________________
જૈન ધાર્મિક પારિભાષિક શબ્દકોશ
૭૫
નિર્બળ સ્થિતિ નિશ્ચયનય
નિર્બળ સ્થિતિઃ દૂબળી સ્થિતિ, જ્યાં | નિવારણાર્થે : દૂર કરવા માટે, પાપ
બળ, વર્ષોલ્લાસ, તાકાત રહી કર્માદિ દૂર કરવા માટે કરાતી નથી, અર્થાત્ હતાશ થયેલી ક્રિયા. પરિસ્થિતિ.
નિવૃત્ત થયેલ ઃ વિવક્ષિત કામ પૂર્ણ નિર્ભય પંથઃ જે માર્ગ કાપવાનો છે થવાથી તેમાંથી નીકળી ગયેલ. તેમાં ભય ન હોય તે.
માથા ઉપરની જવાબદારીથી નિર્વાણ કલ્યાણક : તીર્થંકર
રહિત થયેલ. ભગવન્તો મોક્ષે પધારે તે નિવૃત્તપ્રકૃત્યધિકાર : જે આત્મા પ્રસંગ.
મિથ્યાદૃષ્ટિ હોવા છતાં પૂર્વબદ્ધ નિર્વાણમાર્ગ : મોક્ષે જવાનો
મિથ્યાત્વ આદિ મુખ્ય મોહનીય પ્રભુજીએ બતાવેલો રસ્તો કર્મોની પ્રકૃતિઓનો જુસ્સો, (રત્નત્રયી).
(તાકાત-પાવર) ઓછો થઈ નિર્વિભાજ્ય કાળ ઃ જે કાળના બે
ગયો છે તેવા લઘુકર્મી જીવોમાં
કર્મોનું હળવું થવું તે. કર્મોનું ટુકડા ન કલ્પી શકાય તેવો
નિર્બળ થવું તે. અત્યન્ત સૂક્ષ્મ કાળ, અર્થાત્
નિવૃત્તિકરણ : એક જ સમયવર્તી નિર્વિભાજ્ય ભાગ : જે પુદ્ગલ
જીવોનાં અધ્યવસાય સ્થાનોમાં અણુના કેવલજ્ઞાનીની દૃષ્ટિએ
રહેલી તરતમતા, જસ્થાનપણ બે વિભાગ ન કલ્પી શકાય
પતિત અધ્યવસાયોનું હોવું,
અધ્યવસાયોની ભિન્નભિન્નતા, એવો અત્યંત સૂક્ષ્મ અણુ તે, અર્થાતુ બે વિભાગને અયોગ્ય
આઠમા ગુણસ્થાનકનું આ બીજું
નામ છે. એવો અણુ. નિર્વેદ : સંસારનાં સુખો ઉપર
નિવૃત્તીન્દ્રિયઃ શરીરમાં બહાર અને તિરસ્કાર, કંટાળો, અપ્રીતિ;
અંદર પુદ્ગલના આકારે સુખ એ જ દુઃખ છે, ભોગ
બનેલી ઈન્દ્રિયો, જે પૌદ્ગલિક એ જ રોગ છે, આભરણો એ
છે; આત્માને જ્ઞાનની ઉત્પત્તિભાર છે એવી ચિત્તની સ્થિતિ;
માં સહાયક છે. સમ્યત્વનાં પાંચ લક્ષણોમાંનું ! નિશ્ચયનય : વસ્તુની વાસ્તવિક ૧ લક્ષણ છે.
સ્થિતિ સમજાવે, સહજ
એક સમય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
