahena, te pAMDu paNa arjanamAM kta banI, tethI tasubhadrA kahevAI. te sagavatI thaI arjuna pAse AvI. kRNe tene pAchI lAvavA sainya mokalyuM. arjune temane jItI laIne subhadrAne paraNyo. keTalAMka kALa pachI teNIne abhimanyu nAme mahAbalI putra thayo.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/20 197 [vRttikArazrI lakhe che] ahinnikAne ame nathI jANatA. suvarNagulikA nimitte saMgrAma thayo - siMdhu sauvIra janapadamAM vidarbhakanagaramAM udAyana rAjAnI prabhAvatI rANI pAse devadattA nAmanI dAsI hatI. te devanirmita gozIrSacaMdanamayI mahAvIra svAmInI pratimAne rAjagRhanA caityamAM saMbhALatI rahetI hatI, koI zrAvaka te pratimA vaMdanArthe Avyo. tene koI roga thayo tyAre devadattAe tenI sArI sevA karI. khuza thaIne te zrAvake ArAdhela sarvakArmika deve ApelI 100 guTikA ApI. devadattAe huM svarUpavAna thaI jAuM ema vicArI eka guTikA khAdhI, tenA prabhAve te suvarNavarNA thaI jatAM suvarNagulikA nAme prasiddha thaI. pachI teNIne vicAra thayo ke - huM rUpavALI thaI gaI chuM A rUpa pati vinA zuM kAmanuM ? mArA A rAjA pitAtulya che, tethI tenI IcchA na karAya. bAkInA to sAmAnya puruSa che, tenAthI zuM? pachI ujjainInA rAjA caMDapadhotane manamAM dhArIne guTikA khAdhI. devAnubhAvathI caMDapradhote te jANyuM. tethI hastiratna upara ArUDha thaI suvarNagulikAne lAvavA nIkaLyo. suvarNagulikAe pratimA sAthe laIne ja AvuM, tema Agraha rAkhatAM caMDapadhote potAnI nagarIe jaI tenA jevI pratimA karAvI, pratImAM laIne tyAM rAtre Avyo. potAnI pratimAne devanirmita pratimA sthAne rAkhIne, mULa pratimA tathA suvarNagulikAne laIne gayo. prabhAte caMdapradhotanA gaMdhahastIe tajela maLa-mUtranI gaMdhathI potAnA hAthIone madarahita jAmIne caMDapradhota ahIM Avelo tema jANyuM. suvarNagulikA tathA pratimAne lAvavA udAyana rAjA ati kopAyamAna thaI daza mahAbalI rAjA sAthe ujjainI prati cAlyo. - 4 - 4 - caMDapadhotane harAvI, pakaDIne tenA kapALamAM "dAsIpati" ema morapIMcha vaDe aMkita karyu. kinnarI, surUvidhunmatI vize jANatA nathI. rohiNI nimite saMgrAma thayo - aSThipure rudhira nAme rAjA, mitrA nAme rANI, teno putra hiraNyanAbha ane putrI rohiNI hatA. rohiNInA vivAha mATe rudhira rAjAe svayaMvara jAhera karyo. tyAM jarAsaMdha Adi, samudravijayAdi rAjA ekaThA thayA. tyAM beThA. rohiNInI dhAvamAtA kramazaH rAjAnuM varNana karatAM teNIne dekhADe che. te rAjAmAM rAga na karatI, sUryavAdaka madhye rahela samudravijayAdinA nAnAbhAI vasudeva rAjaputrae (kahyuM) - x - huM tArA mATe ahIM Avela chuM, AvA akSarano anukAri dhvani DholamAM vagADyo. - 4 - anurAga vALI thayela rohiNIe svahaste vasudevane mALA paherAvI. tyAre IrSyAthI bIjA rAjA - 4 - vasudeva sAthe saMgrAma karavA lAgyA. tyAre vasudeve badhAMne jItIne rohiNI sAthe lagna karyA. temane rAma nAme baLadeva putra janmyo. AvA prakAre ghaNAM saMgrAmo strInA nimitte thayAnuM saMbhaLAya che. tenuM mULa viSayahetu che. te abrahmovI A lokamAM parastrIgamanathI apayaza pAmI nAza pAmyA. paraloke paNa nAza pAmyA. teo kevA hatA ? - mahAmoha rUpa, atyaMta taman jyAM che tyAM, tathA dAruNa. kyAM jIva sthAnomAM nAza pAmyA te kahe che - trasa, sthAvara, praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sUkSma, bAdara Adi siddhAMtamAM prasiddha jIvomAM tathA aMDaja-pakSI, mastyAdi. potavastra athavA jarAyuvarjitapaNAthI potathI janmela-hAthI Adi. jarAyu-garbhavepTanamAM janmela, manuSyAdi. rasamAM janmela te rasaja. saMvedathI nivRtta te saMsvedima-jU, mAMDa Adi. saMmUrkhana vaDe nivRtta te saMmUrNima-deDakA Adi. udbhijja-pRthvI phADIne utpanna khaMjanaka Adi, upapAtathI thanAra te aupapAtika - deva, nAska. thayela 198 - ukta jIvone ja saMgraha vaDe kahe che - naska, tici, manuSya, devamAM janma, maraNa, roga, zokanI bahulatA paralokamAM thAya che. keTalAM kALe te naSTa thAya che ? ghaNAM palyopama, sAgaropame. anAdi-anaMta. te ja kahe che - dIrdhakALa. dIdhdhidIrdhamArga, cAturaMga-caturgatika, saMsAra aTavImAM bhame che. koNa ? mahAmohavaza abrahmamAM rahelA jIvo. muni dIparatnasAgare karela Azrava-adhyayana-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 rahao. 1/5/1 che Azrava-adhyayana-pa-"parigraha' che. x x X -- X - X - * have pAMcamAM adhyayananI vyAkhyA kare che. pUrvanI sAthe A saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM abrahma svarUpa kahyuM, te parigraha hovAthI thAya che. tethI have parigratuM svarUpa kahe che, parigraha svarUpa - * sUtra-21 - he jaMbU! A parigraha pAMcamuM (Asava dvAra che] vividha maNi, kanaka, ratana, mahArNa parimala, putra-panI saha parivAra, dAsI, dAsa, mRtaka, peNa, ghoDA, hAthI, gAya, bheMsa, uMTa, gadheDA, bakarA, gavelaka, zibikA, zakaTa, 7, yAna, suca, aMdana zayana, Asana, vAhana, kuya, dhana, dhAnya, pAna, bhojana, AcchAdana, gaMdha, mAtra, bhAjana, bhavanavidhi Adi aneka vidhAno * * tathA * * hAthe parvata, nagara, nigama, janapada, mahAnagara, homukha, kheTa, kaTi, maDaMbha, aMbAha, patanathI suzobhita bharataNoma * * jyAMnA nivAsI nirbhaya nivAsa kare che, evI sAgara paryanta pRthvIne ekachatra (rAjya karI bhogavavA chatAM tRipti thatI nathI). aparimita anaMta dhRNA anugata mahecchA [ vRkSanuM sAra-niraja mUla che. lobha, kavi, kaSAya (A vRkSanA mahAaMdha che. zata ciMtA nizcita. vipula [A vRrk/] zAkhAo che, gauva ja tenA vizALa zAkhAya che. nikRtirUpa vacA-x-pallavane dhAraNa kare che. kAmabhoga ja vRkSanAM puSpa ane phaLa che. zrama, kheda, kalaha tenA kaMpAyamAna agra zikharo che. [A parigraha] rAja dvArA saMpUjita, bahujananA hadaya vallabha che. monA uttama mukti mArganI AgalA samAna che. A chelDa adharmadvAra che. vivecana-21 - jaMbu, e ziSya AmaMtraNa che. cothA AzrayadvAra pachI parigrahaNa athavA parigrahita karAya te parigraha. ahIM parigrahane vRkSarUpe dekhADela che. parigraha kevo che ? vividha maNI Adi, bhArata, pRthvIne bhogavavA chatAM je aparimita, anaMta tRSNAgata mahecchA, te ja parigrahavRkSanuM mULa che. temAM maNI-caMdrakAMtAdi, kanaka-suvarNa, raNakaatanAdi, parimala-sugaMdha, sabadArA-nayukata patnI. parijana-parivAra, mRtaka-karmakara, prema-kArya hoya to mokalavA yogya. hAthI, ghoDA, baLada Adi prasiddha che. zibikA-zikhara AcchAdita pAnavizeSa, zakaTa-gADA, yAta-gADI vizeSa, cukhya-vAhana, caMdana-vizeSa, vAtavyAnapAtra, kuNa-gRhopakaraNa, khaTvA-khATalI, ghana-gaNimAdi, ghAgAdi prasiddha che, vidhi-kAryasAdhya. tethI je te bahavidhika-aneka prakAre che. bharata-zno vizeSa, naga-parvata, nagarasvarjita, nigama-vaNika sthAno, janapadadeza, pusvara-nagaranA eka bhAgarUpa, droNamukha-jaLa, sthaLa mArgasahita, kheTa-dhULIyA pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prAkAmyukta, karbaTa-kunagara, marDaba-vastinA mArgamAM dUra rahela, saMvAha-sthApatya pata-jala, sthaLAvamAM koI ekathI yukta. *x* timitabhedinIka-nirbhaya nivAsIjana, ekachatra-eka rAjya, sasAgara-samudranA aMta sudhI, bhukavA-bhogavIne, vasughA-bhata eka dezarUpa pRravI. tene bhogavavA chatAM. sAparimita-atyaMta, vRSaNA-prApta arcanA saMrakSaNarUpa, anugatAsaMtata, niraMtara, IcchA-aprApta arcanI abhilASA, sArU akSaya, nisya-zubhaphaLa cAlyu gayela. mULavRkSanA mULIyA athavA nakanA hetuno viziSTa vega, te rUpa mULa. * x * kali-saMgrAma, kaSAya-kodha, mAna, mAyA rUpa mA skaMdha, ahIM kapAyanA grahaNa chatAM je lobhanuM grahaNa karyuM te lobhanI praghAnatA batAve che. ciMtA-ciMtana, AyAta-mata vagereno kheda, niyita-niraMtara, vipula-vistIrNa, zAlAzAkhA che. gArava-Rddhi AdimAM Adara karavo, paviliya-vistAra vALA, praviTapazAkhAmadhya agrabhAga ke agra vistAra * x * nikRti-ati upacAkaraNathI vaMcanachetavuM athavA mAyAkarmanuM AcchAdana karavuM. te rUpa vasA, putra, pahalava. * * * * * AyAsa-zarIrakheda, visUraNa-citakheda, kalaha-bolIne mAMDavuM te rUpa kaMpatA, zikharaNavALA. - x * moTAvara-bhAvamokSa, mukti-nilabhatA, mArga-upAya, parighaargalA, mokSavighAtaka che. ukta vizeSaNathI cArdeza dvAra kahyuM, have yajJAmadvAra kahe che. * sUtra-22 - parigrahanA guNaniu go nAma A pramANe che - parigraha, saMcA, cA, upacaya, nidhAna, saMbhAra, saMkara, Adara, piMDa, dravyasAra, mahecchA, pratibaMdha, lobhAtmA, mahardhika, upakaraNa, saMrakSaNa, bhAra, saMtApotpAdaka, kalikaraMDa, pravistara, ana, saMtava, agupti, AyAsa, aviyoga, tRSNA, anarthaka, Asakita, asaMtoSa. A ane AvA prakAranA gIza nAma parigrahanA che. * vivecana-22 - parigrahanA 30 nAmo A pramANe che - zarIra, upAdhi AdinuM parigrahaNasvIkAra te parigraha, saMcaya karAya saMcaya. e rIte caya, upAya jANavA. nipAnabhUmimAM dhana rAkhavuM. saMbhAra-dhAraNa karAya ke sArI rIte bharAya che. saMkara-bheLaseLa, saMkaraNa. Adapara padArthomAM Adara buddhi. piMDa ekaThuM karavuM. dravyasAdhanate ja sArabhUta mAnavuM. mahecchAaparimita IcchA. pratibaMdha-Asaki. lobhAmA-lobha svabhAva, mahaddI-moTI IcchA jAvA cAyanA athavA matIjJAnane upakAra karanArA kAraNanA vikalatva cakI apariNAmA. upakaraNa-upadhi. saMrakSaNaAsakti vazI zarIra Adi rakSaNa. bhAraguratA karaNa. saMpAtotpAdaka-anartha ane alIkanA utpAdaka, kavikaraMDa-kalahanuM bhAjata vizeSa. pavitAmatadhAyAdi vistAra, anarca-anarcanA hetupaNAcI. saMstava-paricaya, te Asaktino hetu hovAthI parigraha che. agupti-IcchAne
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/22 201 na gopavavI. AyAsa-kheda, teno hetu hovAthI parigraha paNa AyAsa che kahyuM che - vadha, baMdhana, mAraNa, zikSA parigrahamAM zuM nathI ? - x * aviyoga-dhanAdine nA tajavuMmati-salobhatA. tRSNA-dhanAdinI AkAMkSA. anarthaka-paramArtha vRttithI nirarthaka. Asakti-dhanAdinI mUchAdi. A parigrahanA nAmo che. have je parigraha kare che, tene kahe che - * sUtra-23,24 : ]i vaLI te parigraha, lobhagrasta uttama bhavana ane vimAna nivAsI mamatvapUvaka grahaNa kare che. parigraharuci, vividha pariMgraha karavAnI buddhivALA devanikAya jemake asura, nAga, suvarNa, vidhuta, agni, hIpa, udadhi, dizi, vAyu, svanita-kumAro... ANapa%i, paNapa%i, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAkaMdita, kuhaMDa, pataMga devo... pizAcaya, bhUta, cakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMdhuruSa, mahoraNa, gaMdharva devo... tichaliokavAsI paMca prakAranA jyotiSka devo - bRhaspati, caMdra, sUrya, zuka, zanaizAra, rAhu, dhUmaketu, budha, maMgaLa-tata tapanIya kanakavaNaI. je paNa graho jyoti cakramAM saMcAra kare che. ketu, gatiratika 28-prakAranA nakSatra devagaNa, vividha saMsthAna saMsthita tArAgaNa, sthitaleyI, cAra caranArA, avizrAma maMDaLa gati [manAya che.] urica-udadloka-vAsI vaimAnika devo be prakAre che : [kalpopava] saudharma, IzAna, sanatakumAra, mAhendra, bahAloka, lAMtaka, mahAzuka, sahasAra, Atta, iNata, AraNa, ayuta mAM uttama kalA-vimAnavAsI devo che. jhaveyaka ane anuttarA e be bhede kapAtIta vimAnavAsI devo che, teo mahadika, uttama suravaro che. A cAre prakAranA devo, parvadA sahita parigrahane grahaNa kare che. teo bhavana, vAhana, mAna, vimAna, zayana, Asana, vividha vA-AbhuSaNa, pravara Ayudha, vividha maNI, paMcavaNa divya bhAjanavidhi, vividha kAmarUpa, vaikriya asarAmaNano samuhane dvIpasamudra, dizA-vidizA, cA, vanakhaMDa, parvata, grAma, nagara, ArAma, udhAna, kAnana tathA kUvA, sarovara, taLAva, vApI, dIrdhakA, devakula, sabhA, prapA, vastI dine ane ghaNAM kItanIya sthAnono mamatva-pUrvaka svIkAra kare che. A rIte vipula dravyavALA parigrahane grahaNa karIne Indro sahita devagaNa paNa vRddhi ke saMtuSTI anubhavatA nathI. A devo ati tIvalobhathI abhibhUta saMjJAvALA che, tethI vadhira parvato, pukAra, vRtta, kuMDala, cakavara, mAnuSottara-parvato, kAlodadhi, lavaNa-samudra, nadIyo, kahapati, ratikara, dadhimukha, rAvapAta, uuta, kaMcana, uis, vicitra, yamakavara, zikharI-parvato ane kUTavAsI, vakSaskAra parvata, akarmabhUmimAM ane suvibhakata dezamAM rahenArA - - : - karmabhUmimAM je koI manuSya, cAturaMta cakravartI, vAsudeva, baladeva, mAMDalIka, Izvara, talavara, senApati, Ibhya, zreSThI, raSTrika, purohita, kumAro, 202 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda daMDanAyaka, mADaMbika, sAviAha, kauTuMbika, amAtya, A badhA ane te sivAyanA manuSyo parigraha saMcaya kare che. A parigraha anaMta, AzaraNa, surata, ghuva, anitya, azAzvata, pApakarmanuM mULa che, jJAnIjana mATe nyAya, vinAzanuM mULa, ghaNAM vadha-baMdha-kalezanuM kAraNa, anaMta saMkalezanuM kAraNa che. A rIte te devo dhana-5nakara Adino saMcaya karatA, lobhagrasta thaI, samasta prakAranA duHkhonA sthAna evA A saMsAramAM paribhramaNa re che. parigrahane mATe ghaNAM loko seMkaDo zilpo, zikSA, nipuNatA utpanna karanArI lekha Adi zakanirata paryantanI, gaNitapadhAna boMtera kaLAo tathA rati utpAdaka 64 mahilapuNone zIkhe che. asi-masi-kRSi-vANijya-vyavahAranI zikSA le che. arthazAstra, dhanurveda, vividha vazIkaraNAdi yoganI zikSA le che. A rIte parigrahanA seMkaDo upAyomAM pravRtti karatA manuSya jIvanapatti nAcatA rahe che. te maMdabuddhi parigrahano saMcaya kare che. teo parigrahane mATe paNa vadhA karavA pravRtta rahe che. jUTha-nikRtijJAti saMprayoga, paradravyamAM lAlacu, sva-para AnA gamana ane AsevanamAM zarIrampano kheda pAme che - kalaha, laMDana, vaira kare che. apamAna-AtanA sahana kare che. IcchA, mahecchArUpI tRSAthI niraMtara tarasyA rahe che. vaNA-vRddhi-lobhamAM prasta, aarNa-nigraha thaI krodha-mAnamAyA-lobhane seve che. A akitanIya parigrahamAM ja niyamathI zalya, daMDa, gArava, kaSAya ane saMjJA hoya che. kAmaguNa, Aad, Indriya, leyA, svajanasaMpayoga thAya che. anaMta sacitaacita-migra dravyonA grahaNanI IcchA re che. deva-manuSya-asura sahita A lokamAM jinavaroe lobha-parigraha kahe che. savalokamAM sajIvone parigraha samAna anya koI pAza-kuMdo ke baMdhana nathI. [24] parigrahAsakata-paralokamAM nAza pAme che, ajJAna aMdhakAramAM praveze che. mahAmoha mohitamati, tamitra aMdhakAra, lobhamAM vaza thaIne basa-sthAvara, sUma-bhAdara, pati-patimAM yAvata [caturgatika saMsAramAM bhramaNa kare che. A te parigrahano ihalaukika-paralaukika phaLavipAka che, asukha, ghaNuM du:kha, mahAbhaya, ati pragADha karmarajadAruNa, karkaza, AzAtAthI hajAro varSe paNa mukata thatA nathI. tene bhogavyA vinA mokSa na thAya. A pramANe jJAtakuLa naMdana, mahAtmA, jina, vIravara nAmadheye parigrahano phaLavipAka kahyo che. vividha prakAranA caMdrakAMtAdi maNI, suvarNa, rkItanAdi cAvatuM A mokSarUpa mukitamArganI agalArUpa, A parigraha e pAMcamuM dharmadvAra che. * vivecana-23,24 - vaLI te parigraha mamAyaMti-"mAruM ema mUchaviza thaIne kare che, mamAyaMtesvIkAre che bhavanavAsI Adi spaSTa che. jene parigraha karyo che te parigraharaI. parigraha na hoya to vividha pravRtti kare che. asura-asukumAra, bhujaga-nAgakumAra ItyAdi pUrvavatuM. temAM asurakumArathI svanitakumAra sudhI bhavanapatinA bheda che. aNapatithI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/23,24 203 pataka sudhI vyaMtaranikAya uparavartI vyaMtaranA bheda che, pizAyAdi ATha vyaMtaranA bhedo che. tiryagavAsI e vyaMtaranuM vizeSaNa che. caMdrAdi paMcavidha jyotiSI prasiddha che. bRhaspati Adi graho che. tapta tapanIyakanakavaNa - nimati lAla varNathI suvaNI tulyavarNavALA jANavA. A sivAyanA cAlaka Adi graho paNa jyoticake cAracaraNa, cAMti-Acare che. ketu e jyotika vizeSa che. ukta gatiratika tathA 28 namo-abhijitAdi. vividha saMsthAna saMsthita tArAo, sthitalezya - avasthita dIptivALA, kemake manuSyogathI bahAra rahelA che. cAriNa-manuSya kSetramAM saMyaratA. kaI rIte caratA ? avizrAMta maMDalagatithI. upasthiratichalokanA uparanA bhAge vartatA. urvalokavAsI be bhede - kabhopapa, kapAtIta. kalpopapatta-saudhamadi bAra. kAtI-raiveyaka, anuttara be bhede. temAM je mamatva kare che, te kahe che - bhavanathI Indra sahita sudhI kahevuM. pavana * bhavanapatinA gRha athavA gRhoja. vAhana-gaja Adi, yAna-zakaTa vizeSa, vimAna jyotika, vaimAnika devanA gRho. yAnavimAna-puSaka, pAlaka Adi. - X - bhAjanavidhibhAjanajAta, kAma-svecchAthI. vikarvitA- vAdi vaDe karela vibhUSA je apsarAgaNono saMgha. ceIya-caityavRkSa, ArAmAdi vizeSa. kItyaMta-sAro zabda kare che, devakulAdinuM mamatva kare che. pachI grahaNa kare che, te parigraha. - - kevA svarUpe ? te kahe che - vipuladravyasAra-prabhuta vastupadhAna. Indro ane devo mahaddhika, vAMchitAryanI prAptimAM samartha ane dIdhayupya hoya che. tevA hovA chatAM teo saMtoSa Adi pAmatA nathI. vRpti-IcachA nivRtti, tuSTi-saMtoSa, AnaMda pAmatA nathI kemake bIjA-bIjAnI vizeSa prApta vastunI AkAMkSAthI pIDAya che. teo kevA che ? atyaMta, vipula lobhathI abhibhUta saMjJAvALA. varSadhara-himavat Adi parvata. kAra-ghAtakIkhaMDa ane pukhasvaradvIpAddhanA pUrva-pazcimanA be bhAga karanAra dakSiNa-uttara lAMbo parvata vizeSa. vRtaparvata-zabdApAtI-vikaTApAtI AdimAM vatuLavaitAdya parvata, kuMDala-bUdvIpathI, agIyAramo kuMDala nAme dvIpamAM rahela kuMDalAkAra parvata, Tucakava-jaMbUdvIpathI teramo racakavaradvIpamAM rahela maMDalAkAra parvata. mAnuSottara-manuSyakSetra Avaka maMDalAkAra parvata. kAlodadhi-bIjo samudra, lavaNa-lavaNa samudra, salilA-gaMgAdi mahAnadI, hRda pati-mukhya nadI maLe rahela pA-mahApadmAdi mahAddhaha. ratikara-naMdIzvara dvIpamAM cAra vidizAmAM rahela jhallarI saMsthAnavALA cAra parvata. aMjanaka-naMdI ghara cakvAla madhyavartI dadhimukha parvata-janaka caturya paDakhe rahela puSkariNI madhyabhAga vartI 16-parvata, jemAM vaimAnikAdi devo utarIne manuSya kSetrAdimAM Ave che. * x - x - kAMcanauttarakura ane devakara madhya pratyeka pAMca-pAMca mahAdrahomAM baMne taraphanA daza-daza, badhAM maLIne 200 parvata che. citra-vicitra, niSadha varSadhara parvatanI nIkaTa ane zItodA mahAnadInA ubhaya taTavartI evA A parvata che. yamakavara-nIlava4 varSadhara najIka che. zikhara-samudra madhyavartI gosvaMpAdi parvatamAM. kUTa-naMdanavana kUTAdi. te 204 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda varSadharadivAsI devo vRddhi pAmatA nathI. tathA - vakSaskAra - citrakUTAdi, vijayano vibhAga karanArA... akarmabhUmi-haimavata Adi bhoga bhUmi. te badhAmAM rahenAra. suvibhakta deza-janapadamAM, karmabhUmi-kRSi Adi karmasthAnarUpa bharatAdi paMdara. A badhAmAM je koI cakravartI, vAsudeva, baladeva, mAMDalika-rAjA, Izvara-cuvarAja Adi, talavara-pabaMdha karAyela rAjasthAnIya, senApati-sainya nAyaka, Ibhya-jenA dravyano Dhagalo karatI, hAthI paNa tyAM na dekhAya tevo dravyapati. zreSThI-zrIdevatA alaMkRta vaNinAyaka. raSTikA-rASTra ciMtA niyuktA, purohita-zAMtikarmakArI. kumAra-rAjyane yogya, daMDanAyakataMgapAla, * x* kauTuMbika-gAmano mahattara. A tathA AvA bIjA parigrahane ekaTho kare che. kevo ? aparimANavathI anaMta, ApattimAM rakSaNa karavA asamartha hovAthI azaraNa, dAraNapaNe aMta Avato hovAthI duraMta, sUryanA udayanI jema avazya bhAvi na hovAthI agva. asthirapaNAthI nityatA abhAve anitya, pratikSaNa vizarapaNAthI azAzvata, pApakarma-jJAnAvaraNAdinuM mULa, avakiriyarva-avakaraNIya, tyAjaya. * x * anaMta kalezanuM kAraNa. saMkleza-citta-azuddhi. *x-x- sarvadu:khone salilIyoAzrita hoya che. - x * - have je rIte parigraha karAya che, te kahe che - parigrahane mATe ja seMkaDo ziya zIkhe che ItyAdi. zila-AcAryanA upadezathI prApta. citra Adi kara kaLA. * * * tathA mahilAnA-64-guNo. AliMganAdi ATha kriyA vizeSa, vAsyAyane kahela, pratyekanA ATha bheda hovAthI 64 guNo thAya che. athavA vAtsyAyane kahela gIta, nRtyAdi-64-gaNo. te kevA che ? ati utpAdaka, sipaNed-zitha vaDe vRtti karanArA vaDe rAjA Adine sevavA. - x - asi-khaDjha abhyAsa, masi-maNI vaDe karAyela akSara lipi vijJAna. kRSikhetara kheDavAnuM kArya-vANijya-vaNi vyavahAra, vyavahAra-vivAda chedana. arthazAstraarthopAya pratipAdaka zAstra, rAjanIti Adi. Isatya-aSazAstra, dhanurveda. sarUpagatacharI Adi, muSTi grahaNa upAya jAta vividha yogathI-ghaNI prakAre vazIkaraNAdi sogane parigraha mATe zIkhave. AvA prakAre ghaNAM parigraha upAdAnanA hetu, adhikaraNarUpe pravartamAna jANavA. cAvajIva-Ajanma nRtya kare che. tathA abuddhi ke maMdabuddhi athavA duSTa buddhiyukta parigrahane saMcita kare che. prANIo parigraha mATe ja Ama kare che - prANa-jIvonA vaghakaraNa-hananakriyA. alIka-mRSA vAda, nikRti-atyaMta AdaraNathI bIjAne chetasvA. sAtisaMprayoga-guNarahita dravyane bIjA dravyamAM bheLavI guNokapano bhrama upajAvavo. paradadhvAmijha-paradhana lobha ke paddhavya. saparadAragamaNa sevaNA svadArA gamanamAM zarIra-mana vyAyAma kare che, parastrI sevana prApta na thatAM manokheda ke bIjAnA manane pIDA kare che. kalaha-vAcAthI, laMDana-kAyAthI, vaianuzaya anubaMdha. apamAna-vinaya bhaMza, vimAnanAkadarthanA. kevA thaIne kare che ?
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/23,24 te kahe che - IcchA-abhilASa mAtra, mahecchA-cakravartI AdinI jema mahAbhilASa. te ja pipAsA-tRSA vaDe satata kRSita. tRSNA-dravya avyaya IcchA, vRddhi-aprApta arthanI AkAMkSA, lobha-citamohana tenA vaDe grasta-abhivyApta. anigRhitAtmA-AtmA vaDe anigRhIta. krodhAdi kare che. akIrtana-niMdita. parigrahathI A niyamA thAya che - zalya-mAyAdi traNa, daMDa-duppaNihita mano-vacana-kAya lakSaNa, gaurava-Rddhi, rasa, sAtArUpa, kapAya saMjJA prasiddha che. kAmaguNA-zabdAdi, Azrava-AzravadvAro pAMca che. - 4 - 4 - deva, manuSya, asura lokamAM [ukta lobha parigraha jinavare kahyo che, dharmArtha parigraha nahIM. A parigrahathI anya koI pheMdo-baMdhana ke pratibaMdha sthAnarUpa Asakti Azraya nathI. sarvajIvone sarvalokamAM parigraha hoya che. kemake avirati dvArathI sUkSma paNa parigraha saMjJAno sadbhAva hoya che. je rIte kare che te kahyuM. have parigraha je phaLa Ape che, te kahe che - paralokamAM arthAt janmAMtaramAM ane zabdAdi A lokamAM sugatinA nAzathI naSTa thAya che, satpaMthathI bhraSTa thAya che. ajJAna rUpa agnimAM praveze che. mahAmoha-prakRSTa udaya cAritra mohanIyathI mohitajAtivALA rAtri jevA ajJAnAMdhakAramAM praveze che. 205 kevA jIvasthAnomAM nAza pAme che ? te kahe che - trasa, sthAvara, sUkSma, bAdara, paryAptA Adi manuSya paryanta pUrvavat jANavuM temAM jarA-maraNa-roga-zokanI bahulatAthI palyopama-sAgaropama anAdi-anaMta dIrdhakALa cAturaMta saMsAra aTavImAM bhame che. teo kevA phaLane bhogavanArA thAya che ? jIvo, lobha vaza thaIne parigrahamAM saMniviSTa rahe che. zeSa pUrva adhyayanavat. muni dIparatnasAgare karela Azrava-adhyayana-5-no TIkAsahita anuvAda pUrNa have pAMca AzravanA niSkarSa mATe gAthAsamUha kahe che - * sUtra-25 thI 29 [pAMca gAthA] : [25] A pUrvokta pAMca AsavadvAronA nimitte jIva pratisamaya karmarUpI rajano saMcaya karI cAra gatirUpa saMsAramAM bhame che. [2] je kRvaSuvAn dharmane sAMbhaLatA nathI, sAMbhaLIne je pramAda kare che, te anaMtakALa sudhI cAra gatimAM gamanAgamana kare che. [27] je puruSa mithyAdaSTi, dhArmika, nikAcita karmabaMdha karelA che, te ghaNAM prakAre zikSA pAmI, dharma sAMbhaLe paNa Acare nahIM [28] jinavacana sarva duHkhanAza mATe madhura guNa virecana che. paNa mudhA apAtA A auSadhane na pIvA Icche, tenuM zuM thaI zake? [29] je pAMca [Azrava] tyAge, pAMca [saMvara] rakSe, teo karajathI praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 206 sarvathA rahita thaI sarvottama siddhi pAme che. * vivecana-25 thI 29H anaMtara varNita svarUpa pAMca asaMvara-prANAtipAtAdi Azrava vaDe jIvasvarUpa uparaMjanathI jJAnAvaraNAdi karmane Atma pradeza vaDe ekaThAM karIne, pratikSaNa devAdibhedathI cAra prakAre, gati nAma karmodaya saMpAdita jIvaparyAya vibhAga jenA che te saMsAre bhame che. - - - devAdi saMbaMdhI gatimAM gamana kare che. anaMta Azravanirodha lakSaNa pavitra anuSThAna na karIne jeo zrutadharma na sAMbhaLe ke sAMbhaLIne pramAda kare, saMvararUpe na rahe. - guru dvArA upadiSTa bahuvidha dharma sAMbhaLavA chatAM mithyArdaSTi-maMdabuddhinikAcita karma baddha puruSo upazamanAdi na karI zake tevA karma bAMdhela mAtra anuvRtti vaDe dharma sAMbhaLe, to paNa anuSThAna karatAM nathI. vi aaN - zakya nathI. je - jeo IcchatA nathI, mudhA-pratyupakAranI apekSAe devAtA, pAtuM-pIvAne, kevuM auSadha ? jinavacana guNa madhura virecana-tyAgakArI, sarva duHkhone. - pAMca-prANAtipAtAdi AzravadvAra choDIne, prANAtipAtAdi viramaNa Adi saMvarane pALIne, aMtaHkaraNavRttithI karmarajathI mukta, sakala karmakSaya lakSyA siddhi arthAt bhAvasiddhi tethI ja anuttara-sarvottama, praznavyAkaraNa aMga-sUtranA AzravadvAno muni dIparatnasAgare karela TIkAnuvAda pUrNa 7 -- x -- x -- x -- x - x -- x --
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/32 thI 35 * saMvara-dvAra 1010 0 Azrava dvAra kahyA. have tenA pratipakSarUpa saMvara kahe che. * sUtra-30,31 : [30] hai jaMbU ! have huM pAMca saMvaradvAra anukramathI kahIza. je prakAre bhagavaMte sarva duHkhanA vimokSanA mATe kahela che. [31] temAM paheluM ahiMsA, bIjuM satya vacana, trIjuM anujJA pUrvaka apAyela [levuM], cothuM brahmacarya, pAMcamuM parigraha jANavuM. cha saMvara-adhyayana-1-"ahiMsA'' 201 -- * - * -- x - x - x -- * - sUtra-32 thI 35 7 [3] saMtaradvAromAM pahelI ahiMsA-trasa, sthAvara sarve jIvone kuzalakArI che. huM bhAvanAo sahita tenA kaMIka guNonuM kathana karIza. [33] he vrata ! te A pramANe che - A mahAvata sarvaloka mATe hitakArI che, zrutasAgaramAM upadeza karAyela che, tapa-saMyama-mahavrata, zIla-guNa-uttamavato, satya-Atano avyaya, na-tiryaMca-manuSya-devagati vaka, sarvajinadvArA upadiSTa, karmaraja vidAka, seMkaDo bhava vinAzaka, seMkaDo du:khonA vimocaka, seMkaDo sukhanI pravartaka, kApuruSa mATe dustara, satpuruSo dvAra sevita, nivaNagamana ane svarga prayANaka che. A rIte pAMca saMvara dvArA bhagavaMta [mahAvIre] kahela che. temAM pahelI ahiMsA che [jenA A rIte sAITha nAmo che] (1) deva, manuSya, asura lokane mATe dvIpa-dIpa, trANa, zaraNa, gati, pratiSThA, nirvANa che. (2) nivRtti. (3) samAdhi, (4) zakti, (5) kIrti, (6) kAMti, (7) rati, (8) virati, (9) bhR Mga, (10) tRpti, (11) dayA, (12) vimukti, (13) sAMti, (14) samyakatvArAdhanA, (15) mahatI, (16) bodhi, (17) buddhi, (18) dhRti, (19) samRddhi, (20) Rddhi, (21) vRddhi, (22) sthiti, (23) puSTi, (24) naMdA, (25) bhadrA, (26) vizuddhi, (27) labdhi. (28) viziSTa daSTi, (29) kalyANa. (30) maMgala, (31) pramoda, (32) vibhUti, (33) rakSA, (34) siddhAvAsa, (35) anAzrava, (36) kevalI sthAna, (37) ziva, (38) samitI, (39) zIla, (40) saMyama, (41) zIlaparigraha, (42) saMvara, (43) gupti, (44) vyavasAya, (45) uya, (46) yajJa, (47) Ayatana, (48) catana, (49) pramAda, (50) AzvAsa, (51) vizvAsa, (52) abhaya, (53) sarvasya amAghAta, (54) cokSa (55) pavitrA, (56) suci, (57) pUjA, (58) vimala, (59) prabhAsA, (60) nimalatara. A tathA AvA bIjA svaguNa niSpanna payi nAmo ahiMsA bhagavatInA praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda hoya che. [34] A ahiMsA bhagavatI je che te bhayabhIta mATe zaraNabhUta, pakSI mATe gamana sAmAna, tarasyA mATe jaLa samAna. bhukhyAne bhojana sama, samudra madhye jahAja sama, catuSpade AzramarUpa, duHkha sthita mATe auSadhila, aTavI madhye sArtha samAna, ahiMsA A badhAthI viziSTa che, je pRthvI-jala-agni-vAyu vanaspatikAya, bIja, harita, jalacara-sthaLa-ca-khecara, trasa-sthAvara, badhAM jIvone kalyANakArI che. 208 A bhagavatI ahiMsA te che je aparimita jJAna-darzanadhara zIla-guNavinaya-tapa-saMyamanA nAyaka, tIrthaMkara, sarva jagat jIvavatsala, trilokapUjita, jinacaMdra dvArA sArI rIte Ta che... avadhi jina vaDe vijJAta che, Rjumati mana:paryavajJAnI dvArA jovAyela che, vipulamati manaH pavajJAnIne jJAta che, pUrvadharo vaDe adhIta che, vaikriya labdhidhare pALela che. mati-zruta-manaHpava-kevaLajJAnI vaDe, AmaSadhi zleSmIpadhi-jallauSadhi-vidhi-sauSadhi prApta vaDe, bIjabuddhikoSTha buddhi-padAnusArI-saMbhinnazrota-zrutadhara vaDe, mana-vacana-kAya-jJAna-darzanacAstribali vaDe, kSIrAzrata-madhvAzraya-sarpirAzrava vaDe, akSINamahAnasika vaDe, cAraNa-vidhAdhara vaDe, caturthabhaktika yAvat cha mAsa bhaktika vaDe - [tathA] utsitA-niti-aMta-prAMta-sUkSa-samudAnacaraka vaDe, glAyaka vaDe, maunAka vaDe, saMsRSTa-tAta saMsRSTa kalpika vaDe, upanidhika vaDe, zudvaiSaNika vaDe, saMkhyAdattika vaDe, dRSTa-aSTa-sRSTalAbhika vaDe, AyaMbilapurimAddha-ekAzanika-nirvikRtika vaDe, bhinna ane parimita piMDapAtika vaDe, aMta-prAMta-arasa-virasa-rUkSa-tuccha AhArI vaDe, aMta-prAMta-sUkSa-tuccha-upazAMtaprazAMta-vividhajIvI vaDe, dUdha-madhu-ghI tyAgI vaDe, madha-mAMsa tyAgI vaDe, sthAnAyika-pratimAsthAyika-sthAnotkaTika-vIrasanika-naiSadhika-daMDAyatikalakhaMDazAyika vaDe, ekapAIka-AtApaka-apavata-aniSThIvaka-arkaSaka vaDe, dhUtakeza-mannu-roma-nakhanA saMskAratyAgI vaDe. sarva gAtra pratikrarmathI vimukta vaDe (tathA) zrutadhara dvArA tattvArthane avagata karAvanAra buddhinA dhAka dhIra mahApuruSoe [A ahiMsA] samyak AcaraNa karAyela che. AzIvizva sarpa samAna ugra teja saMpanne, vastutatvanA nizcaya ane puruSArthamAM pUrNa kArya karanArI buddhithI saMpanna prajJApuruSoe nitya svAdhyAya-dhyAna anubaddha dharmadhyAna, pAMca mahAvratarUpa cAstriyukta, samitithI samita, samita pApA, pad jIvanikAya jagavatsala, nitya apamata rahI vicaranArA tathA AvA bIjAoe paNa tene ArAdhI che. A ahiMsA bhagavatInA pAlaka pRthvI-agni-vAyu-tarugaNa-trAsthAvara sarva jIva prati saMyamarUpa dhyAne mATe zuddha bhikSAnI gaveSaNA karavI joIe. je AhAra sAdhu mATe na karela, na karAvela, nAhUta, anudiSTa, na
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/32 thI 35 209 kharIdela hoya, navakoTiNI vizuddha, daza zeSothI rahita ugama-utpAdana-eSaNA zuddha, devAnI vastumAM AgaMtuka jIva svayaM pRthaka thaI gayA hoya, sacitta jIvo cuta thayA hoya, acitta ane prAsuka hoya [evI bhikSAnI sAdhu gaveSaNA kare.] - Asane besI kathA - dharmopadeza karI AhAra grahaNa na kare. cikitsA, maMtra, mUla, bhaiSajya hetu na hoya, lakSaNa-upAya-ravana jyoti nimitta, camatkArane kAraNe maLela na hoya, daMbhathI-rakSaNathI-zikSaNa ApIne meLavela bhil na . vaMdana-ssanmAnapUjana ke A traNe karavA dvArA bhiAnI gaveSaNA na kare. hIlanAniMdA-gaI ke A traNe karIne bhikSAnI gaveSaNA na kare bhayadekhADI-tanAtADanA karI ke A traNe prakAre bhikSAnI gaveSaNA na kare. gArava-kuhaNatAdaridratA ke A traNe deDI bhikSAnI gaveSaNA na kare. mitratA-prArthanA-rovanA ke A traNe dekhADI bhikSAnI goSaNA na kare. paraMtu te sAdhu) ajJAta rUpe, agaNita-AduSTa-AdIna-vimana-karaNaaviSAdapaNe, apasmitayogI thaI, "caMtana-ghaDaNa-karaNa-carita-vinayaguNa yoga saMpayukata thaI sAdhu bhiSaNAmAM rata rahe. A pravacana sarva jIvonI rakSA ane dayAne mATe bhagavate samyapha rIte kahela che, je AtmAne hitakara, paralokabhAvika, bhAvimAM kalyANa karanAruM, zuddha nyAyapUrNa, kuTila, anuttara, sarva duHkha-pApanuM upazAmaka che. temAM pahelAM vratanI A pAMca bhAvanAo prANAtipAta viramaNa vratanA rakSaNArthe che - (1) umavA ane cAlavAmAM guNa yogane joDanArI, yugapramANa bhUmi upara paDatI daSTi vaDe, niraMtara kITa-pataMga-~sa-sthAvara jIvonI dayAmAM tatpara thaI phula-phaLa-chAla-pravAla-kaMda-mULa-pANI-mATI-bIja-haritAdine laine samyaka prakAre cAlavuM joIe. e rIte sarve prANInI hIlanA, niMdA, dahIM, hiMsA, chedana, bhedana vadha na karavo joIe. jethI te jIvo kaMIpaNa bhaya ke du:kha na pAme. A rIte Iyasimiti yoga vaDe aMtarAtmA bhAvita thAya, zabalad-saMklezathI rahita, ald cAstri bhAvanAthI yukata, saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu kahevAya. () bIjI-mana:samita. pApamaya, dhArmika, dAruNa, nRzaMsa, vadha-baMdhalerAnI bahulatAyukta, bhaya-maraNa-klezathI saMkSipta, AvA pApayukta mana vaDe kaMIpaNa vicAravuM nahIM. A rIte manasamiti yoga vaDe aMtarAtmA bhAvita thAya che. tathA azabhala, asaMkilaSTa aAta cAsTiAbhAvanAthI yukata saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu kahevAya. (3) trIjI-vacanasamiti. pApamaya vANIthI kaMIja na bolavuM. e rIte vanasamiti yogathI bhAvita aMtarAtmA thAya che. azabhala, asaMkilaSTa, akhaMDa cAritra bhAvanAthI ahiMsaka, saMyata sAdhu thAya che. (4) cothI-AhAra eSaNAmAM zuddha, uMcha gaveSaNA karavI. ajJAta, [15/14. 210 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda agrathita, AduSTa, adIna, akaraNa, viSAdI, apatiMtayogI, yatana-ghaDaNakaraNa-carita-vinayaguNa yoga saMprayogayukata thaIne sAdhu bhiSaNAyukta sAmudAnikapaNe ucha bhikSAyathiI grahaNa karI gurujana pAse AvI. gamanAgamanA atiyA-pratikramaNa pratikramIne, gurane AlocanA ApIne gurane gaucarI batAvI, pachI guru dvArA karAyela nirdeza mujaba niraticAra ane apamatta thaI, pharI paNa aneSaNAjanita doSanI punaH pratikramaNA karI, zAMta bhAve, sukhaparka besIne muhUd mAtra dhyAna-zubhayoga-jJAna-svAdhyAyamAM manane gopanIne, dharmayukta mana karI, cittazunyatA rahita thaI, sukha-avigrahansamAdhita-zraddhA saMvega nirjarAyudpravacana vatsalabhAvita manavALo thaIne AsanethI uThI, haSTa-tuSTa thaIne yathArAnika sAdhune AhArArthe nimaMtraNa kare, gurujana vaDe lAvela AhAra sAdhuone bhAvathI vitarIta karIne Asane bese. pachI mastaka sahita zarIrane tathA hatheLIne sArI rIte pramArje pachI mUcha-gRddhi-gathitata-gaha-lolupatA AsakitankalupatA AdithI rahita thaI, paramArtha buddhi dhAka sAdhu sura-sura ke cabarAba avAja karyA vinA, bahu jaldI ke bahu dhIme nahIM te rIte, AhAra bhUmi para na paDe te rIte, moTA ane prakAzayukata patramAM, vatanI ane Adara saha saMyojanA-aMgAra-dhuma doSathI rahita thaI, dhurImAM tela devA ke zA upara malama lagADavAnI jema kevala saMyamayAtrA nivahi mATe ane saMyamabhArane vahana karavAne mATe, prANa dhAraNa karavA mATe saMyamathI samita thaIne sAtha AhAra kare. A pramANe AhAra samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. azibala-asaMkliSTa-ld cA>>i bhAvanAthI sAthe ahiMsaka ane saMgata thAya. pAMcamI-AdAna bhAMDa nipasamiti. pITha, phalaka, zayyA, saMthAro, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, colapaTTo, muhAnI, pAdapIMchanakAdi AvA saMyamane upakAka upakaraNa saMyamanI rakSA mATe tathA pavana, dhUpa, DAMsa, macchara, zIta AdithI zarIranI rakSAne mATe rAgadveSa rahita thaI dhAraNa-grahaNa kare sAdhuo roja tenuM paDilehaNa, prasphoTana, pramArjanA karavAmAM rAta-divasa satata apamata rahevuM tathA bhAjana, bhAMs, upadhi ane anya upakaraNo yatanApUrvaka levA ke mukavA joIe. A pramANe AdAna-bhAMDa-nikSepaNA-samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che tathA aNabala-asaMkilaSTa-akSata cAstri bhAvanAthI sAdhu ahiMsaka ane saMyata bane che. A pramANe mana-vacana-kAyAthI surakSita A pAMca bhAvanA rUpa upAyo vaDe A ahiMsA saMvara dvArA malita thAya che tethI vairyavAna ane pratimAnuM puNe sadA samyapha prakAre tenuM pAlana karavuM joIe. A anAyava che, akaluSa-achidraasaMkilaSTa che, zuddha che, sarva jinezvara vaDe anujJAta che. * * * A pramANe paheluM saMvara dvAra pati, pAlita, zodhita, tirita, kIrtita, ArAdhita, AjJA vaDe anupAvita thAya che. ema jJAnamuni bhagavaMte prajJApita, prarUpita karela che. A
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/32 thI 35 siddhavara zAsana prasiddha che, siddha che, bahumUlya che, samyak prakAre upadiSTa che ane prazasta che. - - tema huM kahuM chuM. * vivecana-30 thI 35 H 211 he jaMbU ! have AzravadvAra pachI pAMca saMva-karmanuM upAdAna na karavArUpa dvArane - upAyone huM kahIza. AnupUrvA-prANAtipAta viramaNa Adi kramathI je pramANe zrI mahAvIra varjhamAnasvAmIe kahela che. A samAnatA aviryamAtrathI che, sakala saMzaya vyavaccheda, sarvasvabhASAnugAmi bhASAdi atizaya vaDe nathI. paheluM saMvara dvAra ahiMsA che, bIjuM satya vacana kahyuM. dAM-apAyela azanAdi, anujJAta-pITha, phalaka Adi bhogavavA mATe apAyela, te azanAdi mAphaka na levA. saMva-dattAnujJAta lakSaNa trIjuM saMvara. brahmacarya ane aparigrahatva cothuMpAMcamuM saMvara. - X - te pAMcamAM paheluM ahiMsA - trasa, sthAvaromAM sarve bhUtone kSemakaraNa karanArI. te ahiMsA pAMca bhAvanAyukta che. huM tenA guNadezane kaMIka kahIza. have A vastu gadhapaNe kahe che - - saMvara zabda vaDe tene kahe che. he suvrata-zobhanavata ! jaMbU ! mahatI-traNa karaNa, traNa yogathI, jAvajjIva sarva viSaya nivRttirUpathI ane aNuvrata apekSAe moTI. vrata-niyamA mahAvata. loke dhRtidAni-jIvalokamAM cita svAsthyakArI vrato. vAcanAMtarathIlokanA hita mATe badhuM Ape che te. - x - tapa-anazanAdi pUrva karmanuM nirjaraNa phaLarUpa. saMyama-pRthvI Adi saMrakSaNa lakSaNa, navA karmanuM phala na ApanAra, te rUpa. vyaya-kSaya, tapa-saMyama avyaya, zIla-samAdhAna, guNa-vinayAdi, tenA vaDe pradhAna je vrato te zIlaguNavavratAni athavA zIlanA uttama guNo. teno je vraja-samudAya te zIlaguNavastraja. satyamRSAvAdavarjana. Arjava-mAyAvarjana, tatvadhAna vrato. nakAdi cAra gatine mokSa prApakatAthI viccheda kare che. te sarvajina vaDe pratipAdita karela che. - X - je karmajane vidAre che. seMkaDo bhavanA vinAzaka, tethI ja seMkaDo duHkhonA vimocaka, seMkaDo sukhanI pravartaka. kAyara puruSathI duHkhethI pAra utArAya che ane satpuruSo vaDe pAra pamADAya che. vizeSa graMthAMtarathI jANavuM. nirvANagamana mArga che tathA svarge, prANIne laI jAya che. - X + X have mahAvrata nAmaka saMvaradvAranuM parimANa kahe che - saMvaradvAra pAMca che. A ziSTa praNetAe kahyuM che, bhagavaMta-zrI mahAvIrasvAmIe A kahyuM che, tethI zraddheya che. A ahiMsAnI prastAvanA thaI. have pahelA saMvaranA nirUpaNArthe kahe che - te pAMca saMva-dvAra madhye paheluM saMvaradvAra 'ahiMsA' che. kevI ? je deva-manuSya-asura lokane hoya che. dIva-dvIpa ke dIpa. agAdha samudra madhye vicaratA, zvApadAdithI kadarzita, mahAurmI vaDe mathyamAna zarIrIne A dvIpa trANarUpa thAya che tema jIvone A ahiMsA saMsAra sAgara madhye praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda seMkaDo vyasanarUpa zvApada vaDe pIDita ane saMyoga-viyoga rUpa urmI vaDe mathita thatAMne trANarUpa thAya che te saMsArasAgarathI pAra utAravAnA hetupaNAthI ahiMsAdvIpa kahyo che. dIvo-jema aMdhakArane nivArI, ujAsa prasarAvavA Adi mATe, aMdhakAra samUhanuM nivAraNa karavAmAM pravRtti Adi kAraNa ahiMsA thAya che, tema jJAnAvaraNAdi karmarUpa aMdhakArane nivAravA vizuddha buddhirUpa prabhA paTala pravartanathI te dIpa-dIvo kahevAya che. trANa-potAne ane bIjAne ApattithI rakSaNa Ape che tathA te rIte ja zaraNarUpa saMpatti Ape che. zreyanA arthI vaDe Azraya karAya che te gati pratiSThantisarve guNo ke sukha jemAM rahe che te. nirvANa-mokSa, tenA heturUpa. nivRtti-svAsthya, samAdhi-samatA, zakti-zaktinA heturUpa, zAMti-drohavirati. kIrti-khyAtinA hetutvathI, kAMti-kamanIyatAnA kAraNarUpa, virati-pApathI nivRtti. zrutAMga-zrutajJAnanuM kAraNa. jemake paheluM jJAna pachI dayA. dayA-jIvarakSA. prANI saghaLAM baMdhanathI mUkAya che tethI vimukti. 212 kSAMti-krodhanA nigrahathI janme che mATe ahiMsA paNa kSAMti kahevAya. samyakatvasamyag bodhirUpe ArAdhAya che mahaMtI-sarve dharmAnuSThonAmAM moTI. sarve jinavaroe eka ja mAtra vrata-prANAtipAtaviramaNa no nirdeza karyo che. bAkInA tenI rakSArce che. bodhi-sarvajJa dharma prApti, te ahiMsA rUpa che athavA ahiMsA-anukaMpA, te bodhinuM kAraNa che, mATe bodhi kahyuM. - x - buddhi sAphalyanA kAraNatvathI buddhi. kahyuM che je - x - dharmakaLA jANatA nathI te apaMDita che kemake dharma-ahiMsA ja che. dhRti-cittanI daDhatA - X - sAdi-anaMta muktinI sthitino hetu hovAthI sthita. punya upacayanA kAraNatvI puSTi. samRddhi lAve che mATe naMdA. zarIrInuM kalyANa kare che mATe bhadrA. pApa kSayano upAya ane jIvanirmaLatA svarUpatvathI vizuddhi. kevaLajJAnAdi labdhi nimitatvathI labdhi. viziSTadRSTi-pradhAnadarzana, tenAthI bIjA darzananI aprAdhAnyatAthI kahyuM. kahyuM che - ghAsanA pULA jevA karoDa pada bhaNavAthI zuM? jeNe bIjAne pIDA na karavI joIe tema jANyuM nathI ? kalyANa prApta karAvanAra hovAthI kalyANa. durita upazAMti hetuthI maMgala. - 4 - 4 - rakSA-jIvarakSaNanA svabhAvatvathI, mokSavAsane ApanAra hovAthI siddhi AvAsa. karmabaMdhanA nirodhano upAya hovAthI anAzrava. - X - X - samiti-samyak pravRtti rUpatvathI ahiMsA. zIla-samAdhAna, saMyama-hiMsAthI viramela. - x - zIlaparigRha-cAstri sthAna. gupti-azubha mana vagereno nirodha. vyavasAya-viziSTa nizcayarUpa. ucchvaya-bhAvanuM unnatatva, yajJa-bhAvathI devapUjA. Ayatana-guNono Azraya. yajana-abhayanuM dAna athavA yatana-prANi rakSaNa mATe prayatna. apramAda-pramAdavana. AzvAsana-prANI mATe AzvAsana. - 4 - abhaya-sarva prANigaNane nirbhaya pradAtA. amAghAta-amAri. cokSA ane pavitrA baMne ekArthaka zabdonA upAdAnathI atizaya pavitra. zuci-bhAvazaucarUpa. - x - tA-pavitrA ke pUjA, bhAvathI devapUjA. - 4 - nimmalA-jIvane nirmaLa kare
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/532 thI 35 214 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che te athavA atizaya nirmaLa. AvA prakAre svaguNa nirmita yathArya nAmavALA che.] tethI ja kahe che - paryAya nAmo, te te dharma Azrita nAmanI ahiMsA hoya che. bhagavatI e pUjA vacana che. A bhagavatI ahiMsA, bhayabhItone zaraNarUpa che. pakSInA AkAzagamana mAphaka zarIrIne hitakArI che. e rIte bIjA cha pado paNa kahevA. * * A ahiMsA ukta vizeSaNathI paNa pradhAnatara hitakArI che. zaraNAdi arnakAMtika, pAnAcaMtika hoya paNa ahiMsA mokSa prApta karAve che. je A pRpI Adi pAMca che, bIjaharita-vanaspati vizeSa. AhArarthavathI pradhAnatAthI zeSa vanaspatinA bhedathI kahyA. -x- trasa, sthAvara Adi jIvone kSemakarI. A ja bhagavatI ahiMsA che, bIjI nahIM. jemake-laukiko kahe che - je gAyanI tRSA chIpAve che, tenA sAta kuLa tarI jAya che. - x - temanA mate gAya viSaya dayA, te ahiMsA che. temAM pRthvI-a-porA AdinI hiMsA thAya che, tethI te samyak ahiMsA nathI. * x * have jenA vaDe A ahiMsA sevAI-AcarAI te kahe che. aparimita jJAnadarzanadhara vaDe. - tathA - * zIla-samAdhAna, te ja guNa, te zIlaguNa. te vinaya, tapa ane saMyamanA prakanei pAme che. tIrthaMkara-dvAdazAMgaNanAyaka, sarvajagat vatsala, trilokapUjya vaDe. * * * jinacaMdra-kAruNikanizAkara, kevaLajJAna vaDe kAraNathI, svarUpathI ane kAryathI samyak vinizcita. temAM guru upadeza e bAhya ane kamAyopazamAdi ahiMsAnuM atyaMtara kAraNa che. pramAda yogathI prANano nAza te hiMsA, pratipakSe svarga-ayvarga prApti te kArya che. avadhi jina-viziSTa avadhijJAnI vaDe vijJAta-jJa parijJA vaDe jANela ane pratyAkhyAna parijJA vaDe Acarela. hajuvI-mano mAtranI grAhaka * x * te jumati manojJAna. - X - mati-mana:paryAya jJAna vizeSa, jemAM che te Rjumati vaDe avalokita. vipalamati-mano vizeSagrAhI manapayayajJAnI. vipula vastu vizeSaNane grahaNa karnArI te vipulamati, temanA dvArA paNa zruta nibaddha thaI bhaNela. vikurvibhiH- vaikriyakArI vaDe Ajanma pAlita. AbhinibodhikajJAnI Adi vaDe samyak Acarela. Amosahi-Amarza eTale saMsparza, te rUpa ja auSadhisarva rogane dUra karanAra hovAthI, tavaraNathI utpanna labdhi vizeSa. ghena - kapha, narana - zarIrano mela, vipupa - mUtra, maLa. mokSada - anaMtara kahela AmazAMdi, bIjI paNa ghaNI auSadhi te sarvopadhi. bIja rUpa buddhi jenI che, te bIjabuddhi, sAmAnya arthathI bIjA aneka arthane vizadarUpe jANe. koTha jevI buddhi jenI che, te koThabuddhi, eka vakhata jANyA pachI nAza na thAya tevI buddhi. eka padavI so padone anusaratI te padAnusAriNI. [ahIM vRttikArazrIe ukta arthane ja jaNAvatI traNa gAyA paNa nodhI che. saMbhinna-sarvathA sarva zarIra avayava vaDe sAMbhaLe che, te saMbhijJa zrotA athavA saMbhijJa-prokanA grAhakavathI zabdAdi viSaya vaDe vyApta zrota-IndriyovALA te saMbhijJa zrotathI sAmanyathI ke paraspara bhedathI zabdone sAMbhaLe che, te saMbhigzrotA. * x x* manobalika-nizcala mana vaDe, vAgubalika-dRDhapratijJa, nAyabalika-parISahathI apIDita zarIra vaDe, jJAnAdibalika-daMDha jJAnAdi vaDe. kSIranI jema madhura vacano kSare che te kSIrAzravA labdhivizeSavALA. A rIte bIjA paNa jANavA. * * * mahAnasa-rasoI sthAna, upacArathI soI paNa akSINa mahAnasa jenAM che te akSINamahAsanika, potAnA mATe lAvela bhojana vaDe lAkhone paNa jamADatAM potAnI jema te badhAM vRddhi pAme che. pote na jame tyAM sudhI te kSaya pAmatI nathI. tathA atizayacaraNathI cAraNa-viziSTa AkAzagamana labdhiyukta. te jaMghAcAraNa ane vidhAyAraNa che cAraNa munio jaMghA ane vidhA vaDe atizaya caraNa samartha che. jaMghAcAraNa saryanA kiraNonI nizrA karIne eka pAta vaDe pahelA cakavare jAya che. tyAMthI bIjA utpAtaLI pAcho phare, bIjA utpAte naMdIghare pahoce. pahelA upAd pAMDaka vanamAM, bIjA utpAtathI naMdanavane, trIjA utpAtathI pAcho phare che. A jaMghAcAraNanI labdhi che. jyAre vidhAcAraNa pahelAM utpAta mAnuSottara pad, bIjA utpAte naMdIzvara pachI caityavaMdanA karI trIjA utpAte ahIM pAchA Ave che. pahelAM utpAte naMdanavane, bIjA utpAte pAMDukavane, trIjA utpAte ahIM pAcho Ave che. caturthabhaktika ahIM yAvat zabdathI chabhaktika, aTTamabhaktika, e pramANe cAra-pAMca-cha-sAta upavAsa, ardhamAsa kSamaNa, mAsakSamaNa, be mAsI, trimAsI, catumasI, paMcamAsI tapa jANavuM. ukSipta-pakAvavAnA pAtramAMthI bahAra kADhela bhojanane ja caraMti-gaveSaNA kare che. niti -pakAvavAnI thALImAM rahela. aMta-vAla caNA Adi. prAMta-ja, khAtAM vadhela ke paSita. rakSa-sneha hita. samudAna-aikya. annaglAyaka-doSabhojI. maunacaraka - mauna rahI bhikSA lenAra. saMsRSTa-lipta hAtha ke pAtra vaDe apAtA adi lenAra evo je kA-samAcArI jevI che te saMsapTakalikA. je padArtha levAno che, tenA vaDe bharela hAtha ke pAnAdithI bhikSA levAnA kAvALA. aupanidhika-najIkamAM janAra ke najIka rahela padArthane ja grahaNa karanAra, zudvaiSaNika-zaMkitAdi doSa parihAracArI. saMvAdatika-datinI saMkhyA nakkI karI AhAra lenAra, dari-eka vakhata pAtramAM bhojanAdino kSepa te eka datti, pAMca-cha Adi parimANa te saMkhyA. - X - X - daiTilAbhika-daizyamAna sthAnathI lAvIne Apelane grahaNa kare. adaTalAbhika-pahelA na joyela dAtA vaDe devAtI bhikSA lenAra. pRSNalAbhika - he sAdhu tamane A lo, ema praznapUrvaka prApta bhikSA lenAra. bhinnapiMDAtikaphoDela evA ja odanAdi piMDano pAta-pAtramAM kSepane grahaNa kare. parimita piMDapAtikaparimita gharomAM praveza ke vRtisaMkSepa vaDe grahaNa kare. aMtAhAra-aMta Adi pado pUrvavatu. pUrve mAtra gaveSaNA ja kahelI. ahIM AhAra-bhojana jANavuM. assa-hiMga Adi vaDe saMskArita. virasa-jUno hovAthI rasahIna. tuccha-alA. aMtavRtti apekSAe upazAMta-jIvI, bahivRtti apekSAe
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1//32 thI 5 215 216 praznavyAkaraNAMgasatra-saTIka anuvAda prazAMtajIvI. vivikata-doSavikala bhojanAdi vaDe jIve che, te viviktajIvI. dudha-madhughI varjaka, madha-mAMsa rahita - 4 - sthAna-udad, besavAnuM, paDakhuM badalavuM, te abhigraha vizeSa vaDe Ape che. A ja vAtane kahe che - pratimAsthAyI eTale kAyotsarga ke mAsikI Adi bhikSu pratimA vaDe rahe che. sthAno kaTaka-ukaTaka Asane besanAra. vIrAsana-jamIna upara paNa rAkhI, siMhAsane beThelanI jema bese te vIrAsanika. vaiSadhika-kulA samAna rAkhIne bese. daMDAyatika-daMDanI jema lAMbu saMsthAna jemAM che te. lagaMDazAyika-du:sthita kAThanI jema mastaka ane pagane jamIne TekavIne suve. - x - ekapAki -eka ja paDakhe sunAra, bIjA paDakhe nahIM. AtApana-AtApanA lenAra. AtApanA traNa bhede che - ukAya, madhyamAM, jaghanyA. sutelAnI utkRSTA, beThelAnI madhyamAM ane ubhelanI jaghanyA. apAvata-vA rahita. aniSThIvaka-na thuMkanAra, akaMDUyaka-na khaMjavALanAra, dhUta-saMskAranI apekSAthI vyakta keza-mAthAnA vALa, zmazna-dADhI mUchanA vALa, romakAMkhAdinA vALa. tenA vaDe sarvagAma pratikarma rahita. - x - - zratadha-satradhAraka, vidita arthakAya-arthasazi - x * te viditArthakAya, buddhimati jenI te. - X - temanA vaDe sArI rIte anupAlita. dhI-sthira ke akSobhita, mati-avagrahAdi, buddhi-tpAtikI Adi. AzIviMdha-nAga, ugratejasa-tIva viSavALA. takalA-tonA samAna. zApa vaDe upaghAtakArI. nizcaya-vastu nirNaya. vyavasAya-puruSArtha. tenA vaDe pati-paripUrNa karAyela. mati-buddhi jenI. * x * vinIta-potAnAmAM prApita, jenA vaDe paryApta karAyela mati jenA vaDe te. nitya-sadA, svAdhyAya-vAyanAdi, dhyAna-citanirodha rUpa, dhyAna vizeSane jaNAvavA kahe che, anubaddha-satata, dharmadhyAna-AjJA vicayAdi rUpa. - x - pAMca mahAvatarUpa sAtrithI yukta. samitA-samyak pravRta. samiti-Iya Adi. zamitapApakSapita kibiSa. pavidha jagat vatsala-cha jIvanikAyane hitakArI. * x - A pUrvokata guNo. A ane bIjA anukULa lakSaNothI guNavAna vaDe je A bhagavatI ahiMsAne pAlana kare te prathama saMvaradvAra jANavuM. - have ahiMsApAlanamAM udhata je kare te kahe che - have kahevAnAra vizeSaNathI ucha-bhikSAnI gaveSaNA karavI, tema saMbaMdha joDavo. arthathI kahe che - pRthvI Adi pAMca, basa-sthAvara sarve jIvonA viSayamAM je saMyamadayA-saMyama rUpA dhRNA, paNa mithyAdeSTinI jema baMghanarUpa nahIM. te hetuthI nisvadha bhikSAnI gaveSaNA karavI. * x * bhikSAne ja vizeSathI kahevA jaNAve che - - amRta-sAdhune mATe dAtAo saMdhIne taiyAra karela na hoya. akAriya-karAvela na hoya, ANAhUya-gRhastha nimaMtraNapUrvaka Apela na hoya. anuddiDha-uddezapUrvaka taiyAra na karela. akIyakaDa-sAdha mATe kharIdIne banAvela na hoya. A ja vAtano vistAra kare che - nava koTiNI parizuddha. te A rIte - haNe nahIM, haNAve nahIM, haNatAMne anumode nahIM. pakAve nahIM, pakAvaDAve nahIM, pakAvanArane anumode nahIM. kharIde nahIM, kharIdAve nahIM, kharIdanArane anumode nahIM. tathA daza doSarahita, te A - zaMkita, makSita, vikSipta, pihita, saMhata, dAyaka, utmizra, apariNata, lipta, chardita daza eSaNAdoSa. udgama-utpAdanA zuddha-udgamarUpa je eSaNA te gaveSaNA, tenA vaDe zuddha udgama 16-bhede-AdhAkarma, auddezika, pUtikarma, mIzrajAta, sthApanA, prAbhRtikA, prAdukaraNa, jIta, prAmitya, parivartita, abhihata, udbhijJa, mAlopad, sAjIMdha, anikRSTa ane athavapUraka. -- utpAdanA doSa paNa 16-bhede - dhANI, dUtI, nimitta, AjIva, vanIpaka, cikitsA, krodha, mAna, mAyA, lobha, pUrvasaMstava, pazcAt saMstava, vidhA, maMtra, cUrNayoga ane mULa karma e utpAdanano 16mo doSa jANavo. vavaSayayugaIyacatadeha - kRmi AdithI deya vastu svayaM pRthak thayela hoya ke karela hoya. tapRthvIkAyikAdi svayaM ke bIjA dvArA mRta thayA hoya. cAMcatyajela, denAre devadravyathI pRthak karela. cata - denAre jAte ja deya dravyathI chuTuM pADIne Apela. deha-abheda vivakSAthI dehIne jemAMthI kADhI lIdhela hoya. zuM kahevAya che ? prAzaka-acita. vRddha vyAkhyA A pramANe che - vigata : oghaNI cetanA paryAyathI acetanava prApta, cuta-jIvana Adi kriyAyI bhraSTa, thyAvita-Ayu kSayathI bhaMzita. vyakta deha-jIva saMsargathI utpanna zaktijanya AhAradi pariNAma prabhava upacayano tyAga karela. utpAdanA doSanA varjanano vistAra karatA kahe che - nipaUT - gaucarI jAya tyAM Asane besIne dharmakathA kare che, te AkhyAnaka pratibaddha zrata vaDe denAne naTanI jema AvajIne yadupanIta-dAyake dAnArce taiyAra karela, bhikSAnI gaveSaNA na kare - -- tathA - cikitsA-roga pratikAra, maMtra-devAdhiSThita akSarAnupUrvI, mUlaauSadhinuM mULa, bhaiSaja-dravya saMyogarUpa, hetu-lAbhAlAbha apekSAe kAraNa. Adi na karavA tathA lakSaNa-zabda pramANa strI-puruSa-vAstu Adi lakSaNa. utpAta-prakRtivikAra lohI-vRSTi Adi. svAna-nidrAvikAra, jyotiSa-nakha, caMdra, yoga Adi jJAnopAya zAstra, nimitta-cUDAmaNI Adi upadezathI atItAdi bhAvane kahevA kathA-arthakathAdi, kulka-bIjAne vismaya pamADavAno prayoga. A badhI yukti vaDe dAna mATe dAtAne bhikSA devA presvo nahIM daMbha-mAyA prayoga vaDe paNa nahIM, dAyakanA putrAdinA rakSaNa vaDe paNa nahIM. zAsana-zikSaNa vaDe paNa bhikSA gaveSaNA na karavI. vaMdana-stavanA vaDe paNa nahIM. jemake A tamArA pratyakSa guNo daze dizAmAM prasare che, bIjAnI vAto sAMbhaLI che, paNa tamArA pratyakSa dekhAya che. e rIte mAnanA vaDe - AsanAdi ApIne ke pUjanA vaDe - tIrtha nimalcidAna, mastake gaMdhakSepa, navakAnI mALA ApIne athavA ukta traNe yogathI AhAranI gaveSaNA na karavI. hIlanA-jAtyAdi pragaTa karI, niMdanA-deya ane dAyakanA doSo jaNAvIne ke gaheNA-loka samakSa dAyakAdinI niMdA vaDe na gavepe. meSaNA-na ApanAne bhaya
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 2/1/32 thI 35 213 pamADIne, tarjanA-AMgaLI vaDe cIMdhIne ke "he duSTa !" Adi, tADanA-thappaDa Adi mArIne gaveSaNA na kare. gaurava-garvathI, huM rAja vaDe pUjita chuM Adi, kudhanatA-daridratA bhAvathI ke krodha bhAvathI, vanIpakatA-garIbaDo thaIne na mAMge. mitratA-mitrabhAvathI, prArthanAcAyanA, sAdhurUpa saMdarzana vaDe, sevanA-nokara svAmIne seve, te rIte ke A traNe rIte bhikSA gaveSaNA na kare. jo ukta rIte bhikSA gaveSaNA kare to - te kevo thAya ? ajJAta-ravaya svajanAdi saMbaMdha kathanathI svajanAdi bhAvayukta tathA agrathita-jANavA chatAM te saMbaMdhI vaDe Asakta athavA AhAragRddha. AhAra ke dAyakamAM adviSTa ke duSTa, adINa-abhita, avimanA-asAmAdi doSathI zunya cita, kiraNa-dayAhIna, aviSAdI - dIna. aparitAMta-aDhAMta, yoga-mana vagere sad anuSThAnamAM te aparitAM yogI. tethI ja vatana-prApta saMyamayogamAM udhama, ghaTana-apAta saMyama yogamAM prApti mATe yana, karavo te yatanaghaTanakaraNa. carita-sevita, guNa-kSamA Adi, yoga-saMbaMdhathI yukta. bhikSa- bhiSaNAmAM rata bane. pUrvokta guNabhikSAdi pratipAdanapara pravacana, sarva jagatanA jIvanA rakSaNarUpa je dayA, tene mATe pAvacana-pravacana, zAsana bhagavaMta mahAvIre nyAya abAdhitapaNAthI sArI rIte kahela che, jIvone hitakara che. pratya-janmAMtaramAM zubha phaLapaNe thAya che. AgamI kALe paNa bhadra-kalyANakArI thAya. zuddha-nirdoSa, neAuya-naiyAyika, akuTilamokSa prati Rju, sarve du:kha ane pApanA kAraNonuM upazAmaka. * * have bhAvanAo kaI ? te kahe che - - x * bhAvanA pAMca che. bhAvita-vAsita thAya vrata vaDe AtmA jenAthI te bhAvanA-Iya samiti Adi. - X - te prANAtipAta viramaNa rU5 pahelA vratanA rakSaNane mATe thAya che. pahelI bhAvanA-sthAna ane gamanamAM guNayoga-svapara pravacana upaghAta lakSaNa guNasaMbaMdha kare che te. yugAMtara-yuga pramANa bhUmibhAgamAM paDatI dRSTithI javuM joIe. kIDA Adi trasa ane sthAvara pratye dayA vaDe, puSpaSphaLa-chAla Adine varjIne cAlavuM. temAM pravAla-pAlava aMkura, daka-pANI, Isamiti pravRtane zuM phaLa ? Iyasimiti pravRtta sarve prANo ane jIvonI avajJA karato nathI, temanA saMrakSaNanA prayatna vaDe avajJAviSayI na kare. tenI niMdA, gaha na kare. kemake sarvathA pIDA varjana mATe ughata rahe che. * * * * * paganA AghAtathI mAravA vaDe hiMsA nA kare. be bhAga karI chede nahIM, sphoTana vaDe bhede nahIM, paritApanathI vyathA na pamADe. bhaya, du:kha na pamADe. * x * e rIte A nyAyathI Iyasimiti vyApAra vaDe jIva vAsita thAya che. kevo thAya ? saMvata - mAlinyamAhita, mavinag - vizuddhayamAna pariNAmavALo, nirvANa-akSata, akhaMDa cAstri-sAmAyikAdi vaDe vAsanA-bhAvanAyukta athavA azabala-asaMkSipta-nivaNa cAmri bhAvanAnA heturUpa ahiMsaka-avadhaka, saMyata-mRSAvAdAdithI viramela susAdhu-mokSasAdhaka thAya che. bIjI bhAvanA-manaHsamiti. temAM mana vaDe pApane ciMtave nahIM. A ja kahe che. pApa * duSTa thayelA mana vaDe je pApa-azubha che. kadI mana vaDe pApI pApane kaMI paNa na ciMtave. vaLI kevuM pApa-te kahe che - aghArmikomAM adhArmika ane dAruNa, nRzaMsa-nirdayatApUrNa vadha-haNavuM, baMdhasaMyamana, pariphleza-paritApanA, pracura hiMsA vaDe je, jarA-maraNa-pariphleza phaLarUpa vAyanAMtarathI bhaya-maraNa-pariphlezathI azubha. kadI koI kALe pApaka vaDe A manathI paNa prANAtipAtAdi pApa alA paNa ane ekAgratAthI na ciMtave. A rIte mana:samita yogathI-yitanA sat pravRtti lakSaNa vyApArathI jIva vAsita thAya che. kaI rIte ? te kahe che - azabala-asaMkSipta-nirvaNa cAaibhAvanA vaDe ahiMsaka sAdhu thAya. - trIjI bhAvanA-vacana samiti. jemAM pApa vacanathI paNa na kahe. te ja kahe che. vadhu pAvayA - AnuM vyAkhyAna pUrvavat che. cothI bhAvanA-AhAra samiti. te kahe che - AhAra ApaNA vaDe zuddha bhikSAnI gaveSaNA karavI. Ane ja ciMtavatA kahe che. ajJAta-zrImatu pravajitAdivathI dAyakajana vaDe na jANela. na kahela. -x- aziSTa-apratipAdita. 'ajJAta-aAgracitaaduSTa' ema vAcanAMtamAM dekhAya che. te pUrvavatuM. bhikSa-bhiSaNA vaDe yukta. samudANeUNa-bhramaNa karatAM bhikSAca-gaucarI uMcha-thoDuM-thoDuM letA bhIkSA grahaNa karIne gurujana pAse AvI Iyapathika daMDaka vaDe gamanAgamana aticArane pratikame. yathAgRhIta bhojana-pAnanA nivedanathI AlocanA kare. tene dekhADe. guru ke vaDIle kahyA mujaba * upadezane ullaMdhyA vinA doSavajIne, apamata bhAve pharI aparijJAta anAlocita doSarUpane pratyanapUrvaka kAyotsarga karIne pratikrame - pachI utsukatA rahita, zAMta thaIne bese. anAbAdhavRttithI sukhe bese che. muhUrta mAtra kALa dharmAdi saMyama vyApAra vaDe, gurunA vinayakaraNa Adi vaDe. graMthAnuprekSaNa rUpa svAdhyAya vaDe bhaNela, gopita-viSayAMtaragamanamAM jenuM mana viruddha che te. tethI ja zruta-vyAtrirUpa dharmamAM jenuM mana che te, tethI zUnyacittarahita, asaMkSipta citavALA, alaha citavALA, asat abhiniveza avidhamAna che tevo, samAdhita manavAlA - rAgadveSarahita upanIta AtmAmAM manavALo. sama-adhika upazama vaDe yukta mana te samAdhika mana, svastha manavALA, tavazraddhA ke saMyama yoga viSayamAM abhilASavALA. saMvega-mokSamArga abhilASa ke saMsArano bhaya. nirjarA-karmanA TrAya karavAnA manavALo. pravacana vAtsalya bhAvita manavALo - * atizaya pramudita thaI, vaDIlonA krama mujaba nimaMtrIne sAdharmika sAdhune bhakitathI "tame A azanAdi vAparo" evI anujJA Ape - x * ucita Asane mukhatrikA, joharaNa vaDe samasta zarIrane pramArje, hatheLI pramArze. AhAra viSayamAM mUcha rAkhyA vinA, aprApta sonI AkAMkSA na rAkhIne, sAnurAgamAM gRddha na thaI, AhAraviSayamAM gahana karatA, rasomAM ekAgra mana thayA vinA. akaluSa, lobharahita, AtmArtha nahIM paNa paramAryakArI thaI, su-sura ke caba-jaba zabda karyA vinA,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1//32 thI 5 220 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pUrvakALanA sAdhu vaDe pAlita che, vivakSita kALanA sAdhu paNa pALe che. A saMvaranI prarUpaNA koNe karI ? kSatriya vizeSarUpa yati zrImana mahAvIre, je zayadi yukta che, temaNe sAmAnyathI ziSyone kahI, bhedAnabheda kathanathI prarUpI che. te prasiddha, pramANa pratiSThita, niSkritArthone pradhAna AjJA-siddha varazAsana che. samyaka prakAre upadiSTa che, deva-manuSya-asuranI parSadAmAM vividha naya-pramANathI kahela che. mAMgalArUpa che. pravIfma - sarvajJanA upadeza vaDe huM A badhuM pUrvokta pratipAdita karuM chuM, paNa potAnI buddhithI kaheto nathI. muni dIparatnasAgare karela saMvara-adhyayana-1-no TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - X - utsukatA ke maMdatA rahita, parizATi varjitapaNe vApare. * x - manovaUT - prakAzamukhavALA bhAjanamAM athavA prakAzamAM aMdhakAramAM nahIM. * * bhAjana-pAtra, pAka vinA jalAdi sava joI zakAtA nathI. vaita - mana, vacana, kAyAnA saMyatapaNAthI, prayatna-Adara vaDe, saMyojanAdoSarahita, rAga ane dveSanA parihArapUrvaka. * x * dhurImAM tela pUravuM te akSopAMjana, ghAmAM lepa karavAnI mAphaka - x - saMyama pravRtinA ja nimitta mAtrathI vApare. jethI saMyamabhAranuM vahana karI zake. paNa prayojana sivAya ke saMyamabhAravahanane badale varNa-bala-rUpa nimite ke viSaya lolupatAthI na vApare. bhojanarahita, saMyamane sAdhanAra zarIra dhAraNa karavA samartha thato nathI, mATe bhojana kare. jIvitavyanA saMrakSaNane mATe bhojana kare te saMyata-sAdhu. samaya-samyaka. nikaSarthe kahe che - A pramANe AhAra samitiyogathI vAsita thaI aMtarAtmA zabalaasaMkSipta-nirvaNacAtri bhAvanAthI ahiMsaka, saMyata sAdhu thAya. pAMcamI bhAvanA - AdAnanikSepasamitirUpa. te ja kahe che - pITha Adi bAra prakAranA upakaraNa prasiddha che. ukta upakaraNa tathA bIjA paNa saMyamanA poSaNane mATenA upakaraNa - vAyu, Atapa, daMza, mazaka, zItathI rakSAne mATenI upakAraka upadhine rAga-dveSarahita thaIne bhogave. paNa vibhUSAdi nimite na bhogave. sAdhu vaDe sadA pratyupekSaNA-paphoTana vaDe je pramArjanA karavI. prabhupekSaNA-cakSu vaDe, prasphoTana-AsphoTana vaDe, pramArjana-joharaNAdi vyApArarUpa. divasa ane samimAM apramatta thaI kare. latA-mUkatA [pramAjo] zuM ? te kahe che - pAtra ane mATInA vAsaNa, vastrAdi upadhi. A traNe upakArI hovAthI upakaraNa che. have nikarSa mATe kahe che - vanArAne Adi pUrvavat che. upakaraNane AdAna-letA, nikSepaNA-mUkatA, temAM samiti pALe, te AdAna mAMDa nipaNA samiti kahevAya che. dhe adhyayanano nikaI kahe che - ukta kramathI ahiMsA-lakSaNa saMvarano upAya samyak Asevita thAya che. kayA prakAre ? supraNidhAna samAna thatu surakSita. konA vaDe - A pAMca kAraNa-bhAvanA vizeSathI, ahiMsA pAlanArthe manavacana-kAyAnI rakSA karavA paDe. tathA nitya ane AmaraNAMta sudhI. tathA A yoga-pUrvokta bhAvanApaMcakarUpa vyApAra karavo. konA vaDe ? svasthagita vaDe, buddhimAna puraSa vaDe. A yoga kevo che ? navA karmanA anupAdAnarUpa. jethI apAyasvarUpa, kamaLanA pravezanA niSedhathI chidrarahita. achidra hovAthI ja karmajaLa na praveze. citasaMkleza sahita, nirdoSa, sarve arihaMto dvArA anumata. isamiti Adi bhAvanA paMcaka yogathI ahiMsArUpa dvAne ucitakALe vidhipUrvaka svIkAre, satata samyaka upayogathI Acare, bIjAne tenA ucita dAnathI zobhAve, athavA aticAra vajIne zodhita kare, pArane pAme, bIjAne upadeze. e rIte tene ArAdhe. te sarvajJanA vacana vaDe anupAlita thAya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/36 che saMva-adhyayana-2-"satya" D -- x -- * - * -- * -- * -- * - 221 0 pahelA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have sUtrakrama saMbaddha athavA anaMtara adhyayanamAM prANAtipAta viramaNa kahyuM, te sAmAnyathI asatyathI viramaNatAthI ja thAya che. tethI have alIka viratinA prIpAdana mATe saMbaddha bIjuM adhyayana AraMbhe che - * sUtra-36 : he jaMbu ! bIjuM saMvara-satya vacana che. te zuddha, zuci, ziva, sujAta, su-bhASita, suvrata, sukathita, sudRSTa, supratiSThita, supratiSThitayaza, susaMyamitatAnathI kahevAyela che. te suravara, nara vRSabha, pravara baladhArI ane suvihita lokone bahumata che. parama sAdhujananuM dharma anuSThAna, tapa-niyamathI piihata, sugatinA pathanuM pradarzaka ane lokamAM uttama A vrata che. vidhAdharanI gaganagamana vidhAnuM sAdhaka che, svarga ane muktimArganuM pradarzaka che, avita che. te satya Rju, akuTila, yathArtha padArtha pratipAdaka, vizuddha, udhotakara, prabhAsaka che. jIvalokamAM avisaMvAdI, yathArtha hovAthI madhura, pratyakSa devanA sAmAna, vividha avasthAmAM ghaNAM manuSyone AzcaryakArI che. mahAsamudra madhye paNa mUDhadhI thaI gayela, dizAbhramathI grasta thayelanA vahANa paNa satyanA prabhAvathI rokAI jAya che, athAha jaLamAM paNa DUbatA ke maratA nathI, paNa satyathI cAha pAme che. agninA saMbhramamAM paNa baLatA nathI, Rju manuo satya prabhAve ukaLatA tela-rAMgA-loDhA-zIzAne sparze, pakaDe to paNa baLatA nathI. parvatanI TocethI pheMkavA chatAM maratAM nathI, satya vaDe pariMgRhita talavAranA piMjarAmAM gherAya to paNa saMgrAmamAMthI akSata zarIre nIkaLI jAya che. satyavAdI vadha, baMdhana, abhiyoga, ghora bairI madhyethI bacI nIkaLe che. zatruonA madhyethI paNa akSata zarIre satyavAdI nIkaLI jAya che, satyavacanamAM anurAgInuM devatA paNa sAnnidhya kare che, sahAya kare che. te satya tIrthaMkara bhagavaMte daza prakAre kahela che. caudapUrvIe te prAbhUtothI jANela che, maharSione siddhAMtarUpe devAyela che, devendra-narendrone artharUpe kahela che. vaimAniko dvArA samarthita che, mahA che. maMtra-auSadhividhAnI siddhinuM kAraNa che, cAraNagaNa Adi zramaNone vidhA siddha karAvanAra che, manuSyagaNa dvArA vaMdanIya che. satyavAdIo devagaNone arjaniya, asuragaNone pUjanIya, aneka pAkhaMDI dvArA svIkRt che. A prakAranA mahimAthI maMDita A satya lokamAM sArabhUta che, mahAsAgarathI paNa gaMbhIra che, meru parvatathI paNa adhika sthira che, caMdramaMDaLathI adhika saumya che, sUryamaMDaLathI adhika dIpta che. zaratkAlIna AkAza-talathI paNa adhika vimala, gaMdhamAdanathI paNa adhika surabhisaMpanna che. lokamAM je paNa samasta maMtra, yoga, japa, vidhA praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che, bhaka deva che, astra, zastra, zikSA ane Agama che, te badhAM satyamAM pratiSThita che. je satya saMyamamAM bAdhaka thAya, tevuM satya jarA paNa na bolavuM joIe. hiMsA sAvadhayukta, bheda vikathAkAraka, anarthavAda kalahakAka, anArya, apavAda vivAdayukta, viDaMbanA karanAra, joza ane dhRSTatAthI paripUrNa, nirlaja, lokagahaNIya, durdiSTa, duHzruta, na jANela, tevuM satya bolavuM na joIe. [e ja pramANe -] 222 potAnI stavanA, bIjAnI niMdA-jemake tuM medhAvI nathI, tuM dhanya nathI ke daridra che, tuM dharmapriya nathI, kulita nathI, dAnapati nathI, zUravIra nathI, suMdara nathI, bhAgyavAn nathI, paMDita nathI, bahuzruta nathI, tapavI nathI, paralokasaMbaMdhI nizcayakArI buddhi nathI. je vAna sarvakALa jAti, kuLa, rUpa, vyAdhi, rogathI saMbaMdhita hoya. je pIDAkArI ane nIMdanIya hovAthI vanIya hoya, upacArathI rahita hoya. AvA prakAranuM satya na bolavuM joIe. to kevA prakAranuM satya bolavuM joIe ? je vacana dravya-paryAyaguNothI, kriyAthI, bahuvidha zilpothI, AgamathI yukta hoya, saMjJA-AkhyAtanipAta-uparA-taddhita-samAsa-saMdhipada, hetu, yaugika, uNAdi, kriyAvidhAna, dhAtu, svara, vibhakti, varNayukta hoya [evuM satya bolavuM joIe trikALa viSayaka satya daza prakAre che. te ja karmathI che. bhASA bAra prakAre thAya che, vacana ane soLa bhede thAya che. A pramANe rahaMta dvArA anujJAta ane samikSita che. A satya vacana yogya kALe ja bolavuM joIe. * vivecana-36 : - jaMbU ! A ziSya AmaMtraNa vacana che. bIjuM saMvaradvAra - "satyavacana". sat-muni, guNa ke padArthane mATe hitakara te satya. - 4 - satyanI stavanA karatA kahe che zuddha arthAt nirdoSa, tethI ja zuci-pavitra, ziva-zivano hetu, sujAtazubhavivakSA utpanna. tethI ja subhASita-zobhana vyakta vArUpa zubhAzrita-sukhAzrita ke sudhAsita. suvrata-zobhananiyamarUpa. - 4 - sukathita, sudRSTa-atIndriya adarzI vaDe dRDha aNvargAdi hetupaNe upalabdha, supratiSThita - sarva pramANa vaDe upapAdita. - 4 - suniyaMtrita vacano vaDe kahevAyela, suravara Adine bahumata-saMmata. parama sAdhu-naiSThika. munine dharmAnuSThAnarUpa, tapa-niyama vaDe aMgIkRta. sugati pathadezaka ane A lokottama vrata che. asatyavAdIne AkAzagAmInI vidhA siddha thatI nathI. svargamArga ane siddhipathanuM pravartaka che. A satya nAmaka bIjuM saMvara RjubhAva pravartaka che, - x - sadbhuta artha, prayojanathI vizuddha, prakAzakArI che. kaI rIte? prabhASaka che. zenuM? jIvalokamAM sarvabhAvone. avisaMvAdI-yathArtha, madhura-komaLa, pratyakSa devatA jevuM te cittane
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/36 223 224 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vismayakArI che. kone ? ghaNAM manuSyone avasthAvizeSamAM. kahyuM che - satya vaDe agni zIta thAya che, ItyAdi. satya hetuthI mahAsamudra mathe rahe che, paNa DUbatA nathI. muDhANiyAvi-muDha-niyata dizAgamanane na jANatAM, aNiya-agratuMDa ke anIka, tene pravatavanAra jana sainya jene che te. pota-mbodhistha, satyathI udaka saMbhramamAM paNa vacana pariNAmathI bhIMjAtA nathI, - x - agnisaMbhramamAM baLatA nathI. Arjavayukta manuSyo satyathI baLatA telAdine hAthamAM le to paNa baLatA nathI. parvatanA eka dezathI pheMkavA chatAM maratA nathI ItyAdi - X - X - kahyuM che - priya, satya, vAkya kayAM manuSyanuM hRdaya haratuM nathI, lokamAM pratitipada satyavANI arthane Ape che, devo kAmika phaLa Ape che ItyAdi. * * * tethI bIjuM satyamahAvata bhagavat jine sArI rIte kahyuM che te daza bhede che. - janapada, saMmata Adi dazavaikAlikAdimAM prasiddha che. caudapUrvIe paNa pUrvagata zrata vizeSathI jANela che. maharSine siddhAMta vaDe Apela che ke samAcArathI jANela che. lokone artha vaDe kahela che. * x * x * athavA devendra dine jinavacanarUpa jIvAdi arzI kahevAyA che. vaimAnikone jina Adi vaDe upAdeyapaNe pratipAdita karela che. athavA vaimAnikoe te sevela che athavA samarthana karela che. te mahAprayojanavALuM che - te ja kahe che - maMtra, auSadhi, vidhAne sAdhavAnuM prayojana che, teno satya vinA abhAva che. vidyAcAraNa Adi vaMdone ane zramaNone AkAzagamana paikriya karaNAdi prayojana vidhA siddha che. manuSyagaNone stutya, devagaNone pUjya, asuragaNone pUjanIya che. aneka pAkhaMDI dvAsa-vividha vratI vaDe te svIkRta che, je lokamAM sArabhUta, mahAsamudrathI atizaya vaDe kSobhyatvathI gaMbhIratara che - sthiratara che. meru parvatathI acalita che, ItyAdi - X - X - temAM maMga-haNeigamepImamAdi. thI . vazIkaraNAdi prayojana dravyasaMyoga, japA-maMtra vidhAno ja5, vidhA-prajJapti Adi. bhaka-tichalokavAsI devo. aA-nArAya Adi zreya Ayudha ke sAmAnya za. zAstra-arya zAstrAdi. zastra-khaDyAdi, zikSA-klAgrahaNa, Agama-siddhAMta, te badhuM satyamAM pratiSThita che. asatyavAdIne koIpaNa maMgAdi prAyaH sAdhya thatAM nathI. vaLI satya paNa sadbhata artha mAnatAthI saMyamane bAdhaka hoya tevuM thoDuM paNa bolavuM na joIe. te kevuM che ? jIvavadhathI hiMsaka, sAvadha-pApa vaDe yukta. tethI ja kANAne kANo, laMgaDAne laMgaDo, vyAdhivALAne rogI, corane cora na kahevo.. bheda-vyAdhi bhedakArI, vikathA-strI AdinI kathA, tene karanAra, anarthavAda-niprayojana bolavuM, kalaha-jhaghaDo karavo. anArya-anArya dvArA prayukta, anyAcya-anyAyayukta, apavAda-bIjAnA dUSaNo kahevA. vivAda-vipatipatithI yukta. valaMba-bIjAne vIDaMbanAkArI, oja-baLa, vairya-dhRSTatA, bakula-prayura, nirlajalArahita, gahaNIya-niMdha, durghaTa-asamyak joyela, duHzruta-asamyaka sAMbhaLela, du--Nita-samyaka jJAta. potAnI stuti ane bIjAnI niMdA na karavI. niMdAne kahe che - tuM buddhimAna - apUrva zruta daTagrahaNa zakti yuta nathI. tuM dhanya-dhana prApti nathI, priyadhama-dharmapriya nathI. tuM kulIna-kula-jAta nathI. dAnapati-dAnadAtA nathI. sUra-cArabhaTa, subhaTa nathI. tuM pratirUpa-rUpavAnuM nathI, laTa-saubhAgyavAna nathI, paMDita-buddhimAna nathI. bahuzruta-sAMbhaLIne zIkhelA ghaNAM zAstra, athavA bahasata eTale ghaNAM pucho ke ghaNAM ziyo nathI. tapasvIkSapaka nathI. paralokanA viSayamAM nizrita-niHsaMzaya mati nathI. sarvakALa-AjamAM. ItyAdi - x * tevI jAtyAdinI niMdA vaDe paracita pIDAkArItva cAya che, mATe te varjavuM. AvuM satya hoya to paNa na kahevuM. temAM jAti-mAtRpA, kula-pitRpakSa, rUpa-AkRti, vyAdhi-cira sthAyI kuSThAdi, roga-zIghatara ghAti jvarAdi. duhila-ndrohavALA, pAThAMtacI duhaondravyathI ane bhAvathI upacAra-pUjA ke upakArane ullaMghavo. AvuM satya sadbhuta hovA chatAM asatya che, te na bolavuM. to kevuM. pujA - ahIM 'punaH pUrva vAkyartha apekSAe uttara vAkyarthane vizeSa jaNAvavA mATe che. satya bolavuM ? dravya-trikALa anugati lakSaNa pudgalAdi vastu. paryAya-jUnA-navA Adi kramavartIdharma. guNa-vaNadi, sahabhAvi dharma, karma-kRSNAdi vyApAra, zilA-AcAryae zIkhavela citrakamadi kriyA vizeSa. Agama-siddhAMta-arthathI yukta. * * * dravyAdiyuktava vacananA abhidhAyakavarI athavA dravyAdi viSayamAM. nAmakhyAtanipAtAdi pada hetuyogikAdi temAM pada zabda badhAM sAthe joDAtAM nAmapada, AkhyAtapada Adi samajavuM. temAM nAma pada be bhede - vyutpannamAM devadattAdi, vyutpamAM Ditha Adi. AkhyAta-kriyA sAdhyapada, karya-kare che - karaze. te - te artha jaNAvavA te-te sthAnomAM paDe te nipAtapada - 'khalu' Adi. dhAtu samIpe yojAya, e upasargathI tapa pada te upasapada, pra-parA Adi. taddhita-artha abhidhAyaka je pratyaya, tadatta pada te taddhita pada, nAbhinA apatya-nAbheya. samAsa-padonA ekIkaraNarUpa pada, tapurapAdi, jemake rAjapuruSa. saMdhi-sabrika pada, 'dadhIda' Adi. hetu-sAdhyA vinAbhUtavalakSaNa, - x - yaugika-hatyAdi saMyogavatu, * x * uNAdi-uNu vagere pratyayAta pada, jemake svAdu. kriyAvidhAna-siddha kriyAvidhi, padavidhi jemake - pAcaka Adi. dhAtu-"bhU Adi, svara-akArAdi ke paja Adi, rasa-zRMgArAdi nava. nava rasa - zRMgAra, hAsya, karuNA, raudra, vIra, bhayAnaka, bIbhatsa, adbhuta ane zAMta A nava raso nATyamAM jaNAvelA che. vibhakti-prathamA Adi sAta, varNa - 8 kArAdi vyaMjano vaDe yukta. satyane bhedathI kahe che - trikALa viSaya daza bhede satya che. te A pramANe - janapada, saMmata, sthApanA, nAma, rUpa, pratIta, vyavahAra, bhAva, yoga ane upamA satya. temAM (1) janapada satya - jemake koMkaNAdi dezamAM pANIne payasa kahe che. (2) saMmata satya - araviMdane paMkaja kahevAya kuvalayAdine nahIM. (3) sthApanAsatya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/36 225 26 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda jinapratimAdimAM 'jina' Adino vyapadeza. (4) nAmasatya-kuLanI vRddhi na karavA chatAM kulavardhana kahe che. (5) rUpasatya - bhAvathI azramaNa chatAM te rUpadhArIne zramaNa kahe che. (6) pratIta satya - jemake anAmikAne kaniSThikAne AzrIne lAMbI kahe che. (3) vyavahAra satya - parvatamAM rahela ghAsa baLatA, vyavahAramAM parvata baLe che, tema kahe che. (8) bhAvasatya-pAMce varNa hovA chatAM zukulava lakSaNa-bhAvanA ukapaNAthI bagalA sapheda kahevAya che. (9) yoga satya - jemake - daMDanA yogathI daMDI kahevAya. (10) upamA satya - samudravat taLAga Adi. je prakAre bhaNanakriyA dazavidha satya sabhRtArthatAthI thAya che, te prakAre ke karmathI - akSara lekhanAdi kriyA vaDe sabhUtArtha jJApana vaDe satya daza prakAre ja thAya che. AnA dvArA ema kahe che - mAtra satyArtha vacana ja kahevuM ema nahIM, hastAdi karma paNa avyabhicArI arcanA sUcaka ja karavA joIe. * x - X * bhASA bAra prakAre hoya che. te A - prAkRta, saMskRta, mAgadhI, paizAcI, zausenI, apabhraMza. A cha gadha ane padhathI. vacana 16 prakAre hoya che - traNa vacana, traNa liMga, traNa kALa, parokSa, pratyakSa, upanItAdi cAra, adhyAtma vayana. temAM traNa vacana che - eka-dvibahuvacana.. traNa liMga-strI, puraSa, napuMsakarUpa...traNa kALa - atIta-anAgatavartamAna.. pratyakSa-jemake - A.. parokSa-jemake - .. upanIta vacana-guNa upanaya rU5, jemake A rUpavAnuM che.. apanI vayana-guNa apanayanarUpa - jemake A du:zIla che.. upanItApanI vacana-jemAM eka guNa upanIta ane bIjo guNa apanIta karAya, jemake - A rUpavAnuM che paNa du:zIla che.. viparyayathI apanI topanItavayana - jemake - A du:zIla che paNa rUpavAnuM che.. adhyAtmavacanaabhipreta arthane gopavavAne sahasA te ja bolavuM. ukta satyAdi svarUpa dhAraNa prakArathI arihaMta vaDe anujJAta, samIkSitabuddhi vaDe paryAlocita, saMyata-saMyamavAnuM, kALa-avasare bolavuM joIe. paNa jinezvara vaDe yAnanujJAta aparyAlocita asaMyata vaDe akALe nahIM. * x * A arthe ja jinazAsana che, te kahe che - * sUtra-33 : A liMka, pijIna, kaThora, karka, capaLa vacanowlI rakSaNa karavA mATe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che, je Atmahitakara, janmAMtaramAM zubha bhAvanA yukata, bhAvimAM kalyANakara, zuddha, naiyAyika, akuTila, anuttara, sarvadu:kha ane pApanuM upazAmaka che. tenI A pAMca bhAvanA che, je asatyavacana viramaNa-bIja vratanA rakSaNArthe che - (1) anuvIcibhASaNa - saMvarano artha sAMbhaLIne, paramArtha sArI rIte jANIne vegathI, varid, capaLa, ruka, kaThora, sahasA, bIjane pIDakTa evuM 1i5/15]. sAvadha vacana bolavuM na joIe. paNa satya, hitakArI, mita, grAhaka, zuddha, saMgata, pUrvApara virodhI, samikSita-samyaka prakAre vicArela vacana sAdhue avasare yatanApUrvaka bolatuMA rIte anuvIcisamiti yogathI bhAvita aMtarAtmA hAtha-paga-nayana-vaMdana upara saMyama rAkhanAra, zUra satya, Arjava saMpUrNa thAya. () krodhanigraha : krodhanuM sevana na karavuM, krodhI-caMDa-raudra manuSya asatya bole che, cugalI kare che, kaThora bhASaNa kare che, asatya-zunyakaThora bole che. kalaha-vairavikathA ke A traNe sAthe kare che. satya-zIlavinayane haNe che athavA A traNene haNe che. heva-doSa-anAdaranuM pAtra thAya che athavA A traNenuM pAtra thAya che. krodhAgnithI prajavalita hRdaya manuSya AvA ane A prakAranA anya sAvadha vacana bole che. tethI krodhanuM sevana na karavuM. A rIte kSamAthI bhAvita aMtarAtmAvALA hAtha, paga, netra ane mukhanA saMyamathI yukata sAdhu, satya ane AjIvathI saMpanna thAya che. 3) lobhanigraha-lobhane na sevavo. lubdha manuSya lolupa thaIne :, vAstune mATe asatya bole che. kIrti ane lobhane mATe asatya bole che. vaibhava ane sukhane mATe asatya bole che. pITha ane phalaka mATe asatya bole che. zA ane saMthArA mATe asatya bole che. varu ane paba mATe asatya bole che. kaMbala ane pAdapoMchana mATe asatya bole che. ziSya ane ziSyA mATe asatya bole che. bhojana ane pAna mATe asatya bole che. A nava kAraNa tathA AvA anya kAraNothI lobha-lAlacI manuSya asatya bhASaNa kare che. tethI lobhanuM sevana na karavuM. A prakAre mukti-nilabhatAthI bhAvita aMta:karaNavALA sAdhu hAthapaga-ne-mukhathI saMyata, zUra, satya, Arjava saMpanna thAya che. (4) nirbhayatA-bhayabhIta na thavuM joIe. bhayabhItane aneka bhaya zIgha jakaDI le che. bhayabhIta manuSya * asahAya rahe che, bhUta-preta dvArA kAMta rAya che. bIjAne paNa DarAvI de che. tapannayama paNa choDI de che. bhArano nivahi karI zakato nathI. saFro sevita mArganuM anusaraNa karavA samartha thato nathI. tethI bhaya, vyAdhi, roga, jarA mRtyu vaDe athavA AvA prakAranA anya bhayathI ravuM joIe nahIM. A rIte taiyathI bhAvita aMtarAtmAvALA sAdhu hAtha-paga-ne-mukhathI saMyata zUra tathA AjIvadharmathI saMpanna thAya che. () parihAsavarjana - hAsyane sevavuM na joIe. (te sevanAra) asatya ane asatu vacana bole che. parihAsa, paraparibhava-para-parivAda-parapIDAkAraka tathA bheda ane vimuktinuM kAraka bane che. hAsya anyonya janita hoya che, anyonya gamanananuM kAraNa bane che, anyonya ane prakAzita karanAra bane che, hAsya karma-kuMda-abhiyogagamananuM kAraNa bane che. asuratA ane kibiSikatvanuM janaka che. tethI hAsya na sevavuM. A rIte maunathI bhAvita
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/37 aMtarAtmAvALA sAdhu hAtha-paga-netra-mukhathI saMyata thaIne zUra, satya, ArjavathI saMpanna hoya che. 223 A rIte A saMvaradvAra samyak saMvati ane supraNihita thAya che. A pAMca kAraNothI-bhAvanAthI, mana-vacana-kAyathI pUrNarUpe surakSita thAya che. tethI dhairyavAn ane matimAt sAdhake anAzrava, akalupa, nichidra, aparisAvI, asaMkliSTa tathA sajinezvaro vaDe anujJAta A yogane AmaraNAMta jIvanamAM utAravo joIe. A pramANe bIjuM saMvaradvAra pArzita, pAlita, zodhita, tIti, kita, anupAlita ane AjJA vaDe ArAdhita thAya che. evuM jJAtamuni, bhagavaMte prajJApita, prarUpita karela che. siddhavarazAsana, prasiddha che, Aghavita-sudezitaprazasta che - tema huM kahuM chuM. * vivecana-37 : A pratyakSa, alI-asadbhUtArtha, pizuna-bIjAne parokSa doSAropaNa rUpa, paruSa-kaThora bhASaNa, Tuka-aniSTArtha, capaLa-utsukatAthI vicAryA vinAnuM je vayana vAkya, tenAthI rakSaNa karavA mATeno je artha teno bhAva. te mATe arthAt alIkAdithI rakSaNa karavA mATenuM pravacana arthAt zAsana. bhagavaMta mahAvIre sArI rIte kahela che. bIjA alIkavacana vrata vizeSanI pahelI bhAvanA te anuvicinya samitirUpa che. te A rIte - sadguru samIpe sAMbhaLIne saMvaranA prastAvathI mRSAvAda virati lakSaNanuM prayojana te mokSalakSaNa - X - temAM sAMbhaLIne, paramArtha-heyopAdeya vacanane samyak rIte jANIne, vikalpathI vyAkuLa thaI vegathI na bolavuM joIe. vacananI capaLatAthI, kaTuka arthathI, kaThora zabdothI, sAhasa pradhAna ke atarpita, prANIne pIDAkara, sapApa [vacana na bolavuM vacanavidhine niSedha vaDe jamAvI have vidhithI kahe che - satya-sadbhuta artha, hitakArI, pathya, mita-parimita akSara ane pratipAdha-vivakSita arthanI pratItijanaka zuddha-pUrvokta vacana doSa rahita, saMgata, upapatti vaDe abAdhita, akAhala-munamuna akSarahita, samikSita-buddhipUrvaka paryAlocita, vacana saMyamavAne, kAla-avasare bolavuM joIe, anyathA na bolavuM. A rIte ukta bhASaNa prakArathI anuvicintya-paryAlocya bhASaNarUpa je samiti-samyak pravRtti te anuvici yoga, tarUpa je vyApAra, tenA vaDe jIva bhAvita thAya che. kayA prakAre ? hAthapaga-caraNa-nayana-vadana saMyata, zUra ItyAdi. bIjI bhAvanA-krodha nigraha. krodha na sevavo. zA mATe? kuddhakupita, cAMDiksaraudrarUpatva saMjAta, te manuSya asatya bole che. temAM - 4 - vikathA-parivAdarUpa che. zIla-samAdhi. vesa-dveSya, apriya. vastu-doSano AvAsa. gamya-pabhivasthAna. niSkarSa mATe kahe che - a - 'alikAdi' grahaNa karavuM, kemake tenAthI bIjI bhaNanakriyAno aviSaya che. aLa uktathI vyatirikta kehavuM. - X - X - praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda trIjI bhAvanA-lobha na sevavo. zA mATe? lubdha-lobhI, lola-vratamAM caMcaLa, asatya bole che. A vAta viSaya bhedathI kahe che grAmAdi kSetra, kRSi bhUmi, gRhanuM vAstu, te hetuthI lobhI asatya bole. A pramANe bIjA AThe sUtro jANavA. temAM kIrti-khyAti, auSadhAdinI prAptinA hetuthI. Rddhi-parivArAdi, saukhya-zItaLa chAyAdi sukha hetu zayyA-vasati athavA jema paga phelAvI suvAya te zayyA. aDhI hAya lAMbo te saMcAro-kaMbalakhaMDAdi. pAdapoMchana-joharaNanA hetuthI. - x - cothI bhAvanA-bhaya na rAkhavo. Darela, bhayAI prANI. bhayAni-vividha bhayo. atiMti-Ave che. kevA bhaya ? savvasAra varjitatAthI tuccha, laghuka-zIghra, advitIyaasahAya. bhUta-preto vaDe bhayabhIta adhiSThIta thAya che. bIjAne paNa DarAve che ItyAdi - 4 - ahiMsAdi rUpa saMyama bhArane Darelo vahana karI zakato nathI. satpuruSo vaDe sevita mArga-dharmAdi puruSArtha upAyane sevavA-AcaravA bhayabhIta samartha na thAya. tethI manuSye DaravuM na joIe. vastra * bhaya hetuthI bAhya duSTatiryaMca manuSyadevAdi tathA AtmodbhAvathI nahIM te kahe che - vyAdhi, kramathI prANane haraNa karanAra kuSThAdi, roga-zIdhratara prANaharaNakArI jvarAdi, jarA ke mRtyuthI athavA tevA prakAranA bhayotpAdakatvathI vyAdhyAdi sardeza ISTaviyogAdi. - 4 - have teno niSkarSa karatA kahe che - dhairya eTale satvathI bhAvita jIva thAya che. kevo ? saMyata ItyAdi pUrvavat. pAMcamI bhAvanA-parihAsa na karavo. te alIka-sadbhUta arthane chupAvavA rUpa che. asaMtagAI-asadbhUtArtha vacano, azobhana ke azAMta-anupazamapradhAna, bole che. [koNa?] hAsyavaMta-parihAsa karanAra. paribhavakAraNa-apamAnanA hetu. paraparivAdabIjAnA dUSaNo kahevA. priya-ISTa. - 4 - bheda-cAstrino bheda, vimUrti-vikRta nayana vadana AdithI vikRta zarIrAkRtinuM kAska. athavA te hAsya mokSamArganuM bhedakAska thAya che. paraspara karAyela hAsya, paraspara abhigamanakArI bane che, paradArA Adi pracchanna marmane ughADe che. lokaniMdhajIvanavRtti rUpa thAya che. hAsyakArI kAMdarSika-bhAMDa vizeSa devarUpa ke abhiyogane yogya AdezakArI devamAM gati karanAra thAya che. - x - x - mahaddhika devomAM utpanna thato nathI. tethI hAsya anarthana mATe thAya che. kahyuM che je saMyata AvI aprazasta hAsyAdi pravRttimAM varte che, te tevA prakAranI gatimAM jAya che. - 4 - Asuriya-asurabhAva, kibbisata-cAMDAla prAyaHdevamAM janme - X - tethI hAsya na sevavuM. paNa mauna-vacana saMyamathI bhAvita jIva saMcatAdi thAya. 228 - muni dIparatnasAgare karela saMva-adhyayana-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 @ saMva-adhyayana-3-"dattAnujJAta" che. - X - X - X --X --X --X - X - 0 mRSAvAda saMvara nAmaka bIjuM saMvara adhyayana kahyuM. have sUkama saMbaMdhI athavA anaMtara adhyayanamAM mRSAvAda viramaNa kahyuM, te adattAdAna viramaNavALAne ja sunivahi thAya che. tethI adattAdAna viramaNa nAmaka adhyayanane pratipAdita karavA * x * kahe che. * sUtra-38 - he jaMbU! trIjuM saMvaradvAra "dattAnujJAta" nAme che. te suvata! A mahAvata che tathA aNuvata paNa che. A pappIya dravyanA haraNanI nivRttirUpa kriyAthI yukata che. (A vrata) aparimita-anaMta tRNAthI anugata mahAabhilASAthI yukata mana, vacana dvArA pApamaya padravya-haraNano samyaka nigraha kare che. (A vratanA prabhAve mana susaMyamita thAya che. hAtha-paga paradhananA grahaNaNI virata thaI jAya che. A vrata nirma9, naiSThika, nikata, nirAsava, nirbhaya ane vimukata che. pradhAna naravRSabha, pravara baLavAna, sunihitajana saMmata che. zreSTha sAdhunuM dhamaciraNa che. [ vratamAM gAma, Akara, nagara, nigama, kheTa, karbaTa, marDaba, droNamukha, saMbhAva, na ke AzramamAM paDela uttama maNi, motI, zilA, pravAla, kAMsu, vastra, cAMdI, sonuM, ratana Adi koI paNa dravya paDela-bhUlAyela-gumAvAyela hoya, to te viSayamAM koIne kahevAnuM ke uThAvI levAnuM kalAtuM nathI. kemake [sAdhune] hiraNya-suvaNanA tyAgI banIne, pASANa ane suvaNamAM samabhAva rAkhI, aparigrahI ane saMvRtta thaIne lokamAM vicAravuM joIe. koIpaNa vA-vastu khalihAna, khetara, jaMgalamAM paDelI hoya, koI phUla, phaLa, chAla, pravAla, kaMda mULa, hUNa, kASTha ke kAMkarA hoya, te abha ke ghaNuM hoya, sUma ke bhULa hoya to paNa svatInA ApyA vinA ke AjJA lIdhA vinA grahaNa karavI na kahyuM. ghara ke aMDita bhUmi paNa AjJA prApta karyA vinA grahaNa karavI ucita nathI. nitya adahanI AjJA laIne ja tene levI joIe. apItikaranA gharamAM praveza, apItikaranA bhojana-pAna, apIlikAnA pITha, phalaka, za, saMtAka, varu, paps, kaMbala, deDa, zeharaNa, niSadhA, colapaka, muhapatti, pAdapoMkanaka, bhajana, bhAMDa, upadhi, upakaraNa grahaNa karavI nahIM. para parivAda, para doSa kathana ane paravyapadeza na karavo. bIjanA nAme kaMI grahaNa kare suvano nAza kare, dAnamAM aMtarAya kare, dAnano nAza kare, paisuca-mAtsarya kare [to badhAMno niSedha hovAthI tema na karyuM je kaMI pITha, phalaka, cA, saMtAka, vastra, patra, kaMbala, muhapatti, 230 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pAda proMnAdi, bhAna, bhAMDa, upakaraNa, upadhino saMvibhAga na kare, asaMgraharasi hoya, tapovacanacopacomAso-bhAvacora hoya. je zavada-jhaMjhA-kalaha-sva-vikathA ke asamAdhikara hoya, sadA ApamANabhojI, satata anubaddha vairayukata, nitya roSayukta te asteya vratano ArAdhaka na thAya. A ahevatano ArAdhaka koNa thAya te upadhi, bhojana, pAnanA saMgraha ane dAnamAM kuzaLa hoya. atyaMta bAla, durbala, zvAna vRddha, rUpaka Adi tathA pravartaka, AcArya, upAdhyAya, rojha, Adharmika, tapasvI, kula, gaNa, saMgha, caityane mATe nirjarArthe je anizcita hoya, te ja baha prakAre savidha vaiyAvacca karI zake che. te potikAraka-gharamAM praveze nahIM bhoja+pAna na le, ke tenA pITha, phalaka, adhyA, saMstA, varu, patra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, niSadhA, colapaTTaka, muhapatti, pAdapoMchanaka, bhAjana, bhAMDa, upadhi, upakraNa sevatA-vAparatA nathI. bIjAno parivAda-narmadA na kare. bIjAnA doSone grahaNa na kare, bIjanA nAme paNa kaMI grahaNa na kare koIne vipariNAmita na kare, bIjAnA darzanAdi suradno apalApa na kare je dAnAdi ke vaiyAvaraca karIne pazaattApa na kare, evA saMvibhAgazIla, saMgrahaavagraha kuzala, A itanA ArAdhaka thAya che. padravyaharaNa viramaNarUpa A vratanA rakSaNArthe bhagavate A pravacanA sArI rIte kahela che, te Atmahitakara AgAmI bhavamAM zubha phaLadAyI ane kalyANakara, zuddha, nyAyika, akuTila, nuttara, sarvadu:kha ane pApanuM upazAmaka che.. te padravyaharaNa viramaNa auvA trIja vratanA rakSaNane mATe A pAMca bhAvanAo kahelI che. te - (1) devakula, sabhA, papA, Avasatha, vRkSamULa, ArAma, kaMdara, Akara, giNiphA, karma, udhAna, yAnazALA, kuyaarLA, maMDapa, zugRha, mAna, layana, ApaNa, bIja paNa AvA prakAranA anya sthAnomAM, je sacitta jaLamATI, bIja, phuvarNa di harid, gasa-urNa jIvathI rahita hoya, yathAkRtaprAsuka-vivi-prazasta hoya, evA upAzrayamAM sAdhue vicaravuM. piraMtu rAdhAkanI bahulatAvALA, sikad, samArjita, usikata, zobhita, chAdanamana-liMpaNa-analiMpaNa-javalana-bhAMDacAvaNa [evA sthAna hoya, jyAM aMdambahAra asaMyama-jIva virAdhanA thatI hoya, A badhuM jyAM sAdhunA nimitte thatuM ke thavuM hoya tevA upAzrayasthAna sAdhu mATe varSa che. te sthAno sUrAmAM pratiSedha karAyelA che. rIte vivikata sthAnamAM vasavA rUpa samiti yogI bhAvita aMtarAtmA muni sadA durgatinA kAraNa pAkane karavA, karAvavAthI nivRtta thAya che tathA datta-anutad avagrahamAM rucivALA thAya che.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 bIjI bhAvanA-ArAma, udhAna, kAnana, vana Adi sthAnomAM ja kaMI paNa IkkaDa, kaThinaga, jaMtuga, parA-mera-kuca-kuza-darbha-palAla-sUcaka-valvajapuSpa-phaLa-vA-pavAla-kada-mUla-tRNa-kASThakakara Adi dravya zayyA upadhine mATe grahaNa kare che. to A upAzrayanI aMdaranI grAhya vastune dAtA dvArA ApyA vinA grahaNa karavAnuM na karyo, paNa pratidina avagraha anujJA laIne grahaNa karavuM joIe. A pramANe avagraha samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA nitya adhikaraNa karaNa-kArAvaNa, pApakarmathI virata datta-anujJAta avagrahanI rucivALo thAya che. 2/3/38 trIjI bhAvanA-pITha, phalaka, zayyA, saMstArakane mATe vRkSo chedavA nahIM. chedana-bhedana vaDe zayyA taiyAra na karAvavI. jenA upAzrayamAM nivAsa kare, tyAM ja zayAnI gaveSaNA karavI joIe, te vizvamabhUmine sama na kare, pavana vinAnA sthAnane pavanavALu na kare, te mATe utsuka na thAya. DAMsa-maccharane kSobhita karavA agnIno dhUmADo na kare. e pramANe saMyama-saMvara-saMvRttasamAdhi bahula, dhIra muni, kAyAthI vratane pAtaLA, satata adhyAtma-dhyAna yukta, samita thaIne ekAkI dharma AcaraNa kare. A pramANe zayyA samitiyogathI bhAvita aMtarAtmA-muni sadA durgatinA kAraNabhUta pApakarmathI virata ane datta anujJAta avagraha ruci thAya che. cothI bhAvanA-badhAM sAdhu mATe sAdhAraNa, saMmilita bhojana-pANI Adi maLe tyAre sAdhue samyak rIte, yahanApUrvaka vAparavA joIe. zAka ane sUpa [dALa]nI adhikatAvALuM bhojana na khAvuM. vegathI-tvarAthI-capaLatAthIvicAryA vinA-bIjAne pIDAkara ane sAvadha hoya tevuM bhojana na karavuM jethI trIjA vratamAM bAdhA na thAya. A sAdhAraNa bhojana-pAnanA lAbhamAM sUkSma adattAdAna vrata-niyama viramaNa che. A pramANe sAdhAraNa bhojana-pAna lAbhamAM samitiyogathI bhAvita aMtarAtmA sadA durgatihetu pApakarma karaNa karAvaNathI vita thAya che ane datta anujJAta avagrahanI rucivALo thAya che. pAMcamI bhAvanA-sAdharmika prati vinaya prayoga karavo. upakaraNa ane pAraNAmAM, vAyanA ane parivartanAmAM, dAna-grahaNa ane pRcchanAmAM, niSkramaNa ane pravezamAM vinayane prayojavo joIe. A sivAya, AvA prakAranA seMkaDo kAraNomAM vinaya prayojavo joIe. kemake vinaya e ja tapa che, tapa e ja dharma che. tethI vinaya AcaraNa karavuM joIe. [A vinaya] guru, sAdhu, tapasvIno karavo. A pramANe vinayathI bhAvita aMtarAtmA nitya durgatinA heturUpa pApakarma karavA-karAvavAnA karmathI virata tathA datta anujJAta avagraha ruci thAya che. - - - A pramANe A saMvaradvAre samyak saMvarita thAya, supraNihita thAya yAvat bhagavaMta dvArA Aghavita, sudezita, prazasta che. praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-38 : he jaMbU ! AmaMtraNa vacana che. datta-apAyela annAdi. anujJAta-pAchA devA yogya pITha, phalakAdi, levA. A rUpa je saMvara te "dattAnujJAta saMvara" nAma thAya che, A trIjuM saMvaradvAra che. 232 he jaMbUnAmaka suvatI ! A mahAvrata che. guNa-Aloka, paralokamAM upakAranA kAraNabhUta vrata hovAthI guNavrata che. tenuM svarUpa-paradravya haraNa prati viratikaraNayukta che. aparimita-aparimANa dravya viSayaka ke anaMta, akSaya je tRSNA-vidhamAna dravyanA avyayanI IcchA, mahecchA-avidhamAnadravya viSayamAM mahAbhilASa, je manamAnasa, vacana-vANI, te baMnethI je kaluSa-paradhanaviSayatvathI pAparUpa AdAnagrahaNa, tene sArI rIte nigRhIta karela. susaMyamita mana vaDe-saMvRttacittathI, hAthapagane paradhana levAnI pravRttithI viramela. A be vizeSaNathI mana-vacana-kAyAno nirodha kahyo. tathA nirNaya-bAhya atyaMtara granthirahita, naiSThika-sarvadharmanA prakarSanA cheDA sudhI rahela, sarvajJoe upAdeyapaNe sadA kahela athavA avyabhicarita, nirAzravakarmanA AdAnathI rahita, nirbhaya-rAjAdibhaya rahita, vimukta-lobhadoSa tajela, pavara balavaka-pradhAna baLavALA, suvihitajana-susAdhu lokane saMmata che. parama sAdhune dharmAcaraNa-dharmAnuSThAna che. gAma, nagarAdi vyAkhyA pUrvavat. nizrcit - anirdiSTa svarUpa dravya, te kahe che 8- maNi, motI, zilA Adi. kevA ? patita-paDelA, pambuka-vismRta, vipaNaSTa-svAmIe zodhavA chatAM na maLela. te koI asaMyata ke saMyatane kahevAnuM na kalpe. adatta grahaNa ke pravartana na thAya te mATe levuM na kalpe. kemake tenAthI sAdhu nivRtta hoya che. tethI sAdhue A pramANe vicavuM, tethI kahe che cAMdI, sonuM jene hoya te hiraNya suvarNika, teno niSedha. sama-upekSaNIyatAthI tulya patthara ane suvarNa. aparigraha-dhanAdirahita, Indriya saMvathI saMvRtta. loke-mRtyulokamAM. X - je koI dravya prakAra hoya, (kyAM ?) khalagata-dhAnya masaLavAnA sthAnane Azrita, kSetra-kheDANa bhUmi saMzrita, rannamAgata-araNyamadhyamagata. - x - x - puSpa, phaLa, tvacA Adi prasiddha che. - te mUlyathI alpa hoya ke vadhu. pramANathI thoDuM hoya ke jhAjhu, to paNa kalpatuM nathI. avagraha-ghara ke sthaMDilAdi rUpa, adatta-svAmI vaDe anujJAta nahIM tevuM. grahItuM-levAnuM. grahaNamAM niSedha kahyo, have tenI vidhi kahe che haNi = haNi arthAt rojeroja. avagraha anujJApya-jemake ApanA avagrahamAM A-A sAdhu yogya dravya ame grahaNa karIe ? ema pUchI tenA svAmI anumati Ape to grahaNa karavuM. [anyathA sarvakALe varjavuM joIe. attivatta - prItikAraka, temanA saMbaMdhI je bhojana-pAna, pITha, phalaka, zayyA Adine varlDavA joIe. A bhedane kahe che :- bhAnana - pAtra, bhAMDamATInA pAtra, upadhi-vastrAdi, upakaraNa tene varjavA joIe. adatta-svAmI vaDe
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/8 3 234 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ananujJAta. papasviAda-vikatvana varjavA. bIjAnA doSa-dUSaNa ke dveSa varjavo. * x * adattanuM lakSaNa A che - svAmI, jIva, tIrthakara ane guru adad tIrthakara ane gurue parivAda ke dUSaNanI AjJA nathI ApI. T4 : AcArya, glAnAdi nimitta je vaiyAvaccAdi mATe le che, te bIjA mATe varjavuM joIe, kemake dAyake te AcAryAdi mATe ja Apela che. bIjAnA je sukRta-sacarita ke upakAra hoya, tene ISyathI gopave nahIM. * x * dAnanA aMtarAya-viSNa, dAnavipanAza-dIdhAno apalApa kare. paizUnya-cugalI, matsaridbIjAnA guNone na sahevA. tIrthakarAdie tenI anujJA ApI na hovAthI, tene varjavuM. je pITha, phalaka Adi prasiddha che. avisaMvibhAgI-AyAyadine eSaNA gaNa vizaddhithI prApta thavA chatAM vibhAga karatA nathI, te A vratane ArAghatA nathI. kamarsanAji - gacchane upakAra karanAra-pIThAdinA upakaraNa je eSaNA doSa vimukta prApta thavA chatAM mAtra AtmabharitvathI tene saMgraha ruci nathI, te asaMgraha raci. tapa ane vAcA, teno cora, te tapavAyora. jemake koI durbaLa zarIravALA sAdhune joIne koI bIjAne kahe - o sAdhu ! zuM te mAsakSapaka tapasvI sAdhu A che ? tyAre te sAgha mAsakSapaka na hovA chatAM bIjo kahe ke hA, A te ja che. * x x * bIjAnA tapane, pote karela taparUpe jaNAve che tapasora kahevAya. e rIte bIjA saMbaMdhI je vANI, tene potAnI vANIrUpe oLakhAve te vANIyora che. * x - e rIte rUpano cora, rUpa-bhede che. zArIrika saMdaratA ane suvihita sAdhu nepacya. - x - x - temAM je suvihita AkAravALo lokone raMjana karavA dvArA AjIvikAnI kAmanA kare te asuvihita, suvihita AkAradhArI bhojana, pAnanA dAna ane saMgraha, te baMnemAM kuzaLa-vidhijJa che te. bAla, durbala, glAnAdi viSayamAM vaiyAvacca kare che. * x * temAM pravRtti eTale - tapa, saMyama yogamAM, je jemAM yogya che, tene temAM pravatavi che ane je asamartha hoya tene nivRta karAve che e gaNaciMtakanI pravRtti che. zaikSa-navadIkSita, sAdharmika-liMga, pravacana vaDe samAnadharmI. tapasvI-upavAsAdi karanAra. kuLa-gaccha samudAya rUpa cAMdra Adi, gaNa-kuLano samudAya, koTikAdi, saMgha-gaNanA samudAyarUpa, caitya-jinapatimA. A badhAno je artha - prayojana, nirjarArthI-karmakSayanI IcchAvALA. vaiyAvRtyavAvata karmarUpa upazbhana. anizrita-kIrti Adi thakI nirapekSa. dazavidha-daza prakAra, * - kahyuM che * * vaiyAvacca-sevAno bhAva, dharmasAdhana nimite aAdinuM vidhipUrvaka saMpAdana. (konuM ] AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, plAna, zaikSa, sAdharmika, kula, gaNa, saMgha - - te karavuM joIe. keivI rIte ] ghaNAM bhojana, pAna Adi dAnabhede aneka prakAre. avivara - apItikAraka gharomAM pravezavuM nahIM, tenA pITha, phalaka ItyAdi sevavA nahIM. * * * * * ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. parathapona - glAnAdi nimite kaMIpaNa grahaNa na kare. dAnAdi dharmathI vimukha koI janane na kare. nAzayati - chupAvavA dvArA. dattasukRta - vitaraNarUpa bIjAnA saMbaMdhI sucarita. daIne, vaiyAvRtyAdi kArya karIne pachI pazcAtApavALo na thAya. saMvibhAgazIla-prApta bhojanAdinA saMvibhAgakArI, saMgraha- ziyAdino saMgraha, upagraha-temane ja bhojana, zratAdi dAna vaDe upakAra karavAmAM je kuzala che te. tevo A adattAdAna viramaNa vrata ArAdhe che. * x - paradravyaharaNa viramaNanA pAlana mATeno je bhAva. te ja pravacana-zAsana ItyAdi vaktavya, tenA parirakSaNa mATenI pAMca bhAvanA (1) vivikta vasativAsa - temAM sabhA-mahAjana sthAna, papA-jaladAna sthAna, Avasatha-parivrAjaka sthAna, ArAma-mAdhavIlatAdi yukta daMpatiramaNa Azraya vanavizeSa. kaMdarA-darI, Aka-loDhA AdinI khANa, * x * udhAna-puSpAdivALA vRkSa saMkala, usavAdimAM bahujanabhogya. yAnazALA-sthAdi gRha. kupitazALAtUlI-Adi gRhopakara zALA, maMDapa-yajJAdi maMDa5. layana-parvatIyagRha. ApaNadukAna, hATa, A ane AvA prakAranA bIjA paNa upAzrayomAM vicaravAnuM thAya che. kevA prakAranA ? daka-udaka, mRtikA-mATI, bIja-zAli Adi. harita-duva Adi vanaspati, prasadhANA-beIndriyAdi, tenAthI asaMyukta evA. cacAkRta-gRhastha potAnA mATe banAvela. kAsuka-pUrvokta guNanA yogathI nirjIva, vivikta-strI Adi doSa rahita. tethI ja prazasta upAzrayamAM nivAsa karato vicare-rahe. have kevAmAM na rahevuM, te jaNAve che - AhAkama bahula-sAdhune AzrIne. yakarmapRthvI Adi AraMbhakriyA. kahyuM che - hRdayamAM eka ke aneka grAhakane dhArIne je dAtA kAyono vadha kare, te AdhAkarma. tenA vaDe pracura che. Avo upAzraya "rUpayora" che. AcAra-sAdhu sAmAcArI viSayamAM je cora. zeSa pUrvavatu. bhAvonazrutajJAnAdi vizeSano cora. jemake koI kRtavizeSanA vyAkhyAna vizeSane bIjA koI bahuzrutathI sAMbhaLIne kahe ke meM ja A pUrve pratipAdita karela che. tathA zadakara-rAtrimAM moTA zabdothI bolato svAdhyAyAdi karanAra athavA gRhastha bhASA bolanAra, jhaMjhAkara-jenA jenAthI gaNano bheda thAya, te-te karanAra ane jenAthI gaNane manodu:kha utpanna thAya tevuM bolanAra. kalahakarakalahanA hetubhUta katala karanAra. vikathAkArI-strI Adi kathA karanAra, asamAdhikAraka-potAnA ane bIjAnA citane asvAthyakartA. pramANamojI-adhikAhAra bhokatI. anubaddhavaira-jenA vaDe vairi karma satata AraMbhela che te. nityaroSI - sadA kopayukta. 4 tALa * pUvoMkata rUpa, ArAdhato nathI arthAt niraticAra karato nathI. zuM ? - A adattAdAna viratirUpa vrata-mahAvata. kemake svAmI Adi vaDe anujJA apAyela nathI. atha verisa - A vratanI ArAdhanA koNa kare che ? je A upadhi,
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|38 25 varjavo joIe. AnA dvArA mULaguNa azuddhano parihAra kahela che. tathA AsitathoDuM pANI chAMTavuM, saMmasjiya-sAvaraNI Adi vaDe kacaro kADhavo, usikta-ati jaLanuM abhisiMcana. sohiya-caMdana, mALA, catuka, pUraNAdi vaDe zobhA karavI. chAyaNa-ghAsa AdinuM chAparuM karavuM, maNa-cUnAthI dhoLavo. liMpaNa-chANa AdithI bhUmine pahelAthI lIMpavI. analiMpana-eka vakhata lipela bhUmine pharI liMpavI. jalaNa-agni saLagAvI garama karavuM ke prakAzita karavA dIpa pragaTAvavo. bhaMDavAlaNapeTI vagere athavA vecANa vastu gRhastha rAkhI hoya te sAdhu mATe bIjA sthAne rAkhavI. - A AsiMcana Adi rUpa upAzrayanI aMdara ke bahAra asaMyama-jIva virAdhanA je upAzrayamAM thAya che. saMyata-sAdhuonA mATe, tevA upAzraya-vasatine varjavI joIe. sUpatikuSTa-AgamamAM niSiddha che pahelI bhAvanAno nika-e rIte ukata anuSThAna prakAre vivikta-baMne loka Azrita doSa varjato ke nirdoSa vAsa-nivAsa jyAM che te viviktavAsa AvI vasati viSayaka je samiti-samyaka pravRtti, tenAthI jIva bhAvita thAya. kevA prakAre ? sadA adhikiyad-durgatimAM AtmA jenA vaDe te duranuSThAna tene karavuM - karAvavuM, te ja pApaupAdAnakriyA, tenAthI vista je che te tathA dattAnujJAta je avagrahaNIya vastu, temAM ruci jenI che te. bIjI bhAvanA-anujJAta saMskAraka grahaNa. te A rIte * ArAma-daMpatIne ramaNa sthAnarUpa mAdhavIlatAdi yukta. udhAna-puSpAdi yukta vRkSa saMkulAdi utsavAdimAM ghaNAM loko dvArA bhogya. kAnana-sAmAnya vRkSayukta nagaranI najIkanuM vananagarathI alaga pradezarU5. - temAM sAmAnyathI avagrahaNIya vastu, tene vizeSathI kahe che - IkkaDaDhaMDhaNa samAna vRNa vizeSa. kaThinaka ane jaMtuka-jaLAzayaja tRNa vizeSa, parA-eka tRNa, merA-muMjasaskiA, kUrya-kuviMdanA kucA kare, kuzadarbhano AkAra karAyela. palAla-kaMgu AdinuM bhuMsu. mUyaka-medapATa prasiddha ghAsa vizeSa. valvaja-eka tRNa. phaLa, tvacAdi prasiddha che. - x - te badhAne grahaNa kare. zA mATe ? zayyAsaMtAka 5 upadhine mATe. te sAdhane kAtuM nathI. kemake upAzrayamAM rahela avagrAhya vastunI anujJA lIdhI nathI - x - evuM kahevA mAMge che ke - upAzrayanI anujJA sAthe temAM rahela DraNAdinI paNa AjJA levI joIe, anyathA te agrAhya che. te ja kahe che - haNihANa-ahaniahani, rojeroja. - x - nirdha-pahelI bhAvanA mujaba jANavo. - 4 - trIjI bhAvanA-zAparikarmavarjana. te A - pITha, phalaka, zayyA, saMtAka Adi mATe vRkSo na davA, te bhUmi Azrita vRkSAdinuM chedana-bhedana karIne zayanIya na karAvavuM. je gRhaspatinI vasatimAM nivAsa kare tyAMja zayyA ane zayanIyanI gaveSaNA karavI. viSama zayAne sama na karavI. nirvAtane pravAta na 236 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karavI. daMza-masakane kSobha na karavo ke tene dUra karavAne agnine dhumADo na karavo. A rIte saMyamabahula - pRthvI Adi saMrakSaNa prasura, saMvarabahulaprANAtipAtAdi Azrava dvArA virodha pracura, saMvRta bahula - kaSAyendriya saMvRtavA prayura, samAdhi-citasvAcya, dhIra-buddhimAna, parISahomAM akSobhya, kAyA vaDe sparzIne, mAtra manorogI nahIM. satata-AtmAne AzrIne AtmAlaMbana dhyAna-citanirodha, tenA vaDe yukta, AtmadhyAna : huM amuka chuM, amuka kuLano chuM, amukano ziSya chuM amuka dharmasthAna sthita chuM, tenI virAdhanA na karuM ItyAdi. samiti vaDe amita, eka * rAgAdi abhAve asahAya cAri dharmamAM sthita thaIza. have bIjI bhAvanAno nika-anaMtarokta zayyA samiti yogathI pUrvavatu. cothI bhAvanA-anujJAta bhaktAdi bhojana lakSaNa-sAdhAraNa-saMghATakAdi sAdharmikanA je sAmAnya bhojanAdi, pAtra, upadhi Adi denAra pAsethI je prApta thAya te sAdhAraNapiMDapaNa lAbha te bhogave kaI rIte ? sAdhu vaDe adattAdAna na thAya tema. tenuM sabhyapaNuM kahe che - sAdhAraNa bhojananA zAka-dALanA adhika bhogathI saMghATaka sAdhune aprIti thAya che, tethI te adata che. prayura bhojanathI paNa apIti thAya. vaLI te prayura bhojanatA sAdharaNa piMDamAM paNa bhojaka aMtaranI apekSAe vegathI khAtA thAya che, tethI tenA viSedhane mATe kahe che - jaldI jaldI koLIyA gaLavA nahIM, jaldIthI koLIyA moDhAmAM na mUkavA. hAthInI DokanI jema kAyAnA calana mAphaka capaLa na thavuM sAhasa-vicAryA vinA na (vartavuM). tethI ja bIjAne pIDAkara te sAvadha, keTaluM vizeSa kahevuM ? yatanApUrvaka khAvuM joIe. jethI te saMyatanuM trIjuM vrata na sIdAya-bheMza na pAme. A sUkSmatvathI dUrakSa che mATe kahe che - sAdhAraNa piMDa pAtra lAbha viSayabhUta sUkSma-sunipuNamati rANIyapaNAthI aNu. te zuM? adattAdAna viramaNa lakSaNa vratathI je niyama-AtmAnuM niyaMtraNa che. pAThAMtarathI adattAdAna vrata e buddhithI niyamana-avazyatayA je viramaNanivRtti. tenA niAkarSa mATe kahe che - ukta nyAyathI sAdhAraNa piMDa pAtra lAbhamAM viSayabhUta samyak pravRtti saMbaMdhathI jIva bhAvita thAya che. kevo ? nitya Adi. pAMcamI bhAvanA-sAdharmikomAM vinayane prayojavo. A ja viSayabhedathI kahe che - 'uvakaraNapAraNAsu" - potAnA ke bIjAnA upakaraNa-plAnAdi avasthAmAM bIjA vaDe upakAra karavo ane pAraNA-tapasvInA ke zrutaskaMdhAdi zratanA pAra gamana te upakArapAraNa, te baMnemAM vinaya prayojavo. vinaya ane IcchAkAsadi dAnathI eksa ane anyatra gara anujJAthI bhojanAdi kRtya-karaNa lakSaNa. vAcanAsUtragrahaNa, parivartanA - tenuM ja guNana. temAM vaMdanAdi rUpa vinaya karavo. dAna-prApta annAdino glAnAdine vitaraNa. grahaNane ja bIjA vaDe devAtA AdAna. pRcchanA-vimRta sUtrArtha prazna. * * * niSkramaNa ane pravezamAM -
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/3/18 233 AvazyakI taiBdhikyAdikaraNa athavA hAtha pasAravApUrvaka jamIna pramArjanA pachI paga mUkavArUpa. A ane AvA seMkaDo kAraNomAM vinaya prayojavo joIe. * x * vinaya paNa tapa ja che. te atyaMtara tapanA bhedamAM Ave che. * x * tapa paNa dharma che. mAtra saMyama ja dharma nathI, tapa paNa cAritranA aMza svarUpa hovAthI dharma che. tethI vinaya karavo joIe. kono ? guru-sAdhu-aTTamAdi tapasvIno. vinayakaraNathI ja tIrthakarAdi anujJA svarUpa adattAdAna viramaNa paripAlita thAya che. - x - x * bAkI badhuM pUrvavatu. - - have upasaMhArArthe kahe che - e pramANe A saMvara dvAra samyaka rIte saMvarita thAya che. supraNiti thAya che. A pAMca bhAvanA vaDe mana-vacana-kAyAnuM rakSaNa karato, nitya-AmaraNAMta A yoga jANavo. dhRtimAna, matimAna, anAzrava, akalupa, nichidra, aparisAvI, saMkSipta, zuddha, sarvejina vaDe anujJAta. A trIjuM saMvara dvAra pazita, pAlita, zodhita, tIrita, kirtita, samyaka ArAdhita ane AjJA vaDe anupAlita thAya che. ema bhagavaMte - X - X * kahyuM che. nigamananI vyAkhyA pahelAM saMvara adhyayana mujaba jANavuM. praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che saMvara-adhyayana-4-"brahmacarya" che. - X - X - X - X - X - X - o trIjA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have cothuM brahmacarya saMvarane AraMbhe che. sUtrakamathI teno pUrva sAthe A saMbaMdha che athavA anaMtara adhyayanamAM adattAdAna viramaNa kahyuM, te prAyaH maithuna viramaNa yuktane sahelAIthI thAya che. tethI "brAhmacarya''ne kahe che. tenuM paheluM sUtra * sUtra-39 thI 43 : [36] he jaMbU! have brahmacarya - uttama tapa, niyama, jJAna, darzana cAjhi, samyakatva, vinayanuM mULa che. yama, niyama, guNa pradhAna sukata che. himavaMta parvatathI mahAna, tejomaya, prazarasta-gaMbhIra-simita - madhya che. saraLatmA sAdhujana dvArA Acarita, mokSano mArga che. vizuddha siddhi gatinA AvAsarUpa che. zAzvata-avyAbAdhA-punarbhava rahitakata che. prazasta-saumya-zubha che. ziva-acala ane akSayakara che. uttama muni dvArA rakSita, sucarita, subhASita che. zreSTha munIo dvArA je dhIra, zUravIra, zarmika ane dhRtimaMtone sadA vizuddha, bhavya, bhavyajanothI ArAdhita che. vrata niHzAMkita, nirbhaya, nismAratA rahita, nirAyAsa, nirupalopa, nivRttigRha ane niyamathI niSkapa che. tapa ane saMyamano mUlAdhAra che. pAMca mahAvratomAM surakSita, samitigupti-gupta che. uttama dhyAnarUpa sunirmita kabATavALuM che ane adhyAtma citta ja tenI alA che. durgatinA mAni zuddha ane AcchAdita karanAra che, sugatipathadarzaka che. A vrata lokamAM uttama che. A vrata kamaLothI suzobhita sarovara ane taLAva samAna pALI , mahAzakaTanA paiDAnA ArAnI nAbhi samAna, vizALa vRkSanA skaMdha samAna, mahAnagaranA hAra-pAkA-AgalA samAna, dorIthI bAMdhela Indravaja sadaMza, aneka nirmaLa guNothI vyApta che. jenA bhagna thavAthI sahasA, sarve vinayazIla-tapa-niyama ane guNono samUha phUTelA ghaDAnI samAna saMbha thaI jAya che. maNita-bhUmi-kuzalyayukta-parvatathI luDhakela PillAnI jema paDelaparisaDita-vinAzita thaI jAya che. brahmacaryavrata vinaya-zIla-tapa-niyama guNa muni dIparatnasAgare karelA saMvara-adhyayana-3-no TIkA sahita anuvAda pUrNa samUha rUpa che. te bhagavaMta jahAcarya nI trIza upamA A pramANe-). (1) graha gaNa nama tArAmAM caMdra samAna, () maNi motI zilA pavAla lAlaranA AkarakSa samudra samAna, (3) maNimAM vaiDUrya samAna, (4) AbhuSaNamAM mugaTa, (5) vastromAM kSauma yugala, (6) puNomAM zreSTha araviMda, (7) caMdanomAM gozISacaMdana, (8) auSadhinA utpatti sthAna himavaMta parvata (9) nadImAM sItou (1) samadramAM svayaMbhUramaNa, (11) mAMDalika parvatomAM cakavara, (1) gajarAjamAM airAvaNa, (13) mRgomAM sIMha samAna,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/39 thI 43 239 (14) suparNakumAmAM veNudeva, (15) nAgakumAromAM dharaNendra, (16) kalpomAM bahAloka, (17) sabhAmAM sudhamasabhA, (18) sthitimAM lavasaptama, (19) zreSTha dAnomAM abhayadAna, (20) kaMbalomAM kRmirAga kaMbala, (21) saMghayaNomAM vajaRSabha, (22) saMsthAnomAM samacaturaya, (23) dhyAnomAM parama zalAna, (24) jJAnomAM parama kevaLajJAna, (5) leyAmAM ramazukala lerA, (26) muniomAM tIrthakara, (7) varSamAM mahAvideha, (18) girirAjamAM meru parvata, (29) vanomAM naMdanavana, (30) pravara vRkSomAM jaMbu ane sudarzana, (31) turagapati-gajapatithapati-narapati samAna vikhyAta yazavALA jIta nAme ane dIpa samAna ane (3) rathika rAjAnI jema mahArathI samAna [A brahmacaryavrata jANavuM A pramANe [bahAcarya ArAdhanAthI aneka guNo AdhIna thAya che. eka ja brahmacaryana ArAdhita karatA badhAM vrato ArAdhita thAya che. jema zIla, tapa, vinaya, saMyama, kSAMti, gupti, mukti bahAcarya vaDe Ihalaukika ane pAralaukika yaza ane kirtA prApta thAya che. vizvAsanuM kAraNa che. tethI sthira zid, sarvathA vizuddha brahmacaryanuM pAvajIva yAvatu mRtyunA Agamana sudhI halana karavuM joIe. e pramANe bhagavata kahela che. te A pramANeTr [ro] pAMca mahAvatorUpa zobhanautanuM mULa, zuddhAcArI muni dvArA samyapha sevita vairano virAma ane aMta karanAra sarve samudromAM mahodadhimAM [taravAnA upAyathI tIrtha svarUpa che. [41] tIkaro vaDe sArI rIte kahela mAgarUpa, naraka ane tiryaMcagatine rokanAra marUpa, sarve pavitra anuSThAnone sArayukta banAvanAra siddhi ane vaimAnika gatinA dvAra kholanAra che. [] devendra, narendra dvArA namaskRta, pUjita, sarva jagamAM uttama ane maMgala mArga durNa guNomAM advitiya nAyaka, mokSa pathanA avataMsaka rUpa che. [3] brahmacarya vratanA zuddha AcaraNathI subrAhmaNa, subramaNa, susAdhu thAya che. je zuddha brahamacarya pALe che, te ja RSi che, te ja muni che, te ja saMyata che, te ja bhikSu che. uahmacaryanuM anupAlana karanArAe sarva kALane mATe ahIM kahevAnArI bAbatono tyAga karavo joIe. - - rati-rAga-dveSa-mohanI vRddhi karanArA nissAra pramAda doSa, pArthi jevuM AcaraNa, atyaMgana, tela vaDe snAna, vAraMvAra bagala-mastaka-hAtha-pagavadanane dhovA, saMbhAdhana, gabha karma, parimardana, anulekhana, cUrNa, vAsa, dhUpana, zarIra parimaMDana, bAkuzika karma, saMvAraNa, bhaNita, nRtya-gIta-vAninaTa-nATaka-jalla malla prekSaNa velaMbaka, A ane AvA bIjA paNa je zRMgAranA sthAno che, jenAthI tapa-saMyama-brahmacaryanA ghAtopaghAta thAya, te badhAMne bahAcArI taje 240 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda A tapa-niyama-zIla-mogathI nityakALa aMtarAtmA bhAvita thAya che. te kayA che? nAna na kare, daMtadhAvana na kare, sveda-mala-jala dhAraNa kare maunavrata ane kezaloca kare kSamA-damana acelakatta, sudhA-pipAsA sahelI, lAghAvatA, zItoSNa parISaha sahevA, kASThApyA, bhUmi niSadhA, pagRha praveNAmAM prApta-apAta, mAna-apamAna, niMgha, daMza-mazaka sparza, niyama-tapa-guNa-vinaya Adi. jenAthI vAyarya vrata ati sthira thAya che. A aahmacarya viramaNanA parirakSaNArthe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che. te paralokamAM phaLadAyI, bhAvimAM kalyANakara, zuddha, naiyAyika, akuTila, anuttara, sarva duHkha ane pApanuM upazAmaka che. cothA abrahAcarya viramaNanA rakSaNA A pAMca bhAvanAo che - pahelI bhAvanA - zayyA, Asana, gRhadvAra, AMgaNa, AkAza, gavAha', zAla, abhilocana, pAchaLanuM ghara, pasAdhaka, snAna ane zRMgAra sthAna ItyAdi badhAM sthAno, te sivAya vaiyAnA sthAno, jyAM strIo besafI hoya tevA sthAna, vAraMvAra moha-dveSarati-rAga vAddhaka evI ghaNI kathAo kahevAtI hoya, te badhAMnuM bahAcArIe varjana karavuM joIe. saMsakata saMkSipTa evA bIjA paNa je sthAna hoya tene paNa varjavA joIe. jemake - jyAM manovibhrama, (brahAcarya bhaMga ke khaMDita thAya, AnaM-rIMdra dhyAna thAya, te-te anAyatana sthAnono pApabhIruo tyAga kare. sAdhu saMtaprAMtavAsI rahe. A pramANe asaMsakta vAsa vasati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmAvALo bahAcarya-maryAdAmAM manavALo ane IndriyadharmathI virata, jitendriya ane brahmacarya gupta thAya che.. () bIjI bhAvanA-nArIjano madhye vividha prakAranI kathA na kahevI joIe. je biboka-vilAsayukta, hAsya-zRMgAra-lolita kathA jevI hoya, mohajananI hoya. e rIte AvAha-vivAha saMbaMdhI kathA, rInA saubhAgyadubhaginI kathA, mahilAnA 64-guNo, strIonA varNa-deza-jAti-kuLa-rUnAma-nepathya tathA parijana saMbaMdhI kathA tathA AvA ja prakAranI anya kathAo zRMgA ke karaNa hoya, tapa-saMyama-brahmacaryano ghAta-upaghAta karanArI hoya evI kathAo brahmacaryanA pAlana karanAra sAdhu lokoe na kahevI joIe. na sAMbhaLavI joIe, na ciMtavavI joIe. A pramANe kathA virati yogathI bhAvita aMtarAtmA brahmacaryamAM kad cittavALo, Indriya dharmathI virata, jitendriya, brahmacaryagupta thAya che. (3) trIjI bhAvanA - mInA hAsya, bhASaNa, ceSTita, vipekSita, gati, vilAsa, kIDita tathA bibbokita, nRtya, gIta, vAdita, zarIra, saMsthAna, varNa, hAtha, paga, nayana, lAvaNya, rUpa, yauvana, payodhara, hoTha, vastra, alaMkAra, bhuSaNa tathA tenA gopanIya AMgo, temaja bIjI paNa AvA
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ /39 thI 43 41 242 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prakAranI tapa-saMyama-brahmacaryanA ghAta-upaghAta karanAra ceiSTAdine bahAcaryanuM AcaraNa karanAra muni AMkhathI, mana vaDe ane vacana vaDe pApamaya kAryonI abhilASA na kare. A pramANe rUpa virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA bahAcaryamAM kta cittavALo, Indriya-vikArathI virata, jitendriya ane brahmacaryagupta thAya che. (4) cothI bhAvanA-pUrva ramaNa, pUrve krIDita pUrva sAMtha-graMthazruta vuiM araNa na karavuM]. AvAha-vivAha-nyUDA karma parva tithiomAM yajJamAM-utsavamAM zRMgAranA gRha jevI suMdara vezavALI, hAva-bhAva-lalita-vikSepa-vilAsa AdithI suzobhita anukULapemikA sAthe anubhUta zayana supayoga, sqnA uttama sukhada pugaMdha-caMdanasugaMdhI, uttama vAsadhUpa, sukhada sparza, vastra, AbhuSaNa guNothI yukta tathA maNIya Atodha, geya, payura naTa, nartaka, jala-malla-mauSTikaviDaMbaka-kathaka-plavaka-lAzaka : AkhyAyaka-laMkha-paMkha-tuNaIlpa-tuMba-vINiyatAlAcAra A badhInI kriDAo tathA ghaNAM madhura svara-gIta-manohara svara, bIja paNa AvA prakAranA saMyama-brahmacaryanA vAtopaghAta karanArAne bahAnuM pAlana karanAra zramaNe tene jovA-kahetA ke maravA joIe nahIM. A pramANe purata-purva krIDita virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA ArAmana, virata grAmadharma, jitendriya, bahAcarya gupta thAya che. (5) pAMcamI bhAvanA - AhAra-paNita-niccha-bhojana tyAgI, saMyad, susAdhu, dUdha-dahIM-thI-mAkhaNa-tela-goLa-khAMDa-misarI-madhu-madha-mAMsa-khajakavigaI rahita AhAra kare. paNa dakiAraka AhAra na kare. ghaNIvAra ke lagAtAra AhAra na kare, zAka-dALanI adhikatAvALa ke pracura bhojana na kare. saMyama yAtrA thAya teTalo ja alhAra kare, jenAthI manovibhama ke dharmathI cuta na thAya. A rIte praNita AhAra virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA Arata mana, virata grAmadharma, jitendriya, bahAcarya gupta thAya. A pramANe A saMvaradvAra samyapha saMvarita ane supakSihita thAya che. A pAMca bhAvanAthI mana-vacana-kAyAthI parikSita nitya AmaraNAMta A yoganuM zUtimAna, matimAna, muni pAlana kare. A saMvara dvAra anAva, akaluja, nichiddha, parisAnI, asaMkliSTa, zuddha, sarve jina dvArA anujJAta che. A rIte cothuM saMvaradvAra sparzita, pAlita, zodhita, tIrad, kirtita, AjJA vaDe anupAvita thAya che. A pramANe jJAta muni bhagavata mahAvIra prajJApita ane prarUpita karela che. te prasiddha, siddhavara zAsana che. ghavitasudezita-prazasta che. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-39 thI 43 : baMdUka AmaMtraNa vacana che. adattAdana viramaNa nAmaka saMvara kahyA pachI brahmacarya nAmaka cothuM saMvara dvAra kahe che. tenuM svarUpa kahe che - uttama je tapa 15/16] vagere. temAM tapa-anazanAdi, niyama-piMDa vizuddhi Adi-uttara guNo, jJAna-vizeSa bodha, darzana-sAmAnya bodha, cAstri-sAvadha yoga nivRtti, samyakatva-mithyAtva mohanIyanA kSayopazamAdithI utpanna jIva pariNAma. vinaya-agrutthAnAdi upacAra, tenuM mULa-kAraNa che te. brahmacaryavAna ja uttama tapa vagerene pAme che. kahyuM che - koI kAyotsarga sthita rahe, mauna rahe, dhyAnI hoya, valI ke tapasvI hoya, te jo abrahmacaryanI IcchA kare to te mane rucatuM nathI, pachI te sAkSAt brahmA ja kema na hoya ? zAstronuM paThana, gaNana, jJAna, Atma bodha tyAre ja sArthaka che, jayAre vipatti Ave ane AmaMtraNa maLe to paNa je kArya atui abrahma sevana ne kare. - - yama-ahiMsAdi, niyama-dravyAdi abhigraha ke piMDavizuddhi Adi, te guNo madhya pradhAna x * himava-parvata vizeSathI paNa mahata-guTaka, tejasvIprabhAvatu. jema parvatomAM himavatuM moTo ane prabhAvALo che, tema vratomAM brAhmacarya jANavuM. kahyuM che - brahmacarya ja moTuM vrata che, tarjanya punya samUhanA saMyogathI guru kahevAya che. * X - X - prazasta-prazasya, gaMbhIra-atuccha, timita-sthira, madhya-zarIrInuM aMtaHkaraNa.. Arjava-RjutA yukta sAdhujana vaDe Asevita, mokSanA mArga jevo mArga. gaMbhIra alakSya nyAdi vikAra, timila-kAyAnI capaLatAdi hita, madhyastha-rAgadveSamAM sama. * * vizuddha-rAgAdidoSa rahitatvathI athavA nirmaLa, siddhi-kRtakRtyatA * * * siddhi gati - jIvanuM svarUpa te ja nilaya - x - zAzvata- sAdi anaMtapaNAthI, apanarbhava-punarbhavanA saMbhavanA abhAvathI akSaya * tenA paryAyo paNa akSayava hovAthI, akSata-pUnamanA caMdrava pAThAMtarathI - siddhigati nilaya zAzvata hetutvathI, zAzvata che, avyAbAdha hetutvathI avyAbAdha che, apunarbhavanA hetuthI apunarbhava che. tethI ja prazasta, saumya, sukha-ziva-agala-akSaya brahmacarya che. sativara-pradhAna munio vaDe, saMrakSita-pAlita che, sucarita che. * X - X * susAdhita-sArI rIte pratipAdita che. navara - kevaLa munivara vaDe - mahApuruSo, je jAtyAdithI uttama, dhIro maNe zUra-atyaMta sAhasadhana, dhArmika ane dhRtimAnuM che. tethI temane - x * sadA viruddha-nirdoSa athavA sarvadA ja kumArAdi avasthAmAM zuddha-nirdoSa che. * * * * * * * * * bhavya-kalyANane yogya, bhavyajana anucarita, ni:zaMkita-zaMkA na karavA yogya, brahmacArI viSaya niHspRha hovAthI jagatamAM azakanIya thAya che. arzakanIya hovAthI nirbhaya thAya che. nitupa - vizuddha taMdula samAna, nirAyAsa-khedanuM kAraNa nahIM, nirupalepa-sneha varjita, nivRtticita svAthyanA gRha samAna. kahyuM che - kyAM javuM, kyAM rahevuM, zuM karavuM, zuM na karavuM ? e pramANe sagI ja ciMtave che, nIrAgI sukhe ja rahe che. nIrANA, brahmacArI ja che. niyamaavazya thanAra, nipakaMpa-avicala, niratiyAra, bIjA vrato apavAda sahita che,
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/39 thI 44 243 244 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda A brahamacarya vrata nirapadavAda ja che. kahyuM che - jinavarendroe maithuna sivAya koI vAtane ekAMte anumata karI nathI ke ekAMte koI vastuno niSedha karyo nathI. kemake maithuna rAga-dveSa vinA thatuM nathI. A rIte "nivRtigRha niyama tiparka" thAya che tema kahyuM. tapa ane saMyamanuM mULadalika-AdibhUta dravya che. tenA nikha - sadaMza, pAMca mahAvata maNe suSu-atyaMta rakSaNa-pAlana yogya. Iyasimiti Adi ane manogupti Adi athavA vasati Adi vaDe nava brahmacaryagupti vaDe yukta ke gupta, pradhAna dayAnarUpa dvAra, jenA rakSaNArthe suviracita che. adhyAtma-sabhAvanArUDha yita, dhyAna dvArane dRDha karavA parigha-argalA che. saddha-baddha, AcchAdita-niruddha che. jenA vaDe durgatino mArga. tathA sugatipathanuM darzaka che. A vrata dukara hovAthI lokamAM uttama che. kahyuM che ke - dukakArI brahmacArIne deva-dAnava-gaMdharvavyArAkSasa-kinAro paNa namaskAra kare che. sara-svataH thayela jaLAzaya vizeSa, taDAga-puruSArthathI karAyela, taLAva. kamaLa pradhAna sarataLAva, manoha5NAthI upAdeya che - dharmanI pALIrUparakSakatvathI pALI samAna. mahAzakaTa ArA - kSAMtyAdi guNa. tenA tuMbarUpa-AdhAra sAmarthyathI nAbhi samAna. mahAviTapavRkSa-ati vistAra jamInamAMthI ugela vRkSa samAna-Azritone parama upakArava sAdhammacI dharmanA aMdhabhUta, badhA dharmazAkhAnA upapadhamAnatvathI nAla samAna je che te. mahAnagara-vividha sukhahetutvanA sAdhaccethI dharmanA prakAra samAna dvAra - argalA samAna, rapinaddha - doraDA vaDe niyaMtrita Indra yaSTi, nirmaLa bahuguNathI parivRtta jemAM brahmacarya bhagna virAdhita thAya che - sahasA-akasmAta, sarva-sarvathA bhAMgela ghaDAnI jema, mathita-dahIM jema valovela, cUrNita-caNAnI jema pIsela, kuzariyata-zarIramAM pravezela tomarAdi zarAnI jema, pallaTTa-parvatanA zikharI gaMDaulanI jema sva AzrayathI calita. patita-prAsAdanA zikharAdithI kaLazanI jema nIce paDela. khaMDita-daMDanI jema vibhAga vaDe chinna, parizaTita-kuSTha AdithI saLela aMganI jema vidausta, vinAzita-pavanathI kuMkAyela dAvanI jema bhasmIbhUta. - X - X * AvA prakAranuM brahmacarya bhagavaMta-bhaTTAka che. upamAo - - - grahagaNa nakSatra tAkomAM uDupati - caMdra, 'pravara' e saMbaMdha che, 'vA', zabda pUrva vizeSaNa apekSAthI samuccaya che. tathA maNi-caMdrakAMta Adi, mukatAmAla, zilA pravAla-vima, taratna-padArAgAdi, tenI khANa-utpatti bhUmi. jema samudra pravara che, tema A vrata paNa pravara che. vaiDUrya-ranavizeSa. * x - aumayugala kapAsanA varAnI jema pradhAna. - x - araviMda-pA, jema pupayeThanI jema A vrata che. gosIsa-gozI" nAmaka caMdana, te caMdana jevuM. * x * himavAnuparvata vizeSa, auSadhi-adbhuta kAryakArI vanaspati vizeSanA utpatti sthAna jevuM. brahmacarya rUpa auSadhi-AmoMSadhi Adi Agama prasiddha RddhinuM utpatti sthAna. .. sItodA-jema nadImAM zItodA zreSTha che, tema vratomAM brahmacaryavrata zreSTha che. samudromAM jema aMtima evo svayaMbhUramaNa samudra moTo hovAthI zreSTha che, tema A vratomAM zreSTha che. mAMDalika parvata-mAnuSottara, kuMDalavara, rucakavara maLe temAM dvIpamAM rahela sucakavara zreSTha che, tema A vrata zreSTha che. airAvaNa-zakano hAthI jema hAthImAM zreSTha che tema A vratomAM zreSTha che. mRgo-jaMgalI pazumAM jema siMha zreSTha che, tema A vratomAM zreSTha che. suparNakumAromAM veNudevanI jema brahmacarya zreSTha che. A pramANe pagendra-nAgakumAra sajAmAM dharaNa, kalA-devalokomAM jema brAhmaloka-pAMcamo devaloka, tenA kSetranA mahatupaNAthI ane tenA IndranA ati zubha pariNAmavathI zreSTha che. sabhA-pratyeka bhavana-vimAnamAM rahela sudhama-utpAdaabhiSeka-alaMkAra-vyavasAya sabhAo madhya sudhamasabhA zreSTha hoya che. sthitiAyuSya, tenI madhye lavasaptama-anuttaradevonI bhavasthiti. 'vA' zabda 'yathA" zabdanA arthamAM che, pravara-pradhAna. 49 ucchavAsano lava thAya che. kAla paNa lava che. sAta lavathI-sapta pramANathI, sAta saMkhyA vaDe vivakSita adhyavasAya vizepanA mukti saMpAdaka apUrNa rahevAthI je sthiti baMdhAya che lavasaptama sthiti kahevAya che, dAna traNa bhede che - jJAna, dhoMpagraha ane abhayadAna, temAM abhayadAna zreSTha che. [A badhI upamAonI jema vratomAM brahmacarya vrata zreSTha che.] kaMbala-vara vizeSa, temAM kRmirAganI jema kRmirANa kata kaMbalavatuM zreSTha, cha saMghayaNomAM vajaRSabhanArAya saMghayaNa zreSTha che, bAkInA saMsthAno madhya catustra saMsthAna zreSTha che, dhyAnomAM parama zukaladhyAna - zukladhyAnanA cothA bheda rU5, te zreSTha che. AbhinibodhikAdi jJAnomAM parama evuM te kevaLaparipUrNa ke vizuddha-mati, zruta, avadhi, mana:payaci apekSAe paramaDevala-kSAyika jJAna zreSTha hovAthI prasiddha che. kRSNAdi legyAmAM parama zukala lezyA - zukladhyAnanA trIjA bhedavartI, dhyAna zreSTha che. muniomAM tIrthakara zreSTha che, kSetromAM mahAvideha, parvatomAM meru - jaMbUdvIpavartI meru girirAja, bhadrAzAlAdi meru. saMbaMdhI cAre vanomAM naMdanavana, vRkSomAM jaMbU ane sudarzana vikhyAta che - 4 - x - ItyAdi - X - X * mAphaka vratomAM brahmacarya vrata zreSTha che. have teno nikaI kahe che. A pramANe ukata kramathI aneka gaNuM pravaratva, vizrutatva Adi aneka nidarzana rUpa, mana - prakRSTa ke adhIna thAya che. kyAM ? eka brahmacarya-caturthavratamAM. jemAM brahmacarya ArAdhita-pAlita karatA A ni[mudyA rUpa vrata pALatA, sarva-akhaMDa, zIla-samAdhAna, tapa-vinaya-kSAMtigupti-mukita arthAt nirlobhatA ke siddhi ArAdhita thAya che. Aloka ane paralokanA yaza ane kIrti ArAdhita thAya che. yaza-parAkrama kRta, kIrti-dAna punyaphaLa rUpa athavA sarva digAmI prasiddhi te yaza ane ekadigAmI te
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/39 thI 43 245 46 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kIrti pratyaya-"A sAdhu che" ItyAdi rUpa lokapratIti. A pramANe che tethI nibhUta-sthira citte brahmacaryane sevavuM joIe. kevuM? vaMto mana vagere traNa karaNa, yoga traNathI vizuddha-nirUdha, pratijJApUrvaka Ajanma pALavuM. - X - X - X - bIjA bhaMga vaDe brahmacarya vratane stavavAne mATe kahe che - vrata-brahma lakSaNa. bhagavaMta mahAvIre, te A vayana traNa padha vaDe kahela che- paMcamahAvata nAmaka je suvata, tenA mULa samAna athavA sAdhunA pAMca mahAvata, temanA saMbaMdhI zobhana niyamonuM mULa athavA pAMca mahAvrato ane suvata-aNuvatonuM mULa athavA hai paMcamahAvata muvatI A bahAcarya-mULa che. samaNa-sabhAva, anAvila-akaluSa zuddha svabhAvathI, sAdhu-cati vaDe sArI rIte Asevita che. paraspara vairanA viramaNa-virAmakaraNa, upazamanayana, nivartana, paryavasAna-niSThAphaLa jevuM che, te tathA sarva samudromAM mahAna udadhi-svayaMbhUramaNa, tenI jema je du:khe karIne pAra pamAya tevuM - tathA tIrtha-pavitratA hetuthI tIrtha athavA sarva samudra mahodadhi-saMsAra, ati dustaravathI vistAranAra tIrtha-taraNa upAya hovAthI tIrtha che. | tIrthaMkara-jinavare sArI rIte gupti AdithI tenA pAlanano upAya kahyo che. naka-tiryaMca saMbaMdhI mArga-gati, jenA vaDe niSiddha che. samasta pavitra, sArI rIte vihita sAra-pradhAna che, tathA siddhi ane vaimAnikonA dvAra ughADelA che. dvAra eTale praveza mukha. deva ane manuSyonA Indro vaDe namaskRta, teone pUjya-arcanIya, sarva jagatamAM uttamo ane maMgalano mArga-upAya ke apra-pradhAna. duddharSa-anabhibhavanIya guNone nayati-pAme che. guNanAyaka eka-advitIya, asadaiza. mokSapatha-samyagRdarzanAdinA zikhara samAna. jenA vaDe zuddha caritena-samyak Asevita thAya che. yathArtha nAmavathI subrAhmaNa, suzramaNa-sAro tapasvI, susAdhu-nivaNane sAdhanArA yogasAdhaka. mafSa - te cokta RSi, yathAvata vastunA draSTA, je zuddha brahmacarya pALe che. - x - saMyata-saMyamavAnuM, bhikSa-bhikSaNa zIla, je zuddha brahmacarya pALe che. abrAhmacArI brAhmaNAdi hotA nathI. kahyuM che - sakalakalAkalApayukta hoya, kavi ke paMDita hoya, sarvazAstra tava jene pragaTa hoya ke veda vizArada hoya * x * te jo IndriyonuM rakSaNa karato nathI, to te kaMI paNa nathI. * * * * * ti-viSayaroga, raNa-pitrAdimAM neharAga, dveSa-prasiddha che, moha-ajJAna tenuM pravartana je kare che. li zabdanA kSepArthavathI 'asAra' artha levo. pramAda ja doSa jethI che, te pramAda doSa, pArzvastha-jJAnAcArAdithI bahirvarti, sAdhunA AbhAsa rU5, tenuM zIla anuSThAna, nikAraNa-zayyAtaranA piMDAdino bhoga karanAra, pArzvanAzIlanuM sevana karanAra, A ja vAtano vistAra kare che - ghI, mAkhaNa AdithI acaMgana kare, tela vaDe snAna kare, vAraMvAra kakSA, mastaka Adine prakSAle, hAtha-zarIra Adine dabAvavA rUpa aMga parikarma kare, sarva rIte zarIranuM madana kare, vilepana kare, gaMdhadravyathI zarIradine vAsita kare agaru dhUma AdithI dhUpa kare, zarIrane AbhUSita kare, bakuza-nakha, keza vAne saMvAre. * * * hAsya, zabdavikAra, nRtya, gAna, Dhola AdinuM vAdana, naTa ane nartakanA nRtya, - X * A badhAMnuM prekSaNa ane vividha vAMsa-khela Adi, velaMbaka-vidUSaka e baghAMnuM varjana karavuM. keTaluMka kahIe ? je vastu zRMgArarasanA gRha samAna, anya paNa ukta vyatikti AvA prakAranA tapa-saMyama-brahmacaryano dezI ke sarvathI ghAta jemAM vidhamAna che, te tapa-saMyamAdi ghAtopaghAta, brahmacaryanuM sevana karanAre ukta badhuM sarvakAla varjavuM joIe. anyathA te brahmacaryano vyAghAta thAya che. tathA aMtarAtmA bhAvita thAya che. kevI rIte ? tapa-niyama-zIla yoga vaDe. nityakALa-sarvadA. te A rIte - snAna ke daMtadhAvana na kare. sveda-parasevo, maLa-mela, jala-mala vizeSa, - x * kSamA-krodha nigraha, dama-Indriyanigraha, acelaka-vastrano abhAva, lAghavaalAupadhipaNuM, kAThazayyA-pATIyA upara suvuM, bhUmi niSadhA-bhUmi Asana. zayyA ane bhikSAdi mATe bIjAnA ghera praveze tyAre prApta azanAdimAM ane anya prApti ke aprAptimAM je mAna-abhimAna ane apamAna-dinatA, niMdana-kUsA ane daMza-mazaka sparza, niyama-drabhAdi abhigraha, tapa-azanazanAdi, guNamULaguNAdi, vinaya-agrutthAnAdi te badhAM vaDe aMtarAtmAne bhAvita kare. bhAvanA-nAnAdine sevavA. mAna-apamAnAdimAM upekSA karavI. - X - X - cothA vratanI A pAMca bhAvanA che, te abrahmacarya-viramaNanI parirakSArthe che. te pAMcamAMnI prathama bhAvanA-strI saMsakta AzrayanuM varNana che. te A rIte - zayyA, Asana, gRhadvAra, aMgata-ajira, AkAza-anAvRtta sthAna, gavAkSagokha, zAlA-mAMDazALAdi, abhilokana - unnattasthAna, pazcAgRha tathA maMDana, snAna kiyAno je Azraya, A badhuM strI saMsAthI saMkSipta hovAthI varjanIya che. tathA Azraya, je vezyAnA sthAna, jyAM strIo rahe che. te sthAna kevA che ? vAraMvAra mohadoSa-ajJAna, rati-kAmarAga, rAga-neharANa, vaddhanA-vRddhikAskiA (kathA) tene kahe che. tathA ghaNAM prakAre jAti, kuLa Adi viSayaka strI saMbaMdhI ke strI-puruSanI jemAM che. AvI kathAne varjavI joIe. A saMbaMdhathI saMkSipta je te tathA bIjA paNa AvA prakAranA Azrayo varjavA joIe. bIjuM keTaluM kahIe ? - x - jyAM jyAM citanI bhrAMti thAya, huM brahmacarya pALuM ke nahIM evI zRMgAra rasathI mano asthiratA janma - x - brahmavatano bhaMga ke sarvabhaMga thAya. Ad-ISTa viSaya saMyoganA abhilASarUpa athavA raudra dhyAna thAya - tenA upAyarUpa hiMsA-asatya-adad grahaNa anubaMdharUpa, tevA tevA Ayatanane varjavA joIe.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 2/4/39 thI 43 24 Avo koNa che ? te kahe che - avadhAbhI-pApabhIru, varSa-pApa athavA vajavatuM bhAre hovAthI pApa ja che. anAyatana-sAdhano anAzraya. avadhabhIra kevo hoya che ? saMta - Indriyone pratikULa, prAMta-prakRSTatayA pratikULa AzrayamAM vasavAno svabhAva jeno che te taprAMtavAsI. have niAkarSa kahe che - anaMtarokta nyAyathI strIthI asaMbaddha nivAsa jemAM che, tevI vasati-Azraya, tadviSayaka je samiti yoga - satpavRtti saMbaMdha, tenAthI jIva bhAvita thAya che. kevA prakAre ? Arata - brahmacaryamAM jenuM mana Asakta che te, virata-nivRta, grAma-Indriyavarga, dharma-lolupatAthI, tad viSaya grahaNa karavAnA svabhAvavALo. tethI ja jitendriyAdi che. bIjI bhAvanA - strI parSadAmAM kahevI nahIM. zuM ? kathA-vacana prabaMdharUpa. vicitra-vividha ke vivikta-jJAnane upakAraka kAraNa varjitA. kevI ? bibloka vilAsa yukta. temAM biblokanuM lakSaNa-ISTa ane pAmIne abhimAna-garvathI bharela, strIno anAdara karavo te. vilAsa lakSaNa - sthAne ke Asane hAthabhramara-netranA karmacI je moha Adi utpanna kare te vilAsa. bIjA kahe che vilAsa-negathI utpanna che. hAsa-hAsyarasa vizeSa, vRMgA-rasa vizeSa. tenuM svarUpa hAsya-hAsyapravRtizI, vikRta aMga-vepa-ceSTAthI thAya che. ItyAdi - x - vyavahAra-strI, puruSanI anyonya kta ratipakRti. zRMgAra be bhede - saMbhoga ane vipralaMbha. AnA vaDe pradhAna je asaMvipna lokasaMbaMdhI kathA-vacana canA. mohajananI-moha udIpikA te na karavI. AvAha-nava pariNIta vara-vadhune lAvavA, vivAha-pANigrahaNa, tapradhAna je varakathA-paraNanAranI kathA, te na kahevI joIe. strIomAM AvI subhagA kahevAya, AvI durbhagA kahevAya, evA prakAranI kathA na kahevI. mahilAnA 64-guNo - AliMgana Adi ATha kAmakane pratyekanA ATha bhedapaNAthI 64 guNo thAya. A kathA ne kahevI. A pramANe deza, jAti, kula Adi strI saMbaMdhI na kahevA. temAM lATAdi deza saMbaMdhathI strInuM varNana te dezakathA. jemake lATanI strI komaLa vayanA ke ratinipuNA hoya che. jAtikathA : patinA abhAvavALI brAhmaNIne dhikkAra che ItyAdi * x . kuLakathA - aho caulukya putrInuM sAhasa jagatamAM adhika che ItyAdi - 4 - rUpakathA - caMdra jevA hoDa, kamaLa jevI AMkha ItyAdi - 4 - nAmakathA - te suMdarI che te satya che, kemake ati sauMdaryavatI che. nepathya kathA - uttaranI strIne dhikkAra che je ghaNAM vastrothI zarIrane DhAMke che ItyAdi - x - parijana kayA-teNI dAsInA parivArayukta che ItyAdi. * x - bIjuM keTaluM kahIe ? bIjI paNa AvA prakAranI strI saMbaMdhI kathA, zRMgAra rasa vaDe karaNAne kahetI kayA. tapa-saMyama-brahmacarya ghAtopaghAtinA kayA brahmacarya pALanAre kahevIsAMbhaLavI-vicAravI nahIM. bIjI bhAvanAno niSkarSa-A rIte strI kathA virati, samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che ItyAdi pUrvavatuM. bIjI bhAvanA-rI rUpa nirIkSaNa varjana. te A rIte - strInA hAya, savikAra vacano, hasta AdinI ceSTA, nirIkSita, gamana, vilAsa, dhutAdi krIDA, bibloka, nRtya, gAna, vINAvAdana, hrasva-dIrdha Adi zarIra saMsthAna, gaura Adi lakSANa varNa, hAtha-paga-nayananuM lAvaNya, rUpa-AkRti, vaivana-tAraNya, payodharastana, ghara-nIceno hoTha, vastro, hAra Adi alaMkAra, maMDanAdi AbhUSaNabadhAMnI prArthanA karavI joIe nahIM. tathA guhyabhUta-lajanIyavathI DhAMkelA avayavo, bIjA paNa hAsyAdi sivAyanA AvA prakAranA tapa-saMyama-brahmacarya ghAtopaghAtikane brahmacaryanuM pAlana kartAre AMkha-mana-vacana vaDe prANavA na joIe. kemake te pApanA hetutvathI pApaka che. A pramANe strIrUpa virati samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. nigamata vAkya pUrvavatuM. cothI bhAvanA-kAmodayakArI vastu darzana-bhaNata-smaraNa varjana. te A rIte * pUrvarata gRhasthAvasthA bhAvinI kAma ti, pUrva dIDita-gRhasthAvasthA Azraya dhUtAdi kIDana tathA pUrve-pUrvakALa bhAvI sagrantha-zUra kula saMbaMdha saMbaMdhita, zALA-jJALI Adi. grantha-zALA Adi saMbaddha tenI patnI ane putrAdi. saMzrutAdarzana, bhASaNa AdithI paricita. - x - A badhuM prApta thAya to paNa zramaNe tene na jovuM, na kahevuM ke na yAda karavuM. tathA have kahevAnAra - zemAM ? - mAvAi varavadhUne ghera lAvavA, vivAha-pANigrahaNa, solaka-vidhipUrvaka cUDAkarma-bALakanuM muMDana ke coTalI dhAraNa karavI. A prasaMgomAM, tithi-madanavemsa AdimAM, yajJa-nAga Adi pUjAmAM, utsava-IndosavAdimAM. A traNe avasaromAM * x * jovuM na ko. zuM ? zRMgArarasanA AgAra rUpa zobhana nepacyavALI strI. kevI ? hAva-bhAva-pralalita-vikSopa-vilAsa zAlinI. temAM hAva-mukhavikAra, bhAvacitano abhiprAya, vilAsa-netra kaTAkSa, vibhrama-bhramara ceTA. - x - pralalitalalita, hAtha-paga Adi aMgavinyAsa, bhU-nega-hoTha prayojita, sukumAra vighAnane lalita kahe che. vikSepa-prayana vinA racita dharmila zithila baMdhana, ekAMza deza dharaNa vaDe tAMbulanA ciharU5, lalATamAM kAMta vaDe likhita viSama patra lekha, AMkhamAM AMjela kAjaLa, adhovastrane anAdarathI bAMdhela DhIlI graMthi, jamIna sudhI laMbAtu ane skaMdhe rAkhela vastra, jaghane hArano vinyAsa tathA hRdaye hAra dhAraNa karavo - x - parama zobhAno vistAra te vikSepa kahevAya. A badhAM vaDe zobhatI strI vaDe anukULa prItivALI, tenI sAthe anubhavela zayanano saMparka. te paNa kevo ? | gaDatumukha-kAlocita. je uttama puSpo, sugaMdhIcaMdana, uttama cUrNarUpa vAsa ane dhUpa, zubha ke sukha sparza, vastra ane AbhuSaNa, tenA guNathI yukta, ramaNIya vAjiMga-gAyana Adine jovA na le. temAM naTa-nATaka karanAra, navakanRtya karanAra, mauSTika-muddhi vaDe prahAra karanArA, viDaMbaka-vidUSaka, lavaka-taranAra,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra/439 thI 43 ra6 lAyaka-rAsa gAnAsa, athavA bhAMDa, AgAyaka-zubhAzubha kahenArA, laMkha-vAMsaDAnA khela kanAra, maMkha-zikhakalaka hAthamAM laI bhikSA mAMganAra. HIla-lUNa nAmaka vAdha vizeSavALA, tuMbavINikA-vINAvAdaka, tAlAcara-pekSAkArI vizeSa, A badhAMnI je prakriyA tathA anekavidha madhura svarono vini, gIta gAna, panna Adi zobhana svara Adi. A sivAyanA AvA prakAnA tapa-saMyamAdi ghAkane hAcaryane pALanAre tevA je kAmotpAdakane saMyata-brAhmacArIe jovA-kahevAsmaraNa karavA kalpatA nathI. have nikaI kahe che - A rIte pUrvarata-pUrvakIDita-virata samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che, ItyAdi. pAMcamI bhAvanA-praNita bhojana varjana. AhAzinAdi. te praNita-TapakatAM ptibdha biMdu yukta hoya, tene varSe. saMyamI, tivaNa sAghakayogane sAdhavAmAM tatpara, dUdha-dahIM-ghI-mAkhaNatela-goLa-khAMDa-misarIno tyAga karanAra, e pramANe karIne AhAra vAparanAra, zA mATe ? darpakAka AhAra na vApare. divasamAM ghaNIvAra AhAra na kare, pratidina zAka-dALanI prayuratAvALuM bhojana na kare, vadhAre paDatuM na khAya. kahyuM che ke - jema vanamAM pracura iMdhaNavALo ane pavana sahitano davAni zAMta thato nathI, tema IndriyarUpI agni prakAma bhojI brahmacArIne lezamAtra hitakara thato nathI. te prakAre hita-mita AhAratvAdithI khAvo joIe. te brahmacArInI saMyamayAtrA, te ja yAtrA mAtra thAya che. kahyuM che - jema gADAMnA akSamAM agraMjana kare ke ghA upara lepa kare, tema saMyamabhAranA vahana arthe sAdhuoe AhAra karavo joIe. e rIte vibhrama-dhAtu upacayathI mohodaya manathI dharma pratye asthiratva ke calitatA thAya che, have nigamana kahe che - A rIte praNitAhAra virati samitiyogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. Atamana, viratagrAmadhamAM, jitendriya, brahmacarya gupta thAya che. zeSa pUrvavat. pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda @ saMvara-adhyayana-5-"parigrahavirati" che - X - X - X - X x x x 0 cothA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have sUx nirdeza kama saMbaMghaNI athavA anaMtara "maiyunaviramaNa" kahyuM, te sarvayA parigraha viramaNathI ja thAya che. - x - te saMbaMdhe pAMcamuM adhyayana kahe che. * sUtra-44 : he jaMbU je TApaspriha saMvRtta che, AraMbha ane parigraha thakI virata che, komAmAyA-lobhathI virata che, te ja zramaNa che. eka-asaMyama, be-traNa ane dveSa, traNa daMDa, kaNa gAd, vNa gukti, traNa virAdhanA, cAra kaSAya, cAra dhyAna, cAra saMjJA, cAra vikathA, pAMca kiyA, pAMca samiti, pAMca Indriya, pAMca mahabad, cha avanikAya, cha vezyA, sAta bhaya, ATha mada, nava bahayaguti, daza prakAre zramaNadharma, agiyAra upAsaka pratimA, bAra bipatimA, tera kiyAno, cauda bhUtagrAma, paMdara dhamadhamI, soLagANA boDaka, sattara asaMyama, aare adhyakSa, ogaNIsa jJAta dayayana, vIza asamAdhi sthAna, ekavIza zazabhala, bhAvIza parISaha, tevIza sUyagaDa-adhyayana, covIza deva, pacIza bhAvanA, ivIza uzanakALa, sattAvIza sAdhu guNa, kavIsa prakalpa, ogaollNa pApakRta, gIza mohanIya, ekajhIza siddhonA guNa, bagIza yogasaMgraha, khINa - surendra Adi ogaNatrIza, eka utterikAnI vRddhinI DIza cAva4 teza thAya, virati prakridimAM ane aviratimAM tathA AvA bIjA paNa ghaNAM sthAnomAM jina-prazasta, avitatha, zAzvata bhAvomAM avasthita, zaMkAkAMti 6ra karIne, nidAna-gArava-lobha rahita thaIne, mUDhatA rahita thaIne, mana-vacana-kAyAthI gupta thaIne [zramaNa bhagavaMtanA zAsananI havA kare. * vivecana-44 - jaMbU AmaMtraNa arthamAM che. aparigraha-dhamoMpakaraNa sivAyanI pariyANa vastu-dhamapakaraNa mUchavarjita, saMvRta Indriya-kaSAyanA saMvara vaDe, te zramaNa thAya che. 'gha' kArathI brahArayadi guNa yukta. A ja vAtane vistArathI kahe che :AraMbha-pRthvI AdinuM upamardana, parigraha be prakAre - bAhya ane atyaMtara, temAM bAhA dharma-sAdhananuM varjana ane dharmopakaraNa mUcha varjana. AMtara parigraha-mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda, duSTa yoga rUpa. kahyuM che - parigraha, dharmasAdhanane choDIne, temAM mUcha te bAhya ane mithyAtvAdi te atyaMtara che. tethI tenAthI virata-nivRta je che, te zramaNa che. virata-nivRta, krodha-mAna-mAyA-lobhathI nivRtta. mithyAtva lakSaNa pachI parigraha viratatvane vistAratA kahe che. (te A rIte # - avivakSita bhedavathI avirata lakSaNa eka svabhAvavI asaMyamaasaMyatatva. be ja : saga dveSa baMdhana che. AtmAne daMDarUpa daMDa traNa che - muni dIparatnasAgare karelA saMvara-adhyayana-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/44 ra51 dupraNihita mana-vacana-kAyarUpa. gaurava-gRddhi, abhimAnathI AtmAne karmanA bhArepaNAnA hetuthI Rddhi-rasa-sAtA viSayaka pariNAma. traNa guti-mana, vacana, kAyAnA navadha pravIcAra-apavIcAra rUpa che. traNa virAdhanA-jJAnAdinI samyaka ananupAlana. cAra kaSAyo-krodhAdi. dhyAna-ekAgratA lakSaNa, Ad, raudra, dharma, zukla nAme. saMjJA - AhAra, bhaya, maithuna, parigraha. vikathA - strI, bhojana, deza, rAjakathA. - - pAMca kriyA-jIva vyApArarUpa, kAyikI, adhikaraNikI, prApleSikI, pAritApanikI, prANAtipAta kriyA. tathA pAMca samiti-Iyasimiti Adi niravadha pravRtti rUpa, pAMca Indriyo-sparzana Adi. pAMca mahAvrata-prasiddha che. - - cha jIvanikAya-pRthvI Adi, cha leyA - kRSNa, nIla, kApata, teuM, pA, zukla. sAta bhaya-Ihalokamaya arthAt svajAtIya manuSya Adino bhaya, paraloka bhaya vijAtIya tiryaMcAdithI manuSyAdine bhaya. AdAnabhaya-dravyane AzrIne, akasmAbhaya-bAhya nimitta apekSA, AjIvikA bhaya - vRttino bhaya, maraNa bhaya, azloka bhaya. ATha mada-mada sthAno. jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, zarya, zruta ane lAbhano mada. - - nava brahmacarya gupti-vasati, kathA, niSadhA, Indriya, kuDayaMtara, pUrvakIDita, praNIta, ati mAtrAmAM AhAra ane vibhUSaNA. * - daza prakArano zramaNadharma - kSAMti, mAdeva, Arjava, mukti, tapa, saMyama, satya, zauca, akiMcaja, brahma. 11-upAsaka pratimA - darzana, vrata, sAmAyika, paupada, kAyotsarga, briA , sacita, AraMbha, preya, uddiSTa varjana, zramaNabhUta. ahIM abrahma Adi padomAM varjana zabda joDavo. - - bAra bhikSu pratimA-sAdhuno abhigraha vizeSa, te A rIte - ekathI sAta mAsa sudhInI sAta, sAta ahorAtrinI traNa, ahorAtra ane ekaragikI e bAramI. tera kriyA sthAna-vyApAra bheda. te A rIte - (1) zarIra Adi arthe daMDa te arthadaMDa, (2) tenAthI judo te anarthadaMDa, (3) hiMsAne AzrIne hiMsAdaMDa, (4) anabhisaMdhi vaDe daMDa te akasmAta daDa, (5) mitrAdine amiSAdi buddhithI vinAza karavo te dRSTi viSayasa daMDa. (6) mRSAvAda daMDa. (3) adattAdAna daMDa, (8) adhyAtma daMDa - zokAdithI parAbhava, (9) mAnadaMDa-jAtyAdino mada, (10) aiyapithika-kevaLa yoganimite karmabaMdha, (11) miheSa daMDa-ala aparAdhamAM mahAdaMDa ApavA rUpa, (12) mAyA daMDa, (13) lobhadaMDa. cauda bhUtaprAma-jIva samUha. temAM ekendriyo sUkSma ane bAdara, beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya saMjJA ane asaMjJI. A sAte paryAptA-aparyAptA be bhedathI cauda prakAre che. - paMdara paramAdhAmI-nAkone du:khotpAdaka asurakumAro. te A che - aMba, barSi, zyAma, zabala, %, upaddha, kAla, mahAkAla, asipatra, dhana, kuMbha, praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vAluka, vaitaraNI, kharasvara, mahAghoSa. soLa gAthASoDazaka-gAgA nAme soLamuM adhyayana jemAM che te, sUyagaDAMganA pahelAM zrutaskaMdhanA adhyayano-samaya, vaitAlika, upasarga parijJA, strI parijJA, nakavibhakti, vIrastava, kuzIla paribhASA, vIrya, karma, samAdhi, mArga, samosaraNa, cAvAtacca, graMtha, camakIya, gAthA. 13asaMyama-pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspati, be-traNa-cAra-pAMca Indriya, ajIva, prekSA, upekSA, apamArjana, pariThApana, mana, vacana, kAyAno asaMyama. 18-abrA-dArika ane divya, mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNaanumodana vaDe. - - 19-jJAta adhyayana-ukSipta, saMghATa, aMDa, kurma, zailaka, tuMba, rohiNI, mallI, mAkaMdI, caMdramA, dAvadrava, udakajJAta, maMDukka, tetalI, naMdIphaLa, apaDhaMkA, AkIrNa, susumA, puMDarIka. 20-asamAdhisthAna * cittanA asvAcya Azrita. drutacAritva, apramAjita cAritva dupramArjita cAritva, atirikta zayyAsanikad, AcArya paribhASid, sthaviropaghAtiva, bhUtopaghAtitva, saMjavalanava-pratikSaNa zeSaNava, krodhanavaatikodhatva. pRSTha mAMsakava-parokSa avarNavAdiva, abhINamajdhArakad-zaMkita evA paNa ane avadhAravo, navA adhikaraNonuM utpAdana, tevA junAnuM udIrakatva, sarajaka hAtha-pagapaNuM, akALe svAdhyAyakaraNa, kalaha karava-kalahanA hetubhUta kartavya karavApaNuM, zabda karava-rAtrinA moTA zabdothI bolavuM, jhaMjhAkAritvagaNanA cittano bheda karavo athavA manodu:khakArI vacano bolavA, sUpramANa bhojItva-udayathI asta samaya sudhI khAvuM, eSaNAmAM asamitapaNuM. 21-zabala doSa - cAritranI malinatAnA hetu. te A - haratakarma, maithunano atikama, satribhojana, AdhAkarmaNa, zayyAtarapiMDa, ozika-kIta-prAmItya-AcaB0nisRSTAdi bhojana, pratyAkhyAta azanAdi bhojana, cha mAsamAM eka gaNathI bIjA gaNamAM saMkramaNa, eka mAsamAM traNa vakhata nAbhi pramANa jaLamAM avagAhana karavuM, mAMsamAM traNa vakhata mAyA karavI, rAjapiMDa bhojana, IrAdApUrvaka-prANAtipAtakaraNa, mRSAvAda, adadgrahaNa, IrAdApUrvaka sacita pRthvI para kAyotsagadi karavA, bhInIsarajaka kAyika, bIje paNa prANI bIjAdi cUktamAM, IrAdApUrvaka mUlakaMdAdi bhojana, varSamAM daza vakhata nAbhipramANa jaLamAM avagAhana, varSamAM daza vakhata mAyAsthAna sevavA, vAraMvAra sayita jaLamAM lipta hAthe AdithI AhAra grahaNa karavo. 2-parIpaho-kSadhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMza, cela, arati, strI, caya, niSadhA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, sakAra, prajJA, ajJAna, samakad. 23-sUtrakRtAMga adhyayana-pahelA zrutaskaMdhanA pUrvokta 16-adhyayana, bIjA zrutaskaMdhanA sAta - puMDarika, kriyAsthAna, AhAra parijJA, pratyAkhyAnakriyA, anagArazruta, Adraka, nAlaMdA.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/4 253 254 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 24-devo. 10 bhavanapati, 8-vyaMtara, 5-jayotika, 1-vaimAnika. koI kahe che - 24 tIrthakaro samajavA. - - 25-bhAvanA, dareka mahAvratanI pAMca-pAMca, e rIte paccIza. . . 26-uddezanakALa - dazA zrutaskaMdhanA-10, bRhatkathanA-6, vyavahAra sUjhanA-10 maLIne 26. 27-aNagAraguNa - temAM pa-mahAvata, pa-Indriya nigraha, krodhAdiviveka-4, bhAvanA satya-karaNa satya - yoga satya e traNa, kSamA, viragatA, mana-vacanakAya nirodha, jJAna-darzana-cA>>i saMpannatA, vedanAdi sahevI, mAraNAMtika upasarga sahevA. athavA vrataSaka, pAMca Indriyanigraha, bhAva ane karaNa satya, kSamA, virAgatA, mana Adi nirodha, cha kAya rakSA, kaNa yoga yuktatA, vedanAdhyAsa, maraNAMta saMlekhanA. 28-AcAra prakA-nizIthanA aMta paryantanuM AcArAMga. te A - zaaparijJA, lokavijaya, zItoSNIya, samyakatva, AnaMti, dhruva, vimokSa, upadhAnazrata, mahAparijJA, piDeSaNA, zayyA, Iya, bhASAjAta, vasA, paga, avagraha, sata sataika, bhAvanA, vimukti. e paccIza ane udghAtika, anuddhAtika, AropaNA e traNa nizIthanA. A aThThAvIsa AcAra prakalAnA nAmo che. * udghAtika . jemAM laghumAsa Adi prAyazcitta varNave che, anuddhAtika - jemAM gurumA Adi prAyazcita che. AropaNA-jemAM eka prAyazcittamAM bIjuM AropAya che. 29-pApakRta prasaMgo - ATha nimittAMgo che - divya, utpAta, aMtarikSa, bhauma, aMga, svara, lakSaNa, vyaMjana A ekaikanA traNa-traNa bheda che - sUjha, vRtti ane vArtika e rIte 24-bheda thayA. pApagrutamati, gaMdharva, nRtya, vAtu, Ayu, dhanurveda e pAMca sahita 29 bheda. 30-mohanIya sthAno - mahAmohanA baMdhahetuo. te A pramANe che - (1) pANImAM DUbADI basonI hiMsA karasvI, (2) hAtha AdithI mukhAdinA chidra baMdha karavA, (3) vAgharI vaDe mastaka bAMdhavuM. (4) madhyasadithI mastake ghAta karavo, (5) bhava udadhimAM paDelA prANInA dvIpa samAna dehane haNavo, (6) sAmarthya chatAM ghora parimANathI glAnanI auSadhAdi vaDe sevA na karavI. () samyagadarzanAdi mokSamArganA bIjAnA (pariNAmane) vipariNAmita karIne apakAra karavo, (8) jinendronI niMdA karavI. (10) AcArya AdinI niMdA karavI, (11) AcAyadinA jJAnAdi upakAranuM sanmAna na karavuM. (12) punaH punaH sajAnA prayANa AdinuM kathana karyuM. (13) vazIkaraNAdi karaNa, (14) pratyAkhyAta bhogane prArthavA, (15) tapasvI chatAM potAne tapasvI batAvavo, (16) abahuzruta chatAM vAraMvAra potAne bahuzrata rUpe batAvavo, (13) ghaNAM lokone aMtadhUma agni vaDe mAravA. (18) pote karela kRtyane bIjAnA akRtya rUpe oLakhAvavA. (19) vicitra mAyA prakArathI bIjAne chetaravA. (20) zubha pariNAmathI satyane paNa sabhA samakSa asatya kahevuM. (1) akSINa lahad, (22) vizvAsa utpanna karAvIne paradravyanuM apaharaNa, (23) e rIte parastrIne lobhAvavI, (24) akumAra hovA chatAM potAne kumAra kahevo. (25) abrahmacArI chatAM potAne brahmacArIrUpe batAvavo, (26) jenA thakI aizvarya pAmyo hoya tenA dravyamAM ja lolupatA karavI, (27) jenA prabhAve khyAti thaI hoya, tenA ja kAmamAM aMtarAya karavo, (28) rAjasenAdhipatirASTraciMtakAdi bahujana nAyakane haNavA. (29) na joto hovA chatAM jue che ema mAyA vaDe kahevuM. (30) devonI avajJA karI huM ja deva chuM tema kahevuM. siddhonA ekajhIza guNo - siddhonA AtyaMtika guNo te siddhAtiguNa. te A pramANe - pAMca saMsthAna, pAMca varNa, baM gaMdha, pAMca sa, ATha sparza, traNa veda e 28-no niSedha tathA akAyatA, asaMgatA, arUpacva maLIne ekabIza gaNo thAya che. athavA karmabhedane AzrIne 31-guNa che te A rIte - darzanAvaraNIyanA nava, AyunA cAra, jJAnAvaraNIyanA pAMca, aMtarAyanA pAMca ane bIkAnAnA baLe e 31-karma kSINa thavA. banIza yoga saMgraha :- yoga-prazasta vyApArono saMgraha. te A pramANe - AlocanA, nira5lApa, ApatimAM dharma deDhatA, anizrita tapa, sUsArtha grahaNa, nipratikamatA, tapanuM prakAzana, alobha, parISaha-jaya, Arjava, satyasaMyama, samyakatvazuddhi, samAdhi, AcAra upagata, vinaya upagata, dainya, saMvega, prasidhimAyA na karavI, suvidhi-sadanuSThAna, saMvara, AmadoSopasaMhAra, sarvakAma vikatatA, mUlaguNa paccakhANa, udNuNa paccakhANa, , zApamAda, lavAlavakSaNe - sAmacArI anuSThAna, yAna saMvara yoga, mAraNAMtika udayamAM, saMganI parijJA, prAyazcitakaraNa, maraNAMte ArAdhanA. tenIza AzAtanA - (1) zaikSa sanikanI AgaLa cAle, (2) sthAnaAsana, (3) niSadane-AgaLa besavuM, (4) paDakhe cAlavuM, (5) paDakhe ubhavuM, (6) paDakhe besavuM, (3) ati nIkaTa cAlavuM, (8) nikaTa besavuM, (9) nikaTa ubhavuM, (10) spaMDita bhUmimAM temanI pahelA zuddhi karavI, (11) teo nivRta thAya te pahelA gamanAgamana AlocavA. (12) saginA "koNa jAge che" ema pUche tyAre tenuM vacana na sAMbhaLyuM karavuM. (13) teo vAta kare te pahelAM ja bIjA sAthe vAta karavI. (14) bIjA pAsethI prApta azanAdine temanI pahelAM ja AlocI levA. (15) e pramANe bIjAne dekhADavA, (16) e rIte nimaMtraNA karavI. (13) ratnAdhikane pUchayA vinA bIjAne bhojanAdi ApavA. (18) svayaM pradhAnatara bhojana laI levuM. (19) ratAdhika bolAve tyAre tenuM vacana na sAMbhaLavuM, (20) ratnAdhika samakSa moTA zabdathI ghaNuM bolavuM, (21) kaMIka kahe tyAre "zuM kahyuM?" evuM pUchavuM. (22) preraNA kare tyAre "tuM koNa cho ?" evA ullaDha vayana bolavA, (23) "glAnanI sevA karo" evI AjJA kare
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/44 ra55 256 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre "tame kema sevA nathI karatA ?" ema bolavuM, (24) guru dharma kahetA hoya tyAre anyamanaska rahe, (25) guru kahe tyAre "tamane yAda nathI' tema bole. (26) dharmakathAno cheda kare, (27) "have bhikSAveLA thaI'' ema kahIne padAno bhaMga kare, (28) parSadA te rIte rahelI hoya tyAre pote dharmakathana karavA lAge, (29) gurunA saMthArAne paga lagADe, (30) gurunA saMthAre bese. (31) e rIte uccAsane bese, (32) e rIte samAsane bese, (33) guru kaMI pUche tyAre potAnA Asane beThA-beThA ja uttara Ape. surida-babIza surendro temAM 20 bhavanapatinA, daza vaimAnikanA ane be jyotikanA caMdra-sUrya asaMkhyAta hovA chatAM jAtigrahaNathI be lIdhA. A Indra saMkhyA kahevAtA sUtramAM dekhAtI nathI, te graMthAMtarathI jANavI. - - A sthAne khanuM e vAkya zeSa jANavuM. tenA dvArA je A ekava Adi saMkhyA yukata asaMyamAdi bhAvo thAya che. pahelA eka, be, traNa Adi saMkhyA vizeSa karIne eka-eka uttara-uttara vRddhi jANavI. saMkhyAdhikaya prAptimAM keTalI saMkhyA cAvata vRddhi karavI. bIzathI yAvat tetrIza sudhI. AnA dvArA kriyA sthAnAdi padonA saMkSepa mATe sUkamAM na kahevAI hoya to paNa saMkhyA yathokta darzAvI che. virati-prANAtipAtAdi viramaNa, prasidhi-praNidhAna, viziSTa ekAgratva, temAM aviramaNa, A sivAya AvA prakAranA ghaNAM sthAnomAM saMkhyA sthAnomAM 34jinaprazAsita pavitatha-satyomAM, zAzvata bhAvomAM, tethI sarvadA bhAvimAM zaMkA, kAMkSAdithI nirAkRta thaI, sadga upAsanAdi vaDe zraddhA kare, zAsana-pravacana, kevo thaIne ? niyANuM karyA vinA, ddhayAdi gaurava varjita, laMpaTa na thaIne, amUDhapaNe. o aparigraha saMvRta zramaNa kahyA, have aparigrahatvanuM varNana * sUga-45 : je te vIvaranA vacanathI parigraha viratinA vistAra vaDe A saMvara vRkSa ghaNAM prakAranuM che, samyam darzana tenuM vizuddha mULa che. dhRti kaMda che, vinaya vedikA che, traNa lokamAM phelAyela vipula yaza sadAna, mahAna, sunirmita kaMdha che. pAMca mahAvata vizALa zAkhA che. bhAvanA vacA che. dhyAna-zubha yoga-jJAna te uttama pallava aMkurane dhAraNa karanAra che. bahu guNa puNothI samRddha che. bhIla sugaMdha, anAvaphaLa, mokSa uttama bIja sAra che. mera girinA zikharanI cUlikAnI jema mokSanA uttama mukti mArganA zikharabhUta che. evuM chelluM saMvaradvAra che. gAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maDaMba, droNa mukha, pattana, AzramamAM rahela koIpaNa padArtha, te ala-klahu ke nAno-moTo hoya, trasa ke sthAvarakAya drabhAta hoya, manathI paNa grahaNa karavo na lo. cAMdI, sonuM, photra, vAstu, dAsI, dAsa, bhUtaka, preSaka, hAthI, ghoDA, baLada yAna, yuga, zayana, chama, kuMDikA, upaniha, morapIMchI, nabsNo, tAlavRta, loDhuM, rAMga, sIsu, kAMsa, cAMdI, sonu, maNI-motIno AdhAra sIpa saMpuTa, uttama dAMta, zIMgaDA, zaila, kAca, uttama vastra, carmapatra AmAMnuM kaMIpaNa levuM na kahyuM. A badhAM mUlyavAna padArtha bIjAnA manamAM grahaNa karavAnI tIvra AkAMkSA utpanna kare che, tene saMbhALavA ane vadhAravInI IcchA utpaH che. A rIte puSpa, phaLa, kaMda, mULa Adi tathA sana jemAM sattaramuM che, evA samasta dhAnyone paNa parigraha tyAgI sAdhu auSadha bheSaja ke bhojanane mATe gividha yogathI grahaNa na kare. zA mATe ? anaMta jJAna-darzananA dhAraka, zIla-guNa-vinaya-tapa-saMyamanA nAyaka, sarva jagata jIva vatsala, milokappA, tIrthakara jinavarendrae potAnA kevaLajJAnathI joyela che ke A trasa jIvonI yoni che, teno viccheda karavo yogya nathI. tethI uttama zramaNa tenuM varjana kare. je paNa odana, kubhASa, gaMja, tarpaNa, maMtha, cUrNa, bhuMjelI dhANI, palala, dALa, tilapApaDI, veSTima, vasraraka, cUkioza, goLa, zikhariNI, vaDA, lADu, dUdha, dahIM, mAkhaNa, tela, khAja, khAMDa, mizrI, madhu, madha, mAMsa, aneka prakAranA zAka, chAsa Adi vastuono upAzrayamAM, koInA gharamAM ke aTavImAM suvihita, zobhana AcAravALA, sAdhune saMcaya karavo na ko. je AhAra ozika, sthApita, racita, paryAvAta, prakIrNa, pAdukkaraNa, prAmitya, mizrapAta, kItakRta, prAbhRta doSavALo hoya, je dAna ke puca mATe banAvela hoya, zramaNa ke bhikSuka mATe taiyAra karAyo hoya, pazcAt karma, puraHkarma, nityakarma, mRkSita, atirikta maukhara, svayaMgrAha, Ahata, mRtikAupalipta, Acchadha, anisRSTa hoya athavA tithi-vA-utsavamAM upAzayanI aMdara ke bahAra rAkhela hoya, hiMsA-sAvadha doSa yukta na hoya, evo AhAra sAdhune levo na ko. to pachI kevo AhAra sAdhune tevo kahyuM? je AhAra agiyAra piMDapAtathI zuddha hoya, je kharIdela, hanana, pacana vaDe kRta-kArita-anumodita na hoya, nava koTiNI parizuddha hoya, daza doSathI mukata, ugama-utpAdanAeSaNAthI zuddha, suta-vyAvitatvo deha hoya, tethI prAsuka hoya, saMyojanAhaMgAdhUma doSa rahita hoya, cha kAyanI rakSA mATe svIkRta hoya, evA pAsuka AhArathI pratidina nirvAha karavo joIe. suvihita zramaNane je aneka prakAre roga-AtaMka utpanna thayA hoya, vAta-pitta-kaphano atizaya prakopa thAya ke saMkSipAta thAya, te kAraNe ujjavaLa, prabhaLa, vipula, karkaza, pragADha duHkha utpanna thAya, azubha-kaTaka-kaThora hoya, dAraNa phaLa vipAkI hoya, mahAbhakArI hoya, jIvanano aMta karanAra ane samagra zarIramAM paritApa utpAdaka hoya, to evI duHkhotpAdaka sthitimAM potA mATe ke bIjA sAdhu mATe auSadha, bhaiSaja, AhAra-pANIno saMcaya karIne rAkhato na kahyuM..
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 53 pAtradhArI suvihita sAdhunI pAse je paNa, bhAMDa, upadhi, upakaraNa hoya che, jevA ke - paps, patra baMdhana, paga kesarikA, patra sthApanikA, paTala, ANa, gucchA, traNa prachAda, rajoharaNa, colapaTTaka, mukhAnaMtaka, w badhAM saMyamanI vRddhine mATe hoya che. tathA vAta, tapa, dhUpa, DAMsa, macchara, zItathI rakSaNa mATe che. A badhAM upakaraNo rAga-dveSa rahita thaI sAdhue dhAraNa karavA joIe. roja tenuM paDilehaNapaphoTana, pramArjana karavuM joIe. divasa ane rAtrinA satata apamata rahI bhAjana, bhAMDa, upAdhi ane upakaraNane levA ane mUkavA joIe. AvA cAra pAlanathI te sAdhu saMyata, vimukta, nisTaMga, niparigraharucI, nimamatva, nineha baMdhana, sarve pApathI virad, vAsI-caMdana samAna ka2vALo, vraNa-maNi-motI-mATInA DhephAmAM samAna daSTivALo, mAnaapamAnamAM sama, zamita raja, samita rAgadveSa, samitimAM samita, samyaphaSTi, sarve prANa ane bhUtomAM samAna che te ja sAdhu che. te sAdhu kRtadhAka, udhukata, saMyata, sarve pANI mATe zaraNabhUta, sarva jagat vatsala, satyabhASaka, saMsArAMta sthita, saMsAra samucchedaka, satata maraNAdino pAragAmI, sarve saMzayono pAragAmI, ATha pravacana mAtA dvArA ATha karma graMthino vimocaka, ATha madanuM mathana karanAra, svasiddhAMta kuzaLa, sukha-6:khamAM nirvizeSa, abhyatA ane bAhya tA-upadhAnamAM sadA succha udhata kSAMta, paMta, hitamAM nirata, Ima-bhASA-eSaNA-AdAna bhAMDa mAma nikSepaNA - uccAra prasavaNA khela siMdhANa jalla pAriSThApanikA e pAMcamAM samita, mana-vacana-kAyagupta, guptendriya, gupta bahAcArI, tyAgI, ju, dhanya, tapasvI, kSAMtikSama, jitendriya, zodhita, anidAna, aNahileMgya, Amamatva, akiMcana, chiwgraMtha, nirupalema hoya che. [tathA] - - * * suvimalavara kAMsya bhAjana, muktatoya, zaMkhanI jema niraMjana, vigata rAgadveSamoha, kAcabAvata IndriyomAM gupta, tya kaMcana va4 ttarUpa, kamaLa paNa vata nirUpalepa, caMdravata saumya, sUryavata dita teja, meru girivatuM acala, sAgaranI jema akSobha ane sthira, praNavIvatu sarve paNa sahana karanAra, tapa tejathI bhamarAzi chAdita agni jevA, prajavali agni jevA dIta gozISa caMdana samAna zItaLa ane sugaMdhI, draha samAna zamita bhAva vALA, sArI rIte ghasIne camakAvela nirmaLa darpaNataLa samAna ravajI, pragaTa ane zuddha bhAvavALA, hAthInI jema zUravIra, vRSabha vatu bhAravAhaka, sIMha samAna pariSahAdithI ajeya, zaratuM kAlIna jaLa samAna svacha hadayavALo, bhAraMDapakSI samAna apamatta, geMDAnA zIMgaDA samAna ekalo, thANunI jema utfkAya, zunyagRhanI jema Apatikarma, vAyurahita gharamAM sthita pradIpa samAna, charAnI jema eka dhAravALo, sapanI jema eka daSTivALA, AkAzava4 1i5/17] 25 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda nirAlaMbana, pakSInI jema sarvathA nipamukta, sapanI jema bIjA dvArA nirmita sthAnamAM rahenArA, vAyu samAna Apatibaddha, jIvanI mAphaka ApatietagativALo hoya che. | muni gAme gAme eka rAtri, nagare-nagare pAMca rAzi vicaratA, te jitendriya, jinapariSaha, nirbhaya, vidvAna, sacitta-acita-mizra dravyomAM virAgI, vastu saMcayathI virata, mukta ladhuka, niravakAMkSa, jIvita-maraNAzAthI mukata, nisaMdhi, nirvAstri, dhIra, kAyAthI sparzato, satata AdhyAtma-dhyAnayukata, nihuta, ekAkI thaI dharma Acare. A parigraha viramaNanA parirakSaNArthe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che, Atma hitakara che, AgAmI bhavomAM zubha phaLadAyI, bhAvimAM kalyANakara che. te zuddha nyAya yukta, akuTila, sarvotkRSTa, samasta du:kho tathA pApone savA zAMta karanAra che. * * te chellA vrata parigraha viramaNanA parirakSaNArthe A pAMca bhAvanAo kahI che. pahelI bhAvanA - zrosendriyathI manojJa hovAthI bhadra zabdone sAMbhaLIne [sAdhu rAma na kare te zabda kayA che ? uttama muraja, mRdaMga, praNava, dura, kacchabhI, vINA, vipaMcI, vallakI, vaddIsaka, sughoSA ghaMTA, naMdI, sUsara parivAdinI, vaMza, hUNaka, pavaka, taMtrI, tala, tAla A badhAM vAdhono nAda, naTa, naka, ja, malla, mauSTika, vidUSaka, kathaka, plavaka, rAsaka Adi dvArA karAtA vividha qnIthI yukta suravara gIto sAMbhaLI, tathA kaMdorA, mekhalA, kalApaka, pataraka, paheka, paEAlaka, ghaTikA, biMkhiNI, rajorajAlaka, zudrikA, napura, caraNamAlikA, kanaka nigaDa, laka A badhAMno Ivani sAMbhaLIne tathA lIlApUrvaka cAlatI strInI cAlathI utpanna ane taruNI ramaNInA hAsya-bola-dholanAyukta madhura svarane sAMbhaLIne tathA snehIjana bhASita prazaMsA vacanane, temaja AvA prakAranA manojJa, zobhana vacano sAMbhaLIne sAdhu temAM Asakta na thAya - sAjita, rajid, gRdhita, mukita na thAya. vinipAta na kare, Avarjita na thAya, lobhAya nahIM, tuSTa na thAya, hAsya na kare, evA zabdonuM smaraNa ke ciMtA na kare. A sivAyanA zrojhondriyane amanojJa ane pApaka vacana sAMbhaLI teSa na kare. te zabdo kayA che? Akroza, kaThora, niMdA, apamAna, tarjanA, nirbharsanA, dIpta, trAsajanaka, aspaSTa, ucca, rudana, raTita, kaMdana, nivRSTi, rasita, vilApanA zabado, A badhAM zabdomAM tathA AvA prakAranA anya amanojJa ane pApaka zabdomAM sAdhue roSa na karavo joIe. tenI hIlanAniMdA-hiMsA-chedana-bhedana-vadha karavo na joIe. potAnA ke bIjAnA hRdayamAM gusA utpanna na karavI. AvA prakAranI zrosendriyanI bhAvanAthI bhAvita aMta:karaNavALA sAdhu
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 259 manojJa-amanojJarUpa zubhAzubha zabdomAM rAga-dveSanA saMvaravALA, mana-vacanakAyAthI gupta, saMvarayukata ane guptandriya thaIne dharmanuM AcaraNa kare. bIjI bhAvanA-cakSurindriyathI manojJa ane bhadra, sacita-acitta-mizra dravyanA rUpone joIne ziNa na kare rUpa-kATha, vA, citrakarma, leyakarma, pASAya, daMtakarma hoya paMcavaNa ane vividha AkAravALA hoya, grathimaveSTima-purima-saMghAtima mAlA AdinI jema banAvela hoya te nayana ane manane AnaMda pradAyaka hoya to paNa temAM rAga na kare.] e rIte vanakhaMDa, parvata, gAma, Akara nagara, vikasita nIlakamala ane kamalothI suzobhita ane manohara, jemAM aneka haMsa, sArasa Adi pakSIonA yugala vicaratA hoya tevA sarovara, goLa vAva, corasa vAva, dIpikA, nahera, sarovara zreNi, sAgara, bilapati, loDhA AdinI khANomAM khodela khADAnI paMkti, khAI, nadI, sara, taLAva, pANInI kyArI, uttama maMDapa, vividha prakAranA bhavana, toraNa, caitya, devakula, sabhA, pANInI paraba, Azrama, sunirmita zayana, Asana, zibikA, ratha, gADI, vAnayugya, caMdana, nara-nArIono samUha badhI vastu saumya, prAsAdIya, darzanIya hoya, AbhuSaNothI alaMkRta ane suMdara vastrothI vibhUSita hoya pUvakRtva tapanA prabhAvathI saubhAgya prati hoya tene joIne tA naTa, nartaka, jalla, malla, mauSTika, vidUSaka, kathaka, lavaka, rAsaka, citrapaTa laIne bhikSA mAMganAra, vAMsa upara khela karanAra, ItyAdi joIne ke AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana rUpomAM sAdhu Asana na thAya, anukta na thAya yAvatuM tenuM maraNa ke ciMtA na kare, - A sivAya cAmurindriyanA amanojJa ane pApaka rUpone joIne dveSa na kare te amanojJa rUpa kyA che ? vAta, pitta, pha, sakripAtathI thanAra gaMDarogI, kuchI, kuNI, jalodarI, khujalIvALA, zlIpada rogI, laMgaDA, vAmana, janmAMdha, kAi, vinihalacakSu, pizAcagrasta, viziSTa citta pIDArUpa vyAdhi ke rogathI pIDita tathA vikRta mRtaka kalevaro, khadabadatA kIDAthI yukta saDelagaLela dravyarAzine joIne athavA A sivAyanA bIjA prakAranA amanojJa ane pApaka rUpone joIne zramaNe te rUpo pratye duSTa na thavuM joIe yAvata hIlanAdi na karavA, manamAM juNA na karavI. A pramANe cakSurindriya saMvara bhAvanAthI bhAvita aMta:karaNavALA thaIne muni yAva4 dhamaciraNa re. gIjI bhAvanA-dhrANendriyathI manojJa ane zobhana gaMdha sudhIne [pAdi na karAve te sugaMdha kevI che ? jalajalaja sarasa puSpa, phaLa, pAna, bhojana, utpalakuSTha, tagara, tamAlapatra, coya, damanaka, muruo, elArasa, jaTAmAMsI, sasa gauellSa caMdana, 260 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kapUra, lavIMga, agara, kaMku, kakkola, uzIra, caMdana, zrIkhaMDa Adi dravyonA saMyogathI banela zreSTha dhUpanI sugaMdha suMdhIne, tathA bhinna-bhinna Rtuka kAlocita sugaMdhI, dUhUra phelanArI sugaMdhayukta dravyomAM ane AvI manohara, nAsikAne piya sugaMdhAnA viSayamAM muni Asakta na thAya cAvatu anurAgAdi na kare, tenuM smaraNa ke ciMtana na kare. ghANendriyane amanojJa ane azobhana gaMdhone saMdhIne hepa na kare, te durgadha kevI che ? marelA, sarpa, ghoDA, hAthI, gAya, rIMcha, kutarA, manuSya, bilADI, gRgAla, sIMha, cittA AdinA mRtaka, saDela-gaNela kalevaro, jemAM kIDA khadabadatA hoya, dura sudhI dudha phelAvatI gaMdhamAM tathA AvA prakAranI bIjI paNa amanojJa ane azobhana durgandhonA viSayamAM sAdhu zveSa na kare cAvat Indriyone vaza karIne dhamaciraNa kare cothI bhAvanA-rasanendriya vaDe manojJa, zobhana sonuM AsvAdana karIne [temAM rAga na kare te stra kyA che? - ghI, telamAM DUbAvI pakAvela khAja, vividha prakAranA pAnaka, tela ke ghIthI banela mAlapUvA Adi vastuomAM je aneka prakAranA namakIna Adi rasothI yukata hoya, madhu-mAMsa, ghaNAM prakAranI majikA, ghaNo vyaya karIne banAvela khATI dALa, liApta, dUdha, dahIM saraka, madha, uttama varaNI, sI, pizAyana, aDhAra prakAranA zAkavALA evA aneka prakAranA manojJa vaNagaMdha-rasa-parathiI yukata aneka dravyothI nirmita bhojanamAM tathA AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana rasomAM sAdhue Asakta na thavuM joIe yAvatu tenuM smaraNa ke ciMtana na karavuM joIe. A sivAya jillA-IndriyathI amanojJa, azobhana rasono AsvAda karIne dveiSa na karo] te amanojJa sa kayA che? arasa, virasa, iMDA, rUkSa, nirvAhane ayogya bhojana-pAnIne tathA paSita, vyApaw, saDela, amanojJa, athavA atyaMta vikRta hovAthI jemAMthI durgadha nIkaLI rahI che evA tikad, ru, kasAyI, khATA, zevALa rahita junA pANI samAna ane nIrasa padArthomAM tathA AvA prakAranA anya manojJa, azubha rasomAM sAdhue heya na karavo joIe cAvatu saMta-Indriya thaIne dhamaciraNa karavuM joIe.. pAMcamI bhAvanAnendriyathI manojJa ane zobhana sparza karIne rAga na karavo te manojJa sparza kayA che? jalamaMDapa, hAra, zveta caMdana, zItaLa nirmaLa jaLa, vividha puSponI zA, khasakhasa, motI, nAla, caMdranI cAMdanI, morapIMcha, tAlavRMta, vIjhaNAthI karAyela sukhada zItaLa pavanamAM, grISma kALamAM sukhada sparzavALI aneka
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 261 prakAranI zayA ane AsanomAM, zItakALamAM AvaraNaguNavALA, AMgArAthI zarIrane tapAvavuM, dhUpa, snigdha padArtha, komaLa ane zItaLa, garama ane halkA, Rtu anurUSa sukhada sparzavALA hoya, zarIrane sukha ane manane AnaMdadAyI hoya evA badhAM azamAM to AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana spomAM zramaNe Asakta na thavuM, anukad-mRddha-su-vaparahita vighAtaka-qa-dlIna citta na thavuM joIe, temAM saMtuSTa na thavuM, harSita na thavuM tenuM smaraNa ke ciMtana karavuM na joIe. sivAya sAnendriyathI amanojJa, pApaka sparzIne ane heSa na karavo. te sparza kayA che? vadha, baMdhana, tADana, aMkana, adhika bhAra, aMgabhaMga thAya ke karAya, zarIramAM soya ghusADAya, aMganI hInatA thAya, lAbano rasa, lavaNa, tela, ukaLatu zIza ke kuNavaNa loDhAthI zarIrane sIMcAya, kASThanA khoLamAM nAMkhe, doraDAnuM nIgaDa baMdhana bAMdhe, hathakaDI paherAve, kuMbhImAM pakAve, anithI bALa, zepha koTana, liMgacheda, bAMdhIne laTakAvavA, zULIe caDAvavA, hAthInA me kyaDAvA, hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastakamAM cheda karavo, jIbha bahAra kheMcI levI, aMDakoza-cA-hadaya-dAMta-AMtane kheMcI kADhavA, gADAmAM 3, latA ke cAbukano prahAra karavo, eDI, ghUMTaNa ke pASANano aMga para AghAta thavo, yaMtramAM pIlavA, atyaMta khujalI thALa, kareMca sparza, ani sAI, vIMchIno DaMkha, vAyu-dhUpa-DAMsa-maccharano sAra thavo, kaSTajanaka Asana, svAdhyAya bhUmimAM karkaza-bhAre-zI-uNa-sUkSa Adi aneka prakAranA pAzamAM ane AvA bIja amanojJa arthomAM sAdhu raSTa na thAya, tenI hIlanAniMdA-graha-khrisanA na kare. zubha sparzavALA dravyonuM chedana-bhedana na kare, sva-paranuM hanana na kare, sva-paramAM vRkSa vRtti utpanna na kare A rIte sAnindriya saMvaranI bhAvanAthI bhAvita aMtarAtmA, manojJaamanojJa, anukULa-pratikULa spazanI prApti thatAM rAga-dveSa vRttinuM saMvaraNa karanAra sAdhu mana-vacana-kAyAthI gupta thaI, saMvRdriya thaI dhamaciraNa kare. A rIte A pAMcamuM saMvara dvAra-samyapha prakAre mana, vacana, kAyAthI parirakSita pAMca bhAvanAthI saMvRtta karAya to surakSita thAya che. vaiyaviAnuM ane vivekI sAdhu A yoga jIvana paryanta niraMtara pALe. A anAyava, nirmaLa, nichidra, tethI aparisAnI, asaMkilaSTa, zuddha ane samasta tIrtharo vaDe anujJalta che. A pramANe A pAMcamuM saMvara dvArA kAyA vaDe sRSTa, pAlita, niraticAra, zuddha karAyela, pAra pahoMcADela, vacana dvArA kIrtita, anupAlita, jJA vaDe ArAdhita thAya che. jJAta muni bhagavate AvuM pratipAdita karela che, yukti vaDe samAvela che. A prasiddha, siddha ane bhavatha siddhonuM uttama zAsana-pravacana karyuM che, 262 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda samyak prakAre upadiSTa che tema huM kahuM chuM. * vivecana-45 - je A kahevAnAra vizeSaNa uttama saMvaravRkSa - x - kevuM che ? bhagavaMta mahAvIranuM je vacana-AjJA, tenAthI je virati-parigraha nivRtti, te ja A vRkSano vistAra che. tenuM aneka prakAre svarUpa vizeSa che. temAM saMvapakSe bahuvidha prakAratva vicitra viSaya apekSAe ke kSayopazamAdi apekSAe ane vRkSa paho mULa-kaMdAdi vizeSa apekSAe che. samyakatva, nirdoSa, mUla-kaMdanI nIceno bhAga, dhRti-cita svAcya rUpa kaMdachaMdanA adhobhAga rUpa, vinaya rU5 vedikA-paDakhAnA parikararU5, lokya gata traNa bhuvana vyApaka, tethI ja vistIrNa jenI khyAti che, te ja nibiDa, sthaLa, mahAna. sanipajJa jeno skaMdha che, pAMca mahAvrato ja tenI vistRta zAkhA che. bhAvanAanityavAdi vicAraNA, tenA vakala che. - x * dharmadhyAnAdi, zubha yogo, bodha vizeSa te rUpa aMkurane dhAraNa kare che. ghaNAM je utaguNo zubhaphaLa rUpa tenA puSpo che, tenA vaDe samRddhi pAmela, zIla-AlonA phaLanI apekSa pravRtti ke samAdhAna rUpa sugaMdha jemAM che, anAthava-navA karmanuM upAdAna na karavA rUpa tenA phaLa che, mokSa e ja tenuM bIja , merunA zikhare je cUlikA che, tenI jema varamokSa-sarva karmakSaya lakSaNa jANavA. mukti-nilabhatA, mArga-paMtha, tenA zikhararUpa che. te koNa che ? saMva-Azrava nirodha rUpa pradhAna vRkSa te saMvara pAdapa. pAMca prakAranA saMvaranA ukta svarUpava hovA chatAM A adhyayanane anusarIne kahe che - pAMcamuM saMvara dvAra che. tene vizeSathI kahe che - carama saMvara dvAra - parigraha viramaNamAM parigrahita karavuM kalAtuM nathI. zuM ? te kahe che - gAma, Akara, nagara ItyAdi, tenI vyAkhyA pUrvavatuM. kiMcita-anirdiSTasvarUpa. - X - alapa-mUlyathI a5 ke bahu pramANathI sToka ke mahatuM.trasakAyarUpa-zaMkhAdi sacetana ke acetana, e rIte sthAvarakAyaratnAdi, dravyajAta-vastu sAmAnya, manathI to ThIka kAyAthI paNa svIkAravuM na kaho. A ja vAtane vizeSathI kahe che - hiraNa, suvarNAdi, dAsI-dAsAdi, yAna-yugyAdi svIkAravA na ko. temAM yAnarathAdi, yugya-vAhana maga, golaka deza prasiddha jaMpAna vizeSa, chaka-tApa nivAravA, kaMDikA-kamaMDala, upAmaha, pehuNa-morapIchI, vyaMjana-vaMzAdimaya, tAlavRtaka-vIMjhaNo vizeSa svIkAravA na kaye. tathA ayo-loDha, gapuka-rAMga, tAma-tAMbu, sIsaka-sIsu, kAMsya-gapukatAmasaMyoga ja, rajata-rUpuM, jAtarUpa-suvarNa, maNI-caMdra kAMtAdi, mutAdhArapuTazaktisaMpuTa, zaMkha-kaMbu, daMtamaNi-hAthI vagerenA pradhAna dAMta, zRMga-viSANa, zailapASANa, zleSa-zleSa dravya, kAyavara-pradhAna kAya, cela-vastra, carma-ajina, pAnabhAjana, mahAI-bahumUlya, adhyApAta-ekAgra citathI grahaNa, lobha-mUcha, pariyaddiuMparivardhita ke paripAlita karavuM. kathatuM nathI.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 263 264 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda guNavata-mUlaguNAdi saMpanna. - x * sarva dhAnyo, mana Adi traNa cogathI, parigrahIta karavuM na kaze. zA mATe ? auSadha-ekAMga, bhaiSaja-dravya saMyogarUpa, bhojana. saMyata-sAdhune. zuM kAraNa ? aparimita jJAna-darzanadhara, zIla-samAdhAna, gaNa-malaguNAdi, vinaya-abhyathAna Adi, tenI vRddhine pAme che. tIrthaMkarazAsana pravartaka vaDe, * * * jina-chA vItarAga teomAM uttama kevalI, temanA Indra, tIrthakara nAma karmodayavartItvathI A pupa-phaLa-dhAnya rUpa yoni-utpatti sthAna, jagata-jaMgama rasa, daTa-upalabdha kevaLa jJAnathI. te yoni devaMsa karavo nA kalo. auSadhAdi upayogamAM teno avazya saMbhava che. A kAraNe puSpa, phaLa, dhAnya, bhojanAdine varjavA joIe. koNe varjavA ? zramaNasiMha-munijDava. odanAdinI paNa saMnidhi karavI na kahyuM. temAM odana-bhAta, kubhASa - kaMIka bAphelA maga Adi athavA aDada. gaMja-bhojya vizeSa, tarpaNa-sAyavo, maMdhu-bora Adi cUrNa, bhujiya-dhAnA, palalatalano loTa, sUpa-maga Adino vikAra, zakulI-talapApaDI, * piMDa-goLanuM bhilu, zikhariNI-goLa mizrita dahIM, modaka-lADu, pam - ghI, navanIta-mAkhaNa, machaMDikA, khAMDa vizeSa, khAdha-khAjA, vyaMjana-taka ke zAlanaka, vidhi-prakAra. * * * praNita-prApta, upAzraya-vasati ke parigraha, araNya-cATavImAM kAtuM nathI. zuM ? tenI saMnidhi-saMcaya kaQo. suvihita - parigraha varjita, zobhanAnuSThAna-sAdhuone. uddiSTa-pAkhaMDI Adi bhikSArthIne mATe, zramaNa-sAdhune uddezIne - x * te oddezika, kahyuM che - sAdhune uddezIne je bhikSA vitaraNa. sthApita-prayojana hoya tyAre gRhastha pAsethI yAyI zakAya, te mATe rAkhela. dudha AdinI yAcanA karatA sAdhune mATe sthApanA. racitaka-sAdhu Adi arthe modaka cUNadine pharI modaka rUpe banAvavA. A auzikano bheda che. paryava-avasthAMtara jAd, kUra Adine dadhi AdimAM mizrita karI karaMbo Adi bIjA payayine pAmela. A paNa zikano bheda che. prakIrNa-vikSipta, vicchardita-parizAsita. A chardita vaDe roSaNA doSa kahyo. pAukaraNa-aMdhakAra dUra karavA sAdhu mATe dIpa, maNI Adi ghAraNa karAya che ke prakAza karAya che. - 4 - pAmisya-udhAra lAvela - x - mIsaka-mizrajAd, sAdhu ane gRhastha arthe saMskArela, - X - kIyagaDa-sAdhune dAna karavA mATe kharIdI karela. * X - prAkRtaprAbhRtika, sAdhu nimite agnimAM iMdhaNa nAMkhIne prajavalita karIne athavA iMdhaNa kADhI agni maMda karI apAyela AhAra. - x * 'vA' zabda pUrva vAkyanI apekSAe vikalArthe che. dAnAtha-dAnane mATe, puNyArtha prakRta-sAdhita, te punya prakRta. zramaNo pAMca bhede che - nirgunya, zaka, tApasa, gesya ane AjIvaka. vanIpaka-takuka, bhikhArI. kRta-nipAdita - X - X * pacchAkama-ezanAdi dAna dIdhA pachI bhAjana Adine dhovA te pazAt karma. pukamma-dAna ApatA pahelAM hAtha Adi dhovA te. naityika-sadAvrata mAphaka jyAM sadaiva sAdhune AhAra apAto hoya che. makSita-pANI Adi vaDe lipta * x * A epaNA doSa kahyo. atikita-peTa bharavA mATe bagIza koLIyA AhAra kahyo che, A pramANathI vadhAre te atirikta. A mAMDalI doSa kahyo. moha-maukharya, pUrvasaMstava ke pazcAtu saMtavAdinI sAthe ghaNI vAto karavAthI je prApta thAya che. A utpAdana doSa kahyo. sayagraha-potAnA hAthe levAyela, A pariNata nAmano eSaNA doSa kahyo. dAyakanI dAnamAM apariNati che. AhaDa-svagAma AdithI sAdhu mATe lAvela, * x * maSTiovalid-mATInA grahaNanA upalakSaNathI mATI, lAkha, chANa Adi vaDe upalipta hoya tene kholIne ApavuM - X - ADedha-nokara Adi pAsethI chInavIne tenA svAmI Ape che. * * * * * anikRSTa-ghaNAM lokonI sAdhAraNa vastu hoya temAMno koI eka ja ApI de - X - X -. A doSa prAyaH udgama doSa kahevo. je tithimAM - madana terasa AdimAM, yajJa-nAga Adi pUjA, utsavazakotsavAdi, upAzrayanI aMdara ke bahAra hoya, zramaNane mATe dAna devAne sthApita hoya, te hiMsAlakSaNa-sAvadha hovAthI tene parigRhita karavuM na ko. to kevA prakAranuM kahe ? - X - X * je agiyAra piMDapAta zuddha - AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhanA pahelA adhyayanamAM agiyAra "piMDapAta' nAmaka uddeza vaDe vizuddha-ukta doSa vimukta che te. hanana-vinAza karavo, pavana-5kAvavuM. AmAMthI kaMI paNa jAte kare, bIjA pAse karAve ke tene anumode. - x * suparizuddha-nirdoSa, daza doSathI mukta, te zaMkitAdi eSaNA doSa. udgamaAdhAkamadi 16-prakAre. utpAdana-dhAnI Adi 16-prakAre. A baMne eSaNAgaveSaNA nAme udgamotpAdaauSaNA. tenA vaDe zuddha. bapagata-oghaNI cetanA paryAyicI acetanava prApta yuta-jIvanAdi kriyAthI bhraSaTa, thyAvita-AyukSayathI naSTa thayela, tyakta deha-parityakta jIvasaMsarga samutya zakti janita AhAradi pariNAma prabhava upacaya, prAsuka-nirjIva. * * * * * * * bhikSA pravartana mATenA cha nimito A pramANe che - vedanA, vaiyAvacca, isamiti arthe, saMyamArce, prANa nimite, dharma-ciMtArthe. cha kAya parirakSaNArthe te spaSTa che. haNihANa-pratidina saidya-bhikSAdi samUhathI. vartitavya-vRtti karavI. auSadhAdinI paNa saMnidhi karavI na kalpe. kone na kaze ? te kahe che - suvihita-apAzvazrvadi sAdhune. zuM hoya tyAre ? te kahe che :- roga-jvarAdi, AtaMkakRcchajIvitakArI, te rogAtaMka. temAM vividha rIte utpanna vAtanI adhikatAthI, vAyu-lemano atireka kopa tathA prakAre auSadhAdi viSayaka je saMnipAta-vAta Adi kaNano saMyoga. - x - AnA vaDe rogAtaMka nidAna karyuM. tathA udaya prApta thAya tyAre : ujjavala - thoDA paNa sukha sahita, bala-mbaLavAna, kaTa upakramaNIya, vipula-dIrdhakALa vedha ke tritula. mana vagerene tulAmAM Arope che, kaSTa avasthAvALA kare che te mitula. karkaza-karkaza dravyanI jema aniSTa, pragADha-prakA[vALI, je
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 265 266 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda du:kha-asukha, kevA prakAre ? azubha ke asukha-kaTaka dravyanI jema aniSTa, paraSakaThora sparza dravya samAna aniSTa. caMDa-dAruNa, phaLavipAka-du:khAnubaMdha svarUpa. jenAthI mahAbhaya che, te mahAbhaya. temAM jIvitAMtakaraNa-sarva zarIramAM paritApanA kara, te na lo. tevA prakAranA rogAtaMka je sahevA zakya na hoya, tevA prakAranA puSTAlaMbana vinA. sAlaMbana hoya to kaho che. - X - X * potAnA ke bIjAnA nimite auSadha, bhaiSaja, bhojana, pAna, teno paNa saMcaya parigraha virati hovAthI na karavo. * x - pataahadhAriNa - pAna sahita hoya che. bhAjana-pAna, bhAMDa-mATInuM pAtra, upadhi-audhika, upakaraNa paNahika athavA bhAjana ane bhAMDa ane upadhi. evA prakAranA upakaraNa. tene ja have kahe che - patadagraha-pAtra, pAgabaMdhana-pAna baMdha, pAtra ke sarikApAtra pramArjanA vastra, pAtra sthApana-je kaMbala khaMDamAM paga mUkAya che. paTala-bhikSA avasare pagane pracchAdana karavAnA vastra khaMDa. te sauthI thoDA hoya to traNa hoya che, anyathA pAMca ke sAta hoya. jamrANa-pAtrAne vIMTavAnuM vasA, gojIka-patra vastra pramArjanA hetu kaMbala khaMDa rU5. pracchAdA traNa hoya, be sutarAu ane eka unanuM. solapaka-paridhAna vA. mukhAnaMtaka mukha vaDhiAkA, A saMyama rakSArthe hovAthI parigraha nathI. kahyuM che - je paNa vA, pAtra, kaMbala, pAdapIMchanaka, saMyama ane lajjA arthe dhAraNa kare ke pahere, tene jJAtaputra munie parigraha kahela nathI. maharSio kahe che - "mUcha e parigraha" che. tathA vAta, Atapa, daMza, mazaka AdithI parirakSaNArthatAthI upakaraNa-rajoharaNa Adi rAga-dveSa rahita je rIte thAya, te rIte saMyate nitya bhogavavA. e pramANe tenI aparigrahatA thAya che. kahyuM che - Atma vizaddhi mATe bAhya upakaraNane bhogave te aparigraha che, tema kailokyadarzI jinezvare kahela che pratyupekSaNa-AMkha vaDe nirIkSaNa, prasphoTana-AsphoTana, A baMne sahita je pramArjanA-rajoharaNAdi kriyA. rAme-divase apamAdI thaIne satata levuM-mUkavuM joIe. zuM ? bhAjana, upadhi, upakaraNa. A nyAye saMyata-saMyamI, vimukta-panAdine tajela, niHsaMga-rAga hita, jenI ruci parigrahamAMthI cAlI gaI che te. nirmama-mamatva rahita, nisneha-baMdhana rahita. sarva pApa virad. vAsyAM-apakArI ane caMdana-upakArImAM samAna-tulya, kalA-samAcArI ke vikalpa arthAta saMga-dveSa rahita. sama-upekSaNIyavathI tuca tRNa-maNimAM, DhephA ane sonAmAM. sama-harSa ane dainya abhAvathI, mAna ane apamAnamAM. zamitauparAMta, raja-pApa ke rata-rati viSayamAM athavA utsukatA hita, te zamitaraja ke zamitarata. pAMca samitimAM samita. sarve prANa ane bhutomAM sama. prANabeIndriyAdi vasa, bhUta-sthAvara - - te ja zramaNa che. kevo ? dhRtadhAraka, Rju, ALasarahita, saMyamI, nivarNisAdhanapara, zaraNa-trANa sarve pRthvI Adine. sarva jagatanA vasalakad. satyabhASaka. saMsArano cheda karela, sadA maraNano pAra pAmanAra tene bAlAdi maraNa thatAM nathI. pAraga-badhAM saMzayono chedaka. pAMca samiti, traNa gupti rUpa cATa pravacana mAtAnA karaNa dvArA karmagraMthi chedaka. ATha madasthAna nAzaka. svasiddhAMta nipuNa. hAdihita. zarIranA karmalakSaNane tApakavathI avyaMtara-prAyazcittAdi ane bAhya dArika lakSaNa zarIranA tApakatvathI bAhya-anazanAdi, nitya tapa ane upadhAna-guNane upakArI. tapopadhAnamAM atizaya udhata. kSAMta-kSamAvAnuM, dAMtaIndriya damana, potAne-bIjAne hitakArI tathA - 4 - sarva saMganA tyAgathI athavA saMvipna-manojJa sAdhudAnathI. juvatu saraLa, dhanalAbha yoga yogyatvathI dhanya, prazasta tapoyukta, * * * * * guNayogathI zobhita ke zuddhikArI. sarve prANInA mitra, nidAna tyAgI, aMta:karaNavRtti hovAthI bahirtezya nahIM, mamatvavarjita, dravyarahita, truTita sneha athavA zoka hita athavA chinna zrota, temAM zrota-dravyayI ane bhAvathI. dravyazrota-nadhAdi pravAha, bhAvazrota-saMsArasamudramAM pADanAra azubha lokavyavahAra, te jeNe chedela che te. kamanilepa rahita. suvimalavara kAMsAnA bhAjananI jema vimukta, zramaNa paho toyasaMbaMdha hetuthI vimukta. zaMkhanI jema niraMjana, sAdhu pakSe jana-jIva svarUpane raMjanakArI. rAgAdi vastu tethI ja kahe che - rAga dveSa moha rahita. - kAcabAnI jema IndriyomAM gupta. jema kAcabo cAra paga ane DokathI gupta thAya, tema sAdhu IndriyathI gupta che. jAtyAdi suvarNavat - rAgAdi kudravyanA javAthI prApta svarUpa, kamaLadalavat nirUpalepa, bhoga vRddhi lepanI apekSAo. caMdravat saumya-saumya pariNAmathI. sUryanI jema dIptateja-taparUpa teja, calanizcala pariSahAdithI. * x * sAgaranI jema svimita-bhAva kalolarahita. pRthvInI jema sarva sparza sahA-zubhAzubha sparzamAM samayita. tapa vaDe - X - jAta tejavahina. - zramaNanA zarIrane AzrIne tapacI jJAna thAya che. aMdara zubhalezyA vaDe dIpe che. * x : tejathI jvalita, sAdhupo teja-jJAna, bhAvarUpI temanA vinAzakavaNI. caMdanavat zItala-manaHsaMtApanA upazamathI tathA sugaMdhI-zIlarUpI sugaMdhathI yukta. nadI jema samanI jema samika. jema vAyunA abhAve draha sama hoya, tema sAdhu sakArAdi bhAvamAM sama che. * * x * mAyA hitatAthI atigRhita bhAvathI sukhabhAva-zobhana svarUpa ke zuddhabhAvavALA. - x - hAthI, parISahasainya apekSAe. vRSabha-aMgIkRta mahAvaMtabhArane vahevAmAM samartha. jema saha aparibhavanIya che tema sAdhu parISahothI che. zArada salilavatu zuddhahadayI - x - bhAkhaMDa nAmaka pakSInI jema pamag. geMDAne eka zIMgaDu hoya tema zramaNa rAgAdinI sahAya vinA ekalA hoya. haMThAnI jema kAyotsargamAM urtakAya hoya. * * * * * vAyu varjita gRhadIpakanA baLavAnI jema divyAdi upasarga saMsargamAM paNa zubhadhyAna nizcala. charone ekaghAra hoya tema sAdhu utsarga lakSaNathI ekadhAra che. sApa ekadaiSTi che tema sAdhu mokSa
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 263 sAdhavAmAM eka daSTi hoya. * x - jema AkAza nirAlaMbana hoya tema sAdhu gAma-deza AdinA AlaMbana sahita che. pakSInI jema sAdhu niSparigrahI che. bIjA mATe karAyela vasatimAM sarSanI jema rahe. pratibaMdha hita, vAyunI jema sAdhu apratikatavihArI hoya - x - x - A ma bhikSapratimA pratipanna sAdhu apekSAe jANavuM. A sAdhu kevA hoya? jitendriya-jitaparISaha. viu-vidvAnuM, gItArtha. vizuddha-niraticAra. - x - saMcayathI virata kemake dravyomAM virAgatA pAmela che. mukta-traNa gauravanA abhAve laghu, jIvita-maraNanI vAMchArahita. rAtri pariNAma vyavada abhAvathI niHsaMdhAna, nirvANa-niraticAra, dhIra-buddhimAnuM. kAyAthI akSobhita, manoratha mAgavI nahIM. adhyAtma-zubha mana vaDe dhyAnamAM prayatnazI yukta. tibhrata-upazAMta - X - cAstri dharma pALe. A vratanA rakSaNa mATe ItyAdi sugama che. vizeSa e ke - aparigraha rUpa viramaNa. pAMcamAMnI pahelI bhAvanA-zabdaniHspRhatva. kAna vaDe manojJa zabdone sAMbhaLe che. varamuja-mahAmRdaMga, paNava-nAno Dhola. dakraTacAmaDA vaDe DhAMkela mukha. vINA vipaMthI Adi vINA vizeSa. sughoSA-ghaMTA vizeSa. naMdI-bAra vAdhono nirdoSa. * x * sUsara parivAdinI-vINAvizeSa, vaMza-veNu, tuNaka-vAdhavizeSa, dbI-vINA, talahastatAla, tAla-kaMsikA, tUrya-vAdha, nirbopannAda ItyAdi te sAMbhaLIne tathA jala, mala, mauSTika * * * * * ItyAdino kalakala dhvanI, gAyakonA gItono suvara tene sAMbhaLIne zramaNoe te badhuM sAMbhaLIne temAM Asakata thavuM nahIM. kAMcI-keDanuM AbharaNa, kalApaka-DokanuM AbharaNa, pAdajAlaka-paganuM AbharaNa, kiMkiNI-kSadra ghaMTikA, ratnasaMbaMdhI bRhad jaMghAnI jALa, kSadrikA-AbharaNa vizeSa, nUpura-paganuM AbharaNa - 4 - kanaka nigaDanA jAlaka-AbharaNa vizeSa, A AbhuSaNonA je zabdo. te kevA che? lIlA karatA kuTila gamana - x " tathA taraNIjananuM hAsya, vANI, mAdhurya viziSTa dhvani, svaradholanA, madhura svara, stutivacana, madhurajana bhASita, e badhuM sAMbhaLIne, temAM tathA bIjA AvA prakAranA manojJa bhadraka zabdomAM zramaNoe Asakta thavuM na joIe. - raktavya-rAgakArya, baddhitavya-paptanI AkAMkSA, na karavI. mohitavyatenA vipAkanI vicAraNAmAM mUDhapaNe bhAvita na thavuM - tene mATe potAno ke parano vinAza na karavo. ApattimAM lobha na karavo, prAptimAM saMtoSa dhAraNa na karavo, prAptimAM vimayathI hAsya na dharavuM, mRta-smaraNa na karavuM, mati-taviSayaka jJAna. temAM zabdo na karavA. - x - kAna vaDe amanojJa-pApaka zabdo sAMbhaLIne zuM na karyuM te kahe che :- Akoza-tuM marIza, kaThora vacana - he muMDa ! ItyAdi. khrisana-niMdA vacana, A zIlarahita che ItyAdi. apamAna-pUjA vacana, tuM-tuM karyuM. tarjana-bhayajanaka vacana, tibharsana-mArI sAmethI jato rahe Adi. dIptavayanakopayukata vayana, gAsana-phiTakArAdi vacana. ukUjita-avyakta mahAdhvani, raditaAMsu pADatA bole, raTita-rADo pADavI, kaMdita-AkaMda, nidhRSTa-nirdoSa rU5, sita 268 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda zkarAdinA zaditavat karaNatAvALA. vilapita-Ad svara rU5. te sAMbhaLIne. Akroza Adi jevA bIja AvA amanojJa-pApaka zabdo sAMbhaLIne sAdhu roSa, avajJA, niMdAdi na kare. temAM hIlita-avajJA, khrisita-lokasamakSa niMdA, chetavyaamanojJa hetu dravyano cheda, bhUtavya-bheda karavo, vaha-vadha. palA bhAvanAno nikarSa-ukta nItithI zromendriyano virodha karavo anyathA anartha thAya evI bhAvanA-payaliocanAthI aMtarAtmA vAsita thAya che. manojJaamanojJatvathI je zubhAzubha zabdo temAM kramazaH rAga-dveSa viSayamAM saMvRta AtmA jeno che te. nirvANa sAdhana para, mana vacana kAya gupta, saMvaravALo, niruddha Indriya thaIne cAaidharmanuM pAlana kare. bIjI bhAvanA - cakSurindriya saMvara:- cakSu Indriya vaDe nayugma Adi manojJabhadraka - x - rUpo joIne kevA ? kATha-klakAdi, pusta-vastra, leyakRtikAvizeSa karma, zaila-pASANa, hAthI AdinA daMtanuM karma, paMcavarNayukta rUpanirmANa kriyA, aneka saMsthAta saMsthita graMthima-prayatathI niSpanna mALAvata, veSTima-vesTanathI nivRtta-kUlanA daDA mAphaka, pUrima-pUraNa vaDe nivRta, phUla vaDe pUrita piMjaravatuM. saMghAtima-saMghAta vaDe niSpakSa mALA-sArA puSpothI banAvela. nayana ane manane sukhakArI tathA vanakhaMDa, parvata ItyAdi temAM zuddhikA-jaLAzaya, pukaraNI-vartuLa vAva, vApI-catukoNa vAva, dIdhiMkA-RjusAraNI, guMjAlikA-vakasAraNI * x * x * bilapaMkti-dhAtunI khANamAM thayela, khAIya-khAta valaya, sara-svAbhAvika jaLAzaya, vapiNa-zkedAra; tene joIne. te kevA che ? kula-vikasita nIlotpalAdi, pA-sAmAnya kamaLa tenAthI maMDita, abhirAma, aneka pakSI samUhanA saMcArayukata, vividha bhavana-gRha, caitya-pratimA, sabhAbahujanone besavAnuM sthAna prApA-jaladAna sthAna, vasava-parivrAjaka vasati, zayanazayyA, Asana-siMhAsanAdi, zibikA-jaMpAna vizeSa, paDakhe vedikA ane upara kUTa AkRti, zakaTa-gADI, cAna-gaMtrI vizeSa, yugya-vAhana, spaMdana-stha, naranArIgaNa, te kevo che ? - saumya-raudra, pratirUpa-jotA jotA pratibiMba pADato, darzanIya-manojJa, alaMkAra vaDe vibhUSita, pUrvakRta tapanA prabhAvathI loka dvArA Adeyava yukta, naTa-nartaka-jala * x - ItyAdi. jyAM kriyA kare che tevA, ghaNAM zobhana karma, tene joIne. AvA anya paNa manojJa bhadraka rUpa joIne zramaNa temAM Asakti na kare ItyAdi cha pado pUrvavata. te - te rUponuM smaraNa ane ciMtana na kare. vaLI cakSurindriya vaDe amanojJa pApaka rUpa joIne, te kayA ? gaMDI - vAta Adi janya cAra prakAranA gaMDa jene che te gaMDamAlAvALA, kuSTha-18 bhede che. temAM sAta mahAkuSThAnI che, te A - araNa, uduMbara, riphyujiha, karakapAla, kAkI, poMDarIka, da, kuha. sarve dhAtumAM pravezela hovAthI te asAdhya che mATe mahAkuSTha kahyA ane 11-kSudra kuSTha che. te A - cULamArukka, mahAkuSTha, kakuSTha,
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 269 o praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda amadala, visarSa, parisarpa, vicarcikA, sikha, kiTibha, pAkhA ane zatArUkA. sAmAnyathI kuSTha sarva saMnipAta ja - x * hoya che. kuNigabhadhAna doSathI ekAda paga TUMko hoya ItyAdi arthAta kuMTa. udarajalodarI, ATha udANImAM jalodara asAdhya che. bAkInA jaldI sAdhya che. te ATha A pramANe - pRtha, samasta anilAdi, plIhodara, baddhaguda, AgaMtuka, jalodara, * * - kacaDyula-khaMjavALa, paIla-glIpada, hAthI pago, * * * * * * * paga ane hAthamAM paNa AvA sojA Ave che. kvacit kAna ane nAkamAM paNa sojA Ave che. kunja-pITha AdimAM kumbhA yogathI paMgu. vAmana-kharva zarIra. mAtA-pitAnA lohI ane zuka doSathI garbhanA doSa udbhave che. kahyuM che ke - garbhamAM vAta prakopathI, dohada apamAnita thavAthI kulaja, kuNi, paMgu, mUka ke mamana garbha janme che, * * dhillaga-jAtyaMdha, ekasA-kANo, A baMne doSa garbhamAM thAya che. * * * * * RtAnugata ktAkSa, pitAnugata piMgAkSa, glekhAnugatA zuklAkSa, vivihata cakSu - 4 - - sapisallama-pizAca saha varte che te. arthAt graha gRhita. sarSI-pITha vaDe sarakanAra, te garbha ke karmadoSathI thAya che. zacaka-zULa Adi zalyathI bhedAyela. vyAdhi-viziSTa sita pIDAthI, cirasthAyI rogathI ke sadhadhAtiMgada vaDe pIDita. * * vikRta mRta phlevara, kIDA vaDe kuthita thayela. dravyazazi-puruSAdi dravya samaha joIne te gaMDI Adi rUpomAM tathA AvA amanojJa pApaka rUpomAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi cha pado pUrvavatu. jugupsAvRti na karavI. niSkarSa kahe che - cakSurindriya bhAvanA bhAvita jIva thAya che. trIjI bhAvanA-gaMdha saMvRtava. te A rIte - dhrANendriyathI manojJa bhadraka gaMdhone te A rIte . jaLaja sthaLaja sarasa pukha Adi prasiddha che. kuSThautpalakuSTha, ga-gaMdha dravya vizeSa, stra-tamAlapatra, coya-tvacA, damanaka-puSyajAti vizeSa, elArasa-sugaMdhI phaLa vizepano rasa, pikkamaMsi-pakava saMskRta mAMsI-gaMdha dravya vizeSa, gozISa sasa caMdana, kapUghanasAra, lavaMga-skULa vizeSa, ozIravIraNImUla, zatacaMdana-zrIkhaMDa, malayaja sugaMdha. - x * jenA uttama dhUpavAsamAM, tene suMghIne. - x - Rtuja-kAlocita, piDima-bahala, niharima-dUra sudhI jatI gaMdha jemAM vidhamAna che, te tathA bIjI AvA prakAranI manojJabhadraka gaMdhomAM zramaNa Asakta na thAya ItyAdi pUrvavatu. sarpamRtakAdi agiyAra. temAM vRka-IhAmRga, hIpI-nika tenI gaMdha le. A gaMdha kevI che? mRta-jIvahita, kucita-kovAI gayela, vinaSTapUvakAra vinAzathI, kIDA yukta, ati amanojJa gaMdhavALA, tene tathA bIjI AvA prakAranI amanojJa pApaka gaMdhomAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi pUrvavatuM. cothI bhAvanA-jindriya saMvara. te A pramANe - jilaeNndriya vaDe manojJabhadraka raso, te kevA? sneha bolana, tenA pAkathI nivRta pakavAnna khaMDakhAdhAdi, drAkSApAnAdi bhojana-odanAdi, goLa vaDe saMskRta, khAMDathI saMskRta, lakkAdi zaila-pIkRta puDalAdino AsvAda kare, te bhakSyamAM talapApaDI Adi bahuvidha-lavaNAdi sa saMyukta, tathA madhu mAMsa, ghaNAM prakAre maMjikA niSThAnaka-prakRSTa mUlyathI banAvela hoya te kahe che - niSThAna kathA je lAkhonA bhayathI ikaka Adi, saMdhAnathI azlIkRta AMbalI Adi, dudha-dahIM, sa-goLa dhAtakI siddha madha, varavAruNI-madirA, sIdhukA-pizAyanamadhavizeSa tathA zAka-aDhAra prakAre je AhAramAM che te. te A pramANe - sUpodana, savajJa, traNa-maMsAdi, gosa, cUpa, bhakSya, goLalA-vaNika, mULamphaLa, haritaka, DAMga, sAla, pAna, pAnIya, pAnaka, nirava. - ahIM traNa maMsAdino artha jayarAdi kahela che. japa-maga, cokhA, jIra, kaDu, bhAMDAdino rasa, bhakSya-maMDakhAja, gulalAvaNIgoLa pApaDI ke goLa-dhANA. mULa-phaLa eka ja pada . haritaka-jIka Adi harita, DAga-vastulAdi bhAjI, sAlu-majikA, pAna-madha, pAnIya-jaLa, pAnabApAnAdi. sAga-cka vaDe siddha zAka tathA bhojanamAM vividhazAlanakanA manojJa varNa-gaMdharasa-praza, te ghaNAM dravyonI saMbhUta-saMskArita che, te tathA tevA bIjA AvA manojJa-bhadrakamAM sAdhue Asakta thavuM nahIM, ItyAdi pUrvavat. vaLI jilaeNndriya vaDe AsvAdha amanojJa-pApaka sone jevA ke arasaAhArya rasomAM hiMga Adi vaDe asaMskRta hoya. visa-jUnA thavAthI rasa cAlyo gayo hoya tevA. zIta-anaucityathI zItala, sUkSa-snigdhatAthI rahita, niksapicApana akarAka arthAt nirbaLa, je pAna-bhojana che, tathA doSA-rAtrinA paryASitavAsI, vyApanna-jeno varNa nAza pAmela che te, kucita-kohavAyela, pUtika-apavitra, athavA kuthitapUtika-ati kohavAyela, tethI ja amanojJa-asuMdara, vinaTa-atyaMta vikRta avasthA prApta, tenAthI janmela, ghaNI dUrabhigaMdhavALA tathA tita-lImaDA jevA, kaTaka-suMTha Adi vatu, kaSAya-bibhItakavata, Asvasa-takavata, liMdra-sevALa vagaranA jUnA pANIvatu, nIrasa-rasa sahita, tene AsvAdha, te tathA AvA amanojJapApaka somAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi pUrvavatuM. pAMcamI bhAvanA-sparzanendriya saMvara, te ja spana Indriya vaDe sparzIne manojJa-bhadraka sparzIne, jevA ke - udakamaMDapa, pANI jharaNayukta hAra, zatacaMdanazrIkhaMDa, zItala ane vimala pANI, vividha phUlonI zayyA, ozIra-vIraNImUla, mauktika-muktAphaLa, mRNAla-pahAnAla, dosiNa-caMdrikA, pehuNa-mayUra aMgono je ullopaka - morapIMchI, tAlavRta-svIMjhaNo A badhI vAyunI udIraNA karanAra vastu vaDe janita sukha-sukhanA hetu, teno zIta pavana, te vAyu. kayo ? grImakALa-uNakALa tatA sukhasparza, ghaNI zayyA ane Asana, prAvaraNaguNA-zItane haraNa karanAra. zizira kALa-zItakALamAM aMgArAmAM tApavuM. Atapa-sUryano tApa, je Rtasukha-hemaMtAdi kALa vizeSamAM sukhakara sparza ane aMgasukha, nivRtti-mana svAcya kare che te. tene sparsane. temAM tathA bIjA paNa AvA manojJa-maka spasamAM sAdhu Asakta na thAya ItyAdi pUrvavatuM. tathA pharI sparzanendriya vaDe amanojJa-pApaka sparzone sparzIne. te A
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 21 232 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pramANe - aneka baMdha - jU Adi vaDe saMyamana, vadha-vinAza, tADana-cappaDa Adi, aMkana-tata loha zalAkA vaDe aMka karaNa, atibhAra AropaNa, cAMgabhaMjanazarIranA avayavo bhAMgavA, soya-nakhomAM praveza karAvavo, zarIranA jIrNa gAmanuM prakSaNana, lAkSArasa ane kSAratela vaDe karyuM. kalakala karatA ati tata trapu, kALu loDha, tenA vaDe sIMcavA, haDIbaMdhana-heDamAM nAMkhavA, doraDAnA nigaDa vaDe bAMdhavA, hatAMDuka vaDe bAMghavA, kuMbhI-bhAjana vizeSa, pAka-agni vaDe pakAvavuM, siMhapucchanazegoTana, ubaMdhana-ulaMbana, zUlabheda-zULIe caDAve, hAthInA page kacaDAve, hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastakanuM chedana, jIbhane kheMcI kADhavI, aMDakoza-nayanahadaya-AMga-dAMtane je bhAMgavA, yotra-cUpamAM baLadane joDavA. latA ane kAno je prahAra * * * * * pIDana-caMga vaDe pIDana, kapikachU-tIvra khajavALane karanAra phaLa vizeSa, agni, vIMchInA DaMkhao Adi tene sparzIna, duSTaniSadhaka-kharAba Asana, durtiSIdhikA-kaSTavALI svAdhyAya bhUmi, tene sparzIne, temAM karkaza-bhArezIta-uSNa-rUkSa evA ghaNAM prakAranA bIjA AvA amanojJa-pApaka sparzone sparzIne zramaNe temAM zeSita na thAya ItyAdi pUrvavata. A pAMcamAM saMvara zabdAdimAM rAga-dveSano nirodha, je bhAvanAvathI kahyuM, temAM teno virodha na karavAthI parigraha thAya che. tenethI virame tene ja aparigraha thAya. kahyuM che - je AvatA zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparzamAM manojJane pAmIne Asakti na kare ane pApakane pAmIne dveSa na kare te paMDita, dAMta, virata, akiMcana thAya che pafmA - hepa na kare te paMDita, dAMta, virata, akiMcana thAya che. prathafSaT - ItyAdi pAMcamAM saMvara adhyayanano nigamana pUrvavatuM. | muni dIparatnasAgare karela saMvara-adhyayana-5-no TIkA sahita anuvAda pUrNa * sUtra-46 - A pAMca suvata-mahAvato seMkaDo hetuothI vistINa che. arihaMtazAsanamAM A saMvara dvAra saMkSepamAM pAMca kahevAyA che. vistArathI tenA paccIza prakAra thAya che. je sAdhu Isamiti Adi sahita hoya che. athavA jJAnadarzanathI sahita hoya che. tathA kaSAyasaMvara ane IndriyasaMvarathI saMvRtta hoya che. je prApta saMyamayoganuM prayana vaDe pAlana kare che ane prApta saMyama yoganI prApti mATe prayatnazIla rahe che. sarvathA vizuddha zraddhAvAnuM hoya che. teo A sAMvaronI ArAdhanA karIne azarIra-mukata thaze. * vivecana-46 - have saMvara paMcakanA nigamana arthe kahe che - he suvata, zobhana niyama ! saMvararUpa mahAvrato seMkaDo hetuthI - seMkaDo upapati vaDe, viviA -nirdoSa, pukalavistIrNa je che te. te koNe kahyA te jaNAve che. kathita-pratipAdita, ahaMzAsana jina AgamamAM, pAMca samAsa-saMkSepathI, saMvara-saMvaradvAra, vistArathI te paccIsapratyeka vratanI pAMca-pAMca bhAvanA saMvaratAthI pratipAdita karela che. have saMvara sevanArane bhAvi phaLarUpa avasthAne dazavi che - IrSA samiti Adi vaDe samita, paracIza saMkhyA vaDe, anaMtara kahevAyela bhAvanAo vaDe jJAnadarzana sahita ke suvihita, kaSAya Indriya saMvarathI saMvRta je che te tathA sadA sarvadA yatna vaDe - prApta saMyama yogomAM prayatna vaDe, ghaTanena-cApApta saMyama yoganI prApti artha ghaTanA vaDe suvizuddha darzana-zraddhAnuM rUpa jenA che te tathA A ukta prakAranA saMvarone anusarya-sevIne saMyata-sAdhu, carama zarIradhArI thaze. arthAt pharI zarIranA grahaNa na karanArA thaze. bIjI vAsanAmAM vaLI bIjI rIte nigamata kahela che. he suvatI! je A pAMca mahAvrata lokamAM dhRti denAra vrato che, mRta sAgare dazarvila, tapa-saMyama-vrato, zIla-guNa-pauto. satya-Arjava-vrato, naska-tiryaca-manuSya-devagatine varjanAra, sarve jinazAsaka, karmarajane vidAranAra, seMkaDo bhavonA vimocaka, seMkaDo du:khonA vinAzaka, seMkaDo sukhonA pravartaka, kAyara puruSone mATe durutara, sapuruSo dvArA tIrita-pAra pamADela, nivaNigamana ke svargamAM laI janAra pAMce paNa saMvaradvAra samApta thayA - tema huM kahuM chuM. dIparatnasAgare karela saMvaradvArano TIkA sahita anuvAda pUrNa - x - x - x - x - x - x - 4 - * sUtra-47 : prathama vyAkaraNamAM eka zrutaskaMdha che. eka saMdeza daza adhyayana che. daza divasomAM teno uddezo karAya che. upayogapUrvaka AhAra-pANI vaDe ekAMtara AyaMbila karavA vaDe thAya che. je rIte AcAraga sUtramAM karAya che tema jANavuM. " praznavyAkaraNa saTIka anuvAda pUrNa , (bhAga-15-mo pUrNa)
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.