________________
યમરાજા/યુગલિક મનુષ્ય
૧૦૮ જૈન ધાર્મિક પારિભાષિક શબ્દકોશ
યમરાજા : મૃત્યુકાળ, મરણનો માન દૂર કરી ઘેર ઘેર સાધુ
સમય, મૃત્યુસંબંધી ભાવો પણાની શોભા વધે તેમ ગોચરી જગતમાં જે બને છે તેને વિશેષ લાવે તે યાચનાપરિષહ જાણનાર દેવ.
માવજીવઃ આ શરીરમાં જ્યાં સુધી યશકીર્તિ : પ્રશંસા, ગુણગાન, જીવ હોય ત્યાં સુધીમાં જે
વખાણ થવાં છે, ત્યાગાદિ પચ્યજ્ઞાણ તે, કોઈપણ પ્રકારગુણથી જે પ્રશંસા થાય તે; ની વિરતિ માનવભવના અંત કિર્તિ, પરાક્રમથી જે પ્રશંસા સુધી જ હોય છે, મૃત્યુ પામ્યા થાય તે યશ; એક દિશામાં પછી જીવ અવિરત થાય છે. પ્રસરે તે કીર્તિ, સર્વ દિશામાં
થાવત્કથિત : સામાયિકચારિત્રનો પ્રસરે તે યશ.
બીજો ભેદ છે, જે ૨૨ તીર્થંકરયાકિની મહત્તરા : શ્રી હરિભદ્ર- પ્રભુના શાસનમાં તથા મહા
સૂરિજીને પ્રતિબોધ કરનારાં વિદેહક્ષેત્રમાં સદા હોય છે, મહાન સાધ્વીજી મહારાજશ્રી. દીક્ષા ગ્રહણ કરતાં જ જીવન
જેમનું નામ “યાકિની” હતું. પર્યન્તનું જે વ્રત અપાય તે. યાકિની મહત્તરાસૂન : ઉપરોક્ત | યુક્તિઃ દલીલ, હેતુ, સાધ્ય સાધવા
યાકિની નામનાં સાધ્વીજી | માટેનું સાધન. મહારાજથી પ્રતિબોધ પામેલ યુક્તિયુક્તઃ દલીલપૂર્વકની જે વાત, હોવાથી જાણે તેમના ધર્મપુત્ર અતિશય સંગતિવાળી વાત. હોય તેવા આચાર્ય શ્રી હરિભદ્ર
યુગલિક ભૂમિ : જ્યાં ઉપરોક્ત સૂરીશ્વરજી મહારાજા.
યુગલિક મનુષ્યો જ જન્મે છે યાગ : પૂજા, મંદિરોમાં કરાતી તેવી ભૂમિ; ૫ હિમવંત, ૫
પૂજાઓ અથવા હોમ-હવન હરિવર્ષ, ૫ રમ્યક, ૫ હૈરણ્યવગેરે.
વંત, ૫ દેવકુર અને ૫ ઉત્તરયાચનાપરિષહ સાધુ થનાર આત્મા
કુર, એમ જંબૂઢીપાદિમાં ૩૦ પૂર્વગૃહસ્થ અવસ્થામાં કદાચ
અકર્મભૂમિ જે છે તે, આ ૩૦ રાજા-મહારાજા હોય તો પણ
ભૂમિને “યુગલિકક્ષેત્ર” જૈનદીક્ષિત અવસ્થામાં પરિગ્રહ
શાસ્ત્રોમાં કહેવાય છે. રાખવાનો ન હોવાથી મનમાંથી | યુગલિક મનુષ્ય જે સ્ત્રી-પુરુષ એમ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
