________________
ચિત્ર બને છે નિમિત્ત, વૈરાગ્યનું !
(મુનિશ્રી તુલશીતવિજયજી - મુનિશ્રી હર્ષશીલવિજયજી મહારાજ નેમિકુમાર
પાર્શ્વકુમાર પણ એ તાપસના તપને જોવા પરિવાર સાથે ત્યાં શ્રાવણ સુદ છઠ્ઠનો દિવસ નિર્ણિત થયો, દ્વારિકા અને મથુરા પધાર્યા. અગ્નિકુંડ વચ્ચે કાષ્ટ્રમાં સળગી રહેલા સર્પને બને નગરીમાં ઘર ઘરના દરવાજે તોરણ બંધાયા. બન્ને નગરો અવધિજ્ઞાનથી પાર્શ્વકુમારે નિહાળ્યો. તાપસને કહ્યું: તપસ્વી! દયા મહોત્સવમાં મહાલવા લાગ્યા.
એ સર્વ ધર્મોની જનેતા છે. આ અગ્નિકુંડમાં પંચેન્દ્રિય સર્પ જલી. નેમિકુમારની જાન દ્વારિકા નગરીથી નીકળી. દશ દર્શાહો, રહ્યો છે, તમને એ ખ્યાલ નથી આવતો? કૃષ્ણ વાસુદેવ, બલભદ્ર આદિ હજારો રાજપુરુષો નગરજનો સાથે, તાપસ આવેશમાં આવીને બોલ્યો : કુમાર! તમારે તો હાથીધવલમંગળ ગીતોના ગાન સાથે જાન ઉગ્રસેન રાજાના મહાલય ઘોડા પર બેસીને ખેલવાનું, યુદ્ધો કરવાના ધર્મની તમને શી ગતાગમ તરફ આવી.
પડે? રાજકમારી રાજિમતિ પણ ઉત્સક નયને પોતાના સ્વામીનાથને પાર્શ્વકુમારે તરત જ સેવકને આજ્ઞા કરી અગ્નિકુંડમાંથી બળતું નિહાળવા આતુર હતી. સખીઓના વૃન્દ વચ્ચે શોભતી રાજિમતિ કાષ્ટ બહાર કઢાવ્યું. જયણાપૂર્વક એ કાષ્ટના ઊભા ટુકડા કરાવ્યા! અપલક નયને નિહાળ્યા કરે છે. સખીઓ રાજિમતિની હાંસી કરે અંદરથી તરફડિયા મારતો મોટો સર્પ બહાર નીકળ્યો. છે. રાજિયતિ તો આસપાસના સર્વેને ભૂલી જ ગઈ છે. એવામાં પાર્શ્વકુમારે સેવકને કહીને તે સર્પને નવકારમંત્ર સંભળાવ્યો. રાજિમતિનું જમણું નેત્ર ફરકવા લાગ્યું. કંઈક અમંગળ ઘટશે એવી સર્પનો આત્મા સમાધિસ્થ થઈને સર્પની યોનિમાંથી સીધો નાગરાજ આશંકાએ વિહ્વળ બની ગઈ.
ધરણેન્દ્ર દેવ તરીકે ઉત્પન્ન થયો. પરિવાર સહિત પાર્શ્વકુમાર આ તરફ જાન આગળ વધી રહી છે. ઢોલ ત્રાંસા અને મહેલમાં પધાર્યા. શરણાઈના અવાજને વીંધીને આવતો કંઈક આર્તનાદ નેમિકુમારના એક દિવસ ચિત્રશાળામાં પધાર્યા છે, ત્યાં નેમિકુમારકાને આથડાયો! આહો! આ શું? પશુ-પ્રાણીઓના આવા રાજિમતિની જાનના, પશુઓના પોકારના તથા નેમિકુમારના આર્તનાદ? નેમિકુમારનું ઋજુ હૃદય પળવારમાં પામી ગયું. સહસા વિરાગની મસ્તીના ચિત્રો નિહાળી જન્મજાત વિરાગી પાર્શ્વકુમારનો મોટેથી શબ્દો નીકળ્યાઃ 'રથ પાછો વાળો!' આ આદેશ હતો. વૈરાગ્ય દૃઢ થાય છે. સહસા પ્રભુનો દિક્ષાનો સમય જાણી લોકાંતિક
નેમિકમારને પાછા વળતાં જોઈ સમગ્ર વાતાવરણ સ્તબ્ધ બની દેવોએ ધર્મતીર્થ પ્રવર્તનની વિનંતિ કરી, પ્રભુએ વરસીદાનનો ગયું. મુક્તિ રૂપી વધુની લગની લાગી હોય એ નેમિકમાર રાજિમતિ પ્રારંભ કર્યો. (આધાર: ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરુષ ચરિત્ર) ITI વધૂમાં ક્યાંથી મોહ પામે? પ્રભુ તો
" કર્મ હરે ભવજલ તરે "- મુનિ શ્રી કુલશીલવિજયજી સંપાદિત શ્રી ચોવીસ તીર્થંકર ચરિત્ર પુસ્તકમાંથી, સાભાર રાજિમતિને પોતાના આઠ-આઠ ભવનો સંબંધ સંભાળી જાણે સંકેત આપવા જ પધાર્યા હોય તે રીતીએ આંગણેથી પાછા વળી ગયા. પાર્શ્વકુમાર
પાર્શ્વકુમાર પોતાના મહાલયના ઝરૂખામાં બેસી નગરચર્યા નિહાળી રહ્યા છે ત્યાં મોટું આચર્ય જોયું. નગરના બધા લોકો એક જ દિશામાં દોટ મૂકી જઈ રહ્યા હતા. તપાસ કરતાં જાણ્યું કે કમઠ નામનો ગરીબ બ્રાહ્મણ વૈભવ મેળવવા વિવિધ તપ કરી રહ્યો
૧.કૃષ્ણ વાસુદેવની ગોપીઓ સાથે ફ્રીડા કરતા પણ નેમિકુમાર વિરાગની મસ્તીમાં મહાલી રહ્યા છે, પાછળ કલાધર પણે
સ્તબ્ધ થઈ જોઈ રહે છે! ૨,પશુઓના કરૂણ કંદન સાંભળી નેમિકુમાર રથે પાછો વળાવે છે, ૩. પાર્ષકુમાર છે. તે તપસ્વીના દર્શન કરવા અને
અગ્નિકુંડમાંથી બળતા નાગને બચાવે છે, જે ધરણેન્દ્ર બને છે. ૪, “રાજિમતિ કે છોડ કે તેમ સંયમ લીના" ચિત્રપટ પર તેની પૂજા કરવા લોકો દોડી રહ્યા છે.
આ દશ્ય નિહાળી જન્મજાત વિરાગી પાર્શ્વકુમારનો વૈરાગ્ય દઢ થાય છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ - ૨૦૧૮ | ૨૩,
