________________
".
.
२२०
હેલું આખ્ત ધ્યાન કહ્યુ છે. । તથા શુરોગ શીગ આદિ વેદનામાં તે વેદના દૂર કરવાના ઉપાયમાં વ્યાકુળ ચિત્તવાળા જીવને જે વેદનાના વિયોગ ( વેઢના કયારે મટે ) વિચારવા તે બેસાડવુંપ્રયો ચિંતા નામનુ' બીજી આર્ત્ત ધ્યાન કહ્યું છે. ૫ તથા ઈષ્ટ વિષયોને વેદવામાં—ભાગવવામાં રાગવાળા જીવને તે ઈષ્ટ વિષયોના વિયોગ ન થવા સંબંધિ અધ્યવસાય તથા સંયોગ–ઇષ્ટ વિષયોની પ્રાપ્તિને અભિલાષ તે મંચો નામનું ત્રીજું આર્ત્તધ્યાન છે. । તથા દેવેન્દ્ર પણું ચક્રવર્તિ પણું તથા ગુણ પ્રાર્થના અને ઋદ્ધિની પ્રાથનાવાળું ( અર્થાત્ દેવેન્દ્રપણું ઈત્યાદિ પરભવમાં પ્રાપ્ત થાય તે ઠીક એવી ઇચ્છાવાળુ) અત્યન્ત અજ્ઞાન વડે વ્યાપ્ત અને અતિ અધમ એવું જે નિયાણું-નિદાન ચિંતવવું તે નથુત્ર નામનું ચેાથુ... આર્ત્તધ્યાન છે. ! એ પ્રમાણે રાગદ્વેષ રૂપી મેહ વડે સહિત એવા જીવને પૂર્વોક્ત ચાર પ્રકારનુ આર્ત્ત ધ્યાન સંસારવૃદ્ધિ કરનારૂં અને તિર્યંચ ગતિનું કારણ છે. । મધ્યસ્થ વૃત્તિવાળા રાગદ્વેષની સત્તાવાળા મુનિને તેા આ ( સંચાગ વિયેાગ વેદનાદિ ) સ્વકર્માં પરિણામથી ઉત્પન્ન થાય છે એ પ્રમાણે વસ્તુ સ્વભાવ ચિતવવામાં તત્પર થયેલા અને સમ્યક્ પ્રકારે પરિષહ સહન કરતા મુનિને તથા પ્રશસ્ત આલંબનના ઉપાય જે અલ્પ સાવદ્યવાળા અથવા સાદ્યના અભાવવાળા છે તેવા ઉપાયને કરતા તથા નિદાન રહિત તપસ યમરૂપ ઉપાયવાળા ધમ ને સેવતા એવા મુનિને (ધમ ધ્યાન હેાય છે.) “જે કારણથી રાગ દ્વેષ અને માહ સંસારના હેતુ કહ્યા છે, તે કારણથી આર્ત્તધ્યાનમાં એ ત્રણે હોય છે. માટે તે આર્ત્ત- ધ્યાન સંસારરૂપી વૃક્ષનું ખીજ છે. ા આર્ત્તધ્યાનને પ્રાપ્ત
