________________
૨૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન જેમ સમયસાર ગાથા ૪ માં કહ્યું કે મિથ્યાત્વનું એકછત્ર રાજ ચાલે છે તેમ જ્ઞાયકનું એકછત્ર લક્ષ આવવું જોઈએ. ઉપયોગ જ્ઞાનમાં એકમાં ન ટકે તો દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયાદિ | વિચારમાં ફેરવે એટલે ઉપયોગ બારીક કરે ઉપયોગને સૂક્ષ્મ કરે તો જ્ઞાયકના જોરથી આગળ વધે તે જીવ સમ્યક સન્મુખતા કરે છે.
હવે બીજા બે બોલ છે ૩૧ અને ૪૩. એકત્રીસમાં બોલમાં નીચેથી સાતમી લીટી છે. “શાસ્ત્રનાં શબ્દો વિના” શું કહે છે? કે શાસ્ત્રોના શબ્દો વિના, શાસ્ત્રના શબ્દોનું અવલંબન એ વખતે તેને હોતું નથી. અંતરમાં આત્મામાંથી કોઈ વાત આવે છે આ બધી અનુભવી પુરુષની વાત છે આ બધું તેને ભજી ગયું છે. શાસ્ત્રોના શબ્દો વિના હૈયા ઉકેલ થઈ જવો જોઈએ. તેને ગામડાની ભાષામાં કોઠા વિદ્યા કેહવાય. ગામડાની ભાષામાં પહેલાં કહેતા કોઠા વિદ્યા છે. કાંઈ ભણેલ ન હોય પંચ તરીકે તેને નીમે. કોઈને કાંઈ વાંધો પડે તો તેને નીમે. તે રસ્તો બતાવી દે. તેમ શાસ્ત્રનાં શબ્દો વિના હૈયા ઉકેલ થઈ જવો જોઈએ.
સ્વીકાર ગુણમાંથી આવવો જોઈએ. આગમના લશે નહિ. આગમમાં સાંભળ્યું છે તેવા ધારણાના લશે નહિ. અંદરમાંથી ઉપાડ આવે ત્યારે અંદરમાંથી તેને ખ્યાલ આવે કે મારો આત્મા આવી છે. તે આત્મામાંથી એક જ્ઞાનની સ્કૂરણા અંદરમાંથી આત્મામાં જાગે.
પછી ૪૩ બોલ. આમાં ઘણો માલ ભર્યો છે. ૧૫૩ ટોટલ બોલ છે તેમાં ૪૩ માં નંબરનો બોલ છેલ્લેથી ત્રીજી લીટી છે. આ તો અંદરથી આવેલી વસ્તુ સ્થિતિ છે. ઘણી ઘણી કિંમતી છે. ભાવિ તીર્થકર બોલે છે. આ તો અંદરથી જ આવેલી વસ્તુ સ્થિતિ છે પછી આગળ અનુભવીનું જોર કેટલું હોય છે તે તેના શબ્દો દ્વારા ખ્યાલ આવી જાય. આ તો અંદરથી આવેલી વસ્તુ સ્થિતિ છે.
શાસ્ત્ર ભલે એની રીતે કહે. શાસ્ત્ર ભલે કહે કે શુદ્ધ પર્યાય સાથે દ્રવ્યને વ્યાપ્ય-વ્યાપક સંબંધ છે. અંદરથી આવે કે તે વ્યવહારનું કથન છે, ઉપચારમાત્રથી છે. શુદ્ધ પરિણામની ચર્ચા પણ અમને તો અંદરમાંથી આવે છે. શાસ્ત્ર ભલે અનેક રીતે કહે કે રાગની સાથે વ્યાપ્ય-વ્યાપક તેને સંબંધ છે અજ્ઞાનભાવમાં, સાથે-સાથે શુદ્ધ પર્યાયની સાથે વ્યાયવ્યાપક સંબંધ છે. પણ જેને અકર્તાનું જોર અંદરમાંથી આવે છે તેને આ વ્યાપ્ય-વ્યાપક સબંધ વ્યવહારનયનું કથન છે એમ તેને ખ્યાલમાં રહી જાય છે-આવી જાય છે. આચાર્ય ભગવાનનું કથન-શાસ્ત્રનું કથન સર્વજ્ઞની વાણીમાં આવેલું કે આત્મા કર્તા ને શુદ્ધોપયોગ તેનું કર્મ તેવા દષ્ટાંતો આધારો શાસ્ત્રમાં ઘણાં આવ્યા છે.
સમ્યગ્દર્શન થાય તેની સાથે સમ્યજ્ઞાન પ્રગટ થાય. સમ્યજ્ઞાન પ્રગટ થાય તેની સાથે સમ્યગ્દર્શન હોય જ. આમ ત્રણેય એક સાથે સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રાણી મોક્ષમાર્ગ. પણ
