________________
૧૪૧
ઉપલ વિગેરેના દ્રષ્ટાન્તથી ( અથવા દ્રષ્ટાન્તવાળા) યથા-- પ્રવૃત્તકરણ વડે કેઈ અપાર્ધ પુદ્ગલપરાવર્ત સંસાર બાકી રહેલો એવો પંચેન્દ્રિય ભવ્યજીવ તે યથાપ્રવૃત્તકરણ વડે સાતે કર્મની (આયુષ્ય વિના સાતે કર્મની) સ્થિતિરક્તા (ખાલી કરે) પલ્યોપમના અસંખ્યાતમા ભાગ ન્યૂન ૧ કડાકેડિ સાગરોપમ જેટલી બાકી રહે (ત્યારે ગ્રંથભેદ. કરીને ઉપશમ સમ્ય પ્રાપ્ત કરે તે દર્શાવે છે– ). અહિં સ્થિ એટલે દુર્ભેદ્ય કર્કશ ઘન (નક્કર) રૂઢ (મજબુત) અને ગુઢ (ગુપિલ) એવી (કાષ્ટાદિકની) ગ્રથિ (ગાંઠ) સર કર્મથી ઉત્પન્ન થયેલે ગાઢ રાગદ્વેષ રૂપ પરિણામ જાણવો. તે ગ્રન્થિને અધ્યાત્મધ્યાનની વિશુદ્ધિ (ચિત્તની વિશુદ્ધિ) વાળા. અપૂર્વકરણરૂપ પરિણામ વડે ભેદીને ત્યાં અન્તર્મુહૂર્ત માત્રનું અન્ડરકરણ કરે છે. (અને સભ્ય પામે છે) યતઃ
૧. પર્વતની નદીઓ પાષાણુ પર્વતમાં અફળાઈને અને નદીના જળથી ઘસાઈને સહજે આકારવાળા બને છે તેમ આ યથાપ્રવૃત અન્ત કડાકોડિની સ્થિતિ સત્તા પણ અનાદિકાળથી કર્મનિર્જરા કરતાં કોઈ વખત પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. ત્યારે ગ્રંથિભેદાદિકથી સમ્યક પ્રાપ્તિ થાય છે. ઇત્યાદિ દ્રષ્ટા શ્રી વિશેષાવશ્યકમાંથી જાણવાં.
૨ સિદ્ધાન્તના અભિપ્રાયથી અપૂર્વકરણમાંજ એટલે અપૂ૦ ક સમાપ્ત થતાં તુર્ત ઉપ૦ સમ્યક પામે અને કર્મગ્રન્થ મતે ત્રીજું અનિવૃતિકરણ પૂર્ણ થયા બાદ ઉપ૦ સમ્યક પામે. અહિં અન્તરકરણ ઉપશમ સમ્યક્ત્વનો કાળ અથવા તે પહેલાંની તત્સંબંધિક્રિયા. કાળ પણ ગણાય.
