________________
૧૫૬
અભવ્યજીવને પણ ત્રીજું દીપક સમ્યકત્વ હોય છે અથવા ક્ષાયિક ક્ષપશમ અને ઉપશમ એ પણ ૩ પ્રકારનું સમ્યક છે, ત્યાં દર્શનસપ્તકના ક્ષયથી ક્ષાયિક, તથા ઉદય આવેલ દર્શનમેહના ક્ષયવડે અને અનુદિત દર્શનમેહના ઉપશમ વડે ક્ષપશમ સમ્યક હોય છે. પુનઃ મિથ્યાત્વના (દર્શનસપ્તકના) ઉપશમથી શ્રી સર્વજ્ઞો ઉપશમ સમ્યકત્વ કહે છે. અને તે ઉપશમ શ્રેણિમાં અથવા સમ્યકત્વના પ્રથમ લાભ વખતે પ્રાપ્ત થાય છે. વિધિપૂર્વક અનુષ્ઠાન કરનારા જીવને કારક સભ્ય શ્રદ્ધામાત્ર કરનારને રેચક, અને જે કારણથી મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ તત્ત્વને દીપાવે છે–પ્રગટ કરે છે (અર્થાત્ બીજા જીવને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ કરાવે છે) માટે તે દીપક સભ્ય) કહેવાય છે. તથા ઉપર કહેલાં-ક્ષાયિકાદિ ત્રણ સમ્યકત્વને સાસ્વાદન સહિત ગણતાં ૪ પ્રકારનું સમ્યક થાય છે. એ સાસ્વાદન સમ્ય૦ ઉપશમ સમ્યથી ભ્રષ્ટ થયેલા એવા મિથ્યાત્વપ્રાપ્તિની સન્મુખ થયેલા જીવને હોય છે. તથા એ ચાર સભ્ય૦માં વેદક સમ્યક્ત્વ સહિત કરતાં ૫ પ્રકારનું સભ્ય છે. એ વેદક સભ્ય) સમ્ય૦ મેહનીયના અન્ય સમયના અનુભવ વખતે હોય છે. ઉપર કહેલાં પ પ્રકારનાં સમ્યકત્વને ન થી અને સાફા એ બે ભેદથી
૧ પિતાની અંદર ન હોય અને બીજા જીવોને પ્રાપ્ત કરાવે તે દીપક સમ્યકત્વ કહેવાય. - ૨ કંઈપણ પ્રયત્ન વિના ચરમ યથાપ્રવૃત્તકરણના પ્રભાવે કર્મોની સ્થિતિ નદી ગત પાષાણના ન્યાયથી સ્વાભાવિક રીતે ઓછી થઈ જતાં સભ્ય પ્રાપ્તિ થાય તે નિત થી.
૩ ગુરૂ વિગેરેના ઉપદેશ આદિ નિમિત્તથી શ્રદ્ધા પરિણામ જાગે તે ૩પ થી.
