Book Title: Tattvarthadhigam Sutra Part 02
Author(s): Udayprabhvijay
Publisher: Keshar Chandra Prabhav Hem Granthmala

View full book text
Previous | Next

Page 299
________________ २६७ सानुवादस्वोपज्ञभाष्य-टीकालङ्कृतम् भाष्यम् :- *वैक्रियमिति विक्रिया विकारो विकृतिर्विकरणमित्यनर्थान्तरम्। - Wહતિ - प्रदर्शनमेतत् क्वचित् स्वार्थे क्वचिन्नित्ताद्यर्थेष्विति। नैवं शेषाणि वैक्रियादीनि। किं कारणमत आह → तेषां हि ‘परं परं सूक्ष्मम् (२/३८) इत्युक्तं (इति भाष्यम्) यस्मात् तेषां वैक्रियादीनां परं परं प्राक् सूक्ष्ममभिहितं तस्मान्नैवं शेषाणीति ।। वैक्रियमित्यादि भाष्यम् । प्राक् तावत् सुखावबोधार्थं पर्यायानाचष्टे → विक्रिया विकारो विकृतिर्विकरणमित्यनर्थान्तरम्। विविधा विशिष्टा वा क्रिया विक्रिया, तस्यां भवं वैक्रियम्, प्रकृतेरन्यत्वं विकारः, विचित्राकृतिर्विकृतिः, विविधं क्रियत इति विकरणम्, एतेऽनर्थान्तरमभिदधति ध्वनयः। ભાષ્યાર્થ : વૈક્રિય એટલે વિકિયા, વિકાર, વિકૃતિ, વિકરણ આ બધા એકાર્થિક છે. - હેમગિરા – (૪) પ્રતિક્ષણ વૃદ્ધિ પામતું હોવાથી બૃહત્ કહેવાય છે. આ કાર્થક શબ્દો છે. (૫) હજાર યોજન પ્રમાણ અવસ્થિત શરીરની ઉંચાઈ અને લંબાઈ હોવાથી મહત્ કહેવાય છે. આવું ઉદાર શરીર જ ઔદારિક કહેવાય છે. સામેવ મૌલારિમ એ પ્રમાણે ભાષ્યમાં સ્વાર્થ અર્થમાં વ્યુત્પત્તિ કરી છે પણ તે સ્વાર્થ અર્થની વ્યત્પત્તિનો નિયમ નથી કરાયો કે સ્વાર્થમાં જ ઔદારિક શબ્દની વ્યતિપત્તિ થાય, કિન્તુ આ પ્રદર્શન (= ઉદાહરણ) માત્ર છે કેમકે આ વ્યુત્પત્તિ ક્યાંક સ્વાર્થમાં તો ક્યાંક નિવૃત્તિ વગેરે અર્થોમાં થાય છે. “રવ જિ' ‘વૈજ્યિાદિ શેષ શરીરો આવા નથી’’ આવું જ કહ્યું છે તે ક્યા કારણે ? આ પ્રમાણે પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થતો હોવાથી એના ઉત્તરમાં તેષાં દિપ પ... ઇત્યાદિ ભાષ્યને કહે છે - જેથી કરીને વૈકિય વગેરે શરીરોમાં પૂર્વ પૂર્વ કરતાં પછી પછીના શરીર વધુ સૂક્ષ્મ હોય છે, એમ પૂર્વે ૨/૩૨ સૂત્રમાં કહેવાયું હતું. તેથી શેષ શરીરો એવા ઔદારિક જેવા સ્થૂલ નથી. દર વૈકિયના વિવિધ રૂપો ? af' ઇત્યાદિ ભાષ્ય છે. સર્વ પ્રથમ વૈકિય શરીરનો સુખેથી બોધ થાય માટે તેનાં પર્યાયવાચી શબ્દોને કહે છે. તે આ મુજબ - વિકિયા, વિકાર, વિકૃતિ અને વિકરણ ૧. વિકિયાવિવિધ અથવા વિશિષ્ટ કિયા તે વિયિા કહેવાય છે. તે (- વિકિયા) વિશે થનારું તે વૈક્રિય કહેવાય છે. ૨. વિકારપ્રકૃતિ (= સ્વાભાવિક રૂ૫)થી અન્ય રૂપે થવું અર્થાત્ મૂળ પ્રકૃતિમાં ફેરફાર ૧. નિવૃત્ત' - પુ (જં.) ક જુઓ પરિશિષ્ટ-૨ ટીપ્પણી- ૨૫

Loading...

Page Navigation
1 ... 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376