________________
મહિમા કરીને પૉઝિટિવ બાજુ બતાવે છે. આ જગતમાં જીવોનો જે સમૂહ વ્યાપેલો છે તેને જીવરાશિ કહેવાય છે. હવે જે જીવરાશિના સ્વરૂપનું જ જ્ઞાન ન હોય, તો જીવોની દયા કઈ રીતે પાળી શકાય?
પૃથ્વી, પાણી, વાયુ, અગ્નિ, વનસ્પતિ, કીડા, જતું, પશુ, મનુષ્ય વગેરેને જીવ માનવાનો અને તેના આરંભ સમારંભથી દૂર રહેવાનો વિચાર કરવામાં આવે છે. આચાર્ય શ્રી શાંતિસૂરિજી મહારાજે આને વિશે ખૂબ વ્યાપક વિચારણા કરી છે. આચાર્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિજીએ કહ્યું કે જીવોનું જીવન એકબીજાના સહકારથી ચાલી શકે છે અને એનું એક ઉત્તમ ઉદાહરણ મોરેશિયસ ટાપુમાં એક સમયે જોવા મળતું આપણા બતક જેવું ડોડો નામનું પક્ષી છે. આજે તો માત્ર એનું ચિત્ર જોઈને સંતોષ માનવો પડે છે!
વર્ષો પહેલાંનું મોરેશિયસ ટાપુનું ચિત્ર જુઓ તો એ આખોય ટાપુ અને એનો દરિયાકિનારો પુષ્કળ કૅલ્વેરિયા વૃક્ષોથી ભરેલો હતો. આ વૃક્ષો પર બહુ ઓછું ઊંચે ઊડી શકતાં એવા ડોડો પક્ષી બેસતાં. એ મેદાન પર પોતાનો માળો બાંધતાં, પણ બન્યું એવું કે ડોડો પક્ષીના માંસની વાનગી પાછળ ફ્રાન્સની પ્રજા ઘેલી થતાં એનો નિર્દય રીતે સંહાર કરવામાં આવ્યો. બીજી બાજુ ઊંચા તાડ જેવા કૅલ્વેરિયા વૃક્ષનું આયુષ્ય ઘણું લાંબુ હતું, પણ અત્યારે માત્ર તેર જ કૅલ્વેરિયા વૃક્ષ રહ્યાં છે. કોઈ નવાં વૃક્ષો ઊગતાં નથી. કૅલ્વેરિયા વૃક્ષ પર ઊગતા ફળને જમીનમાં નાખવામાં આવ્યું, છતાં કોઈ વૃક્ષ ઊગતું નથી. સમય જતાં ખ્યાલ આવ્યો કે ડોડો પક્ષી આ વૃક્ષ પરનાં ફળ ખાતું અને એની અઘારમાંથી (શૌચમાંથી) આ વૃક્ષનું ફળ બહાર પડતું અને એ ફળ જ્યાં પડતું ત્યાં કૅલ્વેરિયા વૃક્ષો ઊગતાં હતાં. આજે હવે આ તેર ક્વેરિયા વૃક્ષોને બચાવવાનું અભિયાન ચાલે છે.
કેટકેટલી ક્ષમા માગશો આ જીવોની અથવા તો ક્યારે વિચારીશું કે આ જીવો સાથે આવું વર્તન કરીને આપણે આપણા પૃથ્વીના ગ્રહને અને આ માનવજાતને જેટલું નુકશાન કરીએ છીએ. જો જગતમાં બધે અનાજ ઉગાડવામાં આવે, તો આ જગતમાંથી ભૂખમરો દૂર થાય. આથી તો મહાન માનવતાવાદી આલ્બર્ટ સ્વાઈત્ઝરે કહ્યું, Any religion which is not based on a respect for life is not true religion... Until he extands his circle of compassion to all living things, man will not himself find peace.
જીવો પ્રત્યે માત્ર ભાવના કે લાગણીથી નહીં, પણ સક્રિય રીતે એમની ખેવના, જયણા, ચિંતા અને જાળવણી કરવાનું જૈન ધર્મ કહે છે. એક સમયે કૂતરા માટે રોટલાધર રાખવામાં આવતું, ગામડામાં ગાય ને કૂતરાને ખાવા માટે દરેક ગલીમાં ચાટ રાખવામાં આવતી. ઘરની પહેલી રોટલી ગાય-કૂતરાને ખાવા માટે રખાતી અને ઘરની વધેલી રસોઈ ચાટમાં નંખાતી.
૯૬ | ઓગસ્ટ – ૨૦૧૮
કીડીનાં દર હોય ત્યાં લોટથી કીડિયારું ભરાવતા હતા. તળાવમાં માછલીને લોટની ગોળી આપતા હતા, તળાવ સુકાઈ જાય તો પાણીનું ટેન્કર નખાવતા હતા, જેથી માછલાં મરી ન જાય અને એથીય વિશેષ તો એક સમયે ઘરના મકાનના બહારના ભાગમાં ઊંચે નાની બખોલ રાખવામાં આવતી; જેમાં પોપટ, ચકલી, કાબર વગેરે પંખી માળો કરીને રહી શકે અને એને કૂતરા કે બિલાડાનો ભય રહે કે નહીં. એ જ રીતે પાણી ગાળીને એમાં ચૂનો રાખવામાં આવતો. અને એમાં જ કપડું ધોવામાં આવતું, જેથી જીવો મરી જાય નહીં. પચ્ચક્ખાણ, અપરિગ્રહ જેવી ઘણી બાબતો અંતે તો જીવો તરફ્ની સક્રિય અહિંસા માટેનું સોપાન છે.
અદ્યતન વિશ્વમાં જુદાં જુદાં દેશો ભૂતકાળમાં અન્ય દેશ પર કરેલા અત્યાચારોની ક્ષમા માગે છે. અમેરિકાના પ્રમુખે વિશ્વયુદ્ધ સમયે નાગાસાકી-હિરોશિમા જેવાં શહેરો પર વીંઝેલા અણુબોંબની થયેલા વિનાશ માટે જાપાનની ક્ષમા માગી. લંડનના મેયર સાદિક ખાને અમૃતસરમાં શહીદોને શ્રદ્ધાંજલિ આપ્યા પછી કહ્યું કે બ્રિટિશ સરકારે જલિયાનવાલા બાગના હત્યાકાંડ માટે ભારતની માફી માગવી જોઈએ. આ ભાવને વધુ વ્યાપક બનાવીને અને માનવહૃદયને વધુ સંવેદનશીલ અને સમજદાર બનાવીને 'સવ્વ જીવા ખરંતુ મે’ની ભાવના વિશ્વમાં ફેલાવવી જોઈએ.
આજે જગત હિંસાની ટોચ પર બેઠું છે, ત્યારે આ સૂત્ર જગતને માટે લાંબા ગાળાની વિશ્વશાંતિ, માનવઅસ્તિત્વનો આધાર અને વ્યાપક કલ્યાણની આધારશિલા બની રહે તેમ છે.
ann ૧૩-બી, ચંદ્રનગર સોસાયટી, જયભિખ્ખુ માર્ગ, પાલડી,
અમદાવાદ - ૩૮૦૦૦૭. ફોન ૦૭૯-૨૬૬૦૨૬૭૫ મો. ૦૯૮૨૪૦૧૯૯૨૫
અષ્ટ પ્રકારી પૂજા ગ્રંથનું અમદાવાદમાં વિમોચન થયું
૫.પૂ.આચાર્ય શ્રી વાત્સલ્યદીપસૂરિજી મ. લિખિત-સંપાદિત ‘અષ્ટપ્રકારી પૂજા’ ગ્રંથનું વિમોચન શેઠ શ્રી વૈભવભાઈ શાહનાહસ્તે નારણપુરા,અમદાવાદમાં થયું. આ પ્રસંગે ગુજરાત વિદ્યાપીઠ ના કુલપતિ ડો.અનામિકભાઈ શાહ,પ્રસિધ્ધ ડો.સુધીરભાઈ શાહ, શ્રી ભીખુભાઈ શાહ,શ્રી સુરેશભાઈ શાહ અને અનેક જૈન સંધના અગ્રણીઓ,વિદ્વાનો,સાહિત્યકારો અને મોટી સંખ્યામાં ભાવિકો ઉપસ્થિત રહ્યા અને શ્રુત ભક્તિનો લાભ લીધો.સંચાલન સંજય દત્રાણીયાએ કર્યુ.
જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક
પ્રબુદ્ધ જીવન
