________________
કાઢી નાંખ! અહીં તને મારવાની હિંમત કોઈ નહીં કરી શકે! એટલીવારમાં ત્યાં એક બાજ પક્ષી આવી ચડે છે અને કહેવા લાગે છે કે હે રાજા! એ મારો ખોરાક છે તેને છોડી દો! આ સાંભળી રાજાએં પ્રત્યુત્તરમાં જણાવ્યું કે આ મારા શરણે આવ્યું છે, વળી મેં તેને રક્ષા 3 કરવાનું વચન આપ્યું છે. હવે હું તેને મારવા નહીં દઉં.' આ સાંભળી બાજ પક્ષીએ કહ્યું કે, 'હું ભુખ્યો છું. મારે તાજું માંસ જોઈએ અને આ કબૂતર મારો આહાર છે. આપ તેને છોડી દો, મને સોંપી દો! રાજાનું કર્તવ્ય છે કે કોઈનો આહાર છીનવી ન લેવો જોઈએ.' આ વાત સાંભળી રાજા કહે છે કે, 'તારે તો તાજું માંસ જ જોઈએ છે ને હું કબૂતરના ભારોભાર મારુ માંસ તને આપીશ, એ ખાઈને તું સંતોષ અનુભવજે.' બાજ પક્ષીએ રાજાની શરત માની લીધી.
ગોઆપ મિ iH7-3117--23: 113 11211
1919 વન વવાનો ડ
साधा
ती
15.121/2/1411Y HTT#IV
રાજાએ ત્રાજવું મંગાવ્યું. એક પલ્લામાં કબૂતરને બેસાડ્યું અને બીજા પલ્લામાં પોતાની જોષમાંથી માંસનો ટુકડો મૂક્યો. પરંતુ દૈવી માયાજાળને કારણે કબૂતરવાળું પલ્લું ભારે જ રહ્યું. રાજા માંસ મુકતો જ ગયો પણ તે ભારે જ રહ્યું. અંતે રાજા સ્વયં બીજા પલ્લાંમાં બેસી જાય છે. ત્યારે બાજ પક્ષી પોતાના મૂળ સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે અને કહે છે, ''આ બધું તો મેં તમારી જીવદયાની ભાવનાની પરીક્ષા કરવા માટે રચેલું નાટક છે. તમારી જીવદયા જોઈને હું ખરેખર પ્રસન્ન થયો છું. આ ચરિત્રમાં મેઘરથ રાજાની જીવદયા, અહિંસા, પ્રાણીરક્ષા જેવી ઉત્તમ ગુણોની સ્તુતિ કરવામાં આવી છે. ત્યાર પછીના ભવમાં ચક્રવર્તી પદ ઉપર સકલ સંસારના સર્વ સુખો અને સમૃદ્ધિના સ્વામીપણાનો ત્યાગ કરીને સંયમના માર્ગે પ્રયાણ કરે છે. બધા જ વો સાથે મૈત્રીભાવ, ત્યાગ, સંયમના માર્ગે સાધના કરવા નીકળી પડે છે. અંતે સર્વ ધાતી કર્મોનો ક્ષય કરી તીર્થંકરપદ પામે છે. ત્યારબાદ સર્વોદથી તીર્થની સ્થાપના કરી સર્વ જીવના કલ્યાણ અર્થે દેશના આપે છે.''
આ પ્રમાણે આ સમગ્ર ચારિત્ર માનવજીવનના વિકાસની ગાથા છે. અહિંસા દ્વારા પ્રાણીમાત્ર પ્રતિ મૈત્રીભાવ, અપરિઅહ દ્વારા જગતના તમામ જીવો પતિ કરુણાભાવ અને સ્વયંના જીવનમાં અનાસક્તિ ભાવ તથા અનેકાન્ત દ્વારા સર્વધર્મો પ્રતિ સમભાવ જેવા મહાન સિદ્ધાન્તોનો ઉપદેશ આપ્યો. સંસ્કૃત ભાષામાં શાંતિનાથ ચરિત્ર મનને આનંદ આપનાર અને જાવનને પ્રેરણા આપનાર અદ્દભુત ચરિત્ર છે.
લા. દ. ભારતીય વિદ્યામંદિરમાં સંગ્રહાયેલ આ પ્રત ૧૪ શનાબ્દિના મધ્યભાગે લખાયેલી છે. તેની વિધિ દેવનાગરી છે. આ
૧૮ | ઓગસ્ટ - ૨૦૧૮
ગ્રંથમાં ૧૦ સુંદર ચિત્રો આલેખવામાં આવ્યાં છે. ચિત્રોની શૈલી ગુજરાતની જૈન શૈલી છે. ચિત્રોમાં વનસ્પતિજન્ય રંગોનો ઉપયોગ થયો છે.
વિશ્વના સંરક્ષણ યોગ્ય, લિખિત અને મહત્ત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો, શિલ્પ તથા સ્થાપત્યના સંરક્ષણ માટે યુનેસ્કોએ સને ૧૯૯૨માં મેમરી ઓફ વર્લ્ડની સ્થાપના કરી. તેની આંતરરાષ્ટ્રિય સલાહકાર સમિતિએ ૧૯૯૩માં આ અંગેનો મુસદ્દો તૈયાર કર્યો. આ કાર્યક્રમના જે મુખ્ય આ ઉદ્દેશો નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યા તે નીચે પ્રમાણે છે :
* લિખિત પત્ર, દસ્તાવેજોનું યોગ્ય પદ્ધતિથી સંરક્ષન્ન કરવું.
1450-1152/ 10-47= 13--19 mfaneamende
1411 | 17ના
નર SIT
સામગ
* વૈશ્વિક સ્તરે સંશોધન કરનારને આવા બહુમૂલ્ય દસ્તાવેજ ઉપલબ્ધ થાય તે માટે સહાય કરવી.
દસ્તાવેજોનું સંરક્ષણ થાય તે માટે પ્રયત્નો કરવા.
આ દ્વારા વિશ્વમાં દસ્તાવેજનું સંરક્ષણ થાય તે માટે જાગૃતિ કેળવવી. તેનો નાશ ન થાય તે માટે માર્ગદર્શન આપવું વગેરે છે. સને ૨૦૧૨માં ભારત સરકાર દ્વારા આ માટે દેશમાંથી ચાર મહત્ત્વપૂર્ણ હસ્તપ્રતોના ફોટા તથા તેની વિગતો મોકલી આપ્યા હતા. તે નીચે પ્રમાણે છે.
વેદ છિતિ ઉપનિષદ્ તુઝુક-એ-અસક્રિયા
• શાંતિનાથ ચરિત્ર
આ ચારમાંથી ચરિત્રની મહાનતા, ઉત્તમ ગુણોનો આદર્શ અને ચિત્રો આદિને કારણે શાંતિનાથ ચરિત્રને મેમરી ઓફ વર્લ્ડ ઘોષિત કરવામાં આવી.
મૂળ પોથી લા. દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિરના સંગ્રહમાં સુરક્ષિત છે. મૂળ પોથી ક્યારેય ક્યાંય મોકલવામાં આવી નથી કે મોક્લવામાં આવતી નથી કે મંગાવવામાં પણ આવતી નથી. માત્ર તેના ફોટોગ્રાફ તથા માહિતી મોકલવામાં આવે છે. વિશ્વસ્તરીય ભારતીય વિદ્યાના વિદ્વાનો સમક્ષ આ માહિતી રજૂ કરવામાં આવે છે, વિદ્વાનો વિગતોની ચકાસણી કરે છે અને પછી યોગ્ય જણાય તો ઘોષણા કરે છે.
આ આપણા સહુ માટે આનંદ લેવા જેવો પ્રસંગ છે. આપણા પૂર્વજોએ કલાને ક્ષેત્રે વિશિષ્ટ પ્રદાન કર્યું છે, તે માટે વિશ્વ સ્તરે તેને પ્રતિષ્ઠા મળી છે એ પણ ગૌરવ લેવા જેવી ઘટના છે. છે એ -
જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન
