________________
ઉપતા,ઉપસ્થિત
૨૮
જૈન ધાર્મિક પારિભાષિક શબ્દકોશ
શ્લોક.
નાટકની ઉપમા. ઉપતાપ : પ્રતાપ, તેજ, ચમક, | ઉપમેય ઃ ઉપમા આપવા લાયક ઓજસ્વિતા.
વસ્તુ, જેના માટે ઉપમા અપાય ઉપધાનતપ : નવકારમંત્રાદિના
અધ્યયન માટે કરાતો એક | ઉપયોગ : જ્ઞાનમાં ચિત્ત પરોવવું, પ્રકારનો વિશિષ્ટ તપ, અઢાર- ધ્યાન આપવું, જ્ઞાનાદિ અઢાર-છ-અને ચાર દિવસનો પ્રાપ્તિકાલે મનને તેમાં જ લીન તપ. તથા અઠ્યાવીસ અને કરવું, કાર્યમાં એકાગ્રતા.
પાંત્રીસ દિવસનો વિશિષ્ટ તપ. | ઉપયોગશૂન્ય ઃ જે કાર્ય કરીએ તે ઉપનામ : પોતાના નામ ઉપરાંત કાર્યમાં મન ન હોય તે. બીજું નામ.
ઉપરિભાગવર્તી : ઉપરના ભાગમાં ઉપપાતજન્મઃ દેવ-નારકીનો જન્મ,
રહેનાર, ઉપરના માળે પોતપોતાના નિયત સ્થાનમાં
વસનાર. જન્મ.
ઉપવાસ : આહારની મમતાના ઉપભોગ-પરિભોગ : એક વાર
ત્યાગપૂર્વક દિવસરાત ભોગવાય તેવી ચીજ તે
આહારત્યાગ કરવો. ઉપભોગ અને વારંવાર
ઉપશમ : કષાયોને દબાવવા, ભોગવાય તેવી ચીજ તે કષાયોને શાત્ત કરવા. પરિભોગ અને ભોગ-ઉપભોગ ઉપશમશ્રેણી : કષાય-નોકષાયોને શબ્દ જ્યારે વપરાય ત્યારે એક દબાવતાં દબાવતાં ઉપરના વાર ભોગવાય તે ભોગ અને ૮-૯-૧૯૧૧માં ગુણઠાણે વારંવાર વપરાય તે ઉપભોગ ચડવું. કહેવાય છે.
ઉપશાત્તમોહગુણસ્થાનક : સર્વથા ઉપમાનઃ સદૃશતા બતાવવી, ઉપમા મોહ જેનો ઉપશમી ગયો છે
આપવી, સરખામણી કરવી. તેવો આત્મા. ન્યાયશાસ્ત્રમાં પ્રસિદ્ધ એક ઉપષ્ટમર્ભ : આલંબન, ટેકો, પ્રમાણ.
આધાર, સાધનવિશેષ. ઉપમિતિભવપ્રપંચ ઃ તે નામનો | ઉપસ્થિતઃ હાજર, વિદ્યમાન, જ્યાં
મહાગ્રંથ, સંસારના પ્રપંચને | કામ થતું હોય ત્યાં વિદ્યમાન.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
