________________
२१६
सानुवादं तत्त्वार्थाधिगमसूत्रम् २/३९ सूत्रम् :- प्रदेशतोऽसङ्ख्येयगुणं प्राक् तैजसात् ॥२/३९॥ भाष्यम् :- तेषां शरीराणां परं परमेव प्रदेशतोऽसङ्ख्येयगुणं भवति प्राक् तैजसात्,
– સ્થિતિ - द्रव्यारब्धमाहारकम्, आहारकात् तैजसं बहुतरद्रव्यमतिसूक्ष्मपरिणामपरिणतं च, तैजसात् कार्मणमतिबहुकद्रव्यप्रचितमतिसूक्ष्मं च भवति, अतः सूक्ष्मताऽऽपेक्षिकी प्रतिपत्तव्या, न सूक्ष्मनामकर्मोदयનિતિાર/૨૮
एवं तावत् कारणानां सूक्ष्मात्, (सूक्ष्मत्वात् ?) परं परं सूक्ष्ममभिहितमतिबहुपुद्गलद्रव्यारब्धमपि प्रचयविशेषात्, तत् कथमुत्तरोत्तरेषु बहुतरद्रव्यारब्धत्वमिति ? अत आह - (प्रदेशतोऽसङ्ख्येय... इत्यादि सूत्रम्)
तेषां शरीराणामित्यादि भाष्यम् । तेषामित्यौदारिकादीनामनन्तरसूत्रात् परं परमित्येतदनुवर्तते ,
સૂત્રાર્થ ? તૈજસની પૂર્વના (ઔદારિકાદિથી માંડી આહારક સુધીના) શરીરો ઉત્તરોત્તર પ્રદેશોની અપેક્ષાએ અસંખ્યગુણ હોય છે. ૨/૩૯ો.
ભાષ્યાર્થ ? (તૈજસ શરીરની પહેલાના) તે શરીરમાં ઉત્તરોત્તર જ અર્થાત્ પછી પછીનું જ શરીર પ્રદેશની અપેક્ષાએ અસંખ્યગણું હોય છે.
- હેમગિરા - પદનો અન્વય આગળ કરતાં જવું, તે આ રીતે કે વૈકિય કરતાં આહારક શરીર સૂક્ષ્મ છે કેમકે વધુ સૂક્ષ્મ પરિણામમાં પરિણત તથા અધિકતર પુદ્ગલ દ્રવ્યોથી બનેલું આહારક હોય છે. આહારક કરતાં અતિસૂક્ષ્મ પરિણામમાં પરિણત થયેલું તથા અધિકતમ દ્રવ્યવાળું તૈજસ શરીર હોય છે. તેજસ શરીર કરતાં કાર્મણ શરીર અતિ ઘણાં દ્રવ્યોથી બનેલું અને અતિસૂક્ષ્મ હોય છે. આથી (ઉપરોક્ત) સૂક્ષ્મતા (એક બીજા શરીરની) અપેક્ષાવાળી સમજવી પણ સૂક્ષ્મ નામકર્મના ઉદય વડે થયેલી નહિ (કેમકે એવી સૂક્ષ્મતા તો સૂક્ષ્મ એકેન્દ્રિય જીવોને જ હોય છે). ૨/૩૮
૨/૩૯ સૂત્રની અવતરણિકા : આ પ્રમાણે કારણ દ્રવ્યોની સૂક્ષ્મ ગુણવત્તા હોવાથી અતિ બહુ પુદ્ગલ દ્રવ્યથી બનેલું પણ કાર્ય રૂ૫ શરીર બંધારણ વિશેષને લીધે આગળ આગળ સૂક્ષ્મ કહેવાયેલું છે. (તે વાત પ્રથમ જાણી પણ હવે એ કહો કે) ઉત્તરોત્તર શરીરોમાં જે અધિક દ્રવ્યોથી આરબ્ધપણું છે તે શાથી હોય છે ? આથી (= આ પ્રમાણે પ્રશ્ન થયેલો હોવાથી) તેના ઉત્તરમાં ૨/૩૯ સૂત્રને વાચકપ્રવરશ્રી કહે છે.
- પ્રવેશતોડ ૭ય... ઇત્યાદિ ૨/૩૯ સૂત્ર છે અને તેનું ‘તેષાં શરીરનાં' ઇત્યાદિ ભાષ્ય છે. (સમુદાયાર્થ ઉપર ભાષ્યાર્થમાં છે તેનો અવયવાર્થ આ પ્રમાણે છે. -) તેષાં એટલે ૨. પુરેપુ - . માં. ૨. થf૦ - ૬ (છું. માં.) રૂ. ર્ત, બ૦ - મુ. (ઉં. .)
