Jain Paribhashik Shabdakosha

Author(s): Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat

Page 36

જૈન ધાર્મિક પારિભાષિક શબ્દકોશ
૨૭
ઉભેદિત/ઉપચ્છેદ
34.
અંકુરા ફૂટવા વગેરે.
સાધવામાં સહાયક. ઉભેદિત : ચિરાયેલું, ફાટેલું, | ઉપકારક : ઉપકાર કરનાર, બે-ચાર ટુકડા કરેલું.
મદદગાર, સહાયક, હિત ઉદ્વર્તનાકરણ : નાની સ્થિતિ મોટી
કરનાર. કરવી, મંદ રસ તીવ્ર કરવો, | ઉપકારક્ષમાઃ ઉપકાર કરનારા પુરુષો
તેમાં વપરાતું વીર્યવિશેષ. | ક્રોધ કરે તોપણ આ પુરુષો ઉદ્ગલનાકરણ : અમુક વિવલિત ઉપકારી છે, એમ માનીને ક્ષમા
કર્મોને તેને અનુરૂપ અન્ય કરવી, ગળી જવું. કર્મોમાં સંક્રમાવવાની જે પ્રક્રિયા | ઉપકારી પુરુષ : ઉપકાર કરનારા તે. જેમ કે સમ્યક્ત અને ! પુરુષો, પરનું હિત કરનારા. મિશ્રમોહનીયને મિથ્યાત્વમાં | ઉપકત થયેલ : ઉપકાર પામેલ, સંક્રમાવવી તે ઉદ્દલના અને
જેનો ઉપકાર થયો છે તે પુરુષ. તેમાં વપરાતું જે યોગાત્મક વીર્ય
ઉપગ્રહ : ગ્રહોની સમીપવર્તી, તે ઉઠ્ઠલનાકરણ.
જુદાજુદા ગ્રહો. ઉદ્વિગ્ન : ઉદાસીન, કંટાળાવાળો
| ઉપઘાત-અનુગ્રહ : લાભ-નુકસાન, પુરુષ, વસ્તુની અરુચિવાળો.
હિત-અહિત, ફાયદોઉદ્ગઃ ઉદાસીનતા, કંટાળો, વસ્તુ
ગેરફાયદો. પ્રત્યે અરુચિભાવ.
ઉપચયઃ વૃદ્ધિ, વધારો, અધિકતા ઉન્મત્ત : ઉન્માદવાળો, વિવેક
થવી. વિનાનો, ગાંડો, મદથી ભરેલો.
ઉપચરિતકાળ : જીવ-અજીવના ઉન્માદઃ અહંકાર, મદ, અભિમાન,
વર્તના આદિ પર્યાયો છે. છતાં વિવેકશૂન્યતા.
તે પર્યાયોમાં “કાળદ્રવ્ય”નો ઉન્માર્ગ : ખોટો રસ્તો, અવળો ઉપચાર કરવો તે.
માર્ગ, સાધ્યથી વિરુદ્ધ માર્ગ. | ઉપચાર કરવો ઃ આરોપ કરવો, જે ઉન્માર્ગપોષણ : ખોટો રસ્તો વસ્તુ જે રૂપે ન હોય તેને તે
સમજાવવો, ઊલટા માર્ગની રૂપે સમજવી, જેમ કે વરસાદ દેશના આપવી. ઊંધા માર્ગની વરસે છે ત્યારે “સોનું વરસે પુષ્ટિ કરવી.
છે” એમ આરોપ કરવો તે. ઉપકરણ : સાધન, નિમિત્ત, સાબ ! ઉપચ્છંદ : એક પ્રકારનો છંદ,