________________
સત્તાની ચમત્કૃતિ જોઈ જ નહીં, ‘અનુભવી’ ‘પામી’ને ‘બની’ પણ ભદ્રમુનિજી આ આશ્રમમાં પ્રવર્તાવી પ્રશસ્તિ કરી રહ્યાં છે. શકાય છે! ભક્તિ વડે આત્મા પોતાથી પરમાત્મા સુધીનું અંતર તેઓ સ્વયં આ સંતુલનપૂર્ણ સાધનાને અનુસરે છે. વીતરાગપલવારમાં પાર કરી શકે છે. આવી પરાભક્તિને માણવા દેવો કેમ પ્રણીત સમ્યગ જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની આ ત્રિવિધ રત્નમયી સાધના ન ઊતરી આવે?
તેમણે શ્વેતાંબર જૈન મુનિમાંથી એકાંતવાસી અને દિગંબર ક્ષુલ્લક યાદ આવે છે ગુરુદેવ રવીન્દ્રનાથ ઠાકુરનું 'ગીતાંજલી'માંનું બન્યા પછીયે ચાલુ રાખી છે. જ્ઞાન અને ક્રિયા - બન્નેને તેમણે એક અદ્ભુત કાવ્ય, જેનો ભાવ છે - “એક ગીત.. માત્ર એક જ યથોચિત જાળવ્યા છે, સાધ્યા છે. ભક્તિનું પણ તેમાં સ્થાન છે. આ ગીત એવું ગવાય અંતરથી કે નીચે ઊતરી આવે રાજાઓનો રાજા - બધાથી આગળ તેમની ધ્યાનની ભૂમિકા છે. તે સતત, સહજ ને એને સાંભળવા!'
સમગ્રપણે સાધવા તેઓશ્રી સાધનારત છે. કેવળ નિજ સ્વભાવનું, આ જ વાત અહીં અનુભવાતી હતી - સ્પષ્ટ, સાક્ષાત્ રાજાઓના અખંડ વર્તે જ્ઞાન...' આત્માવસ્થાનું આ સહજ સ્વરૂપ તેમનું ધ્રુવબિંદુ રાજા જેવા દેવોને પણ ઉપરથી નીચે ખેંચી લાવતી આ ભક્તિની છે. તે સાધવામાં શ્રીમનો આધાર તેમને સર્વાધિક ઉપકારક અને આમાં પરાકાષ્ઠા હતી. માતાજીના આવી ભક્તિને - તેમના ભક્તિ ઉપાદેય પ્રતીત થયો છે. એ મુજબ તેમના આત્મભાવની જાગૃતિપૂર્વકના સ્વરૂપને - ‘વાસક્ષેપ' દ્વારા વેદી, અભિનંદી, અનુમોદીને દેવતાઓ દેહ-પ્રવર્તન, સાહજિક તપશ્ચર્યા અને સમગસાધનાના નીતિનિયમાદિ વિદાય થાય છે.
બરાબર સહજભાવે ચાલુ રહે છે. એક દિગંબર ક્ષુલ્લકને કહ્યું એ માતાજીની આ ઉચ્ચ ભૂમિકાવાળી પરાભક્તિનો પરિચય પામીને રીતે તેઓશ્રી ચોવીસ કલાકમાં એક વખત જ ભોજન અને પાણી લે અમે પણ એનો કિંચિત્ સંસ્પર્શ પામતા, ધન્ય થતા, તેમને પ્રણમી છે. ભોજનમાં સાકર, તેલ, મરચાં, મસાલા, નમક ઈત્યાદિ વગરનો રહ્યા.
ચોક્કસ અભિગ્રહપૂર્વકનો જ આહાર હોય છે. આ લીધાં પછી વચ્ચે માતાજી ભદ્રમુનિજીના પૂર્વાશ્રમના - સંસારપક્ષના – કાકીબા, ક્યારેય આહાર કે પાણી સુદ્ધાં લેતા નથી... અમુક સાધકોને માર્ગદર્શન સાધના માટે. ગફાઓને સાદ તેમને પણ સંભળાતાં, વર્ષો થયા અહીં આપવા કે સત્સંગ-સ્વાધ્યાય-ધ્યાન ભક્તિની સામુદાયિક સાધના આવીને તેઓ એક ગુફામાં સાધનારત રહે છે. સ્વામીશ્રીના સાદા- અર્થે બહાર આવવા સિવાય લગભગ પોતાની અંતર્ગુફામાં જ તેઓશ્રી લુખા આહારની સેવાનો લાભ પણ તેઓ જ લે છે અને વિશેષમાં રહે છે. સાંજના સાત પછી તો એ ગુફાના દ્વાર બંધ થાય છે. તેઓ આશ્રમમાં આવતાં બહેનો અને ભક્તો માટે છત્રછાયા-સમા બની એકાંતમાં ઊતરી જાય છે ને કેવળ આ “રત્નકૂટ' પરની ધૂળ રહે છે.
અંતર્ગુફાના જ એકાંતમાં નહીં, રત્નમય આત્મસ્વરૂપની સૂમ આ સિવાય પણ બીજા યુવાન અને વૃદ્ધ, નિકટના અને દૂરના અંતર્ગફામાં ઊંડે ઊંડે તેમનો પ્રવેશ થાય છે... જૈન-જૈનેતર-સર્વપ્રકારના-આશ્રમવાસીઓ અહીં રહે છે. સૌ મને તેમની, બહિર્ભાધના, બહિર્ગુફા અને બહિર્દશન પામવા - એકબીજાથી ભિન અને નિરનિરાળા, અંદરથી તેમજ બહારથી! જોવાનો લાભ મળ્યો હતો, પરંતુ તેટલાથી મને સંતોષ ન હતો...
મેં જોયાં એ સૌ સાધકોને - સુષ્ટિની વિવિધતા ને વિધિની મારે તેમની સ્થળ અંતર્ગુફા જોવાની પણ ઉત્સુકતા હતી અને સૂક્ષ્મ વિચિત્રતાના, કર્મની વિશેષતા ને ધર્મધર્મની સાર્થકતાના પ્રતીક-શા, અંતર્ભાધના જાણવા-સમજવાની પણ! સદ્ભાગી હતો કે, શરદપૂર્ણિમાની અને છતાં એક આત્મલક્યના ગંતવ્ય ભણી જઈ રહેલાં! તેમને ચાંદની રાતે એ ગક્ષ મંદિરના સામુદાયિક ભક્તિ કાર્યક્રમમાં જિનપ્રતિમા જોઈને મારા સ્મૃતિ-પટે ઊપસી આવ્યું શ્રીમદ્દનું વાક્ય - અને શ્રીમની શ્વેત આરસ પ્રતિમા સન્મુખ મારી સિતારના તાર જાતિ વેશનો ભેદ નહીં, કહ્યો માર્ગ જો હોય!'
પણ રણઝણીને ગુંજી ઊઠ્યાં. અહીંના દિવ્ય વાતાવરણમાં કોઈ એ અવધૂતની અંતર્ગુફામાં
અજબ આનંદ માણતો હું સિતારની સાથે સાથે અંતરના પણ તાર ઉક્ત કહ્યો માર્ગ’ બને છેડાની આત્યંતિકતાથી મુક્ત એવો છેડી રહ્યો હતો... મસ્તવિદેહી આનંદઘનજી અને પરમ કૃપાળુ. સ્વાત્મદર્શનનો સમન્વય, સંતુલન ને સંવાદપૂર્ણ સાધનાપથ છે : સહજાત્મયોગી શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીના પદો એક પછી એક અંતરમાં ‘નિશ્ચય’ અને ‘વ્યવહાર', આચાર અને વિચાર, સાધન અને ચિંતન, ઊંડથી ચૂંટાઈ ઘૂંટાઈને પ્રગટવા લાગ્યા ને ‘અવધૂ! ક્યા માગુ, ગુન ભક્તિ અને ધ્યાન, જ્ઞાન અને ક્રિયા - એ સૌને સાંધનારો. શ્રીમના હીના?’ અને ‘અબ હમ અમર ભયે ન મરેંગે' ગાંઉન ગાઉ ત્યાં તો જ “આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર'માંના આ શબ્દો એ સ્પષ્ટ કરે છે :- અવધૂત ભદ્રમુનિજી પોતાની અંતર્ગુફામાંથી બહાર આવ્યાં અને નિશ્ચયવાણી સાંભળી સાધન તજવાં નો'ય
સામે આવી બેઠા : હું ઓર પ્રમુદિત થયો. નિશ્ચય રાખી લક્ષમાં સાધન કરવાં સોય...'
નિશ્ચયને, આત્માવસ્થાને લક્ષ્યમાં રાખીને ભૂમિકાભેદે વિવિધ ૧૨, કેમ્બિાજ રોડ, અલ્સર, બેંગલોર -પ૬૭૦૮. સાધનામાં જોડતા શ્રીમના આ સાધનાપથને જ શ્રી સહજાનંદઘન
મો. ૮૦૬૫૯૫૩૪૪૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
જૈન ધર્મમાં ચિત્રકળા વૈવિધ્ય વિશેષાંક
ઓગસ્ટ - ૨૦૧૮ | ૧૧૩
