Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ saguNAnurAgI zrI karkharavijayajI lakha saMgraha bhAga 2 jo : prakAzaka : zrI kapUravijayajI mAraka samiti-muMbaI.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000030 0000000000000 00000000000000000000000 000000000000 sanmitra sadguNAnurAgI munimahArAja zrI kapUravijayajI lekha saMgraha bhAga 2 jo sUktamuktAvaLI ane upadezaka vAyAmRta saMgraha prakAzaka, zrI pU ravijayajI smAraka samiti muMbaI vIra saMvata 246 :: vikrama saM. 1996 kiMmata pAMca AnA kapaDAnA puMThAvALInA cha AnA 00000000000000000000000000000000SSAGE D........... 00000000 0000000D
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka:zrI kapUravijayajI smAraka samiti { maMtrI-nattamadAsa bhagavAnadAsa zAha che nepALa bhuvana, prinsesa sTrITa-muMbaI ? prata 1000 mudrakazAha gulAbacaMda lallubhAI zrI mahodaya prinTiMga presa, dANApITha-bhAvanagara
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva-sanmitra zrI karkharavijayajI mahArAja, janma saM. 1925. dIkSA sa. 1947 vaizAka, zuda 6. svargagamana sa. 1993 nA Ase, vada 8.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ saguNAnurAgI zrI kapUravijayajI mahArAjanuM saMkSipta jIvanacaritra. mAlinIvRttam manasi vacasi kAye, puNyapiyUSapUrNAstribhuvanamupagAra-zreNibhiH prINayaMtaH // paraguNaparamANUn , parvatIkRtya nityam / nijahRdi vikasantaH, santi saMtaH kiyantaH // 1 // bhUmikA- satonA jIvanacaritra e sAmAnya janasamUhane aNamUlA bodhapAThanI garaja sAre che, eTaluM ja nahi paNa sAthe sAthe evI prabaLa preraNA thAya che ke saMtapaNuM e keInA vaMzane IjA nathI tema nathI koI rAjA-mahArAjA ke adhikArInA hAthanI vastu! pratyeka vyakti dharma, jAti ke gotranA bheda vinA Atmazakti pheravI, svajIvana unnata banAvavA kaTibaddha thAya to sAdhutA enI sAme doDI Ave che. alabatta, e sAdhutA ke santapaNuM TakAvavA sAru aharniza enA hadayamAM Plain living and high thinking arthAta "sAduM jIvana ane ucca ciMtana" rUpa uddagAra satata prajvalita hovo ghaTe. dunyavI kahevata "naramAMthI nArAyaNa" thavAya che e artha zunya nathI ja. jenA darzana te bApakAra jAhera kare che ke-AmA puruSArtha pherave te paramAtmA thai zake che. tyAM pachI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) nAnI meATI paDhavInA ke anya koi jAtanI maryAdAnA baMdhana hAya ja zenA? prAkRta janatAne bhUtakALanA banAvA karatAM peAtAnA samayanA udAharaNA vadhu uttejanA arpe che e hetu dhyAnamAM rAkhI saddagata mahAtmA zAMtamUrti munizrI kapUravijayajInA jIvana paratve je kaMi sAmagrI judI judI vyaktiedvArA prApta thai che e parathI a kADA meLavI atre sa MkSipta vRtAntarUpe AlekhavAnA prayAsa sevyA che. bAkI tA yAgIonA jIvananI anya bAbatA karatAM temanA AcaraNamAM rahelI nile` patA rUpa sArabha ja sacATa udAharaNarUpa che. enI tejasvitA eTalI jvalaMta hAya che ke ane nathI agatya rahetI ra'gaberaMgI vAghAnI ke alaMkArika epanI. ' va ' rUpa triveNI-- < vaLA ' jevA nAnakaDA gAmamAM zA. vAlajI nAgajInu ghara khAnadAna gaNAtuM. vAlajI zAhane hIrUmA nAmanI ghararakhu patnI hatA. vyApArI jiMdagI chatAM vaidakanuM jJAna ne nADI-parIkSA vAlajIbhAi dharAvatA. e kALe AjanA jevA dhanaleAbha nahAtA tema DokaTarA ke temanA vividha prakArI ejAreA grAmyajanatAthI ghaNA ghaNA dUra hatAM. nADIparIkSA e darda pArakhavAnuM mukhya sAdhana manAtuM. vaidakanA dhaMdhA eTale paramA STibha[ vyavasAya-e dvArA dhanakamANI nAmanI ja gaNAya. Ama chatAM vaidakIya upacAramAM vAlajI zAha evA niSNAta ke emanI davA AjArI levA mAMDe ke rAga palAyana thaI jAya. ethI tA vAla zAha vAlA vaidya ' tarike suvikhyAta thayA hatA. temane amIcaDha tathA ThAkarazI nAme e putra thayA. caritranAyaka kuMvarajI (munizro kapUravijayajInuM saMsArIpaNAnuM nAma) pitA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amIcaMda ane mAtA lakSmIbAInA bIjA saMtAna. putrI pachI putrane janma e nArIvRMdamAM meMghera manAya che. bALaka kuMvarajInuM bhAvI ane hastanI rekhAo ja enA ujajavaLa bhAvinI sAkSI pUratAM hatAM. hIrUmAM tathA vAlajI dAdAnA lADakoDamAM kuMvarajI cha varSano thayo. traNa "va" mAMnA benI othe to kuMvarajIne janmatAM ja prApta thaI hatI. "vaLA" gAma pAchaLa valabhIpurano je ItihAsa daTAyelo paDyo che enAthI Aje paNa nAnakaDuM vaLA" itihAsanA pAne caDhayuM che ane jIvaMta banyuM che. vAlA" vaidane hAtha aDakyo ke daradIne ArAma thayo e saubhAgya jevuM tevuM na gaNAya. bhAvi kapUravijayajInA jIvanamAM Ama janmabhUmi ne janakanI yazarekhAonA chupA camakArA patharAyA hatA. emAM zAMtamUrti vRddhicaMdrajI mahArAjane samAgama thaye. dUdhamAM sAkara bhaLyA jevuM thayuM. e trIjA 'va'kAre kuMvarajIbhAInA jIvanamAM e palaTe Aryo ke jethI saMsArI maTI e sAdhu thayA. kapUravijaya nAma sArAye bhAratavarSamAM cAre khUNe kapUra sama suvAsa phelAvI sArthakya karyuM. e kema banyuM te prati najara karIe. abhyAsa ane dIkSA- smaraNazaktinI satejatAthI eka paNa varSa nakAmuM gumAvyA vinA kuMvarajIe gujarAtI cha dhoraNa temaja aMgrejI cAra dhAraNa vaLA mAM pasAra karyA. AgaLa bhaNavAnI jijJAsA hovAthI tema ja abhyAsanuM dhoraNa ucca prakAranuM hovAthI pitAe paNa bhAvanagaramAM eraDI rAkhI, lakSmIbAInI dekharekha heThaLa zikSaNa cAlu rakhAvyuM. kuMvarajIe cAra varSamAM meTrikanI parIkSA pAsa karI.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) daramiyAna mAtA lakSmIbAinI preraNAthI parva divase muni zrI vRddhicaMdrajImahArAjanA vyAkhyAnamAM te javA lAgyA. dhImedhIme paricaya vadhyA ne kuvarajIbhAine jaina dharmanA tattvanI pichAna karavAnA raMga lAgyA. tithi AzrayI vrata-niyama karavA mAMDyA ane rAtrinA, samaya meLavI gurucaraNa sevAmAM upasthita thavAnu zarU karyuM. gurudeve sAmAnya paricayathI ja AvA uttama pAtranI parIkSA karI lIdhI; eTale jijJAsu AtmAne sASa thAya tevI Dhabe kuMvarajI joDe dha carcA karavA mAMDI, emAM amaracaMda vArA tathA kuvarajIbhAinA sAtha maLyA. A gAchInu eka pariNAma e AvyuM ke kuMvarajInuM hRdaya vadhu pramANamAM tyAgIjIvana prati DhaLatuM gayuM. iMglIza zikSaNanI kAi pUrI asara na thatAM jJAnapipAsA behada vadhI gai. evAmAM eka banAva evA banyA ke jenAthI kuMvarajInI saMsAravAsanA nirmULa chedAI gaI. jananInI joDa sakhI navI jaDe re ' e svargastha kavizrI meATAdakaranA kathanathI jenu aMtara vAsita hatuM evA kuMvarajI mULathI mAtRbhakta hatA. emAM bhAvanagaranA vasavATe pragADhatA ANI. AvI pUtmya mAtAnI prasUti samayanI tIvra vedanA ane mRtyu joi saMsArI jiMdagI para trAsa phUTyo. tyArathI ja manamAM gAMTha vALI dIdhelI ke A jherI jIvana mane na khape, ' eka tarapha meTrikanI parIkSA pAsa karavAnI taiyArI cAlu hatI. bIjI tarapha vigayatyAga-ukALelu pANI pIvu. sacittatyAga samI dharmakriyAe paNa amalamAM AvI rahI hatI. uparanA banAva pachI tA kuMvarajIe cAthA vratanA paNa pacca
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 7 ). khANa laI lIdhA. bhAvanagaramAM cAlI rahela A pravRttithI vaLAmAM vasanAra pitA amIcaMda taddana ajANa hatA; chatAM temanA baMdhu ThAkarazIbhAIne kAne uparanI vAta zrI kuMvarajIbhAI dvArA pahoMcI cUkelI. ThAkarazIbhAI paNa vRddhicaMdrajImahArAjanA custa upAsakemAMnA eka hatA. gurudeva, jabarA hIrApArakhu hatA evI temane pAkI khAtarI hovAthI, teozrInI kAravAImAM te pUrNa paNe sAtha ApatA. kuMvarajIe meTrika pAsa karI "vaLA" mAM paga mUkyo tyAre vaLA darabAre tema ja divAnasAhebe zarastedAranI nokarI ApavAnuM kahyuM, paNa jenA jIvananuM vaheNa jyAM judI dizA prati vahetuM hatuM te kema ene svIkAra kare ? je ke AvI taka jatI karavAthI pitAjIne duHkha lAgeluM. ekAMtamAM e saMbaMdhI vAtacita cAlatAM kuMvarajInuM valaNa dIkSA tarapha che ema jaNAI AvyuM. e saMbaMdhI khulAsAvAra vAta dukAne AvI karavAnI AjJA thaI. kuMvarajIe paNa badhI vAtane ghaTasphoTa dukAne jaI karI vALavAnuM nakkI karyuM. grISmaRtune samaya, madhyAhna kALa, dharatI dhoma tApe dhakhI rahelI-e veLA anya kaMI kArya na hovAthI takIe aDhelI ADA paDelA amIcaMdazAhe vAta ukheLI. kuMvarajIe paNa vinItapaNe athathI iti sudhI khyAna karI potAne bhAgavatI dIkSA levI ja che evo spaSTa vicAra rajU karyo. khela khalAsa. pitAjI uzkerAI gayA. lAMbA samayanI temanI dhAraNA chULa maLatI jANuM gussAmAM trADa pADI bolyA-"ATaATalA kaSTo veThI, paisA kharacI, meM A sAru tane bhaNAvyo? have raLI khavarAvavAno vakhata Ave tyAre tuM dIkSAnI vAta
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) kare che? tArI mAtuzrInA avasAna pachI nAnA bhAMDaraDA ucheravA-vepAra kare-kharco calAvavo-emAM mArA lehInuM kevuM pANI thAya che ane te vicAra kara. taraMgI vicAro choDI de ane kaMI kAme vaLaga." kuMvarajIe sAme uttara na vA chatAM aMtaramAM je laganI lAgI hatI emAM UNapa na AvavA dIdhI. saMsAra para jene sAce nirveda pragaTele tene vyavasAyanA kAryomAM kayAMthI rasa paDe! enA kAmamAM barakata paNa kyAMthI Ave! pitAjIne A dazA jabare paritApa upajAvatI. vAta ThapakAnA kaDavA veNathI vadhIne lAkaDI uchaLavA sudhI pahoMcI. hIrUmA ke jenA hAthamAM gharanI vyavasthA hatI temane A na rucyuM. ThAkarazIbhAIne paNa moTAbhAInI paddhati yaMgya na jaNAI. te AvI kuMvarajIne pitAnA ghera teDI gayA. paritApanuM kAraNa TaLavAthI ne joItI anukULatA maLavAthI dIkSAnA A umedavAra potAnA dayeya prati vadhu AgaLa vadhyA. parigraha nahiMvat karI nAMkhI vAraMvAra ekAsaNA karavA lAgyA. lagabhaga mahinA uparAMtano samaya A rIte vItyA. kAkAe bhatrIjAnA hRdayane mApI lIdhuM. moTAbhAInA kAne sAcI paristhiti pahoMcADI chatAM pitAnuM hRdaya na palaTAyuM. bhAvanagaramAM-samavasaraNanI racanAnA utsavamAM kuTuMbanA nAnAmoTA sA jevA gayA chatAM IrAdApUrvaka kuMvarajIne na laI gayA. kAkInI dekharekhamAM kuMvarajIne rAkhI gayA. A takano lAbha levAnI vRtti kuMvarajIne thaI AvI. kAkIne AjIjI karI rajA meLavI, AvA pavitra prasaMganA darzana sAru mAtra ukALelA pANInA kaLazIyA sAthe baporanA traNa vAge vaLAthI page cAlatAM upaDayA. nava gAuna paMtha kApI rAta varateja
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 9 ) rahyA. bIjA divase bhAvanagara pahoMcyA. gurujIne sarva vyatikara jaNAvyuM. pratrajyA mATe tIvra AkAMkSA jAhera karI. mahArAjazrIe pitAnI AjJA prApta thatAM sudhI thobhavA jaNAvyuM. bhAvanagaranA kuMvarajIbhAI tathA amaracaMdabhAI Adi gRhasthAne bolAvI mahArAjazrIe samajutIthI mArga kADhavA sUcavyuM. teoe paNa ThAkarazIbhAI upara rUMvA khaDA kare tevo patra lakhyo ane amIcaMdabhAIne koIpaNa rIte samajAvavA Agraha karyo. utsavamAMthI pAchA pharI vaLAmAM AvatAM pitAe jANyuM ke potAnI dhAraNA ghaLa maLI che ane paMkhI pAMjarAmAMthI UDI gayuM che! se e veLA Azcarya pAmyA. khuda amIcaMdabhAIne paNa lAgyuM ke kuMvarajIne saMsAramAM parANe rAkhavAno prayAsa nakAme che. daramiyAna bhAvanagarathI zeTha kuMvarajIbhAIne patra maLyo e vAMcI ThAkarazIbhAI deDatAM AvyA ane vaDila bhrAtAne rAjIkhuzIthI svahaste dIkSA ApavAne aNamUle kahA levA Agraha karyo. temaNe hA bhaNI. muhUrta jovarAvavAmAM AvyuM ane amIcaMdabhAIe sahakuTuMba bhAvanagara jaI svahaste kuMvarajIne bhAgavatI dIkSA apAvI. Ama cirakALanA manoratha dhArI kuMvarajI Akhare zrI vRddhicaMdrajI mahArAjanA AThamA caraNopAsaka kapUravijayajI nAmathI sthapAyA ane aSTamInA caMdra sama tapAgaccharUpa gaganamAM pitAne abhyAsa, satvacAritra ane amApa zAMtithI zobhavA lAgyA. vihAranI sAmAnya rUparekhA muni zrI karparavijyajIne pitA ane gururUpI zirachatra dIkSA samaya pachI mAtra be varSa ja rahyuM arthAt ubhaya be
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 10 ) varSamAM kALadharma pAmyA. gurujInA viraha pachI Dila gurubhAinI paravAnagIthI muni zrI kapUravijayajI vihAra karatAM ' vaLAnA pAdara para thaI mArAmAra ' pacchegAma ' gayA. nadI para savAramAM nhAvA AvelA brAhmaNeAe munizrIne dIThA ane emAMnA ghaNAkharA amIcaMdanI dukAne jatAM AvatAM hAvAthI temane eLakhI kADhyA. gAmamAM A vAta temanA dvArA kapika sarvatra phelAi gai ane saMghanA mukhIe khepIyeA pacchegAma doDAvyeA. vAta sAcI jaNAtAM vaLAnA zrAvakA sArI saMkhyAmAM pacchegAma pahoMcyA. vaMdana karI vaLA padhAravA vinaMti karI. munizrI ' vaLA ' padhAryA tyAre bhaktipUrvaka sAmaiyu karI mahArAjazrIne traNa divasa vaLAmAM kyA. e traNe dina AMgI, pUjA, vyAkhyAna ane navakArazI Adi dharmakaraNImAM pasAra thayA. vidvAn munirAjanI upadezazailIthI AkarSAi vyAkhyAnamAM jainetA paNa AvatA. nAmadAra ThAkAra sAheba vakhatasiMhajI tathA divAna sAheba lIlAdharabhAI paNa padhArelA ane temanA sacATa upadezathI chaka thai gayelA. te vakhate ha bhera melelA ke AvuM ratna vaLA 'mAM pAkyu tethI mAtra temanA mAta-pitA ke jaina saMgha nahiM paNa sAruM * vaLA " gAma gauravavatu banyu che. ' ja uparAMta kaccha, teozrInA vihAra kAThiyAvADa, gujarAta kAzI ane uttara hiMdamAM paNa thayA che. temanAmAM rahela tyAgavRtti, cAritrapAlanamAM ekatAratA ane amApa zAMtavRtti eTalA prabaLa hatAM ke sau koine te priya thai paDatA. temanA caraNamAM sheje Aga tukanu mastaka namatuM. khaTapaTanuM nAma sarakhuM paNa jemane akAruM lAgatu, teA pachI temanA cAmAsAmAM koi sthaLe sapanI cInagArI UcAnuM saMbhaLAya ja kayAMthI ? teo jyAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) jyAM vicaryA che tyAM tyAM dharmakaraNI ne AtmakalyANa sivAya bhAgye ja bIjI vAta uddabhavI che. pitAnAmAM rahela bAdha devAnI vidhAnAtmaka paddhativaDe teoe prabhuzrI mahAvIra devanA umadA ne udAra tanuM janatAne pAna karAvyuM che. te sAthe hAnikAraka rUDhiyone tilAMjalI ApavAnuM ane jIvanI jenAthI jayaNA paLAya tema ja jenA pAlaNathI zarIrasvAthyanI rakSA thAya evA niyamo ApavAnuM kArya paramArthavRttie banAvyuM che. paropArA sattAM vimUtaH e vAkya jIvanamAM utArI batAvyuM che. kAzI jevA dUranA sthaLamAM sthApavAmAM AvelI jena pAThazALAmAM temanA sarakhA cAritrasaMpanna mahAtmAnI agatya jaNAtAM saMsthAnA sthApaka gurubhAI zrI vijayadharmasUrijInA uparAuparI patra AvavAthI temaja pAThazALAnA TrasTI zeTha vIracaMdabhAI dIpacaMda. sI. AI. I.nA AgrahathI strI-puruSanA nAnakaDA saMgha sAthe vicaratA teo kAzI pahoMcyA. bahumAnapUrvaka sAmaiyuM karI pAThazALAnA makAnamAM praveza karAvavAmAM AvyuM. e sthAnamAM keTalAka samaya vItAvyA bAda sAdhune dharma upadeza karavAne che paNa Adeza karavAno nathI e maMtavyanA saMbaMdhamAM gurubhAI sAthe matabheda thatAM tyAMthI teo zrI sametazikharajI tarapha vihAra karI gayA. dIkSA lIdhA pachInI temanI saMsAvirakti nihALI zrI kevaLavijayajI dAdA tathA paM. gaMbhIravijayajI te temane "adbhuta gI" tarIke bolAvatA, paNa sametazikharanA pahADamAM pitAnI jevA ja virakta ziSyayugala saha kAryotsarga mudrAmAM rahelA tyArathI teo "yegI " tarike vadhAre prasiddha thayA. pUrve thaI gayelA zrImad AnaMdaghanajI ane zrI cidAnaMdajI mahArAjanI teozrIne jotAM smRti tAjI thavA lAgI.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) viza tIrthakaronI nirvANabhUmi tarIkenuM anupama mAna jene prApta thayuM che evA pavitra tIrtha zrI zikharajInI yAtrAmAMthI pAchA pharI viharatAM teo mahesANA AvyA. zeTha veNacaMdabhAI suracaMda munizrInA custa bhakta hatA. jene zreyaskara maMDaLanI sthApanA temaja tenA dvArA " jenahitabodha " nAmanA pustakanA traNa bhAga pragaTa karavAmAM munizrInI preraNA ja kArya karI rahI hatI. vaLI sAgaranA pATIyAvALA sAthe zeTha veNacaMdabhAI Adine vyAkhyAnasthAna mATe matabheda thatAM kaleza udya svarUpa le tevuM lAgatAM ja munizrIe vihAra karI javAnI taiyArI karI ane spaSTa saMbhaLAvI dIdhuM ke mArA nimitte tame AvI rIte jhaghaDe kare e huM pasaMda karato ja nathI. munizrInA A hRdayasparzI udagAro sAMbhaLatAM ja ubhaya pakSa narama paDyA ane ekamata ghaIne niyata (sAgaranI pATe ) sthaLe ja vyAkhyAna goThavyuM. zrI zaMkhezvarajI, zrI kezarIyAjI, zrI tAraMgAjI, zrI AbujI ane dUranA zrI bhadrezvaratIrthanI mahArAjazrIe yAtrAo karelI. e veLA jeo sAthe hatA teo jANuM zakyA ke tIrthayAtrA kevI rIte karavI, kevA bhAvathI karavI, ane e dvArA AtmajAgrati kevA prakAre sAdhavI. emAM zrI kapUravijayajI mahArAja keTalI hade AgaLa vadhyA hatA e bhinna bhinna samaye thayelA judA judA anubhava ane karelI vividha vicAraNAonA dehanarUpe " zatruMjaya mahAtIrthAdi yAtrA vicAra" nAmanI temanI laghu pustikA vAMcavAthI mAlUma paDI Ave che. teozrInA jIvanano pAchalo samaya tIrthAdhirAja zrI zatrujayanI zItala chAyAmAM-zrI yugAdijinezanI sAnidhyamAM-meTA pramANamAM vyatIta thayela che. jyAre siddhAcaLajInI yAtrA be
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 13 ). varSa baMdha rahI tyAre paNa munizrIe siddhakSetranI nizrA na choDavA mATe e mahAtIrthanA ja eka phUTarUpa gaNAtA zrI tAladhavajagirino Azraya svIkAryo ane taLAjAnI dharmazALAmAM vasavA chatAM aharniza TekarI para javAnuM ane siddhAcaLanI dizAmAM ekatAna banI thAnArUDha thavAnuM cAlu rAkhyuM. comAsAmAM tIrthayAtrA baMdha thatI tyAre kaI vAra bhAvanagara te kaI vAra taLAjA Adi sthaLe comAsu karavA jatA. teozrInA dIkSA paryAya prati mIMTa mAMDatAM lagabhaga 47 comAsAne AMka nIkaLe che enI gaNatrI A pramANe- 1 bhAvanagara 3 8 gedhAvI 1 15 navasArI 2 tAladhvaja 1 9 sema 2 16 kAzI 3 vaLA 1 10 mANasA 1 17 AgrA 4 vaDhavANa kempa 1 11 rAjapura 1 18 kaccha-vAgaDa 3 pa dhorAjI 1 12 mahesANA 2 19 kaccha-mAMDavI 2 6 vIramagAma 1 13 pATaNa 1 20 sAdaDI 1 7 sANaMda 2 14 khaMbhAta 1 21 pAlItANA lagabhaga17 ziSya parivAra jyArathI pitAnA viSayamAM gurudeva zrI vRddhicaMdrajImahArAjane pitAnI saMmati vinA dIkSA na devAnA niradhAravALA joyelA tyArathI ja pote paNa koI ziSya thavA Ave tene mATe e niyama sUcavavAnuM nakakI ja kareluM. nasADI-bhagADIne ke cerI-chupIthI dIkSA ApavI e temane gamatuM ja nahIM. vaLI jene jIvanarAha adhyAtmamaya ne ni:spRha dazAvALa hoya temane ziSyanI vAsanA kema saMbhave? khAsa jijJAsu Ave ne sAcI lAlasA dAkhave
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) te ja tene ziSya tarike svIkAre. emAM paNa cele eTale pitAnI dareka prakAranI khIjamata karanAra sevaka" evuM te mAnatA ja nahIM. guru tarIke enA jIvanamAM prakAza pheMkI, enAmAM prabhu zrI mahAvIradevanA mArga prati sAcI bhakti pragaTAvI, pote bAju para rahI enI pragati nirakhatA. na te jAte parAzrayI banatA ke ziSyane parAvalaMbI banAvatA. teonA ziSya praziSyamAM nIcenA nAma prApta thAya che. 1 zrI punyavijayajI 3 zrI yatnavijayajI 2 zrI dhanavijayajI 4 zrI lalitavijayajI zrI punyavijayajI kALadharma pAmyA che. temanA be zikhe che jemanA nAma zrI maneharavijaya ane zrI pradhAna vijaya che. munizrInA bhakatemAM keTalAka to evA vratadhArI hatA ke mahArAja je cIje vahore teTalI ja pote vAparatA. e saMbaMdhamAM eka kacchI bAI jene "goramA' tarike mahArAjazrI sAdhatA te yAda Ave che. mahArAjazrIne vAMcavA AvanAra vyaktine temanA (geramAnAM) AtithyamAM AvyA sivAya cAlatuM ja nahIM. munizrI paNa AcArAMga sUtramAM yati mATenA je niyame darzAvyA che tene anurUpa thavA khAsa udyamavaMta rahetA. ghaNuM vakhata bAra vAgyA pachI ja ekAdi tarapaNI laI gocarI arthe nIkaLatA, nIcI dRSTie jayaNApUrvaka be cAra ghara pharatA ane je kaMI bhikSA prApta thatI te lAvI pANI sAthe roLI nAMkhI vAparatA. A saMbaMdhe ekAda vAra prazna karatAM javAba malyo hato ke hojarI mAtra bhADuM mAMge che, svAda mAgatI nathI ane e bhADuM paNa zarIradvArA dharmakaraNuM thAya
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 15 ) eTalA khAtara ApavuM paDe che '-iMdriyA para kAbU ane niHspRhatA UDIne AMkhe vaLage tevA. madhyAnha geAcarI jai rahelA e vAMkA vaLelA dehavALA munijIne jotAM ' araNika munivara cAlyA gocarI, taDake dAjhe zIzajI ' vALI sajhAya saheja yAda AvatI. keTalAka cirasmaraNIya prasaMgo-- khaMbhAtamAM padhArelA tyAre jinAlaye dazanArthe jatAM temanA jovAmAM AvyuM ke maranAra vyakti pAchaLa zrAvikAo hada ahAranI raDAreALa kare che, chAtI-mAthA phUTe che, pachADA khAya che, cheDA vALI cakalA sudhI jAya che eTalu ja nahi paNa e rAkakaLamAM nathI jovAtI meADI rAta ke vahelI prabhAta, AtmAnI amaratAmAM zraddhA dharAvanAra zrI vIranA upAsake! mATe A vartAva zeAbhAbharyAM nathI, ema lAgatAM ja e vAta dhyAnamAM rAkhI tithinA divase jyAre upAzraya khIcAkhIca bharAyeleA tyAre e banAvanA ullekha karI, AtmAnI amaratA, dehanI nazvaratA sAdI bhASAmAM paNa asarakAraka zailImAM samajAvI ane e mATe sagara caDhInA ane sulasAnA putrAne mRtyu-prasaMga TAMkI batAvI evuM vAtAvaraNa jamAvyuM ke saMkhyAbaMdha nArIee vyavahAra tarike maraNa pAchaLa eka dina karatAM vadhu rokakaLa karavI nahIM evA paccakhkhANa lIdhA. te divasathI agAu cAlatI hatI e prathAe jaDamULathI ukhaDI gai. bIjA eka prasa Mge eka ja pANInA ThAmamAMthI mAtra ekanA eka pyAlAthI pANI pIvAtu joi e kevuM kharAba che? ethI dharma dRSTie kevI hAni che ? te darzAvI pANI pIvAnA tema ja pANI levAnA judA pAtra rAkhavAnA niyama ApyA. A tA sAmAnya prakAranA smRtimAM ramatA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ). ulekha che. bAkI temanA lakhANamAM je vividhatA daSTigocara thAya che ane je bhinna bhinna viSaye prati kalama calAvelI jevAmAM Ave che tenA mULIyAM judA judA pradezamAMnA vihAra ane tyAM pravatI rahelI rasamenuM bArikAIthI karela nirIkSaNa ane e uparathI tAravela rahasyamAMthI jaDI Ave che. - teozrInI daSTimAM kendrasthAne "dharma" hevA chatAM sAmAjika ane naitika bAbato kiMvA taMdurastI, svacchatA ke sughaDatAM athavA te sAdAI jevA viSaye taddana durlakSya nahetA pAmyA. jaina samAja kema unnata thAya? jenA saMtAno kema jJAnasAmagrIthI bharapUra bane? ane AtmakalyANanA paMthe paLI mAnavabhava pAmyAnuM sArthakaya kema kare ? e temanA aMtaramAM apeniza ramatI bhAvanAe hatI. pAchalI jiMdagIno moTe bhAge temaNe zAzvata tIrthanI chAyAmAM vyatIta karyo che eTale tyAMnA jIvana prati jarA AMkha pheravIe. ghaNI vakhata teo zatruMjaya pahADa parathI utaratAM sAmA maLe. tApa vadhavA mAMDyo hoya chatAM eo to samatAthI upara caDavA mATe DagalAM bharI rahyA hoya. dAdAnA maMdiramAM ke rAyaNa pagalA heThaLa dhyAnamAM lIna banyA hoya. meDA utare tyAre tA. upavAsa karI le. emanI ekAMtapriyatA ane dhyAnamagnatAne e parathI khyAla Ave che. cA nirA sarvabhUtAnAM, tasyAM vArta saMcamI ! e vAkya temanA jIvanano vicAra karatAM Dagale pagale yAda Ave che. devAlayamAM mUrti sAme ekatAratA sadhAI hoya te kalAke vyatIta thaI jAya. UMcI najare bhAgye ja joyuM haze ane
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ). pATIyAnuM eThIMgaNuM javalle ja lIdhuM haze zarIrayaSTi vAMkI vaLI gaI chatAM lakhavA-vAMcavAnI pravRtti to pUrvavatuM cAlu rAkhelI hatI. pramAda to zodhe na jaDe. jyAre najara kare tyAre kevaLa jovAnuM maLe paramArthaSTibharyuM pravRttimaya jIvana. bAIbalanI mAphaka saMkhyAbaMdha bhASAmAM paramAtmA zrI mahAvIradevane saMdeza utArI, pratyeka gharamAM ane dharatInA cAre khUNAmAM vinAmUlya pahoMcatA karavAnI tamannA hovAthI nAnA TrekTarUpe saMkhyAbaMdha maNakA zrI jaina dharma prasAraka sabhA dvArA temanA upadezathI pragaTa thayelA jovAya che. dharmanI vAta sivAya temanI samipa anya koI viSaya cAlato hoya ja nahIM, kadAca koI kADhavA jAya te jANe ThapakArUpe kahetA hoya tema kahI de ke- bhalA mANasa! tuM tAruM saMbhALa ne, zA sAru pitAne sAba lagADI pArakAno mela dhue che?"kadAca pitAthI bhUla thaI hoya to khamAvatAM raMca mAtra vilaMba na karatA. e pitAne ziSya che athavA to sAmAnya zrAvaka che e jovApaNuM temane nahatuM. temanuM eka ja -"khamIe ne khamAvIe sA ehi ja dharmane sAra te;" ekAda prasaMge vega vahana karI padavI grahaNa karavAnI vAta nIkaLatAM teo bolyA hatA ke- bhalA mANasa ! mArAmAM hajI sAdhupadanA satAvIza guNanI te barAbara jamAvaTa thaI nathI tyAM bIjI vAta kevI? huM te guNa puruSone rAgI chuM ane sarvane mitra chuM. munine veza che, kriyA che, paNa badhA guNa to nathI, jenAmAM hoya tene dhanya che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) mahAtmA gAMdhIjI sAthe temanA meLApa dhama zALAmAM thaye hatA. jainadharmanI keTalIka carcA pachI gAMdhIjIe kahyuM hatuM ke 'sAdhusAdhvIe avakAzanA samayamAM reMTIyA kAMte tA emAM zuM khATu che ? zrAvakanA roTalA khAine keTalAkane majA ke AnaMda karatAM athavA te| kalAkeAnA kalAkeA kAmana! abhAvamAM nakAmA gappAmAM ke nidrAmAM vyatIta karatA dekhuM chuM tethI A prazna mane udbhave che.' munizrIe zAMtithI e veLA sAdhudharmanI vyAkhyA SaT prakAranA jIvAnI rakSA ane munione karavAnI karaNI evI suMdara rIte samajAvI ke jethI gAMdhIjIne AnaMda thayA. e veLA temane lAgyuM ke sAdhu samudAyamAM AvA ratnA paNa paDyA che. cAritrasaMpanna AvA zramaNA tyAga-vairAgya-ahiMsA ane satyanA sa Mdeza pracAravAnuM kArya kare e ja ucita che. e divasathI munizrInA hRdayamAM khAdInI pavitratAe acaLa sthAna jamAvyuM. jIvananA aMta sudhI enu paridhAna munizrIe cAlu rAkhyuM. upasa'hAra lekhasaMgraha bhAga pahelAmAM munizrInA ceAgIjIvana saMbaMdhI cathA ullekha karAyA haiAvAthI atre vadhu vistAranu ke puna: e vAta AlekhavAnuM prayAjana nathI. TUMkAmAM eTaluM ja kahevuM paryApta che ke satAnA jIvana lakhANuthI ukelavAnA ke-lAMbe sUre gAvAne badale emanA kAi koi prasaMgeA jAte AcaraNamAM utAravAnI khAsa AvazyakatA che. munizrInA jIvana paratve je sAmagrI upalabdha thai e parathI bhaktibhAve meM te mAtra zabdaracanArUpa phUlaguMthaNI karI che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 19 ) emAM rahelI kSati mATe kSamA cAhI samAptimAM eka AMgla kavinuM nimna vacana A Adarza munizrInI smRtimAM tAjI rAkhavAnuM kahI viramuM chuM. zAMti. The heights by great-men were reached & kept, Were not attained by sudden flight; But they while their companions slept, Were toiling upward in the night. 8 meATA manuSyAe je mahattA prApta karI che ane ene TakAvI rAkhI che te kAMi ekAeka kUdakA mArIne prApta nathI karI hAtI; paNa jyAre temanA sAthIe UMghatA hAya che kivA ALasamAM jhekA khAtAM hAya che tyAre teoe e samayanA sakhata mahenata karavAmAM upayAga karI AgaLa kUca cAlu rAkhIne meLavelI hAya che. ' meAhanalAla dIpacaMda cAkasI.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ paEFLUR RET UFFERSELF prastAvanA E L URURURURURURU YL muMbaImAM nImAyelI zrI kapUravijayajI smAraka simita taraphathI pragaTa thatA munirAjazrI kapUravijayajIe zrI jaina dharma prakAza vigeremAM lakhelA lekhAnA saMgrahanA A bIjo bhAga che. A bhAganA prAraMbhanA 211 pRSTa to zrI suktamuktAvaLIe ja rokayA che. temAM dhama, atha, kAma te mekSa-e cAra puruSArthanuM bahu ja asarakAraka vana Avelu che. muktamuktAvaLI padyabaMdha-bahALe bhAge mAlinInRttamAM, gujarAtI bhASAmAM sa. 1754 mAM piMData zrI kezaravimaLa e banAvela che. tane avistAra lekhakamahArAya sva. sadda zrI kapUravijaya e savizeSapaNe karyA che. prathama dharma va mAM deva, guru, dha' vigere 36 adhikAro che. dareka adhikArAmAM e e mAlinIvRtta che. tenA avistArane laIne e vage pRSTha 110 rAMkelA che. mA artha vaCmAM seALa judA judA adhikAra che. sAta vyasana-tyAganA viSaya temAM samAvelA che. e vage 40 pRSTha ( 111 thI 158 ) rokavA che. trIjA kAma vargamAM sAta adhikAra che. teNe mAtra 18 pRSTa ja ( 151 thI 168 ) rAkavyA che. cothA meAkSa vargamAM da adhikAra che. peTA vibhAga gaNatAM vadhAre adhikAra che. e vage kula 93 pRSTa ( 169 thI 211 ) rAkavyA che. AmAM ceAthe varga te pahelA va khAsa vAMcavA ne samajavA lAyaka che. emAM kavizrIe kavitvazakti tAvavA sAthe te te viSayanuM vijJAna pariTa karI batAvyuM che. vivecanakAre paNa mULakartAnA kathanane sArI puSTi ApI che. pRo 212 thI 328 sudhImAM upadezaka vAcAmRta saMgrahanA mathALA nIce judA judA (60 ) lekhA ApelA che. A lekhAmAMnA dareka vAkaye| AtmAne amRta samAna hita kare tevA che. tene kharA anubhava vAMcanArane ja thAya tema che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 21 ) prAraMbhamAM Apela sUktamutAvaLI eka graMtha samAna che. te viSayamAM AvuM vistRta vivecana lekhakamahAzaye ja lakhyuM che. vAMcavAthI AhalAda thavA sAthe AtmAne asara kare tevo ullekha che. A graMtha tenI aMtargata darzAvAyelI kathAo sAthe paNa chapAyeluM che. prastuta lekhasaMgrahanA lekhavidhAtA mATe je lakhavuM ghaTe te A sAthe ApelA bhAIbI cAkIe lakhelA mahArAjazrInA TUMkA jIvanacaritramAM lakhyuM che, jethI temane mATe vadhAre lakhavA jevuM rahyuM nathI, chatAM e mahApunA saMsArIpaNAthI huM saMbaMdhamAM Avela hovAthI emanA saMbaMdhamAM mane keTaleka anubhava thayelA hovAthI tene aMge kAMIka lakhyA vagara rahI zakuM nahi. saMsArIpaNumAM ja emanI cAritra grahaNa karavAnI AkAMkSA eTalI baLavAna hatI ke tenA pravAhane koI rokI zake tema nahotuM. zAMtamUtti, vaparahitaparAyaNa, kAryadakSa munirAja zrI vRddhicaMdrajI mahArAjanA ame zrAvakapaNamAM paNa yathAyogya bhakti karavAnI jijJAsAvA' hatA tethI susthita rAjAnI sudaSTi thavAthI dharmabaMdhakara maMtrIe bhavya pune jema traNa auSadhe tenA roganivAraNa mATe AvyA tema cAritradharma rAjAnA sevaka gurumahArAjanI temanA para sudaSTi thavAthI ame e saMsArI baMdhu kaMvarajI nAmadhArakane cAritra saMpAdana karavA mATe yathAzakti sahAya karI hatI ane temanA pitAzrI vigere kuTuMbIene anukULa karavAmAM banate prayAsa karyo hato. cAritra grahaNa karyA pachI teo gurumahArAjanI yathAyogya sevAbhakti karyA karatA hatA. pachI jJAnAbhyAsa karIne jyAre temanI vRtti prApta thayelA jJAnanA nijharaNArUpe lekha lakhIne paropakAra karavAnI thaI tyAre huM zrI jaina dharma prasAraka sabhAne eka kAryavAhaka hovAthI te mahAtmAnA lekhone zrI jaina dharma prakAzamAM dAkhala karavAnI zarUAta karI dIdhI. je ke prathama zrI mesANAmAM zrI jaina zreyaskara maMDaLanA kAryavAhaka parama zrAvaka varNacaMdabhAIe temanA lekhane jena hitabedha
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) ane jenahitopadeza bhAga 1-2 mAM sthAna ApIne bukarUpe bahAra pADavAnuM kArya karyuM hatuM. lekho lakhatAM lakhatAM temanI IcchA nAnA nAnA TrekaTa bahAra pADavAnI thatAM ame te vicArane uttejana ApyuM eTale tene pariNAme zrI buddhivRddhi-kapUra graMthamALAnA maNakA bahAra paDavAnI zarUAta zrI jaina dharma prasAraka sabhA dvArA ja karavAmAM AvI. e mALAnAM kula 34 maNakAo. bahAra paDyA che. tenuM lisTa subhASita ratnakhaMDa nAmanA chelA maNakAmAM ApeluM che. e maNakAomAM keTalAka maNakAo te khAsa emanA pitAnA svataMtra lakhelA ja che; keTalAka bhASAMtararUpe temane ja lakhelA che ane keTalAka temanA ja karelA saMgraharUpe che. bAkI keTalAka maNakA anya lekhakanA che. A maNakAo vAMcatA eTale AnaMda thAya tema che ke te ahIM zabdadvArA varNavI zakAya tema nathI tethI te meLave, vAMce ne vicAra eTalI bhalAmaNa karIne ja viramavuM yogya lAge che. emAMthI atyAre mAtra 11 maNakAo ja maLI zake che, te zrI jaina dharma prasAraka sabhA taraphathI mAtra posTejanA nava AnA mokalavAthI bheTa maLI zake che. thoDA vakhata pachI teTalA maNakA paNa maLavA saMbhava nathI. A mahApuruSano aMgata paricaya temaNe cAritra grahaNa karyA pachI jyAre jyAre bhAvanagara padhAratA tyAre tyAre thayo che, tema ja zrI pAlItANAnAM chevaTanA nivAsa vakhate jyAre jyAre mAre yAtrAnimitte tyAM javuM thatuM tyAre tyAre thayela che. te vakhate aneka prakAranI dharmacarcAo thatI, jemAM mukhya sAdhyabiMdu te "AtmA kema UMce Ave ? tenI vicAraNAnuM ja rahetuM. huM kalAka, be kalAka ke traNa traNa kalAka paNa temanI pAse besI emanA paricayane lAbha letA. AvA tyAgI, vairAgI, cAritranA khapI, AtmaniMdA ne guNInI prazaMsA karanArA, saddaguNanA paramarAgI munionI saMkhyA atyAre bahu apa jovAmAM Ave che. emano kALadharma thayo tyAre huM kamabhAgye temanI samIpe jada
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 23 ) zakayA naheAtA, paraMtu temaneA kALadhama thavAthI mane eka paramapriya paramepakArI dha dAtAne abhAva thatAM jeTalI dilagIrI thavI joie teTalI dilagIrI thai hatI. emanI vRtti sAmAjika sudhArA karavAnI paNa hatI, kAraNa ke ee mAnatA hatA ke ajJAnajanya phaTIe-mithyAtvI jateAnA paricayAdikathI jainavargImAM eTalI badhI pesI gai che ke banatA prayAse jo tenuM nivAraNa karavAmAM Avaze teA ja jainabaMdhue samyaktvavAsita rahI zakaze, nahIM te eUvatte aMze mithyAtvanI vAsanA vadhatI jaze. A sabaMdhamAM temaNe keTalAka lekho paNa lakhyA che te A bhAgamAM prasiddha thayelA che. saguNAnurAgInI gurubhakti paNa bahu suMdara hatI. temaNe gurumahArAjanI ane panyAsajI gaMbhIravijayajI mahArAjanI evI sArI bhakti karI che ke temaNe meLaveluM jJAna je saccAritrarUpe pariNAma pAmyuM che te gurubhaktine ja prabhAva che ema huM mAnu chuM. gurubhakti e apUrva rasAyaNa che. upadezarolI paNa emanI rAcaka hatI. te miSTa zabdomAM evI rIte upadeza ApatA hatA ke vyaktiparatve je prakAranA tyAga karAvavAnI temane jarUra lAgatI te jarUra karAvI zakatA hatA. mArAthI thayela yatkiMcit pogalika vastune tyAga paNa emaNe vacanadvArA ane mUkapaNe ApelA upadezanuM ja pariNAma che ema huM mAnu chu. sadAcaraNa e evI vastu che ke te phoTogrAphanI jema tenI anya ceAgya vyakti para AbAda chApa pADe che. ayeAgyane bAda karavAnuM kAraNa e ja che ke temane zabdadrArA ApelA upadeza paNa saphaLa thatA nathI. jemaNe je svAda lIdhA hoya-"jenu phaLa meLavyu hAya te tenA vAraMvAra vakhANa kare tema e mahAtmA brahmacaryaMnI vAraMvAra puSTi karatA hatA ane sanmArgImAM AgaLa vadhavA icchanAre jarUra e mArgane anusaravu
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 24 ) evI khAsa bhalAmaNa karatA hatA. brahmacarya e AtmAno apUrva guNa che. dareka AgaLa vadhelA AtmAoe enuM pAlana kareluM hoya che ane tene pariNAme teo ati mahattvanA kAryo karI zakyAM che. pahelA bhAgamAM AvelA uddaghAtamAM ne AmukhamAM keTalIka emanA leo vigerene aMge khAsa vivecanA karavAmAM AvI che te vAMcavAnI ja bhalAmaNa karavI yogya lAge che. tenuM ahIM punarAvartana karavAmAM AvatuM nathI. A vibhAganI ne prathama vibhAganI anukramaNikA vAMcavAthI temanA magajanuM samatolapaNuM ane temAM vAsa karI rahelA AtmabodhanuM vizA paNuM jaNAI Ave tema che. judA judA prasaMge lakhAyelA chatAM banatA sudhI temaNe potAnAM lekhomAM punati doSa AvavA dIdhA nathI. haju temanA lekhe eTalA bAkImAM che ke tene mATe bIjI be bhAga to jarUra karavA paDaze. prazamarati prakaraNane aMge temaNe ghaNuM lakhyuM che. e graMtha emane bahu ja priya hatA, kAraNa ke temAM zAMtarasa ThAMsI-ThAMsIne bharyo che. tethI vAraMvAra temAM Avela hakIkata bodharUpe kahetA hatA. ATaluM jaNAvI A TUMkI prastAvanA samApta karavAmAM Ave che. emanA guNAnuvAdane aMge jeTaluM lakhIe teTaluM gheTuM che. atyataM vistaraNuM. kArtika kRSNa paMcamI che. saM. 1996 | kuMvarajI ANaMdajI bhAvanagara
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kapravijayajI smAraka samiti s sanmitra, saguNAnurAgI pUjya munirAja zrI kapUravijayajI jee sa. 1993 nA AsA vida 8 me dehamukta thayA temanI pahelA varSa nI puNyatithi ujavavAne muMbaimAM zrI jaina bALa mitrama Dala tathA khaMbhAta vIzA pAravADa jaina yuvaka maDaLanA Azraya nIce goDIjInA upAzrayamAM anuyAgAcArya paMnyAsa zrI prItivijayajI gaNivaranA pramukhapaNA nIce eka sabhA sa. 1994 nA Ase viThe 8 nA rAja maLI hatI. te vakhate zeTha meAhanalAla hemacaMda jhaverI tarI emanu nAma kAyama rAkhavAnI sUcanA thatAM ema nizcaya thayeA ke ' e puNyapuruSanuM nAma kAi saMgIna yeAjanA karIne cirasthAyI karavuM. ' pachI zeTha meAhanalAla hemacaMda jhaverIe ene mATe jo kuMDa thAya tA rUA. 101) bharavA icchA darzAvI. te vAtane puNyAtmA pUjaya karavijayajInA guNeAthI atizaya AkarSAyela cittavALA panyAsajI prItivijayajIe Teke ApyA . ane peAtAthI manI zakatI dareka jAtanI sahAya ApavA tatparatA batAvI. te mITiMgamAM zeTha meAtIcaMda giradharalAla kApaDIA, mehanalAla dIpaca da ceAkasI, rAjapALa maganalAla vaheArA, narAttamadAsa bhagavAnadAsa zAha tathA vADIlAla jeThAlAla zAhe samayeAcita bhASaNA karyo; tethI panyAsajI bahu prasanna thayA ane potAthI banI zake te rIte zrAvakA para AgrahapUrvaka lAgavaga calAvI, ene pariNAme sArI rakame| bharAi. samitinuM kAma nANA bharanArA sabhyAnI mITiMgamAM nImAelI vyavasthApaka samiti kare che. temAM nIcenA gRhasthA che. 1 meAtIcaMda giradharalAla kApaDI. 4 vADIlAla jeThAlAla zAha. 2 vADIlAla caturbhuja gAMdhI. 5 hIrAbhAi rAmacaMda malabArI. 3 meAhanalAladIpacaMdna cAkasI. 6 narAttamadAsa bhagavAnadAsa zAhu 7 rAjapALa maganalAla vaheArA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 26 ) vyavasthApaka samitie narottamadAsa bhagavAnadAsa zAhanI mAnada maMtrI tarIke nimaNUka karI che ane beMka opha iMDiyAmAM paisA rAkhavAnI beThavaNa karI che. zeTha kAMtilAla IzvaralAla, metIcaMda giradharalAla kApaDIA, mehanalAla dIpacaMda cekasI ane vADIlAla caturbhaja gAMdhI e cAra nAmathI beMkamAM khAtuM kholyuM che. zrI karavijayajI lekhasaMgrahanuM presakepI ane saMzodhananuM kAma mAstara lakSamIcaMda sukhalAla zAha vetana sahita kare che. samitie TharAva karyo che ke muni kapUravijayajI mahArAjanA je lekha "zrI jainadharmaprakAzamAM, "zrI AtmAnaMdaprakAzamAM, jaina patramAM athavA bIjA patramAM AvyA hoya te sarvane saMgraha karIne eka lekhasaMgraha bahAra pADave. te pramANe bhAdaravA zudi 10 me pahelo bhAga bahAra paDI gaye che. te pachI bIjo bAga A bahAra paDe che. ane samitie trIjo bhAga bahAra pADavAno paNa nirNaya karyo che. samitie TharAvyuM che ke rUA. 501) bharanArane pAMca nakala maphata ApavI, rUA. 251) bharanArane traNa nakala maphata ApavI. rUA. 101) bharanArane eka nakala maphata ApavI ane tethI ochuM bharanArane adha kimate eTale paDatara karatAM pA kiMmate ApavI. sAmAnya jaina bhAI, jeNe kaMI bharyuM na hoya, tene ahIM kiMmate ApavI. A uparathI joI zakAze ke A samitine uddeza pUjya munirAjanA puNyarUpa jJAnakAryamAM banI zaktI rIte vadhAre karavAno che. A lekhasaMgrahanA bhAgo meghajI hIrajI bukaselara, pAyadhunI, muMbaIne tyAMthI tathA zrI jainadharma prasAraka sabhA bhAvanagara ane zrI AtmAnaMda sabhA, bhAvanagara pAsethI maLI zakaze. je munirAje, sAdhvIjIo tathA jaina saMsthAone A
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ (219) pustaka meLavavA IcchA hoya temaNe pesTejanA cAra AnA meAkalavAthI vinA mUlye maLI zakaze. pUjya munirAja zrI kapUravijayajInA prazaMsakeA, guNAnurAgIe ane sarva jaina baMdhuone A samiti saMbaMdhI je kAMi jANavA icchA heAya temaNe zAha narAttamadAsa bhagavAnadAsa--geApAlabhavana, prinsesa sTrITa, muMbaI. e ziranAme patra lakhavA, jethI badhI mAhitI maLI zakaze. muni-kapUravijaya stuti ( rAga--jAe jAe aya mere sAdhu. ) rAkhA haiye chabI niLa jJAnI kapUra gurUvaranI-Teka gurU darzana ne gurUnA gItA, sarve sukhanA sAra; gurUvANIthI du:khamaya saghaLA, tarAya che saMsAra. rAkhA0 1 gurU khatAve mArga meAkSanA, zikhave sAra asAra; bhavathI tAre je premaithI, te guru muja AdhAra. rAkhA0 2 zAMta vadana che jenu rUDuM, sukhapara divya pratApa; vine tAre jAte taratA, kheAdhi vIranA jApa. rAkhA. 3 jina prabhu je bhava uddhAraka, gurU Ape te rAha; sAcAmAkSa taNA gurU dAtA, gurU TALe ura dAha. rAkhA- 4 gurU che darzaka ajita padanA, gurU viSNu jaga aMdhAra; muni hemendra dharI zuci buddhi, namatA vAraMvAra. rAkhe muni, hemendrasAgarajI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kapUravijayajI smAraka samitinA phaMDamAM nANA ApanAranAM mubAraka nAmo. vaga pahele-peTana 1 zeTha mANekalAla cunIlAla je. pI. rU. 501) 2 rAvasAheba kAMtilAla IzvaralAla je. pI. 501) 3 saMghavI jIvarAja kamaLazInI vatI bhAI kasaLacaMdakamaLazI pa01) 4 zeTha vADIlAla caturbhuja gAMdhI 501) 5 ,, mehanalAla vasanajI ha. harakIzanadAsa 501) varga trIjo 1 zeTha mehanalAla hemacaMda jhaverI 101) 2 ,, metIcaMda giradharalAla kApaDIA 101) 3 ,, zAMtilAla dayALajI 101) 4 ,, mANekacaMda jecaMda jApAna 5 ,, sAkaracaMda motIlAla mULajI 6 , vADIlAla punamacaMda 101) 7 senDahasTareDanA upAzraya taraphathI hA. zeTha maMgaLadAsa 101) 8 zeTha karamacaMda cunIlAla 101) 9 ,, giradharalAla trikamalAlA 101) varga ceAtho 1 zeTha nAnAlAla haricaMda varga pAMcamo 1 zeTha jIvarAja bhIkhAbhAI 2 ,, mANekacaMda kuMvarajI kuMDalAvALA 101) 51)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 29 ) 3 zeTha goviMdajI viThaladAsa vALukaDavALA 4 ,, choTAlAla maganalAla-bhAvanagaravALA pa zAha nattamadAsa bhagavAnadAsa 6 zeTha amaracaMda ghelAbhAI gAMdhI ,, jAdavajI jhaverabhAI bhAIcaMda 8 - mohanalAla maganalAla , harakhacaMda kapuracaMda 10 , phatecaMda jhaverabhAI bhAIcaMda vADIlAla sAMkaLacaMda verA 12 ,, harakhacaMda ratanacaMda-cAMdavaDa 13 , khUmacaMda gulAbacaMda-zIzedarA ,, dalIcaMda gumAnacaMda 15 , bhogIlAla purUSottamadAsa-amadAvAda ,, hIrAbhAI rAmacaMda malabArI che, zAMtilAla odhavajI ,, durlabhajI mULacaMda-bhAvanagaravALA ,, kALIdAsa nemacaMda-meravADA ,, mohanalAla dIpacaMda cekasI maNilAla kuMvarajI-rAdhanapura 22 , gulAbacaMda DAhyAbhAI 23 , naTavaralAla harakIzanadAsa , choTubhAI bhikhAbhAI 25 ,, ratilAla phUlacaMda
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kapUravijayajI lekha saMgrahu bhAga ra jA nA viSayAnI lekhAnukramaNikA. prAthamika krama mukhapRSTha. sva. zAMtamUrtti zrI kapUravijayajI mahArAjanuM jIvanacaritra. prastAvanA. ( zeTha kuMvarajI ANaMdajI ) zrI kapUravijayajI smAraka samiti nA kUMDamAM mubAraka nAme zrI kapUravijayajI lekha saMgraha bhAga 2 jAnI lekhAnukramaNikA sukta muktAvalI kramAMka "" 4 gurutattva. 5 dha tattva. huM sAdhu dha. 7 zrAvaka dhara 8 samyag jJAna. 9 manuSya janma, "" 1 dharma varga adhikAre. 2 dha va. 3 devatattva. 10 sajjanatA. 11 guNarAgI. "" pUrNAMka ( mohanalAla dIpacada cAkasI ) 3 20 24 nANA bharanAranA 28 30 pRSAMka 3 3 9 16 ****
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ che che ja 191 74 kramAMka 12 nyAyasaMpannavibhava. 13 pratijJApAlana. 14 upazama. 15 trikaraNa zuddhi. 16 uttama kuLa. 17 vinaya. 18 viveka. 19 vidyA. 20 upakAra. 21 udyama. 22 dAnadharma. 23 zIladharma. 24 aDhAra hajAra zIlAMga rathanI samaja. 2pa tapa dharma. 26 bhAva dharma. 27 kaidha tyAga. 28 mAna tyAga. 29 mAyA-kapaTa tyAga. 30 lebha tyAga. 31 dayA-ahiMsA dharma. 3ra satya vANI. 33 asteya. 34 zIla vrata. 35 parigraha-mamatA tyAga. 36 sato. 37 viSayatRSNA. 175 196 198 82 - 88 Tara 98 100
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka 38 iMdriyaparAjaya. 39 pramAda. 40 sAdhu dharma. 41 zrAvaka dharma. 42 dha varga samApta. 43 artha varga adhikA 44 artha-dravya viSe. 45 hitaciMtana ( parahitacitana ) 46 lakSmI viSe. 47 kRpaNatA tyAga. 48 pArakI AzA. 49 sadupAyathI dravyaprApti. 50 rAjasevA. pa1 durjanatA. para avizvAsa. 53 mitratA. 54 sapta vyasana. 55 sAta vyasana para udAharaNe. 56 yaza-kIrti. 17 mukhya pradhAna. 18 kaLA 59 mUrkhatA 60 lA. 61 artha varga samApta. dura kAmavarga adhikAro. 6 kAma viSe. 32 pRSTAMka 102 104 106 108 110 111 112 114 115 119 1ra1 123 125 127 130 134 137 140 142 143 145 14 148 150 151 152
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka 64 puruSa-srInA guNadoSa. 65 puruSa guNu varNana. 66 puruSa doSa varNana. 67 strIguNu varNana. 68 strIdoSa vana 69 sulakSaNI strI varNIna, 70 sayeAga viyega viSe. 71 mAtA pratye kanya. 7ra pitA-vAtsalyatA. 73 suputra varNana. 74 kAma samApta pa meAkSavarga adhikAga. 76 meAkSA viSe. 77 ka viSe. 78 kSamA viSe. 79 saMyama viSe. 80 dvAdaza--bhAvanA viSe. 81 anitya bhAvanA. 82 azaraNa bhAvanA 83 saMsAra bhAvanA. 84 ekatva bhAvanA. 85 anyatra bhAvanA. 86 azuci bhAvanA. 87 Azrava bhAvanA, 88 savara bhAvanA. 89 nirjarA bhAvanA. 3 33 pRSTAMka 155 155 156 157 158 159 161 163 165 167 168 169 171 173 174 176 178 178 179 11 182 184 186 187 189 190
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pRSAMka 192 193 194 196 197 199 201 203 204 205 205 206 kramAMka 90 lokasvarUpa bhAvanA. 91 badhidurlabha bhAvanA. 92 dharma bhAvanA. . 93 rAga-dveSa viSe. 94 saMtava viSe. 95 viveka viSe. 96 vairAgya viSe. 97 Atmabodha viSe. 98 mekSavarga samApta. 99 dharmAdika cAra pusvArthanuM saMkSipta svarUpa 100 dharma varga 101 artha varga. 102 kAma varga. 103 mokSa varga. 104 aMtima vacana. 105 graMthakAranI guruparaMparA prazasti. 106 suktamutAvaLI graMtha samApta. 107 upadezaka vAkyAmRta saMgraha 108 jaina yuvakene uddezIne upadeza. 109 utsAhI jaina yuvake pratye preraka vacana. 110 ApaNI Adhunika sthiti paratve sajjanane be bela 111 jIvanane saraLa ane saphaLa karavA yogya dizAsUcana. 112 abhaNa baMdhuo pratye kartavya bhAvanA. 113 DAMeka vacanAmRto. 114 bodhavacana. 115 sUkatavacano. 208 208 209 210 211 212 213 216 218 220 224 228 230
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 233 244 251 kramAMka pRSTAMka 116 subhASita vacanAmRto. 117 subhASito. 236 118 hAlanI ApaNI sAmAjika sthitinuM nirAkaraNa. 238 119 utsAhI jaina jananuM hita kartavya. 239 120 hita bodhavacano. 241 121 kalyANArthIne bhaviSyanA sthAyI makAna mATe. 122 Adarza jIvana. 244 123 suputrIne kariyAvararUpa daza hitazikSA. 245 124 praznottararUpa sodha. 246 125 zAstra zabdano artha 249 126 ArAdhaka bhAvanI dazA. 127 kharuM sukha. 128 cAra prakAranA karmacaMDALa kene kahe che? 252 129 saMta. 253 130 prakIrNa bodha 131 amUlya bodhavacane. 257 132 maMgu samarpaNa-dharma athavA zAMta AtmApaNa. 258 137 svArtha-aMdhatA tajI, svaparahitakArI mArgaja Adaravo. 258 134 bodhavacano. 259 135 vyavahArazuddhi sAcavavA sutta janoe rAkhavuM joItuM lakSya. 260 136 guNagrAhI sajjana pratye DIeka samayecita sUcanA. 137 zrAvaka yogya vyavahAru zikSA. 138 AtmAthI sajjanone hitazikSA. 275 139 kalyANathI jIvone bodhavacane. 14. jIbhane tame zuM samaje che ? 279 141 aMtarathI bodha levA jevuM. 254 262 271 280
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 284 285 kramAMka pRSAMka 142 zuddha brahmacaryanA addabhUta lAbha. 143 prastAvika sabodha. 281 144 DAM hitavacano. 282 145 DAM sUktavacane. 283 146 saddharma-sAdhana mAgamAM Adara kare. 147 kharuM tatva zedhI levAthI sAcuM sukha sAMpaDaze. 148 "huM" ane "mAruM" athavA "ahaMtA ane mamatA AzrI viveka. 288 149 vakhatanI kimata. 290 150 eka bhalA samrATe pharamAvelI AjJAmAMthI levAne bodha. 29ra 15 sArA bodhadAyaka graMthone prabhAva. 293 15ra paisA vinA paNa zrImaMta thaI zakAya che, 294 153 trevaDa trIjo bhAI athavA kharI karakasara. 296 154 saMgrahita hitavacane. 298 155 gRhastha zrAvakane pALavA yogya pavitra niyamonI yAdI. 156 sadupadezaka vAkya. 301 157 brahmacaryo. 158 Arogya vadhAranAra parimita bhojana. 305 159 manana karavA yogya nisvArtha premInA aMtara udgAra. 307 16 0 sabodha maMtrI. 161 chUTaka mahAvAkyasaMgraha. 262 vIyaeNkarSa. 325 16 3 sarva dharma samabhAva. 326 164 izvarabhakti. 327 165 prArthanA. 328 166 akArAdi anukramaNikA. 1 thI 7 137 muni zrI karavijayajI stuti. 299 da 03 309 311
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI 00000 7000000 00000000000 zuM sadaguNanurAgI sanmitra suni mahArAja zrI karavijayajI sweeeeeeeeeebooooooooooooooooo lekha saMgraha 100000000000000000000000000000000070eos bhAga 2 je 000 ooo aOO00000000 00000Aor GS
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUkta muktAvalI dharmavarga (adhikAra) (zArdUlavikrIDita) tattvajJAnamanuSyasajanaguNA nyAyapratijJAkSamA, cittAdyaM ca kulaM vivekavinayau vidyopakArodyamAH / dAnakrodhadayAditoSaviSayAstyAjyapramAdastathA, sAdhuzrAvakadharmavargaviSaye jJeyAH prasaMgA hyamI // 1 // "deva, guru, dhama-e traNa tatva, jJAna, manuSyajanma, sajajana, guNa, nyAya, pratijJA, kSamA(upazama), trikaraNa zuddhi, kuLa, viveka, vinaya, vidyA, upakAra, udyama, dAna, ziyaLa, tapa, bhAva, kodha, mAna, mAyA, lobha, dayA, satya, cerI, kuzIla, parigraha, saMtoSa, iMdriyanA viSaya, tenI tyAjyatA, pramAda, sAdhudharmane zrAvaka dharma-ema kula 36 adhikAro che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUta muktAvalI pahelA puruSA -dhama varga 1 devatattva devAdhideva arihaMta bhagavAna kevA hoya te batAve che. ( mAlinI vRtta ) sakaLa karamavArI, meAkSa-mArgAdhikArI, tribhuvana pagArI, kevaLajJAnadhArI; bhavijana nita sevA, deva e bhaktibhAve, ihu ja jina bhaja`tA, sarva saMpatti Ave. 1 jinavar pada sevA, sarva saMpattidAI, nizidina sukhadAi, kalpavallI sahAI; nAma vinami lahIje, sarva vidyA vaDAi, RSabha jinaha sevA, sAdhatAM teha pAI, 2 "" sva. sadguNAnurAgI pUjya munimahArAja zrI kapUravijayajI mahArAjanA smaraNArthe sthapAyelI " zrI kapUravijayajI smAraka samiti ''nI yeAjanA anusAre zrI kapUravijayajI lekha saMgraha bhAga pahele'' bahAra pADyo che. temAM "zrI jainadharmI prakAza''nA judA judA varSanA pustakamAMthI judA judA viSayeA paratve lakhelA lekhA dAkhala karyAM che. A khIjA bhAganA prAraMbhamAM " zrI jainadharma prakAza "nA judA judA akAmAM AvelA * ' ' sUkta muktAvaLI '" nAmanA dhaNA ja edhadAyaka graMthanuM tathA zAntarasotpAdaka prazamati prakaraNanuM vivecana dAkhala karavAmAM Avaze.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 4 ] zrI kapUravijayajI je saghaLAM karma nivArIne tIrthaMkara padavI pamAya che te AvI rIte-- 1 jJAnAvaraNIya kSaya karI, danAvaraNI ka, vedanI karmAM dUre karI, TALyu meAhanI4 ka; nAmakarma paane Acukama,gAtra ane a`tarAya, aSTa karyuM te eNIpare, dUra karyA. mahArAya. zrI tIrthaM kara paramAtmAnA lakSaNa tathA temanA guNa vigere dRSTAntathI samajAve che. rAga-dveSAdika saghaLA dASA sarvathA dUra karI nAMkhavAthI jemane anaMtA guNA pragaTa thayA che ane tribhuvana eTale svarga, mRtyu ane pAtALavAsI prANIo upara je sadA ya upakAra karI rahyA che, vaLI jagamAtranI sarva vAta saMpUrNa rIte jANI zakAya evu nirmaLa kevaLajJAna jemane prApta thayeluM che evA devAdhideva zrI arihaMta bhagavAnanI huM vijranA ! tame pUrNa premathI niraMtara sevA-bhakti karI. pUrNa premathI prabhunI sevA-bhakti karavAthI tame saghaLI sukha-saMpadA saheje pAmI zakazeA. sakaLa doSa rahita zrI jinezvara bhagavAnanI sevA-bhakti sa` saMpattine ApavAvALI che ane sadA ya sukha-samAdhine karanArI che, tethI te (prabhunI bhakti) kalpavelI jevI vijIvAne vAMchita phaLa ApanArI kahI che. jue zrI RSabhadeva bhagavAnanI kharA bhAvathI sevA-bhakti karavAthI nami ane vinami sarva vidyA sahita vidyAdharanI Rddhi pAmyA che. tenuM daSTAMta nIce pramANe-- prathama bhagavAne gRhasthAvasthAmAM kacchamahAkacchanA putra nima ane vinamine putra tarIke pALyA hatA. jyAre bhagavAne dIkSA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ pa ] lIdhI tyAre te banne paradeza gayelA hatA. paradezathI jyAre pAchA AvyA tyAre temane lAyaka rAjyabhAga bharatacakrIe ApavA mAMDyo, paraMtu temaNe ApavA mAMDelA rAjyabhAga temaNe lIdheA nahi ane teo banne RSabhadeva bhagavAna pAsethI ja te bhAga levAnA nizcaya karIne, prabhu pAse AvI ucita sevA-bhakti karI rAjyabhAga mAgavA lAgyA. prabhu te kAusagga ( kAryAtsa ) dhyAne mAnapaNe ja rahetA hatA, te paNa anne bhAIonA prabhu pratye gADha bhaktibhAva joIne prasanna thaelA prabhune vaMdana karavA AvelA dharaNendre temane 48000 pAisiddha vidyAe ApI ane vaitADhya parvata upara jai vidyAdharayeAgya nagarA vasAvIne rahevAne kahyuM. AvI rIte jinezvara bhagavAnanI sAcA bhAvathI bhakti karavAvaDe aneka jIvA sukhI thayA che ema samajI ApaNe paNa prabhusevAnA risaka thavuM ane ApaNAM kuTuMbasabaMdhIone paNa prabhubhaktinA rasika karavA. sArAM dheAyelAM vastra (svaccha kapaDAM) paherIne prabhunA darzana karavA mATe prabhAte, mAre ane sAMje ema traNa vakhata niyamasara javuM. nisIhi kahI derAsaranA dvAramAM pravezIne ghara saMbaMdhI vAtacIta karavI nahIM ke keAI jAtanA kaleza-kaMkAsa kAi sAthe karavA nahi. prabhu sanmukha sArA akhaMDa ceAkhAvaDe svastika karIne tenI upara badAma, seApArI, zrIphaLa vigere sarasa phaLa ane zuddha svadezI sAkara pramukhathI banAvelA pakavAnnarUpa naivedha dharavuM. pachI prArthanA karavI ke:-- " he devAdhideva prabhu ! Apa mArA janma, jarA ane maraNanAM du:kha nivArA. mane nirmaLa jJAna, nirmaLa zraddhA ane
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kapUravijayajI saddavartana mane prApta thAya evI subuddhi Ape. mArAthI kaMI paNa lokaviruddha kArya na thAya, huM sadA ya nyAyamArge ja cAlate rahuM, mArA vaDIlonI sadA ya premathI sevAbhakti karuM, parepakAranAM kAma karuM ane sadagurune jega pAmI jIvatAM sudhI temanI AjJAnuM akhaMDa pAlana karuM. mane ApanI kRpAthI A pramANenA ISTaphaLanI prApti thAya ema huM IcchuM chuM. vaLI he prabhu! bhavobhava mujane ApanA caraNakamaLanI sevanI prApta thAo, temaja samAdhiyukta mAruM AyuSya prasAra thAo, bhavAMtara(bIjA bhava)mAM paNa mane ApanA pavitra dharmanuM ja zaraNa ho! parama pavitra deva, guru ane dharmamAM ja mArI buddhi sadA ya sthapAyelI banI raho !" 2 gurutattva sva5ra samaya jANe, dharma vANuM vakhANe, parama guse kahyathI, tatva niHzaMka mANe; bhavika kaja vikAse, bhAnupuM teja bhAse, iha ja guru bhaje che, zuddha mAga prakAse. 3 suguru vacanasaMge, nistare chava raMge, niramaLa nara thAye, jema gaMgA prasaMge; suNIya sugura kesI, vANu rAya pradesI, lahI surabhava vAsI, je thaze mokSavAsI. 4 je svasaMpradAyanA zAstra-siddhAntamAM temaja parasaMpradAyamAM nipuNa hoya, temAM raheluM rahasya sArI rIte jANatA hoya ane niSpakSapAtapaNe (madhyasthapaNe) bhavijanane dharmamArgamAM joDavA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 9 ] mATe zAstravANI saMbhaLAvatA hoya, jemane rAjA ane raMka upara samAna bhAva hoya eTale sahunI yegyatA pramANe je ni:spRhapaNe (popakAra buddhithI) dharmamArga batAvatA hoya, parama guru-vitarAga paramAtmAnA pavitra vacanAnusAre vastu tatvane nirNaya karIne je pravartatA haya, jemaNe para upAdhine vivekathI tyAga karI sakaLa upAdhi rahita mokSamArga ja Adaryo hAya, eTale je Atma-sAdhana karI levAmAM sadA ya ujamALa rahetA hoya ane jema sUrya pitAnA kiraNa vaDe kamaLane vikasvara kare che tema je zAstravANInA prakAzavaDe bhavijanene pratibaddhatA hoya, evI rIte je zuddha-nirdoSa-mekSamArganuM ja pote avalaMbana levA upadeza karatA hoya evA tyAgI vairAgI mahAtmAone he bhavya ne ! tame suguru tarIke Adara. jema gaMgA nadInA samAgamathI game tevuM ane game tyAMthI AvI maLeluM jaLa nirmaLa ane mahimAvALuM bane che; pArasamaNinA saMgathI jema loDhuM hoya te suvarNarUpa banI jAya che, ane malayAcaLanA pavanane sparza thavAthI anya vRkSo paNa caMdanarUpa thaI jAya che tema sugurunAM amRtavacananI UMDI asarathI jIvanI paNa dazA sudharI jAya che. jIvana anAdi deze, jevA ke-mithyAtva, ajJAna, avirati pramukha sugurunA upadezavaDe oLakhIne dUra karI zakAya che ane ApaNA AtmAmAM ja guptapaNe DhaMkAI rahelA rananA nidhAna jevA nirmaLa jJAna, darzana ane cAritra pramukha uttama guNe samajIne AdarI zakAya che, e badho prabhAva sugurune ja samajo. juo ! prathama atyaMta nAstika mativALe evo pradezI.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 8 ] zrI karavijayajI rAjA paNa kezI gaNadhara mahArAjanI amRta samAna atyaMta hitakArI vANuM sAMbhaLIne, halAhala viSa samAna mithyAtvane tyAga karI zuddha tavazraddhArUpa samakita sahita gRhastha yogya zrAvakanAM bAra vrata pAmyA ane tene atyaMta Adara sahita ArAdhIne pote prathama devalokamAM utpanna thayo. tyAM paNa samakitanI uttama karazuM karIne have pachI uttama mAnavadeha pAmI ekSapada pAmaze. tenI vistArathI hakIkata "zrI rAyapaNI tra" pramukhamAM jaNAvelI che. ghaNuM karIne jIva sugurunI uttama sahAya vaDe ja nistAra pAme che, mATe sugurunuM AlaMbana (Azraya) levAnI prathama jarUra che. vinayaguNa e eka ajaba vazIkaraNa maMtrarUpa che, tethI bIjA te zuM? paNa paramatyAgI-nispRhI mahAtmA puruSo paNa vaza thaI jAya che, paraMtu te suguru pratye AcaravAne vinaya sAcA dilana-niSkapaTa bhAvano ja hovo joIe. suvinIta ziSyae sugurune sarvajJa bhagavAna samAna ja lekhI temano sarva prakAre vinaya sAcavo. kharekharA vinayane AtmA sakaLa karma. maLathI mukta thaI zake che. uttama prakAre guru-vinaya sAcavavA upara upadezamALA pramukhamAM zrI gautama gaNadhara, mRgAvatI, sunakSatra ane sarvAnubhUti muni temaja pAMthaka pramukha uttama manuSyanAM daSTAnta suprasiddha che. suvinIta thavA mATe hareka AtmAthI jane ukta daSTAnta AdarzarUpa karI rAkhavAM. | vinayanA pAMca prakAra paNa khAsa lakSamAM rAkhavA lAyaka che. 1 bAhya sevA-bhakti, 2 hRdayaprema-bahumAna, 3 guNastuti, 4 avaguNa-AcchAdana, ane 5 AzAtanAtyAga. vaLI vinaya guNathI
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 9 ] savidyA prApta thatAM anukrame samakita (nirmaLa zraddhA) ane cAritra(nirdoSa vartana)vaDe avicaLa mekSa padavInI prApti thaI zake che. 3 dharmatattva. jaLanidhi jaLavaLa, candrathI jema vadhe, sakaLa vibhava lIlA, dharmathI tema sAdhe; manuja janamakere, sAra te dharma jANI, bhaja bhaja bhavi ! bhAve, dharma te saikhyakhANuM. 5 aha dharama pasAthe, vikrame satya sAthe, Iha dharama pasAthe, zAline zaka vA ; jasa nara gaja vAjI, mRttikAnAM ji keI, raNasamaya thayA te, jIva sAcA ti keI. 6 durgatithI paDatA prANIne bacAvI je sadagati pamADe te dharma kahevAya che. te dharma--dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa cAra prakArane temaja gRhastha dharma ane sAdhudharmarUpa vyavahArathI be prakArane paNa kahyo che. sAdhudharma sarvathA ahiMsA, satya, acArya, brahmacarya ane akiMcanatArUpa-pAMca mahAvratarUpa ( rAtribhejananA sarvathA tyAga sahita ) kahe che, ane gRhasthadharma (zrAvaka dharma) sthala ahiMsAdika pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata rUpa bAra prakArane kahyo che. abhayadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna, kIrtidAna ane ucitadAna-evI rIte dAna pAMca prakAranuM che. temAM abhayadAna ane supAtradAna zreSTha phaLadAyI che. dIna-anAthane duHkhI dekhI tenuM duHkha ochuM karavA je kaMI ApavuM te anukaMpAdAna kahevAya che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 ] zrI karavijayajI bhATa-cAraNAdikane devuM te kIrtidAna ane svajana kuTuMbI pramukhane avasare ApavuM te ucitadAna kahevAya che. zIla nAma sadAcAranuM che. sadAcArane sArI rIte sadA sevanAra suzIla kahevAya che. pitAnI ja strImAM saMtoSa rAkhI, parAI strI vezyA pramukha sAthe khoTo vyavahAra na joDavo te paNa zIla ja kahevAya che. samAja pAmIne adhika saMtoSavaDe pitAnI ke parAI koI paNa strI sAthe viSayakrIDA na ja karavI te zIla ati uttama che. zIlavratane zuddha mana, vacana ane kAyAthI pALanAra ghaNuM rIte sukhI thAya che. zIlavata sArI rIte pALanAranI kAyA pavitra ane nirogI rahe che. pavitra zIlavaMta strIpuruSane kavacita kaSTa vakhate deva paNa sahAyabhUta thAya che. uttama prakAranuM zIla pALavuM e strIpuruSone zreSTha zaNagAra (bhArUpa) che. suzIla strIpuruSe jyAM tyAM yazakIrti pAme che. zIla vagaranA strIpuruSa AvaLanA phUla jevAM phuTaDAM hoya to paNa te jyAM tyAM tiraskAra pAme che, ema samajI sahu keIe zIlarUpa zaNagAra sajavAnI bhAre jarUra che. jema agnivaDe suvarNa zuddha thaI zake che-tene lAgela badhe mela baLI jAya che tema tapavaDe AtmA sAthe anAdi kALathI lAgI rahelA karma--maLa baLI javAthI AtmA zuddha-nirmaLa thaI zake che. te tapa be prakArane kahe cheH bAhya tapa ane atyaMtara tapa, temAM bAhya tapa cha prakArane kahyo che.- 1 upavAsa, chaThTha, aThThama, pramukha karavA, 2 jarUra karatAM ochuM-apa bhejana karavuM, 3 je te cIje marajI mujaba nahi khAtAM DI-jarUra jeTalI cIjathI ja calAvI levuM, 4 rasale
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 11 ] lupI thaI game te rasasavALI vastu game teTalI nahiM khAtAM pramANamAM ja tenuM sevana karavuM, 5 zarIrane sArI rIte karatA rahevuM, vinAkAraNa tenuM hada bahAra lAlanapAlana na karavuM, ane 6 nakAmI doDadhAma tajI sthira Asana sevavuM--evI rIte bAhya tapa cha prakArane kahyo che. bIje atyaMtara tapa paNa cha prakAra che.-1 jANatAM ke ajANatAM karelI bhUla gurumahArAja pAse kapaTa rahita jAhera karI te badala gurue ApelI vyAjabI zikSA mAnya rAkhIne pitAnI bhUla sudhArI levI, temaja tevI bhUla vAraMvAra nahi karavA pUratuM lakSa rAkhatAM rahevuM, 2 ApaNAM vaDIla-mAtA, pitA, vidyAguru temaja dharmaguru sAthe ati namratAthI Adara--maryAdA rAkhI vartavuM. 3 bALa, glAna (rogI), vRddha ane tapasvI sAdhu, AcArya, upAdhyAya tathA saMgha-sAdhamI bhAIbahenanI yathAcita sevA-bhakti bajAvavI. 4 AtmakalyANArthe dharma-zAstranuM paThana pAThana karavuM, pa sthira cittathI arihaMtAdika navapadanA uttama guNo vicAravA ane tevA zreSTha guNo ApaNAmAM kema Ave ? evI dhAraNA-bhAvanA karavI ane 6 ApaNuM deha uparanI mamatA tajIne paramAtmAnA svarUpamAM tallIna thavuM. AvI rIte varNavelA atyaMtara tapane puSTi maLe tevI rIte ja prathama varNavela bAhya tapa bhAIbahenee ati Adara sahita seva hitakArI che bAhya tapathI aneka phAyadA thAya che. prathama te zarIrazuddhi thAya che, ajIrNAdika deSa dUra thaI jAya che, eTale zarIra samadhAta banyuM rahe che-nirogI rahe che, tethI mana
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 ] zrI kapUravijayajI upara bahu sArI asara thAya che, manamAM khATA vicAra-kuvikalpe| pesatA nathI ane sArA vicAra| saheje Ave che. Ama thavAthI abhyatara tapane paNa sArI puSTi maLI zake che, temaja tethI zubha bhAvanA paNa saheje pragaTa thAya che. zAstramAM cAra prakAranI bhAvanA kahelI che. 1 maitrI bhAvanA, 2 muditA ( pramAda ) bhAvanA, 3 kAruNya ( karuNA )bhAvanA, ane 4 mAdhyastha bhAvanArUpa cAra bhAvanAe batAvelI che. 1 sahu kAi jIva sadA ya sukhI thAo ! kAi kadApi du:khI na thAo ! sahu kAi sanmArge ( sukhadAyI-sAcA mArge ) cAle ! kAi kumArge na cAle ! evA prakAranI aMta:karaNanI bhAvanAne maitrI bhAvanA kahe che. 2 kAipaNa sadguNI janane dekhIne ke tenA uttama guNA jANIne dilamAM rAjI thavuM. jema meghane! garava sAMbhaLIne mayUra khuzI thai kekArava kare che tema guNIjanAnuM guNagAna sAMbhaLI manamAM AnaMda ubharAi jAya ane ApaNane paNa tevA guNa pAmavA prema vachUTe--ta:karaNamAM UMDI lAgaNI pedA thAya te pramAda bhAvanA che. 3 dIna-anAthane du:khI dekhI tenuM du:kha echu karavA je lAgaNI pedA thAya te temaja ApaNAthI AchA guNavALA jIva ApaNI kharAkhara thAya teA sAruM ema vicArI temanA tarapha tiraskAra buddhi nahi lAvatAM anukaMpA yA dayAbharelI lAgaNI pragaTe tene jJAnI puruSA karuNA bhAvanA kahe che. 4 game tevA pApI, nirdaya ane niMdaka nAdAna jIva upara
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 13 ] paNa dveSabhAva nahi rAkhatAM tenAthI alaga rahevu, tenI sAthe sneha paNa karavA nahi, tene jJAnI puruSo mAdhyastha bhAvanA kahe che. dveSa karavAthI tevA aghAra karma karanArA sudharatA nathI, eTalu ja nahiM paNa kaleza karavAthI ApaNu tA avazya khagaDe che ane tenI sAthe sneha-saMbadha karavAthI temanA kukarmane puSTi maLe che. vaLI tenA pApakarmane anumeAdana ApavA(maLavA)thI ApaNe paNa pApanA bhAgI thaie chIe, mATe temanAthI alaga rahevAmAM ja ekAnta hita che. upara vaNu velA dAna, zIla, tapa ane bhAvanArUpa cAra prakAranA dharmamAM bhAvadharma mukhya che. bhAvavaDe ja dIdhelu dAna, pALelu zIla ane karelA tapa lekhe thAya che. bhAva vagaranAM dAna, zIla ane tapa lekhe thatA nathI. alUNAM dhAnya ( bheAjana )nI jema bhAva vagaranI karaNI pIkI lAge che ane bhAva sahita karavAmAM AvatI saghaLI zubha karaNI bahu lahejata Ape che. te mATe zAstramAM bhAvadharmane sahu karatAM vadhAre vakhANyA che. tethI ApaNe paNa bhAva sahita ja zubha karaNI karavI. dAnathI dAridra dUra thAya che, zIlathI sAbhAgya vadhe che, tapathI kane kSaya thAya che ane bhAvathI bhavaneA aMta thai jAya che. bhAva sahita-ullAsathI supAtra-sAdhune doSa rahita annAkrikanuM dAna devAvaDe zAlibhadranI peThe anya bhavamAM anala Rddhi maLe che ane anukrame mekSapadanI prApti thai zake che; kemake tevA supAtra dAnathI sAdhunA jJAna, darzana ane cAritrane puSTi maLe che ane tenuM anumAdana karavAthI ApaNAmAM paNu tevA uttama guNeAnI ceAgyatA Ave che. vivekathI dAna devuM,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 14] zrI karavijayajI dAna detA acakAvuM nahi temaja udAratAthI dAna dIdhA bAda manamAM lagAre pazcAttApa karavo nahi, paraMtu ema vicAravuM ke mane AvuM supAtra maLyuM tethI mAruM ahebhAgya mAnuM chuM. pharI e supAtrane vega kyAre maLaze? zuddha-nirmaLa zIla pALavuM e ja kharuM bhUSaNa che ane zIla vagaranuM jIvita pazunI jevuM nakAmuM che. zuddha zIlavaDe pitAnA zubha AcAravicAra dIpe che. zuddha zIlane prabhAva acinya ciMtAmaNi ratna samAna che, ema samajI uttama strIpuruSe zIla-ratnane potAnA prANathI adhika sAcave che, gaphalatathI zIla ratnane gumAvI detA nathI. koI paNa lucacAlaphaMgA(halakaTa kAma karanArA)nI saMgatathI dUra ja rahe che. kaSTa vakhate potAnA zIlaratnanuM rakSaNa karavA vadhAre kALajI rAkhe che. kharI kasoTI temanI tyAM ja thAya che. bharaphesaranI sajhAyamAM varNavelA aneka satA ane satIe pitAnA zIlaratnathI pitAnAM nAma amara karI gayA che. temane uttama yaza adyApi paryanta gavAya che. ApaNe paNa pavitra zIlano adbhuta prabhAva samajIne nirmaLa zIla pALavA sadA ya sAvadhAna rahevuM joIe. je te ThekANe bhaTakatA manane samajAvI kabaje rAkhavAthI ane dehanuM damana karavAthI tapane lAbha maLI zake che. je bhavijane pitAnI chatI zaktine pavyA vagara tene sAro upaga karI le che, temane parabhavamAM parAdhInapaNAnA du:kha bhegavavAM paDatAM nathI, paraMtu je pitAnI chatI zaktino sadupaga karatA nathI, kevaLa pramAdamAM ja potAne amUlya vakhata vitAve che te bApaDAne parabhavamAM parAdhInapaNe bahu bahu
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 15 ] duHkha sahevAM paDe che. nirmaLa jJAna ane vairAgyavaDe jemane deha uparanI mamatA UThI gaI che te AdIzvara bhagavAna ke vIra paramAtmAnI peThe duSkara tapa karI zake che. kSamA-samatA sahita karavAmAM AvatA tapa kaThaNa karmano paNa kSaNavAramAM kSaya karI nAkhe che ane krodhathI karele game teTale duSkara tapa paNa lekhe thaI zakato nathI-niSphaLa jAya che, mATe kSamA rAkhavA ane krodha tajavA tapasvI janoe khAsa kALajI rAkhavAnI che. draDhaprahArI jevA aghora pApI prANIo paNa duSkara tapanA prabhAvathI sakaLa karmano kSaya karIne mokSapada pAmI gayA che, ema samajI ApaNe paNa yathAzakti pUve varNavelA banne prakAranA tapamAM samatA sahita sadA ya udyama karavo ucita che. upara jaNAvelI maitrI, muditA, karuNuM ane mAdhyasthA bhAvanA bhavijanee svapara upagArI jANa sadA ya sevavI ucita che. te uparAMta zAtasudhArasa pramukha granthamAM varNana velI anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva ane anyatva pramukha dvAdazabAra bhAvanAo paNa AtmAne atyaMta upakArI-vairAgya raMgane vadhAranArI samajIne sadA ya AdaravA gya che. tenuM vizeSa varNana prazamarati, zAnta sudhArasa ane adhyAtmakapama pramukha graMthamAMthI temaja tenI sajhAmAMthI grahaNa karI levuM. "jevI bhAvanA tevI siddhi" e nyAye aMta:karaNa zubha bhAvanAmaya karI devuM ucita che. jaDa vastu paNa zubha bhAvanAthI sudhare che, to caitanya yukta AtmAnuM te kahevuM ja zu? sugaMdhI phUlanI bhAvanA devAthI tela suvAsita thaI kulela kahevAya che, tevI ja rIte anya padArtha AzrI samajavuM. viSayarasanI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] zrI karkharavijayajI bhAvanAthI jIva viSayI banI jAya che ane zAMtarasa(vairAgya)nI bhAvanAthI zAnta-vairAgyamaya banI jAya che. tethI ja kahyuM che ke nArIcitra dekhatAM vikAra vedanA, jinaMda caMda dekhatAM zAMti pAvanA." e vAkya bahu manana karavA gya che ane tenuM manana karIne viSayavAsanA tajI vairAgyavAsanA AdaravA cogya che. upazama, viveka ane saMvara e traNa padanI samaja sAthe vAraMvAra bhAvanA karavAthI zilAtiputra jevo nirdaya jIva paNa sadgati pAmele che, ema vicArI ApaNe sahue zubha bhAvanA sevavI ja ucita che. - sAdhu dharma sAdhu dharma te rAtribhejananA sarvathA tyAga sahita saMpUrNa ahiMsA, satya, acArya, brahmacarya ane akiM. canatA vege pAMca mahAvate rUpa batAvyuM che. koI paNa trasa ke sthAvara ( hAlatA-cAlatA ke sthira rahenArA ) jIvane manathI, vacanathI ke kAyAthI haNa nahiM, have nahiM, temaja haNanArane sAre jANa nahiM paNa sahu jIvane AtmasamAna jANa tenI sadA rakSA karavI e ahiMsA mahAvrata kahevAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha, bhaya ke hAsyathI upara mujaba lagAre asatya na bolavuM, paNa zAstra anusAre rAgadveSa rahita jarUrapUratuM priya ane hita vacana ja varavuM tene zAstrakAra bIjuM satya nAmanuM mahAvrata kahe che. deva, guru ke zAstranI AjJA viruddha kaMI paNa vastu tenA svAmInI rajA sivAya rAga-dveSathI sarvathA na ja levI te trIjuM acairya
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 17 ] nAmanuM mahAvata kahevAya che. deva, manuSya ke tiryaMca saMbaMdhI viSayabhegane rAgathI ke dveSathI sarvathA tyAga kare, dudhara mana ane idrine vaza nahiM thaI jatAM temane potAne kabaje rAkhavA tene zAstrakAra cothuM brahmacarya mahAvrata kahe che. dhana, dhAnya pramukha nava prakAranA bAhya parigrahane ane mithyAtva, kaSAya ane hAsya pramukha cauda prakAranA atyaMtara parigrahane rAga-dveSa rahitapaNe sarvathA tyAga kare te pAMcamuM akicanatA mahAvrata kahevAya che. evI rIte varNavelA pAMca mahAvratarUpa sAdhu-dharmanuM yathArtha ArAdhanA karavAthI AtmA jaladI ekSapadane adhikArI thaI zake che, tethI ApaNe paNa sArA bhAgye sAdhu-dharmane lAyaka thaIe ema sadA ya IcchavuM ane teTalA mATe prathama yathAzakti gRhastha dharmanuM sevana karavuM. upara jaNAvelAM pAMca mahAvrato saMpUrNa rIte pALavA asamartha hoya tene mATe zAstramAM te ahiMsAdika vratane yathAzakti thoDA pramANamAM paNa pALavA kaheluM che. zrAvaka dharma evI rIte uparanA pAMca mahAvrato a5 pramANamAM ja pALavAmAM AvatAM te ahiMsAdika pAMca aNuvrata kahevAya che. te pAMca aNuvrata uparAMta ahiMsAdika vratanI rakSA ane puSTi nimitte bIjA traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata paNa kahelAM che. ema sarve maLIne zrAvakanA bAra vrata kahevAya che. je gRhasthagya te vrata aMgIkAra karavAnI IcchA hoya
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI kapUravijayajI thAya teA jarUra tenuM svarUpa sadguru samIpe jai vinaya sahita jANI levuM joie. 66 ,, " ,, paramArtha samajIne AtmAnA kalyANa mATe jo dharmakaraNI karIe te tethI saralatA sAthe adhika hita thai zake che. upara jaNAvelAM dvAdaza vratanuM vistArathI varNana zrAvake 5ta athavA vrata gAiDa nAmanA pustakamAM alAyaduM ApavAmAM AvyuM che. tenu lakSapUrvaka avaleAkana karI, temAM rahI jatI zaMkAnuM samAdhAna gurugamathI meLavIne premapUrvaka ane pramAda rahita yathAzakti te te vrata sadguru pAse aMgIkAra karI pUratI kALajIthI tenu pAlana karavuM ucita che. ema karavAthI anukrame sAdhu-dharmanI paNa prApti thai zake che. jaina zAstromAM saghaLA trAnu mULa zuddha zraddhA athavA samakita kaheluM che. jema ekaDA vagaranAM miDA mithyA che ane ekaDA sahita karelAM saghaLAM miDA sArthaka thAya che, tema samita vagaranI karaNI mithyA che ane samakita sahita karelI saghaLI karaNI sArthaka thAya che. samakitarucivata jIvA AvI rIte pratijJA aMgIkAra karIne tene premapUrvaka pALe che. te pratijJA nIce pramANe che. " rAga-dveSAdika deSa mAtrathI sarvathA mukta thayelA ane anaMta jJAnAdika guNaiAthI alaMkRta thayelA arihatabhagavAna mArA deva che. upara varNavelAM pAMca mahAvratAne sadguru samIpe aMgIkAra karI, kSamAdika daza prakAranI uttama zikSAne sadA ya sevanArA, bhavya janAne temanI cegyatA anusAre amRta upadeza ApanArA susAdhu mArA guru che ane
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 19 ] jinezvara bhagavAne bhAkhelAM jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mekSa e nava tatva mAre pramANa che. AvI rIte zAstrokta samakita jIvatAM sudhI pALavA huM baMdhAuM chuM." samakitavaDe ceDA vakhatamAM bhavabhramaNa maTI jAya che, tethI tene prabhAva aciMtya che. samakitavaMtanuM mULa lakSa AtmakalyANa sAdhavAmAM hoya che, paraMtu tene kuTuMbapratipAlana karavA mATe vyavahArika kAma karavA paDe che te jema bane tema aMtarathI nyAro rahIne ja kare che. e prabhAva samakitaratnane ja samaja. samakita saMbaMdhI saDasaTha bAlanuM savistara varNana "zraddhAzuddhi upAya" graMthamAM alAyaduM ApeluM che. samakita (tazraddhA), zrAvakanA vrata ke sAdhunA mahAvrata cegyatA vagara prApta thaI zakatA nathI. jemane samakita pramukha prApta karavAnI prabaLa IcchA hoya temane tevI yegyatA meLavavAnI pUrI jarUra che. sAmAnya rIte dharmaratnanI yogyatA meLavavA IcchatA bhAI-bahenoe nIce jaNAvelA ekavIza guNone abhyAsa karavAnI bahu ja jarUra che. tenI yAdI A pramANe che - 1 gaMbhIratA athavA udAradila. 2 suMdara naregI zarIra. 3 zAnta prakRti-svabhAva. kalekapriyatA (thAya tevuM vartana). 5 hRdayanI kamaLatA-AdratA. 6 pApane, parabhavane tathA vaDIlane Dara. 7 niSkapaTapaNe sarala vartana.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20 ] zrI kapUravijayajI 8 vyAjabI dAkSiNyatA rAkhavI (keIe kahelAM ucita vacanano Adara.) 9 lajajA-maryAdA-adaba rAkhavI. 10 dayA-sahune Atma samAna lekhavA. 11 rAgadveSa rahita niSpakSapAtI vartana. 12 saguNa-guNuM pratye pavitra prema-rAga. 13 hita-priya-satya vacana kathana (vikathAvajana ane zAstra vacanasevana). 14 svajana-mitra kuTuMbane dharmarasika karavA prayatna. 15 zubhAzubha pariNAma AzrI lAMbo vicAra karyA bAda kaI paNa kAryane AraMbha karavAnI Teva. 16 koI paNa vastunA guNadoSa sArI rIte jANavAnI paddhati. 17 AcAravicAramAM kuzaLa-ziSTa puruSane anusarI cAlavuM. uttama puruSo pAse tAlIma levI. 18 vaDIlone tathA guNa janane ucita Adara kare. 19 upagArI loko mAtA-pitA-svAmI vigere tathA hitopadeza devAvALA gurumahArAjane upagAra sadA ya smaraNamAM rAkhave. 20 tribhuvana hitakArI tIrthakara mahArAja jevA mahApuruSonA pavitra dAnta dilamAM dhArI ApaNe paNa ApaNuM kartavya samajIne paropakArarasika thavuM. 21 kaI paNa kAryamAM kuzaLa, alpa prayAse kArya sAdhI levAnI caMcaLatA.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 21 ] saMkSepa mAtrathI upara jaNAvelA 21 guNe jyAM sudhI ApaNAmAM pUrNa rIte khIlI nIkaLe tyAM sudhI vAraMvAra kALajIthI te guNonuM sevana karyA karavuM joIe. jema duniyAmAM jIve mAnI lIdhelI aneka hAlI vastuo mATe ahoniza-rAtridivasa udyama karavAmAM Ave che tethI te vastu vahelI yA meDI paNa maLe che tevI rIte kamara kasIne je upara jaNAvelA dharma mATe khAsa jarUranA guNa meLavavA prayAsa karavAmAM Ave to te upagI guNonI prApti thatAM AtmA jaladI dharma ratanane yogya thAya che ane karele prayAsa nakAme jato ja nathI. jema jema prema sahita jaNAvelA guNe khAtara adhika prayatna karavAmAM Ave che tema tema ApaNe te guNeno lAbha vadhAre jaladI meLavI zakIe chIe. je vastrane dheI sArI rIte sApha kareluM hoya to ja tene raMga yathArtha-sArI rIte caDhI zake che ane bhIMta vagerene paNa ghaThArI-maThArIne sArI rIte ArIsA jevI sApha karI hoya to ja tenI upara sAruM citrAmaNa thaI zake che, tevI ja rIte upara jaNAvelA uttama ekavIza guNavaDe cittarUpI vastrane prathama sApha-nirmaLa karavuM joIe, athavA hRdaya-bhUmine yathArtha zuddha karI levI joIe, te ja temAM dhama raMga-rAga sAre jAme che, athavA uttama vratarUpI citrAmaNuM temAM sArI rIte khIlI nIkaLe che ane lAMbA vakhata sudhI TakI paNa zake che, ema samajI ApaNe sahue A ati agatyanI vAta upara pUratuM lakSa rAkhI jema te ekavIza guNenI prApti, rakSA ane vRddhi bane tema adhikAdhika prayatna prema sahita kare ucita che. tenI prAptithI ja ApaNe
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rara ] zrI karavijayajI samakita pramukha uttama dharmane lAyaka banI, gurunI kRpAthI AtmAne atyaMta upagArI dharma alpa prayAse pAmI zakIzuM. je bhAI-bahene mArgAnusArIpaNAnA guNenuM sArI rIte pAlana kare che te jaldI pavitra dharmane pALI zake che. te guNAmAM prathama nyAyanItithI pramANikapaNe vatIne dravya upArjana karavAnuM kaheluM che, te sivAya vizeSe karIne sughaDatA rAkhavI, satsaMga kare, paraniMdAthI nivartavuM, sArA dharmiSTa pADozamAM rahevuM, nirbhaya sthAnamAM vAsa karo, mAtApitAdika vaDIla jananI AjJAmAM rahevuM, AvakanA pramANamAM ja kharca kare, buddhinA ATha guNa dhAravA (zAstra sAMbhaLavAnI IcchA, zAstra sAMbhaLavuM, teno artha samajavo, samaje artha yAda rAkha, tarka-vitarka vaDe guru pAse zaMkAnuM samAdhAna karI levuM, ema karIne tattvajJAna eTale satya vAstavika paramArtha yukta jJAna meLavavuM,) ajIrNa eTale prathama khAdheluM pacyuM na hoya tyAM sudhI bhejana nahi karavuM, akALe khAvuMpIvuM nahiM, dharma, artha ane kAmane pUrvApara bAdhA rahitapaNe-virodha rahita sevavA, gRhastha gya AgatA-svAgatA sAcavavI, haTha kadAgraha rahita vartavuM, lekaviruddha tathA rAjyaviruddha kartavya tajavuM, grahaNa karelAM vrata-niyama draDha TekathI pALavA, kAma-krodha-lobha-mada-mAna ane harSarUpa aMtaraMga che verIne jItavA, temaja IdriyonA viSayasukhamAM nahi muMjhAtAM Indriyane vaza karavI-tenI zAstrakAre khAsa bhalAmaNa karelI che. ahIM jaNAvelA ghaNA guNone moTe bhAge prathama jaNAvelA ekavIza guNamAM samAveza thaI jAya che. ahIM TUMkAmAM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 23 ] batAvelAM mArgAnusArIpaNAnA pAMtrIza guNanuM kaMIka vistArathI varNana hitepadeza prathama bhAgamAM ane eka guNanuM varNana hitepadeza bIjA bhAgamAM ApeluM che tyAMthI te kALajI rAkhI joI levuM ane tene paramArtha samajI banatAM sudhI potAnuM vartana sudhArI levA sujJa bhAI-bahenee prayatna kare. ApaNA potAnA hita mATe jJAnI puruSoe ApelI amUlya zikhAmaNano ApaNAthI banI zake tyAM sudhI Adara karavAthI ja ApaNuM zreya sArI rIte sadhAya che e kadApi paNa bhUlI javuM nahiM. upara jaNAvelA mArgAnusArIpaNAnA pAMtrIza guNe athavA dharmaratnanI yegyatA mATe kahelA ekavIza guNane sArI rIte abhyAsa-mahAvaro rAkhavAthI anukrame samakita pramukha dharmaratnanI prApti thaI zake che. teno prabhAva ati addabhuta che. jema candramAnI vadhatI kaLAnA ge samudranI veLA (bharatI) vRddhi pAme che tema adhika dharma AcaraNanA ge sarva sukhasaMpadA saheje saMpaje che. pavitra dharma AcaraNa pramAda rahita karI levuM e ja A manuSya janma pAmyAnuM mukhya kartavya samajIne he bhavijane ! sakaLa sukhanA bhaMDAra samAna sarvajJabhASita dharmanuM tame ati AdarathI sevana kare ! jyAMsudhI jarA-vRddhAvasthA AvI pahoMcI nathI, vividha vyAdhio pragaTa thaI nathI ane indriyabaLa ghaTatuM nathI, tyAM sudhI dharmasAdhana jaladI karI ! nahi to pachI pastAze ane karI zakaze nahi. A zarIrane kAMI bharose nathI. jotajotAmAM pANInA parapoTAnI jema te hatuM na hatuM thaI jaze, mATe cetavuM hoya to jaladI cetI tya, tattAtattva, hitAhita kRtyAkRtya
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] zrI kapUravijayajI ane lAbhAlAbhane vivekathI vicAra karI le e ja buddhi pAmyAnuM phaLa che. yathAzakti zubha vrata-niyama aMgIkAra karI TekathI pALavAM e ja deha pAmyAnuM phaLa che; vivekathI pAtrasupAtranuM piSaNa karavuM e ja lakSmI pAmyAnuM phaLa che, ema dilamAM khUba samajI, samaya oLakhI, svakArya sudhArI le ane banI zake to bIjAne paNa ucita sahAya ApatA raho. e pavitra dharmanI sahAyathI ja vikramAditya ane zAlivAhana suprasiddha thayA. zAlivAhanane dharmanI kRpAthI ja mATInA banAvela manuSya, hAthI ane gheDAM saMgrAmasamaye sAcA-sacetana thaI kAma lAgyA, jethI pitAnI ANadANa sarvatra prasarAvI. e pUrve karelAM dharma-punyane ja prabhAva samajo. 4 sabhyam jJAna (abhyAsathI ja sAcI samaja Ave che. ) tana mana ThakurAI, sarva e jIvane che, paNa ikaja duhiluM jJAna saMsAramAM che; bhavajaLanidhi tAre, sarva je du:kha vAre, nija parahita hete, jJAna te kAM na dhAre ? java Rvi ika gAthA, bodhathI bhaya nivAryo, ika padathI cilAti-putra saMsAra vAryo; zrata bhaNata sujJAnI, mAsatusAdi thAve, zrutathI abhaya hAthe, rohiNI cera nAve. jJAna e apUrva rasAyaNa, amRta ane aizvarya che, ema samartha zAstrakAre kahe che."
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 25 ] jIvane pUrva punyajoge suMdara-mane hara-majabUta-nirogI deha maLI zake che, jene dekhI anya jane cakita thaI jAya che, temaja temAM mahita banI jAya che; vaLI pujage vizALa lakSmIne saMjoga thaI zake che, jene dekhI loko tene kubera bhaMDArI pramukhanAM upanAma Ape che temaja pujeNe jIvane manamAnatI hoTI ThakurAI, maheTA mAnavaMtA hAdA, khitAba vigere enAyata thAya che, je dekhI ke tenI muktaka The prazaMsA kare che. A badhuM pUrvapujage jIvane prApta thavuM sulabha che. durlabha kevaLa jIvane sAcuM-samyagajJAna ja che. vinayabahumAna sahita sallunI sevAbhakita karatAM bhavya jIvane sAcuM tatvajJAna prApta thaI zake che. tenAM phaLa alaukika kahyAM che ane tethI ja evA amUlya jJAna mATe yatna karavo jarUrI che. sadgurunI sAcA dilathI vinaya-bahumAna sahita sevA-bhakti karatAM temanI kRpAthI saheje satya jJAna prApta thAya che, eTale jIvana upara AvI rahelAM karmanAM AvaraNa ochAM thatAM jAya che ane ethI aMtaramAM jJAna ujAza-prakAza thato jAya che, jethI jIvane satyAsatya, hitAhita, kRtyAkRtya, lAbhAlAbha, bhakSyAbhaDhya, piyAreya ane guNadoSanuM kharuM bhAna thaI zake che. AnuM chevaTa pariNAma e Ave che ke jIvane satya-hita mArga tarapha ruci-prIti vadhatI jAya che ane asatya-ahita mArga taraphanI ruci ghaTatI jAya che. A rIte anukrame vadhatA jatA viveka-abhyAsavaDe jIvane ciMtAmaNi ratna sarakhA amUlya samakita ratnanI prApti thaI zake che. jema ekaDA upara karelAM saghaLA mIMDAM sArthaka thAya che
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26] zrI karavijayajI tema samakita sahita karavAmAM AvatI saghaLI karaNI lekhe thAya che, pramAda deSa ocho thato jAya che ane kSamA, mRdutA (namratA), saralatA ane saMtoSAdika sadaguNo pragaTa-pedA karavA AtmA jAgrata thato jAya che, eTale vilAsa vadhato jAya che ane zuddha AcAra-vicArane abhyAsa karavA AtmA samartha thaI zake che. e rIte vinayapUrvaka karela samyagajJAnanuM AvuM rUDuM pariNAma Ave che. samyajJAna kahe ke AtmajJAna kaho te AtmAnuM kharuM hitakalyANa sAdhI zake evI sAcI karaNI AtmA sAthe eka rasa thAya che, tyAre te jaladI jIvane janmamaraNanA duHkhamAMthI mukta karAvI zake che. jema jaLamAM jaLane rasa sAthe ja maLI rahe che tema samyagajJAnamAM sAcI karaNuM paNa sAthe ja maLI rahe che-te eka bIjAthI vikhUTAM rahetAM ja nathI. pachI te karaNuM bAhya rUpe hoya ke atyaMtara rUpe. zuddha upaga sahita karAtI karaNI-sAcI karaNI saghaLAM duHkhane aMta kare che ane vizeSamAM tethI anya aneka bhavya jIvenuM paNa hita sadhAya che. matalaba ke AvA sarasvabhAvI jIvanuM pitAnuM kalyANa te ni:saMzaya thAya che paNa tenuM anumodana karanAranuM temaja yathAzakti tavat vartana karanAranuM paNa saheje zreya thaI zake che. A pramANe aneka rIte svaparane upakAra karanAruM samyajJAna che ema je samajavAmAM Ave to pachI evuM akhUTa jJAnadhana pedA karavA he sukhanA athI bhAIbahena ! tame kema udyama karatAM nathI ! pUrve java nAmanA RSi-munie eka gAthAnA bodha
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 27 ] mAtrathI maraNanA bhaya nivAryAM, e vAta zAstraprasiddha che. ane cilAtiputre upazama, viveka ane savararUpa padanA paricaya mAtrathI bhavabhramaNa nivAryu. jyAre teNe mahAtmAmuni pAsethI e padanuM zravaNa karyuM. tyAre te padanA rahasyArtha jANavAnI icchA thai. tatsaMba MdhI manamAM UMDA AleAca (vicAra) karatAM tene tenA yathArtha bhAva sUjhyo; eTale teNe krodhAdika kaSAyane samAvI dIdhA ane hitAhita, kRtyAkRtya, yAvat tyAjyAtyAyanA nirNaya karI peAtAnA eka hAthamAM rAkhelu khaDga ane bIjA hAthamAM raheluM susImA kanyAnuM mastaka tajI dIdhuM. pachI pAte eka mahAtmA muninI peThe kAyAtsarga dhyAnamAM nizcaLapaNe UbhA rahyA. tyAM vajra jevA tIkSNa mukhathI DaMkha mAratI aneka kIDIe tene vaLagI, jethI tenI kAyA cAlaNI jevI thai gai tA paNa pAte nizcaLa dhyAnathI DagyA nahi ane aDhI divasamAM A kSaNabhaMgura dehane tyAga karI pote sadgatinA bhAgI thayA, e samyajJAnanA prabhAva samajave. samyagajJAnanA prabhAvathI jIvatuM keTaluM badhuM zreya thAya che ? te zrutajJAnanA 'mA rUSa mA tuSa" evA ekAda avikArI padanA prabhAvathI mASatuSAdika kaika jIvA sujJAnI thai parama kalyANa sAdhI zakayA che, tevI ja rIte zrutajJAnanA je thADAka ela rAhiNIyA ceAranA kAnamAM paDI gayA hatA tenA prabhAvathI te abhayakumAra jevA buddhivaMtanA hAthamAM AvI zakayA na hatA, arthAt prabhu zrIvIranA mukhathI nIkaLelAM gheADAMka vacana tenA kAnamAM vagara icchAe paDyAM hatAM, teA paNa tethI te macI javA pAmyA hatA. teA pachI je bhavyAtmAe bhAva
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28 ] zrI kapUravijayajI sahita sajJabhASita vacanAne Adara kare temanuM te kahevuM ja zu ? teo te avazya svazreya sAdhI zake ja, ema samajI satya jJAnAbhyAsa karavA sahu kAie cIvaTa rAkhavI yukta che. e jJAna-guNavaDe ja anukrame AtmA akSaya sukha pAmI zake che. 5 manuSya janma manuSya janmanI durlabhatA ane tenI asAdhAraNa upayogitA. bhavajaLadhi bhamatA, kAi veLA vizeSe, manuSa janama lAdhe, saphaLa kara sudhI, parabhava sukha jethI, dullahA rana lekhe; janma te dhama yAge, mAkSalakSmI prabheAge. 9 ALase je game che, zAcanAthI bhame che; mAnuSA janma e che, joDatAM sAtha te che. 10 manuSa janama pAmI, zazi nRpati pare te, dulahu daza kathA jyuM', jina dharma viSe, A cAra gatirUpa saMsArasAgaramAM kavaze arahAparaDA athaDAtAM--pachaDAtAM tathAprakAranI akAmanirAdikanA yeAge anukULa samayane pAmI jIva ciMtAmaNi ratna samAna amUlya mAnava bhava meLavI zake che. eveA amUlya-du bha mAnava bhava pAmIne sarvajJa bhagavAne batAvelA dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa dhanu sevana karI tene lekhe karI levA yukta che. ahiMsA, saMyama ane tapalakSaNa dharma mahAma galakArI kahyo che. e dharmamAM jenuM mana sadA ya o kare che tene mahAna devadAnavA paNu namaskAra kare che. e dhanu yathAvidha
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 29 ] akhaMDa ArAdhana karanAra munIzvare mekSanAM akSaya sukha meLavI zake che ane muniyegya mahAvratane pALavAne azakta evA je bhavya che tenuM dezathI (aMzathI paNa) ArAdhana kare che te paNa svargAdika sadagatinAM caDhIyAtAM sukha saMpAdana karI aMte akSaya sukha meLavI zake che, ema samajI sAcA sukhanA athI bhAIbahene e pramAdAcaraNathI A amUlya mAnavabhava vRthA javA devo nahi. svasva sthiti-saMgAdika anusAre saha keIe yathAzakti vrata-niyamanuM pAlana karI A narabhavane sArthaka karavo joIe. buddhibaLane pAmI ApaNe ApaNuM hitAhita samajI hitamArga ja AdaravA ujamALa thavuM joIe. punyane lakSmI pAmIne vivekasara teno jarUra jevA sthaLamAM sadupayeAga karI levo joIe ane vAkpaTutA ( vacana vadavAmAM kuzaLatA) pAmIne prANuone prIti upaje evAM naramAzabharelAM mIThAzavALAM ane hitarUpa thAya evAM ja vacana vadavA (bolavAM) joIe. A vagere durlabha sAmagrI pUrva punyane pAmI je bhavyAtmAo svahita karI levA sAvadhAna thAya che te punyAtmAo anukULa prasaMgane pAmI parajInuM paNa hita haiDe dharI karI zake che ane e rIte svamAnavabhavane saphaLa kare che. A mAnava bhavane ciMtAmaNi ratna samAna eTalA mATe kahela che ke enA vagara kaI jIva kadApi paNa akSaya anaMta mokSasukha meLavI zakatA nathI. AvA udAra AzayathI zrI uttarAdhyayana sUtramAM A mAnavabhava daza daSTAnta durlabha vakhANe che. te sAthe Arya kSetra, uttama kuLa, iMdriyapaTutA, zarIre sukha,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 30 ] zrI kapUravijayajI dharma zraddhA-ruci, sadguruyoga ane vrata-niyamarUpa viratinA pariNAma e sarva uttarAttara punyavaDe ja prApta thai zake che. tevI durlabha jIbha sAmagrI mahApunyoge pAmyA pachI sunna janAe svapara hita sAdhI levA jarA paNa ALasa karavuM na joie. ema chatAM ALasa-pramAdathI je janA A zubha sAmagrIne joItA lAbha letA nathI, vAyadAmAM ne vAyadAmAM ja peAtAnA adhA vakhata vItAvI de che te bApaDAne pAchaLathI zazirAjAnI peThe bahu ja zAcavuM-pastAvu paDe che. pUrve thaI gayelA zazirAjAne temanA vaDIla ba e ahu samajAvyA chatAM teNe viSayatRSNAdikanA paravazapaNAthI tenu kahevu mAnyuM nahIM jethI mAThA pariNAme marIne te narakamAM gayA. tyAM ( narakamAM) mahAkadanA sahana karavI paDI, tethI tene peAtAnA svacchaMda AcaraNu mATe mahu ja kheda upajavA lAgyA, paNa pachI vaLe zu? te jhurI jIrIne paNa narakanI zikSA-vedanA bhAgavavI te paDI ja. emAM kazu cAlyuM nahi, A vAta sahu koIne eka sarakhI rIte lAgu paDe evI che, tethI pANI pahelAM ja pALa mAMdhavA jevI agamacetI vAparI svaparahitasAdhanavaDe zAstrokata daza daSTAMte duObha mAnava bhava saphaLa karI levA cUkavuM niha, jethI pAchaLathI pastAvA karavA paDe nahi rAga-dveSa ane meAhAdika sarva vikArAthI sarvathA rahita vItarAga paramAtmA che. temanAM parama hitakara vacana e ja Agamavacana che. e Agamavacana ApaNane satya mArga batAve che. e mujaba cAlavAthI ApaNA mAnava bhava saphaLa thAya che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 31 ] 6 sajjanatA sajjanAnI balihArI ( sajjanenAM lakSaNa ane tethI sadhAtA svapara upakAra ) saya mana sadAi, du:khiyAM je sahAi, parahita mati dAi, jAsa vANI miThAi, guNa karI gaharAI, meru jaya dhIratAI, sujana jana sadAi, teha AnadadAI. jaI durajana leAke, duhavyA DhASa deI, mana malina na thAye, sajjanA teha te; drupada janaka putrI, aMjanA kayAge, kanaka jima kasoTI, te tisI zIla age 11 12 " jeo sadA mana, vacana ane kAyAmAM puNya amRtathI bharelA hAya che, upakAranI aneka keTiyAvaDe jeo tribhuvanane sadA saMtASa upajAve che ane paranA paramANu jeTalA ( alpa ) guNane paNa parvata jevA mahAna lekhI peAtAnA manamAM prameAda dhAre che, tevA virala sajjanA jagatane pAvana karI rahyAM che. ' (6 jemanu sana jagatane hitarUpa hAvAthI anukaraNa karavA ceAgya hAya che, je sadA ya guNagrAhI heAya che, paranA guNa mAtrane grahaNa karanArA haiAya che, vaLI je paranA doSa tarapha DhaSTi detA nathI, peAtAnAmAM game tevA sadguNA hAya chatAM tenA lagAre garva karatA nathI; paNu sadA ya laghutA dhAraNa karatA rahe che, tevA sajjanA kharekhara jagata mAtrane AzIrvAdarUpa ja gaNAya che, "
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 32 ] zrI kapUravijayajI sajjanonuM dila sadA ya dayAdra-pArakAM duHkha dekhI pIgaLI jAya evuM hoya che. du:khI jananAM duHkha nivAravA sajajane sadA ya banatI sahAya ApavA taiyAra rahe che. jemAM temanA duHkhane aMta Ave tema jevA ane te mATe banatuM karavA teo utkaMThita hoya che. temanI vANuMmAM evI te mIThAza ane hitabuddhi hoya che ke ethI anya jIvenuM acUka hita thAya che, tema ja teo rAjI rAjI thaI jAya che. teo samudranI jevA gaMbhIra AzayavALA hoya che, jethI teo aneka guNaratnane aMtaramAM dhAraNa karatAM chatAM chalakAI jatA nathI. teo evI uttama maryAdA jALave che ke jethI bIjA cakita thaI jAya che ane temanA jevI uttama maryAdA-AcAravicAra pALavA saheje lalacAya che. vaLI sajajana puruSo sadA ya meruparvata jevuM nizcaLa haiye dhAraNa karI rahe che, eTale teo game tevA anukULa-pratikULa saMgomAM samabhAva dhArI zake che. (samaviSama samaye harSa-kheda nahiM karatAM temAM samacitta rahe che). vipatti samaye teo dInatA dAkhavatA nathI. sajajana puruSanI vRtti sadA ya siMhanI jevI parAkramavALI hoya che. teo dareka prasaMge DahApaNathI kAma le che. sajajanatAnI vAto ghaNuM kare che, temAM keTalAkane prIti paNa hoya che, paraMtu sajajana puru nA pavitra mArge cAlavAnuM bahu ja thoDAnAM bhAgyamAM hoya che. sajajanatAthI viruddha vartana te ja durjanatA che. tevI durja. natA dAkhavanAra durjane temanA jAtisvabhAvane laI sajajana puruSane saMtApe paNa che, sajajana puruSamAM je uttama anukaraNIya guNa hoya che te temane rucatA nathI, tethI kaIka jAtanA doSa daI durjane sajanene vAraMvAra duhavyA kare che paNa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 33 ] ethI sajjane temanA upara rASa dhAratA nathI. sajjanA tA svabhAve peAtAnA vihita mArge ja cAlyA kare che. ghRSTaM ghRSTaM punarapi punaH caMdanaM cArugaMdhaM / chinnaM chinnaM punarapi punaH svAdu caivebhrukAMDaM // dagdhaM dagdhaM punarapi punaH kAJcanaM kAntavarNa / na prANAnte prakRtivikRtirjAyate cottamAnAm // " caMdanane jema jema ghasavAmAM ( ghasArA devAmAM ke chedavAmAM ) Ave che tema tema te suga Mdha ja Ape che. zelaDIne jema jema chedavAmAM kApavAmAM Ave tema tema te sarasa-mIThA rasa samarpe che. jema jema kAMcana( seAnA )ne agnivaDe tapAvavAmAM Ave che tema tema teneA vAna ( vadhu ) zAlatA thAya che, e rIte uttama sajjanane prANAnta kaSTa AvI paDe teA paNa teo peAtAnI rUDI prakRtine bagaDavA detA nathI. '' teo Apatti samaye ghaNI ja dhIraja ane abhyudaya vakhate ghaNI ja kSamA rAkhe che. tee pAtAnAM kArya bahu ja pramANikapaNe kare che, chatAM svAtkarSa eTale ApakhaDAiyA AtmazlAghA karatA nathI. tee pArakA chatAM ke achatAM dUSaNa (apavAda) kheAlatA ja nathI, paNa peAtAnAthI banI zake teTale paropakAra kaMi paNa pRhA rAkhyA vagara sadA ya karatA rahe che. teo peAtAnA manane nirvikArI rAkhe che. juo ! drupada rAjAnI putrI drapadI satI, janaka rAjAnI putrI sItA satI ane ajanA satI ! eee Apatti dhIraja rAkhI peAtAnuM pavitra zIla sAcavyuM che. samaye kevI uttama sajjanAnI kharI
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 34 ] zrI kapUravajayajI kasoTI-parIkSA kaTokaTInA vakhate ja thAya che. game teTaluM kaSTa AvI paDe to paNa tevA sajajane potAno sanmArga lApatA nathI. vaLI kahyuM che ke sajajanone kodha-kaSAya hAya nahi, kadAca bIjAnA bhalA mATe tevo dekhAva kare paDe to te lAMbo vakhata rahe nahi ane kadI lAMbe vakhata rAkhavAnI jarUra ja paDe to tenuM mAThuM phaLa thavA pAme nahi." A vAta bahu ajaba ane vakhANavA lAyaka ja che. sajajananAM vacana amRta jevAM mIThAM ane hitakArI hoya che, tethI te sahune priya-Adeya thaI paDe che. ApaNe paNa ApaNA pitAnA, ApaNA bALabacacAnAM, kuTuMbanA, jJAtinA, dezanA temaja samAjanA bhalAne mATe aniSTa-durjanatA dUra karI, zreSTha sajanatA AdaravA sadA ya udyamI thavuM joIe. 7 guNarAgI gurAgI ane guNagrAhI thavAnI jarUra ane ethI upajatA anivArya phAyadA guNa grahI guNa jemAM, te bahumAna pAve, nara surabhi guNe kyuM, phUla zize caDhAve; guNa karI bahumAne, loka kke caMdramAne, ati kRza jima mAne, pUrNane huM na mAne, 13 malayagiri kare che, jabu liMbAdi sehe, malaya ja taru saMge, caMdanA taI hehe;
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : ima layi vaDALyu, kIjiye saga rage, gaja zira caDI beThI, jye ajA sihu saMge. [ 35 ] 14 " Apa guNI ne vaLI guNarAgI, jagamAM tehanI kIti gAjI; lAlana kI. ' ( zrI yazovijayajI ) jeenAmAM guNurAgIpaNAnA ane guNugrAhIpaNAneA mahAn sadguNa vata che, tenI yaza-kIrtti-pratiSThAmAM ghaNA vadhArA thAya che. e mahAn sadguNlR temanAmAM ja AvI zake che ke jee mada-matsara-dveSa-irSyA-adekhAi nAmanA mahAvikArathI vegaLA heAya che. jemanuM aMtara dveSarUpa agnithI sadA ya prajvalita rahe che, temanAmAM uparanA sadguNunI ceAgyatA ja hAtI nathI, krodha ane abhimAna e dveSanA ja aMgabhUta pariNAma che. te jyAM sudhI cetanajImAM vAsa kare che tyAM sudhI cetanajIthI sAmAmAM game evA uttama sadguNA hAya te paNa te grahaNa karIne AdarI zakAtA nathI; eTaluM ja nahi, paNa tyAM sudhI cetanajIne e sadguNa saMbaMdhI vAta paNa rucatI nathI. e tA jyAre kSamA-samatAdika pradhAna satsagayeAge dveSAgni athavA enA aMgabhUta krodhAdika pariNAma zamI jAya che ane cetanajImAM zAntinu sAmrAjya sthapAtuM jAya che tyAre ane tyAre ja sadguNeAnI vAta ruce che. sadguNa pratye rAkhuddhi pragaTe che ane sadguNeAne grahaNa karI cetanajI pote paNa sadguNI ane che. huve jyAre cetanajI pAte sadguNI, sadguNarAgI ane sadguNagrAhI ane che tyAre tA te devanI peThe pUjAya che, manAya che ane tenAM vacana paNu bahumAnya thavA lAge che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 36 ] zrI kapUravijayajI juo ! sugadhIpaNAnA guNane lIdhe mhATA bhUpatti paNa puSpAne peAtAnA mastaka upara caDhAve che, jayAM te tAja( mugaTa )nI peThe bahumAna pAme che. kahyuM che ke:-~~ 66 ,, guNAH pUjAsthAnaM, guNiSu na ca liMgaM na ca vayaH / eTale guNA ja-sadguNlRA ja pUjAyAgya che. guNIjanA je pUjAya-manAya che te temanA sadguNeAne laIne ja. sadguNNA vagaranuM kevaLa liMga-veza kaMi kAmanA nathI. sadguNe! hAya te ja te badhAM liMga ane vaya pramukha lekhe thAya che. jyAM tyAM sadguNNAnI ja balihArI che. laghutAdhArI-UgatA bIjanA candramAne leAkeA jema bahumAne che-jue che, tema pUrNa gAravatA-gorava pAmelA pUrNimAnA candramAne leAkeA bahu mAnatA nathI. zrImAn cidAnaMdajI mahArAje eka lalita padamAM laghutA-namratAnA bhAre vakhANa karyA che ane ATha prakAranA madanI bhAre nibhraMchanA paNa karI che, te vAta yathArtha ja che. ( " laghutA mere mana mAnI " ityAdi padamAM ) je phAi bhavyAtmA guNIjanAnuM jhumAna-vinaya-satkArasanmAna kare che tethI sadguNAnuM ja mahumAna karyu lekhAya che ane evA sadguNlRAne lakSIne ja jyAM jyAM ucita pravRti karavAmAM Ave che tyAM tyAM tevA sadguNlRAnI prApti athavA ceAgyatA saheja thAya che. "" cetanajI-bhavyAtmA e bhAvuka dravya hAvAthI uttama sagayeAge tenAmAM uttamatA saheje Ave che. je durbhAgya ke abhavya hAya che tene ja tevA uttama sraMga upakAraka thaI
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 37 ] zakatA nathI. viSahara-jherane TALanAra maNi viSadharanA mastaka upara ja chatAM sane tenI kazI zubha asara thatI nathI, tyAre te ja maNithI bIjA kaIka manuSyAdikane upagAra thaI zake che, e sahaja samajAya tevuM che. sahRdaya manuSyonuM te kahevuM ja zuM? paNa jaDarUpa dekhAtAM jabu, liMbAdika vRkSe je malayagirinI sAnidhyamAM AvI rahyAM che te paNa zuddha caMdanavRkSanA saMgathI caMdanarUpa thaI jAya che, ema samajI sujJa bhAIbahenoe harSa sahita sadguNa evA vaDIleno sadA ya samAgama seva joIe. nItizAstrakAra kahe che ke -"vArA hitaM rahyuM" eTale laghuvayavALA bALaka pAsethI paNa hitavacana grahaNa karI levuM joIe. vayathI bALaka chatAM je buddhi vizALa hoya te tenuM samAcita vacana vayevRddhane paNa upayogI thAya; chatAM je tene bALarUpa samajI tenA vacananI avagaNanA karavAmAM Ave che to te prAsaMgika lAbhathI vaMcita na rahevAya che. je sAyaranI jevA gaMbhIra hadayavALA hoya che teo pote aneka guNaratnonA nidhAna hovA chatAM guNAnurAgIpaNAthI anya aneka padArthomAMthI guNa grahaNa karI zake che, ema chatAM teo pitAnI cogyatAne ke prAptine bilakula garva karatA nathI. e badho prabhAva sasaMgathI pragaTatA guNAnurAgane ane guNa grahaNa karavAnI kaLAno samajo vaLI juo ! DAbhanA agre raheluM jaLabiMdu je motInI AbhA(prabhA)ne dhAraNa kare che ane meruparvata upara raheluM tRNa paNa suvarNanI zobhAne dhAraNa kare che, e Adi kudaratI banAvo ApaNane zubha AzayathI- khA dilathI satsaMga karavA prere
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 38 ] zrI kapUravijayajI che ane saguNanA rAgI thavA temaja saguNa grahaNa karavA zikhave che. eka bakarI jevuM garIba jAnavara siMhanA saMge hAthI jevA mAtabara prANInA mAthe caDhI bese che, temAM zuM Azcarya ? 8 nyAyasaMpanna vibhavaH mArganusArInA pAMtrIza guNe paikI prathama guNa | ( nyAyAcaraNa AdaravAnI AvazyakatA. ) jaga sujasa suvAse, nyAya lacchI upAse, vyasana durita nAse, nyAyathI loka vAse; Ima hadaya vimAsI, nyAya aMgIkarIe, anaya pariharIje, vizvane vazya kIje. 15 pazu paNa tasa seve, nyAyathI je na cUke, anaya patha cale je, bhAI te tAsa mUke; kapi kuLa miLi sevyA. rAmane ziza nAmI, anaya karI to kyuM, bhAIe lakasvAmI. 16 dhya gaya na sahAI, yuddha kIrti sadAI ripuvijya vidhAI, nyAya te dharmadAI dharama nayadharA je, te sukhe vairI che, dharama na vihuNa, tehane vairI chIe. 17 dharama naya pasAthe, pADavA paMca teI, karI yuddha jya pAmyA, rAjyalIlA lahe; dharama na vihuNA, kauvA garva mAtA, raNasamaya vignatA, pAMDavA teha chatA. 18
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sagraha : 2 : [ 39 ] nyAya--nIti-pramANikatA e sarve ekA vAcaka paryAya vacanA gaNAya che, ane nyAya--nItinuM avalaMbana karIne je vyavasAya karavA te nyAyAcaraNa kahevAya che. dayALu dilavALA buddhizALI hAya te nyAyAcaraNa karI zake che. kaThAra dilavALAthI bIjAne yathArtha insApha ApI zakAtA nathI, tethI ThIka ja kahyuM che ke nyAya sAthe dayAnuM mizraNa thavuM ja joie. samartha zAstrakAro paNa kahe che ke--" sAmana: pratijAni jevAM na samAcaret / '' arthAt je kaI AcaraNu ApaNane peAtAne paNa viveka-buddhithI vicAratAM pratikUla-viruddha jaNAtu- samajAtuM hAya tevuM AcaraNa-vartana ApaNe bIjA pratye ajamAvavu nahi; kemake sukha-duHkhanI, mAna-apamAnanI, yAvata jIvita-maraNanI lAgaNI sahune samAna hoya che. jyAre Ama che tyAre je ApaNane peAtAne ja na game-pratikULa lAge te bIjAne paNa kema ja game ke anukULa paDe? tenA vicAra prathama karavA joie. ethI ja bIjA paNa dayALu leke A vAtanuM samarthana karatAM kahe che ke--< Do unto others as you would be done by. enI matalaba evI che ke khIjA pAsethI jevA adla nyAyanI tame icchA rAkhatA haiA tevA ja adla nyAya tame anyane Ape-ApatA rahe!. tamane kAi adhikArI anyAya Ape te tamane ruce kharA ? nahi ja ruce. tA pachI tame anyane gerainsApha Ape te tene paNa kema ja ruce ? na ja ruce. bIjAnA anyAya AcaraNathI jema tamArI lAgaNI dubhAya tema tamArAM anyAyAcaraNathI sAmAnI lAgaNI paNa dubhAyA vagara kema ja rahe ? A vAtaneA khyAla dayALu janA dilamAM lAvI parane pratikULa thai paDe evA anyAyAca ,,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 40 ] zrI kapUravijayajI raNa karatAM saheje aTake che, ane sahune Atma samAna lekhI temanA pratye bahu ja bhalamanasAI rAkhI pramANikapaNe-nyAyAcaraNathI ja varte che. evA ja udAra AzayathI zAstrakAre kahyuM che ke - mAtRvat paradAreSu, paradravyeSu loSThavat / Atmavat sarvabhUteSu, yaH pazyati sa pnndditH||1|| "je parastrIne mAtA tulya lekhe che, paradravyane patthara tulya lekhe che, ane sarva prANIvargane Atma tulya lekhe che, e ja kharA jJAnI-paMDita che." A rIte nyAya-nIti-pramANikatAnA mArge cAlanAra bhavya jene ja mArgAnusArI gaNAya che. game tevAnA saMbaMdhamAM kazA saMkeca vagara nirbhayapaNe nyAya-nItinA vihita mArge cAlavuM e mArgAnusArIpaNAnuM prathama aMga che. nyAyAcaraNathI jagatamAM ApaNe sujasa vistare che, laphamIlIlA vadhe che ane sthira thaI rahe che, pApa-tApa ane ApadA dUra TaLe che, tema ja vaLI saheje leke vazavatI thAya che, ema samajI hRdayamAM vimAsaNa karIne, nyAyanItine mArga makkamapaNe AdarI anItine mArga sarvathA taja ghaTe che. jagatane vaza karavAno-ApaNuM tarapha AkarSavAne e adbhuta upAya che. game tevA saMgamAM paNa je nyAyAcaraNa tajato nathI arthAt anItinA mArgane tilAMjali daI daDhapaNe nyAyane ja mArga Adare che tene satya nyAyanA prabhAvathI hiMsaka pazuo ( nirdaya jAnavare ) paNa AvIne pagamAM paDe che ane je jANI joIne anItine mArga Adare che tene tene sago bhAI paNa sahAya karato nathI.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 1 ] nyAyataMtamAM rAmacandra ane yudhiSThirAdika mahApuruSonA temaja sItA tathA subhadrAdika mahAsatIonAM caritre suprasiddha che. juo ! nyAyamUrti evA rAmacandrajInI sevAmAM kapikuLagaNa ati namratA sahita hAjara thaI rahyA ane anyAyakArI rAvaNane tene sage sahAdara-baMdhu vibhISaNa paNa tajIne cAlyA gaye ane nyAyavaMta rAmacaMdrajIne ja Azraya lIdhe. AthI spaSTa thAya che ke satya-nyAya mArgane makkamapaNe sevanArane zatru paNa mitra thaI jAya che, tyAre jANuM joIne anyAya AcaranArane tenA baMdhu-mitra paNa choDIne cAlyA jAya che. A te pragaTa nyAya-anyAyanuM aihikaA leka saMbaMdhI kiMcit mAtra phaLa kahyuM. paralokamAM to ethI atyaMtagaNuM phaLa svarga-narakAdikamAM bhegavavuM paDe che. ATalA preraka zabda paNa anyAyAcaraNa tajIne nyAyAcaraNa AdaravA sujJa jene mATe te basa kahevAya. nyAyavaMtanI jagamAM jaza-kIrti vadhe che ane jayakamaLA tene vare che tyAre tethI viruddha vartana sevanAra sarva prakAre hAni pAme che, parAbhava pAme che ane atyaMta duHkhI thaI jAya che. vaLI juo ! nyAya-nIti ane satyadharmanA pasAye pAMce pAMDave yuddhamAM jaya pAmyA, rAjyalIlA pAmyA ane chevaTe sakaLa karmano aMta karI teo akSaya-avyAbAdha evuM mokSasukha pAmyA, tyAre anyAya-anIti ane adharmanA mAge ja cAlanAra duryodhana pramukha kAra raNasaMgrAmamAM parAbhava pAmIne bhUMDA hAle mRtyu pAmyA ane marIne mahAduHkhadAyI gati pAmyA, ema samajI sahu sujJa bhAIbahene e
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ kara ] zrI kapU ravijayajI A ja kSaNathI anyAyAcaraNa tajI daIne ziSTa puruSoe sevita nyAyAcaraNanuM ja daDha AlaMbana levA pratijJA karavI ucita che. svakartavyakarmane pramAda rahita niSkAmapaNe karanAra nyAyInI paMktimAM Ave che. 9 pratijJApAlana kuzaLa pratijJA karIne kuzaLatAthI pALavA hitavacana zubha azubha ji kAMI, AdaryuM te nivAha, ravi paNa tasa jevA, vyoma jANe vagAhe; kara-gahita nivAha, tAsane satta Ape. malina tanu pakhAle, siMdhumAM sura Ape. 19 puruSa racaNa moTA, te gaNI je dharAe, jiNa jima paDivaLyuM, te na che ? parAye; girIza viSa dharyo che, te na adyApi nAkhyo, duragati nara leI vikramAditya rAkhe. 20 zubha ke azubha je kAMI AdaryuM-kabUla karyuM tene je nirvahe che tene jovA mATe ja jANe sUrya AkAzamAM avagAhana kare che-phare che. vaLI te ja sUrya gRhita-grahaNa karIne je nirvahe che tene sarava-baLa Ape che, ane tenI malinatAne grahaNa karelI pite ja samudramAM DUbIne pakhALe che-svaccha kare che. A dharA je pRthvI temAM moTA puruSaratna to tene ja gaNavA ke je jevI rIte aMgIkAra karyuM hoya tene tyaje nahi paNa nirvaha che. juo ! girIza je ziva teNe viSane aMgIkAra
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 43 ] ryuM to te haju sudhI nAMkhI dIdhuM nathI-tajI dIdhuM nathI. ane durgata ketAM durbhAgI nara je puruSa tene laIne vikramAditye paNa rAkhe che-tajI dIdhuM nathI. A banne daSTAto lakikanA che. subuddhivaMtanuM e kartavya che ke prathama to je kaMI pratijJA karavI te dakSatAthI-DahApaNathI-duraMdezI rAkhIne, tenuM pariNAma ane pitAnuM sAmarthya-zakti vicArIne ja karavI. je karavAne pote zaktimAna hoya, je karavuM hitarUpa hoya ane jenuM pariNAma suMdara AvavA saMbhava hoya-AvuM ja kArya karavA DahApaNathI nizcaya kare ane pachIthI tevA karelA nizcayathI game tevA bhege paNa DagavuM nahi. duniyAmAM traNa prakAranA prANIo-jI maLI Ave che. adhama, madhyama ane uttama. temAM je adhama keTinA jIve che teo to ajJAna ane mehanI prabaLatAthI kevaLa kAyaratA dhArIne game tevAM zakya kArya-anuSThAnane paNa AdaratA ja nathI. bIja je madhyama koTinA ja hoya che te che ke koI jJAnI puruSonAM mukhathI koI kArya-anuSThAnane prabhAva-mahimA sAMbhaLIne tene Adara kare che kharA, paNa te pramANe karatAM kaMI vidhra AvI paDatAM AdarelAM kAryane tajI de che. ane je uttama koTinA hoya che teo to pUrva mahApuruSonI peThe dIrdhadaSTithI hitakArI kAryane ja nija zakti-sAmano pUrato khyAla rAkhIne Adare che ane AdarelAM kAryano prANAMta kaSTa AvyuM te paNa pUrvotsAhathI nirvAha kare che. teo AdarelAM kAryane game tevA pratikULa saMgamAM adhavaca laTakatuM mUkatA nathI. AvA uttama puruSonI daDha Teka nirakhavAne mATe ja hoya tema sUrya ane caMdrAdika AkAzamAM pharatA rahe che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 44 ] zrI kapUravijayajI zAstrakAra kahe che ke sAttvika prakRtinA jIvA jenA svIkAra kare che, je kArya karavAnA nizcaya kare che te kAryane pUrNa karatA sudhI tene nivaDe che. temanuM saMkalpamaLa ja evuM sudRDha hAya che ke game tevAM vidma-aMtarAya mArgamAM AvyA chatAM lagAre DagyA vagara tee peAte AdareluM kArya pUruM karI zake che. temanI AvI dRDha dhAraNA athavA TekathI temanuM sattva vadhAre ne vadhAre pramANamAM khIlatuM jAya che. tethI teo game tevA duSkara-kaThaNu kAma karavA hAma bhIDI zake che, ane te pAra paNa pADe che. sAhasikapaNAthI tee ghaNAM agatyanAM kAma AdarIne pAra utArI zake che ane bIjA aneka jIvAne temanA jIvatA dAkhalAthI medha ApatA rahe che. je jIvA peAtAnI chatI zakti chupAvIne kAyarapaNuM dhArI besI rahe che te kazuM svapara hitarUpa kArya karI zakatA nathI; paNa jee nija zakitane pheAravI tenA jema jema sadupayeAga karatA rahe che tema tema temane kAryanI saphaLatAnI pratIti AvatI jAya che ke peAte peAtAnA vIrya -puruSArtha vaDe je kaMi kArya karavA Icchaze te kA sukhethI karI zakaze. zAstrakAra AgaLa vadhIne kahe che ke te duniAmAM mhoTA puruSaratnA gaNAya che ke jeo pAte samajapUrvaka AdareluMaMgIkAra kareluM game te kAM tajI detA nathI paNa tene pAra paheAMcADavA saMpUrNa zrama uThAve che. phakta jayAre lAbhane badale geralAbha athavA hitane badale ahita thatuM jaNAya tyAre ja peAtAnA kAryanA Agraha zithila karI nAMkhe che. te vagara teo makkamapaNe svakartavya kane majAvyA ja kare che, te upara zAstrakAre aneka dRSTAMta batAvI ApI ApaNane zakayArabhamAM
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 45 ] utsAhita thavA, hitarUpa kArya AdaravAM ane te karatAM naDatAM vinnothI DaryA vagara Icchita kAryane pAra pADavA uttama prakArano badha Ape che. devagurunI sAkSIe vrata-niyamAdika samajapUrvaka AdarI levA mATeno zAstra upadeza hitabuddhithI ja jAyelo che. kevaLa ApaNuM meLe AdarelAM vrata-niyama pALavAmAM zithilatA thavA pAme ane tene tajI devAmAM Ave tyAre te pramAda dUra karavAnuM kahenAra bhAgye ja kaI maLe che, paNa paMca sAkSIe AdarelAM vrataniyama pALavAmAM jyAre zithila pariNAma thayelA jovAmAM Ave tyAre temAM thatI zithilatA dUra karavA preraNA karanArA guru pramukha aneka maLI Ave che ane pharI sAvadhAna thaI AdarelAM vrata-niyama pramAda rahita pALavA zakitamAna thavAya che. A lAbha paMca sAkSIe vrata-niyama AdaravAmAM rahelo che. jyAre tIrthakara deva jevA samartha puruSo siddha bhagavAnanI sAkSIe mahAvrata uccare che tyAre zuM ApaNuM e kartavya nathI ke zuddha devagurunI sAkSIe ApaNe paNa AdaravA yogya vrata-niyama AdarIne te badhAM pramAda rahita thaI pALavAM ? keTalAeka satapuruSe siMhanI peThe zUravIrapaNe vrataniyama aMgIkAra karIne siMhanI peThe ja zUravIrapaNe te badhA ya vrata-niyame nirdoSa rIte pALe che. keTalAeka zIyALanI pere zithila pariNAmathI vrata-niyamane AdaryA chatAM pAchaLathI saddagurunA anugrahathI nirmaLa jJAna ane zraddhAnuM baLa meLavI AdarelAM vrata-niyamone siMhanI peThe zUravIrapaNe pALe che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 46 ] zrI kapUravijayajI keTalAeka zarUAtamAM zubha vairAgyAdikanA baLathI siMhanI peThe vrata-niyama Adare che paNa pAchaLathI viSayasukhanI lAlacamAM lapeTAIne athavA kedhAdika kaSAyane vaza thaIne AdarelAM vrataniyama pALavAmAM ziyALanI peThe kevaLa zithila pariNAmI banI jAya che. tyAre keTalAeka maMda pariNAmI jo prathamathI ja ziyALanI pere vrata-niyama AdarIne chevaTa sudhI tevI ja maMdatA athavA zithilatA dhAre che. chelle prakAra bIlakula AdaravA gya nathI. pahele ane bIjo prakAra AdaravA lAyaka che, ane trIjo prakAra paNa jeo maMda pariNAmathI vrata AdaratA ja nathI te karatAM ghaNuM ja caDhIAto che, kemake zarUAtamAM zubha vairAgya yoge vrata-niyama zUravIrapaNe AdaratAM te ghaNA eka karmano kSaya karI zake che. A badhI vAta lakSamAM laI sarva sAdhu tema ja zrAvaka janoe nija nija adhikAra ucita vrata-niyama siMhanI peThe AdarI teno siMhanI peThe zUravIrapaNe nirvAha karavA lakSa rAkhavuM. pratijJA ghaNA prakAranI hoya che, tema ghaNI rIte te pratijJA karavAmAM Ave che. keI paNa kArya manathI, vacanathI ke kAyAthI karavAnI kabulAta ApavI, saMkalpa karavo, nizcaya bAMdhave, e te kArya saMbaMdhI pratijJA karI kahevAya che. pratijJA karI eTale te kArya karavuM ja. pachI te zaratathI jeTalA samaye (kALamaryAdAthI) jevI rIte karavuM kabulyuM hoya tema te kArya karavuM ja joIe ane ethI ja koI paNa kArya karavAnI kabUlAta ApyA pahelAM A kArya kevuM che ? karavuM zakaya che ke azakaya che ? vaLI AsapAsanA sthiti aMge kevA che? anukULa ke pratikULa ? e badhI vAta lakSamAM rAkhavI joIe. dIrghadazI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 47 ] vicArazIla ane zakaya AraMbhane karanAra pAtAnI AdarelI pratijJA pUrI karI zake che ane ethI paNa AgaLa vadhI zake che. tIrthaMkara jevA samartha jJAnI puruSAnA caritrAmAM prastAve kahevAmAM Avyu che ke teo " ne ghavaze : eTale DAhyA ane DahApaNabharelI pratijJAne karanArA hatA. tee jema tema jevI tevI ( pAchaLathI peAtAne ghaNI kareADI sthitimAM lAvI mUke evI gAMDI ) pratijJA karatA nahi ane grahaNa karelI ( nipuNatAthI dIrgha dIpaNe zakaya jANIne AdarelI ) pratijJAne game teTalA Atmabhega ApIne paNa pUrNa karatA. uttama pratijJA evI heAvI joie. rAya tA mahA bhagIratha prAtajJA hAya ke alpa pratijJA hAya. game tevI zubha pratijJAthI lagAre DagyA vagara AdarelI pratijJAne pUrNa karavA pUratA prayatna prANAMta sudhI karyA karave! e uttama kATivALAnu lakSaNa che. madhyama keATivALA kai paNa kArya vizeSa lAbhavALu jANI karavA pratijJA le che, paNa ukta kArya karatAM AvI paDelAM vidhnAthI DarI jaI te kArya paDatuM mUkI de che. tyAre nikRSTani La keATinA kAyarajanA hAya che te tA game tevA lAbhakAraka kArya sabaMdhI pratijJA karatAM pahelAM ja kapI UThe che. AvA kAyara-nirbaLa mananAM mANasA kaMI mahattvanI pratijJA karavAne lAyaka ja nathI. anyanA AgrahuthI ke dAkSiNyatAdikathI kadAca te kai zubha kArya karavA pratijJA kare che teA te bahudhA pUrI karI zakatA ja nathI. jo ke game te zubha kA pratijJA karIne te peAtAne ja pALavAnI che, paraMtu grahaNa karAcelI pratijJAnuM vismaraNa na thAya, kadAca daivayeAge . vismaraNa thayuM te tenuM saMsmaraNa karAvI zakAya e Adi aneka zubha karavA
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ [48] zrI kapUravijayajI hetuthI paMcasAkSika pratijJA karavA-karAvavAne vyavahAra pracalita che. lokikamAM paNa mahattvanA kAma paMcasAkSika karavAM paDe che, te lekottara zubha kAryanuM kahevuM ja zuM? temAM to "1 arihaMta, 2 siddha, 3 sAdhu, 4 zAsanadevatA ane 5 pratijJA karAvanAra AtmA " e paMcasAkSika pratijJA karavAmAM Ave che. ane pratijJA karanArane sAthe gaNatA Sa (cha) sAkSika pratijJA thAya che. zAstravacanane mAna ApI ukta sAkSIpUrvaka je zubha pratijJA karavAmAM Ave che te pALavAmAM ghaNI saraLatA thaI jAya che ane je koI ApaIcchAthI kevaLa AtmasAkSika ja pratijJA kare che tene jyAre kayege pratijJAthI cUkI javAnuM Ave che tyAre tene uddharanAra eTale egya Teko ApI pAcho pratijJAmAM joDanAra ke sthira karanAra bhAgye ja maLe che. tethI kaIka jIva gabaDI paDe che, e doSa vyavahAra mArgano anAdara-upekSA karavAthI prApta thAya che, tethI sujJajano vyavahAra mArgane anAdara karatA-karAvatA ke anumodatA nathI; kemake ema karatAM te vyavahArane lepa thaI jAya che ane ethI sarvajJa-AjJAnI paNa virAdhanA karI kahevAya che. ema hovAthI ja je ke sahu AtmAo sattAe samAna che te paNa guruziSyAdikane tema ja vrata paccakhANAdika levAdevAne paNa vyavahAra pravarte che ane e rIte vyavahAradharmanuM saralapaNe sevana karatAM ja AtmA anukrame anAdi viSayavAsanAne tema ja mithyAtva kaSAyAdika deSajALane chedI zuddha sphaTika samAna nija zuddha svabhAvane pragaTa karI zake che. mATe ja kahyuM che ke mAraga anusArI kriyA, chede se matihIna, kapaTa kriyA baLa jaga Thage, se bhI bhavajala mIna." samAdhisaMge.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : temaja---- "nizcaya daSTi hRdaya dharIjI, pAme je vyavahAra; punyava ta te pAmaze", bhavasamudranA pAra. cha manamAna jinajI ! [ 49 ] e Adika pramANeA nirde bhapaNe zAsravacanAnusAre zuddha lakSapUrvaka ziSTajanAe, kahA ke zrI tItha kara gaNadhara pramukhe AcarelA ane prarUpelA vyavahAra mA svahitarUpa samajI niSkAma buddhithI sevavA ceAgya che, ema pUravAra kare che. ATaluM prasaMgopAta upaceAgI jANIne vizeSa vivecana karyuM. have mULa muddA upara AvIe. pratijJA grahaNa karavAnA saMbaMdhamAM nItizAstramAM kahevAmAM Avyu che ke--" je kArya karavuM zakaya na heAya athavA teA te karavA pUratuM ApaNuM vIrya utthAna, kaheA ke sAmarthya paNa na hAya, teA tenA AraMbha ja na karavA, e buddhinuM prathama lakSaNa che. ane Ara MbhelA kArya nA yathArtha nirvAha karavA e buddhinu bIjuM lakSaNa che. " matalaba ke sahue yathAzakti-svazakti gApavyA vagara sva-svAcita kArya karavAM ja joie. koi paNa kArya gajA uparAMta karavAthI mULata: ti na Ave eTalA mATe upakArI evA jJAnI puruSo ApaNane sAvacetapaNe hitakA karavA zikhAmaNa Ape che ke-je kArya paramArtha samajIne ceAgya vidhithI karavAmAM Ave che te ApaNane pariNAme rasadAyI ane lAbhadAyI nIvaDe che. je sajjanA svapratijJAmAM sudRDha rahe che teo mahApuruSanI paktimAM lekhAya che. temanI prasaMge kasoTI paNa thAya che. teve prasa Mge ja pAtAnI aTala TekanI 4
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 50 ] zrI kapUravijayajI khAtrI thai zake che. uttama keATinAjanA teA peAtAnI pratijJAmAM bahu ja aDaga rahe che. kharekhara ee prazaMsApAtra ja che. A prasaMge kahevuM ucita che ke je nItizAstramAM tema ja dharma zAstramAM kuzaLa hAya che te svAcita pratijJA grahaNa karavAmAM tathA tenuM kALajIthI pAlana karavAmAM kuzaLatA dAkhavI zake che, anyathA grahaNa karelI pratijJAmAM skhalanA thai javAnA bhaya kAyama rahe che. pratijJA karavAmAM jeTalA puruSArtha nI jarUra che tethI adhika puruSArtha nI jarUra pratijJAne kuzaLatAthI pALavAmAM rahe che, tethI je bhavyAtmAe pAtAnA puruSArthanA upayoga upakArI-jJAnI gurvAdikanI hatazikSA anusAre karavA tatpara rahe che te svAcita pratijJAne AdarI sukhe pALI zake che. ane ema karIne anya aneka AtmAthI sajjanane uttama dRSTAntarUpa paNa thai zake che. ApaNu sahu koine evI samruddhi ane evuM AtmamaLa prApta thAo ! chevaTe satya-kuzaLa pratijJA laine tene kuzaLatAthI pALanArA puruSAthI sajjanAne ApaNA punaH punaH namaskAra ! ! ! 10. upAma upazama guNa AdaravA AzrI upadeza upazama hitakArI, sadA lAkamAMhI, upazama dhara prANI, e sameA sAkhya tAMhI; tapa jaya surasevA, sarva je Adare che, upazama viSNu te teA, vAri mathA kare che. ra1 1 sayamadhurAne dharanAra ane nirdehanAra mahAsattvazALI sAdhu Adi.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 51 ] upazama rasa lIlA, jAsa citte virAjI, kima narabhavakerI, RddhimAM teha rAjI! gaja munivara jehA, dhanya te jJAna gehA, tapa karI kuza dehA, zAnti piyUSa mehA. 22 66 upasama sAra khu sAmannaM " upazamapradhAna ja cAritra vakhANyuM che athavA "upazama sAra che pravacane. '" jaina zAsanamAM upazama-niSkaSAyatAne ja pradhAna guNa tarIke vakhANela che, tethI e uttama guNunI prApti karavI, tenuM yatnathI rakSaNa karavu, tema ja tenI puSTi karavI agatyanI che. upazama A lekamAM sarvadA hitakArI che tethI huM prANI ! tu upazamane dhAraNa kara. e samAna khIjuM kAi sukha nathI. upazama vinA tapa, japa, surasevA eTale devabhakti e sarva je Adare te phegaTa pANI lAve che. upazama rasanI lahejata jenA cittamAM virAjamAna thai hoya che te prANI narabhavanI RddhimAM kema rAjI thAya ? jIe, gajasukumAla muni. dhanya che jJAnanA ghara evA te munine ke jemaNe tape karIne dehane kuza-duLa karI nAkhyA ane zAntirUpa piyUSa je amRta tenA megha-varasAda potAnA AtmAmAM varasAvye. krodhAdika kaSAyanA kaTuka vipAka vicArIne krodha, mAna, mAyA ane leAbha thavA pAme tevAM nabaLAM kAraNeAthI samajIne dUra rahevu, tevAM khATA kAraNe! ja na sevavAM ane tema chatAM kaMi nimitta pAmIne te krodhAdi kaSAya udayamAM Ave te 1 gajasukumALapotAnA mastaka para agninI sagaDI mUkanAra para kRpAbhAvavALA.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ para ] zrI kapUravijayajI temane tarata dabAvI devA jethI tenAM mAThAM phaLa besavA pAme nahi. zrImAna yajJezavijayajI upAdhyAya krodha saMbaMdhI pApasthAnakanI sajjhAyamAM kahe che ke :-- na hAya, hAya tA cira:nahi, cira rahe teA phaLa chehA re; sajjana krodha te ehavA, jevA durjana nehA re. " ityAdi sUkata vacaneAmAM bahu uttama rahasya rahelu che. teozrI spaSTa jaNAve che ke sajjana puruSAne krodha ( upalakSaNathI mAna, mAyA ane leAbha ) hAya nahiM. kadAca kAMi prazasta kAraNasara tevA krodhAdikane dekhAva thavA pAme tA paNa te vadhAre vakhata Take nahi, tema chatAM tevA ja kAraNu vizeSathI kaMi vadhAre vakhata sudhI TakavA pAme te! tenAthI kazuM mADhu phaLa teA besavA na ja pAme, kema ke te kAi prazasta kAraNasara bahAranA dekhAvarUpe ja-aMtaramAM sAvadhAnapaNuM sAcavIne sevele hAvAthI tenu aniSTa piraNAma AvavA pAme nahiM. phaLa--pariNAma AzrI dunanA snehanI tene upamA ApavAmAM AvI che te kharekharI vAstavika che, kemake dunane kharA sneha-rAga-prema pragaTe ja nahi tenA sneha svApUratA ja hAya; kadI tene sneha thAya te te alpa kALa ja Take, tema chatAM khAsa tathA prakAranA svArtha ne laine lAMbe vakhata dekhAvarUpe tenA sneha jaNAya teA paNa tenuM phaLa kai zubha pariNAmarUpe thavA pAme ja nahi. tevI ja rIte sajjanAne phUDA krodhAdi kaSAya thAya ja nahi ane kadAca kai prazasta kAraNasara thavA pAme te te jarUra pUratA vakhata rahI kai paNa aniSTa phaLapariNAma upajAvyA vagara jemanA tema pAchA zamAi jAya.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ pa3 ]. kaSAya vagaranI zAntavRtti sadA-sarvadA hitakArI ja che, evI zAnta vRttinuM sevana karavA samAna bIjuM sukha nathI, ema samajI he sujJa jana ! tame jarUra zAntavRtti se. evI zAnta-upazAnta-prazAnta vRtti vagara je kaMI tapa, japa, prabhupUjAdika karaNuM karavAmAM Ave che te barAbara lekhe thatI nathI, paraMtu je te saghaLI karaNI samatA rAkhIne sthira cittathI karavAmAM Ave che te saphaLa thaI zake che. sthira-zAnta cittathI karavAmAM AvatI karaNImAM keI apUrva rasa, lahejata yA mIThAza hoya che. samatArasamAM lIna cittavALAne kazuM duHkha spazI zakatuM nathI. samatA rasamAM nimagna cittavaMtane sarvatra gAma ane araNya tema ja divasa ane rAta samAna lAge che. jyAre nAnA prakAranA rAga, dveSa ane mahavaza upajatA vikalpa zamI jAya che ane saghaLe vibhAva yA parabhAva tajIne sahaja svarUpane avalaMbI rahevAya che evuM paripakava jJAna prApta thAya che tyAre ja cetana kharo zamavaMta yA samatAvaMta thayela lekhAya che. karmanI vicitratAthI thatI avasthAnI vicitratA tarapha durlakSa karI zuddha svarUpanA lakSathI saha prANuMvargane samAna lekhanAra samatAvaMtanuM ja kharekhara zreya thAya che. ' upazama janita AvI AtmalIlA yA sahaja sukhasamRddhi je mahAnubhAva munijanone prApta thaI che temanI pAse surapati, asurapati ke narapatinuM pigalika sukha zA hisAbamAM che ? te saghaLAM sukha karatAM nirAgI ane ni:spRhI evA zamasAmrAjyavaMta mahAmunionuM sukha kharekhara alokika ja che; kemake e badhAM upara jaNAvelAM IndrAdikanAM sukha saMgika hovAthI avazya
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 54] zrI kapUravijayajI viyegazIla hoya che; jyAre munijanene prApta thayela zama-upazama-prazamanita sahaja svAbhAvika sukhazAnti alaukika ane cirasthAyI hoya che. tethI ja zrImAna upAdhyAyajIe samatAzatakamAM ThIka ja kahyuM che ke - kSamA sAra caMdana se, siMce citta pavitta; dayA vela maMDapa tale, he lahe sukha mitta ) " deta kheda vajita kSamA, kheda rahita sukha rAja; tAmuM nahi acarija kachu, kAraNa sarikhe kAja." he bhavya ja ! kSamArUpa zreSTha caMdana rasavaDe tamArA pavitra cittane siMce, tema ja dayArUpa manaharalatAmaMDapa taLe ja rahe ane te mitro ! svAbhAvika zAtine anubhave. je bhavyAtma kaMI paNa kacavATa vinA svakartavya samajI sahanazIlatA rAkhe che te akhaMDa sukhazAMtino adbhuta lAbha meLavI zake che, temAM kaMI paNa Azcarya nathI. sujJa jajoe je kAraNethI krodhAdi kaSAyane udaya thAya te te kAraNathI alaga rahevuM ane je je kAraNothI krodhAdi kaSAya upazAnta thAya tevAM kAraNenuM sevana karavuM jarUra ranuM che. tene mATe gajasukumALAdika mahAmunionA daSTAnta gya ja che. jyAM kodha pragaTe che tyAM teno sahacArI mAne paNa pragaTe che ane jyAM e krodha-mAnarUpa kaMTha pragaTa thAya che tyAM mAyA ane lAbha e draDha paNa sAthe ja pragaTe che. ukta cAre kaSAyanA tApathI parita jIvane kayAM ya lagAre sukha-zAntinI prApti thaI zakatI nathI, eTaluM ja nahi paNa aneka prakAranA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ pa pa ] kuvikathI tene bhAre azAnti rahyA kare che ane tene vaza thaIne te evAM pApakarma Acare che ke jethI jIvane vAraMvAra janma-maraNanA du:kha sahevA paDe che. AvAM anaMta asahya duHkha ukta kaSAyane zAnta-upazAnta-prazAnta karavAthI zamI jAya che, tethI duHkhamAtrane aMta karavA ane sukhamAtrane svAdhIna karavA IcchanAre avazya ukata kaSAya catuSTayane upazamAvI devA joIe. kaSAya mAtra zAnta thaI javAthI vikalpa mAtrane aMta Avaze ane sahaja nirvikalpa samAdhine pAmI parama samatArasamAM nimagna thaI zakAze, evo mahApuruSone anubhava che. tevA satya svAbhAvika sukhanA athI janoe pUrva mahApuruSonA vihita mAge avazya prayANa karavuM joIe ke jethI nirvikalpa samAdhijanita parama samatArasanI prApti thAya. kadAca koI ajJAnI prANa ApaNane gALo Ape ke ApaNA pratye evI ja bIjI unmatta prAya ceSTA kare te tethI lagAre cittane khinna thavA devuM joIe nahi. ema karavAthI pele ajJAnI prANu chevaTe thAkIne aTakI jaze. je evA prasaMge kSamA-zAnti rAkhavAne badale AkaLAza-adhIraja-vyAkuLatA ke krodhAdika kaSAyarUpa azAnti AdaravAmAM Ave to ethI prathama ApaNuM ja bagaDaze ane sAmAne paNa kaze phAyado thavA pAmaze nahi. jJAnI puruSe to tyAM sudhI kahe che ke -"gALa de tene AziSa daIe" eka agnirUpa thAya tyAre bIjAe jaLarUpa thavuM joIe. samatArUpa jaLanA pravAhathI krodhAgni tarata zAnta thaI jaze, paNa je prajavalita thayelA krodhAgnimAM adhika iMdhana homavAmAM Avaze to tethI jotajotAmAM moTe bhaDako
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 56 ] zrI karparavijayajI thaze ane te kaI rIte zAnta thavAne badale aneka jIvone apAra hAni kare evuM moTuM rUpa pakaDaze. tethI ja zAstrakAra e krodhAgnine upazamAvI devAne upAya batAve ke - "kSamANA ra , durjana: viM sthiti? atRNe patito vahniH, svayamevopazAmyati // " kSamArUpa sAcuM ane baLavAna sAdhana AtmarakSArthe jenI pAse che tene kodhI durjana zuM karI zake ? kazuM karI zake nahi. tRNAdika rahita khAlI bhUmi upara paDele agni ApoApa ja bajhAI jAya che, tene bUjhavavA mATe bIjI kazI ja mahenata karavI paDatI nathI. tene kazI puSTi nahi maLavAthI te saheje ja zAnta thaI jAya che. evI ja rIte kodhAdi prasaMge abhuta zAnti-samatA rAkhavAthI sAmA krodhI prANIne paNa kavacit bhAre pazcAttApa pragaTe che ane pote karelI moTI bhUlano khyAla karI vakhate zubha mAge caDhI paNa jAya che. A rIte sAmA krodhI jIvane paNa je kavacit lAbha thaI zake che te te prasaMge dhIraja-zAnti-sahanazIlatA rAkhavAmAM Ave che tenuM ruDuM pariNAma jANavuM. ApaNuM ekAnta hitane mATe jJAnI puruSa pikArI pikArIne kahe che ke -" khamIe ne khamAvIe, sAhelaDI re ! e jinazAsana rIta to.' enI matalaba evI che ke ApaNa chadmastha jIvothI kaMI ne kaMI kasUra thaI jAya, tethI sAmA jIvonI game te kAraNe lAgaNI duHkhAya te ApaNu pharaja che ke te vAtane khyAla karI potAnI thayelI kasUra kabUla karI laI namratA dAkhavI, mIThA vacanathI pote
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 57 ] karelI bhUla mATe mAI mAgI levI ane pharI 'evI bhUla jANI joIne nahi karuM' ema kahI sAmAnu mana zAnta karavuM, e ApaNe sAmAne khAmaNAM karyA kahevAya. tevI ja rIte sAmA keie evI ja koi kasUra karI ApaNI lAgaNI dubhAvI hAya, pachI tene karelI kasUranA khyAla AvavAthI te ApaNI pAse upara jaNAvyA mujaba mAfI mAge tyAre badalAmAM ApaNe paNa tene mAfI ApavI e ApaNI kruja che. ema karavAthI ApaNe paNa khamyA kahevAie. e rIte kavacita, kama yAge thayelI kasUra mATe arasaparasa khAmaNAM karavAM e jagajayavatA jinazAsananI khAsa rIta-maryAdA ja che. e uttama khAmaNAM saphaLa tyAre ja lekhAya che ke jyAre nikhAlasa dilathI namrapaNe pAte karelI kasUrane pazcAttApapUrvaka mArI mAgI lai, pharI tevI kasUra nahi karavAM pUratu lakSa rAkhavAmAM Ave che. ema karavAthI svapara ubhayane lAbha thAya che. arasaparasa khAmaNAM karatAM zAstramaryAdA lakSamAM rAkhI laghuvayavALAe meATI vayavALA-vaDIlane prathama khamAvavuM joie. laghuvayavALAnu mana ema karavA saMkecAtu hAya tA vaDIle laghuvayavALAne prathama khamAvavA lakSa rAkhavuM. ethI laghuvayavALA zaramAine jaladI khamAvaze. je saralapaNe khame che ane khamAve che te ubhaya ( khamanAra ane khamAvanAra ) ArAdhaka kahyA che. je jANI joIne khamatA ke khamAvatA nathI tene ArAdhaka kahyA nathI. sAme mANasa kSamA kare ke na kare paNa ArAdhaka thavA icchanAre pAte teA jarUra mAna mUkIne 1 meAkSamAnA ArAdhananA daza prakAre paikI e trIjo prakAra che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 58 ] zrI kapUravijayajI nikhAlasapaNe sAmA jIvane khamAvavuM ja joie. je A rIte khamAvatAM khame che ( mAr3I Ape che-peAtAneA rASa tajI de che ) te ArAdhaka thaI zake che, ane je khamatA nathI-rASa rAkhI rahe che te ArAdhaka thatA nathI. ethI ja sUktikAre kahyuM che ke " upazama guNa sevanAranu sarvatra hita ja thAya che. e samuM bIjI zreSTha sukha nathI. e upazama guNa vagara je kai tapa, japa pramukha kaThina karaNI karavAmAM Ave che te sarva niSphaLaprAya thAya che ane upazama bhAvapUrvaka je kai dharmakaraNI karavAmAM Ave che te saghaLI parama hitakArI thAya che. '' jeNe upazama rasa cAkhyA che tene khIjA rAjaRddhi pramukhanAM sukha nirasa lAge che ane tethI ja meATA cakravattI pramukha vizALa RddhivALA paNu peAtAne prApta thayelAM rAjyAdika sukhane tRNavat tajI dai zama-samatA sAmrAjyane ApanAruM cAritra aMgIkAra karI tene seve che. jemane parama upazamabhAva pragaTyo che tevA gajasukumALe, cetA muni ane badhakamuninI peThe prANAnta kaSTa Ave chate paNa parama zAnti sAcavI rahyA che, teo dehanI kazI darakAra nahi karatAM eka utkRSTa samatAne ja sAra lekhI rahyA che te munione dhanya che! parama kSamAvata zrI arihaMtAdikanA pavitra caritrane anusarI uttama janAe nirmaLa jJAnadaSTithI krodhAdika DhASAne dUra karI, upazama pramukha uttama guNane Adara karavA sadA ya ujamALa rahevuM ucita che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 59 ] 11. trikaraNa zuddhi gikaraNa zuddhi sAcavavA hitopadeza jaga jana sukhadAi, citta evuM sadAI, mukha ati madhurAI, sAca vAcA suhAI; vapu parahita hete, traNaya e zuddha jene, tapa japa vrata sevA, tIrtha te sarve tene. mana vaca tanu traNe, gaMga kyuM zuddha jene, nija ghara nivasaMtAM, nija dhama tene; jima trikaraNa zuddha, draupadI aMba vALyo, ghara saphaLa phaLa to, zIla dharma suhA. 24 AkhI Alamane sukharUpa thAya tevuM uttama bhAvanAmaya jenuM citta sadA ya vate che, sahune hitarUpa thAya evI miSTamadhurI vANI jenA mukhamAMthI nIkaLe che ane parahitakArI kAryomAM jenI kAyA sadA ya pravarte che, e rIte jenAM mana, vacana ane kAyA e traNe vAnAM zuddha-pavitrapaNe pravarte che tenAM saghaLAM tapa, japa, vrata, pUjA ane tIrtha sevA saheje phaLe che, arthAt e badhA ya sukRtano lAbha tene saheje-anAyAse maLI zake che. jenAM trikaraNa zuddha varte che tene vagaraka che punyanA poTalAM baMdhAya che ane te traNe vAnAM jenAM melAM che tene ukta saghaLI dharmakaraNa mAtra kAyakaSTarUpa thAya che saphaLa thaI zakatI nathI. jenAM mana, vacana ane kAyA traNe gaMgAnA nIra jevAM zuddha-nirmaLa che tene potAnA ghare beThA chatAM paNa karmakSaya thavA pAme che, kemake te je kartavya karma kare che te niSkAmapaNe niHsvArtha paNe nirlepa vRttithI kare che, tethI tene karmathI
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 60 ] zrI kapUravijayajI baMdhAvAnuM rahetuM nathI, paraMtu udaya anusAre je kaMI karavAnuM prApta thAya che te kevaLa sAkSIbhAve karAtI hovAthI udita karmano anAyAse kSaya thavA pAme che ane navIna karmabaMdha thavA pAmate nathI. vaLI trikaraNazuddhithI-zuddha saMkalpabaLathI bahu bhAre mahatvanAM kAma a9pa prayAse thaI zake che. te upara sItA, dropadI ane subhadrAdika aneka uttama satIonAM temaja bharatezvara, bAhubalI, jabUsvAmI, sthUlabhadrajI, vajasvAmI pramukha aneka satvavaMta mahAtmAonA ane parama kSamAvaMta zrI arihaMta denA, gaNadhara mahArAjAenA tema ja gajasukamALAdika pUrva mahAmunionA jvalaMta daSTAnto suprasiddha che. vaLI vartamAna kALe paNa pavitra paNe mana, vacana ane kAyAnI zuddhine pALanArA kaIka sajajane paNa jagatamAM jayavaMtA vate che. kahyuM che ke - " manasi vacasi kAye puNyapIyUSapUrNAH / tribhuvanamupakArazreNibhiH prINayantaH / paraguNaparamANUn parvatIkRtya nityaM / nijaguNavikasaMtaH saMti saMtaH kiyntH||" vicAromAM, vANImAM ane kriyAmAM punyarUpI amRtathI bharelA, traNa bhuvananA prANIone karaDegame upakArothI prasanna karatA ane sUkSmadarzaka kAca samAna pitAnI sUphamadaSTivaDe paranA alpamAtra guNane vizALarUpe joIne potAnA hadayamAM ati AnaMda pAmatA evA keTalAeka sajajane jagatitaLa upara jayavaMtA varte che. trikaraNa zuddhithI pavitra dharmakaraNuM karatAM amRta jevI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 61 ] mIThAza upaje che, romAMca khaDA thAya che, jethI anahada AnaMda prApta thAya che ane abhiSTa lAbha tatkALa maLe che. ukta amRta kiyAne kharo lAbha Asa (sarvajJa-vItarAga)puruSonAM pavitra vacanAnusAre samAja sAthe zAstrokta kiyA karavAnA satata abhyAsavaDe maLI zake che. jevI rIte mayaNasuMdarIne satata navapadajInI sevA-bhakita sAthe dhyAnanA abhyAsavaDe amRtakiyAne lAbha prApta thayo hato ane tenA prabhAvathI tatkALa potAnA prANapriya patine meLApa thaye hato. evA aneka daSTAntathI sujJa janAe pavitra dharmakaraNa samajapUrvaka karavAnA nitya abhyAsa vaDe jema bane tema zIdhra mana, vacana, kAyAnI zuddha ekAgratA sAdhI levI ucita che. 12. uttama kuLa uttama kuLane mahimA-prabhAva sahaja guNa vase yuM, zakhamAM vetatAI, amRta madhuratAI caMdramAM zItatAI; kuvalaya surabhAI, IkSamAM jayuM mIThAI, kulaja manuSyakerI, subhAve bhalAi. jiNa ghara vara vidyA, je have te na Rddhi, jiNa ghare duya lAbhe, te na sainya vRddhi; sukuLa janamayoge, te traNe je lahIje, abhayakumAra jayuM to, janmasAphalya kIje. 1 kamaLamAM sugaMdhI. 2 zeraDImAM mIThAza. 3 kuLamAM utpanna thayela. 4 banne vAnA ( vidyA ane lakSmI ).
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI karavijyajI - jema svAbhAvika rIte zaMkhamAM vetatA-ujavaLatA hoya che, amRtamAM miSTatA-madhuratA hoya che, caMdramAM zItaLatA hoya che, kamaLamAM khuzabe-sugaMdha hoya che ane zelaDImAM mIThAza hoya che, tema sukuLamAM utpanna thayelA kulIna manuSyomAM sahaja svabhAve ja bhalAI-hitasvitA yA cittanI udAratA hoya che. kadAca keIne zreSTha vidyA prApta thaI hoya che te tene dravyasaMpatti ( lakSmI) hotI nathI, ane kadAca devage te banne maLyA hoya che to sajajanatAnI khAmI hoya che eTale vinayavivekAdika guNa hotA nathI, paraMtu uttama kuLage je e traNe vAnAM prApta thaI zake te abhaya kumAranI peThe mAnava bhavanI sAphalyatA thaI zake che. matalaba ke savidyA, saMpatti ane sajajanatA e sahu sArAM vAnAM uttama kuLage prAyaH saheje lAbhI zake che. temAM paNa sajajanatA-bhalAI vagaranI vidyA ane lakSamI lagabhaga nakAmI che, svaparahitarUpa thatI nathI, paNa UlaTI anarthakArI nIvaDe che. te bhalAI yA sajajanatA mukhya paNe uttama kuLamAM ja lAbhe che, kemake uttama kuLanuM e khAsa lakSaNa lekhAya che. sajajanatA e ja kharekhara sukuLanuM bhUSaNa gaNAya che. ane sajajanatA yege ja kharI kulInatA lekhI zakAya che. sajanatA mege ja vinaya-vivekAdika guNe Ave che ane tenA vaDe ja prApta thayelI vidyA ane lakSmInI sArthakatA thaI zake che, mATe ja sajajanatAvALuM sukuLa vadhAre prazaMsanIya che ane enA prabhAvathI aneka prakAranAM svaparahitanAM kAryo karI zakAya che.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : 13. vinaya vinaya guNanuM sevana karavA viSe hitApadeza nizi viSNu zazi sAhe, jyu na sALe kaLAi, vinaya viSNu na sAhe, tyuM nA vidyA vaDAI; vinaya vahI sannAI, jeha vidyA sahAI, vinaya viNa na kAMI, leAkamAM uccatAi. 27 vinaya guNa vahIje, jethI zrI varIje, sura nati lIlA, jeha vhelA lahIje; 4parataya zarIre, pesavA je suvidyA, vinaya guNathI lAdhI, vikrame teha vidyA. 28 jema candra soLe kaLAe saMpUrNa hAya tema chatAM paNa te rAtri vagara zaiAbhe nahi-zeAbhA pAme nahi, tema game tevI ane game teTalI vidyA AvaDatI hAya paNa namratA guNu vagara te zeAbhe nahi. vinaya guNavaDe meLavelI vidyA saphaLa ane sahAyarUpa thAya che ane vinaya vagara leAkamAM lAja-pratiSThA ke AbarU vadhatI nathI. vinaya guNavaDe A leAka saMbaMdhI ane paraleAka saMbaMdhI lakSmI-lIlA prApta thai zake che. vinaya guNathI ni:spRhI mahAtmA puruSA paNa prasanna thai vinIta-ziSya upara tuSTamAna thAya che. vikramAditye je parakAyapravezinIparazarIrapraveza vidyA prApta karI ane nAgArjune je AkAzagAminI vidyA prApta karI te vinaya guNuneA ja prabhAva jANavA. vinayaguNavaDe game tevA kaTTo zatru paNa vaza 1 lakSmI. 2 saMpatti. 3 utAvaLA. 4 parakAyapraveza vidyA.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 64 ] zrI kapUravijayajI thaI jAya che. vinaya e eka apUrva vazIkaraNa lekhAya che. te mATe egya ja kahyuM che ke - mRdatA kamaLa kamalaseM, vajasAra ahaMkAra; chedata hai eka palakameM, acarija eha apAra. mRdutA-namratA-laghutA-vinayaguNa kamaLa jevo kamaLa che, ane ahaMkAra-abhimAna vajIvat kaThaNa che. tema chatAM evA kaThaNa ahaMkArane paNa eka palakamAM vinayaguNa gALI nAMkhe che, e apAra AzcaryanI vAta che. saghaLA guNAnuM mULa vinaya che, tethI dharma paNa vinayamULa kahyo che. vinayayege ja vidyA, viveka ane samakitaratnanI prApti thAya che ane tenA prabhAve ja cAritranI ane chevaTa mekSanI paNa prApti thAya che. mAtApitAdika vaDilavargane, vidyAgurune, zuddha devagurune ane zrI saMgha-svamIMbaMdhu pramukhane yathAyogya vinaya-bhakita bahumAnAdikavaDe avazya sAcavavuM joIe. 14. viveka sarvika prApta karavA hitopadeza hRdayadhara viveke, prANI je dIpa pAse sakaLa bhavataNe to, meha adhAra nAse, parama dharama vastu, tava pratyakSa bhAse; karama bhara pataMga, svAMga tene vidhAse 29 vikaLa nara kahIe, je viveke vihInA sakaLa guNa bharyA che, te viveke vilInA; 1 karmarUpa pataMgIyA tyAM potAnA zarIrane vidhvaMsa-nAza kare.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ pa ] jina sumati puredhA, bhUmigehe vasaMte, yugati jugati kIdhI, te viveke Ugata. 30 je hRdayarUpI gharamAM vivekarUpI ratnadIpaka jagAvavAmAM Ave to bhavabhramaNa karAvanAra-saMsAraaTavImAM Amatema bhaTakAvanAra moha aMdhakAra TakI zake nahi ane je kaMI alakha tathA agocara tattva-vastu narI AMkhe joI zakAtI nathI te paramatatva pratyakSa joI zakAya, tema ja samasta karma samUha samULago naSTa thaI javA pAme. savivekakaLA vagara game tevA ane game teTalA guNavALo jIva vikaLa kahevAya che, ane jenAmAM savivekakaLA khIlI rahI che te saMpUrNa guNavAnuM lekhAya che. zAstrakAra kahe che ke - "ravi dUje trIje nayana, aMtara bhAvI prakAza kare dhadha saba pariharI, eka viveka abhyAsa." A padyano evo bhAvArtha che ke saviveka e eka bIje apUrva sUrya ane trIjuM locana che, kema ke ethI zuddha prakAza meLavI te vaDe aMtara-ghaTamAM je je divya vastuo-saguNa ratno vidyamAna che tenuM yathArya bhAna thAya che temaja tenI daDha pratIti Ave che. pachI ajJAna ne mithyAtvarUpa aMdhakArajanita brAnti TaLI jAya che ane nirmaLa jJAna ane zraddhArUpa divya nayanayugala pragaTa thAya che. e apUrva lAbha sadviveka jAgavAthI maLe che, mATe zAstrakAra kahe che ke-he bhavya jane ! tame anya dizAmAM tamArA puruSArthane je geraupayoga 1 purohita. 2 bhoMyarAmAM.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 66 ] zrI kapUravijayajI karI herAna thAo che tyAMthI nivRttIne-pAchA pharIne saviveka jAge evA vihita mAge puruSArtha karo, paramatatva pAmelA zuddha devagurunuM zaraNa graho ane temAM ekaniSTha rahe, temanI ja AjJA aMgIkAra karo. 15. vidyA vidyA saMpAdana karavA viSe hitopadeza. agama mati prayuM je, vidyaye ko na gaMje? ripu daLa baLa bhaje, vidyaye vizva raMje; dhanathI akhaya vidyA, zIkha eNe tamAse; gurumukha bhaNI vidyA, dIpikA jema bhAse. 31 suranara suprazaMse, vidyaye vairI nAse, jaga sujasa suvAse, je vidyA upAse, jiNa karI nRpa 2, bheja bANe mayUre, jiNa karI kumariMda, rIjha hemare. 3ra je vinaya guNavaDe gurunuM dila prasanna karIne vidyA meLavI hoya che te te meLavelI vidyA saphaLa thAya che, te vaDe mati nirmaLa thAya che ane tethI agama vAta paNa sukhapUrvaka samajI zakAya evI sugama thaI paDe che. sUkSma buddhinA prabhAvathI kaI parAbhava karI zakatuM nathI. zatrunI senAnuM baLa tenA upara cAlatuM nathI paNa te UlaTuM nirbaLa-nakAmuM thaI jAya che. vidyAnA baLathI sahu kaI raMjita thaI prasanna thAya che. paisAnuM baLa vidyAbaLa pAse kaMI bisAtamAM nathI. vidyAnuM baLa akhUTa che, tethI paisAno lAbha tajI, mithyA mAyA-mamatA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 67 ] tajIne akSaya vidyA meLavavA udyama karo. je vidvAna gurunI pAsethI vinaya sahita akhUTa vidyA meLavaze to te tamane kharekhara mArgadarzana karAvaze ane anya aneka jIvone paNa AlaMbanarUpa thaI zakaze. vidyAnA baLathI devatAo tathA manuSya khUba prazaMsA kare che. tenAthI vairI leke dUra bhAge che ane AkhI AlamamAM tene yaza-Daka vAge che, evo atula prabhAva vidyAprAptino che. juo ! e vidyAnA prabhAvathI ja bANa ane mayUra kavie bhejarAjAne raMjita karyo hato ane zrI hemacaMdrasUrIzvare kumArapALa bhUpALane rIjhavye hato ane aneka paropakAranAM kAma karyA-karAvyA hatAM. tethI ja zAstrakAre vidyAbaLane ghaNuM ja vakhANyuM che. sarva vidyAmAM AtmavidyAadhyAtmavidyA ziromaNibhUta che. e vidyAnI upAsanAthI aMte duHkhamAtrano aMta karI, akSaya avyAbAdha evuM mekSasukha meLavI zakAya che. 16. upakAra paropakAra karavA hitopadeza tana dhana taraNAI, Aya e caMcaLa che, parahita karI leje, tAho e sage che; jaba maraNa jarA jyAM, lAgaze kaMTha sAhI, kahene tiNa me to, keNa thAze sAhAI? 33 nahi tara phaLa khAve, nA nadI nIra pIve, jasa dhana paramAthe, se bhale jIva che,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 68 ] zrI IravijayajI naLa karaNa nIraMdA, vikrama rAma jevA, parahita karavA je, udyamI dakSa tevA. 34 he bhavyAtmA ! A zarIra, lakSmI, vana ane AyuSya saghaLAM kSaNavinAzI che, jotajotAmAM nAza pAmI jAya tevAM che, tethI tenI upara meha-mamatA karI vizvAsa rAkhI besI rahevAnuM nathI. A samaye saghaLI anukULa sAmagrI pAmyo chuM tene saphaLa karI levAnI che, tene eLe gumAvI devI joItI nathI. tArAthI banI zake teTaluM parahita-paropakAra karI levA vilaMba karIza nahi. jyAre jarA-vRddhAvasthA AvI pahoMcaze ane jAlIma jamanuM teDuM Avaze te vakhate he bheLA ! tArI sahAye keNa Avaze? vaLI te vakhate tuM zuM karI zakIza? athavA Aga lAge tyAre kUvo khodavo zA kAmano ? te mATe zAstrakAre ThIka ja kahyuM che ke-"jyAM sudhImAM jarA AvIne pIDe nahi, vividha vyAdhio vadhIne gherI le nahi, ane Idri kSINazaktivALI thaI jAya nahi tyAMsudhImAM o bhadraka! tAruM hita-zreya-kalyANa thAya tevuM-teTaluM karI le-bhUlIza nahi." je ! AmrAdi vRkSe potAnI zItaLa chAyA ane amRta jevAM mIThAM phaLa bIjAne ApI ke-keTale lokopakAra kare che? pitAnA phaLa piote khAtA nathI. tema ja gaMgA jevI nadIo potAnAM nirmaLa nIra aDhaLaka rIte bIjAne ApI keTalI paraNAgata kare che ? pitAnA pANI pote patI nathI. jeo A mAnavadehAdika ruDI sAmagrI pAmIne tana, mana ane dhanathI paramArtha sAdhe che-niHsvArtha paNe parahita kare che, teo ja svajIvana sArthaka kare che. pUrvakALamAM je naLa, karNa, vikrama, rAma ane yudhi
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2: [ 69 ] jhira jevA sAtvika puruSa thaI gayA che ane vartamAnakALamAM paNa je je puruSa sAtvikapaNe prAptasAmagrIne sadupayeAga kare che, temanAM pavitra caritrane lakSamAM rAkhIne, je tuccha svArthavRttine tajI ni:svArtha paNe tana, mana ane dhanathI paropakAra karavAmAM Ave che to tethI sva mAnavajIvana sArthaka karIne alokika sukha-samRddhine svAdhIna karI aMte akSaya anaMta mekSapada pamAya che. 17. udyama saudyama-puruSArtha sevavA mATe hitopadeza rayaNanihi tarIne, udyame lacchI ANe, gura bhagate bhaNIne, udyame zAstra jANe, dakhasamaya sahAI udyame che bhalAI ati ALasa tajIne, udyame lAga bhAI! 35 pazira niyataMtI, vIja jhAtkArakArI, udyama karI subuddhi, maMtrIe te nivArI; tima nijasutakerI, AvatI durdazAne, udyama karI nivArI, jJAnagabha pradhAne, 36 udyamavaMta lAke hiMmata dharI, yogya sAdhana meLavI darIo kheDIne puSkaLa lakSamI kamAI lAve che. tema ja udyamavaMta ziSyo vinaya guNavaDe gurune bhakti vaDe prasanna karIne akhUTa zAstra (jJAna)dhana prApta karI zake che. Apatti samaye udyama e eka sAro sahAyakArI mitra thAya che ane udyamavaDe AvI paDelI Apattine ullaMghI bIjAnuM paNa bhaluM karI zakAya che, ema samajI ApadA ApanAruM ALasa dUra karI nAMkhIne eka sukhadAyaka
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 70 ] zrI kapUravijayajI evA udyamanA ja Azraya levA joie. e udyamavaDe ja ApaNe udaya pAmI zakazuM. jema subuddhi matrIe buddhibaLathI vicArapUrvaka udyama karIne peAtAnA svAmI-rAjA upara AvatI vIjaLInI ApadA dUra karI hatI ane jJAnaga pradhAne peAtAnA putranI upara AvatI durdazAne yeAgya udyamavaDe nivArI hatI. ethI sadudyamanI pradhAnatA siddha thAya che. vaLI kahyuM che ke "thamena di sidhyanti, kAryANi na manorathaiH " udyama karavAvaDe ja kharekhara kArya siddha thAya che, kevaLa manAratha karavA mAtrathI te siddha thatA nathI. keTalAka ALasu leAkeA khele che ke "bhAi ! nasIbamAM haze te ja athavA bhAvIbhAva ( bhavitavyatA baLavAn ) haze teA ja kArya manaze." tenuM samAdhAna e che ke udyama karyA chatAM dhArelu iSTa kArya thai na zake teA pachI ja bhavitavyatAne ke nasIbane doSa devA ceAgya che. zAstrakAra kahe che ke- ceAgya-paripakava kALa, svabhAva, niyati, bhavitavyatA, pUrvakRta karyAM ane udyama e saghaLAM kAraNeA maLatAM kAryanI siddhi thAya che. " te paNa temAM udyama karavA ApaNe AdhIna che ane bIjA kAraNeA jJAnIgamya che. udyama karavAthI khIjAM badhA ya kAraNeA maLyAM che ke kema tenI khAtrI thai zake che, tethI ja ApaNu chadmasthane vizeSe udyama AdaravA ceAgya che. vaLI kahyu` che ke " Try, try and try' eTale udyama karI, udyama kare, udyama kare. ane "As you will sow so you will reap eTale tame jevuM vAvaze evu N ja "" "" laNaze. Wan
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 71 ] 18 dAna dharma dAna dharmane prabhAva thira nahIM dhana rAkhe, tema nAMkhyo na jAe, INi pare dhana jatAM, eka gayA jaNAe; Iha suguNa supAtre, jeha de bhaktibhAve, nidhi jima dhana Age, sAtha tehI ja Ave. 37 naLa baLi haricaMdA, bheja je je gavAye, prahasamaya sadA te, dAnakere pasAye; Ima hRdaya vimAsI, sarvathA dAna dIje, ghana saphaLa karI je, janmano lAha lIje. 38 lakSmIno e capaLa svabhAva che ke te eka ja sthaLe lAMbe vakhata TakI rahe nahi, tema chatAM lakSamI uparane meha paNa eTale badhe bhAre jIvane lAgeluM hoya che ke tene hAthe karI choDAya paNa nahi, eTale ke jyAM sudhI lakSmI devI suprasanna hoya tyAMsudhI samajIne teno moha tajI tene satpAtre khacI paNa zake nahi. e vAta paNa eTalI ja spaSTa che. jo ke kRpaNutA doSathI lakSmIne sadupayoga karI zakAte nathI paNa tene saMbaMdha to sarajAye hoya eTale ja vakhata rahe che, pachI te tene viga thAya ja che. hAya to kRpaNudAsa paraloka sidhAve tyAre ke tenA punyano kSaya thAya tyAre lakSamIna saMbaMdha tUTe che ja, Ama samajIne je sujJa jane udAra dilathI maLelI lakSamIne supAtre ApI tene halAve le 1 lAha-lAbha.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 73 ] zrI karavijayajI che temane tethI anekaguNa lakSmI anya bhavamAM saheje AvI maLe che. temane kazI vAtano toTe rahete nathI ja. naLarAjA, balirAjA harizcandra ane bhejarAjA pramukha je je pucaka-prazaMsanIya puruSonuM prabhAtamAM nAma levAmAM Ave che te dAna dharmanA ja prabhAve, ema samajI, viveka ANI, udAra dilathI aneka prakAre dAna daI, nija dravyasaMpattine sArthaka karI A durlabha mAnavabhavane lAho levuM joIe. je tema karavAmAM pramAda kare che temane pAchaLathI pastAvuM paDe che. jJAnI puruSoe aneka prakAranAM dAnamAM abhayadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna ucitadAna ane kIrtidAna e pAMca mukhya dAna kahyA che. jemAMnA prathamanA be mekSadAyaka che ane pAchaLanA traNa dAna, bhega-phaLane Ape che. ni:svArthapaNe yegya pAtrane yathAvasare dAna devAthI amita-apAra lAbha maLe che. dAna detAM saMkeca, anAdara, anutsAha, kheda, avizvAsa pramukha doSa avazya vajavA yogya che ane udAratA, Adara, utsAha, anumodana, prameha, harSa ane phaLazraddhA pramukha bhUSaNe sevavA yaMgya che. kupAtrane poSavAthI lAbhane badale hAni thAya che ane supAtrane poSavAthI bhAre lAbha maLe che. te gAya ane sarpanA daSTAne samajI zakAya ema che. gAyane kevaLa ghAsacAro nIravAmAM Ave che te paNa tenA badalAmAM te amRta jevuM phUla Ape che ane sarpane dUdha pAvAmAM Ave che chatAM te dUdha pAnAranA paNa jIvitane aMta karanAra viSa pedA kare che. kAcI mATInA pAtra jevA najIvA-halakA pAtramAM dAna devAthI dIdhelI vastu ane pAtra baMne viNase che, tathA dAtAne pAchaLathI
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 73 ] pazcAttApa ja karavAno vakhata Ave che, ema samajI dAtAe pAtrApAtrane viveka karo che. jJAnadAna, samyaktvadAna ane cAritradAna sarvottama dAna che; paraMtu je te parIkSApUrvaka pAtrane ja devAmAM Ave che to anaMta lAbharUpa phaLane Ape che, anyathA te te asthAne apAyAthI zastrarUpa thavA pAme che. jethI jIvane vastusvarUpanuM yathArtha bhAna thAya, tenI daDha pratIti thAya ane pariNAme AcAravicAranI zuddhi thavAthI cAritra nirmaLa thAya, jethI jIva sakaLa karmabaMdhanathI, janma, jarA ne maraNanA pherAmAMthI mukta thaI zAzvata sukhano bhAgI thaI zake te ja jJAnadAna, zraddhAdAna ane cAritradAnathI zreSTha dAna bIjuM kayuM hoI zake ? evA uttama dAnanA dAtA zrI tIrthakare, gaNadhare, AcArya, upAdhyAye ane saMta susAdhujano kharekhara dhanya-kRtapunya che ! evA uttama pAtrane nirdoSa annapAnAdikavaDe poSanAra suzrAvaka janane paNa dhanyavAda ghaTe che. kevaLa mekSane mATe ja dAna denAra ane mokSane mATe ja lenAra e bannenI sagati ja thAya che. e uparAnta dIna, duHkhI, anAtha janone yegya Azraya ApanAra gRhasthajane paNa bhavAntaramAM sukhI thAya che. are ! sIdAtA svajanene yegya sahAya ApIne uddhAranAra ane ISTa deva guru pramukha pUjya jananI stuti ne bhakti karanArAne saMtoSanAra paNa sukhI thAya che ane yaza pAme che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI kapUravijayajI 19, zIla dha zIla dhane prabhAva svapara azubha karama gALe, zIlAbhA dIkhALe, guNagaNa anuvALe, ApadA sava TALe; tasa nar bahu jIvI, rUpa lAvaNya de, parabhava ziva hAI, zIla pALe ji kAi. 39 RNa jaga jinadAsa-zreSThI zILe suhAyA, tima niramaLa zIle, zIla gaMgeva gAme kaLikaraNa nAradA, e samA che ji keI, parabhava ziva pAme, zIla pALe ti keI. 40 je sujJajanA zuddha AcAravicAranuM sevana karI hita sAdhe che, svasrImAM satASavRtti dhArI parastrIne mAtA tulya ane svapatimAM saMtoSa dhArI parapuruSane pitA tulya lekhe che, tema ja paradravyane paththara tulya ane sarva kAi prANIne svAtmatulya lekhe che te uttama bhAibaheneA nirmaLa zIla zAbhAne dhAre che, saMtASavRttivaDe duSTa viSayavAsanAne mArI AtmAnA svAbhAvika guNuAne pragaTAve che ane prArabdhayeAge AvI paDelI sakaLa ApadAne nivArI zake che. vaLI teo nija vIsa'rakSaNuvaDe dIrghAyuSI ane che, rUpa lAvaNyAdika zubha zArIrika sa Mpattine pAme che ane aMte sakaLa ka upAdhine TALI ajarAmara padavIne paNa pAme che. A jagatamAM nirmaLa zIladharmanA prabhAve jinadAsa zreNI, sudarzana zreNI ane gAMgeya (bhISmapitAmaha) pramukha nirmALa yazeAvAdane pAmyA che; temaja vijaya zeTha ane vijayA zeThANI, ja bUkumAra, sthUlabhadrajI, vajIsvAmIjI, 1 gAMgeya-bhISmapitAmaha.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 75 ] ane brAhmI, suMdarI pramukha kaika satAe ( satpuruSA ) ane satIe ( satI strIe ) zIlanI kharI thayela che. temanI peThe je nirmaLa zIla ApadAne vamI aMte akSayasukha pAme che. kaseATImAMthI pasAra pALe che te sakaLa sa.pUrNa zIlAMga rathanA dhArI teA paMca mahAvratadhArI saMta-susAdhujanA gaNAya che. AhAra, bhaya, maithuna ane parigraharUpa cAra saMjJAne jItI lai, rasanA-jIbha Aphrika pAMca indriyAne barAbara niyamamAM rAkhI, kSamA, mRdutA ( namratA ), RjutA ( saralatA ), sa MtASavRtti, IcchAniAdha (tapa ), saMyama, satya, zAca ( manaHzuddhi), ni:sagatA ( ni:spRhatA ) ane brahmacaryarUpa davidha yatidharmanI zikSAne yathArtha dhAraNa karI je mahAyeA trasa sthAvarAdi daza jIvabhedo paikI keAi paNa prakAranAM jIvAnI hiMsA mana, vacana, kAyAvaDe karatA, karAvatA ke anumeAdatA nathI, teo ja kharekhara saMpUrNa paNe aDhAra hajAra zIlAMga rathanA dhArI lekhAvA yAgya che. 18000 aDhAra hajAra zIlAMga rathanI samaja. pa * 20 x10 200 410 2000 x3 6000 x3 18000 pAMca mahAvratane. cAra saMjJA tajavAvaDe. davidha yatidharma . trasa sthAvarAdi dazakanI dayA. mana vacana kAyA trikaraNe. karavuM, karAvavuM anumAdana nahi karavA vaDe. zIlAMgarathanA dhArInI saMkhyA.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 76 ] zrI karavijayajI - tema banI na zake te gRhasthAzramamAM rahIne paNa je zubhAza svapati-patnImAM satiSa rAkhI, pUrvokta AcArane yathAzakti Adare che ane zIladharmane potAnA prANa karatAM priya lekhI game tevA vikaTa saMge vacce paNa pALe che te bhavyAtmAo anukrame Atmanniti sAdhI janmamaraNanAM duHkhathI mukta thaI zake che. 20. tapa dharma tapazcaryAne prabhAva. taraNI kiraNathI kyuM, sarva aMdhAra jAe, tapa karI tapathI huM, dukha te dUra thAye, vaLI malina thayuM je, karma caMDALa tIre, kima tanu na pakhALe, te tapa svarNa nIre. 1 tapa viNa nahi thAye, nAza dukake, tapa viNa na TaLe je, janma saMsAra phero tapabaLe lahI labdhi, daitame naMdiSeNe, tapabaLe vapu kIdhuM, viSNu vaikriya jeNe. 42 jema sUryanAM kiraNa prakAzamAM sarva aMdhakAra dUra thAya che tema tapanA prabhAvavaDe sarva duHkha dUra thAya che. vaLI karmarUpI caMDALanA yoge je saMyama zarIra malina (doSita) thayuM hoya tene tArUpI zuddha gaMgAjaLathI zA mATe na pakhALavuM ? taparUpI nirmaLa nIravaDe saMyama-zarIra zuddha-nirmaLa thaI zake che. 1 sUrya. 2 viSNukumAra muni.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 77 ] samatA sahita tapa karyA vagara pUrve karelAM duSTa karmone nAza thato nathI, ane duSkara tapa tapyA vagara vAraMvAra janmamaraNa karavArUpa bhavano phero TaLato nathI. jinezvara devoe AcarelA ane upadezelA tapanA prabhAvavaDe ja zrI gautamasvAmI akSayamahAnasI pramukha aneka uttama labdhio pAmyA hatA. naMdiSeNa munijI e ja tapanA prabhAvavaDe evI labdhi pAmyA hatA ke jenA vaDe pote aneka jIne pratibodhI sanmArgagAmI karI zakyA hatA. tema viSNukumAra muni paNa e ja tapanA prabhAvavaDe vaikiya labdhi pAmI, eka lakSa ejana pramANa zarIra vikva, duSTa namuci pradhAnane dAbI devA zaktimAna thayA hatA. tethI zAstrakAra egya ja kahe che ke-tapanA prabhAvavaDe sarva kaMI kAmanA sukhe siddha thAya che. je kaMI dUra, durArAdhya ane devatAne paNa durlabha hoya che te saghaLuM tapanA prabhAve samIpagata, susAdhya ane pAmavuM sulabha thAya che. duSkara tapanuM teja koInAthI sahI zakAtuM nathI; chatI ke parAbhavI zakAtuM nathI. je tapa nirAzasabhA-niSkAmavRttithI-ni:spRhatAthI zAstradaSTipUrvaka karavAmAM Ave che te tapa sakaLa kamaLane bALI nAMkhI Atma-suvarNane zuddha nirmaLa karI zake che. samatA sahita karele tapa nikAcita karmane paNa bALI nAMkhe che. upavAsa, chaThTha, aThThama, aThThAI Adi bAhya tapa karavAne hetu, nija doSanuM zodhana karI vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, dhyAna ane mamatA tyAga karavArUpa atyaMtara tapane lAbha meLavavAnuM che. kAraNavaDe ja kArya nIpaje che. IndriyAdikanuM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI kapUravijayajI damana karavAvaDe ja bAhya tapane ane bAhya tapavaDe ja atyaMtara tapano lAbha maLI zake che. te vaDe ja karmanI nirA-karmakSaya thAya che ane te vaDe ja janmamaraNa rahita mokSapada prApta thAya che, ema samajI sujJa bhAIbahenoe ukta prabhAvazALI tapa sevavA adhika Adara karavo ucita-yukta che. 21. bhAva dharma bhAva dharmane prabhAva. mana viNa maLavo jya, cAhe daMtahINe, guru viNa bhaNave jya, jIma ryuM alUNe; jasa viNa bahu jIvI, jIva te kyuM na sahe, tima dharama na sehe, bhAvanA je na hehe. 43 bharata nRpa IlAcI, jIraNa zreSThI bhAve, vaLI valakalacIrI, kevaLajJAna pAve, haLadhara hariNe je, pAMcame svarga jAye, iha ja guNa pasAye, tAsa vistAra thAya. 44 jema mana vagaranuM maLavuM, dAMta vagaranuM cAvavuM, gurugama vagaranuM bhaNavuM, alUNuM dhAna jamavuM ane jaza vagara ghaNuM jIvavuM e zobhatuM nathI tema hRdayanA bhAva vagara dharma paNa zebhato nathI. hRdayanI sAcI bhAvanAthI ja bharata mahArAjA ArIsAbhuvanamAM nija svarUpa avalokana karatAM karatAM nirmaLa kevaLajJAna pAmyA hatA. 1 lUNa vinAnuM. 2 baLabhadra-baLadeva.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ s ] IlAcIkumAra vaMzAtre caDhI rAjAne rIjhavavA nATaka karatAM karatAM samIpastha gharamAM gAcarI vahAravA padhArelA apUrva zIlavAna muninA apUrva danaDe ja svadoSa dekhI-samajI apUrva vIryAhvAsathI tyAM ja rahyA satA kevaLajJAna pAmyA. jIraNazeTha mahAvIra prabhune cAra mAsa paryaMta prAsuka AhArapANInA lAbha devA mATe pratidina vina Mti karatA ane pAraNAne divase zrI vIraprabhu jarUra lAbha Apaze ema samajI prabhunI rAha jotA hatA. tevAmAM prabhue anyatra pAraNuM karyuM, ane jIraNu zeTha bhAvanADha thai mAramA devaleAkanA adhikArI thayA. jo ke patitapAvana evA prabhue te pUraNa zeThanA ghare pAraNuM kIdhuM paNa jIraNazeThane ja bhAvanAvaDe kharA lAbha thaye. valkalacIrI nAmanA khALatapasvI jenuM ciratra kaMika vistArathI pariziSTa pamAM kahelu che te ghaNe kALe virahI tapasvI pitA pAse jyAre AvyA tyAre svapAtrAdikane avaleAkatAM vizuddha bhAvanAyeAge kevaLajJAna pAmyA hatA. tema ja vaLI girinivAsI zrI alabhadra munivaranI pAse sevakarUpa banele mRgaleA te tapasvI muninI paricaryA karatA hatA. eka vakhate pAraNAnA divase gurumahArAja mATe nirdoSa AhArapANInI ciMtA karatA karatA karatA hatA. tevAmAM eka rathakAra jaMgalamAM lAkaDAM levA Avela te eka vRkSanI zAkhA adhI kApI leAjanaveLA thaI javAthI bhAjana nimitte nIce utaryA, taiyAra thayela raseAi jamavA mATe besatAM pahelAM keAi atithinI rAha jotA hatA. tene joi gurumahArAja pAse AvI mRga isArA karavA lAgyA. eTale mRgalAe batAvelA mArge guru
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 80 ] zrI karkharavijayajI mahArAja jyAM rathakAra rAha joI rahyo hato tyAM padhAryA. guru tapasvIne joI rathakAra bahu rAjI thaze ane te AhAra vaharAvavA jAya che ane haraNIye tenuM anumodana kare che evAmAM ekAeka adhIra kApelI DALa tUTI paDatAM zuddha bhAvanAthI traNe jaNA kALa karIne pAMcamA devaleke deva thayA. tyAMthI vI mahAvidehamAM manuSya thaI mokSe jaze. 22. krodha tyAga krodha kaSAyane tyAga karavA hitopadeza. vaNa dahana dAMto, vastu kyuM sarva bALe, guNarayaNa bharI tyuM, kodha kAyA prajALe; prazama jaLadara dhArA, vahni te koI vAre, tapa japa vrata sevA, prItivalI vadhAre. 45 dharaNi pharasurAme, kothe nikSatrI kIdhI, dharaNi subhUmarAye, koMdhe ni:brahmI kIdhI; naraka gati sahAI, kodha e duHkhadAI varajavaraja bhAi ! prIti deje vahAI, 46 jema tRNagni UThyo to sarva vastune bALI nAMkhe che, tema krodhAgni pragaTyo to aneka guNaratnathI bharelI kAyAne bALI khAkha karI nAMkhe che. je tene zAnta karavA cAhatA ja he te tenA upara samatArasanI dhArA dhodhabaMdha varasAve, jethI kaSAyarUpI agni TharI jaze ane tapa-japa-vrata AdaravAvaDe prItirUpI vela vistaraze. 1 agni. 2 varasAda. 3 pRthvI.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 81 ] krodha-kaSAyanuM pariNAma joze to te bahu ja kharAba che. parazurAme krodhavaDe pRthvIne nakSatrI karI ane subhUma cakravatIe pRthvIne nabrAhmaNe karI. AvAM ati anarthakArI kArya karavAthI jIvanI naraka gati thAya che. krodhane e duHkhadAyI jANuM he bhAI ! tuM teno tyAga kara ane sahune svAtma samAna gaNuM, maitrIbhAva dhArI temanA pratye prIti rAkha. kodharUpa viSavRkSanAM phUla, phaLa ane chAMyA vigere badhAM viSamaya ja che. keInuM bhUMDuM-aniSTa cintavavuM e krodha-kaSAyanAM puSpa samajavA ane taka sAdhI temanuM aniSTa karavuM e tenAM kaDavAM phaLa samajavAM. narakanA mahAduHkhadAyI duHkha veThavAM e tene rasa samajo. krodha yukta vAtAvaraNamAM AvavAthI AvanArane kodhanuM viSa vyApI jAya che mATe jema bane tema kAdhanA pratyeka prasaMgathI nyArA ja rahevA prayatna kare yukta che. kSamA-samatA-sahanazIlatA guNavaDe te viSanuM nivAraNa thaI zake che. upazama jaLanI dhArAvaDe e kodha-agni saheje olavI zakAya che. kodhI mANasane bedha lAgato nathI, ane te aMdha banI, akAryo AcarI nIcI gatimAM jAya che. game teTalo tapa, japa, saMjama sevanAra paNa krodhavaza banI tenuM phaLa kSaNavAramAM hArI jAya che. uttama puruSane-sajajanane kodha thato nathI ane koI tevAM ja nimitta thAya che te lAMbA vakhata Takato nathI, arthAt sAvadhAnapaNuM rAkhavAthI keinuM aniSTa thatuM aTake che, tevA sajajane sAvacetapaNuM sAcave che jabAkI durjana to kodhavaza banI, game tevAM kaTuka
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 82 ] zrI kapUravijayajI vacana dI sajjaneAne paNa saMtApe che. temanAthI teA sadaMtara dUra rahevuM durasta che. faragaDu muninI peThe game tevA prasaMge je samatA rasamAM ja jhIle che tene ja meAkSa thAya che. 23. mAnatyAga mAna kaSAyanA tyAga karavA hitApadeza. vinaya vanataNI je, mULa zAkhA vimeADe, suguNa kanakakerI, zRMkhalA dha De; unamada karI DhADe, mAna te matta hAthI, nija vaza karI leje, anyathA dUra ethI. 47 viSada viSa sameAe, mAna te sarpa jANA, manuSya vikaLa have, evu ke jaDANA; Idu na pariharyA jo, mAna durgAne taiA, nija kuLa viNasADyo, mAnane je vaha tA. 48 vinayarUpI vaDavRkSanI mULa sudhI namelI namratArUpI zAkhAne mAna maraDI nAMkhe che ane sadguNarUpI sAnAnI sAMkaLanA adha paNa teADI nAMkhe che. tevA unmAdathI doDatA mAnarUpI madrenmatta hAthIne aMkuzavarDa imIne vaza karI levA joie. sarvathA vaza na karI zakAya teA tenAthI dUra teA rahevuM ja, paNu tene vaza teA na ja thai javuM. mAnane vaza thanAranA bhUMDA hAla thAya che, leAkamAM apavAda thAya che ane gati paNa mAThI thAya che. mAnane eka mahAna jherI sarpa-ugra viSadhara-ajagara samajo, jenA eka DaMkha mAtrathI manuSya sUcchita thai jAya che. e duSTa mAnanA tyAga duryodhane karyA nahi ane peAtAnA pUjaya
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 83 ] janonAM hitavacano anAdara karI, pAMDavone yegya satkAra karavAne badale temane vinAza karavA yuddha macAvyuM che tethI potAnA ja kuLane kSaya karyo. jJAnI puruSo mAnane UMcA parvatanI upamA Ape che. tene ATha prakAranA madarUpI UMcA UMcA ATha zikhare AvI rahelAM che, jethI jIvane sukhakArI prakAza maLI zakato nathI. mAnarUpI viSama girirAjane ullaMgha bahu kaThaNa che, paNa zAstrakAra teno upAya batAve che. mRdatA kamala kamaLaseM vajasAra ahaMkAra; chedata he eka palakameM, acarija eha apAra samatA zataka namratA-naramAza kamaLa karatAM paNa kamaLa che ane ahaMkAra vajI karatAM paNa kaThaNa che, tema chatAM namratA ahaMkArane eka palakamAM gALI nAMkhe che e bhAre AzcaryakArI che. tethI ja kahyuM che ke-"name te prabhune game." saguNuM sajajano te saphaLa AMbAnI jema namI paDe che, phakta sUkA sAga jevA abhimAnI leke ja namatA nathI-akakaDabAja rahe che. mAnavaza thayelA rAvaNa jevA rAjavInA paNa mAThA hAla thayA te pachI bIjA apa sattvavaMtanuM to kahevuM ja zuM ? bibhISaNe je abhimAnI rAvaNane tyAga karI nyAyamUtti zrI rAmacaMdrane Azraya lIdhe to saghaLI vAte sukhI thaye, tevI rIte duSTa saMga tajI je satsaMga karaze te ubhaya lokamAM sukha samRddhi pAmaze.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 84] zrI kapUravijayajI 24. mAyA-kapaTatyAga mAyA-kapaTane tyAga karavA hitopadeza. nipurapaNuM nivArI, hiya heja dhArI, parihara chaLa-mAyA, je asaMtoSakArI; madhura mayura bele, tethI vizvAsa nANe, ahi galaNa pramANe, mAcIne loka jANe. 49 ma kara ma kara mAyA, daMbha doSa chAyA, naraya tiriyakerA, janma je deha mAyA; baLi nRpa chaLavAne, viSNu mAyA vahetA, layataNuM badhuM je, vAmanA rUpa letA. pa0 he bhAI ! nirdayapaNuM tajI, nija hadayamAM sahu pratye heta dhArI, anyane asaMtoSa upajAve evI mAyA-kapaTa karavAnI Teva tuM mUkI de. mIThAbolA mAyAvI mANasone vizvAsa kaI karatuM nathI. jema mIThA bolA morane vizvAsa sarSa karatA nathI, kemake te sarSane jIvatA ne jIvatA ja gaLI jAya che, evI nirdayatA meramAM rahelI che, tema mAyAvI mANasa game tevuM mIThuM mIThuM bele paNa lokone tene vizvAsa Avato nathI, kemake mAyAvI mANasanuM hRdaya ghaNuM kaThera hoya che. daMbha-mithyA ADaMbararUpI doSa vRkSanI chAyA jevI mAyAne he bhavyAtman ! tuM ma kara, ma kara. je koI dehadhArI mAyA-kapaTa kare che te naraka ke tiryaMcanA bhavamAM jaI avatare che ane pachI parAdhInapaNe bhAre kaSTa sahe che, te karatAM prathamathI ja 1 hRdayamAM. 2 heta. 3 bharUpa vRkSanI chAyA jevI. mAM sahu upajAve thI . sI ' karatuM na
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 85 ] samajIne saralatA AdaravI yukta che. baLIrAjAne chaLavAne mATe mAyA karI vAmananuM rUpa dhAraNa karatAM viSNu paNa laghupaNuM pAmyA. saralapaNAmAM je sukha samAyuM che tenI gaMdha paNa mAyAmAM saMbhavatI nathI. jevuM vicAramAM tevuM ja vANImAM ane vANumAM tevuM ja AcAramAM Ave che te saralatA lekhAya che, paraMtu vicAramAM juduM, vANamAM juduM ane kriyAmAM juduM ja vartana hoya te te kulaTA nArInI jevI kuTIlatA yA mAyA ja kahevAya, vaNa-taMtrInA traNa tAra eka sarakhA orDaramAM hoya che to te majAne svara kADhI sAMbhaLanArane AnaMda upajAve che, paNa je temAMthI eka paNa tAra tUTele ke avyavasthita thayela hoya to te taMtrI nakAmI thaI jAya che, tema mana, vacana ane kAyA athavA vicAra, vANI ane vartana-AcAra je ekatAraekatAvALA-pUrvApara virodha vagaranA hoya che, te AtmasAdhanamAM saralatA yoge apUrva AnaMda upaje che, e ati agatyanI vAta nija lakSamAM rAkhI sahu sukhAthI janee pUrvApara virodhI vicAra, vANI ane vartana-kriyArUpa kuTIlatAne tyAga karI aviruddha vicAra, vANI ane AcArane sevavArUpa saralatAno Adara karavA ujamALa thavuM ucita che. AkhI Alamane khAnArI mAyAne nivAravAne khare upAya saralatA ja che.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 86 ] zrI kapUravijayajI 25. lAbhatyAga lAbha kaSAyanA tyAga karavA hitApadeza. suNa vayaNa sayANuM, cittamAM lAbha nANe, sakaLa vyasanakerA, mArga e lAbha jANe; Ika khiNu paNa ene, saga 2ge ma lAge, bhava bhava duHkha` ke e, lAbhane dUra tyAge. 51 3 kanaka giri karAyA, leAbhathI nada rAdhe, nija artha na AyA, te haryA devatAe. sabaLa nidhi lahIje, svAyatta vizva kIje, mana tanaha varIje, leAbha tRSNA na kIje. para 64 huM zANA ! tane hitavacana kahu chuM te sAMbhaLa. sunna sajjana haiAya te leAbhane sakaLa ApadAne dhArI mArga jANI tene manamAM pesavA detA nathI. eka kSaNa mAtra enA saga karavAthI jIvane bhavAbhava du:kha sahevAM paDe che ema samajI tuM paNa ene saMga na kara. enA saMgathI kANu sukhI thayuM che ? jo ! nadarAjAe lAbhavaza seAnAnA DuMgara karAvyA paNa te tenA kaMi upayeAgamAM na AvyA ane devatAe e saghaLA harI lIdhA. jyAMsudhI tanamanathI leAbha-tRSNA tUTe-chUTe nahi tyAMsudhI rAya teA sakaLa nidhAna hastagata thAya athavA Akhu jagata svavaza thAya teA paNa lagAra mAtra sAcuM sukha maLatuM nathI. zAstrakAre ceAgya ja kahyuM che lobhamUlAni duHkhAni badhA ya du:khanuM mULa leAbha ja che. leAbhavaza paDelA prANIe sukha pAmI zakatA nathI. ke 1 sajjana. 2 ka. 3 seAnAnI DugarIe. 4 peAtAne kabaje. ""
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 87 ] Akara sama hI doSa kA, guNadhana ke khaDa cAra; vyasana velIkA kaMda hai, lAbha pAsa cihuM ora. " 66 leAbha sarva doSanI khANa che, zudhana harI lenAra bhAre cAra che, du:khavelInuM mULa che ane prANIone phasAvavA cAre bAju racelA pAsa (jALa) che. jema jema icchita lAbha maLe che tema tema leAbha vadhatA jAya che. prANIenI icchA AkAzanA jevI anatI-aMta vagaranI che. maneAratha bhaTanI khADa pUravA jatAM te UMDI jatI jAya che, te kai rIte pUrI zakAtI nathI-adhUrI te adhUrI ja rahe che. vaLI zAstrakAre lAbhane sarvabhakSI dAvAgninI upamA ApI che. satASavRttithI ja te zAnta thai zake che. vaLI tene agAdha samudranI upamA ApelI che. satASarUpa agasti ja tene aMjalIrUpa karI zake che. leAla mahAbhayaMkara upAdhirUpa che. lAbharUpa vAdaLAM vadhe che tyAre pracUra pAparUpa kAdava thAya che, jethI tyAM dharma haMsane rahevuM gamatuM nathI ane ajJAna aMdhakAra chavAi javAthI jJAna-prakAza paNa raheteA nathI. leAbhatRSNAne zAnta karavA satASa-amRta sevavAnI bahu jarUra che. jema sArA majabUta kAMTAvaDe namaLeA kAMTA kADhI zakAya che, tema prazasta dharma lAbhavaDe aprazasta khATA leAbha dUra karI zakAya che. e vAta sarvatra lAgu paDe che. 1 agastya nAmanA RSi thaI gayA che jeNe samarata samudranuM pAna karyuM hatuM, ema laiAkika zAstra kahe che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 88 ] zrI karavijyajI ra6, dayA-ahiMsA dharma dayA dharmanuM sevana karavA sadupadeza. sukRta ka5velI, lacchI vidyA sahelI, virati ramaNI kelI, zAnti rAjA mahelI, sakaLa guNa bharelI, je dayA jIvakerI, nija hadaya dharI te, sadhiye mukita zerI. pa3 nija zaraNa pAre, nathI jeNa rAkhe, pardazama jine te, e dayAdhama dAkhyo; tiruM hRdaya dharIne, je dayAdhama kIje, bhavajaLadhi tarIje, duHkha dUra karI je. 54 punya phaLane pedA karavA ka95velI tulya, lakSmI ane vidyAnI sAhelI ( bahenapaNuM ), cAritramAM ramaNa karavAnA sAdhanarUpa ane zAnta rasarAjane rahevA uttama sAdhanarUpa sakaLa guNabharI jIvadayA je nija dilamAM dhArIe te tethI AgaLa jatAM mokSapadane pAmI zakIe. jevI rIte seLamAM jinezvara zrI zAMtinAthajIe sIMcANathI parAbhava pAmatA pArevAne nija zaraNe rAkhI dayAdharmane dAkhavyuM, tema sva hadayamAM karuNAbhAva rAkhIne je dayAdharmanuM sevana karavAmAM Ave te bhavasamudrane tarI nize sarva duHkhane dUra karI zakAya. je viSayakaSAyAdi pramAdavaza thaI svaparaprANanI hAni rUpa hiMsA kare che tene aMta vagaranA-anaMta janmamaraNanA 1 soLamA prabhu zrI zAMtinAtha.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 89 ] asahya duHkha sahevAM paDe che. svArthavaza je parane paritApa upajAvavAmAM Ave che tethI anaMtaguNe paritApa pAmavAne prasaMga pitAne ja AvI paDe che. A lokamAM ja ethI vadha, baMdhana, chedana, bhedana pramukha ane parabhavamAM narakAdinAM duHkha sahevAM paDe che, paraMtu je kaI jJAnI gurunI kRpAthI viveka daSTi khule ane kSamAguNa pragaTe te duSTa hisAdoSathI bacI amRta jevI ahiMsA yA dayAne lAbha meLavI zakAya. sarva prANIvargane svAtmatulya lekhI sukhazAtA upajAva. vAmAM Ave che te pariNAmanI vizuddhithI pitAne ja A lekamAM tema ja pAkamAM anekagaNa sukhazAtA upaje che. jevAM bIja vAve tevAM ja phaLa maLe che, ema samajI sujJa janoe hiMsArUpa viSabIja nahi vAvatAM ahiMsArUpa amRta bIja ja vAvavAM joIe. saMkSepamAM "gurt: puLyAve, Tigya ujavI nama " paropakAra punya phaLane mATe ane parapIDana pApa phaLane mATe thAya che. satya, pramANikatA, zIla ane saMtoSAdi vrata niyame AdarI pALavAna aMtaraMga hetu dayAdharmanI rakSA ane puSTi arthe ja che, e muddAnI vAta nija lakSamAM rAkhI zAstravacanane anusaravA pramAda rahita prayatna kare ucita che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 90 ] zrI kapUravijayajI 27. satya vANI satya vANI vadavAne prabhAva samajI priya ane hitavacana ja ucAravA hitopadeza, garala amRta vANuM, sAcathI agni pANI, sRja samaja ahi rANI, sAca vizvAsa khANuM; suprasanna sura kIje, sAcathI te tarIne, tiNa alika tajIje, sAca vANuM vadIje. papa jaga apajasa vAdhe, kUDa vANuM vadaMtA, vasu pati mugatye, sAkha kUDI bharaMtA; asata vacana vArI, sAcane citta dhArI, vada vacana vicArI, je sadA sakhyakArI. 16 priya, pathya ane tathya ( miSTa-madhura lAge ane hitarUpa thAya evuM ) yathArtha vacana vadavA sadA sarvadA nija lakSa rAkhanAra A lekamAM ane paralokamAM bahu sukhI thAya che, A bhavamAM vizvAsapAtra banI bhAre pratiSThA pAme che ane parabhavamAM svargAdinA sukha pAme che. tethI satya vacana ja vadavA daDha pratijJA karavI ghaTe che. satya batanA daDha abhyAsathI vacanasiddhi thavA pAme che. tenA prabhAvathI jhera amRtarUpe pariNAma pAme che, agni jaLarUpa thaI jAya che, kALI nAgaNa puSpanI mALArUpa thAya che, lekamAM bhAre vizvAsa bese che, devatAo baha prasanna thAya che ane aMte bhavasamudrane pAra pamAya che. ema samajI asatya vANune tyAga karI anya janone priya ane hitarUpa thAya evI satya vANI ja vadavI ghaTe che. 1 jhera amRta thAya. 2 nAgaNa puSpamALA thAya. 3 asatya-khoTuM.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 91 ] asatya vANuM vadatAM duniyAmAM apajaza vadhe che. kUDIkhATI sAkSI bharatA vasurAjAnI peThe lokamAM bhAre apavAda ane durgati thAya che. A ati agatyanI vAta nija lakSamAM sadA ya dhArI rAkhI kUDA bAla, kUDI sAkSI, kUDAM ALa ane paratAMta-paraniMdA karavAnI kUDI Teva sadaMtara dUra karI, satya pratijJA daDhapaNe dhArI teno evI rIte nirvAha karo ke jethI A lekamAM tema ja paralokamAM sadA ya AtmAnI unnati thavA pAme. satya vratadhArI janee zAstrane anukULa balavA sadA ya lakSa rAkhavuM joIe. usUtrabhASaNa samAna koI bhAre pApa nathI, ane zAstrAnusAra bhASaNa sivAya koI bhAre punya yA dharma nathI. e apekSAe satya vrata pALavAmAM ghaNuM sAvacetI rAkhavAnI jarUra che. - zrI kAlikAcArya mahArAje prANAnta kaccha vakhate paNa zAstraviruddha vacana kahyuM nahi tethI temano sarvatra thazevAda thaye ane teo sadgati pAmyA, tema game tevA viSama saMjogo vacce paNa je makkamapaNe satya vratanuM sevanaArAdhana kare che te ubhaya lekamAM sukhasaMpadA pAme che ane anya aneka bhavya janone paNa mArgadarzaka bane che. satyanA prabhAva upara ajavALuM pADe evA aneka uttama daSTAnta maLI Ave che, te nija lakSamAM rAkhI Atmaunnati arthe sujJa janoe satya vratanuM pAlana karavuM.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] zrI karavijayajI 28. asteya cerI karavAnI TevathI thatI khuvArI samajI nIti AdaravA hitopadeza. paradhana apahAre, svArthane cora hAre, kuLa ajasa vadhAre, baMdha ghAtAdi dhAre, paradhana tiNuM hete, sarpa nyU dUra vArI, jagajana hitakArI, hoya saMtoSa dhArI. pa7 nizidina nara pAme, jehathI duHkha keTI, taja taja dhana cerI, kaSTanI jeharI '; paravibhava hare, rahiNI cora raMge, iha abhayakumAre, te grahyA buddhisaMge. 58 dravyanA lobhathI kuchaMdavaza kubuddhi dharIne cera leke pArakA dhanane game te prakAranA chaLa-kapaTa karIne apaharI le che, tethI temano svArtha UlaTo bagaDe che. teo pitAne vakhata bhayAkuLa sthitimAM ja pasAra kare che. kyAMya jaMpIne besI ke zayana karI zakatA nathI, sukhe khAI-pI zakatA nathI, paNa rAtadina pakaDAvA ke daMDAvAnA ja bhayamAM rajhaLatAM phare che. temanA manane kayAMya cena paDatuM nathI. tenI sAthe temanA kuTuMbakabIlAnA paNa bhega maLe che. kuLanI kIrtine paNa lopa thaI jAya che ane vadha baMdhanAdika kaSTa sahavA paDe che. corInA apalakSaNathI sarSanI jema koI temano vizvAsa karatuM nathI. A bhAre doSa nivAravAne khare upAya saMtoSa ja che. jethI jIvane rAtadivasa aneka dukhano kaDe anubhava karavo paDe che, te kaSTanI khANa jevo corI karavAne doSa 1. oraDI ?
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 87 ] jarUra tajavA je ja che. rehiNI cera pArakA dravyane khUba apaharI leto hato, paNa zrI vIraprabhunAM vacanathI ja bacavA pAmya, abhayakumArathI paNa na pakaDANe ane pachI teNe vIraprabhunuM ja zaraNa svIkAryuM. parAI najIvI vastu ucakavAnI ke chInavI levAnI Teva AgaLa upara bhAre bhayaMkara rUpa dhArI bese che ane te AgaLa jatA jIvaleNa vyAdhinI peThe tenA prANa paNa harI le che. je zarUAtathI ja bALake upara nItinA ane dharmanA zubha saMskAro pADavAmAM AvyA hoya te prAya: AvI bhayaMkara bhUla pAchaLanI vayamAM bhAgye ja thavA pAme che. saMtatinuM bhaluM IcchanAra mAbApAe tevI darakAra rAkhavI joIe ane pitAnA bALakone sArA jAtivaMta ane dharmazIla zikSaka pAse keLavavAM joIe. bALako jevuM dekhe tevuM saheje zIkhe che tethI temanI samIpe, daSTi sAme koI paNa anItibharyuM AcaraNa na karavuM evI saMbhALa rAkhavI joIe. kavacit devage bALaka evI kaMI bhUla kare te te mAbApoe ke tenA zikSake tene samajAvI sudharAvI levI joIe. keTalAka sudharelA dezamAM kedIcarane paNa sadupadezavaDe sudhArI zakAya che to pachI bIjA enuM te kahevuM ja zuM ? udyama ane khaMtathI game tevAM kaThaNa kAma paNa thaI zake che, game tevAM vyasana dUra karI zakAya che ane svapara hita sAdhI zakAya che.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 94 ] zrI karkharavijayajI 29. zIlavrata kuzIla tajavA hitipadeza-parastrIgamanathI thatA geraphAyadA. apayaza paDatuM vAge, lekamAM lIha bhAge, durajana bahu jAge, ne kuLe lAja lAge; sajana paNa virAge, me rame eNu rAge, paratiya rasa rAge, dezanI keDI jAge. 50 paratiya rasarAge, nAza laMkeza3 pAyo, paratiya rasatyAge, zIla gaMgeya gAya; kupada janaka putrI, vizva vidhepa vidItI, suranara milI sevI, zILane je dharatI. 60 kAmAnya banI parastrIgamana ke vezyAgamana karavAthI apayaza vadhe che, kuLa kalaMkita thAya che, lekamaryAdAno lepa thAya che, durjanatA vadhatI jAya che, sajajananuM mane tenAthI virakta banI jAya che, tevA parastrI saMbaMdhI viSayarasamAM he mugdha ! tuM rAcIza nahi. svastrImAM ja saMtoSa dharanAra sukhI thAya che ane te ekapatnIvratavALe lekhAya che. strIne anAdara karI parastrImAM lubdha bananArane mahAhAni thavA pAme che. - parastrInA viSayarAgamAM paDavAthI rAvaNa jevo rAjavI vinAza pAme ane ukta viSayarasathI virakta thayele gAMgeya sarvatra yazavAda pAmya, bALavayathI jIvita paryata jeNe akhaMDa zIlanuM pAlana karyuM evA te aMte saddagatine pAmyA. 1 AbarU jAya. 2 patriyA-parastrI. 3 rAvaNa, 4 draupadI ane tA. 5 AkhA vizvamAM prasiddha thaI
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha 2 H [ 95 vaLI AkhI duniyAmAM vikhyAta thayelI TrapadI tathA sItA nAmanI satIne tenI suzIlatA( svapatisaMtASa )ne lIdhe aneka devatAe ane manuSyAe paNa pUjI. je zubhAzayavata strI puruSA peAtAnA manane ane indriyAne kAbUmAM rAkhIne temane unmArge javA detA nathI teo game tevI tenI kasoTI vakhate prANapriya zIlavratanuM saMrakSaNa karI uttama satAsatIenI paMktimAM lekhAvA ceAgya mane che. A satIsatAnAM evAM aneka udAra hRSTAMtA suprasiddha che. AvAM suzIla strIpuruSaratnAne kaSTa vakhate devatAo paNa sahAya kare che. temanA nima La yaza jagatamAM sarvatra prasarI rahe che ane game tevu duSkara kArya teo sukhe sAdhI zake che, nirmaLa zIlanA prabhAve ja sudarzana zeThanI zULI bhAMgIne sihAsana thaI gayuM hatuM. zIlanA ja prabhAve satI subhadrAe kUvAmAMthI kAce tAMtaNe bAMdhelI cAlaNIvaDe jaLa kADhIne caMpAnagarInA dvAra ughADyAM hatAM ane zIlanA ja prabhAve satI sItAjIne agni zItaLa thai gayA hatA. saMkSepamAM ziyaLanA prabhAve vAgha bakarI jevA, sarpa phUlanI mALA jeveza, agni pANI jevA ane samudra sthaLa jevA thai jAya che, ema samajI sunA janAe nija mana ane indriyAne maryAdAmAM rAkho sadA ya suzIlatA ja sevavI joie kuzIlatAthI rAvaNu pramukhanA thayelA bhUMDA hAla jANI kadApi tenA saMga karavA nahi. kuzIlatAthI jagatamAM aneka mAThAM upanAmeA maLe che, ane suzIlatAthI sarvatra yazavAda uparAMta sadgati thAya che.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 99 ] zrI karavijayajI 30. parigraha-mamatA tyAga parigraha athavA dravya mamatA tajavA hitopadeza. zazi udaya vadhe chyuM, sidhu veLA bhalerI, dhana karI manasA e, tema vAdhe ghaNerI; dUrita naraka serI, tuM kare te parerI, ma ma kara adhikerI, prIti e arthakerI. 61 manuSya janama hAre, du:khanI keDI dhAre, parigraha mamatAe, svarganA sakhya vAre adhika dharaNI levA, dhAtakI khaMDakerI. subhUma kugati pAmI, cIrAye ghaNerI, dura jema caMdramAnA udaya sAthe samudranI vela vadhatI jAya che tema dravyanI vRddhi thavAnI sAthe mamatAnI paNa vRddhi thatI jAya che, ema samajI pApane pedA karanArI ane vRddhi karanArI narakanI zerI samAna mamatAne tuM dUra kara. anitya ane asAra dravyanI adhika prIti na kara na kara. dravyanI mamatAvaDe durlabha mAnavabhava eLe hArI javAya che, koDe game duHkha AvI paDe che, ane svarganA sukhathI benasIba ja rahevAya che. prApta cha khaMDa rAjyathI asaMtuSTa rahelA subhama cakravartIe, dhAtakI khaMDanI pRthvI svavaza karavA jatAM, pApI mamatA bhege, tenA sevaka yakSee ekI sAthe upekSA karavAthI, chatI trAddhi hArI, sarva sAthe samudra taLe jaI, nIca naraka gati ja sAdhI-prApta karI. 1 samudranI bharatI. 2 dUra kara. 3 pRthvI.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 97 ] jema atyaMta bhArathI bhareluM nAva DUbI dariyA taLe jAya che tema ati lobhavaza parigraha-mamatAthI jIva bhavasamudramAM DUbI jAya che. A durlabha manuSyabhavAdi zubha sAmagrI gumAvI denAra pharI te sAmagrI pAmI zakatA nathI. pharI pharI evI sAmagrI pAmavI ati durlabha che, ema samajI sujJajanee pariNAme duHkhadAyI dravyanI mamatAno tyAga karI-dravyalobha tajI, sukhakArI dharmane ja lobha kara yukta che. aneka prakAranI dravya-saMpatti leviza ekaThI karavA chatAM chevaTe te cheha daI jatI rahe che, athavA tene tajI pitAne jatuM rahevuM paDe che-jamazaraNa thavuM paDe che ema vicArI je dharma saMpatti (guNasaMpadA) sadA ya sAthe rahe che tene saMcaya karavA zA mATe prayatna na karo ? mamaNa zeThanI peThe anargaLa lakSamI ekaThI karyA chatAM kRpaNutAnA deSathI te lakSmI sukhane mATe nahi paNa mithyA mamatAvaDe duHkhane mATe ja thaI che. jema jema lakSamIno lAbha thato jAya che tema tema lebha paNa vadhato jAya che. leviza jIva adhika lakSamI meLavavA jIvanamAM jokhama kheDe che, mahAAraMbha samAraMbhavALAM pApavyApAra kare che ane hAyaya karatAM marIne chevaTe narakAdi durgatine pAme che. lebhAMdha jIva nIti-dharmane anAdara karI anIti-adharmane mAge cAle che ane aneka adhama kArya karI A lekamAM apavAda ane paralokamAM paramAdhAmInA mAra khAya che, ema samajI sujJa janoe evI adhama lebhavRtti tajI, saMtoSavRtti dhArI, bane bhava sudhArI levA gya che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 98 ] zrI kapUravijayajI 31. sASa sateSa guNa dhAravA-AdaravA hitApadeza. saphaLa guNa bharAye, vidyutA vazya thAye, bhavajaLadhi tarAye, duHkha dUre paLAye; nija janama sudhAre, ApadA dUra vAre, nita dharama vadhAre, jeha satASa dhAre. 63 64 sakaLa sukhataNA te, sAra sASa jANe, naka ramaNIkerI, je icchA na ANe; rajanI kapila AMdhyA, svanI leAlatAe, bhramara kamaLa mAMdhyA, te asatASatAe je sujJajanA saMteASa guNane dhAre che te sakaLa guNagauravane pAme che, sakaLa vizvavatI janAne vaza kare che, bhavasamudrane tarI zake che, du:kha mAtrane dUra karI zake che, nija janmane sudhArI zake che, ApadAmAtrane nivArI zake che ane nitya nitya dharmanI vRddhi karI zake che. saMteSaguNanA A mahAprabhAva che. kanaka ane kAminInA saMganI IcchA je karatA nathI te ja kharekhara saMtASane sakaLa sukhanuM dhAma samaje che. sa MtASa guNu vagara kanaka ke kAminInI icchA tajAtI nathI. suvarNa nI leAlupatAe kapila brAhmaNa rAjAnI pAse madhyarAtrie jatAM mArgomAM kATavALanA hAthamAM pakaDAI gayA, pachI prabhAte tene rAjA pAse ANyA, teNe satya hakIkata kahevAthI rAjAe tene cheADI dIdhA ane joie teTalu suvaNaeN mAgI levA jaNAvyuM. te vicAra 1. AkhuM vizva.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 9 ] karIne mAgavA upara rAkhI, jyAre pote vicAra karavA beTho tyAre tenI IcchA AkAza jevI anaMtI thaI gaI-IrachAne aMta ja na AvyuM. chevaTe te pratibaMdha pApe, ema samajIne ke Akhare saMtoSamAM ja sukha che. vaLI bhamarA je phUlamAM baMdhAI rahe che te paNa asaMtoSavaDe ja, ema samajI sujJajanae paraprUDA-viSayatRSNA tajI saMteSa guNa sevavA Adara kara yukta che. zAstrakAre cogya ja kahyuM che ke " parapRhA mahAduHkharUpa che ane ni:spRhatA mahAsukharUpa che." e vacananuM UMDuM rahasya vicArI niHspRhatA AdaravI yukta che. lobhavaza naMdarAjAe sonAnI DuMgarIe karAvI paNa te tenA kazA kAmamAM na AvI. devatAe te apaharI lIdhI ane pote phogaTa mamatA bAMdhIne duHkhI thayo. lobha sarva bhakSaka agni samAna che, te sarva sukhano nAza karI prANIne duHkha mAtra Ape che. jema iMdhanathI Aga tRpta thatI nathI tema jIvane game teTalI dravyasaMpattithI saMtoSa vaLatuM nathI. asaMtoSI jIva unmattanI peThe game tema bolatA phare che ane game tevI pApaceSTA kare che. AvA jIvanI aMte bUrI gati thavA pAme che. jema jaLavaDe agni zAMta thAya che tema jJAna-vairAgyavaDe tRSNAdAha upazame che ane zAMti-saMtoSa pragaTe che. bhUmi upara zayyA, bhikSAvRttithI AhAra, jIrNaprAya vastra ane ekAMta vanavAsa chatAM ni:spRhI sAdhu-mahAtmAne cakravattI karatAM paNa saMtoSaguNavaDe adhika sukha hoya che. teo zama ane saMtoSa sAmrAjyavaDe ja kharekhara sukhI che, jyAre parigraha-mamatAthI bharelA Ina ke narendra paNa asaMtuSTapaNAvaDe UlaTA dIna-duHkhI ja dekhAya che. dhana, dhAnya, putra,
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 100 ] zrI karavijayajI parivAra upara ke zarIrAdika saMgika vastuo upara mithyA mamatA rAkhI jIva duHkhI ja thAya che, ema samajI zANuM janoe saMtoSavRtti ja sevavI yukta che. 3ra. viSayatRSNa viSaya tRSNA tajavA hitopadeza. zivapada yadi vache, jeha AnaMdadAI, viSa sama viSayA to, chAMDI de duHkhadAI madhura amRta dhAra, dUdhanI je lahIje, ati virasa sadA te, kAMjikA zuM grahIe? 6pa viSaya vikaLa tANI, kIcake bhImabhAryA, dazamukha apahArI, 3jAnakI rAmabhAryA pati dharI rahanemi, phIDavA neminAryA. jiNa viSaya na varSA, te jANe anAryA. 66 he bhavyAtmana ! je tuM parama AnaMdadAyaka mokSa-sukhane cAhato ja hoya to pariNAme parama duHkhadAyaka viSa jevA viSayabhegane tuM tajI de, cAritranuM zuddha-nirmaLabhAve sevana karI levArUpa amRtanI dhArA pI le. e te dekhItuM satya che ke je dUdhanI madhura amRtadhArA maLatI hoya to pachI ati virasa-khATI kAMjikA-chAzano zA mATe Adara kare joIe? na ja kare joIe. saMtoSa e kharuM amRta che ane asaMtoSa athavA viSayatRSNa e kharekhara prANahAraka ugra viSa samAna hovAthI tajavA gya ja che. 1 draupadI. 2 rAvaNa3 sItA.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 101 ] viSayatRSNAthI vikaLa banelA kIcake satI dropadInuM ziyala bhaMga karavA mATe prayatna karyo hato ane dazamukha-rAvaNe satI sItAjInuM apaharaNa karyuM hatuM, tema ja vaLI rahanemie rAjImatI saMgAte rati-krIDA karavA mana karyuM hatuM ane te mATe bhegaprArthanA paNa karI hatI, paraMtu zIla-saMtoSanA prabhAvathI satI draupadInAM cIra pUrAyAM ( navanavAM vastra teNInA deha upara utpanna thavA pAmyAM), ekAnta sthaLa chatAM rAvaNa satI sItAnA zIlano tApa sahana karI nahi zakavAthI cheTo ja rahyA ane satI rAjImatInA sAdhabharyA vacanathI rahanemi zIdhra ThekANe AvI, svadeSanI AlocanA-niMdA-goM karI avicaLa pada pAmyA. je mohAMdha banI, indriyavaza thaI viSayavikaLatAthI adharmane mArge cAle che temane temanAM adharma-kAryane laIne anAryaprAya ja samajavA. IndriyonA viSayamAM lubdha banI kSaNika ane kalpita sukhanI khAtara jIva nitya-svAbhAvika sukhane gumAvI de che. viSayasukhamAM zaktino kSaya karI nAMkhanAra sahaja svAbhAvika sukha meLavavA svavIryano kyAMthI kharca karI zake ? Indriyone vaza nahi thatAM temane ja svavaza karavA prayatna karI levAya to sva95 kALamAM mahAna lAbha meLavI zakAya. phakta dizA badalavAnI ja prathama jarUra che. svecchA mujaba game tevA duHkhadAyaka viSayamAM deDI jatI indriyane damI temane sukhadAyaka sAcA mArge vALavI joIe. cakSuvaDe vItarAga devanI ane saMtajananI zAMta mudrA nIrakhI nija AtmavicAraNA karavI, zretra-kAnavaDe saddaupadeza amRtanuM pAna karavuM, jIbha vaDe
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 102 ] zrI kapUravijayajI zuddha deva, guru ane dharmAMnI stuti karavI, sugaMdhI padArtha devagurunI bhaktimAM ni:svArtha paNe vAparavA, nija dehavaDe bane teTalI uttama janAnI sevA-bhakti karavI ane paramA parAyaNa thavuM. 33, indriyaparAjaya indriyaparAjaya AthI hitApadeza. jasa gaja magara pataMgA, je bhRMgA kuraMgA, ka ika viSayArthe te lahe du:kha sagA; paravaza pAMce, tehanuM zu kahIje ? ma hRdaya vimAsI, IndrI pAMce damIje. 69 viSaya vana caratAM, indrI je UMTaDA e, nija vaza navi rAkhe, tehu Dha duHkhaDAM e; avaza karNa mRtyu, jyuM aguptendrI pAme, svavaza sukha lahyA jyu', 'kUma guptendrI nAme. 68 hAthI, maccha-magara, pataMga, bhramara, haraNa e badhAM prANIo eka eka indriyanAM viSayamAM Asakta banavAthI prANAnta du:khane pAme che, teA pachI je pAMce indriyAnA viSacAmAM Asakta banI rahe temanu teA kahevuM ja zuM ? ema hRdayamAM vicArI sujJajanAe pAMca indriyAnuM damana karavu joie. anyathA dravya ane bhAva ubhaya prANanI hAni thavA pAme che. viSayarUpI vanamAM svecchAe caratA indriyArUpI uMTaDAone jo svavaza karI levAmAM na Ave te te duHkhadAyaka nIvaDe che. 1 magara-mastyA. 2 bhamarAo. 3 haraNo. 4 kAcabA.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 103 ] je ajJajane Indriyone svavaza nahi karatAM temane ja vaza thaI paDe che, teo paravaza IndriyavALA agateMdriya kAcabAnI peThe maraNAnta kaSTa pAme che ane jeo Indriyone sArI rIte damI svavaza karI le che, teo gutendriya kAcabAnI peThe kharekhara sukhI thaI zake che. zAstrakAra spaSTa jaNAve che ke "Indriyone Icchita viSaye. mAM mokaLI mUkI devI te ApadA vahorI levAno rAjamArga che, ane e ja Indriyone niyamamAM rAkhI sanmArge doravI e sukhasaMpadA pAmavAno zreSTha mArga che." have e bemAMthI tamane pasaMda paDe e mArgane tame grahaNa kare. sukhI thavuM ke du:khI thavuM ene AdhAra ApaNA sArA ke narasA vartana upara ja rahe che. IndirUpI uddhata gheDAone durgatinA mArgamAM ghasaDI jatAM aTakAvavA ja hoya te temane jinezvara prabhunA vacanarUpI lagAmavaDe aMkuzamAM mUko-rAkho. vivekarUpI hAthIne haNavAne kezarIsiMha jevI ane samAdhirUpI dhanane lUMTI levAmAM cAra jevI indriyavaDe je ajita rahe te ja dhIra-vIramAM dhuraMdhara che ema jANavuM. tRSNArUpI jaLathI bharelAM indriyarUpI kyArAvaDe vRddhi pAmelA viSayarUpI viSa-vRkSe pramAdazIla prANIone AkarI mUccha upajAvI viDaMbanA kare che. viSayasukha bhegavatAM to prathama mIThAM-madhura lAge che, paNa pariNAme te viSayabhega kipAkanA phaLanI peThe anarthakArI nIvaDe che. jema jema prANI viSayanuM adhika adhika sevana kare che, tema tema tRSNAne vadhArI saMtApa upajAve che. jema IzvanAthI agni tRpta thato nathI ane nadIothI samudra tRpta thato
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 104 ] zrI kapUravijayajI nathI, tema game teTalA viSayabhAgathI jIvane tRpti thatI nathI ane tenA sa MtASa vagara sukha paNa prApta thatuM nathI; tethI sukhanA athI sujJajanAe saMteASa guNu dhAraNa karavA nija mana ane indricAne niyamamAM rAkhI sanmAge vALavA prayatna karavA. 34. pramAda pramAda pariharavA hitApadeza. sahu mana sukha vAMche, nahi dharma vinA te, iha sudharama pAmI, ati aLasa tane, du:khane ke| na vAMche, sAkhya e sapaje che; kAM pramAde gamIje ! udyame dharma kIje. 69 i divasa gayA je, dharma samaya eLe, dharmaniva kare je, teha pAchA na Ave, kAM pramAde gamAve ? Ayu eLe vahAve, zazi nRpati pare hyuM, sAca nA aMta pAve. 70 jagatanA sahune sukhanI javAMchanA karatA jaNAya che, du:khanI vAMchanA karatA kANu najare paDe che? kAi ja nahi. tema chatAM du:khanA ane sukhanA kharA mArga keNu jANe che ? athavA jANavAnI darakAra kANu kare che ? dharma-dAna, zIla, tapa, bhAvamAM Adara karavAthI sukha prApta thAya che ane temAM anAdara-pramAda karavAthI ja duHkha prApta thAya che. pramAda rahita sAdhudharma ke gRhasthadharmanuM sevana karyAM vagara sukha sAMpaDatuM ja nathI. ukta saddharma ne sArI rIte sevana karavA ceAgya rUDI sAmagrI maLyA chatAM tenA lAbha lai levAmAM zA mATe upekSA karavI joie ?
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [105] aMgathI ALasane aLaguM karI nAMkhI sukhanA athI bhAIbahenoe pavitra dharmanuM sevana karI levA cekasa udyama kare ja joIe. udyama jevo koI baMdhu nathI ane pramAda jevo keI zatru nathI. je je kSaNe, je je divasa, mAsa, varSAdika ApaNA AyuSyamAMthI ochA thAya che-cAlyA jAya che te kaMI pAchA AvatAM nathI. AdarapUrvaka dharmasevana karanArane te saghaLo vakhata lekhe thAya che ane ALasathI dharmane anAdara karanArane te badho ya vakhata alekhe jAya che, ema samajIne he bheLAjane! dharmanuM sAdhana karavA je amUlya samaya hAtha lAgyuM che tene pramAdavaza thaI jaI kema vyartha gumAve che ? dharmanuM sevana karavAmAM ALasa-upekSA karanAranuM AyuSya nakAmuM cAlyu jAya che ane chevaTe tene zazIrAjAnI peThe zeca kare paDe che. te zazIrAjAne tenA baMdhue prathama bahu prakAre bodha ApI dharmasevana karavA preraNA karI hatI, paNa te vakhate tene e vAta gaLe utarI nahotI ane UlaTo ADuMavaLuM samajAvI pitAnA baMdhune paNa mohajALamAM phasAvavA cAhate hato ! tema chatAM tenA baMdhu dharmanuM rahasya sArI rIte samajatA hovAthI lagAre DagyA nahi ane cAritra-dharmane AdarI devagatine pAmyA. pachI jJAnavaDe pitAnA bhAI zazIrAjAnI zI sthiti thaI che? te tapAsatAM te devane samajAyuM ke bhAI to viSayAdika pramAdamAM lapaTAI narakagatimAM utpanna thayA che, eTale tene prabedhavA pite tenA sthAnake gayA ane tene pUrvabhavanuM smaraNa karAvyuM, eTale te kahevA lAge ke-"he baMdha ! tame mRtyulokamAM jaI mArA pUrva zarIrane khUba kadarthanA upajAve, jethI huM
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 106 ] zrI kapUravijayajI A du:khamAMthI mukta thaI zakuM. " dhruve uttara ApyA ke " bhAI ! tema karavAthI have kaMi vaLe nahi. uparAkta deSTAnta samajIne svaAdhInapaNe pramAda tajI je manuSya dharma sAdhana kare che te ja sukhI thai zake che, anyathA nahi. ', ,, 35. sAdhu dha sAdhanA svarUpanuM sakSepathI kathana. ( zArdUlavikrIDitavRtta ) je pAMce vrata merubhAra nivahe, niHsaMga raMge rahe, paMcAcAra ghare pramAda na kare, je du:risA sahe; pAMce IndrI turaMgamA vaza kare, meAkSAne sagrahe, evA duSkara sAdhu dha dhana te, je nyu grahe tuM vahe, 71 ( mAlinI vRtta ) mayaNa rasa vimeADI, kAminI sa`ga cheDI, jiya kanaka kADI, muktizu prIti joDI; bhava bhava bhaya vAmI, zuddha cAritra pAmI, huM jaga zivagAmI, te namA ja bhUvAmI. 72 ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha rUpa pAMca mahAvratA rAtribhAjananA sathA niSedha sAthe pAlana karavArUpa meruparvatanA bhAra jee nivaDe che, dRDha vairAgyanA raMgathI jemanuM hRdaya raMgAi gayeluM hAvAthI ni:spRhabhAve je AnaMdamAM garakAva rahe che, jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya ne anukULa AcAra-vicArane ja dhAraNa karI rahe che, madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathArUpI pAMca pApI pramAdanA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : | [ 17 ] je cIvaTathI tyAga kare che, kSudhA, tRSA, zIta, uSNatA, pramukha bAvIza parisaha paikI je je kaThaNa parisiho AvI paDe te te adInapaNe-samabhAve je sahana kare che ane cakSu, zrotrAdika pAMce IndrirUpI avaLA gheDAone jJAnalagAmavaDe nija vazamAM rAkhI je mahAnubhAva munijano saMyamamArgane sAvadhAnapaNe seve che te anukrame sakaLa kama-maLane kSaya karI mUkSapadane meLavI zake che. A duSkara sAdhudharma daDha vairAgyathI AdarI je tene siMhanI peThe zUravIrapaNe pALe che te bhAgyazALI bhAIbaheno kharekhara dhanya-kRtapunya che. zRMgAra rasane anAdara karI, ATha padminI strIono saMga choDI, navANa koDa suvarNa tyAga karI, kevaLa mukti sAthe ja laya lagADI ane zuddha cAritra-dharmane sadguru pAsethI prApta karI, janma-maraNane bhaya dUra karI e ja bhavamAM je paramAnaMda padamokSane prApta thayA evA zrI jabasvAmI mahAmunine amAre vAraMvAra namaskAra ho ! e mahAmuni sAdhudharmanA eka uttama Adarza ( Ideal ) rUpa hovAthI emanuM uttama cAritra mumukSu janoe vAraMvAra manana karI parizIlana karavA yogya che. dhanya che e mahAmunine ke jemaNe potAnA pavitra cAritranA prabaLa prabhAvathI prabhavAdika pAMcaso corone paNa pratibodhI paramArtha mArgamAM prayojI dIdhA. je AvA puruSAthI mahAmunionA pavitra cAritra tarapha mumukSujana sadAya daSTi rAkhe te AjakAla daSTigata thatI sAdhudharmamAM zithilatA zIrgha dUra thavA pAme ane punaH prabaLa jJAnavairAgya jAgRta thatAM sAdhu-dharma dIptimAna thavA pAme.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 108 ] zrI karavijayajI 36. zrAvaka dharma zrAvaka dharmanA svarUpanuM sakSepa kathana. (zArdUlavikrIDitavRtta) je samyakatva lahI sadA vrata dhare, sarvajJa sevA kare, saMdhyAvazyaka Adare guru bhaje, dAnAdi dharmAcare; nitya sadguru sevanA vidhi dhare, e jinAdhIzvare, bhAkhe zrAvaka dharma dAyara-dazadhA je Adare te tare. 73 (mAlinIvRtta) nizadina jinakerI, je kare zuddha sevA, aNuvrata dharI je te, kAma AnaMda kevA; carama jinavarida, je sudhame suvAsyA, samakita satavaMtA, zrAvakA te prazasyA. 74 zuddha deva, guru ane sarvajJa-vItarAgakathita dharma upara dRDha zraddhArUpa samakita grahaNa karI je vrataniyamene Adare, sarvajJa devanI sevA-bhakti kare, saMdhyAvazyaka (be TaMka pratikramaNa-sAmAyika pramukha) Adare, pUjya-vaDila jananI bhakti kare, dAnAdi dharmanuM sevana kare ane sadA ya saddagurunI vidhivat sevanA kare, e rIte zrI jinezvarabhASita dvAdaza vratarUpa gRhastha dharma je mahAnubhAva zrAvake Adare te svargAdikanAM sukha anu. bhavI anukame mokSasukha pAme. 1 be TaMka pratikramaNa 2 bAra prakArano. 3 AnaMda ane kAmadevAdika zrAvaka.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 109 ] je sadA ya zuddha bhAvathI jinezvara devanI sevAbhakti kare ane prabhunA pAtra upadeza anusAre gRhastha gya aNuvrata, guNavrata ane zikSAvratane dhAre te carama tIrthakara zrI mahAvIra deve prazaMselA, ane saddhameM vAsita thayelA AnaMda, kAmadeva pramukha uttama samakitavaMta ane satvavaMta zrAvakonI peThe prazaMsApAtra thAya che. je sadagurune samAgama karI vinaya-bahumAnapUrvaka tatvazravaNa kare che ane nija hita kartavyane nizcaya karI sanmArganuM sevana kare che te zrAvaka kahevAya che. athavA zuddha zraddhA, sarviveka ane sakriyAnuM je yathAvidhi sevana kare che te zubhAzaye zrAvakanI kharI paMktimAM lekhAya che. tathA prakAranAM saguNa vagaranAM je hoya te dravyazrAvaka kahevAya che, zrAvaka gya uttama guNothI alaMkRta hoya te bhAvazrAvaka gaNAya che, ane je gRhasthAzramamAM rahyA chatAM svasva adhikAra anusAre vItarAga zAsananI unnati-prabhAvanA karavA tana, mana ane dhanathI pravRtti kare che te parama zrAvakanI paMktimAM lekhAvA yogya che. sAmAnya zrAvakoe paNa vyavahArazuddhi rAkhavA, mithyAtvavRddhikAraka kiyA tajavA ane guNamAM AgaLa vadhavA avazya lakSa rAkhavuM joIe. daza daSTAnta durlabha manuSyajanmAdi uttama sAmagrI pAmI, pramAdavaza paDI tene nirarthaka karI nahi detAM jema bane tema viSayakaSAyAdi pramAdAcaraNa tajIne suzrAvakane chAje evA AcAravicAra sevavA ujamALa thavuM ghaTe che. pUrva
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 110 ] zrI karavijayajI punege pavitra dharmanA zubha manoratha thAya to tene saphaLa karI levA jarUrI kALajI rAkhavI ghaTe che, jethI atyAre karelI hitakaraNa AgaLa upara ghaNuM ja upayogI thaI zake. (mAlinIvRtta ) Ima aratha rasALa, je racI sUktamALA, dharama nRpati bALa, mAlinI chaMda zALA; dharama mati dharaMtA, je bahAM puNya vAyA, prathama ghamake, sAra e varga sA. 75 SUCU21 KHHlHlh ULULUSULULUCUCULULUI En5nl= HbHnytbtKHHKHHKHHKHHKHH ( Iti zrI sUktamuktAvalyAM prathama puruSArUpa dharmavarga: samAsama. tKHtbtKHtbtKHtb rand EduSTI LLUCUCUC UCUSULUCULCUSUFUSULU?UPUZUCUCUSUCUCUELLTE tKHtKHtbtKHtKHvKHtKHtbvtKHtKHtbtKH'tKHtbtKHtbtKHSHbtKHtbtl
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUkta muktAvaLI atha va ( adhikArA ) ( upendravajrA vRttam ) athArthavarga hitaciMtanazrIH mitaM pacAsvamahIzasevA // khalAdimaitrI vyasanAdi caiva mihAvadhAryAH katicitprasaMgAH // 1 // bIjA artha adhikAramAM artha, hitaciMtana, lakSmI, kRpaNutA, yAcanA, nirdhanatA, rAjasevA, khaLAdi ( khaLatA ne avizvAsa ) maitrI, sAta vyasana-jugAra, mAMsabhakSaNa, cArI, madirA, vezyA, zikAra, parastrIMgamana vagere ane Adi zabdathI bIjA kIrti, pradhAna-maMtrI, kaLA, mUrkhatA ane lajjA ema seALa adhikArarUpa-prasaMgA-viSayA kahevAmAM Avaze.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjo puruSArtha-a varga 1 a -dravya viSe. nyAyanIti ane pramANikapaNAthI ja dravya upArjana karavA hitApadeza. mAlinIvRtta. artha araja jeNe, svAyate vizva have, jiNa viNa guNa vidyA, rUpane kANu jove ? abhinava sukhake, sAra e artha jANI, sakaLa dharma jethI, sAdhIe citta ANI. 1 artha viNa kaivanno, jeha vezyAe nAMkhyA, artha viSNu vaziSaeN, rAma jAtA uvekhyA; sukRta mujasakArI, a te e upAjo, kuvaNaja upaja'tA, atha te dUra vo 2 gRhasthavaSe saMsAravyavahAramAM rahetAM pagale pagale dravyanI jarUra paDe che. dravya vagara peAtAnAmAM game tevA guNu, vidyA ke rUpa hAya tene keNu jue che? tenI kadara ke paravA kANa kare che? kAi nahi. tethI svamAhubaLathI nyAya, nIti ane pramANikapaNuM rAkhI-sAcavIne tame evuM artha upArjana karA ke je vaDe sahu kAi tamane anusarIne cAle. jo ema karaze| . / tame svastha cittathI dAnAdi sakaLa dharma sAdhI zakaze| ane ethI apUrva sukhasamRddhine saheje prApta karI zakaze.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 113 ] juo ke artha (dhana) vagara kayavajhA zeThane vezyAe anAdara karyo, artha vagara vaziSTa rAmane vanamAM jatA ukhe-upekSA karI, ema samajI he sujJajane ! suyazane pedA karanAra ane vRddhine pamADanAra arthane kharI nItithI nyAya mAge upArjana kare ane kuvaNajathI (nIca pApavyApArathI ) prApta thatA game teTalA dravyanI paNa upekSA karo-darakAra na karo. mArgAnusArIpaNAnA pAMtrIza guNamAM prathama guNamAM ja A vAta kahevAmAM AvI che ke "he bhavyajane ! je tame zrI vItarAga praNIta dharma pAmavAnI cAhanA rAkhatA ho to anIti-anyAya ane apramANikapaNAnA dravyanI upekSA karIne zuddha nIti-nyAyathI ja jema bane tema nirdoSa vyApAravaDe ja dravya upArjana karavAnuM rAkho. ethI tamane subuddhi sUjhaze." "je AhAra tevo oDakAra' e nyAye, je nItinuM dravya peTamAM jAya to buddhi sArI-nirmaLa thaze ane dAnAdika dharmamAM pravRtti karavAnuM ane e asthira dravyathI svahita karI levAnuM sUjhaze. pUrve aneka sAhasika puruSo puruSArtha vaDe anargala lakSmI kamAI lAvIne, UMcI sthiti upara AvI, potAnA aneka sIdAtA-dukhI thatA mAnavabaMdhuone uddhAra karI, pavitra dharmane dIpAvI svajanma saphaLa karatA hatA. pUrve thayelA mahAsamRddhivaMta AnaMda temaja kAmadevAdi zrAvakanI vArtA te zAstraprasiddha che, paNa A kalikALamAM paNa evA kaIka ni:svArtha dAnezvarI thayA che ke jemanAM pavitra caritra vAMcatAM cittamAM camatkAra pedA thAya che.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 114] zrI kapUravijayajI 2. hitaciMtana. parahitacitana yA paropakAra karavA hitopadeza. (mAlinIvRtta ) parahita karavA je, citta uchAha dhAre, parakRta hita haiye, je na kAMi visAre pratihita parathI che, te na vAMche kadAI puraSa yaNa soi, vaMdiye se sadAI nija dukha na gaNe che, pArakuM duHkha vAre, tiha taNuM balihArI, jAIye keDI vAre; jima viSabhara jeNe, DuMka pIDA sahIne, viSadhara jina vire, bUjhavyo te vahIne. 4 parahita karavA je sadA ya cittamAM utsAha dhare che, evA ja saddavicAra jenA manamAM sadA ya jAgRta rahe che, evI ja miSTamadhurI hitavANI vadavA sadA ya cIvaTa rAkhI pravarte che, bIjA paropakArazIla puruSoe karelAM hitakAryo-paropakAranAM kAma je kadApi visarI jatA nathI, ane upakArano badalo meLavavA jemane IcchA thatI ja nathI evA puruSarane sadAsarvadA satkAra-sanmAna karavA lAyaka ja che. je pitAnuM duHkha gaNakAratA nathI ane pArakuM duHkha dUra karavA kAyama prayatna kare che tevA puruSAthI puruSaratnanI koDe vAra balihArI che. juo ! carama tIrthakara zrI mahAvIradeve aMDakozIyA nAganA DaMkhanI pIDA sahIne paNa kevaLa paramArthadaSTie tene pratibaMdha karyo, e vAta mazahUra che. AvA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 115 ] Adarza puruSanA pavitra caritranuM banI zake teTaluM anukaraNa karavuM ke jethI ApaNuM jIvana paNa sArthaka thaI zake. pavitra Adarza puruSanA hRdayamAM evI ja bhAvanA hoya che ke "sahu koI sukhI thAo ! sahu koI roga-pIDA rahita thAo ! sahu koI kalyANane pAme ! sahu kaI pApacaraNathI dUra raho !" evA mahAna puruSonA manamAM "A mAruM ane A parAyuM " evo bhedabhAva hoto nathI. temanA udAra dilamAM to AkhI duniyA kuTuMba rUpa manAya che. teo sadA ya che che ke "AkhI AlamanuM bhaluM thAo ! AkhI duniyAmAM sukhazAnti prasare ! sahu koI ja paranuM hita-paropakAra karavA tatpara bano ! ahitakAraka pApa-doSa mAtra dUra thAo ! ane sarvatra sahu koI sukhI thAo !" sahu sAthe AvI udAra maitrIbhAva uparAMta saguNunA guNa nIhALI temane anumodana ane puSTi ApavArUpa pramedabhAva ane apaguNIne ke du:khIne du:khI dekhI temane yogya sahAya karavArUpa karuNAbhAva tathA taddana kaThora ane sudhArI na zakAya evA nirguNa ke duSTa jIve tarapha paNa rAgadveSa vagaranI taTasthatA rAkhavA teo upadeze che. 3. lakSmI viSe. lakSmI prabhAva varNana. harita rati raMge, je rame rAta sArI, ziva tanaya kumAre, brahmaputrI kumArI; hita karI daga lIlA, jehane lacchI jove, sakaLa sukha lahe se, sei vikhyAta hove.
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 116 ] zrI kapUravijayajI lakhamI baLe yazodA-naMdane vizva mehe, lakhamI viNa virUpI. zaMbhu bhikSu na se; lakhamI lahiya ke, je zilAditya bhaM, lakhamI lahiya zAke, vikrame vizva raM. 6 hari je indra tene suta-putra nAme jayaMta athavA hari je kRSNa vAsudeva tene suta-putra nAme pradyumna (bIjuM nAma kAmadeva) te rati (apsarA jevI rUpavatI strI) saMgAthe badhI rAta ratikrIDA kare che. tema ja ziva je mahAdeva tene tanaya-putra nAme kArtikeya athavA gaNapati te brahmAnI putrI sAthe saMga pApe te lakSamInA prabhAvathI. TuMkANamAM jenA tarapha lakSmI kRpA-kaTAkSathI-prasanna thaI jue te sakaLa sukhasaMpadA pAme. lahamIdevInA baLavAna sahacArathI-sadA sahavAsathI yazodAnaMdana-putra je kRSNa vAsudeva tenA upara sahu koI mehI paDyA ane e lakSamI vagaranA zaMbhu-zaMkara-mahAdeva je virUpa-raudra-bibhatsa rUpane dhAratA hatA te bhikSu-bhikhArInI jema kazI zobhA pAmyA nahi. vaLI lakSamInA prabhAvathI eka raMka nAmanA zeThe zilAditya jevA narapati-rAjAne paNa parAbhava karyo, tema ja vikramAditya karI 11maja vikramAditya rAjAe lakSamInI ja prasannatAthI duniyAnA lekane anuNa-zaNamukta karI, sahune rAjI rAjI karI potAnA nAmane saMvatsara calAvyA. e pramANe pahelA (pAMcamA) chaMdamAM jaNAvelA daSTAMta
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 117 ] dAkhalA laikika zAstromAMthI jANIne kahelA che. te temAMthI bedha levAnA uddezathI upayogI jANa graMthakAre lIdhA che. gRhasthAzrama sArI rIte calAvavA IcchanArA gRhasthane lakSamI-dhananI Dagale ne pagale jarUra paDe che. kahe ke tenA ja AdhAre tene saghaLe saMsAravyavahAra cAlI zake che. puruSArtha pheravI, nyAya-nIti-pramANikatA sAcavI, yathAyogya vyavasAya karanAranI upara lahamIdevI prasanna thAya chetene lakSmI svayameva vare che, kaho ke tenI DokamAM pote ja varamALa nAMkhe che. samartha zAstrakAroe lamI-dhanane pedA karavA tema ja tene sthira karI TakAvI rAkhavAno aksIra upAya, nyAya-nIti ke pramANikatAthI sAvadhapaNe vyavasAya karavArUpa ja vakhANele che. tema chatAM kaIka ajJAnI ane lobhIjana te lakSmIne anItianyAyathI ja pedA karI levA mathe che, paNa punya vagara te prApta thatI ja nathI ane kadAca prApta thaI hoya to te anIti-anyAyanuM upAsanA karanAra pAse vadhAre vakhata TakatI nathI. vaLI je sArAM sukRtya kare che temane lakSmInI IcchA na hoya te paNa te game tyAMthI saheje AvI maLe che. atyAre jemane lakSmI prApta thaI hoya te pUrve karelAM sukRtyanA prabhAvathI ja thaI hoya che paraMtu lakSamIne pAmyA chatAM je madamasta banI sukRtya karatAM nathI temane prathama kareluM punya khalAsa thatAM durdazA ja bhegavavI paDe che, tethI sujJa janee nyAya-nItithI bane teTalI lakSmInuM upArjana karI tene sadupayoga ja kare ghaTe che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 118 ] zrI kapUravijayajI kahevAya che ke " tyAge tenI Age " ane " mAge tethI nAse " e hakIkata bahu ja arthasUcaka che. je kAi mahAnubhAva lakSmIne asthira-capaLa svabhAvI ane asAra samajI tenI uparanI mamatA-mUrchA tajI, paramArtha dvArA tene sArA kSetrAmAM vidhipUrvaka vAve che tene tethI anaMtaguNI dravya ane bhAva lakSmI anAyAse maLI Ave che e vAta kharI che. temaja je kAi ceAgyatA vagara te lakSmInI yAcanA kare che, vividha prakAranA vyavasAya kare che, kALAM dheALA kare che, ane tenA mATe marI z2ITe che temane te maLatI ja nathI, eTale temanAthI te dUra ne dUra bhAgatI phare che. dAna, bhAga ane nArA e lakSmInI traNa gati kahI che. je mugdha janA kRpaNutAthI chatI lakSmIe dAna detA nathI tathA teneA rItasara upabhAga karatA nathI temanI te lakSmI chevaTe nAza ja pAme che. athavA te te kRpaNa evA masmaNu zeThanI jema lakSmI ahIM ja anAmata mUkI marI jAya che. dAna dAnamAM paNa phera che. je dAna vidhipUrvaka bahumAnathI satpAtrane devAmAM Ave che tenAthI punyAnubaMdhI punya upArjana thAya che. tevuM dAna daine pramudrita thavAne badale pAchaLathI kheda karanArane phaLanI hAni thavA pAme che; tathA ajJAnapaNe kupAtranu pASaNa karavAthI ane kuvyasanAdinuM sevana karavAmAM uDAvI devAthI tenA nAza paNa thAya che. ajJAnabharyAM tapa-japa--kAyakaSTAdika karavAthI pApAnubaMdhI punya upArjana karanArane jo ke lakSmI maLe che, paraMtu tene te durupayoga karIne duti pAme che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha [ 119 ] je sadbhAgI dravya-lakSmInA mAhu tajI tenA vivekathI sadupayeAga ja kare che te AMtara-bhAvalakSmIne prApta karI aMte paramapada-meAkSane pAme che. 4. kRpaNatA tyAga. kRpaNatA doSa tajavA ane udAra dila karavA hitApadeza. kaNa kaNa jIma saMce, kITikA dhAnyakerA, madhukara madhu sace, bhagave ke| anere; tima dhana kRSikeza, nApakAre divAye, Ima hi vilaya jAye, anyathA anya khAye. kRpaNapaNuM dharatAM, je nave naMdarAyA, kanakagiri karAyA, te tihAM atha nAyA; ima mamata karatA, duHkhavAseA vasIje, kRpaNapaNuM. tajIne, medha jyuM dAna dIje. . jema kIDI kaNa kaNa sacIne anAjane ekaThuM kare che, ane madhamAkha puSpanA parAga ekaThA karI karIne madha manAve che. 46 "" ,, kIDInuM saMcyuM tetara khAya ane pApInuM dhana eLe jAya. " e nyAye kRpI kRpaNunuM dhana kAi sArA kAmamAM vaparAtu ke devAtu nathI. " tenA hAtha upara jamaDA beThelA hAya che. jethI " camaDI tUTe paNa damaDI chUTatI nathI. '' Ama hAvAthI kRpaNunuM dhana kAM te jamInamAM dATavuM ja rahe che, athavA kAi nazIkhadAra tenA bhAgavaTA kare che, athavA teA enA punyanA 1 sAnAnI DuMgarIe.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 120 ] zrI karavijayajI kSaya thaye te dhana paga karI nAzI jAya che. pachI kahevAya che ke "AvyuM hatuM bAMdhI muThe ane jAya che khAlI hAthe. " zrImAna chatAM kRpaNa leko lakSamInI capaLatAne kaMIka vicAra karI tene sAre ThekANe upayoga karI levA dhAre te tethI teo apAra lAbha meLavI zake. kaI sadaguru niHspRhI mahAtmAnA anugrahathI kadAca evI sadbuddhi jAge to keTaluM badhuM svaparahita thaI zake? karakasaranA niyamone daDhapaNe pALanAra upara kaI koI vakhate kRpaNatAne Aropa lake ThokI besADe che, paNa te vyAjabI nathI, kharI rIte te AvA ja mANaso vadhAre DAhyA ane dIrdhadazI hovAthI te pitAnA upArjita dravyane kharI take sadupayoga karavA cUkatA nathI. kRpaNa ane karakasarathI kAma karanAramAM A mahAna aMtara che. kRpaNa dravya upara khoTI mamatA rAkha teno saMcaya karavAmAM ja sAra samaje che, jyAre karakasaranA niyamone samajanAra sujJa jane saMcita dhanane sArAmAM sAro upayoga karavAmAM sAra samaje che. kRpaNapaNAthI nava naMda rAjAoe sonAnA DuMgara karAvyA hatA, te kaMI temanA kAmamAM AvyA na hatA. devatAoe te apaharI lIdhA hatA, ane UlaTA mamatAvaDe te ghaNuM duHkha pAmyA hatA ema samajIne kRpaNutA doSane tajI udAra dilathI meghanI peThe dAna daI lekanuM dAridraya dUra karI prApta thayela lemIne ane svajanmano lAha laI le yukta che.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 121 ] 5. pArakI AzA spRhA cA yAcanA nahI karavA hitApadeza. nirmaLa guNa rAjI, tyAM lage lAka rAjI, tama laga kahe jI jI, tyAM lage prIti jhAjhI; sujana jana sanehI, tyAM lage mitra tehI, mukhathakI na kahIje, jyAM lage daihi dehi. 9 jaI vaDapaNa vAMche, mAgaje tA na kAMI, lahupaNa jiNe hAve, kema kije ti kAMI; jima laghu thai zobhe, vIthI dAna dIdhuM, hira aLidrupa Age, vAmanA rUpa lIdhuM. 10 jyAMsudhI jIva leAbha-lAlacane vaza thai, nija mAna ( Self Respect ) mUkI 'mane ApA, mane ApeA'evAM dIna vacana mukhathI uccAratA nathI tyAM sudhI ja tenAmAM rahelA kAMika nirmaLa prabhAva sAmA upara paDe che, tyAMsudhI ja tenA upara leke rAjI rAjI rahe che--pIDhA thaI jAya che, tyAM sudhI ja sahu tene 'jIgaMjI' evAM AvakArabharelAM vacanathI kheAlAve che, tyAM sudhI ja leAkeA tenA upara vadhAre prIti rAkhe che ane tyAM sudhI ja svajana, snehI ane mitra mAna-sanmAna karavA sanmukha thAya che. zAstrakAra kahe che ke jo tu vaDAi-meTAi-gurutA-prabhutA cAhatA hAya te! kadApi kAinI pAse dInatA dAkhavI kaMi dravya 1 guNanI gu. 2 halakApaNuM,
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 122 ] zrI kapUravijyajI yAcanA karIza nahi. jenAthI UlaTI laghutA-halakAI thAya tevI dInatA-vAcanA zA mATe karavI joIe? yAcanA karanArane leka tRNathI paNa halakA lekhe che, tethI game te rIte nija jIvananirvAha karI le, paNa najIvI bAbatamAM pArakI yAcanA karI halakA paDavuM ucita nathI. ApaNA jIvanavyavahAramAM AvA aneka prasaMge AvI paDe che, paNa je AtmabaLa-jAtamahenata ( Self-Help ) upara ja daDha AdhAra rAkhI, bIjA upara AdhAra nahi rAkhatAM svajIvana nirvAha karI le che te pitAnI AbarU (Self-Respect) sAcavI sAruM nAma kADhe che. A vAta para pagalika vastunI cAhanAne aMge kahevAmAM AvI che. tevI tuccha AzA-tRSNane anAdara karI je AtmAnA svAbhAvika guNanI ja cAhanA thAya, jJAna darzana ane cAritrAdika nija guNaprAptinI ja prabaLa IcchA thAya to tevA AtmaguNe mATe ja saMta mahAzayanI pAse dInatA(namratA)pUrvaka te te guNonI oLakhANa karAya-samaja meLavAya-tenI ja daDha pratIti-zraddhA karAya ane anya mohajALa mUkI temAM ja ekaniSTha thavAya e te atyaMta hitakAraka che, kemake ethI anukrame svAbhAvika pUrNa prabhutA pAmI siddha, buddha ane mukta thavAya che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 123 ] 6. sadupAyathI dravyaprApti. sadupAyavaDe nidhanatA dUra karI sadravya prApta karI levA hitopadeza. dhana viNa nija baMdhu, tehane dUra cheDe, dhana viNa gRhabhAryA, bhasevA na ma; nirajaLa sara jeva, deha nirjIva jevo, niradhana tRNa je, lokamAM te gaNe. 11 saravara jima sehe, nIrapUre bharAye, dhana karI nara sehe, tema nIte upAyo dhana kariya suhato, mAgha je jANa huM, dhana viNa paga sUjI, teha dIThe marato. 12 dravyaprApti vagara nirdhana mANasane kaI AvakAra ApatuM nathI. baMdhu-sahodara paNa teno saMga-prasaMga rAkhatA nathItenAthI aLagA thaI rahe che ane gharanI bhAryA (gRhiNI ) paNa bhAvathI tenI sevA-cAkarI karatI nathI, to pachI putraparivAranuM to kahevuM ja zuM ? dhana-saMpatti vagarano nirdhana mANasa jaLa vagaranA sUkA sara-sarovara je, jIva vagaranI nirmAlya kAyA jevo ane ahIMtahIM athaDAtA asAra taNakhalA jevo jagatamAM halake dekhAya che-gaNAya che. jema nirmaLa jaLasamUhathI saravara zobhe che, tema manuSya paNa nyAya, nIti ane pramANikapaNAthI upArjita karelI lakSmIvaDe zobhA pAme che. jema suMdara zAkhA, patra, puSpa ane phaLa 1 nItie upArjana karela. 2 mAghapaMDita dAtA hatA.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 124] zrI karavijayajI vaDe vRkSa zobhe che, tema suMdara nItithI upArjana karelA dravyavaDe manuSya ghaNI zobhA pAme che, paNa jema jaLa vagaranuM sarevara, patra puSpAdika vagaranuM vRkSa, tilaka vagaranuM kapALa, nyAya vagaranuM rAjya ane zIla vagaranI yuvatI-strI zobhatA nathI, tema dravya vagara gRhastha zabhA pAmato nathI. mAgha jevA mahAna paMDita kavio paNa dravya vagara chevaTe TaLavaLatA maryA che, tethI saggahastha bhaviSyano vicAra karI sArA mArge dravya upArjana karI rAkhavuM ucita che. pitAnI AbarU chevaTa sudhI sAcavI rAkhI saMsAramAM sukhI thavAne e ja sAre rasto che. saupAya sevana karatA chatAM pUrvakRta aMtarAya karmanA udayathI dravya-prApti na thAya athavA alpa thAya to te zecavA gya nathI. bhAgyamAM hoya teTaluM ja dravya udyama karatAM sAMpaDe che, te pachI nItino mArga tajI zA mATe anItine mArga le joIe? anItinuM dravya lAMbe kALa TakatuM paNa nathI ane sukhe khavAtuM ke sanmArge vaparAtuM paNa nathI, UlaTI buddhi bagADI te unmArge dorI jaI jIvane duHkhI karI mUke che. kaI prakAranAM kuvyasana (parastrI-vezyAgamanAdi) sevavA e paNa dravyahAnivaDe zIdhra nirdhanatA pedA karavAnA ja upAya che, ema samajI jadI ethI alaga thaI javuM.
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 1rapa ] 7. rAjasevA rAjasevA varNana-adhikAra. sajanazuM hita kIje, dujanA zakha dIje, jaga janane vaza kIje, citta vAMchA varIje; nija guNa pragaTIje, vizvanA kArya kIje, prabhu sama vicArIje, jo prabhu seva kIje. 13 bhagati karI vaDAnI, seva kIje ji kAMI adhika phaLa na Ape, karmathI te ti kAMI jaLadhi tarIya laMkA, sIta saMdeza lAve, hanumaMta karame te, rAma koTa pAve. 14 je tathA prakAranI yogyatA prApta karIne koI samartha rAjA-mahArAjA ke svAmInI sevA karI tenI prasannatA meLavI zakAya te pitAnI buddhi-zaktithI pote paNa potAnA svAmInI jema svataMtrapaNe dhAryA kAma karI zake. te dhAre to aneka sajajanonuM hita karI zake che, durjanone daMDa-zikSA ApI zake che, sahune nija vaza vartAvI zake che ane manovAMchanA pUrI zake che. potAnI zakti khIlavI zake che, tathA kaMIka paropakAranA kAma karI zake che. game teTalA AdarathI, game evA samarthanI sevA karavAmAM Ave to paNa potAnA nazIbamAM hoya ethI adhika kazuM te ApI zake nahi ane pote meLavI zake nahi. juo ! hanumAnajI samudra tarIne laMkAmAM jaI sItA satIne saMdezo laI rAmacaMdrajI pAse AvyA tyAre te bakSIsa ( InAma) tarIke rAmacaMdrajI pAsethI snAna karatI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 126 ] zrI karavijayajI vakhate paheravAno kacheTa ja pAmyA hatA paNa tene hanumAne mahAlAbharUpa mAnyo hato; mAna-hAnirUpa mAnya na hato.) mANaso aneka prakAranA manero kare ke na kare paNa punya vagara ke puruSArtha karyA vagara te mane ratho pUrA thaI zakatA nathI. ghaNI vAra ghaNAeka prasaMgamAM to mananI hoMza manamAM ja rahI jAya che. je heza pUrI karavI ja hoya te tene yogya prayatna karavo ja joIe. pitAnI zakti khIlavavA jarUrI sAdhano upayoga karavo ghaTe to te karavo joIe. jemaNe AgalA janmamAM sukRtya karyA hoya che temane temanI zubha kRtyathI ke punyanA prabhAvathI evI sthiti heje prApta thAya che ke te potAnI badhI hoMze pUrI karI zake che. moTuM ezvarya, vizALabuddhi, lokapriyatA, kAryadakSatA ane paropakAravRtti vigerenI prApti sArA punya vagara thaI zakatI nathI. pUrva janmamAM zuddha bhAvathI alpa paNa dAnAdika karaNI karI heya che te tenA prabhAvathI anya janmamAM jIva evI vizALa sAmagrI pAmI zake che ke te zubha sAmagrI sAthe subuddhinA yege dhAre teTalAM sArAM kAma karI zake che. zAlibhadra jevA vizALa bhegavilAsa, abhayakumAra jevI vizALa buddhi ane cakravattI jevuM sAmrAjya pAmI je tenI sAthe sabuddhine uttama yoga thaye hoya te bAkI zuM rahe? A lekamAM prApta thayela sukha saMtoSathI bhegavI, svaparahita karavA sAthe je UlaTabharyo prayAsa karyo hoya che tethI ja bhavAntaramAM te sukhI thAya che. du:kha e ApaNe ja karelI bhUlanI zikSArUpa che ane te ApaNane jAgrata karavA-sateja banAvavA mATe jarUranuM paNa che. duHkhamAM ghaNe bhAge ApaNuM bhAna ThekANe Ave che, paraMtu
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 127 ] sukhamAM ane du:khamAM jemane sarakhI jAgRti rahI zake che temanI te| lihArI ja che. temanA vairAgya utkRSTa che. jo sevA kareA te evA zANA ane udAra svAmInI karA ke je tamArI kharI sevAnI yathArtha kadara karI tamane nivAjI zake. ekadara svAmInI sevA karavAthI hita thavuM muzkela che. jenA prasAdathI rAjA, mahArAjAdika UMcI padavI prApta karI zakAya che te dharma-mahArAjAnI ja sevA jo zud niSThAthI karI zakAya te| pachI bIjA koinI sevA karavAnI kayAreya jarUra rahe nahi. eka dha kaLA ja prApta karI zakAya tA bIjI badhI kaLA saheje prApta thai zake. 8. durjanatA. khaLatA--dunatA varNana, rasa varsa bhaje jyuM, ama nikha prasage, khaLa milaNa huve jyuM, aMtaraMga prabhage; suNasu sanehI, jANI le rIti jehI, khaLa jana nisanehI, tehazu prIti kehI. magara jaLa vasatA, te kapirAya dIThA, madhura phaLa cakhAvI, te karyA mitra mIThA kapi kaliMja bhamevA, matsya kheli khalAI, jaLamahIM kapi buddhi, chAMDI Tru te bhalAI. 16 jema kaDavA lIMmaDAnA prasaMgathI AMkhe peAtAnA svAbhAvika rasa tajI, virasatA-kaTutAne pAme che tema sArA mANusa khaLa--durjananA prasaMgathI bagaDI khaLatA-dunatAne dhAraNa karI le che. ahe| ahA premI sajjanA ! e vAta dilamAM cAkkasa karI rAkhA ke khaLa leAkeA kevaLa svArthAdha ane 15
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 128 ] zrI karavijayajI premazUnya hoya che. temanI saMgAte prIti karavI nakAmI che; eTaluM ja nahIM paNa vakhate te bhAre anarthakAraka paNa thAya che. e vAtanuM samarthana karavA atre eka kathAnaka kahe che - vasanArA eka magaramacchane ekadA eka vAnare diThe ane tene mIThAM svAdiSTa phaLa cakhADIne potAno manamA mitra banAvyuM. pariNAma e AvyuM ke te vAnaranuM ja kALajuM khAvA magare bAjI racI tene phasAvyA, paraMtu pachIthI kharI hakIkata jaNAtAM vAnara temAMthI bacI gayA. pele magara kaI vakhata thoDAM madhurAM phaLa potAnI strI (magarI) pAse laI gayA ane tene badhI hakIkata kahI dIdhI; eTale magarIe kahyuM ke "hamezAM AvAM mIThAM phaLa khAnArA vAnaranuM kALajuM kevuM mIThuM haze ? mAre te e vAnaranuM kALajuM ja khAvA joIe. game tevI caturAI karIne mane tenuM kALajuM khAvA Apa." magare tane bahu bahu samajAvI paNa te bIjI koI rIte samajI nahi, tyAre magare vAnara pAse vakhatasara AvI, prapaMca racI, tene ADuMavaLuM samajAvI potAnI strI magarInuM mana manAvavA vAnarane pitAnI pITha upara besADIne jaLamAM tarata cAlyo. mArgamAM kharI hakIkta. magare jaNAvI dIdhI, tethI buddhibaLathI vAnare kahyuM ke "bhalA mitra! e vAta pahelI kahevI hatI ne. mAruM kALajuM te huM sAthe lAvyo nathI, paNa sAmenA jhADa para laTake che, tethI magare kALajuM lAvavA pAcho kAMThe mULe eTale yuktithI te vAnara bacI gaye. AMbAnA ane lIMbaDAnA mULa sAthe maLyAM hoya te te nIMbanA prasaMgathI A viNasI jAya che, eTale lIMbaDAnI
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sagraha 2 : [ 129 ] jema kaDavA bane che. arthAt AMkhAmAM kaDavAza AvI jAya che, eTale tenA svAbhAvika mIThe rasa naSTa thai jAya che--temAMthI mIThAza jatI rahe che. paraMtu lIMbaDAne AMbAnI asara thatI nathI. jaDa jevA lekhAtA A vRkSeAmAM paNa nabaLI seAkhatathI Avu viparIta pariNAma pragaTapaNe Avatu jAya che, te pachI jenAmAM aneka durguNA pragaTapaNe dekhAtA hAya evA nabaLAM(duja nA)nA vAraMvAra saoNMga-prasaMga karavAthI sArAM( sajjanA )ne paNa aniSTa pariNAma Ave emAM Azcarya zuM? hINAnI seAkhatathI hINuM ja pariNAma Ave. " jevI sAmata tevI asara " e kahevata atre lAgu paDe che. je bhAvuka hAya tene guNa DhoSanI asara avazya thAya che. ApaNe jo doSathI khacavu ja hAya te tevI nakhaLI seAkhatathI sadaMtara dUra ja rahevu. tema ja ApaNA guNanI rakSA tathA puSTi karavA mATe ApaNe ApaNA niSkAraNu baMdhu samAna upakArI saMta-susAdhujanAnI sevA-upAsanA jarUra karavI. dunakhaLa leke keAinA mitra na heAya ane jo hAya te te svApUratA ja hAya, tethI temanI mitratAthI kadApi hita saMbhave ja nahi sajjaneAnI mitratA ja kharI che ke je pariNAme hitarUpa ja hAya che. game teTalI kaseTI karI jue paNa sajjana peAtAnI sajjanatA na ja cheDe tyAre duna pAtAnI dRnatA ja dAkhave che. jema phaNIdharanAM mAthA upara rahelA maNimAM phaNIdharanuM viSa saMkramI zakatuM nathI, te teA UlaTu viSa vikArane TALI zake che, tema paripakva jJAna( anubhava )DhazAvALAne tevA du nAnA pAza lAgatA nathI, kemake te teA UlaTA du nAnA rAgadveSAdika vikArane dUra kare che, paraMtu kAcApAcAee te 9
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 130 ] zrI kapUravijayajI nabaLI sobatathI sadA ya cetatA rahevAnI jarUra che, kemake temane tene cepa jaladI lAgI zake che ane paraMparAe te vadhato jAya che, ema samajI ApaNe to durjanothI adhika cetatA rahevuM. 9 avizvAsa vizvAsaghAta nahi karavA temaja darekane vizvAsa nahi karavA hitopadeza. | ( upajAti vRtta ) vidhAsI sAthe na chaLe ramIje, na vairI vizvAsa kadApi kIje; je citta e dhIraguNe dharIne, to lacchI lIlA jagamAM varIje. 17 ( indravajA vRtta ) cANakya kyuM nija kAja sAryo, je rAjabhAgI nRpa teha mAryo; je ghuaDe kAga vizvAsa kIdhe, te vAyase dhUkane dAha kIdhA. 18 sahaja svabhAvathI ke dharmabuddhithI je ApaNA upara zraddhA-vizvAsa rAkhI rahyA hoya, ApaNe tenuM kadApi ahita karIe ke tene ahita mAge derIe evuM je svapnamAM paNa samajatA na hoya arthAt jene ApaNA saMbaMdhI kazo geravizvAsa na ja hoya tevA bheLA-bhadrika zraddhAvata vizvAsune kadApi chetaravAne-da devAne svapnamAM paNa vicAra kare nahi; kemake vizvAsaghAta karavA jevuM eke ugra pApa nathI. je bIjA koIne vizvAsa karatA na hoya te paNa dharma ke
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 131 ] dhamIjanone to vizvAsa kare che. tevA zraddhALu janone chetaravA, bhraSTa karavA, temane UMdhe raste doravA ane temanuM ahita karavuM e dharmanA bahAne cepI ThagAI ke vizvAsaghAta ja kahevAya. evuM pApI ane hIcakAruM kArya kadApi karavuM nahIM. tema ja je sadA ya chaLa tAkIne ja rahetA hoya ane tevI taka maLatAM ja chetarapiMDI karavA cUkatA na hoya evA banne prakAranA (bAhya ane atyaMtara ) zatruono zANA mANasoe kadApi vizvAsa kare nahi. mana, vacana ke kAyAthI ahita ja karanAra, karAvanAra tathA anumodanAra bAhya zatru lekhAya che, jyAre kAma, krodha, moha, mada, lobha ane harSAdika AMtara zatru kahevAya che. temano vizvAsa kadApi karave nahi arthAt temanAthI sadA ya cetatA-jAgRta-sAvadhAna ja rahevuM. temAM kadApi gaphalata karavI nahi. vaLI "bahaspatiravizvAsa -" bahapati kahe che ke koIne vizvAsa karavo nahi. teno Azaya evo lAge che ke koinA vizvAsa upara thobhI na rahevuM. svAzrayI banavuM. paranI AzA rAkhI besI rahevuM nahiM. bane teTaluM badhuM kAma jAtamahenatathI ja karavuM. dareka kAryamAM bane teTalI jAtidekharekha rAkhavI, jethI kAma bagaDe nahi paNa dhAryA pramANe bane ane bIjA upara vizvAsa rAkhI rahevAthI koI vakhata pastAvAno vakhata Ave che te Ave nahi. 1 vaLI satata abhyAsathI kAryadakSatA Ave che, AtmazraddhA daDha thAya che ane vidyAsa vadhato jAya che. mejazakhamAM paDI je jokhamadAra kAma bIjAne suprata karI devAmAM Ave che te vakhata jatAM bahu nukazAnImAM utarI javuM paDe che ane lAMbe vakhata sosavuM 1 A kapanA barAbara nathI. nItizAstranA sAra tarIke bRhaspati nAmanA paMDite te koIno paNa vizvAsa na karavAnuM ja kahyuM che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 135 ] zrI karavijayajI paDe che. "sagA bApano paNa vizvAsa karavo nahi."e AvA AzayathI kahevAyuM lAge che, bAkI to mAtApitAdika vaDIla janone, vidyAgurune tathA dharmaguru vagere upakArI ane guNIjanene yathAgya vizvAsa karavo ja paDe che, ane karavo ja joIe. je sthira cittathI dhIraja rAkhavAmAM Ave, naitika guNonuM pAlana karavAmAM Ave, naitika hiMmata hAravAmAM na Ave, sarva vAte sAvadhAnapaNuM sAcavavAmAM Ave, ukta nItivacanono pramAdathI bhaMga karavAmAM na Ave to jagatamAM manamAnI lakSamI sukhe pAmI zakAya che. jema mahela upara caDhanArane kaMI paNa daDha AlaMbana grahaNa karI rAkhavAnI jarUra paDe che tethI sAvadhAnapaNe UMce caDhanAra sahIsalAmata caDhI zake che, paraMtu temAM je te gaphalata kare che to nIce paTakAI paDe che, pachI tene UMce caDhavuM kaThaNa thaI paDe che, tema ahIMyA paNa yathAyogya samajI levuM. eTale ke potAnI unnati IcchanAre sarva vAte sAvadhAna rahevuM joIe. sarvamAnya nItinA mArganuM atikramaNa (ulaMghana) na ja karavuM joIe. te ja tenI unnati sadhAI zake che. anyathA unnatine badale avanati ja thavA pAme che. A vAta dharma-karma bannemAM lAgu paDe che. sarala vyavahArI banavuM, saralanI saMgate saralatAthI ja vartavuM, tenI sAthe zaThatA bhUlecUke paNa karavI nahi. " sAruM prati rAtre ta"A vAkyane anusarIne zaTha-mAyAvI pratye prasaMga paDatAM zaThatAmAyA karavI paDe te judI vAta. tene hetu paNa evo hoya ke te ApaNI AMkhamAM dhULa nAMkhI cA na jAya teTalA pUratI sAvadhAnatA rAkhavI. game te rIte sudhArI zakAya ema hoya to tene sudhAravAne prayAsa karavArUpa dayA dilamAM rAkhavI, kaze
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 133 ] upAya na ja cAle tyAre ja tenI upekSA karavI. game tevA aparAdhInuM paNa aMtarathI ahita karavAnI buddhi te dayALu dilane nahi ja joIe. je je durguNane laIne aneka jIve aparAdhI Thare che te durgaNone ja dUra karavA daDha prayatna kare e ja uttama nItivaMtanuM khAsa kartavya che, ane evAM sadAcaraNathI ja mekSa paryantanI akSaya lakSamIlIlA anAyAse prApta thaI zake che. A vAta jene vivekadRSTi jAgI hoya te ja samajIne AdarI zake che, bAkI to lebhAMdhapaNe cANAme kharA rAjyanA hakadAra rAjA parvatane mArI pitAno svArtha sAthe tema bane che. tuccha svArtha sAdhavA AvI hatyA karavI e bahAdurInuM kAma na kahevAya. kharuM che ke bhAMdhane vizvAsa kare te hitakara na ja thAya, eka ghuaDe prapaMcI kAgaDAono bheLapaNathI vizvAsa karyo hato, jethI badhA kAgaDAoe maLIne yuktithI tene ane bIjA kaMIka ghuaDeno ghANa kADhyo hato. tema na thAya evI sAvadhAnatA te avazya rAkhavI ja joIe. ukta bheLA ghuaDanI peThe je samAcita sAvadhAnatA rAkhatA nathI, svartavya karmamAM prasAda ke zithilatA kare che temanA paNa tevA hAla thAya to temAM kAMI navAI jevuM nathI. jyAre svahita sAcavavAmAM asAvadhAna yA bephIkara rahevAthI keIne hAni thavA pAme che tyAre tenI TIkA karatAM kaIkane AvaDe che ne "papadeze pAMDitya " -bIjAne upadeza devA zUrApUrA thaI jAya che, paNa jyAre e ja upadeza pitAnI jAtane ApavAnI jarUra paDe che tyAre te kevaLa ALasu-pramAdI bane che e ja khedanI vAta che. eka samartha vidvAna graMthakAra pavitra bedhavAkyarUpe jaNAve che ke anyane zikhAmaNa devAmAM ja vicakSaNatA-DahApaNa batAvanArA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134 ] zrI kapUravijayajI ,, leAkeAne manuSyanI paMktimAM kANa lekhe che ? jee pAtAnI jAtane ja kharI zikhAmaNa dai jANe che temane ja ame manubyanI gaNatrImAM gaNIe chIe " arthAt temane ja kharekharA manuSyanI paMktimAM lekhavA ceAgya che ke jeo peAtAnI jAtane ja kharI hitazikSAthI jAgRta rAkhatA rahe che. deSagrAhI nahi thatAM guNagrAhI thavuM ja hitakArI che. tema chatAM anAdi mithyAtvacAge jIva dASa tarapha ja vadhAre DhaLI jAya che ane guNa-guNInI bahudhA te upekSA ja karatA rahe che, jethI bApaDA jIvanuM hita thaI zakatu nathI. bhAgyayeAge gurukRpAthI zemAM svahita raheluM che te yathArtha samajI ke samajavAnA khapa karI, temAM kharAkhara zraddhA-pratIti rAkhI, te pramANe AcaraNa karavA jIva sAvadhAna ane teA ubhaya leAkanI lakSmIlIlA tene saheje AvI maLe ane te aneka jIvAnu hita paNa karI zake. 10. mitratA. maitrI ( mitratA ) vana adhikAra. ( mAlinI vRtta ) karI kanaka sarIsI, sAdhu maitrI sadAi, ghasI kasI tapa vedhe, jAsa vANI savAI; ahuva karahI maitrI, cakramA siMdhu jehI, ghaTa ghaTa vadha vAdhe, sArikhA e sanehI. 19 huM sahaja sanehe, je vadhe mitratAI, vipira na caLe te, kaja javuM baMdhutAI; hira haLadhara maitrI, kRSNane je chamAse, haLadhara nijakhaMdhe, lai pharyA jIva Aro. 20
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ e caDhAvavAmAM mA tApa A mata paNa che lekha saMgraha : 2 : [ 135 ] ahe bhavyAtmAo! mitratAI karavI to zuddha suvarNa jevA nirdoSa sAdhu-sajana saMgAte ja karavI, kemake jema senAne kasoTIe caDhAvavAmAM Ave tyAre ja tenI kharI kiMmata thAya che ane tene sakhta agnine tApa ApavAthI maLanI zuddhi thatAM tene vAna UlaTo vadhe che, eTale tenI kiMmata paNa vadhe che, tema kharA mitranI parIkSA ke kiMmata paNa kaSTa ke ApadA paDatAM ja thaI zake che. tevA prasaMge kharo mitra judAI batAvato nathI, eTaluM ja nahi paNa prasanna cittathI-udAra dilathI banatI badhI sahAya karavA tatpara rahe che ane potAnI pharaja barAbara bajAve che. khare mitra sukhamAM ane duHkhamAM samabhAgI bane che. athavA caMdramA ane sAgara jevI gADha premabharI mitrI karavI. jema pUrNa candrakaLAnA ge samudranI veLa (bharatI) vadhe che ane tenI zobhAmAM paNa vadhAre thAya che, tema saMta-susAdhujana saMgAte maitrI karavAthI sugya jIvamAM guNane puSkaLa vadhAre thavA pAme che, eTaluM ja nahi paNa tethI tenI pratiSThA paNa sArI vadhavA pAme che. je zuddha niSThAthI (sApha aMtaHkaraNathI ) mitratA bAMdhe che te caLatI ke vichaDatI nathI, arthAt te kAyama nabhe che. jevI prIti paMkaja ane sUrya vacce che. sUryane udaya thatAM ja paMkaja-kamaLa vikase che-khIle che ane sUryAsta thatAM pAchuM kamaLa saMkocAI jAya che, tevI prIti sajajane vacce hoya che. te eka bIjAne udaya unnati thatAM vikasita-pramudita thAya che ane eka bIjAne ApadA paDatAM khinna thAya che-saMkoca pAme che baLadeva ane vAsudevanI evI gADha prIti hoya che. jyAre
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 136 ] zrI kapUravijayajI kRSNavAsudeva mRtyu pAmyA tyAre baLadevajI kevaLa gADha snehameAhavaza tene jIvatA jANI cha mAsa sudhI tenA dehane peAtAnA khabhA upara laine ryA hatA. keTalIka vakhata eka bIjAne viyAga thatAM dAruNu du:kha thavAthI prANatyAga paNa thai jAya che, jethI dUdha-jaLa jevI maitrI vakhANI che. mitranI kharI parIkSA kaSTa AvI paDatAM thAya che. sakhta agnine tApa lAgatAM sAnuM cAkhkhuM thAya che tyAre pittaLa zyAma thAya che--jhAMkhu paDe che. kharA sajjana-mitra jema sukhamAM bhAga le che tema du:khamAM paNa pUratI madada kare che. kharA ni:svAthI mitranA lakSaNa A pramANe varNa vyAM che. te ApaNane pApathI ( pApa-karmoMthI ) nivAre che-bacAve che ane satkarmImAM joDe che, ApaNI ema DhAMke che ane sadguNu vakhANe che-vistAre che, te kaSTamAM AvI paDelA mitrane tajI detA nathI paNa te avasareAcita madada, TekA yA mAlaMbana ApIne tenA uddhAra karavA mathe che. abhayakumAra jevA buddhizALI ane dharmacusta sajjana mitrA jagatamAM viralA ja hAya che. pUrvokta lakSaNeAthI temanI sajjanatA spaSTa thai zake che. gRhastha mitrA karavA tA evAne ja karavA, ke jee ane teTale svA tyAga karIne parahita karavAmAM ja tatpara rahe. sAnAne game teTaluM tapAve teA paNa tenA vAna vadhatA ja javAnA, zelaDInA zata khaDa karo tA paNa te te sarasa rasa ja Ape ane caMdanane game teTaluM ghase, chede, kApe, pIle ke bALe te paNa te khuzabedAra sugadhI ja Ape; kemake tenA mULa jAtisvabhAva tevA che. tevI ja rIte uttama sajjanAne paNa prANAnta kaSTa AvI paDe tApaNu
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 137 ] te pitAnI sajajanatA taje nahIM ja. santa mahAtmAo evA ja uttama hoya che. teo caMdramAnI jevA zItaLa, sAgaranI jevA gaMbhIra ane bhAreDa paMkhI jevA pramAdarahita hoya che. teo hiMsAdika pApamAtranA tyAgI ane ahiMsA, satyAdika mahAvratanA dhAraka hoya che. rAjA ane raMka, tRNa ane maNi, kanaka ane patthara emane samAna bhAse che. mamatA rahita thavAthI temane sahunA upara samAnabhAva hoya che. vaLI mAna-apamAna, niMdA-stuti tarapha teo lakSa detA nathI, tethI te harSa-zakane prApta thatA nathI. duniyAmAM saghaLI zubha upamA emane chAje che. evA niHspRhI, satyaniSTha sAdhu-mahAtmAnuM ekaniSThAthI zaraNa lenAra subhAgI janenuM zreya thAya ja. 11. sapta vyasana jugAra pramukha sAta durbasane TALI sumArge cAlavA hitopadeza. (mAlinI vRtta ) nalina malina zebhA, sAMjathI jema thAye, Iha kuvyasanathI duM, saMpadA kIti jAye; kuvyasana tiNi hete, sarvathA dUra kIje, janama saphaLa kIje, muktikAMtA varIe. ra1 ( kutavilaMbita vRtta ) suguru deva jihAM navi lekha, dhana viSNu sahue viNa lekha, bhavabhave bhamavuM jiNa UvaTe, kahone keNa rame tiNa jUvaTe 22 ( dhRta-1)
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 138 ] zrI karavijayajI (upajAti vRtta). je mAMsalubdhA nara te na hehe, te rAkSasa mAnuSa rUpa sehe (mAMsabhakSaNa-2) je lokamAM na nivAsa orI, nivariye te paradavya cerI. 23 (corI-3) (bhujaMgayAra vRtta) surApAnathI citta saMbhrAMta thAye, ghaTe lAja gaMbhIratA zILa jAye; jihAM jJAna vijJAna sUjhe na sUjhe, IzuM madha jANI na pIje na dIje. 24 (madyapAna-4) kahe ke vezyAtaNa aMga seve? jiNe arthanI lAjanI hANi have jiNe keza siMhaguphAe nivAsI, cho sAdhunepALa e kaMbaLAzI.25(vezyAgamana-5) ( raddhatA vRtta ) mRgayAne taja jIvaghAta je, saghaLA jIvadayA sadA bhaje, mRgayAthI duHkhajelahyAM navAM, hari rAmAdi nareMdra jehavAM. ra6 (zikAra-6) svarga-saMkhya bhaNi je mana AzA, chAMDe te paranArI vilAsA jeNu aNu nija janma dukha e, savathA na paraloka sukha e. 27 (paranArIgamana-7)
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 139 ] jema jema sAMja paDatI jAya che tema tema kamaLanI zezabhA malina thatI jAya che--jhAMkho paDatI jAya che, tevI ja rIte durvya sanAthI sa Mpatti ane kIrti banne nAza pAme che. te mATe durvyasanA sarvathA tajavA ane sadAcaraNavaDe janma saphaLa karaveda ke jethI pariNAme muktivane varI zakAya. A kubsasanA mukhya sAta prakAranA che. te sAtene mATe pRthak pRthak hAni batAve che. 1 prathama durvyasana jugaTu ramavu' te che. je ramavAmAM dhana vinA bIjA koInI gaNanA nathI, devaguru paNa hisAbamAM nathI ane je vyasanathI bhava-bhavamAM UvaTe-unmArge durgatimAM bhamavu paDe che tevu jugaTu kANu sajjana rame ? 2 bIjuM durvya sana mAMsabhakSaNa karavuM te che. je manuSya mAMsabhakSaNa kare che te manuSya nathI, paNa manuSyarUpe rAkSasa ja che. 3 trIjuM durvyasana cArI karavI te che. cArI A leAkamAM narkavAsa jevI che. evI cArI uttama puruSa kadI kare nahiM. 4 cAthuM durvyasana madyapAna karavuM te che. madirA pIvAthI citta bhrAMtivALuM-bhramita thAya che, lAja nAza pAme che, gaMbhIratA ane sadAcAra paNa naSTa thAya che. jJAna-vijJAna jo kaMI meLavelu hAya teA te paNa mu MjhAi jAya che-sUjhatu nathI, ema jANIne peAte madya pIvuM nahIM ane bIjAne pIvA devuM nahIM-pAvuM nahIM. 5 pAMcamuM durvyasana vezyAgamana karavu te che. uttama puruSA kadI paNa vezyAgamana karatAM nathI. vezyAgamanathI lAjanI ane dravyanI bannenI hAni thAya che. jIA si'guphAvAsI muni je mahAtapasvI hatA ane jenA prabhAvathI vikarALa siMha paNa
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 140 ] zrI karkharavijayajI tene kAMI upadrava karI zakato nahato-zAMta thaI jato hato, te ja muni sthalabhadranI IrSothI kekyA vezyAne tyAM cAturmAsa karavA gayA. kezyAnA eka kaTAkSa mAtrathI ja ghAyala thaI gayA ane kAmasevAnI prArthanA karI. kezyAe dravyanI AvazyakatA pahelI batAvI, tethI lakSamUlyanuM ratnakaMbaLa levA muni paNAne bAju para mUkIne comAsAmAM nepALa dezamAM gayA. vezyAgamana ATaluM badhuM hAnikAraka che; tethI te avazya tajavA lAyaka che. - 6 chaNuM durvyasana zikAra karavo te che. zAstrakAra kahe che ke he uttama prANu! tuM mRgayA-zikAra ke je jIvaghAtarUpa che tene tajI de ane sarva jIva paranI dayAne sadA-niraMtara bhajaaMgIkAra kara, juo mRgayAthI kRSNa rAmacaMdrAdi jevA mahAna rAjA paNa aneka prakAranAM duHkha pAmyA che. 7 sAtamuM durvyasana parastrIgamana karavuM te che. uttama puruSo niraMtara svadArAsatoSI ja hoya che. zAstrakAra kahe che ketane svarganA sukha meLavavAnI IcchA ke AzA hoya te tuM paranArInA vilAsane-tenA saMsargane sarvathA tajI de. paradArAgamanathI A janmamAM paNa duHkha che ane paralokamAM paNa sarvathA sukhanI prApti thatI nathI. dukha ja prApta thAya che. pUrvokta sAta vyasananA udAharaNe | (zArdUlavikrIDitavRtta) juA khelaNa pAMDavA vana bhamyA, madhe baLI dvArikA, mAMse zreNika nArakI dukha lahyAM, bAMdhyAM na ke carikA AkheTe dazarathaputra virahI, kaivano vezyA dhare, laMkAsvAmI patriyA rasa rame, je e taje te tare. 28
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 141 ] jugAra, madya-dArU, mAMsabhakSaNa, cArI, AkheTaka-zikAra, vezyAgamana, parasevA-e sAta mukhyasanA sevavAthI jIvane ati ghAra naraka gatimAM lai jAya che ane ahIM paNa pragaTapaNe lakSmInI ane kIrtinI bhAre hAni kare che, ema samajI zANA janAe ukta sAta durvyasanAne sarvathA tajavA joie. e kuvyasana tajavAthI ja pavitra dharmakaraNI karavAnI subuddhi sUje che ane svajanma saphaLa karI pariNAme mAkSalakSmI saheje prApta kare che. jugArathI pAMDavAne cAda varSa sudhI Amatema rAjapATa tajI bhaTakavu paDyuM, surApAnathI yAdaveAnI dvArikAnA agniyeAge vinAza thayA, mAMsa-bhakSaNavarDa zreNikarAjAne narakanAM du:kha bhAgavavAM paDyAM, cArIvaDe aneka ceArA pragaTa vadha-ma dhanAdika pAme che, AheDA-zikAra karma vaDe rAmacandrajIne satI sItAne viyeAga thayA, vezyAgamanavaDe kaivannA zeTha dhana rahita thaI apamAna pAmyA, ane rAvaNa parastrInA viSayarasavaDe laMkAnagarInuM rAjya hArI, maraNazaraNu thai narakagatimAM gayA, jethI duniyAmAM tenI bhAre apakIrti thai. ema samajI je sujJajanA e mukhyasanAne sarvathA taje che tee sarva rIte sukhI thAya che. A sAta kuvyasane uparAMta bIjA zarIranI pAyamAlI karanArA ane lakSmI pramukhanI hAni karanArA afINa, gAMjo ane tamAku vigere je je kubyasaneA-apalakSaNA che tene svaparahita icchanArAoe jaladI tilAMjali devI joie. svaparahitamAM hAni thAya evu eka paNa kubyasana rAkhavuM na joie. svasaMtati ane dezanI AbAdI IcchanAre paNa ema ja karavuM joie.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142 ] zrI karavijyajI 12. yaza-kIrti nirmaLa yaza-kIrti prApta karavA hitopadeza. mAlinI vRtta. diza dizi pasaratI, caMdramA jati jesI, zravaNa suNata lAge, jANa mIThI sudhA sI; nizadina jana gAye, rAma rAjidra jevI, INa kali bahu puve, pAmIe kIti evI. 29 - pUrNimAnA caMdranI zItaLa cAMdanI jevI nirmaLa yaza-kIrti daza dizAmAM prasarelI zravaNe sAMbhaLatAM amRta jevI mIThI lAge che. jevI rAjA rAmacaMdranI yazakIrtine loko rAtadivasa gAyA kare che tevI nirmaLa yazakIti A kalikALamAM bahu punyavege keIka viralA ja prApta karI zake che. rAjA rAmacaMdranI peThe kalaMka rahita nyAya, nIti ane pramANikapaNuM AdarI svakartavyaniSTha rahenArA rAjAo, pradhAne, zeTha-zAhukAre, saMtasAdhujane tema ja anya adhikArI loko kharekhara nirmaLa yazakIrtine saMpAdana karI zake che, eTaluM ja nahi paNa svArthatyAgI paramArtha daSTi ja AgaLa upara paNa svarga ane mekSanAM sukha meLavI zake che. evA aneka daSTAnta zAstromAM mejuda che. kevaLa yaza-kIrtine mATe ja lokaraMjana karavAnI buddhivaDe bhalAM dharmanAM kAma karavAmAM majA nathI. evI bAhyadaSTivaDe karAtI dharmakaraNanuM phaLa apamAtra che. kharI paramArtha daSTicage je karaNa karAya che tenuM phaLa ghaNuM mahattvabharyuM maLe che. kheDUta lake dhAnya pedA karavA mATe kALajIthI yaMgya avasare
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 143 ] kheDa karI, khAtara nAMkhI, jamInane sarakhI karI, temAM sAruM khIja vAve che; teA tethI puSkaLa dhAnyanI pedAza thavA uparAMta parALa-ghAsa paNa tenI sAthe ja pAke che. paraMtu kaMi palALanI khAtara kheDa karavAnI jarUra hAtI nathI, tema je mahAzayeA svaparanuM kalyANu karavA pavitra AzayathI uttama karaNI svakartavya samajIne kare che tethI svapara AtmAnuM kalyANu thavA uparAMta nirmaLa yaza-kIrti paNa saheje anAyAse prApta thAya che, te mATe judA prayAsa karavAnI kazI jarUra rahetI ja nathI. kahyuM che ke janamanaraMjana dhanu, mUlya na eka badAma. "-je kevaLa bAhyaSTithI leAkadekhADA karavA mATe ja zubha karaNI kare che temAM kazu' mahattva nathI. kharuM mahattva paramArthaSTithI karAtI karaNImAM ja che. 66 13, mukhyapradhAna pradhAna-mukhya rAjyAdhikArI varNana. sakaLa vyasana vAre, svAmIzuM bhakti dhAre, svaparahita vadhAre, rAjyanAM kAja sAre; anaya naya vicAre, kSudratA dUra vAre, 1caNisuta jima dhAre, rAjyalakSmI vadhAre 30 abhayakumAra jevA uttama adhikArI-pradhAna hAya te pAte badhA vyasanAthI vegaLA rahe, jethI rAjA prajA upara sArI chApa paDe ane temane paNa vyasanathI dUra rahevA buddhi thavA pAme, ane anukrame AkhA rAjyamAMthI kukhyasana mAtra dUra thavA pAme. AthI samajI zakAya che ke adhikArI-pradhAna puruSe khAsa peAtAnuM 1 cANAya.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 144 ] zrI karparavijayajI vartana UMcA prakAranuM rAkhavuM ja joIe, vaLI te potAnA svAmI-rAjA-mahArAjAdika upara Adara-bahumAna rAkhe, jethI bIjI badhI prajA paNa temanA tarapha tevA Adara-bahumAnanI najarathI ja jue. vaLI uttama pradhAna svaparahitamAM vadhAro thAya evuM lakSa rAkhyA kare, tema ja rAjyanA kAmamAM paNa khalela AvavA de nahi, rAjyakAma paNa barAbara vyavasthApUrvaka karyA kare, nyAyaanyAyano barAbara nijabuddhithI tola karI adala InsApha kare, utAvaLA thaI koIne gerainsApha thAya tema na kare. vaLI InsApha ApatAM dayAnuM tattva jarUra pUratuM Ameja kare-umere. zudratA-nirdayatA-kaThoratA-tucchatA-vApare nahi, paNa gaMbhIratA ane sa hadayatAno sAthe sAthe upayoga karI rAjyalakSmIne vadhAre kare. tathA prajAnI AbAdI sacavAya ane vRddhi pAme tevI paNa pUratI kALajI abhayakumAra maMtrInI piThe rAkhe. jema abhayakumAra maMtrI rAjA ane prajA ubhayanuM hita vakhatovakhata sAcavI chevaTe potAnuM Atmahita karI levA bhAgyazALI bane tema anya adhikArI janoe paNa cIvaTa rAkhI svaparahitakAryamAM sAvadhAnatA rAkhavI. buddhibaLathI ja maMtrIpaNuM zebhe che. tema tavAtatvano vicAra karavo tathA sAratatva AdarI svamAnavabhavanI saphaLatA karavI e ja sadubuddhi pAmyAnuM zubha phaLa che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 145 ] 14, kaLA kaLA varNanAdhikAra. ( mAlinI vrata ) catura karI kaLAne, sagrahA sAkhyakArI, RNa guNa jiNa lAdhI, TraNa sapatti sArI tripuravijayakartA, himakara kaLAne prasaMge, mana ge, lai dharyA uttamAMge, 31 ahA catura ne ! sukhakArI evI kaLAonA saMgraha karA, abhyAsa-paricaya sArI rIte rAkhA; kemake e kaLAsaMgrahanA prabhAvathI drANAcArye sArI saMpatti prApta karI hatI. vaLI tripuravijaya kartA je mahAdeva teNe te kaLAnA prabhAvathI ja himakara eTale caMdra tene peAtAnA uttamAMga-mastaka upara AnaMdathI dhAraNa karI rAkhyA hatA. tethI ja te caMdrazekhara ane trileAcana evA prasiddha nAmane prApta thayA che. ( A vAta laukika matAnusAre lokika zAstramAM prasiddha thayelI jANavI. ) 10 sakaLa kaLAmAM nipuNatA kAika ja meLavI zake che. pUrva strI-puruSA tenA abhyAsa vizeSe karatA. puruSanI 72 kaLA ane strInI 64 kaLAe zAstraprasiddha che. caMdranI 16 kaLA kahevAya che. pUrNa kaLAvALA-srIpuruSAne saMpUrNa 16 kaLAvALA 1 1 ziva. r caMdra 3 mastake.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 146 ] zrI kapUravijayajI caMdranI upamA ApavI e hIna upamA kahevAya che. matalakha ke caMdra karatAM temanAmAM adhikatA Thare che. kaLA mAtra upayeAgI che, te badhI kaLA; nahiM teA ane teTalI kaLA strIpuruSa ubhayane upayAgI hAya te kaLAne abhyAsa-paricaya avazya karavA joie. game tevA vyavasAya kaLAthI khIlI zake che jevuM kAma kaLAthI bane che tevuM kAma baLathI khanatuM nathI. eka zikSaNa-kaLAthI lAkhA mALaka keLavAI hIrA jevA kiMmatI banI zake che. yuddhakaLA, rAMdhaNakaLA, nRtyakaLA, saMgItakaLA, dharma kaLA, akaLA ane kAmakaLAdika aneka kaLAe che, paraMtu te sarvamAM zirAmaNi kaLA eka phakta dha kaLA ja che. e satyadha kaLA khIjI badhI kaLAne jItI le che, eka dharma kaLAvaDe ja khIjI adhI kaLA kAmanI che, te vagara trIjI badhI kaLA nakAmA jevI kahI che, kemake dharma kaLAthI ja meAkSa che. 15 mUrkhatA mUrkhatA varNanAdhikAra ( mAlinI dhRta ) vacana rasa na bhedde, mUrkha vArtA na veDhe, tima kuvacana khede, tehane zIkha je Dhe; nRpa zira raja nAkhI, jema mUrkha vahIne, hita kahata haNI jyu, vAnare sugrahIne. kar 1 jANe. 2 sAre| mALe! bAMdhanAra eka jAtanuM pakSI.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : | [ 147 ] zAstravacana ke jJAnInAM vacano amRta jevAM mIThAM chatAM mU-ajJAna jIvane bhedatAM-asara karatAM nathI tenAM hadayane pIgaLAvI zakatAM nathI; kemake mUrNa--ajJAna jIva tenuM rahasya samajatA nathI. tema tene gupta bheda meLavavA te prayatna paNa karatA nathI. vaLI tevA ajJAna jIvane je kaI zikhAmaNa devA jAya che to tenA upara te khIjavAya che ane tenI avagaNanA kare che. mUrkha mANasa vacananA paramArthane samajato nathI, tethI te eDanuM caDa vetarI nAMkhe che. kahyuM hoya che kAMI ane samaje che kAMI, tethI te kAMI ne kAMI karI nAkhe che. vakhate vivAhanI varasI paNa karI nAMkhe che. tenA upara eka ajJAna vaNikaputranuM daSTAnta samajavA jevuM che. - eka ajJAna vaNikaputrane tenI ajJAnatAthI-aNasamajathI bahu bahu kaSTa paDyuM, tene ghaNuM ghaNuM vakhatovakhata sahana karavuM paDayuM, tene ghaNAeka kaDavA anubhavo thayA te paNa te kaMI samaye nahi. eka vakhate prasaMge pAta eka rAjAnI rANue dayAthI tene pitAnI pAse nekara tarIke rAkhe. eka vakhata rAjamahelamAM Aga lAgI hatI te hakIkata rAjAne jaladI kahevAnI hatI te teNe dhIme rahIne rAjAnA kAnamAM kahI. rAjAe tene zikhAmaNa sAthe Thapako Apyo ane kahyuM ke eve vakhate dhUmADe dekhatAM ja tenA upara dhULa vagere nAkhavuM joIe. ekadA rANI snAna karIne mAthAnI veNIne dhapatI hatI, tene dhUmADe jaI te mUrkha ghaLanI piTalI bharI rANunA mastaka upara nAMkhI. AvI mUrkhAI jaIne rAjAe tene kADhI mUkyo.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 148 ] zrI karavijyajI AvuM ajJAnapaNuM dUra karavA dareke prayatna kare, kemake tethI svaparane bahu hAni thAya che. ekadA eka sugharIe TADhathI kaMpatA eka vAnarane joI tenI TADhanuM nivAraNa karavA mATe te vAnarane kahyuM ke "tamane be hAtha ane be paga che ane manuSya jevA lAge che te eka ghara bAMdhI temAM raho." te zikhAmaNa tene rucI nahi ane krodha karI kudako mArI teNe te bApaDI sugharIne mALe, cUMthI nAkhe, ane kahyuM ke mane mALo bAMdhatA AvaData nathI paNa mALe vIMkhI nAkhatAM AvaDe che. eka "mUrkhane zikhAmaNa devAM jatAM UlaTuM pitAnuM paNa jAya che" ema samajI samAcita vartavuM. 16. lajaja lajA varNanAdhikAra (mAlinI vRtta ) nija vacana nivAhe, lAja gyuM rAja vALe, vrata naya kuLa rIte, mAtaryu lAja pALe; sakaLa guNa suhAye, lAjathI bhAvadeve, vrata niyama lo je, bhAI lajajA prabhAve. 33. * dvau hastau dvau pAdau ca, dRzyate puruSAkRtiH / zItakAlaharaM mUDha!, gRhaM kim na karoSi bho!|| zurimuvI durAcArI, re ! paMratavAhinI ! asamartho gRhAraMbhe, samartho gRhabhejane // 1 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 149 ] lajAvata-lAja-zaramavALA-maryAdAzIla hAya te peAtAnu pratijJA-vacana saMbhAro rAkhIne sAcave che, jAtivaMta ghoDAnI jema sumArge cAle che-unmArge cAlatA nathI, tethI prathama gayeluM-khAvAyeluM rAjaya paNa pAchuM vALI zake che. vaLI mAtAnI jema kuLamaryAdA mujaba lAja sAcave che, tema lajajALu mANasa yathAyogya vrata-niyama laDIne sAcave che, te vrata-niyamane Dita karatA nathI; paNa kharAkhara lakSa rAkhIne tene sAcave che-nibhAve che. jevI rIte peAtAnA bhAi bhavadevanI lAja-zarama ke dAkSiNyatAthI bhAvadeve paNa guru samIpe dIkSA grahaNa karI, ( prathama dravyathI ane pachI nAgolAnA upadezathI bhAvathI ) sAdhu ceAgya vrata-niyama pALyA hatA--zeAbhALyA hatA, tema lajjA-- maryAdA ane dAkSiNyatAvALA sajjane nija kartavyaparAyaNa rahI aMte sakaLa guNathI adyakRta ane che. prApti mATe je karavAnI jarUra samAveza thAya sarvajJa vItarAgeAkta satya dharmanI uttama ekavIza guNanA abhyAsa karI sevana jaNAvI che temAM rUDA lajjA guNane paNa che. A guNu bIjA aneka guNane kheMcI lAve che tethI ja sarvajJa bhagavAne tenI sArthakatA, AvazyakatA ane upayeAgitA mATe bhAra mUkele che. tema chatAM dhRSTatAdhArI svaccha MdatAthI kAi tenA anAdara ja kare teA te maMdabhAgI satya dharma ratnanI prAptithI enazIba rahI javA pAme che. kadAca jaDavAdIene A guNu najIveA lAgatA haze; paraMtu te tevA najIvA nathI ja. te
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 150 ] zrI kapUravijayajI guNa aneka guNone pragaTa ke parokSa rIte meLavI Ape che, tethI ja tenI AvazyakatA ane upagitAne laIne tenuM mahattva vadhe che. AjakAla pazcimane pavana lAgavAthI kaIka mugdha bhAIbahene navI rozanImAM aMjAI jaI, lAja-zarama ke maryAdA mUkI daI bhakSyAbhaDhya, peyApeya, gamyAgamya ke hitAhitano viveka bhUlI jaI dharmabhraSTa thaI jAya che. temano aviveka joI lekhakane dayA-ghuNa Ave che, te teo vicArI leze. ( zAlinI chaMda ) evA je je, rUDA bhAva rAje, eNe vive, arthathI teha chAje; evuM jANI, sAra e sakhyakere, te dhIre je, artha aje bhale. 34. o. 000 00 .00 000 cii * Rba00 che P OD = 000000deg 0000 e iti zrI sUkatamukatAvalyAM dvitIyapuruSArtharUpa arthavaga samApta ope gche. eee ee 9 9 he. CO 0 ok.000 ( 0e : 000000 0000i00 obse. ( 0000- 0000000 : 0 ka) : 0 o che.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUktamuktAvaLI kAmava ( adhikAra ) ( upannati nRttama) brAhyAH ciMta: zilDa zAmaLa ? kAmo nRnAyeM guNadoSabhAjaH // sulakSaNairyogaviyogayuktaiH / samAtRpitRpramulAH prasaMgaH // ph || trIjA adhikAra kAmavaga mAM-kAma, strI ane puruSanA guNudoSa, sulakSaNI strIe, sayoga ane viyeAga, mAtA pratyenI pharaja, pitAvAtsalya ane pramukha zabde putra kevA hAya, ema sAta prasaMgeA-viSayeA grahaNa karavAmAM-kahevAmAM Avaze.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. kAma viSe. ( upajAti vRtta ) kadapa paMcAnana teja Age, kuraMga jevA jaga jIva lAge; zrI za leI jaga je vadItA, te eNa devA jana vRMda jItA. 1. ( mAlinI vRtta ) manamatha jagamAMhe, duuMcI je adyApi, tribhuvana sura rAjI, jAsa zasyuM satApi; vidhi jaLaja upAse, vAdhijA viSNu seve, hara hima-girijAne, je ardhAMga che. ( zArdUlavikrIDita vrutta ) bhillI bhAva chaLye maheza umayA je kAmarAge karI, putrI dukhI caLyA caturmukha hire AherikA AdarI; iMdre gautamanI priyA vilasIne sabhAga te oLavyA, kAme ema mahaMta deva jaga je te bheALavyA rALavyA. 3. ( mAlinI vRtta ) naLa nRpa vatI, rRkhI cAritra cALe, arahana rahanemi, te tapasyA viTALe; carma janamuni te, ciThThaNArUpa mAhe mayaNa zar vyathAnA, eha unmAda sAhe. 4. kAmadevarUpI kezarIsiMhanA tejathI aMjAi jai jagatanA jIvA kuraMga-haraNIyA jevA kAyara banI tene vaza thai jAya che
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 153 ] athavA tenAthI DarI jAya che. e ekalA kAmadeve jagatamAM prasiddha evuM potAnuM strIrUpI zastra hAthamAM laI de ane mAnavonA vRdo(TeLe TeLAM)ne jItI lIdhA che. hajI sudhI duniyAmAM e kAmadeva durjayI-bhAre kaSTavaDe jItI zakAya evo bahu parAkramI jaNAya che, kemake tribhuvanavata devenI paMkti (devatAo ) tenA strIrUpI zastrathI ghavAI-bhraSTa thaI-hArI tene zaraNe thaI gayA jaNAya che. juo ! vidhividhAtA-brahmA tenAthI hArI jaI jaLaja-kamaLanI upAsanA kare che, tethI te kamalAsana kahevAya che, viSNu-kRSNa lakSmIdevInI upAsanA kare che, hara-zaMkara-mahAdeve himagirijApArvatIne pitAnuM ardhAga arpaNa karyuM che. A pramANe lekamAM lekhAtA mukhya deve hari, hara, brahma paNa kAmadevane vaza thaI javAthI temanI viDaMbanA thaI che. bhIlaDInuM rUpa laIne umathA-pArvatIe zaMkara-mahAdevane chanyA hatA. bhIlaDInuM adbhuta rUpa joIne vanamAM tapasyA karavA gayelA mahAdeva kAmathI calAyamAna thayA hatA. caturmukhabrahmA pitAnI putrInuM ja rUpa je I calAyamAna thayA hatA. hari-viSNu gepImAM lubdha thayA hatA. iMdra gautamanI strI ahalyA sAthe bhegavilAsa karyo hato. evI rIte kAmadeve A jagatamAM moTA mahaMta lekhAtA evA dene paNa bheLavI nAMkhyA ane temane kAyarajanonI jema roLavI dIdhA, eTale temanI AbarUnA kAMkarA karI nAMkhyA. A badhI vAta lokika zAstronA AdhAre ahIM jaNAvela che. matalaba evI che ke jyAre duniyAmAM nAmIcA lekhAtA meTA mahaMta deve paNa
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 154 ] zrI kapUravijayajI kAmanA sapATAmAM AvI gayA ane jotajotAmAM strIvaza thaI gayA, teA pachI bIjA sAmAnya janeAnu tA kahevuM ja zuM ? kAmadevanuM evuM bhAre parAkrama samajavA jevuM che. jaina zAstranA AdhArathI jaNAve che-ke naLarAjA dIkSA lIdhA pachI damayaMtI sAdhvInuM rUpa joi cAritramAMthI caLAyamAna thayA. zrI neminAtha prabhunA bhAi rahanemi giranAra upara guphAmAM dhyAnastha je sthaLe rahyA hatA te sthaLe varSAdathI bhIMjAyelA rAjImatI sAdhvIjI ( ajANyA ) pesIne pAtAnAM bhInAM vastra paheALA karatA hatA tyAre temane navasrA joine dhyAnathI cUkyA hatA. tema ja rAjA zreNikanI rANI caitruNAnu adbhuta rUpa joine mahAvIra prabhunA munie vyAmAha pAmyA hatA. e badhA prakAra kAmabANanI vyathAthI thatA unmAda ja jANavA kAmavaza thayelI vihvaLatAnu pariNAma samajavuM. bhavitavyatA yA bhAvIbhAvanI vAta judI che, paraMtu tevu mAnI laine zAstrokta puruSArtha tajI devAnA nathI. eTalu ja nahiM paNa tene daDhapaNe sevavA-AdaravA jarUra che. kAmadevane jItavA athavA tenAthI peAtAnA brahmavratanuM rakSaNa karavA peAtAnA acAva karavA mATe jJAnI puruSAe nava prakAranI brahma gruti ( nava brahmacaryanI vADA ) kahI che tenuM yatnapUrvaka pAlana karavu joie. *
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 155 ] ra. puruSa-strInAM guNadoSa puruSa ane strInAM gudoSaka vanAdhikAra ( sthAEtA vRtta ) uttamA paNa narA na saMbhave, madhyamA tima na cASitA huve; eha uttamika mAdhyamIpaNA, ehu mAMhI guNadoSanA giNA. 5 << puruSa eTale badhA uttama ja hAya ema na samajavu ane strI eTale badhI madhyama hAya ema na samajavuM. strI ke puruSa thavAthI uttama madhyamapaNuM Avatu nathI, paNa puruSamAM ke strImAM uttama ane madhyamapaNuM guNa ane deSathI ja Ave che." tethI te baMne jAtinA guNadoSa pragaTa karatAM graMthakAra kahe che: ( 1 ) puruSaguNa varNana. ( zArdUlavikrIDitavRtta ) je nitye gurR le parataNA, DhASA na je dAkhave, je vizve upakArIne upare, vANI sudhA je lave; pUrA punamacaMda jema suguNA, je dhIra meru samA, UMDA je gaMbhIra sAyara jiyA, te mAnavA uttamA. ( anuSTupU vRtta ) rUpasAbhAgyasa pannA, satyAdirguNoAbhanA; te leAke viralA dhIrA, zrIrAma sadA narA. 7 je sajjane sadA ya paranA guNagaNane grahaNa kare che- guNanI praza sA kare che, tema ja khanI zake teTaluM tenuM anu
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 156 ] zrI karkharavijayajI karaNa paNa kare che, paraMtu paranA doSa ughADA karI vigevaNA (nidA-laghutA) kadApi karatA nathI, vaLI je upakArI janane upakAra bhUlatA nathI, kRtajJapaNe temane pratyupakAra karavA taka maLe to je cakatA nathI, mukhathI amRta jevAM mIThAM vacana ja bele che, jeo zaradabAtunA saMpUrNa zItaLatA varSAvanArA meruparvata jevI dhIratA-nizcaLatA ane sAgara jevI gaMbhIratA dharanArA che tevA mAna ja uttama paMktinA lekhAya che. rUpa saibhAgyathI zobhita ane sattva-parAkramAdika guNevaDe alaMkRta zrI rAmacandrajI jevA dhIra, vIra, gaMbhIra, viralA manuSya ja hoya che. (2) puruSadeSa varNana | (zArdUlavikrIDita vRtta) laMkA svAmI haratI rAma tajI te sItAtaNa e thakI, zrI vecI haricaMdra pAMDava nRpe kRSNa na rAkhI zakI; rAtre UMDI nija triyA naLanRpe e doSa moTA bhaNI, jevA uttamamAMhi doSa gaNanA ka vAta bIjA taNuM? 8 rAvaNa jevA prativAsudeve sItA jevI pavitra satInuM haraNa karyuM, rAmacaMdra jevA namUnedAra nItivaMta rAjAe sItA satIne tyAga karyo, harizcaMdra rAjAe potAnI rANI tArAmatIne vecI, pAMDe pitAnI patnI dropadIne jUgAramAM hArI gayA, temaja pavottara rAjAe haraNa karAvyuM tyAre rAkhI na zakayA. vaLI naLarAjA potAnI prANapriya rANI damayaMtIne rAtre ekalI vanamAM 1 draupadI
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 157 ] mUkIne cAlyA gayA. AvA moTA prasiddha uttama puruSe paNa gaMbhIra bhUla kare che to bIjA sAmAnya manuSyanI to zI vAta karavI? 3. strI guNa varNana. (upajAti vRtta) suzikha Ale priya citta cAle, je zILa pALe gRha-ciMta TALe; dAnAdi jeNe gRhadharma hoi, te gehI nitye ghare lacchI I. 9 uttama strI potAnA patine dareka upayegI kArya prasaMge eka salAhakAraka uttama maMtrInI peThe salAha Ape che, potAnA patinA Azayane anusarIne cAle che, mana-vacana-kAyAthI svapati-saMtoSarUpa nirmaLa zIla pALe che, nirdoSa vartanathI sAvadhAnapaNe grahadoSa athavA gharaciMtA dUra kare che ane ghare AvelA atithi (sAdhu-mahAtmAdika) tathA abhyAgata-mahemAnaparaNAdikano yathAyogya satkAra-sanmAna karI gRhastha dharma dIpAve che. bhAgyavaMtI kulIna pativratA strI potAnA pavitra guNavaDe gRhalakSmI lekhAya che, pati ane kuTuMba parivAramAM te sAruM mAna pAme che ane gRhavyavasthA uttama rIte calAvavA sAthe pitAnuM tathA potAnA kuTuMba parivAranA hitanuM bhalI rIte rakSaNa karavAthI te gRhadevI tarIke pUjAya-manAya che. satI strIo AvI ja hovI ghaTe che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 158 ] zrI kapUravijayajI 4. strI-deSa varNana (upajAti vRtta ) bhattAM haryo je patimArikAe, nAMkhyo nadImAM sukumArikAe; sudarzana zreSTi suzILa rAkhyo, te ALa deI abhayAe dAkhe. (vasaMtatilakA vRtta ) mAryo pradeza surikaMta viSAvaLIe, rAjA yazodhara ho nayanALIe; duHkhI karyo svasura napurapaMDitAe, doSI triyA hama bhaNuM iNa doSatAe. 11 patimArikA sumArikAe potAnA patine mArI nadImAM nAMkhI dIdho hato. sudarzana zeThe nirmaLa zIla (sva-strIsaMtoSavrata) pALyuM hatuM, tenA upara abhayA rANIe beTuM ALa-kalaMka caDhAvyuM hatuM. sUrikAMtA rANIe potAnA pati pradeza rAjAne kAmAMdha banIne bhejanaprasaMge jhera dIdhuM hatuM, tema ja nayanAvalIe potAnA pati yazadhara rAjAne gaLe phAMse daIne mAryo hato ane nUpura paMDitAe pitAnuM khoTuM caritra chUpAvavA mATe potAnA patine bheLavI vRddha sasarAne kapaTaracanAthI herAna karyo hato. AvA duSkAthI strIone doSita gaNAvI che. kAmAnyapaNAthI strIo na karavAnAM kAma kare che, sAhasa kheDe che, kuLalajA, lokalajajAdika tajI anAcAra seve che; paraMtu sukulIna satI strIo te prANAte-kaSTa sahana karIne paNa
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 159 ]. pitAnA pavitra zIlanuM ja rakSaNa kare che. tevI strIo saddaguNuM- sulakSaNuM gaNAya che. 3. sulakSaNI strI varNana (zArdUlavikrIDita vRtta) rUDI rUpavatI suzIla suguNa lAvaNya aMge lase, lajajALa priyavAdinI priyataNe citta sadA je vase; lIlA vana ulase uravazI jANe loke vasI, evI puNyataNe pasAya lahIe rAmA ramA sArasI. 12 ( upajAti vRtta). sItA subhadrA naLarAyarANuM, je padI zIlavatI vakhANI; je ehavI zIlaguNe samANuM, sulakSaNA te jagamAMhI jANuM. 13 rUDI-rUpALI, suzIlavaMtI, sadaguNI, lAvaNyanI zobhAvALI, lajajAvaMtI, priyavAdinI-priya-miSTravacana belanArI, patinA manamAM vasI rahenArI, vinIta ane vaivanavayanI zobhAthI jANe urvazI A mRtyulokamAM AvI vasI hoya evI, lakSmInA avatAra jevI sAnukULa strIno saMbaMdha pUrvanA punyayoge prApta thaI zake che. AvI strInA ge gRhastha dharma sArI rIte pALI zakAya che, tethI pavitra guNavaMtI strIne dharmapatnI kahevAmAM Ave che. sItA, subhadrA, damayaMtI ane drapadI vigere aneka satIe potAnA pavitra zIlaguNavaDe jagaprasiddha thayelI che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 160 ] zrI kapUravijayajI evA pavitra zIlaguNavaDe je kaI strI alaMkRta hoya te jagatamAM sulakSaNI gaNAvA yegya che. atre samajavAnI jarUra che ke kevaLa viSayavAsanAnI kSaNika tRpti karavA mATe ja strIsaMbaMdha (lagna) kartavya nathI. lagnane Azaya ghaNuM vizALa-gaMbhIra che, te kAmAMdhajane samajatA nathI. tevo saMbaMdha te pazupakSIo paNa kare che, chatAM temanAmAM paNa premamaryAdA jovAmAM Ave che. pazupaMkhIo karatAM manuSya strI-puruSamAM buddhibaLa vadhAre hoya che te nizcita che, tevaDe dhAre to teo lagnanI UMcI nema samajI, viveka maryAdA vaDe tene saphaLa karI zake che. te te jyAre koI sagurunI kRpAthI ke pUrvajanmanA zubha saMskArathI te ubhaya-patipatnImAM devI prema pragaTe eTale tuccha viSayabheganI vAMchanA tajI athavA kamI karI athota tene puMTha daI, lekottara sukhanI prApti thAya evuM sAdhana eka rAgathI karavA ujamALa bane ane tevAM hitasAdhanamAM eka bIjA svArtha tyAga karI kevaLa paramArtha daSTithI eka bIjAne madada karatA rahe tyAre ja banI zake ane kharI rIte jotAM te ja vyAjabI ane yogya mArga che. prArabdhage strI puruSa judAjudA deha prApta thayA chatAM saddagurukRpAthI vivekadaSTi khUlatAM samajI zakAya che ke -"Atmatatva ubhayamAM samAna che, ne zaktirUpe te te paramAtmA samAna che." je AtmatattvapUrNa paramAtmarUpe pragaTayuM nathI tene ja pragaTa karavA, bane teTalI sAnukULatA meLavI vivekathI prayatna karavA joDAvuM e ja ubhaya-strIpuruSane hitakArI kartavya che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 161 ] 4. saMga viyega viSe (mAlinI vRtta) priya sakhI priya vege, ulase netra raMga, hasita mukha zazI kyuM, sarva romAMca aMge; kuca ika muja vairI, namratA je na dAkhe, priya milaNa same je, aMtare teha rAkhe. 14. dina varasa samANe. reNi kalpAMta jANe, hima raja kadalI je, teha jhALa pramANe zizira sikara che je, sura zA seI lAge, priya viraha priyAne, du:kha zuM zuM na jAge? 15. kharI pativratA strIne pitAnA prANapriya suguNa patine samAgama thatAM je harSa-praharSa ke pramAda thAya che tenuM varNana eka strI potAnI priya sakhI samIpe kare che. jevI rIte zuddha cetanA potAnA AtmArAma prabhune bheTatAM-zuddha anubhavadvArA tenI sAthe bheTo thatAM potAnI rusumati sakhI pAse pitAnA hRdaya uddagAra kADhe che ane potAnAmAM pragaTelo prema ke premanA cila jaNAve che te atre upanayathI samajI levAM he priya sakhi ! mArA prANapriya patinA yoge mArA ubhaya netra AnaMda-harSathI ubharAI jAya che, mukha-mudrA caMdranI jema smita-hAsyathI bhI-camakI rahe che ane AkhA zarIramAM harSa mAtA-samAto nathI, tenA miSathI badhAM romAMcarUvAMDAM khaDAM thaI jAya che. prANapatinI sAthe bheTo karatAM- 1 rAtri. 2 javALA.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 162 ] zrI kapUravijayajI ekameka thaI jatAM phakta eka stana-yugala ja aMtarAyarUpa thAya chenamratA dAkhavatA nathI ane unnata thaI jAya che, eTale vacamAM AMtara rAkhe che, je mane ISTa nathI. huM to mArA patithI lagAre aMtara rahe tevuM IcchatI yA pasaMda karatI nathI. upara kahI te laikika premanI vAta kahI tenI avadhimaryAdA batAvI, e karatAM zuddha cetanAne pitAne AtmArAma prabhu saMgAthe bheTo thatAM je apUrva alokika ke lokottara prema pragaTe che te te avadhi-maryAdA vagarane anavadhi-amaryAdaakhaMDa ane anaMta hoya che. hajI sudhI tevA anavadhi premane to viga che. te dUra karavAnA pavitra lakSathI ja suguNa daMpatIe ekatAra banI sAvadhAnapaNe svadharma sAdhanA karavI ghaTe che. AvuM pavitra lakSa zuddha samyagadaSTivaMta daMpatImAM ja saMbhave che, je anya zANA daMpatIvargane paNa anukaraNa karavA gya che. prANapriya patino viraha kharI pativratA nArIne keTalo paDe che tenuM atra varNana kare che. suguNa patinA virahane eka divasa varasa jevaDo moTo thaI paDe che ane eka rAtri jANe kalpAMta kALa jevI meTI bhayaMkara lAge che. vineAdI daMpatIne ThaMDaka upajAvanAruM kadalI-keLanuM vana paNa teNune zAnti upajAvI zakatuM nathI ane caMdranA zItaLa kiraNathI tenA AMtara tApanI zAMti thaI zakatI nathI, UlaTAM te badhA tene tApakArI thaI paDe che. A vAtamAM phakta laukika premapAtra patinA viraha pativratA strIne kevI vyathApIDA thAya che tene ja kaMIka citAra Ape che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 163 ] zuddha cetanAne pitAnA AtmArAma patinA virahe keTaluM du:kha thayA karatuM haze tenI kalpanA karavI paNa muzkela che, kemake teNIno prema laikika nahi paNa lokottara-alaukikaasAdhAraNa hoya che. A vAtanI kaMIka jhAMkhI-zrI AnaMdaghanajI mahArAja jevA adbhuta-abaghatagI-adhyAtmI puruSe hRdayathI gAyelAM pade vAMcavAthI ke vicAravAthI-tenA rasane DAghaNA aMze thaI zake che. jemAM cetanA pitAnuM virahadu:kha sumati sakhI pAse athavA anubhava mitra pAse nivedana karI te du:kha nivAravA AtmArAma prabhune bheTo karAvavA kahe che. pa. mAtA pratye kartavya. (idravajA vRtta) je mAtane bola kadI na lope, te vizvamAM sUraja jema Ape; jyAM dharmacaryA bahudhA parIkhI, tyAM mAtapUjA sahumAM sarIkhI. je mAta mehe jina ema kIdho, garbhe vasaMtA vrata nema lIdhe; je mAta bhadrA vayaNe prabuddho, zIlA tapate arihanna siddhA. 17 bALaka upara mAtAne upakAra amApa che. bALakane mATe mAtA keTalAM keTalAM kaSTa uThAve che ? tene khyAla bArIkIthI avalekina karanArane ja Ave che. potAnuM bALaka badhI rIte
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 164 ] zrI kapUravijayajI sukhI thAya evI kALajI karuNALu mAtA ane pitA jeTalI rAkhe che teTalI khIjA kANu rAkhI zakavAnA che? e vAta pazu jevA viveka vagaranA kaika mALakA ane jIvAne paNa visarI jAya che ane peAtAnAM upagArI mAtApitAnI kharI take sevA-cAkarI karavAne badale UlaTA teone satApe che, apamAna kare che, halakA zabdA kahe che, phAgaTanA vageAve che ane temanA A leAka ane paraleAka ubhaya aDe tevAM kAma kare che. AvAM nabaLAM kheAla khelanArAM, halakAM-hIcakArAM kAma karanArAM putra! kaputAnI ja paMktimAM lekhAya che; paraMtu jee peAtAnAM mApitAnA peAtAnA uparane! amApa upakAra sabhArI saMbhArI temane hareka rIte sa tASavAnI-prasanna rAkhavAnI potAnI pavitra pharaja samajatA hAya ane eka paLa paNa te visaratA na hAya te ja kharA saputa heAi prazaMsApAtra lekhAya che. je saputA peAtAnA parIpakArI mAtapitAnA hitakArI ela kadApi utthApatA nathI, temanI pratyeka hitakara AjJAne mAthe caDhAve che ane tenuM khaMtathI paripAlana kare che teo A jagatamAM sUryanI jema pratApa pAmI zaiAbhI nIkaLe che, sarvatra temanA yaza gavAya che ane ThekANe ThekANe mAna-pratiSThA pAme che. game te dharma-pathamAM mAtapitAnI sevA-bhakti karavA ane temanI hitakArI AjJAnuM paripAlana karavA eka sarakhI rIte pharamAvelu jaNAya che, tema chatAM tuccha viSayAdi sukhane vaza khanI pazu jevA viveka vagaranA kaika pAmara mANasA peAtAnA mAtApitAnI pragaTa avagaNanA karatA dekhAya che, e khedanI vAta che. temane kaputa kahIne kheAlAvanAra upara te DALA
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 165 ] kADhI laDavA dhAya che, tene badale jo teo peAtAnAM AcaraNa sudhArI kharI rIti-nItinA mArge cAle teA tee badanAma nahi thatAM jaladI saputAnI paMktimAM dAkhala thai sarvatra prazaMsA pAmI zake. bhAratavAsI A janeAnuM e prathama kartavya che ke prathamanA vakhatanAM Arya satAnAnI mApitA pratyenI Adarza bhaktisevAnuM yathArtha bhAna karI levu joie. ApaNe naguNA thavuM na joie. mAtAnA garbhomAM vasatA bhagavAna vadha mAnasvAmIe tathAprakAranA saMcAga joi mAta pitA jIvatA rahe tyAMsudhI mAre vrata-dIkSA na levI. " evA dRDha abhigraha-nizcaya karyAM te zuM Adarza bhaktinA namUnA nathI ? vaLI bhadrAmAtAnA putra arahanna-araNIka kA~vaza munipaNAthIvratathI calita thayA hatA, te vAta tenI mAtA sAdhvIne jaNAtAM te putra-munine je edhavacana kahyAM hatAM tenA yathArtha Adara karavA peAtAthI bIjI rIte banI zake evuM nahi hAvAthI teNe tApathI dhagadhagatI zilA upara anazana karI lIdhuM ane e rIte svAtmANa karavAthI te pAra pAmI gayA-mokSe gayA, e zuM edhu arthasUcaka che ? 6. pitA-vAtsalyatA. ( iMdravajrA vRtta ) je ALa bhAve sutane ramADe, vidyA bhaNAve sarasu jamADe; te tAtanA pratyupakAra ehI, jeha tehanI bhakti hiye vahevI. 18
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 166 ] zI kapUravijayajI (mAlinI vRtta) niSadha sagara rAyA, je haribhadra caMdA, tima dazaratha rAyA, je prasannA munIMdrA; manaka janaka je te, putrane moha bhAryA, sva suta-hita karIne, tehane kAja sAryA. 19 je pitAnA bALa-saMtAnane pote ja bhAI-bApu kahIne ramADe che, umara thatAM temane gya vidyA bhaNAve che ane temane sAruM sAruM managamatuM bhejana jamADe che, evA upakArI pitAne kaMI paNa pratyupakAra karI zakAya to te e ja ke potAnA upakArI pitAnI sevAbhAkta cIvaTa-baMta rAkhIne karavI ane temanI AjJAnuM yathArtha pAlana karI temanuM dila prasanna rAkhavuM. vaLI pAkanuM sAdhana karavAmAM je prakAranI sahAyanI jarUra hoya te kRtajJatAthI vilaMba karyA vagara ApI temanuM hita karavA kadApi cukavuM nahi. vaLI ApaNe pote evuM pavitra AcaraNa sevavuM ke je dekhI mAtapitAnA dilamAM pramoda-AnaMda thAya. TuMkANamAM pitAnuM kuLa dIpI nIkaLe evuM rUDuM pravartana-vartana ALasa- pramAda tajIne sAvadhAnapaNe karavuM AgaLa upara thayelA niSadha, sAgara, haribha, caMdra. dazaratha ane prasannacaMdra munIzvara tathA manakamuninA pitA zrI zaaibhavasUri jevAone je ke putramoha ocho nahotA paraMtu jemanI daSTi samyaga hoya che te pitAe jethI svapara. hitanI siddhi thavA pAme evuM AcaraNa karavA cUkatA nathI. kharA putravatsala mAtapitA evuM ja pavitra lakSa rAkhIne pitAnI saMtatine keLave che ke te saMtati AgaLa jatAM temanuM pitAnuM, mAtApitAnuM, kuTuMbIjanonuM ane anukrame jJAtinuM
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 167 ] tathA samAjanuM, dharmanuM ane dezanuM paNa pAramArthika hita sadhAya tevI buddhizaktivALA thAya. 7. suputra varNana. ( svAgatA vRtta ) mAta tAta padma kiMja sevA, je kare tasa suputra kahevA; jeha kItti kuLa lAja vadhAre, sUrya jema jaga tejasa dhAre. ( zAlinI vRtta ) gagAputre vizvamAM kIrtti ropI, AjJA jeNe tAtakerI na leApI; te dhanyA je aMjanAputra jevA, jeNe kIdhI jAnakInAtha sevA. 20 21 je sadA mAtApitAnA caraNanI sevA kare ane kuLanI lAja-pratiSThA tathA yaza-Abaru vadhAre tene suputra lekhavA. je suputrA mAtapitAnI sevAbhaktipUrvaka temanI ucita AjJAnuM sadA ripAlana karatA rahe che tathA nyAya-nItithI pramANikapaNe cAle che temanA yaza-pratApa sUryanI peThe dina dina vadhatA ja rahe che. jeNe kadApi mAtApitAnI AjJA leApI nathI evA vinIta ga`gAputra-gAMgeya bhISmapitAmahanI kIrtti adyApi sarvatra gavAya che. tema ja jeNe jAnakInAtha-zrI rAmacaMdrajInI sAcA dilathI sevA karI te zrI aMjanAputra-hanumAnajI jevA nararatnane paNu dhanya che. mAtApitAdika tathA upagArI
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 168 ] zrI kapUravijayajI vaDila jane pratye je keI jeTaluM nirabhimAnapaNe svAtmApaNa kare che te temane pitAne tema ja anyane paNa paraMparAe atula lAbhadAyaka thAya che, te hastAmalaka jevuM spaSTa che. AgaLanA vakhatamAM Aryaputre-bhAratasaMtAne bahu pavitra Adarza jIvana gujAratA. tathA rAjAprajA, pitAputra, sAsuvahu, guruziSya ane svAmI sevaka sahu prAya: pavitra bhAvanAthI pitapitAne kartavya-dharma yathArtha samajI, UMDI zraddhA rAkhI tenuM barAbara pAlana karatA hatA, tethI temanI kIrti sarvatra gavAtI hatI. te vakhate bhAratane udaya sarvotkRSTa gaNAte hato. jema jema lokonI bhAvanA-niSThA nabaLI-nikRSTa thatI gaI ane temanAM AcaraNa halakAM thatAM gayAM tema tema temanI sAthe bhAratanI paNa avanati thatI cAlI. je kaI mahAzaya bhAratano tema ja bhAratavAsI janeno aMta:karaNathI udaya ja Icchato hoya te sahue prathama pitAnuM ja vartana pavitra bhAvanAmaya karI anyane daSTAntarUpe thavuM joIe. AcaraNa hAnikA bAphaNa gaNAtra gavAtA kAmavarga upasaMhAra, (toTaka vRtta) Ima kAma vilAsa ulAsata e, rasa rIti ce anubhAvata e; jima caMdana aMga vilepata e, hiya heya sadA sukha saMpata e. 22 gDJ-spJspJulyuguspnggIJIJIdu-spJspy / A ItizrI sUktamuktAvalyAM tRtIya puruSArtha che rUpa kAmavarga samApta
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUktamuktAvaLI meAkSava ( adhikAre ) ( upajAti nRttama. ) grAhyAH kiyato'pyatha mokSavarge / karmakSamA saMyamabhAvanAdyAH // vivekanirveda nijaprabodhA / ityevamete pravaraprasaMgAH // 1 // ceAthA adhikAra meAkSavamAM mekSa, karma, vipAka, kSamA, sacama, bAra bhAvanA, rAgadveSatyAga, sateASa, viveka, nivedavairAgya ane AtmabeAdha ema daza uttama adhikArarUpa prasaMgA- viSaye grahaNa karavAmAM-kahevAmAM Avaze.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. mekSArtha viSe paramapada-mokSa mATe puruSArtha pheravavA hitopadeza (mAlinI vRtta.) iha bhava sukha hete, ke pravarte bhale, parabhava sukha hete, je pravarte ane avara athe iDI, mukita paMthA arAdhe, parama puruSa seI, jeha kSArtha sAthe. 1 tajiya bharata kerI, jeNa pakhaMDa bhUmi, zivapatha jiNa sAtho soLamA zAMtisvAmI; gaja muni suprasiddhA, jema pratyekabuddhA, avara arathe cheDI, dhanya te mokSa suddhA. 2. jagatanA bhinna bhinna rucivALA jIvo paikI keI A lekanA sukha mATe ke kaI palakanA sukha mATe pravRtti-prayatna karatAM dekhAya che, paNa e badhI AzA-tRSNA tajI je kevaLa karma mukta thaI mokSapada prApta karavA prayatna kare che te ja kharekhara paramapuruSArthanI paMktimAM gaNAvA che. AtmajJAnane UMDo prakAza jene thayuM che te zAMtinAthAdi tIrthakare, bharatAdika cakravartIe, namipramukha pratyekabudhdha ane gajasukumAlAdika munivare bIje badhe ya artha tajI daI daDhazraddhA ane zuddha cAritrane sevI mokSanA ja adhikArI thayA che temane dhanya che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 171 ] uttama kSamAdika dharmanuM sevana karavAthI durita-tApa dUra thAya che, kareluM tapa lekhe lAge thAya che, karmano aMta Ave che, punyalamInI vRddhi thAya che ane zrutajJAnanuM ArAdhana thAya che. uttama kSamA-samatAyege ja aMdhasUrinA ziSya, dRDhaprahArI, pharagaDa, gajasukumAla ane metArya pramukha mahAmunIzvaro sakaLa karmano kSaya karI muktipadane prApta thayA che. AtmasaMyama( Self-Restraint )vaDe AtmAmAM navA kama AvI dAkhala thaI zakatAM nathI ane samatA sahita tIvra tapa karavAthI pUrve karelAM karma baLIjaLI naSTa thAya che. ethI Atma zIdhra zuddha thavA pAme che, eTale atyArasudhI karmamaLavaDe DhaMkAI rahelA sakaLa svaguNe prakAzamAna thAya che e ja kharekharI svadayA che ane evI ja rIte anya bhavyAtmAone nija nija AtmaguNo prakAzamAna karavA samyagrajJAna, samyagazraddhA-darzana, samyacaritrano satya mArga batAve te ja kharI zreSTha dayA che. A bhAvadayAne aDacaNa-harata na Ave paNa puSTi maLe evA pavitra lakSyathI ja dravya dayA-svaparaprANarakSA karavA, vItarAga paramAtmA zAstradvArA ApaNane pharamAve che. ahiMsA, saMyama ane tapa lakSaNa dharmane parama maMgaLarUpa zAstramAM vakhANyuM che. anityAdi dvAdaza-bAra bhAvanA ane maitrI, muditA, karuNA ane madhyasthatA rUpa bhAvanA catuSkarUpI rasAyaNanuM sevana karanAra bhAvita AtmA sakaLa azubha karmarogane TALI kSamAdika uttama guNenuM sevana karI svAtmaguNanI puSTi karavA samartha thAya che, svAtmaguNone saMpUrNa vikAsa thAya e ja kharo mekSa che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 172 ] zrI kapUravijayajI 2. karma viSe. karyAM vipAka varNanAdhikAra, ( mAlinI vRtta ) karama nRpati kApe, du:kha Ape ghaNerAM, naryAtariyakAM janma janma anerAM; zubha pariNati hAve, jIvana kama teve, suranarapatikerI, saMpadA sAi deve. 3 karame ziza kalakI, krame bhinna pinAkI karame ali narephe, prArthanA viSNu rAMkI; karma vaza vidhAtA, iMdra sUryAdi hei, sabaLa karama sAi, krama jevA na koi. jI. ka rAjAnA kAyadA evA sakhata che ke je kAi khATA vicAra, khATA vacana, khATA uccAra ke khATA AcAra Acare che athavA evA svacchaMdapaNe cAle che tenI te pUrI khabara le che. tene aneka tarehanAM duHkhA bhAgavavAM paDe che, naraka tiryaMcagatinA pherA ApIne rajhaLAve che. AvI rIte duSTa karyuM - duSkRtyA karanArA nIce jIvAne zikSA Ape che, tema je rUDA pariNAmathI sArA vicAra, sArI vANI ane sArA AcAraAcaraNa seve che temane iMdra tathA cakravattI jevI mATI saMpadA ApIne nivAje che. sukRtyA karanArA ane sadguNI jIvA upara pUratA anugraha karavAnuM paNa karma rAjA cUkatA nathI. eka pratApI rAjAnI peThe te duSTa jIvAne nigraha ane ziSTauttama jIvAnA anugraha temanA vicAra, vANI ane AcA ranA pramANamAM karavAne sadA ya sAvadhAna rahe che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 173] vizeSamAM e ke zikSA athavA anugrahanuM phaLa saMpUrNa te te ja meLavI rahe tyAM sudhI tenI pUrI tapAsa rAkhyA kare che ane te pratyeka prasaMge temanI vRttinuM sUkSama rIte nirIkSaNa karato rahe che. vaLI temanA zubhAzubha vartana, harSa, kheda, unmAda ke samabhAva pramANe temanuM hitAhita niSpakSapaNe karavA te pravarte che. kama mahArAjanI jemanA upara kRpA-najara thAya che te UMcI pAyarIe caDhI zake che ane tenI avakRpA thAya che teno vinipAta-vinAza thatAM vAra lAgatI nathI. jevuM jemanuM vartana tevuM temane phaLa maLI rahe che. lekika zAstra mujaba caMdra kalaMkita thaye, zaMkara-mahAdeve bhIkha mAMgI, balIrAjA pAse viSNue dIna paNe prArthanA karI e sarva karmavazavatIpaNAthI samajavuM. vaLI brahmA, Indra ane sUryAdi deva paNa karmayoge UMcI padavI pAmyA ane karmavaza pitAnuM bhAna bhUlI pAchA strI-mehanImAM phasAI paDyA. kamarAjA jevuM koI bIjuM baLIyuM jaNAtuM nathI. A pramANe karmanuM varNana thoDuM ghaNuM lokika zAstromAM paNa kareluM dekhAya che; paraMtu tenuM yathAtathya-AbehUba yathArtha varNana sarvopadezita jinAgama-jenazAstromAM kareluM che. temAM vastuta: karmano kartA, bhaktA, saMsAramAM saMsartA ane saMsArano aMta karanAra jIva pite ja kahyo che. jevAM jevAM zubhAzubha karma jIva pote kare che tevA tevAM tenA sArA-mAThAM phaLa te saMsAramAM bhagave che. mithyAtva-buddhiviparyAsa, avirati-svachaMda vartana, hiMsA asatyAdika pApanuM sevana, krodha, mAna, mAyA, lobharUpa cAra
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 174 ] zrI karavijayajI kaSAya ane mana-vacana-kAyAnA gagyApAravaDe je kAMI karavAmAM Ave che te ja karma kahevAya che. te zubhAzubha pariNAmavaDe zubhAzubha karma karAya che ane tenuM tevuM zubhAzubha phaLa jIvane bhegavavuM paDe che. zubha karmanuM phaLa mIThuM-sAruM maLe che ane azubha karmanuM phaLa kaDavuM-kharAba heya che. tIvra rAga-dveSa ke kaSAyavaDe azubha karmaphaLa ane maMda rAgacheSa ke kaSAyavaDe zubha karma-phaLa thavA pAme che. tyAM sudhI jIvane saMsAra paribhramaNa karavuM paDe che. vastutaH jIva-AtmA-cetana saphaTika je nirmaLa che, paraMtu karmarUpI upAdhine vege te melo jaNAya che. je tathA prakAranI anukULatA pAmI, yathArtha jJAna, zraddhA ane puruSArtha je nija AtmAmAM ja DhaMkAI rahyA che tene jAgrata karI e anAdi karmaupAdhine TALI devAya te saMsAra-paribhramaNano aMta AvI jAya ane anaMta-akSaya-avyAbAdha-zAzvata sukharUpa mekSa pAmI zakAya. 3. kSamA viSe. kSamAguNa varNanAdhikAra. (mAlinI vRtta ) rita bhara nivAre, je kSamA kama vAre, sakaLa tapa sAdhAre, puNya lakSmI vadhAre zrata sakaLa ArAdhe, je kSamA mekSa sAthe, jeiNu nija guNa vAghe, te kSamA na sAghe? 5
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 175 ] sugati lahI kSamAe, khaMdha surIzaziSyA, sugati dRDhaprahArI, krUragaDu munIzA; gajamuniya kSamAe, mukti pathA ArAdhe tima sugati kSamAe, sAdhu metA sAthe, 6 krodhAdika kaSAyanI ke rAgadveSanI zAMti, samatA, dhIraja e badhA kSamAnA rUpAMtara-paryAyavAcaka nAmeA che. tene prabhAva kharekhara alokika che. te azubha-pApakarma ne dUra kare che. karavAmAM AvatAM badhA mAhya-Abhyatara tapane sArthaka kare che ane punyalakSmI kahA ke zubha karmone poSe che. kSamA-samatAyege sakaLa zruta-zAstranuM sevana-ArAdhana thai zake che ane sakaLa karmabaMdhanathI mukta thaI zakAya che. je samatAthI sadA ya svaguNanI vRddhi-puSTi thavA pAme che tenAthI kaI vastu sAdhI na zakAya ? aSitu kahevAnuM ke sarva icchita vastu samatAvarDa saheje maLI Ave che; paraMtu evI apUrva samatA-kSamA AvavI ja muzkela che. je mahAnubhAva AtmajJAna, AtmazraddhA ane AtmasthiratAne abhyAsakhaLe yathArtha prApta karI zake che te ja puruSArtha vata AtmA tevI samatAne pAme che. bIjA paNa dhAre te vadhAre nahi teA paNa tevA samartha samatAvata-nikaTanavI janeAnI prazaMsA karI ane te te kAraNane ane teTale abhyAsa karI peAtAnA AtmAmAM tathAprakAranI yeAgyatA pedA karI zake. e paNa jarUranu ja che. upakAra, apakAra, vipAka, vacana ane asa`ga ema kSamAnA pAMca prakAra che. prathamanI traNa prakAranI laukika kSamA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 176 ] zrI kapUravijayajI che, jyAre bIjI be prakAranI lakattara kSamA che. jinezvara devanAM ke jina Agama-zAstranAM vacanAnusAre svachaMdapaNAne tyAga karI kSamA AdaravI te vacana kSamA. tenI satata sevAabhyAsavaDe mokSadAyaka che te asaMga kSamA jANavI. upara kahI tevI alokika kSamAyoge pUrve baMdhakasUrinA pAMcaso ziSya paramapada-mokSa pAmyA; tema ja dRDhaprahAphI muni, kUragaDu munIzvara, gajasukumALa ane metArya muni pramukha munIzvare aneka aghera pariSaha-upasargo samabhAve sahana karI paramAnaMda padane pAmyA, tema ApaNe paNa tevI kSamAM dhAraNa karavA para prayatna karavo ghaTe che. 4. saMyama viSe. saMyama prabhAva vaNanAdhikAra. (svAgatA vRtta) pUrva kama savi saMyama vAre, janmavArinidhi pAra utAre teha saMyama na kema dharIe? jeNa mukita ramaNe vaza kIje. 7 tuMga zila baLabhadra suhAyo. jeNa siMha mRga bedha batAya; teNa saMyama lahIya arayo, jeNu paMcama surAlaya pAyo. 8
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 177 ] samyapha prakAre-yathArtha rIte yama-niyamanuM pAlana karavuM, pAMce IdriyonuM vivekathI sArI rIte damana karavuM, krodhAdika cAre kaSAyono kSamAdika guNanA abhyAsavaDe sArI rIte nigraha karavo, tema ja mana-vacana-kAyAne kabaje rAkhI tene sadupayoga ja karavo tene jJAnI puruSa saMyama kahe che. te adabhuta saMyama kaho ke Atmanigraha kahe te IndrAdika devone paNa durlabha che. kAyara ane sukhazIla jana tethI kaMpe che. talavAranI dhAra upara nAcavA karatAM paNa saMyamasevana ati kaThaNa che. talavAranI dhAra upara te naTa-bAjIgara nAcI zake che paNa saMyama pALavuM tethI duSkara hevAthI saMyamano mahimA adbhuta che. eka rAMka je paNa pUrvokta saMyamanA prabhAve devendra ane cakavatI jevAne paNa pUjA-satkAra karavA gya bane che. pUrve karelAM ane navA karAtAM karmanuM nivAraNa karI je A bhayaMkara bhavasAgarathI pAra Utare che ane anaMtA zAzvata sukha sAthe kAyama mATe joDI Ape che tevA zuddha saMyamanuM sevana-ArAdhana karavA zA mATe ApaNe ALasa-pramAda sevI banazIba rahevuM joIe ? svachaMda AcaraNavaDe jIva svahitathI cUkI, ahitane ja AdarI aMte duHkhI thAya che. mAThAM AcaraNa karavAthI jayAre jIva parAdhIna thaI duHkhI thAya che tyAre tenuM ke rakSaNa karI zakatuM nathI. kRSNa vAsudevanuM avasAna thayA pachI tenA ati priya baMdhu baLabhadrajIne vairAgya jAgrata thavAthI saMyama lahIne tenuM yathArtha sevana-ArAdhana karyuM. potAnA adbhuta rUpathI kaI mehAnta
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 178 ] zrI karkharavijayajI . banI anarthabhAgI na thAya evI pavitra buddhithI ekAnta tuMgagiri upara nivAsa karI tapa, japa, jJAna, dhyAnano baLabhadramunie e abhyAsa karyo ke tenA prabhAvathI hiMsaka jAnavaro paNa zAMta banI gayA ane te kALadharma pAmI pAMcamAM brahma devalokamAM sIdhAvyA. padvAdaza-bAra bhAvanA viSe. pahelI anitya bhAvanA (mAlinI vRtta) dhaNa kaNa tanujIvI, vIja jhAtkAra jevI, sujana taruNa maitrI, svapna jevI gaNevI; aha mama mamatAe, mUDhatA kAMI mAge, athira aratha jANuM, eNazuM keNu rAce? 9 dharaNI taru girIMdA, dekhIe bhAva joI sura-dhanuSa pare te, bhaMgurA bhAva teI; Ima hRdaya vimAsI, kAramI deha chAyA, tajIya bharatarAyA, citta yoge lagAyA. 10 lakSamI ane jIvita vIjaLInA jhabakArA jevAM kSaNabhaMgurajotajotAmAM adazya thaI janAra che, vaLI svajana kuTuMbI sAthane meLe tathA juvAnIne saMga svapna je kSaNika che, te pachI khoTI mAyA-mamatA karI temAM zA mATe muMjhAI rahe che? vastunI asAratA ane kSaNikatA vicArI zANA janoe te te vastumAM rAcavuM joIe nahi. pRthvI, tara-vRkSo ane parvatAdika padArtho IndradhanuSyanI
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 179 ] jevA suMdara jaNAtAM chatAM te badhAM vinAzavALA che. temanI zebhA kAramI-kAyama nahi TakI rahenArI che. vaLI jaLane ThekANe sthaLa ane sthaLane ThekANe jaLa thaI jAya che. suMdara ghaTAdAra vRkSe paNa eka vakhate zAbhA vagaranA banI rahe che ane DuMgara paNa cheTethI raLIyAmaNuM dekhAya che. evI ja rIte A zarIrAdikanI uparanI zobhA paNa kAramI-jotajotAmAM jatI rahenArI che, ema samajI bharata cakravatIe vairAgyane jAgrata karI mekSamArgane svIkAra karyo, tema sujJajanoe paNa kAyAnI mAyA tajI, hitakAryamAM manane joDavuM joIe. jenI sAthe ApaNe nikaTane saMbaMdha che, jene mATe jIva keTalIya jAtanA pApAraMbha karI dina-rAta ciMtA karyA kare che ane jotajotAmAM kALa jene keLI karI jAya che te kAyA ja game teTalI mamatA rAkhyA chatAM ApaNI thatI nathI to pachI ethI judA-dUra-aLagA rahetA svajana, lakSamI pramukha padArtho te pitAnA zI rIte thaI zakavAnA hatA ? tema chatAM bhrAMtivaza mUDha jIva te te padArthomAM mamatA rAkhI rahe che. anitya, azuci ane jaDa evA A dehAdika uparanI mamatA tajI, vairAgya jagAvI, dhanya-kRtapunya jano ja te dvArA nityazAzvata, pavitra ane svAbhAvika dharma prApta karI le che. bIjI azaraNu bhAvanA (mAlinI vRtta) parama puruSa jevA, saMharyA je kRtAMta, avara zaraNa kenuM, lIjIe teha aMte; priya sudada kuTuMbA, pAsa beThA ji ke maraNasamaya rAkhe, jIvane te na keI. 11
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI kapUravijayajI suragaNa nara kADI, je kare jAsa sevA, maraNa bhaya na chUTayA, te sure drAdi devA; jagata jana huratA, ema jANI anAthI, vrata grahiya vichUTaze, jeha saMsAramAMthI. 1. vhAlA mitrA ane svajA pAse beThA hAya tema chatAM kALa jIvane jhaDapI jAya che, te vakhate tene koi rokI zakatu nathI. paramapuruSone paNa kALa sa'harI jAya che, te| pachI bIjA sAdhAraNa jIvAnu tA kahevuM ja zuM ? kALa teA avizrAMtapaNe peAtAnuM kAma karatA ja rahe che. mALa geApALa koine paNa te kALa cheADatA nathI-cheADavAnA paNa nathI. jenI sevAmAM karADA devA ane mAnavA hAjara rahyA kare che evA iMdro ane cakravartI jevA paNa kALanA jhapATAmAMthI macI zakatA nathI-maiAtanA bhayathI mukta thaI zakatA nathI. jema nAhara karIne pakaDI jAya che tema kALa paNa jIvane upADI jAya che, te keAine choDatA nathI. e rIte AkhI duniyAne kALavaze jANI, manamAM vairAgya jagADI, ahiMsAdika uttama vrata AdarI, A du:khadAyaka saMsAranI upAdhimAMthI anAthI muni jema chUTI gayA tema bhavasAgaranA pherA TALavA mATe cetatA rahA zreNikarAjA ane anAthI muninA savAda prasiddha che. janma, jarA ane maraNunAM du:khathI leAkeA trAse che-bIhe che kharA, paNa teTalAM mAtrathI tathAprakAranA puruSArtha phAravyA vagara tevAM anaMta du:khamAMthI keAi chUTI zakatA nathI. jo e du:khathI chUTavuM ja hAya teA jee parama puruSArtha phAravI te badhAM du:khAmAMthI chUTI gayA che evA arihaMta, siddha ane n
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 181 ] sAdhu jananuM tema ja teonA kahelA pavitra dharmanuM zuddha manathI zaraNa svIkAre, temanAmAM ja ananya ekatAra zraddhA rAkhe, temanA pavitra guNanuM sadA ya ciMtavana karo ane tevA pavitra guNe prApta karavA tame lAyaka bane, tevuM zubha AcaraNa sevatAM raho. sAruM kAma karavAmAM vilaMba-vAyado na karo. kAla karavuM hoya te Aja kare. eka ghaDIne paNa vizvAsa rAkhI na raho, rakhe mananI badhI goThavaNa manamAM ja rahI jAya, mATe ceta-samaje. trIjI saMsAra bhAvanA (zArdUlavikrIDita vRtta) tiryaMcAdi nigada nArakItaNI, je ni yAni rahyAM, jIve du:kha aneka dugatitaNuM, karma prabhAve lahyAM; yA saMga viyoga rega bahudhA, yA janma janma duHkhI, te saMsAra asAra jANI IhavA, je e taje te sukhI. 13. (indravajA vRtta) je hIna te uttama jAti jAye, je ucca te madhyama jAti thAya; jagyuM mekSa metArya munIMdra jAye, huM maMgusUri pura yakSa thAya. 14 karmavaza jIva tiryaMcAdi nIcI gatinAM tema ja naraka ane nigoda saMbaMdhI kamakamATI upajAve evAM aghora duHkha vAraMvAra sahana karata saMsAranI cAre gati saMbaMdhI corAzI lAkha chavAyenimAM vAraMvAra bhamate-paribhramaNa karato rahe che, eTale temAM vakhatovakhata saMga, viyega, Adhi, vyAdhi, upAdhi tathA janma, jarA, maraNa saMbaMdhI anaMta du:kha-dAvAnaLamAM te
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 182 ] zrI kapUravijayajI evA du:khadAyI saMsAranI bhAgyayeAge tathAprakAranA mApaDA jIva sadA ya pacAyA kare che. asAratA kAika virala jIvAne ja jJAnI gurunI kRpAthI samajAya che ane jemane saMsAra-mAha AchA thayA hAya te mahAnubhAvA ja vairAgyathI tene tyAga kare che-karI zake che. bAkInA ajJAna ane mAhavaza paDelA jIvA teA bApaDA cAre gatimAM arahAMparaDAM athaDAyAM ja kare che. temanA keme pAra AvI zakatA nathI. jIva jevI sArI ke nabaLI karaNI kare che tevI te uttama, madhyama ke adhama gatimAM janma letA kre che. sarvajJa-vItarAganA vacanAnusAre uttama prakAranI kSamA-samatAnuM jyAre sevana karavAmAM Ave che tyAre hIna jAtimAM janmela jIva paNa metA ane rikezI muninI peThe parama padane pAmI zake che; paraMtu UMcI gatimAM janmyA chatAM je viSayAdikamAM lubdha banI, krodhAdi kaSAyane vaza thai, mana-vacana-kAyAne meAkaLI mUkI dai, svacchaMdI banI jai, mehAMdhapaNe hiMsAdika pApanuM sevana karatA rahe che te ma'gu AcAya nI peThe duryonimAM upaje che. jo ke pAchaLathI te peAtAnI bhUla samajAtAM pastAya che kharA, paraMtu pahelA mUkha paNe karelI bhUlanI zikSA bhAgaLyA vagara tene chUTakA thatA nathI. ceAthI ekatva bhAvanA punye pAye ( iMdravajrA vRtta ) akelA jIva svarga jAye, akelA jI na thAye; e jIva jA-Ava kare e jANIne te mamatA akeleA, mahelA. 15
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 183 ] ( upajAtivRtta ) e ekalA jIva kuTuMba yAge, sukhI duHkhI te tasa viprayAge; strI hAtha dekhI valA akelA, nami prabudhdhA tithI vahelA. 16 jIva jevI sArI-narasI, bhalI-bhUMDI karaNI kare che tevuM tenuM sAruM-narasuM phaLa paNa tene bhegavavuM paDe che. jo te zubha dharmakaraNI kare teA te punyaphaLane bhAgavavA svarganAM sukha pAme che ane jo te dRSkRtya kare te te pApa-phaLane bhAgavavA narakAdikanA du:kha pAme che. jevI zubhAzubha karaNI kare che tevuM sukha-duHkha tene ja bhAgavavAnA prasaMga Ave che, e vAta saheje samajAya evI che. ahIM je manuSyeA sArAM paropakAranAM kAma kare che tenI tathA jenA vicAra, vANI ane AcAra pavitra hAya che tenI leAkamAM puSkaLa prazaMsA thAya che ane jenA AcaraNa avaLAM hAya che tenI puSkaLa niMdA thAya che. Ane jo pragaTa rokaDuM tAtkAlika phaLa mAnavAmAM Avatu hAya tA te bhaviSyamAM thanAra mukhya meATA phaLanI apekSAe kevaLa gANuvA alpa samajavAnu che. jevA phaLanI tamAre cAhanA hAya tevu zubha ke azubha AcaraNa karatAM tamAre ekalAe ja saMbhALa rAkhavAnI che, kemake tenu tevuM phaLa tamAre ja bhAgavavuM paDe ema che, kheATI mamatA rAkhavAthI kazuM vaLe ema nathI, koinI sIphArasa lagAvayAthI kAma Ave ema nathI.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184 ] zrI kapUravijayajI dhana, kuTuMbAdikanA saMyoge ke viyege mamatAthI ja jIva pitAne sukhI ke duHkhI mAnI-kalpI le che, paraMtu je AtmajJAna ke tatvajJAnanA ge kharA vairAgyathI te beTI mamatAmArApaNuM mUkI de che te pachI tene tevA saMga viyegamAM tevA sukha-duHkhanI kalpanA thatI nathI. namirAjAne sapta mAMdagI thaI tyAre kaI khaDakhaDATa tenAthI sahana thaI zakta nahote, te jANuM rANIoe vadhArAnA kaMkaNAdika kADhI nAMkhyA ane phakta ekeka valaya ja rAkhyuM, jethI avAja thato baMdha paDyo. tenuM kAraNa vicAratAM ekAkIpaNAmAM ja hita samajI tarata sarva prasaMga tajI daIne te sukhI thayA. pAMcamI anyatva bhAvanA (upajAti vRtta) je ApaNe deha ja e na hoi, te anya ke ApaNu mitra kaI? je sarva te anya IhAM bhaNaje, kehe tihAM harSa viSAda kIje. 17. dehAdi je jIvathakI ane zyAM duHkha kIje tasa nAzakerAM? te jANIne vAghaNane prabodhI, sukezaLe svAMga na sAra kIdhI. 18. nitya mitra samAna A dehanI sevA-cAkarI hamezAM keTalA ya pApAraMbha sAthe karIe chIe to paNa aMte te cheDa daI jAya che te pachI ethI aLagA rahenArA parva mitra samAna
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 18 ] svajana-kuTuMbI vigere ApaNane avasAna samaye kayAMthI sahAya ApI ApaNuM rakSaNa karI zake ? na ja karI zake. e uparathI e nizcaya karavAne che ke ApaNuM AtmAthI judA je kaI deha, lakSmI, svajana, mitrAdikane saMga viga bane te badhA AtmAthI nyArA-judA hovAthI te te prasaMge te saMbaMdhI harSa ke kheda karavo ucita nathI. tema chatAM banI zake te te te prasaMgamAMthI kaMI paNa bodhadAyaka guNa meLavI, vairAgya jagAvI, ApaNA AtmAnuM adhika hita thAya tema karI levuM te ucita che. je saMyoga-saMbaMdha zarIra ane vastrane che te ja saMga-saMbaMdha AtmA ane zarIrane jANavo. jema vastra jIrNa thatAM ke phATI jatAM ke tene nAza thatAM zarIra jevuM hatuM tevuM ne tevuM ja rahe che-vastranA nAzathI zarIrane nAza thato nathI tema zarIra jIrNa thatAM, rogISTa thatAM ke nAza pAmatA chatAM paNa AmA je ne te ja-game tevI gati-sthitimAM kAyama rahe che. A rIte jyAre dehathI AtmA judo ja siddha thAya che tyAre dehano viga thatAM kheda ke zoka kare te sujJajanone ucita nathI. meha-mAyAthI ke mamatAthI te kheda ke zeka karI jIva phegaTa cIkaNuM karma bAMdhI duHkhI thAya che, mATe AtmAnuM adhika hita thAya tema karavA dehAdika kSaNika vastu uparathI mamatA ta-ochI karI yathAzakti tapa-japa-saMyamanuM sevana karavuM ja ucita che, ema samajI mukezaLa munie zarIra paranI mamatA tajI, vikarALa vAghaNane paNa prAMte jAtismaraNa-pUrvaka baMdha thAya tevuM vartana karyuM.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 186 ] zrI kapUravijayajI chaThThI azca bhAvanA ( upajAti nRtta ) kAyA mahA ehu asUci tAI, jihAM nava dvArA vahe sadAI; kastUrI kapUra suvya sAI, te kAya sayeAga mAMlana hAI, aci dehI naranArIkerI, ma rAcaje e maLamUtra zerI; e kAzmI deha AsAra dekhI, caturtha cakrIya paNa te uvekhI. 19. 20. A mahAmalina azucithI bharelI ja che. temAM kAyA puruSane nava dvAre ane srIne dvAdaza dvAre sadA azuci vahetI rahe che. kastUrI, kapUra, caMdanAdika sugaMdhI vastue paNa enA sayeAge dudhI banI jAya che. game tevuM svAdiSTa sudara bhejana karyuM... hAya paNa te badhAnuM pariNamana durgaMdhamaya viSTAdikamAM thAya che. game tevAM suMdara kiMmatI vastra paheryAM ejyAM hAya te badhAM kAyAnA saMgathI milana ane namUlAM-namAlAM-kharAma- gadA thai jAya che. maLamUtrAdika azucithI ja bharelI A strI-puruSAnI kAyA azucithI ja pedA thayelI che. tene jaLAdika zocathI zuddha karavAnA prayAsa kevaLa bhramarUpa che. azucimaya kAyAnI asAratA yathArtha samajI, je samatAnA kuMDamAM yatheccha snAna karI pApamelane barAbara pakhALI-sAph karI nAMkhI phrI milanatAne pAmatA nathI-pApAcaraNamAM pravRtta thatAM nathI te aMtara
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 187 ] AtmA ja parama pavitra samajavA. kharA jJAnI vivekI sAdhumahAtmAo te uparokta bhAvasnAna karIne ja sadA ya pitAnA AtmAne pavitra kare che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigrahaasaMgatAdika sadAcaraNavaDe ja bhAva snAna karyuM gaNAya che, te sivAya te mAchalAMnI peThe dinarAta jaLamAM nimajana karavA mAtrathI kazuM vaLatuM nathI. zarIra-mamatA ane hiMsAdika pApAcaraNavaDe to AmAM adhikAdhika malinatA ja pAmIne adhagati-avanatine prApta thAya che, ema yathArtha samajI sanatkumAra cakravatIe jema kAyAnI mAyA tajI, vairAgya pAmIne Atmahita sAdhyuM tema bhavyAtmAoe te pramANe karavuM ghaTe che. sAtamI Azrava bhAvanA (mAlinI vRtta) iha avirati-mithyA, ga pApAdi sAdhe, iNa uNa bhava jIvA, Azrave karma bAMdhe; karama janaka je te, AzravA je na rUMdhe, samara samara AtmA, saMvarI so prabudhe. 21, (idravajA vRtta) je kaMDarIke vrata choDI dIdhuM, bhAItaNuM te vaLI rAjya lIdhuM; te dukha pAme narake ghaNerA, te hetu e Azrava doSakerA. 22
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 188 ] zrI karavijayajI avirati-svachaMdAcaraNa, mithyAtva-viparIta zraddhA, manavacana-kAyAnI mokaLI vRtti ane kodhAdika kaSAya ke jenA vaDe jIva vAraMvAra karma bAMdhyA kare che te Azrava kahevAya che. A rIte thatAM karma-saMcayathI jIvane bhavabhramaNa thayA kare che. sabhya darzana, jJAna ane cAritrarUpa ratnatrayInuM sevana karavAthI uparokta karma AvatA aTake che; tethI sujJa janee mithyAtva, avirati, kaSAya ane gAdi deSanuM satvara nivAraNa karI AtmAne karmanA bhArathI halako kara joIe. Atmanigraha karavArUpa saMyamavaDe saheje karmanirodha thaI zake che. mana ane iMdriyarUpa uddhata gheDAne jJAnarUpa lagAmavaDe barAbara kabaje rAkhavA, kSamA-samatAdikanA abhyAsavarDa krodhAdi kaSAyane dUra karavA, samyakatva-zraddhAvaDe mithyAtvane vamI devuM, samyaga jJAnavaDe ajJAnatimirane naSTa karavuM ane uttama trata-niyamavaDe hiMsAdika AzravanA dvAra baMdha karavAM, pavitra vicAra, vANuM ane AcAravaDe mana-vacana ane kAyAnI malinatA dUra karavI. je jIvane janma, jarA ane maraNanA anaMtA duHkhathI bacAvavAnI kharekharI IcchA ja hoya te kharI taka pAmIne potAnI ja meLe svataMtrapaNe game teTalAM kaSTa samabhAve sahana karI pavitra ratnatrayInuM ArAdhana karI levuM. puMDarIka rAjAnA baMdhu kaMDarIke prathama pite vairAgyabhAvathI AdarelAM vrata niyama sukhazIlatA-zithilatAthI tajI daI baMdhu pAsethI rAjya lahI bhegavilAsa kare pasaMda karyo, tethI te cIkaNuM karma bAMdhI thoDA divasamAM ja marIne sAtamI narake gaye, jyAre puMDarIka rAjA dIkSA laI, tene samyam rIte ArAdhI anuttara vimAnanuM sukha pAmyA.
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 189 ] AThamI saMvara bhAvanA | (iMdravajA vRtta) je sarvathA Azravane nirudhe, te saMvarI saMvara bhAva sAdhe; te bhAva vaMda guru vajasvAmI, jeNe triyA kacana keDI vAmI. 23 Azravano niSedha kare-rokavuM tenuM nAma saMvara che. tenA sattAvana bheda kahyA che. pAMca samiti ane traNa guNirUpa ATha pravacana-mAtAnuM pAlana karavuM, kSudhA tRSAdi bAvIza pariSone samyapha prakAre dInatA rahita-adInatAe samabhAvathI sahana karavA, kSamA, mRdutA, saralatAdika dazavidha yatidharmanuM yathAvidhi pAlana karavuM, anityAdika bAra bhAvanA (upalakSaNathI mitrI, pramada, karuNA ane mAdhyasthatA e cAra bhAvanA tathA pAMca mahAvratanI pacIza bhAvanA) dina pratye bhAvavI, tathA sAmAyika, chedo pasthAniyAdika pAMca cAritranI yathAyogya ArAdhanA karavI. je upara kahyA te sattAvana prakAranA saMvaravaDe sarvathA Azravano nirodha kare che-roke che te mahAtmA anukrame sarvotkRSTa saMvarane pAmI zake che. mULa to AtmA sphaTika ratna jevo nirmaLa niSkaSAyI che, paraMtu te vividha AzraddhArA karmasaMcayavaDe malina thayela dekhAya che, saMvaravaDe e malinatA aTakAvI zakAya che ane tIvra tapanA prabhAve sphaTika jevuM nirmala-ujajavaLa svarUpa pragaTa karI zakAya che. pachI te saMzuddha thayeluM AtmasvarUpa kadApi malinatAne pAmI zakatuM nathI. jema suvarNamAM rahelI malinatA
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 190 ] zrI kapUravijayajI tIvra tApanA yeAge dUra karI devAthI te saMpUrNa zuddha khanI jAya che, pachI pAchuM te meluM thavA pAmatuM nathI, tevI ja rIte AtmA upara lAgeleA kamaLa tathAprakAranA tIvra tapa tema ja saMyamanA prabhAve dUra thai gayA mAda pharI AtmA karma thI lepAtA nathI. A pramANenA pavitra AzayathI ja keATiMgame suvarNa yukta rUkimaNI kanyAne jemaNe tyAga karyA evA vajIsvAmI, tathA ja bhUsvAmI tathA sthUlabhadrajI pramukha mahAmunione sadA namaskAra hA. navamI nirjarA bhAvanA ( mAlinI vRtta ) dAya daza tapa bhede, kama e nirAce, utapati sthiti nAse, lAka bhAvA bharAye; dulabha jaga edhi, durlabhA dharma buddhi, bhavaharaNI vibhAve, bhAvanA ehu zuddhi 24 ( upajAti nRtta ) e nirjarA kAma sakAma tehI, akAma je te marudevI jehI; te jJAnathI kahu nija rIje, dRDhaprahArI pare teA tarIke. 25 Atmapradeza sAthe kSIranIranI peThe je kadaLa lAgyAM che tene AtmAthI judA pADavA-kSaya pamADavA tenu nAma nirjarA. tevI nirjarA athavA karmanA kSaya bAhya ane abhyaMtara evA khAra prakAranA tapavaDe thai zake che. tapavaDe-tIvra tApavaDe
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : | [ 191 ] karI AtmapradezathI kamaranAM daLIyAM judAM paDI kSaya pAmI jAya che. ema karatAM jyAre sarva karmadaLano kSaya thaI jAya che tyAre janma-maraNano bhaya sarvathA TaLI jAya che. pachI AtmA ajarAmara thaI rahe che. satya sarvokta dharmanI prApti kharekhara durlabha ja che. te durlabha dharma prApta karavAnI buddhi pedA thavI paNa durlabha che. tevI dharmabuddhi ane dharmaprApti A navamI nirA bhAvanAvaDe sulabha thavA pAme che. A bhAvanAnA baLathI bhavasaMsArane jaladI aMta Ave che. nirjarA be prakAranI kahI che: eka sakAma nirjarA ane bIjI akAma nirjarA. marudevImAtAe pUrvanAM keLanAM bhavamAM kaeNtherInA jhADathakI je ajJAna kaSTa-du:kha sahana karyuM hatuM tenI peThe parAdhInapaNe anicchAe athavA jJAna-viveka vagara kaSTa-kriyA karavAthI je karmanirjarA-karmanI ochAza thavA pAme che tenuM nAma akAma nirjarA che. samAja sAthe vivekapUrvaka satyAgrahathI je tapa, japa, saMyama, dhyAnAdika satkaraNI karavAmAM Ave tethI je karmanirjarA thAya che te sakAma nirjarA che. akAma nirjarA ajJAna kaSTa-kriyAthI thAya che, jyAre sakAma nirjarA yathArtha jJAna sahita Atma lakSa-upayogapUrvaka tapa-japa-saMyama-dhyAnavaDe thavA pAme che. jevI rIte dUtaprahArIe saMyama grahaNa karIne AtmadaDhatAthI tIvra tapasyA sAthe pariSaha ane upasargo adInapaNe sahana karyA hatAM, tevI jAgRtithI Atma sAdhana karanAra zIdhra svahita sAdhI, AtmaRddhi prApta karI anekane hitarUpa thAya che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 192 ] zrI kapUravijayajI dazamI lAkasvarUpa bhAvanA ( mAlinI vRtta ) jima puruSa vilAve, e adhA leAka tevA, tiyi paNa virAje, thALazA vRtta jevA; uradha suraja jevA, lAka nAme prakAro, tima ja bhuvanabhAnu, kevalI jJAna bhAkhyA. 26 jemAM jIvAjIvArdika padArtho avaleAkavAnA prApta thatAM hAya te lAka ane jemAM tevA padArtho avaleAkavAnA prApta thatAM na hAya te aleAka kahevAya che. asaMkhyAta yAjanapramANa cAda rAjane lAka kahevAya che, jyAre bAkInA badhA anatA alAka kahevAya che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, puddagalAstikAya, jIvAstikAya ane kALa e cha dravyA che. temAM vastunA navA purANA-jUnA paryAyanA heturUpa kALa eka uparita dravya che. bAkInA pAMca dravyeA astikAya-pradezeAnA samudAyarUpa che. jIva ane pudgalane calana kriyAmAM heturUpa dharmAstikAya, ane sthira rahevAmAM heturUpa adharmAstikAya, e sarvane avakAza ApanAra AkAzAstikAya, cetanA lakSaNa jIva ane zabda, rUpa, rasa, ga Mdha, tathA sparzokithI yukta sa puddagala che. A pAMce astikAye jemAM vidyamAna che tenu nAma lAka che. te leAka Urdhva, adheA ane tIracheA asaMkhyAta yAjana pramANa mATe che. valeNuM valAvavAnI peThe ane paga paheALA karelA ane baMne hAtha keDa upara sthApelA puruSanA jevA
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 17 ] lakAkAra che. sahuthI nIce te atyaMta pahoLo che. tIra cho leka sthALa jevA AkAre goLa che ane Urvaloka muraja-vAjItra jevA AkAre che. derAsara ke upAzrayAdimAM kaI kaI sthaLe A lekAkAra citrale hoya che te uparathI tenuM kaMIka vizeSa bhAna thaI zake che. AmAM mRtyuleka madhyamAM eTale nAbhinA sthaLe jANa. A vastusthiti anAdi che; te keIe navI racI nathI. A cAda rAjakamAM karmavaza jIvamAtra paribhramaNa karyA kare che. anukrame ratnatrayIno durlabha yoga thatAM tenuM yathArthavidhi ArAdhana karI, sakaLa karmane aMta ANI, mukta thaI lekAMtamAM sthiti kare che. agyAramI bedhidurlabha bhAvanA ( svAgatA vRtta) bAdhibIja lahI jeha ArAdhe, te IlAsuta pare ziva sAdhe; sarvajJa vItarAga paramAtmAe svAnubhavathI jagatanA kalyANArthe kaho ke koI paNa bhavyAtmAnA uddhAra mATe je pavitra dharmamArga batAvyo che te sabhya darzana, samyaga jJAna ane samya cAritrarUpa ratnatrayInI prApti kharekhara durlabha che, kemake prathama to tathA prakAranA prabaLa punyanA yega vagara manuSyapaNuM, karmabhUmi, Arya deza, uttama kuLa-Ati, nirogatA, dIrgha AyuSyanI prApti thavA sAthe rUDI zraddhA, hitopadezaka guru ane zAstrazravaNano lAbha maLato nathI. te badhuM sadbhAgya yoge maLyA chatAM paNa yathArtha tatvazraddhA-pratIti thavI bahu durlabha che, seMkaDo bhava bhamatAM maLavuM durlabha evuM samakita ratna pAmyA chatAM mehAdikanI prabaLatAthI
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 194 ] zrI kapUravijayajI cAritraratna pAmavuM da bha che, te paNa bhAgyayeAge pAmyA chatAM indriya, kaSAya, gArava ane pariSahArdika zatruga vacce daDha vairAgyabaLa dhAraNa karI tenuM makkamapaNe pAlana-ArAdhana karavuM atyaMta kaThaNa che. upara pramANenI sarva prakAranI muzkelIe ane kaThINAie chatAM kAi dhIra, vIra-viralA uttama prakAranI kSamA-samatA, mRdutA-namratA, RjutA-saralatA ane saMteASanI sahAyavaDe ukta cAritranuM yathArtha ArAdhana karI zake che, jo ke AvI UMcI sthitie kramasara abhyAsavaDe caDhI zakAya che, te paNa kavacit bharata ke IlAcIputranI jema ekAeka gRhasthapaNAmAM ja kaivalya pantanI ati UMcI hada prApta thai jAya te temAM temaNe pUrvabhavamAM karelA tathAprakAranA puruSArtha - bhareleA abhyAsa ja kAraNabhUta samajavA. evA evA dAkhalA sAMbhaLI dharma sAdhanamAM pramAda karavAnA nathI, paNa UlaTA adhika umaMga lAvI sAvadhAnapaNe AmahitasAdhana karavuM ghaTe che, kemake joie evI saghaLI zubha sAmagrI tathAprakAranA prakhaLa punya vagara vAraMvAra maLavI muzkela che, tethI je kAle karavAnu hAya te Aje ja karI levuM. mAramI dhama bhAvanA ( svAgatA vRtta ) dharma bhAvana lahI bhava bhAvA, rAya saMprati pare sukha pAveA. 27 upara kahyA pramANe ratnatrayIrUpa dharma, athavA kSamAdika darzAvadha yatidharma, athavA dAna, zIla, tapa, bhAvanArUpa dharma,
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 195 ] jemaNe rAga, dveSa ane mehAdika deoSamAtrane jItI lIdhA che evA jinezvarAe jagatanA hita--zreya arthe ja sArI rIte spaSTatApUrvaka sahu padA samakSa svAnubhavathI kahI atAvyA che. te sarvotkRSTa ahiMsA, saMyama ane tapa lakSaNu mahAmaMgaLakArI dharma-sAdhanamAM je bhavyAtmAe sAvadhAnatAthI prayatnazIla rahe che te sukhesamAdhe A bhavasAgarane pAra pAme che. sarvotkRSTa ahiMsAdika mahAtranA pALavArUpa sAdhudharma pAmavA jeTalI caiAgyatA ane sAmarthya jenAmAM na haiAya tevA mada adhikArI jIvA mATe pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratarUpa gRhasthadharma paNa atAnyeA che. zuddha tattvazraddhArUpa samyak pUrvaka sevana karAtA sAdhudharma ke gRhasthadha AtmakalyANane mATe thAya che. mithyAtvanA tyAga karavAthI ane mArgAnusArI thavAthI prAya: sadgurunI kRpAvaDe samyaktvanA udaya thavA pAme che. samakita sahita karavAmAM AvatI hitakaraNI yathArtha phaLadAyaka banI zake che; tethI game teTale svArtha tyAga karIne paNa saminaratna prApta karI levA jJAnI puruSA bhAra daine kahe che te yathA ja che. tattva azraddhA athavA atattva zraddhArUpa mithyAtva jayAM sudhI kusaMga na tajAya tyAM sudhI TaLe nahi, tethI prathama svahitAthI e kuguru-kusaganA tyAga karI sadgurunA ja saMga karaveA joie. jenI raheNIkaheNI nirdoSa-uttama hoya ene kazI lAlaca vagaranA sadgurunuM ja zaraNu hitakArI che, sarvajJa vItarAga savotkRSTa yegyatAvALA heAvAthI te jagadguru che. temanuM zaraNu sadA katavya che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 196 ] 6. rAgadveSa viSe. rAga-dveSa dUra karavA hitApadeza. ( iMdravajrAvRtta ) rAge na race bhavabaMdha jANI, je jANa te rAgavo anANI; gArItaNe rAga maheza rAgI, ardhAMga devA nija buddhi jAgI. re jIva ! tuM dveSa mane ma ANe, vidveSa saMsAra nidAna jANe; sAsu naNaMde maLI phUDa kIdhuM, jADuM' subhadrA zira ALa dIdhuM, zrI kapUravijayajI 28 29 AtmAne raMgI de, rUpAMtara karI de, vikArI banAvI de ane tene vibhAvavAhI karIne sakaleza upAve tenuM nAma rAga, evA duSTa rAgane bhavabhramaNakArI karmabaMdhananuM mukhya kAraNu jANIne ahe| bhavyAtmAe ! tame temAM rAcA nahi. tene nivAravA banatA prayatna kare. tene jaya karavA mATe jemaNe tenA sathA jaya karyA che evA paramakRpALu ane samartha zrI jinezvaradevAnuM zaraNu graheA. vItarAgadevanA dRDha AlabanathI tame paNa duSTa rAganA jaya karavA samartha banI zakaze|. zuddha deva, guru ane dharma pratyenA zuddha pavitra ni:svArtha rAgavaDe azuddha ane malina evA svAthI rAgane tame parAjaya karI zakazeA. duSTa rAgane jItavAnA e sarala upAya che. tema chatAM je koI mehAtura banI duSTa svAthI rAgane vaza
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 17 ] thaI rahe che te ajJAnI che ane te hAthe karIne janma-maraNanA duHkhane vahorI le che. je mahAdeva gAdI-pAvatInA rAgathI raMgAyA ane tene vaza thayA te tene ardhAganA banAvI levAnI kubuddhi thaI. A rIte kAmavaza vikaLa banI janAra mahAdevane mahA-devanI saMjJA ghaTatI nathI-te nAma sArthaka thatuM nathI. jyAMsudhI duSTa kAmarAgAdika kezarIsiMhanI jema jorathI tADukA karatA jovAmAM Ave che tyAM sudhI svAbhAvika zAMti-samAdhi TakI zakatI nathI ane tenA kAryamAM Deka aMtarAya paDatAM zreSAgni jAge che ane prajaLe che. te vaLI bAkI rahelI sukhazAMtino lepa karI nAMkhe che. eTale rAga ane dveSane vaza thayelA pAmara jIvone saMsAracakramAM bhamavuM ja paDe che ane janma-maraNa karavAM ja paDe che. je janma-maraNanA duHkhathI DaratA. ja hai to zreSa-IrSAvaza thaI-jema subhadrA upara tenI sAsu ane naNada phUDuM ALa mUkayuM-tevAM kukRtye beTA AvezamAM AvI kadApi karaze nahi. 7. saMtiSa viSe. saMteSaguNanuM sevana karavA hitopadeza. | (vasaMtatilakA vRtta) saMtoSatRta janane sukha hoya jevuM, te dravya-lubdha janane sukha nAMhi tevuM; saMtoSavaMta janane sahu leka seve, rAjedra raka sarikhA karI jeha jove. 30
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 198 ] zrI kapUravijayajI zrI siddhasena gurarAya gaMbhIra vANuM, saMtoSatA jiha taNuM jagamAMhI jANI; bhAve karIjiha bhaNI suNI vANI rage, je rAya vikrama dharI jina ANa aMge. 31 jenA vaDe sArI rIte saMteSa-tRptijanita sukha banyuM banyuM rahe enuM nAma saMtoSa. evA saMtoSI jane pAse puNIyA zrAvakanI peThe alpa dravya hoya te paNa te jevuM sukha pAme che tevuM te zuM paNa tenA koDamAM bhAganuM sukha paNa mamaNa zeTha jevA dravyalubdha janane prApta thaI zakatuM nathI. eTalA ja mATe rAjA ane raMkane je samabhAvathI jue che-temanA tarapha rAga-dveSa rahita madhyasthabhAve niHspRhatAthI je varte che evA tyAgI saMtoSI-ni:spRhI janone temanA nirmaLa Adarza jIvanane lahIne ja sahu kaI bahumAnanI najarathI jue che, temanA tarapha atyaMta prema rAkhe che ane pUjyabhAva batAve che; eTaluM ja nahi paNa temanuM nirdoSa ujajavaLa jIvana jaI bane teTaluM tenuM anukaraNa paNa kare che ane sAdA nirdoSa jIvanavaDe pite paNa sukhI thAya che. saMtoSa-ni:spRhatAdika guNavaDe jagatamAM sarvatra prasiddhi pAmelA guru mahArAja zrI siddhasena divAkaranI ati artha- gaMbhIra-udAra upadeza-vANI ati AdarapUrvaka zravaNe suNIne zrI vikramAditye potAnA hRdayamAM pariNamAvI, tethI te jinAjJAsika thayo. tene satya pAramArthika vItarAgokta dharmavacana yAM ane te pacyAM. tAtparya ke tyAgI niHspRhI mahAtmA puruSanA nirdoSa
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 18 ]. jIvana-vartana ane vacananI chApa sahudaya draSTA ane zrotA upara ajaba paDe che. tevA uttama jananI prakRti ane pravRtti svArtha-doSa vagaranI hovAthI ja te anyane bhAre asara karI zake che. AvA uttama jane sva para hita-sukhamAM adhikAdhika vRddhi ja karatA rahe che, kharA sukhanA athI janoe evA tyAgI ni:spRhI mahAtmAonuM ja zaraNa levuM ucita che. 8. viveka viSe. viveka guNanuM sevana karavA hitopadeza. (upajati vRtta) je jeha citta suviveka bhAse, to meha adhAra vikAra nAse, viveka vijJAnataNe pramANe, jIvAdi je vastu svabhAva jANe. 32 (IMdravajA vRtta) bALapaNa saMyama ga dhArI, varSARte kAcalI jeNu tArI; zrI vIrake aImutta teI, susAna pAmya suviveka leI. 33 jema haMsa dUdha-pANune judA karI dUdha mAtrane grahaNa karI le che tema jenA vaDe guNa-deSa, hita-ahita, kRtyaakRtya, bhakSya-abhakSya, paya-apeya, tathA gamya-agamyane sArI rIte oLakhI prathakuM pRthak karI, temAMthI sArarUpa guNane ja
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 200 ] zrI karavijayajI grahaNa karI deSane tajI zake che, tenuM nAma ja yathArtha viveka che. aMtaramAM jyAre satya jJAnano prakAza thAya che ane kharI tatvazraddhA jAge che tyAre ja yathArtha viveka pragaTe che-udaya pAme che. enuM mahAmya apUrva ane aciMtya che, te aMtaramAM prakAza karato bIje (apUrva) sUrya ane trIjuM (apUrva) locana che. zAstrakAro kahe che ke bIjI badhI dhAMdhala karavI mUkI daI eka vivekane ja kharI khaMtathI abhyAsa-Adara kare jethI meha-aMdhakAra-rAgadveSAdi vikAra naSTa pAme. jema jema viveka ane vijJAna kaLA vadhatI-khIlatI jaze tema tema sva-para jIvaachavAdi jaDa-cetananuM yathArtha svarUpa oLakhAze, temAM yathArtha pratIta zraddhA-AsthA besaze ane prathama je mehAdika ge muMjhavaNa thatI haze te vilaya pAmaze athavA ochI thaI jaze, rAgadveSAdika karmabaMdhane tUTI jaze, athavA DhIlA-pAtaLAM paDaze ane AtmAnI upara AvelAM karmanA AvaraNe dUra thatAM naSTa thaI jato AtmA sphaTika ratna je UjaLA-karmakalaMka vagarano-nirmaLa thayelo ke thato sAkSAt anubhavamAM Avaze. A kaMI jevo te lAbha nathI. apUrva ane aciMtya mahAlAbha che. bALapaNamAM ja saMyama yoge, varSAkALa AvatAM ramatamAM kAcalI pANI upara taratI mUkanAra bALa AyamarA muni IriyAvahI paDikkamatAM-pApanI AlocanA karatAM kevaLajJAna pAmyA-karmabaMdhanathI mukta thayA te savivekanA ja prabhAve jANI sahu keIe viveka avazya Adare.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 201 ] 9. vairAgya viSe. nirveda-vairAgya varNanAdhikAra. (zArdUlavikrIDita vRtta) je baMdhujana karmabaMdhana jizA bhegA bhujaMgA giNe, jANuM te viSa sArikhI viSayatA saMsAratA je haNe; je saMsAra asAra hetu janane saMsAra bhAve have, bhAva teha virAgavaMta janane vairAgyatA dAkhave. 34 (vasaMtatilakA vRtta ) niveda te prabaLa durbhara baMdikhANe, te choDavA mana ghare budha teha jANe, nirvedathI tajiya rAja viveka lIdhe, yegIMdra bhartuhari saMyama yoga sIdhe. 35 saMsAramAM jakaDI rAkhanArA svAthI svajana kuTuMbIone je karmabaMdhananA heturUpa samaje che, viSayabhegene je bhujaMga jevA bhayaMkara-regavikArajanaka gaNe che, ane viSayasukhane viSa jevA duHkhadAyaka lekhe che tevA kharA vairAgyavaMta jana ja A sAMsArika duHkhane aMta karI zake che. A saMsAranA je je asAra kSaNika evA jaDa padArtho mehavikaLa-mUDha janane saMsAra paribhramaNa-janmamaraNanA heturUpa thAya che te ja asAra padArtho vairAgyavaMta janane vairAgya bhAvanuM poSaNa karanAra thAya che. te te kSaNika-jotajotAmAM nAza pAmI janArA, azuci-anaMtA jIvoe prathama bhegavI
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] zrI kapUravijayajI bheLavIne chaDelA hovAthI ucchiSTa rU5 ane jaDa-lagAre paNa caitanya vagaranA dehAdika padArthonI utpatti, sthiti ane layanA kArya-kAraNane bArikIthI vicAra karatAM vairAgyavaMta janene vairAgya bane banAvyo sthira rahe che eTaluM ja nahi paNa temAM uttarottara puSTi maLavAthI te vairAgya paripakava thavA pAme che, ane jethI karIne pachI vairAgyanA phaLarUpa dAsinya-udAsInatA bhAva pragaTa thAya che. kahyuM che ke-- anAsaMga mati viSayame, rAga dveSa ke che; sahaja bhAvame lInatA, udAsInatA bheda." je vaDe sujJajane A ati AkarA duHkhadAyaka saMsAra kArAgrahamAMthI chUTI javA dhAre che te ja vairAgya samaja. rAjA bhartRharie ekadA bheTa dAkhala Avela eka uttama AmraphaLa potAnI rANIne pite mehavaza khAvA ApyuM, rANIe te phaLa pitAnA yAra mahAvatane ApyuM, mahAvate te phaLa pitAnI vahAlI vezyAne ApyuM, vezyAe te phaLa pAchuM uttama vicArathI rAjAne bheTa karyuM, rAjAe te phaLane barAbara oLakhI lIdhuM ane rANIne te bAbatanI kharI hakIkata pUchI khAtrI karI lIdhI. temAMthI vairAgya jAge ane pite rAjapATano vivekapUrvaka tyAga karI, saMyamayoga svIkArI legI banyA. A badho prabhAva vairAgyano samaja.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 203 ] 10. Atmabedha viSe. Atmabedha saMbaMdhI hitopadeza. (vasaMtatilakA vRtta) e moha niMda tajI kevaLa bodha hete, te dhyAna zuddha dadi bhAvana eka citti kyuM ni prapaMca nija ti svarUpa pAve, nirbodha je akSaya mokSa sukhAthe Ave. 36 (mAlinI vRtta) bhava viSayataNA je, caMcaLA sakhya jANuM, priyatamapriya bhegA, bhaMgura cita ANI, karama daLa khapei, kevaLajJAna leI, dhanadhana nara te i, mokSa sAthe ji keI. 37 je mahAtmA mehanidrA-mehavikaLatA-mehAnvatAne tyAga. kare che te ja Atmabodha pAmI zake che eTale ja tene AtmajJAna pragaTa thaI zake che tethI hadayamAM zuddha sAtvika vicAra-zubha cintavana-rUDAM dhyAnano udaya thavA pAme che ane hadayanI bhAvanA paNa pavitra bane che. pUrvokta bAra bhAvanA, athavA maMtrI, muditA, karuNa ane mAdhyacya bhAvanAnI prabaLatAthI AtmAnI zuddha nirupAdhi jyoti jAge che ane temAM anya sarva bhAna bhUlIne lInaeka rasa thaI javAthI aMte akSaya mekSapadanI prApti thaI zake che. mehanidrA tajavAthI (mehamadirAne chAka utaravAthI )
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 204] zrI kapUravijayajI aMtaramAM jJAna prakAza thatAM zuddha dhyAna ane bhAvanAnuM baLa vadhatAM nirmaLa Atmati -svarUpa sthiratA pragaTe che ane temAM samarasa thaI-nirvikalpa thaI samAI jatAM sakaLa karmanA kSayarUpa-paramAnaMda-mokSapada prApta thAya che. tethI sakaLa sukhanA heturUpa Atmabodha meLavavA jarUra prayatna kare ane te mahAdhInatA tajavAthI ja banI zake ema hovAthI pachI ahaMtA, mamatA tathA viSayavAsanA TALavA jarUra lakSa rAkhavuM. saMsAra saMbaMdhI game tevA anukULa zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzarUpa paMcaviSayasukha kSaNika-asthira che, temaja strI, putra, lakSmI ane vaivanAdika ISTa vastuono saMga kSaNabhaMgura che; ema cittamAM cokkasa ThasAvIne nirmaLa Atmabodha, AtmazraddhA ane AtmaramaNatA rUpa pavitra ratnatrayInI yathAvidhi ArAdhanA karI je dhanya naro parama puruSArtha vaDe kSapakazreNi upara ArUDha thaI, sakaLa karma khapAvI, kevaLajJAna pAmIne paramAnaMda-mokSapada prApta kare che teo ja kharekhara prazaMsavA ane anukaraNa karavA gya che. 0 che. baoooooooooooo { SIoon000(S000 RgIee500000000000 000000000000(9) 0008 se 0 0 007 che Iti zrI sUktamuktAvalyAM caturtha puruSArtharUpa mekSavarga samApta 00000000R ::
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra dharmAdika cAre puruSArthanuM saMkSipta svarUpa. prathama dharma varga durgatimAM paDatAM sarva jatune, dhAravAthI dharama kaho tehane; saMyama Adi kahyo te dazavidha bhale, suguruthI bhavi dharma te sAMbhaLe. 1 ajJAna, meha ane pramAdava-svachaMda AcaraNathI durgatimAM paDatA prANIone hastAvalaMbana ApI, dhAraNa karI rAkhe-bacAvI rAkhe ane temane sadgati sAthe joDI Ape te kSamA Adi daza prakAra ane saMyamAdika sattara prakArane rUDA dharma zAstrakAre kahyo che. aho bhavya jano ! tenuM svarUpa suguru mukhathI sAMbhaLI grahaNa kare. kSamAdika dazavidha yatidharma nIce pramANe che - 1 kSamA-samatA-sahanazIlatA rAkhavI. 2 mRdutA-kamaLatA-sabhyatA-namratA dhAraNa karavI. 3 jutA-saralatA-pramANikatAnuM sevana karavuM. 4 nibhatA-saMteSavRtti sadA ya AdaravI. 5 tA-bAhya ane atyaMtara ema banne prakArano tapa karavo. anazana, UNedarI Adi bAhya ane jJAnadhyAna,vinaya,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 206 ] zrI kapUravijayajI vaiyAvacamAM khalela na Ave-temAM vadhAro thavA pAme te uttarottara vRddhikAraka tapa karavA lakSa rAkhavuM. 6 saMyama-pAMca Indriyono nigraha karavo-Indriyone kabajAmAM rAkhavI. zabdAdi pAMca viSayasukhamAM vRddha-Asakta banavuM nahi. krodhAdika cAra kaSAyane vaza thavuM nahi. hiMsAdi pAMca dethI dUra rahevuM. sahu jIvane Atma samAna gaNavA, tathA mana-vacana-kAyAne sArI rIte keLavI kabaje rAkhavAmokaLA mUkavA nahi. capaLatA nivArI sthiratA AdaravI. e rIte sattara prakArathI AtmAnuM saMyamana karavuM 7 satya vacana--hita-mita ane priya evuM tathya-satya vacana bolavuM. 8 IMca--rAgadveSAdi kaSAyamaLane TALI AMtarazuddhi karavI. eTalA mATe sAvadhAnapaNe devagurunI AjJA mujaba cAlavuM ane cAre prakAranuM adatta pariharavuM, 9 akiMcanatA-parigrahanI mamatA-mUcchane TALI ni:spRha niHsaMga rahevuM. 10 brahmacarya-sarva abrahma-maithunane tyAga karI, mana-vacanakAyAthI pavitra zIla-brahmacaryavrata pALavuM. dvitIya arthavaga. aratha aratha jethI, arthathI siddhi thAve, dharama karama siddhi, arthaviNu ke na pAve; sakala vibhava kere, artha e sAra jANI, 1 saMpata pravarakere vAva saikhya khANI. 2.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 207 ] je prathama sukRtya karyA hoya, dAnAdika dharmakaraNa ullAsathI karI hoya, dukhI upara anukaMpA ANI artha--dravya uparane meha tajI tenuM du:kha nivAraNa karyuM hoya, atithisAdhu-sAdhvI pramukha dharmAtmAonI yAcita sevA-bhakti karI hoya, pUrNa premathI svadhamIvAtsalya karyuM hoya, pavitra tIrthonI yAtrA pUjA karI hoya, devagurunAM bahumAna karyA hoya, guNIjanone egya satkAra karyo hoya, zAstra-AgamanI sevA karI hoya, bALa, tapasvI, vRddhAdikanI sevA-suzruSA-vaiyAvacabhakita karI hoya, TUMkAmAM banI zake eTalo paisAne lAha paise khacIne lIdhe hoya to te rIte paisAno sadupayoga karanArane saheje-anAyAse puSkaLa dravya-arthanI prApti thAya che. punyAnubaMdhI pu vaDe lakSamI sAthe sarasvatInI paNa kRpA thAya che. eTale ethI jJAnasaMpadA-sadabuddhi-nyAyabuddhi-dharmabuddhiAtmakalyANabuddhi svabhAvika rIte Ave che ane dhArelo artha siddha thAya che. manoratha phaLe che. dharma ane artha-vyavahAranuM pAlana rUDI rIte thAya che. paropakAranA rUDAM kAma thaI zake che ane suyaza-AbarU vadhe che. uparokata rIte nyAya-nIti ane pramANikatAthI upArjana karelAM dravyano sadupayega karavAthI dharma-artha-kAma-mananI abhilASAnI saheje siddhi thAya che. vaLI lamInI asthiratAcapaLatA samajI tenA uparane meha jaba kumAranI jema tajI uttama kSetramAM tene sadvyaya karI, saMyama rahI sAvadhAnapaNe tenuM sevana kare che te mokSalakSmIne paNa varI zake che, ema samajI artha upara moha utArI tene sadvyaya kare.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 208 ] tRtIya kAmava dharma arathathI kAma na vegaLA, dharma kAma kare. jaga te bhaleA; sakala jIvane sASya e kAma che, parma arthamAM kAma nidAna che. zrI kapUravijayajI 3 ahIM kAma zabdanA artha manAratha-cittanI abhilASA evA pAramArthika karavAnA che; tuccha AvaSayabhAga evA artha karavAnA nathI. maneAtharUpa je kAma te dharma ane artha puruSArtha thI vegaLA nathI. dharma nI kAmanA-bhilASA-manAratha karanAra athavA dharmanA kAma karanAra jIvA jagatamAM bhalA-bhavya gaNAya che. evI rIte dharmanAM kAma karavA vaDe jIvA sukhIyA thAya che. paramA sAdhavAmAM evI kAmanA khAsa jarUranI che. caturtha meAkSava atha mokSavargapravare pravaro bhava tvaM / cetopadezavidhinA bhavasaMbhavatvaM // mokSArthasAdhanaphalaM pravaraM vadaMti / saMtaH svato jagati te'pi ciraM jayaMti // 4 // jo janma-maraNanAM du:khathI sarvathA mukta thavA tIvra icchA thai ja hAya tA prathamanA traNe varga karatA caDhIyAtA--sarvazreSTha evA meAkSArtha sAdhavA he bhavyAtmAe ! tame tatpara thAo; kemake tenu phaLa sarvotkRSTa akSaya-anaMta-sukharUpa che ane te pavitra ratnatrayInuM yathAvidhi ArAdhana karavAthI maLe che.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUktamuktAvaLInI samApti viSe zrIdharmaarthavarakAmadamokSamArge / kiMcit mayA pragaTito upadezalezaH // sanmArgagAmibhirnaraiH upadeza dhAryaH / tattvasvarUpamiti gamya vicAraNIyaM // 5 // e rIte dharma, artha, kAma ane mekSamArga saMbaMdhI je kaMI lezamAtra upadeza meM Ape te sanmArgagAmI janoe lakSapUrvaka dhArI-avagAhI tenuM tattvasvarUpa vicAravuM ane temAMthI yathAgya-pitA potAnI yogyatA anusAre Adara karatA rahevuM. aMtimavacana. ( 3panAti kRttama) ityevamuktA kila suuktmaalaa| vibhUSitA vargacatuSTayena // tanotu zobhAmadhikAM janAnAM / kaMThasthitA mauktikamAlikeva // 1 // dharma, artha, kAma ane mokSa e cAra varSathI zobhatI A prakAre kharekharI sUktamAlA manuSyanI zebhAne vizeSa prakAre karo ane bhavyajananA kaMThamAM rahelI metInI mALAnI jema tenA vadhAre bhA-AnaMda-sukhane vistAre. 14
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 210 ] zrI kapUravijayajI mULa-graMthakAranI guruparaMparA prazasti, ( zArdUlavikrIDitaM vRttam ) AsItsadguNasiMdhupArvaNazazI zrImattapAgacchapaH / sUriH zrIvijayaprabhAbhidhagururbuddhayA jitasvarguruH // tatpaTTodaya bhUdharo vijayate bhAsvAnivodyatprabhaH / sUrizrIvijayAdiratnasugururvidvajjanAnaMdabhUH // 2 // sadguNurUpa samudrane ullAsa karavAmAM pUrNimAnA caMdra samAna ane zrImat tapAgacchamAM zezabhA samAna evA vijayaprabha nAmanA sUri thayA ke jeNe buddhimAM bRhaspatine paNa jItyA che, temanI pATarUpa udayAcaLa parvatane viSe caLakatI che kAMti jenI evA sUrya samAna ane paMDitajanane Anadu ApanAra suguru zrI vijayaratnasUri thayA te jaya pAmeA. vikhyAtAstadrAjye, prAjJAH zrIzAntivimalanAmAnaH / tatsodarA babhUvuH, prAjJAH zrIkanakavimalAkhyAH // 3 // te vijayaratnasUrinA rAjyane viSe prakhyAta ane buddhimAna evA zrI zAMtivimaLa nAmanA suguru thayA. temanA gurubhAI zrI kanakavimaLa nAmanA mahA buddhimAna thayA. teSAmubhau vineyau, vidvAn kalyANavimala ityAkhyaH / tatsodaro dvitIyaH, kesaravimalAbhidho'varajaH // 4 // te kanakavimaLajIne e ziSya thayA. temAM prathama ziSya zrI kalyANavimaLa nAmanA vidvAna thayA ane bIjA temanA nAnA gurubhAi zrI kezaravimaLa nAmanA thayA.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 211 ] tena caturbhirvargaH, racitA bhASAnibaddharucireyaM / sUktAnAmiha mAlA, manovinodAya bAlAnAm // 5 // te zrI kezaravimaLAjIe cAra vargavALI suMdara bhASAmAM bAMdhelI ( guMthelI) evI A manohara sUkatamAlA bALajInA manaraMjanAthe racI che. vedendriyarSicandre, saMvatpramite zrIvaikrame varSe / agranthi sUktamAlA, kesaravimalena vibudhena // 6 // paMDita zrI kezaravimaLajIe vikrama saMvat 1754 nI sAlamAM A sakatamakatAvalI nAmanA graMthanI racanA karI che. 5 00000 0.0000 0.0000 COOOOD 000000 0.000026 ItizrI samitra zAntamUrti munimahArAja zrI kapUravijayajI mahArAjaviracita zrIsUktamuktAvanI graMthanuM saraLa gujarAtI vivecana saMpUrNa . 200 90499899 ~00000
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000 kaha00 0ew D00000. ' 00 upadezaka vAkyAmRta-saMgraha 10000 1000 0
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 213 ] jaina yuvakone uddezIne upadeza. baMdhuo! tame deza, samAja ane zAsananI UgatI AzArUpa cho. tamArAmAM baLa, utsAha ane zubhecchAo che. je tamArAmAM caDhatA lehI sAthe nyAya, nIti ne pramANiktA dAkhala thAya, vaDIlenI sevAdika mArgAnusArIpaNuM anusaravA jeTaluM dhairya Ave, tathA vItarAga paramAtmAe prakAze pavitra dharma prApta karavA gya gaMbhIratA, AregyatA, saumyatA, janapriyatA, hRdayanI kamaLatA, pApa-bhAvabhIrutA, azaThatA, sudAkSiNyatA, lajajALutA, dayALutA, madhyasthatA, nipekSatA, guNazIlatA, satyarasiktA, supakSatA, dIrdhadarzitA, vizeSajJatA, vRddhAnusAritA, vinItatA, kRtajJatA, parahitarasikatA ane kAryadakSatA vigere uttama guNAnuM satata sevana karavAnuM daDha lakSya thAya te tamArA AtmAnI unnati sArI rIte thayA vagara na ja rahe. tame bhAIo jJAnIanubhavI-vRddha vaDIlathI aLagA-ataDA rahetA hovAthI jena zAsananuM kharuM rahasya yathArtha jANuM zakatA nathI, tathA sarvajJa bhagavaMte prakAzelA to upara daDha AsthA-pratIti rAkhI zakatA nathI, temaja tathAvidha cAritra-saMyamabaLane keLavI zakatA nathI, tethI AryakSetra, manuSya janmAdika durlabha sAmagrI pAmyA chatAM joIe evI AtmAnI unnati saralatAthI sAdhI zakatA nathI. tattvArtha-zAstramAM samyam darzana (sabhyatva), jJAna ane cAritra e traNa saMyuktane ja mokSamArga kahyo che. te vagara game tevI kaNakara@thI janmamaraNAdika duHkhanA sarvathA aMtarUpa mokSamArga prApta thaI zakato nathI. pavitra dharmakaraNIvaDe pApa ne malina vAsanAne aMta Ave che. DahApaNabharI ahiMsA (dayA), saMyama ane tapa e
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 214 ] zrI kapUravijayajI dharmanuM lakSaNa kahyuM che. temAM daDha Adara karanAra mumukSu janane devadAnavAdika namaskAra karyA kare che. mana-vacana-kAyAne kAbUmAM rAkhI e sadA yathAzakti dharmakaraNa karavI joIe. zuddha deva-gurunI sevAbhakti, jIvadayA, zubha pAtrane yathocita dAna, guNIjane upara niHsvArtha prema ane zAstranuM paThana-zravaNa-manana karatA rahevAthI mana-vacana-kAyA pavitra thaI zake che, eTale aMtaranA doSa dUra thatAM pUrvokta darzana, jJAna ne cAritralakSaNa dharmanI prApti thaI zake che ane e ja A manuSyajanmAdika durlabha sAmagrI pAmyAnuM uttama phaLa che. sarvajJakathita jIvAdikano vivekabharyo vicAra kare e buddhi pAmyAnuM phaLa che, yathAzakti tapa, japa, vrata-niyamAdikanuM sevana-pAlana karatA rahevuM e deha pAmyAnuM phaLa che, vivekapUrvaka pAtrane dAna devuM e paisA pAmyAnuM phaLa che ane anyane prIti upaje evAM hitavacana kahevAM e vANI pAmyAnuM phaLa che. e muddAnI vAta tarapha durlakSa karIne bahudhA nAradavRttivaDe ekabIjAne laDAvI, avaLe raste dorI buddhino durupayoga karavAmAM Ave che. jarUrIyAto ghaTADI mana ne IndriyanA damanarUpa saMyama-mArga sevavAne badale sukhazIlatAthI mana ane indriyane mokaLI mUkI asaMyamane puSTi ApavAmAM Ave che. supAtrane dAna devAne badale bahudhA kupAtrane piSI paisAne geraupayoga karavAmAM Ave che ane hita, mita, satya, miSTa-madhurI vANIvaDe anyane saMtoSavAne badale tIra jevAM tIrNa ne kaTu vacanavaDe parane saMtApavAmAM Ave che. pavitra jinavANunuM kharuM rahasya nahIM jANavAnuM ane hRdayamAM nahIM avadhAravAnuM e aniSTa pariNAma che. paripakava buddhi ne zraddhAvALA suzIla vaDIla janone anu
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 215 ] sarI cAlavAthI yuvaka baMdhuo! tamArAmAM adhikAdhika saddaguNe Avaze, paNa temanAthI ataDA ne ataDA rahevAthI te tame tevA saddaguNa meLavavA bhAgye ja banaze. zuddha deva, guru ne saMdha-sAdhamI jananI ati AdarapUrvaka sevA-bhakti karavAthI, temanI stuti-prazaMsA karavAthI temanA jevA uttama guNe tamArAmAM saheje saMkrAnta thaI zakaze. jema bane tema daDha TekathI zrAvaka gya pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtratAnuM yathAvidhi pAlana karavA ujamALa thAo. kuzraddhA ke azraddhArUpa mithyAtva-melane sarvathA tyAga kare. bhakSyAbhaDhya, payApeya, gamyAgama, hitAhitano samagra prakAre viveka rAkhatAM zikho. bAvIza abhakSya ne batrIza anaMtakAyane samajIne tene tajo. videzI davA ne abhakSya Asa (pINAM) taje. parastrIgamana ne vezyAgamana taje tathA cerI, jugAra ne saTTAne chaMda(Teva) taje. tame pote uttama jJAnI ne suzIla janene samAgama karI kharA zrAvaka egya guNa meLavo. jyAM sudhI tame pote dharmaprAptine yogya pAtratA meLavavAmAM pramAda karaze tyAM sudhI tamArI jAtane sudhArI zakaze nahIM, te pachI bIjA tamArA mitra-svajanAdikane kyAMthI sudhArI zakazo? svadeza, samAja ne zAsananI sevA karavAnI tamane hoMza haze ja, paNa tene saphaLa karavA mATe upara je dizA-mArga batAvela che tene khUba lakSyapUrvaka samajI, AdaravA sadA utsuka bano! [je. dha. pra. pu. 40, pR. 78.]
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 216 ] zrI kapUravijayajI utsAhI jaina yuvA pratye preraka vacana, 1. samayAnukULa sarvadezIya keLavaNI sahu utsAhI yuvake e jAte meLavavA sakriya ( saphaLa ) prayatna karavA ane tevI ja suMdara sarvAMgINa keLavaNI peAtAnI saMtatine ApavA-apAvavA jarUra lakSya rAkhavuM, jethI tenAM miSTa-madhurAM phaLanA rasAsvAda temane paNa sArI rIte maLI zake. 2. kAi paNa prakAranuM apalakSaNa yA kunyasana peAtAnAmAM ke saMtatimAM rahevA na pAme tevuM dRDha lakSya rAkhI pravartana karavuM ghaTe, jenI AyAda-suMdara asara AsapAsanA jIve para paNa thavA pAme. 3. satya, pramANikatA, svadezasevA, sAdhIvAtsalya, maitrI, muditA, karuNA, mAdhyastha bhAvanA, zuddha aTala zraddhA pramukha eka ke adhika sadguNanA abhyAsa sudRDha bhAvathI karavA joie. 4. mArgAnusArIpaNAnA 35 guNNA pavitra dharmaratnanI prApti arthe meLavavA sAru jarUra prayatna karavA joie. 5. pAtratA vagara prApti na thai zake tethI gaMbhIratAdika ekavIza guNAne paNa jarUra abhyAsa karavA joie. 6. ApaNA upakArI pUjayavarganI sevA-bhakti sapUrNa premathI karavA bhUlavuM na joie. 7. aMdara aMdara kleza, kaMkAsa ne kusa'pathI ApaNe bahu ghasAtA jaie chIe. dinadina vadhatA jatA bhayaMkara ghasArA aTake evuM samayeAcita sana ApaNe karI batAvavuM joie.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 217 ] 8. jUnA vicAranA vRddha janethI ataDA nahIM paDI jatAM, premavAtsalyathI temanAM dila jItI laI, tamAre je kaMI temane kahevA jevuM hoya te zuddha saralabhAve vinayapUrvaka jaNAvatA rahevuM joIe. 9. temanAmAM kriyAruci vadhAre jaNAya che, ne tamArAmAM jJAnaruci vadhAre hoya che. tamAre ne temane meLApa zuddha hetupUrvaka thAya to te lAbhadAyaka thavA pAme. phakta eka bIjAnI ruci toDavAnI buddhi na joIe paNa joDavAnI ja hovI joIe, nahiM te paDeluM aMtara dinapratidina vadhatuM javA saMbhava rahe che. 10. eka adanA jena tarIkenuM ApaNuM kartavya pUrA premathI jANI levA dareke kALajI rAkhavI joIe; eTaluM ja nahiM paNa temAMthI banI zake teTaluM sadAcaraNa sevavA sadAya tatpara rahevuM joIe. 11. ApaNA dharmAnuyAyIonI saMkhyA dinadina ghaTatI javAnAM kharAM kAraNe zedhI kADhI, ApaNe cetIne cAlavuM joIe ane ApaNA nIkaTa saMbaMdhIone paNa cetI cAlavA samajAvavA joIe. 12. niHsvArthapaNe deza, samAja ne zAsanasevA karanArA ApaNAmAM thoDA ja dekhAya che. je thoDA ghaNA hoya temane kaDavI TIkA karI toDI nahIM pADatAM temanI niHsvArtha sevAnI kadara bUjhI, temane utsAhita karavA joIe ke jethI teo deza, samAja ne zAsanasevA arthe pitAthI banatuM kArya karatA rahe. 13. zuddha ahiMsAdharmanA anuyAyI tarIke dareke dareka
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 218 ] zrI karavijayajI utsAhI yuvake je je kArya mAM puSkaLa jIvahiM'sA thatI jaNAya tevA ninya vyApAra karavA-karAvavAthI tema ja tevA malina khAnapAna ne vastrAdithI dUra ja rahevu joie. 14. ahiMsAnA mALA artha cIvaTathI samajI laI anya bhAibahenAne samajAvavA dRDha prayatna karavA ghaTe, jethI ajJAnavaza leAkeAmAM apavAdapAtra nahIM thatAM sujJAna-vAsanAyeAge sarvatra satkAra ja pAme. 15. nakAmI carcAmAM samaya ne zaktinA vyartha vyaya nahIM karatAM, sAcI vAtaneA vagara vilaMbe svIkAra karI levA ghaTe, 16. ApaNAmAM keLavaNInI khAmI bahu khaTake evI hAvAthI te sudhAravA ne vadhAravA dIrghaSTi vAparavI joie. 17. uttama prakAranI raheNI-karaNI rAkhI dareka strIpuruSe peAtAnu jIvana AdarzarUpa banAvavu joie, jethI bhaviSyanI saMtati paNa uttama prakAranI thavA pAme. [ je. dha. pra. pu. 41, pR. 349 ] ApaNI Adhunika zocanIya sthiti sudhAravA samAja ane zAsananI dAjha dilamAM dharanAra sajjanAne be ela. 1. ApaNA samAjanI Arthika, naitika, sAmAjika ne dhArmika sthiti kaDhaMgI thatI jAya che te vAta have dIvA jevI lAgatI hAya teA jainasamAjanuM hita haiDe dharanArA suguNI sAdhujanAe tema ja gRhastha bhAibaheneAe tenAM kharAM kAraNu
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 219 ] bArikIthI zodhI kADhI, te maTADavA bane teTale jAte prayatna kare ane bIjA sahadaya sAdhujanene tema ja gRhasthajanene tema karavA samajAvavA. 2. kaoNnpharansanA adhivezana (beThaka) prasaMge je ke cAlu kaDhaMgI sthitimAM sudhAro thavA pAme evA zubhAzayathI keTalAka TharAva bahumatithI pAsa karavAmAM Ave che, paraMtu tene pUro amala thAya tevuM javAbadAra pratinidhi tatva temAM Ameja karavAnI ane tevI pUratI tapAsa rAkhavAne prabaMdha karavAnI khAsa jarUra che. 3. kaeNnpharansa ke sthAnika saMghe je kaMI hitazAsana pharamAvyuM hoya tene cIvaTathI amala karavA tene dareka pratinidhi ke sabhya pite baMdhAyele che, evuM samajAvavuM joIe. 4. bIjI samAjamAM ApaNe halakA paDIe-dekhAIe evI dareke dareka badI zodhI tene dUra karavA mATe banatuM mathana karavAnI khAsa lAgaNI jAgavI joIe. 5. ApaNuM unnatine upAya game teNe samajapUrvaka sahune AdaravA upasthita karyo hoya te tene joIe teTalo Teko ApI vadhAvI levo joIe. 6. mIzanarIo ne bIjA kaIka samAje kaI rIte kAma karI temAM saphaLatA meLavatA jAya che tene vicArapUrvaka abhyAsa susAdhuo, sAdhvIo tema ja sadgahasthAe karavo joIe. 7. AvA pavitra hetu ne AzayathI susAdhu-sAdhvIo tema ja gRhasthoe temAM sakriya bhAga laI ApaNuM sarvadezI unnati
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 220 ] zrI karavijayajI sadhAya tema karavuM joie. te mATe prathama ekaThA thai ekastrIjAnA vicAranI Apale karavI joie. [ re. . pra. pu. 41, pR. 423 ] jIvanane sarasa ne saphala karavA yAgya dizA-sUcana 1. ApaNA vikAsamAM vighna karanAra khAsa karIne ApaNuM ajJAna ja che. 2. jeTalA pramANamAM paramAtma tattva tarapha ApaNuM hRdaya khullu rakhAya che teTalA pramANamAM ApaNe tenI najadIkamAM AvIe chIe. 3. dhArmikatAmAM kharuM jIvana che, ne tene anusaravAmAM alAbha jevuM che ja nahIM. 4, saMpUrNa AreAgya e svAbhAvika sthiti che, ane anArAgya e vibhAvika che. 5. roganA upAya karavA karatAM AvatA rogathI bacavuM adhika hitakara che. 6. virAdhI vicArAnI bhAvanA ApI unnatinI ADe Ave che. 7. AnaMdI svabhAva e aiSadhanuM kAma sAre che. 8. sarvanA hitamAM ApaNuM kharuM hita samAyeluM jANI sahunA hitaciMtana sAthe du:khI janAnA du:khaneA uccheda thAya tema pravavuM.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 221 ] 9. kalpita svArtha ja sarva aparAdhanuM, sarva pApanuM ane azreyanuM mULa che. 10. sAmAmAM rahelA svAbhAvika guNene ja jotA rahI, tene protsAhana ApavuM e ja ApaNe dharma che; tethI svapara ubhayane lAbha thavA pAme che. 11. kharI pUrNatA pAmele jIva sarvatra pUrNatA joI rahe che. 12. saddaguNIne joI dilamAM pramoda pAmo, manamAM lagAre kacavATa dhara nahIM. 13. pramoda yA muditA bhAvathI ApaNuM hRdaya kamaLa bane che. 14. AtmA mULa to sphaTika je nirmaLa che, paraMtu pApa punyarUpa upAdhinA saMbaMdhathI te rAgadveSAdika vikArane pAmate rahe che. 15. saddhikoge karmanjanita rAgadveSAdika pariNAma TALI zakAya che. 16. paraniMdAdika pApakArI jIva upara paNa dveSa nahIM dharatAM banI zake to niHsvArtha premavaDe tene vaza karI sAcA mArge sthApana kara. 17. dveSa karavAthI to svapara ubhayanuM bagaDe che, vairavirodha vadhe che. 18. sAmAne sudhAravo azakya jaNAya tyAre paNa manamAM kheda nahIM karatAM, sAmAne karmavazavatI jANI, samabhAve rahI sva parahita sAdhavuM. 19. chadmastha manuSya bhUlane pAtra che. tene dekhIne hasavuM nahIM, paNa mananuM samAdhAna karavuM.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rarara ] zrI kaEravijayajI 20. sarvene abhaya ApI abhaya pamAze. vAvaze tevuM ja laNaze. 21. zreSane nAza kadApi veSathI thatuM nathI, paraMtu premathI ja te tene nAza thAya che. rara. namra ne dilaseja vANI duHkhI dilane apUrva zAMti arpe che. 23. dayA vinAnuM jIvana kharuM jIvana nahIM paNa jIvatuM maraNa che. dayA e aMtaranI lAgaNI che. taka maLatAM tene vikAsa sAdho, tene buThI thavA na ja do. 24 je ApaNe AtmA te ja sahune lekhI tadyogya AcaraNa kare. [ je. dha. pra. pu. 42, pR. 383. ] abhaNa mAnavabaMdhuo pratye kartavya bhAvanA. 1. dilamAM kharI dayA pragaTI hoya te koIne tiraskAra kema karAya? 2. kIDI maMkoDI jevA jaMtuo karatAM manuSya pratye ochI dayA na ghaTe. 3. ane te kahevA mAtra nahIM, paNa sarva zakya prakAre amala mAM mUkavI joIe. 4. sahune abhaya ApavA ujamALa rahevAthI ApaNe abhaya banazuM. che. ane svecchAe parane saMtApa upajAvavAthI ApaNe saMtApa ja pAmIzuM. 6. atyAre kamanazIbe ajJAna ne kahipata svArthavaza banIne
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : | [ 223 ] durlabha mAnavabhavAdi sAmagrI pAmelAnI paNa dayA bhUlAI jaI tenI ghaNI upekSA karAya che. 7. kharI rIte saha kaI mAnava baMdhuo svAzrayI bane, bIjA koInI AzA rAkhIne na ja rahe e IcchavAyogya che. 8. sahunA sthiti-saMgo sarakhA rahetA nahIM hovAthI jyAre koIne ucita sahAyanI jarUra jaNAya tyAre te lagAre saMkeca vagara prasanna dilathI niHsvArtha bhAve tarata ApIne sArA sthiti-saMgavALAe potAnuM kartavya bajAvavuM ja joIe. ethI ApaNu-samAjanI sArthakatA lekhAya che. 9. teve vakhate kacavAIne ke tiraskArathI nahIM jevI madada karAya tenI kiMmata nathI. abhayadAna sarva dAnamAM zreSTha kahyuM che te sAcuM ja samajAyuM hoya te tame pote karakasara karIarthavagaranA bIjA uDAu kharca baMdha karI pahelAM ja tamArA baMdhuonI cagya sArasaMbhALa karo. 10. te sAthe tenAmAM puruSAtana Ave ne khIle evo ucita baMdha Apaze, to te sonuM ne sugaMdha je thaze, paraMtu sahAya karyA vagara kevaLa upalaka bedha deze to te lekhe AvI zakaze nahIM. 11. sahunA dahADA sarakhA hotA nathI. vaLI "lakSamI Aje che ne kAle nathI " evI tenI nazvaratA samajI vivekathI tene lAbha levAnuM cUkavuM nahIM. 12. sIdAtA ApaNA svadhamI baMdhuonI pahelI saMbhALa levI ghaTe. dareka zrImaMta jenabaMdhune jarUra eTalI lAgaNI praga
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 224 ] zrI kapUravijayajI TavI joIe ke huM sukhI sthitimAM TakI rahe tyAM sudhI te bane teTaluM temanuM anyanuM duHkha pheDuM. 13. anyanA bALakone paNa keLavaNI levA mATe bane teTalI sahAya jarUra ApavI. 14. bIjAoe paNa dareka jarUrI prasaMge kevaLa kartavyabhAvanAthI anyane egya sahAya devA tatpara rahevuM. [ je. dha. pra. pu. 42, pR. 384 ] thoDAMeka vacanAmRte. prabhuprIti, siMhavRtti, sAcI sevA, namrabhAva ne sAdAI e ApaNuM jIvanane sAce mArge dore che. 1. jagata tarapha-dunyavI duniyA tarapha-duniyAnA mAyAvI bhAve tarapha-prapaMca ne pralobhane tarapha alakSya thAya tyAre ja prabhu tarapha lakSya thavA pAme. 2. anyanI khAmIo jevA pahelAM ApaNI potAnI khAmIo joI-tapAsIne zodhI kADhavI joIe ane te khAmIene dUra karI devI joIe. 3. anyanI niMdA karavA karatAM ApaNA pitAnA ja dezanI nindA karavI. 4. dayA ne niHsvArtha premamAM vadhAre karavuM ane nAzavaMta vastuo uparathI manane uThAvI laI, AtmAnA zAzvata guNe upara manane sthira-ekAgra karavuM.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 225 ] 5. keAIne halakA kahevA karatAM peAtAnI halakAI jovI ane tene dUra karI devI. parane halakA kahevAmAM peAtAnI halakAI che. 6. AtmakalyANa sAdhatAM-sAdhavA jatAM vacce aMtarAyarUpe je keAi mAta-pitA, strI-putrAdika meAhavaza ADe Ave te sahunA vivekapUrvaka tyAga karavA-tiraskArathI nahIM, paraMtu premathI temane vivekapUrvaka samajAvI levA. 7. du:khanA prasaMgeAmAM adhIraja ke AkuLatA karavI nahIM; paraMtu bahu ja dhIraja dhAraNa karI kharI khaMtathI tene yAgya pratikAra karavA. prasiddha kahevata che ke-Patience and Per* sevearance overcome mountains-dhaiya ( dhIra ) ane khatabharyA udyogathI game evI meTI Apattione paNa ta Ave che, tema ja manamAnI saMpadAne pAmI zakAya che. 8. game evA du:khada prasaMgamAM ati utAvaLa ane adhirAi karavI te UlaTI hAnikAraka nivaDe che. Haste is Waste e prasiddha kahevata ApaNe khAsa yAda rAkhavA ceAgya che. eve vakhate te prabhu mahAvIra jevA samartha Adarza samA mahApuruSanA pavitra caritranuM smaraNa karIne, temanA punita mAne anusaravA puruSAtana phaiAravavu. 9. game tevAM kaSTa AvatAM sajjanA peAtAnI sajjanatA tajatA ja nathI; duHkha teA kevaLa temanI kaseATI ja kare che, tethI tenAthI te hArI jatA nathI, paNa UlaTA vadhAre sAvadhAna bane che. teo sihavRttine ja dhAraNa kare che, kadApi zvAnavRttine dhAraNa karatA ja nathI. 15
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rara6 ] zrI karavijayajI - 10. siMhavRttine dharavAthI duHkhano atyaMta abhAva (sarvathA vinAza) karI zakAya che, paNa dhAnavRtti dhAraNa karavAthI to duHkhamAM UlaTo vadhAre ja thatuM jAya che. 11. sukhaduHkhamAM samabhAva-anAkuLatA te sihavRtti ne viSamabhAva-AkuLavyAkuLatA te dhAnavRtti. duHkhane adInapaNe-samabhAve bhagavatAM mitranI peThe te upakAraka thAya che. 12. bahAranAM kalpita ne kSaNika sukhamAM lebhAI nahIM jatAM, sAcuM avinAzI saMpUrNa mokSasukha meLavavuM joIe. teTale Atmabhoga Apavo-saMyama seva e ja sihavRtti che. 13. pariNAmadazI mahAnubhAve akSaya mokSasukhane mATe mathana karatAM pramAda rahita vate che, paNa kSaNika sukhaduHkhamAM muMjhAI jatA nathI. 14. jIvamAtranI joDe evuM vartana rAkhavuM ke jethI koI paNa jIvane ApaNA nimitta lezamAtra duHkha na thAya. dharma zAstronuM sAra-rahasya e che ke ApaNe jAte bane teTaluM sahana karI levuM, paNa bIjA keIne pratikULatA-pIDA upajAvavI nahIM. sahune ApaNuM AtmA samAna lekhavavA. 15. susAdhu-saMta ke vaDIla-moTerAonI sevA ke AjJAene koI paNa tarka ke dalIlamAM utaryA vagara ekadama premathI anusaravuM. jyAre kaMI zaMkA utpanna thAya tyAre mehanA vamaLamAM nahIM paDatAM batAveluM kAma pUruM karIne, vinayapUrvaka samajavAnI buddhi rAkhI zaMkAnuM samAdhAna karI levuM. temanI prasannatA meLavavAne e uttama IlAja che.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 227 ] 16. kaI paNa vastu vagara calAvI letAM zIkhI levuM. A dehane ane manane jevI rIte rAkhavA Teva pADIe tevI rIte e rahevAne TevAI jAya che tethI kaI paNa Teva pADatAM pahelAM hitAhitano avazya vicAra kare. vagaravicAryA ekadama sAhasa karIne khoTI Teva pADavI nahIM, kAraNa ke Teva pADyA pachI tene kADhavI muzkela paDe che. eTaluM ja nahIM paNa avicArI Tevo pADavAthI dehanI, mananI, dharmanI, Ijajata-AbarUnI ane paisAnI ghaNI vAra phegaTa barabAdI thAya che ane pote durgatine adhikArI bane che. eTalA mATe evI Teva pADatAM pahelAM hitAhitane pUrato vicAra kara-bhUlavuM nahIM. 17. sarvajJabhASita satya dharma pAmavo cintAmaNiratna samAna ati durlabha che. 18. dharma saghaLI manokAmanA pUrI karIne, aMte akSaya mekSasukha meLavI Ape che. 19. mokSa pAmavA mATe uttama pAtratAnI jarUra che. First Deserve and then Desire:-prathama pAtratA meLave ane pachI tene pAmavA IchA karo. 20. pAtratA pAmela puruSa, yogya puruSArtha vaDe Icchita vastune pAmI zake che. 21. pAtratA pAmyA chatAM, tathAvidha puruSAtana pramukha yogya sAdhanasAmagrIne suga meLavyA vagara, pavitra dharmanI prApti thaI zakatI nathI. 22. akSudratA-gaMbhIratA, zarIra sughaDatA, semyatA, leka
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 228 ] zrI kapUravijayajI priyatA, akrUratA, pApabhIrutA, azaDhatA, sudAkSiNyatA, lajajALutA, dayALutA, samaSTi, madhyasthatA, guNAnurAgitA, satyapriyatA, supakSatA, dIrghadarzitA, vizeSajJatA, vRddhAnusAritA, vinItatA, kRtajJatA, paropakArarasikatA ane kAryadakSatAdika uttama guNAnA satata abhyAsI, tathAvidha sAdhanasAmagrI ceAge, pavitra dharma - ratnane pAmI zake che. [ jai. dha. pra. pu. 44, pR. 377 ] medhavacanA. 1. manane zuddha karavA kAyama namaskAra mahAmatrane akhaMDa jApa karavA. 2. vividha icchA-kAmanAnA rAdha te ja tapa ane te ja vairAgya pariNAme sukhadAyI thAya che. 3. jevI mita tevI gati, eTale udita mati sudhAravI. 4. AtmasAdhana karavAnI hAtha AvelI taka gumAvavI nahIM. pa. paranA avaguNu sAmuM jovuM nahIM-guNa ja levA. 6. niMdaka vagaramUlye mela sApha karanAra heAvAthI upagArI lekhAya. 7. jema bane tema zarIramamatA echI karavI ane ApaNe AtmA ja zaktirUpe paramAtmA che evA anubhava zAntacitte karavA. 8. zAstrAdi bhaNavuM-gaNavuM e dravyajJAna che ane AtmasvarUpa jANavuM-anubhavavu te bhAvajJAna che. 9. dehapugaLamAM ke tevI bAhya jaDa vastuemAM khuzI
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 229 ] AnaMda mAne te pudgalAnaMdI lekhAya, bhava-sAMsArika sukhamAM AnaMda pAme te bhavAbhinaMdI lekhAya ane AtmAnA sahaja nirupAdhika jJAnAdika guNemAM AnaMda pAme te AtmAnaMdI lekhAya. 10. ApavuM evuM levuM, vAvavuM evuM laNavuM. 11. sahune abhaya ApI, abhaya meLavI zakAze. 12. keIne pratikULatA upaje tevuM AcaraNa karavuM nahIM. 13. sadaguNI upara paNa dveSa rAkhavo-aruci karavI e anaMtAnubaMdhI krodha, sadgaNune paNa halakA pADavA, temanuM apamAna karavuM, svaguNeno utkarSa karavo te anaMtAnubaMdhI mAna, guNejanenA chatA guNe gopavavA ane potAnAmAM achatA guNeno dekhAva karo te anaMtAnubaMdhI mAyA ane anyanI satya mAnapratiSThA sAMkhI na zakavI eTaluM ja nahIM paNa beTI mAna-pratiSThAne lebha rAkhavo te anaMtAnubaMdhI lobha jANo. 14. tRSNA jevo Akaro vyAdhi nathI ane saMtoSa samAna uttama sukha nathI e anubhavagamya che. 15 kSaNavinAzI A dehAdika padArtho uparanI mamatAAsakti bane teTalI ochI karavI ane jJAnAdika nija guNomAM ja mamatA karavI. AtmA ane AtmAnA guNe avinAzI-nAza vagaranA che. 12. "ne mAruM" "ahaMtA ne mamatA" ja AtmaguNane dATa vALe che te yAda rAkhavuM.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 230 ] zrI kapUravijayajI 17. samyagdarzana ( samyaktva), samyag jJAna ane samyak cAritrarUpa AtmakalyANunA kharA upAya jIvane hAtha AvavA bahu duSkara che; paraMtu sArA bhAgye sugurukRpAe te jene prApta thayela hAya ane je tenuM yathA pAlana kare tene eDA pAra thavAnA samajave. [ jai. dha. pra. pu. 44, pR. 393 ] sUkta-vacane " 1. game tenI pAsethI paNa hitavacana grahaNa karavuM; tene anAdara na ja karavA yata:- vAhAvi hitaM prAdyam / 2. hitasvI janenAM hitavacanA avazya haiye dharavAM, 3. jema bane tema khaMta rAkhIne vyavahArazuddhi sAcavavI. 4. ApaApaNI javAbadArI barAbara lakSyamAM rAkhavI. 5. thayelI bhUla samajAtAM tene tarata sudhArI levI. 6. satsaMga sevIne sArA sadguNe! ApaNAmAM pragaTAvavA. 7. namaLI sAbata atyanta hAnikAraka jANI tajI devI. 8. saddharmane lAyaka banavA yeAgya guNeAnA abhyAsa karavA. 9. kSudratA--uchAMchaLI vRtti tajIne gaMbhIratA AdaravI. 10. zarIranu Arogya sAcavavA pUratu lakSya rAkhavuM. 11. zAnta ne mIlanasAra prakRti rAkhavI. 12. leAkapriya thavAya tevA udAradilanA svAtyAgI thavuM. 13. kaSAyanA tyAgavaDe akaluSita-prasanna cittavRtti rAkhavI. 14. pApathI DaratA rahevuM, leAkanindA thAya tevuM kArya na karavuM.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ ra31 ] 15. sAdA, saMyamI ne sarala vyavahArI-pramANika thavuM. 16. keInuM bhaluM thaI zakatuM hoya to vinAsaMke karavuM. 17. uttama kuLa yogya lajajA-maryAdA cIvaTathI pALavI. 18. duHkhIjananuM duHkha chedavA tana-mana-dhanathI udyama kare. 19duSa-duSitane be pakSa na kare, sAcAne ja pakSa karavo. 20. saguNAnurAgI banI saddaguNenuM anukaraNa karatA rahevuM. 21. uttama puruSanA guNAnuvAda karavA. satyapremI banavuM. 22. ApaNA svajana kuTuMbIo paNa dharmarAgI bane tema karavuM. 23. lAMbI najare, lAbha-hAni vicArI, ucita kArya karavuM. 24. jIvanavyavahAramAM hitAhita vizeSe samajatA thavuM. 25. nirdoSa AcAravicAravALA vRddhone anusaravuM. 26. ajaba vazIkaraNa jevo vinaya guNa avazya Adaravo. 27. upagArI janenA upagArane prANAte paNa bhUla nahIM. 28, ApaNAthI banI zake tene teTale paropakAra jarUra karo. 29 kaI paNa hitakArya sukhe sAdhI zakAya tevA kAryakuzaLa thavuM. 30. mana ane Indriyane kabaje rAkhatAM zIkhavuM. 31. kaleza-kaMkAsane zamAvavA banatA prayAsa karavo. 32. vera-virodha vadhatA aTake (ghaTe) tevA saMdhipALa thavuM. 33. samAja-sudhAre zuddha premabhAvathI karAya tevuM lakSa rAkhavuM. 34. vizuddha premathI, game tenAM hRdayane jItI, dhAryuM kAma karI zakAya che. 35. AkSepaka zailIthI te tiraskAra ne vidha vadhatA jAya che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 232 ] zrI kapUravijyajI 36. tethI ja jarUrI prasaMge priya ne pathya (hitakara) evuM satya uccaravuM. 37. jarUrI prasaMga vagara mauna dhAraNa karavuM vadhAre sAruM che. 38 cIvaTa rAkhI svaparahita mATe udyama kara e ja mAnava bhava pAmyAnuM sAra-phaLa che. 39. akArya-hiMsAdika pApakRtya karavAmAM je rakta rahe che te aMdha che. 40. hitavacana sAMbhaLyuM-nahIM sAMbhaLyuM kare che te bahero che. 41. kharI take priya vacana bolI na jANe te mUMge che. kara. strIonA kaTAkSabANathI na chatAya te zUravIra che. 43. sArAM hitakAryamAM chatI zakti na pherave te cera che. 44. candranI jevI zItaLatA upajAvanArA saMtapuruSo che. 45. temanI avahelanA-nindA karavI te ugra viSarUpa che. 46. zuddha ahiMsakabhAva-vitarAgabhAva amRtarUpa che. 47. tattvavicAraNA karavI e buddhi pAmyAnuM sAra-phaLa che. 48. yathAyogya vrata dhAraNa karI, tenuM yathArtha pAlana karavuM e deha pAmyAnuM phaLa che. 49saThekANe-sArA pAtre svakamANune upayoga kare e paisA pAmyAnuM phaLa che. 50. sAmAne prIti-saMteSa upaje evuM priya bhASaNa e vANI pAmyAnuM phaLa che. 51. pramAda same kaI zatru nathI ane udyama sAme koI hitamitra nathI. [ je. dha. pra. pu. 45, pR. 14]
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 [ 233] subhASita vacanAmRte. 1. guNasaMpAdana karavAne ja yatna kare. mithyA ADaM. barathI zuM vaLavAnuM che ? 2. lAyakAta dharAvanArane Icchita vastu puruSArtha karavAthI maLyA vagara rahetI nathI. 3. madhyastha vRttivALAne sarvatra sukha che. 4. je sarva rIte lekane saMtoSa pamADe che tene ja lekapriyatA prApta thAya che. 5. kevaLa deva upara ja AdhAra-vizvAsa rAkhIne puruSArtha tajI devo nahIM. 6. mAbApane atyaMta zokadAyI, mUrkha ane dharmahIna chokarAM " kaputa " kahevAya che. 7. DAhyA ne kahyAgarAM chokarAM mAbApane bahu ja vahAlAM ane AnaMdadAyaka thAya che, tethI ja tevAM dhamI chokarAM "saputa kahevAya che. 8. suzIla mANase kaI paNa strI sAthe ekAMtamAM vAsa kara nahIM. ekAMta bUrI che. 9. aNaavasaranuM vacana bolatAM bRhaspati je paNa apamAna pAme che. 10. pote ja dUSita chatAM sAmAne dUSaNa devuM enA jevI eke nAdAnI nathI.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 234 ] zrI kapUravijayajI 11. parane zikhAmaNu devAmAM kaika zUrApUrA hoya che; peAtAnI bhUla samajIne sudhAranAra teA kAika viralA ja dekhAya che. 1ra. pratyakSa guNavAdI chatAM parAkSa niMdAkArI mANasa zvAnanI jema pariharavA ceAgya che; kemake ema dvidhAbhAva rAkhanAra pragaTa mAyA-mRSAvAdI ja Thare che. kahevuM kaMi ane karavuM kaMi evA mAyA-mRSAvAda jevuM eke pApa nathI. 13. dharmInI ja kRpAthI sarva saMpatti pAmyA chatAM je mUDha jana tenA ja anAdara kare che tevA svAmIdrohI jIvanuM bhaluM zI rIte thai zakaze ? dharmanI avagaNanA kadApi na karavI. na 14. kSamAvata, dAnezvarI ne guNagrAhI evA svAmI jema bhAgye ja maLe che tema ja sevaka paNa sarvAnukULa, zuddha-ceAkhA ane kAryadakSa ( kuzaLa-khAheAza ) bhAgye ja maLe che. 15. sArAsArane yathArtha samajanAra ( parIkSaka ) svAmI maLavA muzkela che temaja sevaka paNa AjJAnuvatI ane smaraNu zIla maLavA muzkela che. 16. je rAjA rakSaNAdika guNavaDe prajAnuM rajana karI na zake te kevaLa nAmanA ja rAjA kahevAya che. khareA rAjA prajAnA dilanuM raMjana nijaguNavaDe karyA vagara rahe ja nahIM. 17. keTalAka suputrA peAtAnAM saccAritrathI peAtAnA pitAthI paNa vadhI jAya che. 18. satsaMgathI bhavya jIva guNavAna thAya che ane zuvata upara sahu anurakta thAya che.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 235 ] 19. madhyastha mANusa zAsrayuktine mAna Ape che. mUDha-khaThara tenu ja khaMDana kare che. 20. kAipaNa khAmata upara taTasthapaNe vicArIne ja peAtAne abhiprAya ApavA, utAvaLA thai avicArIpaNe insApha ApavA jatAM UlaTA anartha thavA pAme che. ra1. mAMsa, madirA, zikAra, cArI, jugAra, parastrIMgamana ane vezyAgamana-e sAta mahA mukhyasanA ubhayaleAkaviruddha hAvAthI jIvane mahA nIca gatimAM lai janArAM che; tethI ja te sarvathA varjya che. satsa'gatiyeAge AvA pApathI jIva saheje macI jAya che. 22. deza, kALa, baLa vigerenA pukhta vicAra karI kA karanAra temAM saphaLatA meLave che. 23. sukha du:kha samaye sarakhA bhAga le tevA mitra, sadAcArathI pitAne prasanna kare tevA putra ane patinuM ekAMta hita icche evI bhAryA kAika puNyavatane ja prApta thAya che. 24. jenAmAM kaMi puruSArtha nathI te puruSanI gaNanAmAM nathI. 25. prAptasAmagrInA sadupayeAga karI jANe teo ja saheje svaparahita sAdhI zake che. 26. kharA kalyANamitra pApathI nivAre, hita sAthe joDe, doSa DhAMke, NA pragaTa kare, kaSTamAM na taje ane avasare madada kare. uttama puruSA sanmitranAM AvAM lakSaNa vakhANe che. 27. sajjanAnA kreya durjanAnA sneha jevA kSaNajIvI hAya che te lAMbe vakhata TakI zakatA nathI.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 236 ] zrI kapUravijayajI 28. satya vacana vadavuM e mukhanI zobhA che. 29. zIla-sadAcAra e khare zaNagAra che. 30. kSamAbharI ahiMsA kharuM amRta che. 31. saMtoSamAM kharuM sukha raheluM che. [ je. dha. pra. 46, pR. 191. ] subhASite. 1. mANasa vividha jAtanAM vastra-AbhUSaNo mAtrathI nathI zimate, paraMtu amRta samAna zAMtidAyaka subhASito vaDe te zobhe che; tethI subhASita ja mANasanuM kharuM bhUSaNa che. 2. game evI gamagInI dUra karAvI AnaMda ApanAra subhASita che, ethI sahu keI-jJAnI ke ajJAnI vaza thaI jAya che tethI sujJajanee subhASitone avazya Adara karavo joIe. 3. khara vidvAna koNa? je satya bhAkhe, tapa Acare, jJAna upAse, ahiMsA ne niHsvArtha prema seve, jJAnI janene name ane suzIlatA pALe-sadvartana seve te ja khare vidvAna che, mAtra vApaTu vidvAna nathI. 4. jyAM sudhI dayArasathI bharapUra evo sarvajJakathita dharma zravaNacara thayela nathI tyAM sudhI manuSyajanmAdika punyasAmagrI prApta thayelI paNa nakAmI lekhAya che, kemake tenA vagara Atmonnatino kharo mArga maLatuM nathI.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 237 ] 5. "jina uttama guNa gAvatAM, guNa Ave nija aMga." A vAkya vicAre. 6. jevuM hita mAtApitAdika karI na zake tevuM Atmahita suguru yathAvidhi sevyA chatAM avazya kare che-karI zake che. 7. kartavyadizA-mahApunyavege ati durlabha mAnavadehAdika sAmagrI pAmIne bhavyAtmAoe tajavA yogya doSone tyAga karavo joIe, karavA yogya karmo-AcaraNe sevavAM joIe, prazaMsavA gya vastuonAM vakhANa karavAM joIe ane sAMbhaLavA egya bAbate sAMbhaLavI joIe-A cAre bAbate mumukSuoe barAbara vicAramAM-lakSyamAM levA yogya che. 8. je kaMI paNa cittanI malinatA kare ane mokSamArgane aTakAve tevAM dUSaNe mana-vacana-kAyA saMbaMdhI hoya temane avazya tajI devA joIe. 9. je AcaraNa karavAthI ApaNuM mana sAcA motInI mALA jevuM ke bIjA evAM ja ujajavaLa padArtho jevuM zuddhanirmaLa bane tevuM AcaraNa buddhimAna manuSyae avazya sevavuM joIe. 10. zuddha deva, guru ane dharmanI sadA ya stuti-prazaMsA karavI joIe. 11. sarva doSone nAza kare evAM sarvaza vItarAganAM kahelAM hitavacano kharI zraddhAthI zuddha thayela buddhipUrvaka ati Adara sAthe sAMbhaLavA ane svahRdayamAM avadhAravA joIe.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ [238 ] zrI kapUravijayajI 12. vItarAganI ekAnta hitadAyI AjJAne anusaravuM e ja tene ArAdhavAno upAya che, tene yathAzakti anusaravAthI te nize saphaLa thAya che. 13. suvaidyanAM vacanane anusaravAthI jema vyAdhine samULage nAza thAya che, tema tenAM hitavacanane sadbhAvathI AdaratAM avazya sarva duHkhane aMta Ave che. [ je. dha, pra. pu. 46, pR. 192] hAlanI ApaNI sAmAjika sthitinuM nirAkaraNa. - 1. sAmAjika bAhya sthiti je hAla pragaTa thavA pAmI che tenAM mULa kAraNe brAtRbhAvanI ane dayAnI khAmI che, mATe te hRdayanA rogane sudhAravA prayatna kare eTale tenA kAryarUpe pragaTa thayelI sAmAjika sthiti sudharatAM vadhAre vakhata lAgaze nahIM-tene jaladI aMta Avaze. 2. jyAM AMtarasthiti sudharI eTale bAghasthiti sudharatA vAra lAgaze nahIM. prathama tamArI jAtane zuddha kare, tyArapachI bAhya saMge saheje badalAze. 3. jyAM huMpaNuM-mithyAbhimAna gayuM tyAM svArtha gaye ane svArtha game eTale badhe mArga bahu sarala thaI jaze. 4. je pramANamAM tame zuddha thatA jaze te pramANamAM tame svArtha tyAgathI niHsvArthI banaze ane Akhare tame sarva sAthe
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 239 ] ektA anubhavaze, to pachI tame bIjAne cAhyA vinA ane madada karyA vinA rahI zakaze nahIM. tevI rIte sAdhelI tamArI pUrNatA sahune kharI madadagAra thaI zakaze. tema chatAM aneka viSaya paratve jagatanA jIvomAM vicArabheda to rahevAnA ja. 5. tamArI paisAnI gaNatrI amAre mana bInamahattvanI che, hRdayanI kiMmata ja amAre mana mahattvanI bAbata che. 6. je hadaya pavitra che ane je hRdayanA nirabhimAnapaNAne lIdhe temaja bAhya bhabhakA( ADaMbara )nA abhAve koInuM lakSa paNa kheMcatuM nathI, tevA hRdayamAM kharI sahRdayatA saMbhave che. 7. zuddha ni:svArtha prema e eka evI cAvI che ke je badhA sAmAjika praznorUpI tALAone ughADI nAkhaze, e satya che. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 224 ] utsAhI jaina jananuM hita kartavya.' 1. bhraSTAcArathI sarvathA aLagA rahI, bhraSTAcAra ane bhraSTAcArIone puSTi maLe evuM sahakAritva paNa na ja se. 2. saMtoSI jIvanamAM sukha mAnI, ni:svArtha sevA ane prema jagAve. vizvapremanI bhAvanAne jIvanamAM sthAna Ape. 3. hita-mita-priya vANu vade tethI viruddha vadanArAone zAntithI-premathI samajAvI ThekANe lAvavA prayatna kare. 4. kurUDhione kApavA-nA bUda karavA banatI koziza kare.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 240 ] zrI karkharavijayajI 5. manuSyadayAne sarvoparI lekhe, anyanA sukhamAM sukha ane duHkhamAM duHkha lekhe ane sahAnubhUti dAkhave. 6. satyanuM zodhana karI satyane ja Adare. 7. sAcA dharmagurune zodhI tenuM kharA jIgarathI sevana kare. 8. saMgha, samAja ane zAsananI khAtara svArtha tyAga karI jANe ane AdarzajIvana jIvI sukha mAne. anyanI bhUle jevA karatAM potAnI bhUla jove ane anyane zikhAmaNa detA pahelAM pite te Adare. 9. prabhune pUje, pApathI pUje ane sAcA jIgaranI karaNIthI anya mugdhone mArgadarzaka bane ane bane teTalo satyamArgane pracAra karatAM rahe. 10. lakhI jANe paNa jarUra pUratuM ja lakhe, vAMcI jANe paNa jarUra pUratuM ja vAMce ane bolI jANe paNa jarUra pUratuM ja bele. 11. dravya, kSetra, kALa ne bhAvane anusarI zAstrAjJA pALavAne khapa kare-saraLa bhAve satyabhAge saMcare. 12. kheTo bhaya dhare nahIM, svArtha tyAga karatAM Dare nahi, sadAya magnatAmAM rahI popakArarasika bane. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 224]
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 241 ] hita-bodhavacane. 1. zakti anusAre DahApaNabharyuM evuM ja kAma karavuM ke jenuM pariNAma rUDuM ja Ave. 2. kAyara ne bIkaNa mANasa vighanA bhayathI rUDuM kAma karatAM ja Dare che. madhyama vRttinA mANasa koI rUDuM kAma AraMbhe te che paNa vizna AvatAM te paDatuM mUkI de che, tyAre uttama vRttinA sAtvika jano je hitakArya AraMbhe che tene game teTalA bhege paNa pUruM kare che. 3. upagArIno upagAra prANAte paNa na bhUle te kharA kRtajJa sajajananuM lakSaNa samajavuM. 4. nyAyamArge ja dravya upArjana karavAthI sukhI thavAya che tenI khAtrI svAnubhavavaDe thaI zake che. 5. game teTaluM ApatAM-kharca karatAM ya na bUTe evuM apUrva vidhA-dhana khUba pedA karavuM ne ApavuM. 6. phAlyAphUlyA AMbAnI peThe khUba vidyA saMpAdana karIne vadhAre ne vadhAre namra banavuM. 7. sarva zrutajJAnathI caDhIyAtA anubhavajJAnanI mIThAza ajaba prakAranI che. 8. zuddha jJAnI cAritrazIla sadagurunI kRpAthI keI suvinItane tevuM jJAna prApta thaI zake che. 9. tethI ja AtmAthI janee caMdana jevA sadA zItaLa saMtamahAtmAonI sevA karavI ucita che. 16
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 24ra ] zrI karavijayajI 10. sarva vratamAM zreSTha brahmacarya, saghaLA dAnamAM zreSTha abhayadAna, tema sarve guNemAM vinayaguNa zreSTha che. 11. saMtoSathI svasthatA-prasannatA Ave che, tethI dharma sAdhI zakAya che, jethI mokSa prApta thaI zake che. 12. "mana jItyuM teNe saghaLuM jItyuM" ema samajI manane jItavA-vaza karavA banatuM karavuM. 13. mUrkha-kadAgrahI-kupAtrane zikhAmaNa ApavI ke bedha kare e niSphaLa jAya che. 14. jevI gati tevI mati, kriyA tevuM karma, je tapa tevuM phaLa, ne je saMtoSa tevuM sukha jANavuM. 15. vratabhaMga karIne jIvavA karatAM vratane akhaMDa rAkhI maraNa svIkAravuM sAruM che. 16. ati upAdhivALA mohavikaLa jIvane tatvathI sukha hetuM nathI. 17. sarva vatemAM brahmacarya tathA sarva parvomAM paryuSaNa parva moTuM che tema sarva maMtramAM navakAra maMtra maTe che. 18. parastrI tarapha khoTI daSTi karavAthI punya-teja ghaTe che, mATe parastrI tarapha daSTi karavI nahIM. 19. he jIva! jyAre tuM zuddha tattva-paramArthane jANIza tyAre ja tuM paramArthathI sukhI thaIza. 20. sukhaduHkhane sarjanahAra potAne jIva ja che, bIjA te temAM kevaLa nimittarUpa che.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 243 ] 21. udaya AvelA duHkha-vipAka prasanna vadane sahana karavAthI navAM karma baMdhAtAM aTake che. 22. durlabha manuSyajanma pAmIne jeNe Atmahita karyuM nathI tene janma niSphaLa jANa. 23. duHkha sahune aniSTa ane sukha ISTa che ema manamAM nizcaya karI, sahune AtmasamAna lekhI koIne paNa duHkha daIza nahIM, paNa sukha-zAMti upaje te banate prayatna karaje. 24. mana, vacana, kAyAne e upayoga karavo ke jethI vairAgya vadhe ane pApa kamI thavA pAme. 25. je je nimittothI krodhAdika kaSAye vadhe tevA nimittathI dUra rahevuM ane je je nimittethI kaSAya ghaTe te te nimitto sevavAM, jethI pApa nAza thAya che ane punya-dharmanI puSTi thAya che. 26. vizvAsaghAtI mahApApI lekhAya che, ema samajI evA mahAdoSothI sadaMtara dUra rahevuM. ra7. uttama janone samaya zubha karmamAM ane adhama jIvana samaya kukarmamAM jAya che. 28. Arya kSetra, uttama mAnava avatAra, uttama kuLa, nIrogI zarIra ane devagurudharmanI uttama sAmagrI-e sarva pAmavuM atyanta durlabha che. te pAme te tene lAbha levA cUkavuM nahi. 29. svaparahita karavA sAvadhAna rahevAthI ja A durlabha manuSyajanmanI sArthakatA thAya che. :
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 244 ] zrI kapUravijayajI 30. svAdhInapaNe dharmasAdhana karI lenArane parAdhInatA veThavI paDatI nathI. [je. dha. pra. pu. 46, pR. 288] kalyANuMthIne bhaviSyanA sthAyI makAna mATe 1. prApta saghaLI zaktione sadupayega karavo joIe. 2. aDaga niHsvArthatAne pAye nAkhavo joIe. 3. rakSaNakArI premanI dIvAlo UbhI karavI joIe. 4. pachI niSkalaMka pavitratAthI te makAnane zaNagAra ane 5. brAtRbhAva tathA AnaMdanA vicArorUpI phanIcara goThavo. 6. tamArA hitakAryo ane tenAM suMdara pariNAmo AvelAM joI, leke tamane anusaravA prerAze. tamArA upadeza vagara paNa teo tamArA pagale cAlaze ane A rIte ADakatarI rIte tame temanA upadezaka thazo. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 290] Adarza jIvana, 1. kaI paNa prANane duHkha ApIne jIvatA rahevA karatAM A zarIrane choDI devAnuM vadhAre pasaMda karavuM joIe. 2. ni:svArtha prema e eka evI kuMcI che ke je manuSyanA hadayane aMdarano daravAjo ughADI nAMkhe che ane tyAM najara karatAM dareka jAtanA praznone khulAso maLI jAya che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2: [ 245 ] 3. paraMtu niSkalaMka pavitratA jenAmAM haze te ja te kuMcIne upayoga karI zakaze. anubhavavaDe tenI khAtrI thaI zakaze. 4. AvI paDatA duHkhathI paNa prANIne ghaNuM zikhavAnuM maLe che. 5. duHkhane adInabhAve sahana karatA rahevAthI ApaNAmAM aMdara rahelI divyatA pragaTavAnuM banI zake che, jenA aMte muktisarva baMdhanothI chUTavAnuM prApta karI zakAya che. 6. huMpaNAthI aMdha nahIM banavuM. je jJAnanI davA anyane ApavA ApaNe tatpara banIe chIe te davA ApaNe jAte ja prathama pahelAM levI joIe. [ rai. dha. pra. pu. 46, pR. 290 ] suputrIne kharA kariyAvararUpa daza hitazikSAo. 1. je bahena ! zvasuragrahavAsI thaI tAre aMdarane agni bahAra kADhavo nahIM arthAt sAsarIyAne doSa dIThAmAM Ave to enI bIjAne meDhe vAta uccAravI nahIM. 2. bahArano agni aMdara ANu nahIM arthAt pADozI sAsarIyAnuM vAMkuM bele to amuka mANasa tamArI Ama vAta karatuM hatuM " ema ghera AvIne kahevuM nahIM. 3. je Ape tene ja ApavuM-koI kAMI vastu mAgavA Ave te e pAchI ApI jAya ema hoya to ja ene ApavI. 4. na Ape ene na ApavuM-mAgI cIja pAchI na Ape ene na ApavI.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 246 ] zrI kapUravijayajI 5. Ape ene ane na Ape ene ya ApavuM-sagAMvahAlAM ke mitrA pAchu ApI zake ke na ApI zake te paNa ene ApavuM. 6. sukhe besavu-sAsusasarA vigere meTerAMne joine uThavu paDe tyAM besavuM nahIM. 7. sukhe jamavuM-meTerAM jamyA pachI jamavuM. 8. sukhe sUvu-meTerAM sUtA pachI sUvuM. 9. agninI paricarcA karavI-mATerAMnI sevA karavI. 10. gRhadevatAne namavuM-meTerAMne deva jevA samajavA. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 290 . ] praznAttararUpe sAdha. pra-zrotra( karNa ) indriyanA nigraha karavAthI jIva zuM phaLa upAjaeN ? u-zrotra indriyane nigraha karavAthI sArAM-narasAM, priya- apriya, narama-garama zabdo sAMbhaLavAmAM AvatAM rAga-dveSane nigraha thAya, tethI navA karma na baMdhAya ne pUrva avivekathI AMdhelAM karmanI nirjarA thAya. pra-cakSu( AMkha ) indriyane nigraha karavAthI jIva zu phaLa upAje? u-cakSu indriyanA nigraha karavAthI sArAM-narasAM, priya apriya, rUpa-vaNuM jovAmAM AvatAM temAM rAga--dveSa thavA na pAme;
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 247 ] tethI navAM karma na baMdhAya ne pUrve avivekathI badhAyelAM karmanI nirjarA thAya. pra0-ghrANu( nAsikA ) indriyanA nigraha karavAthI jIva chu phaLa upArja ? u-ghrANu indriyanA nigraha karavAthI sArAM-narasAM, sugadhIdurgaMdhI padArthonA saMcAga thatAM temAM rAga-dveSa thavA na pAme, tethI navA karma baMdhAtAM nathI ane pUrve ajJAnavaza baMdhAyelAM ka AchA thAya che. pra-jihvA( jIla ) indriyanA nigraha karavAthI jIva zu phaLa upAje ? u--jihvA indriyanA nigraha karavAthI sArAM-narasAM, priya- apriya, mIThA, khArA, khATA, tIkhA, kaDavA, kasAyalA rasavALA padArtha khAvA-pIvAmAM AvatAM temAM rAga-dveSa thavA na pAme, tethI navAM karma baMdhAya nahIM ane pUrve ajJAnavaza baMdhAyelAM pApakarma kSaya thavA pAme. pra--sparza indriyanA nigraha karavAthI jIva zuM phaLa upAjaeN ? u-sparzI indriyane kASTramAM rAkhavAthI sArAM-narasAM, priya- apriya, suvALA--barasaTa vigere anukULa-pratikULa sparzIvALA padArthonA sa McAga thatAM temAM rAga-dveSa thavA nathI pAmatA, tethI navAM karma nathI khaMdhAtAM, tema ja pUrve ajJAnavaza aMdhAcelAM karma chUTavA ochA thavA pAme che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 248] zrI karavijayajI pra-dhane jaya karavAthI jIva zuM phaLa upAje ? u-kodhane jaya-parAjaya karavAthI kSamAguNanI prApti thAya, vaLI kedha karavAvaDe vedavA-bhegavavA gya karma krodhane jaya karavAthI na baMdhAya ane pUrve meha-ajJAnavaza baMdhAyelAM karmane aMta thavA pAme. pra-mAna(ahaMkAra)no jaya karavAvaDe jIva zuM phaLa upArja ? u0-ahaMkArane TALavAvaDe mRdutA, namratA, sabhyatA, vinayatA Ave, tethI navAM karma baMdhAtA aTake ane pUrve moha ajJAnavaza baMdhAyelAM karma khape-ochAM thavA pAme. pra-mAyA-kapaTa tajavAthI jIva zuM phaLa upArje? u0-mAyA-kapaTa tajavAthI, saralabhAva, bhadrikatA, saralatA prApta thAya tethI navAM karma baMdhAtAM aTake ane pUrve mehaajJAnatAthI baMdhAyelAM azubha karmo ocho thavA pAme. pra-lebha (asaMtoSa) tajavAthI jIva zuM phaLa upAze ? u-leja (tRSNa) tajavAthI jIva saMteSa guNa pAme, tethI navAM karma baMdhAtA aTake ane pUrve meha-ajJAnatAvaza baMdhAyelAM azubha karmo ochAM thavA pAme. pra-rAga-dveSa ne mithyAtvadarzanane tajavAvaDe jIva zuM phaLa upAje? u-rAga-dveSa ne mithyAtvadarzanane tajavAthI samyaga jJAnadarzana cAritranI ArAdhanA karavA AtmA ujamALa bane ane AThe prakAranA karmane cheda karavAmAM prathama aThThAvIza prakAranA
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sagraha : 2 : [ 249 ] mehanIya karmane anukrame khapAve tathA pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya, nava prakAranA darzanAvaraNIya ane pAMca prakAranA atarAyakarmIne eka sAthe khapAve. tyArabAda pradhAna, anaMta, paripUrNa, AvaraNu rahita, vyAghAta rahita, vizuddha, leAkAleAkaprakAzaka kevaLajJAna-darzana upArja, cAt sarva aghAtikanA paNu aMta karIne jIva akarmA-saMpUrNa karma thI mukta thAya. [ jai. dha. pra. pu. 46, pR. 291] zAstra zabdanA artha vyAkaraNavettAe rAslR dhAtu 'anuzAsana ' artha vALe gaNyA che ane trai dhAtu sarva zabdavettAee ' pAlana ' arthamAM nizcita karyo che. jethI rAga-dveSavaDe uddhata cittavALA jIvAne saddharmane viSe sArI rIte anuzAsana kare che ane du:khathakI sArI rIte macAvI le che tethI tene satapuruSa zAstra kahe che. anuzAsana karavAnuM sAmarthya ane nirdoSa evA rakSaNa karavAnA maLathI je yukta hAya te ja zAstra kahevAya che ane ukta zAstra sarvajJanAM vacanarUpa ja hAi zake che. [ jai. dha. pra. pu. 46, pR. 292 ]
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 250 ] zrI kapUravijayajI ArAdhaka bhAvanI dazA kSamAdika dazavidha dharma ane Avazyaka vegane viSe bhAvita AtmA pramAda rahita vartate samyakatva-darzana, jJAna ane cAritrane ArAdhaka thAya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAre ArAdhanA ukta ratnatrayInI thaI zake che ane tenA ArAdhaka anukrame ATha, traNa ane eka bhave siddha thAya che-mokSa pAme che. tenI ArAdhanA karavAmAM tatpara evA munie ukta ratnatrayInuM ArAdhana karavAmAM sAvadhAna evA sAdhujananI ane jinezvaranI bhakti, sahAya ane samAdhi karavAvaDe karIne temAM vizeSa yatna karavo yukta che. AtmaguNane abhyAsa karavAmAM tatpara, parapravRttimAM aMdha, mUka ane badhira tathA mada-madana, moha-matsara, roSa ane viSAdavaDe karIne ajita, zAnta avyAbAdha sukhanA abhilASI tathA sAdhudharmane viSe susthiratAvaMta evA munine deva manuSya yukta A sakaLa lekane viSe zI upamA ApI zakAya? svarganAM sukha parokSa che ane mokSanuM sukha te atyanta parokSa che, chatAM nahIM paravaza tathA nahIM vyayaprApta evuM prazama-samatAjanita sukha te pratyakSa che. mada, madana(kAmavikAra)ne sarvathA jItanArA, tana, mana, vacananA deSarahita ane ni:spRha evA suvihita sAdhuone ahIM ja mekSa che. " [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 292]
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 251 ] kharuM sukha. 1. je sukha AtmAne AdhIna che te svataMtra svAbhAvika sukha ja sAcuM sukha che, bAkInuM badhuM parAdhIna sukha phakta kalpita, tuccha ane kSaNika--jotajotAmAM hatu-nahAtu thai jAya evu vRthA nAmamAtra sukha che. 2. meTA tejasvI rAjAene paNa anya vastu(rAjyAdika)ne AdhIna je sukha che te upAdhimaya hAi kaSTarUpa ja che, ema vicArI AtmAne AdhIna je svAbhAvika sukha che tene ja svIkAra karavA ghaTe che. 3. AtmAne AdhIna te ja sukha ane parAdhIna saghaLu du:kha samajanArA kSaNika ane kalpita evA tuccha viSayAkrika sukhamAM kema muMjhAya ? temAM tee kema rati-prIti-Asakti dhAraNa kare ? 4. ni:saMgatA-viraktatAthI mAkSadAyaka kharuM sukha sAMpaDe che ane paramAM rati-prIti-Asakti karavAthI saMsAranI vRddhi karanAruM janmamaraNujanita anaMta duHkha prApta thAya che. 5. jJAnI-vivekI janeA game tevA sukha-du:kha prasa Mge siMhavRtti dhAraNa karI samatAyeAge kama'nI bhAre nija rA kare che ane ajJAnI- avivekI janA nIca zvAnavRttivaDe navA karmabaMdha karatA rahe che. 6. jJAnI-vivekI janA prApta punyasAmagrInA sArAmAM sArA upayAga karI peAtAnu kalyANa sAdhe che paNa ajJAnI-avivekI janA tene vRthA gumAve che athavA svacchaMdapaNe tenA geraupaceAga kare che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra5ra ] zrI karavijayajI 7. mahAvIrasvAmI-pramukha parama pavitra puruSanAM caritra vAMcI-sAMbhaLI, tenuM manana karI, jema bane tema zIdhra cetI, svachaMdatA tajI, pramAda rahita satya svAbhAvika sukha prApta karavA mATe sujJa janee saphaLa prayAsa karavAnuM lakSa rAkhavuM. [je. dha. pra. pu. 46, pR. 325 ] cAra prakAranA karmacaMDALa zAstrakAra kene kahe che? 1 kaTa sAkSI-TI sAkSI pUrI bIjAne anyAya maLe tema nItine mArga lo panAre. 2 suhuH drohI-vizvAsu mitrane ke svajanane dukha paDe tenI darakAra rAkhyA vagara tenI guhya-marmanI vAta prakAzanAra temaja evAM achAjatA kUra kAma karI tene dubhavanAro. 3 kRtajJI-anya keIe karelA guNane bhUlI-visArI tene UlaTe avaguNa-nukazAna karanAra thaI upakArane badale apakAra karI bahu malinatA AdaranA ane - 4 dIrgha roSavAna-atyaMta Akaro kedha rAkhI svaparane saMtApa upajAvanAre e cArene zAstrakAra karma-caMDALa kahe che. pAMcamo jAticaMDALa hoya temAM evA durgaNa na hoya to te pahelA cAra karatA sAro guNavAna hoI zake che ane uttama kuLa ke jAtimAM janma pAmyA chatAM pUrve kahA tevA adhama AcaraNa sevAya ane tevAM nIca AcaraNa kaI rIte na ja jAya che te karmacaMDALa tarIke lekhAya che. tevA duSTa karma karavAthI A lokamAM
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 253 ] tema ja paraleAkamAM jIvane bahu hAni thavA pAme che, tethI tenAthI bacavA icchanArAoe tevAM nIca AcaraNanA tarata ja tyAga karavA joie. [ jai. dha. pra. pu. 46, pR. 325.] sApa. 1. lAbha-tRSNAvaDe aMdha thayelA manuSyA hita ke ahita joi-jANI zakatA nathI; paraM tu buddhivaMta manuSyA sa MtASarUpI bhavya ajanane pAmI spaSTa rIte peAtAnA hitAhitane joi zake che. 2. vicakSaNa puruSA satASarUpI zreSTha ratnane pAmI meAkSarUpa sanmArga mAM gamana karIne sukhI thAya che, tethI suvivekavaDe lAbha tRSNAnA tyAga karIne saMtASa ja rAkhavA ghaTe che. 3. tRSNArUpI tApathI sa Mtapta thayelA manuSyane sukha-zAMti kayAMthI hAya ? jee dhananA saMcaya karavAmAM ja Asakta rahe che teone sadA du:kha ja prApta thayA kare che. 4. saMtASI ja sadA sukhI ane asateASI sadA du:khI che. A pramANe te baMnenuM aMtara-taphAvata jANIne saMtASamAM ja prIti dhAravI ceAgya che. ethI bhavabhramaNa ochu thavA pAme che. 5. saMtASI manuSyA ja kharA dhanADhya che; kemake temane paranI pAse dInatA karavI paDatI nathI. mahAna puruSAne kAi pAse dInatA--yAcanA karavI e bhAre laghutAnuM -halakAinuM kAraNa thavA pAme che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 254 ] zrI karavijayajI A 6. tRSNAnA tApane saMtoSa-jaLa vagara zAMta karavA kaI samartha thaI zakatuM nathI. 7. saMtoSa-amRtanuM sevana karanArane mAnasika dukha rahevA pAmatuM nathI, tethI te mokSane adhikArI thavA pAme che ane pite UMcI padavI pAmI anya janone paNa mArgadarzaka bane che. 8. mumukSu ane lebhane nAza karavA saMteSa guNane dhAraNa kare che, duHkhanI zAnti karavA mATe vRti-samatA guNane dhAre che ane tapanI puSTi mATe jJAna guNane dhAraNa kare che. 9. jJAnIoe ThIka ja kahyuM che ke "tRSNa je kaI meTa vyAdhi nathI ane saMtoSa uparAMta bIjuM kaI uttama sukha nathI." e hitavacanane yathArtha rIte anusaranArane zI khAmI rahe? kazI na rahe. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 326 ] prakIrNa bedha. (1) zikSA-zIla-bodha grahaNa karavA lAyaka keNa kahevAya? 1. jene hasAhasa karavAnI Teva (prakRti) na hoya. 2. je Indriyone sadA ya kAbUmAM rAkhanAra hoya. 3. je paranA marma prakAze nahIM athavA mArmika vacana bole nahIM. 4-5. je dezathI ke sarvathI zIla-sadAcAra-saMyamane virAdhe nahIM. 6. je IndriyanA viSayemAM ati lupatA karato na hoya. 7. je krodha-kaSAyane karate-udarate na heya. 8. priya ane pathya evA satya vacanane ja vadate heya.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 [ 255 ] (2) kevA dethI chava bedha grahaNa karavAne nAlAyaka lekhAya ? 1 krodha ane abhimAnathI, 2 mehamUDhatAthI, 3 vikathAdika pramAdathI, 4 rAganA upadravathI ane 5 ALasupaNAthI jIva baMdhane nAlAyaka Thare che. (3) kevA AcaraNethI jIva avinIta kare ane mokSane pAmI na zake ? 1. vAraMvAra krodha-kaSAya kare ne udIre. 2. lAMbe vakhata krodha rAkhyA kare. 3. mitratA na sAcave ane svArthaaMdhatA ne svacchaMdatAvaza kRtadhratA kare. 4. zAstra bhaNIne garva kare.. 5. pote karelAM pApa bIjAe karelAM che ema kahe. 6. svajana-mitro upara paNa kepa kare. 7. jenI gADhI mitratA hoya tenI pAchaLa paNa chAnuM pApa rahasya prakAza ane meDhe mIThuM bole. 8. saMbaMdha vagaranuM bele athavA anizcayakArI bhASA bole. 9. mitra-svajanAdikano droha kare. 10. ati abhimAna-garva rAkhe. 11. atibha-tRSNa-rasalupatA rAkhe. 12. indriyane vaza na rAkhe.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 256 ] zrI kapUravijayajI 13. bIjA sAdhuone pite lAvele AhAra ApyA vagara ekale vApare. 14. jenI tenI sAthe aprIti upajAve. (4) kevA AcaraNethI jIva suvinIta lekhAya? 1. jJAnI-guru-vaDIlathI nIcA Asane namratAthI besavAnuM rAkhe. 2. aneka prakAranI capaLatA tajI sthiratA guNane AdaratA rahe 3. mAyA-kapaTa-zaThatA tajI saralatAthI raheNIkaheNumAM ekatA seve. 4. kutUhala karavAnI ke jevAnI Teva tajI vikasara vartavAnuM rAkhe. 5. tiraskArayukta vacana na bele. 6. lAMbo vakhata krodha na rAkhe. 7. mitratA cAhe tenI sAthe mitratA rAkhI nirvAha. 8. jJAna pAmIne mada-ahaMkAra na kare. 9 pitAnA pApa-aparAdha bIjAne mAthe na nAMkhe-ALa na caDAve. 10. mitranI upara kopa na kare. 11. aprItikArI-aparAdhI mitranuM paNa pAchaLa bhaluM bele bUruM na bole. 12. kaleza kaMkAsathI dUra rahe. 13. buddhizALI (tatvajJa) ane uttama jAti-kuLavALe tathA yogya vartanavALe hAya. 14. lajajAvaMta heya. 15. gurusamIpe arabasara bese-maryAdAsara varta.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 257 ] e paMdara sthAne vatAM suvinIta lekhAya. je sadA gurukuLavAsamAM vase, yAga-upadhAna sahita zAstrAbhyAsa kare tevA tema ja sahune priyakArI ane priyavAdI evA ziSya guru pAsethI hitazikSA meLavavAne ceAgya che [ jai. . pra. pu. 47, pR. 153 ] amUlya bAdhavacane. 1. du:kha ke rogane kAMi izvare utpanna karyA nathI, paraMtu ApaNA kanAM karelAM hAya che tethI te mATe baDabaDATa karavA nakAmA che. 2. leAkeAne rAgavaza thayA pachI rogamukta karavA enA karatAM te rAgI ja thAya nahIM evA (yeAgya ) upAyeA sUcavavA e ja uttama vaidyanA dhadhA hAvA joie. 3. ApaNA vicAro ane kalpanAonI hada e ja ApaNA vikAsanI hada ( samajavAnI ) che. 4. vicAre ane bhAvanAonI amuka hadamAM rahIne ApaNe ApaNI ja unnatinI ADe evI divAle bAMdhIe chIe ke jenI pelI bAju ApaNAthI jai zakAya ja nahI. pa. AnaMdI svabhAva zreSTha auSadhanuM kAma sAre che. 17 [ jai. dha. pra. pu. 47, pR. 186 ]
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 258 ] zrI kapUravijayajI maMge samarpaNa-dharma athavA zAnta AtmApaNa sevArasika eka bAlikAnuM jIvana dhyeya sAMbhaLI samajI, eka kIrtinA lebhI paMDitajI upara ajaba asara thaI AvI. kIrtinI jhaMkhanA nahIM paNa zAna AtmasamarpaNa" e zabda paMDitajInA kAnamAM raNakI rahyA, temanI chAtImAM e zabda ketarAI rahyA. paMDitajIe pustaka lakhavAnuM cheDI dIdhuM. temaNe kIrtine mATe valakhAM mAravAnuM mUkI dIdhuM. temaNe temane jarIne zirapeca ane suvarNanA kIrtipadake utArI nAkhyAM. kIrtinI jhaMkhanA nahIM,paNa zAnta AtmasamarpaNanI sAdhanA temaNe AdarI (zarU karI). sAra-kIrti nahIM paNa mUMge tyAga ja AjanA bhAratanuM taruNa hindIonuM jIvana-dhyeya hovuM joIe. AtmasamarpaNanI bhAvanA ja A yugane jIvanamaMtra have joIe. e maMtramAM ja AjanA ghavAyelA-jakhamI thayelA bhAratavarSane navajIvana ApavAnuM baLa rahyuM che. kIrtinA kAmI nahIM paNa zAntasamarpaNa dharmanA ja anuyAyI keTalA hindIe Aje bhAratamAtAnI maDhulImAM cUpacApa sevAkArya karavA taiyAra che? [ je. dha. pra. pu. 47, pR. 186] svArthaaMdhatA tajI, svaparahitakArI mArga ja Adare joIe. ApaNuM sahunA zreya: sAdhana mATe ekAnta hitakArI jJAnI puruSoe mitrI, muditA, karuNA ane madhyasthatA rUpa cAra udAra bhAvanA sadA dhAravA mATe ThekANe ThekANe bhAra daIne bodha Apelo che, te ApaNe svArthI banI visArI mUkI,
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 259 ] svaccha dapaNe cAlatA rahI, kRtaghna anavuM na joie. temanA ni:svArtha upadezane sarva prayatne Adara karI ApaNe svaparahitamAM vadhAreA karavAthI ja kRtajJa banazuM. [ je. dha. pra. pu. 47, pR. 186 ] medha vacanA. 1. patinA jIvananI sudhAraNA zANI strIe karavI joie ane strInA jIvananI sudhAraNA zANA patie karavI joie. ema karavAthI svaparahita sukhe sadhAya che eTale tenI upekSA karavI na joie. 2. saMpathI vavAmAM kevuM uttama sukha che ane kusaMpathI vavAmAM keTaluM kharuM du:kha che e anubhavagamya hAi kharA mA sahu zANA bhAibaheneAe haeNAMzathI AdaravA joie. 3. samayeAcita keLavaNI pAmyAthI ane tathAvidha sadvaita nathI tevA strI-puruSAnI samAja upara bahu sArI chApa paDI zake che. 4. tuccha svArtha ne vaza thai jatAM bhalabhalA bhAibaheneAnI buddhi gaDe che. 5. vidyAbhyAsIne vidyAbhyAsamAM khAdya ane ataraMga zubha sAdhanA meLavI levAnI jarUra che, teA ja vidyA bhalI rIte sAMpaDe che ane saphaLatAne pAmI zake che. 6. svArtha buddhithI dharmakArya karanAra karatAM niHsvArtha buddhithI dharma kArya karanAra mahAt lAbha meLavI zake che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 260 ] zrI kapUravijayajI 7. kRtajJa-upagArInA upagArane visarI na jatAM ane tyAM sudhI tene pratyupakAra karavA lakSa rAkhavuM; kRtannI teA na ja thavuM. [ jai. dha. pra. pu. 47, pR. 188 ] vyavahArazuddhi sAcavavA sujJajanAe rAkhavuM joituM pUratuM lakSya. 1. zarIra-zuddhi, vasra-zuddhi, mana-zuddhi, sthAna-bhUmikAzuddhi, upagaraNa-zuddhi, dravya-zuddhi ane vidhi-zuddhi ema sAte zuddhi sAcavI zAstrAkta maryAdA mujaba zuddha deva, guru ne sagha-sAdhIjanAnI sevA-bhakti sadA ya karavI kahI che. 2. navIna jinamaMdira karAvavA karatAM jIrNoddhAramAM AThagaNuM phaLa kahyuM che. Akhta vacanAne Adara karI jarNoddhAra tarapha vizeSa lakSya ApavuM joie. 3. devadravya, jJAnadravya ke sAdhAraNudravyanI rakSA tathA upayAga karavAnI maryAdA dravyasittarI pramukha graMthAthI ke gurumukhathI barAbara jANI lai te saMbadhI kai paNa geravyavasthA thatI hAya te DahApaNathI dUra karavI joie. 4. uparAkta dravyarakSA uparAnta atyAre kaika prakAranA dharmAdA phUDa vigere dravyanI paNa rakSAne mATe tenI yathAyeAgya upayAga karavAmAM thatI geravyavasthA dUra thavAnI jarUra che. 5. ukta dravyanI vRddhi kevI rIte karavI ne kevI rIte na karavI ? te bAbata paNa bahu bahu jANavA jevuM ne bArIkIthI samajavA jevuM che. te jANavA-samajavA ane tene anAdara karavAmAM thatI upekSA lAgatAvaLagatAoe dUra karavAnI jarUra che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 261 ] 6. AvAM dravyanI vyavasthA karavA vidhikuzaLa, khAheAza, zraddhALu ne UMDI lAgaNIvALA, udAra dilavALA, sukhI ne sAvadhAna sagRhasthAnI ja khAsa jarUra che. 7. jemane ukta dravyanI yeAgya vyavasthA karavAnuM jJAna ja na heAya tethI je svacchaMdapaNe tenA vyayAdika kare tevA aku zaLa vyavasthApakeA pAsethI zI sArI AzA rakhAya ? 8. akuzaLa janAne AvA jokhamavALAM kAma soMpavA nahi athavA temaNe jAte ja peAtAnI khAmI vicArI te hAtha dharavA nahIM. peAtAnAthI adhika ceAgyatAvALAone tevAM kAma premapUrvaka saMbhALavA namratA sAthe vinavaNI karavI. 9. kuzaLa mANasAne kAma karatAM AvaDe che ne peAtAnI javAbadArInuM temane bhAna haiAya che tethI tee sAvacetI rAkhI sAvadhAnapaNe DahApaNathI peAtAnu kAma karI zake che; tyAre akuzaLa chatAM sattApriya janeA pAte hAtha dharelAM kAryane svacchaMda AcaraNathI UlaTA bagADI mUke che. AvAM AcaraNathI teo lAbhane badale tATA meLavatA hAya che. 10. jemane zAsananI ne samAjanI unnati mATe dilamAM dAjha hoya temaNe peAtAnAmAM tathAvidha yeAgyatA tapAsI jAte ja tevAM kAma ni:svArtha paNe karI sArA dAkhaleA besADavA ane peAtAnAmAM tevI ceAgyatA na haiAya te jemanAmAM tevI ceAgyatAnI khAtrI hAya temanA ja mAthe tevA paramAnA kAmane kaLaza DhALavA, jethI kArya sarala ne suMdara thAya. [ jai. dha. pra. pu. 41, pR. 206 ]
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra62 ] zrI karavijayajI guNagrAhI sajana pratye DIeka samayecita sUcanA. 1. paryuSaNa prasaMge tema ja bIjA aneka prasaMge ApaNAmAM navakArazI pramukha bIjA kaIka nAnA moTA jamaNavAro thAya che, te prasaMge ApaNA dayA-ahiMsA dharmane dAvo karanArane chAje tevI sughaDatA, svacchatA, niyamitatA ane nirdoSa sAtvikatAne saDa amala karI zakIe ema thavuM joIe tene badale ghaNe sthaLe ane ghaNuM vakhata ethI UlaTI sthiti anubhavAya che te duHkhanI vAta che. khAnapAnamAM joItI saghaLI zuddhi sacavAya te sAthe jayaNA-dayAdharma sacavAya tevI pUratI darakAra rahevA pAme to vAstavika lAbha thAya. 2. herane pANI pIvAnA aveDA jevuM gaMduM (eka bIjAe baTeluM-eMThuM kareluM) jaLa ApaNA ja ghare harahaMmeza pIvAno paDele DhALa tajI temAM rAkhavI joitI zuddhinI darakAra na karAya tyAM sudhI ApaNAmAM manuSyapaNuM AvyuM kema lekhAya ? vadhAre nahIM to rasoI karavAmAM te jarUra aboTa pANI ja vaparAya te sAruM. eka bIjAnuM beTeluM eThuM pANI peTamAM javAthI kaIka vakhata eka bIjAnA jherI rogano cepa lAgavAne paNa saMbhava rahe che. ArogyanI daSTithI paNa evA deSa TALavAnI jarUra che. 3. je koI zuddhi sAcavatA hoya temanI prazaMsA karI bIjA paNa tenuM anukaraNa kare tema vartavuM, temanI hAMsI to na ja karavI. 4. AhAra te oDakAra khAnapAnanI zuddhithI ApaNI buddhi sudharatAM ApaNuM bhAvanA sudharaze ane ApaNe sAce mAge caDhazuM.
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 263 ] 5. ApaNA tana, mana ne vacananI pavitratA sacavAya ne temAM vadhAre thAya tevI cIvaTa dareka sAcA sukhanA athI bhAIbahene e jarUra rAkhavI. pitAnI saMtatine sudhAravAnuM ne UMcI gati pAmavAnuM enA jevuM sarala sAdhana bIjuM jaNAtuM nathI. 6. nAnapaNathI baccAomAM sArA bIja-saMskAra nAkhavA, jethI bhaviSyamAM bahu ja suMdara pariNAma thavA pAme. [ je. dha. pra. pu. 41, pR. 207 ] zrAvaka yogya vyavahAru zikSA. ( 1 ) sugurunuM AvAgamana, satsamAgama, jinacaitya, samAna dhamIenI vasti, AjIvikAnA apAraMbhavALAM sAdhano, rAjaprajA vacce prema, prajAne hitakArI rAjanIti, havA-pANI ane dhAnya vigerenI anukULatA ane zreSThatA, tathA kuzaLa ane nirlobhI vaidya-eTalAM vAnAM je gAmamAM hoya te gAmamAM zrAvake vasavuM; kemake sugurunA vaMdana ane temanA guNenA bahumAnathI pApane nAza, satsamAgamathI doSa ane kubuddhine nAza, jinacityanA darzana pUjA vigerethI mithyAtvano nAza, sAdharmikanI vastithI saMsAramAM sArabhUta evuM sAdhamI-vAtsalya ane samyaga darzanamAM paraspara sthirIkaraNa-vRddhikaraNa vagereno lAbha, apAraMbhavALI AjIvikAthI pApa ane bhavabhramaNanI ochAza, rAjA-prajAnA prema ane surAjanItithI nirbhayatA ane sukhe dharmArAdhanano lAbha, havA-pANI vigere sukhAkArInA sAdhanothI
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 264 ] zrI karavijayajI zarIra nirogatA ane trikaraNa yoganI svasthatAno lAbha, yogya vaidyathI rogano nAza vagere aneka lAbha thAya che. ( 2 ) svasthapaNe nirbhaya sthAnamAM, aviSama bhUmi para, svaccha zayAmAM, parimita nidrA mATe ekalA sUvuM. paDhIe UThavuM. zagyA tyAgI paMcaparameSThI namaskAra maMtrano jApa karo. pitAnI jAti, utpatti, zuddha svarUpa, zarIra kuTuMbAdino saMbaMdha ane tyAga karavA yogya tathA grahaNa karavA gya vastuno ekAgra. tAthI barAbara vicAra karavo. pUrvanA pApano pazcAttApa ane pratikamaNa karavuM. cida niyama dhAravA. AjanA divasane yegya kAryano anukrama mukarara karo. gata divasanA apUrNa rahelA Avazyaka kAryane AjanA kAryakramamAM mUkavA. bIjA lAkha kAma mUkIne paNa haMmeza cAra ghaDI svAdhyAya dhyAna karavuM (bhaNavuM, vAMcavuM, vaMcAvavuM, bhaNAvavuM vigere avazya karavuM. ) mAphakasara kasarata haMmeza karavI. Aje pUrA karavA yogya kAryo Aje ja karavAno dRDha saMkalapa karavo. prabhAte UThI maLatyAgapUrvaka yathAyogya dehazuddhi karIne jinamaMdire jaI prabhudarzana, caityavaMdana pramukha AnaMda ane utsAha sahita mULa uddezane lakSyamAM rAkhI vidhinA khapI thaIne karavAM. pachI gurune yathAvidhi vaMdana karI yathAzakti bAhyAbhyatara tapanuM pratyAkhyAna karavuM. acapaLa bhAve dharmopadeza sAMbhaLI, vicArI (manana karI ) pitAnI khAmIo kamI karavA banatuM lakSya rAkhavuM. ( 3 ) gharamAM daza ThekANe canduvA, svaccha havA ane sUryanA
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 265 ] prakAzanuM AvavuM, sAmAna vigerenI sAphasuph ane svacchatA, rasAi karanAra ane pANI bharanAranI yatanA sAthe sughaDatA, sAttvika, bhakSya ane nirjIva svaccha bheAjananA padArtho, vizvAsa ceAgya ane sadAcArI dAsa-dAsIe vigere mAmateAnI anu. kULatA kharAkhara karavI. ( 4 ) supAtra dAna, atithine satkAra, Azrita prANIonu poSaNa, sAdhI vAtsalya, dInahInane anuka MpAdAna eTalu zrAvake avazya karI pachI bhAjana karavA besavuM. leAlupatA vinA, jIbhane mATe nahIM paNa uttarapUrti mATe, bhUkhathI kAMika eche, deha ane buddhine hitakArI, ati utAvaLe nahIM tema ati dhIre nahIM, sArI rIte cAvIne, zAMta ane AnaMdI citte jIvanA aNuAhArI svabhAvane vicArIne, na chUTake, mAtra dehanA bhADA mATe, sAttvika ane pathya AhAra karavA. AhAra pahelAM pANI pIvu nahIM madhyamAM pramANe peta pANI pIvuM ane AhArane ante mukhazuddhi jeTaluM ja pANI pIvu. AhArane chAMDavA paDe nahIM, tema ja UNAdarI thAya e ane mamatA dhyAnamAM rAkhavI. khAtAM khacamacATa elAvavA nahIM; AMgaLIe TALIne khAvuM nahIM; khAvAnI khAkhatamAM keAi sAthe spardhA ke vAdavivAdamAM utaravuM nahi; pIvA ceAgya padArtha pItAM hasavuM nahIM; khanatAM sudhI jamatAM saiAna rAkhavuM; thALI vigere dhAine pI javu; sUryasvara cAle tyAre ane kharI bhUkha lAge tyAre uparokta vidhipUrvaka bhAjana karavuM. jamatAM sukhaneA AkAra bagADavA nahIM, khAvAnA padArthone niMdavA nahIM,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 266 ] zrI kapUravijayajI banatAM sudhI vakhANa paNa na karavAM. jamavAne aMte jarUra jaNAya te nirdoSa ane hitakArI mukhavAsa khAva. khAIne 100 pagalAM jeTaluM jarUra pharavuM. doDAdoDa ke bahu mahenatanuM kAma jamyA pachI tarata karavuM nahIM. ajIrNa hoya te upavAsa karavAthI ane AhAra, vihAra ane nihAramAM niyamita rahevAthI nirogI thavAya che. ( 5 ) ati zIdhra, bahu zvAsa caDhe tema cAlavuM nahIM. sAmAnya gatithI, sADAtraNa hAtha sudhI dUra daSTi rAkhIne anya jIvonI yatanA thAya tema cAlavuM. vAMkA vaLI jaIne, hAtha keDe ke mAthe rAkhIne, paranI ceSTA karatAM, khAtAM khAtAM, hAtha bahu ja DAlAvatAM, paga ghasatAM ane bahu maDadAra cAlamAM cAlavuM nahIM. jarUra hoya tyAM, yogya samaye, jarUranI vastuo sAthe rAkhIne, jarUranuM kAma hoya to ja javuM. paragRhe nakAmA javuM-AvavuM nahIM. mana vinAnA, dveSI, adhama, rAjyanA ke prajAnA gunhegArane tyAM ghaNe bhAge javuM ja nahIM. saMtAtA ke DaratA cAlavuM nahI. vAta karatAM sAmA mANasa sAthe kevA rUpamAM vAta karavI te dhyAnamAM rAkhavuM. kahevAnA muddA, pUchavAnI bAbate paNa ane saraLatAthI kahevI. madhura, hitakArI, svaparane upayegI, satya, zAstrasaMmata, saraLatAvALI, spaSTa, parimita ane nirdoSa bhASA bolavI. sAmAnuM kahevAnuM barAbara sAMbhaLIne, vicArIne, potAne khabara hoya teTale ja, hitAhitane dhyAnamAM rAkhIne javAba Apo. vacamAM jaladIthI vagara vicAryuM azuddha ke
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ ra67 ] garabaDabharelI bhASAmAM bolavuM nahi ane marmabhedaka vacane bIlakula bolavA nahIM. paLAya teTaluM, pitAnA jANavAmAM hoya tethI ochuM, jarUra pUratuM ane te paNa lAbha hoya to ja bolavuM. kahevata che ke "bhAve eTaluM khAvuM nahIM ane AvaDe eTaluM bolavuM nahIM. " belela bola pAcho gaLAto nathI. baMduka ke tapa jevAno mAra kadI rUjhAya che, paNa zabdano ghA maraNAMte paNa rUjhAve muzkela che, mATe jeTaluM bele teTaluM toLI toLIne parane kaDavuM na lAge ane guNa thAya tevuM bele. te samaya na hoya to mana rahevuM e vadhAre sAruM che. be kAne sAMbhaLIne, be AMkhe joIne, magajamAM vicArIne, e pAMcavaDe nirNaya thayA pachI lAbha thAya tema hoya to eka jIbhavaDe thoDuM ja bolavuM. jIbha batrIza dAMtanA killA vacce ane bIDela mukhamAM hovAnuM e ja kAraNa che. e ja jIbha vaDe jagata AkhuM mitra thAya che, e ja jIbha vaDe jagata AkhuM zatru thAya che. jIbhamAM vazIkaraNa che ane jIbhamAM jhera che. jagatamAM lehInI nadIo cAle tevA mahAna yuddho anaMtI vakhata thayA che, temAM ghaNe bhAge jIbhalaDInI kaDavAza ja mukhya kAraNa che, mATe khAvAmAM ane bolavAmAM jIbhane tAbe thavuM nahIM, paNa ApaNe tene ja tAbe karI levI. mahApuruSonA mukhamAMthI amRtanA jharaNAo kare che, tyAre mithyAbhimAnI mUrNa jIvonA mukhamAMthI haLAhaLa jhera jevAM vacanano pravAha nIkaLe che. vacanavaDe jAti, kuLa ane dharmanI parIkSA thAya che. jenI hRdayanI tIjorImAM jevuM bharyuM hoya tevuM ja nIkaLe che. koyalanI vANImAM madhuratA ane kAgaDAnI vANImAM kaTheratA, jemAM je hoya te ja nIkaLe che; mATe zrAvake zrAvakadharmane zobhA ApanArAM vacane belavA
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 268 ] zrI karavijayajI dInatAbharelAM, hINapata sUcavanArA ane nirmAlya vacane kadI paNa bolavAM nahIM. bhATa-cAraNe jevAM khuzAmatabharelAM ane asaMbaMdha vacanano upayoga kadApi karavo nahIM. bane tyAM sudhI niravadya bhASA ja bolavI. vAcALapaNAthI, vAraMvAra TokavApaNAthI ane samayane anucita bhASAthI belavA karatAM mana rahevuM vadhAre ucita che. belatAM pahelAM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane lAbhAlAbhane khAsa vicAra kare; kAraNa ke belavAthI ghaNAe bagADyuM che. koInI sAthe vivAdamAM utaravuM nahIM, tema jAte anya dhamIonI sAthe carcAnI udIraNA karavI nahIM. dharmonnatinA kAraNe pratipakSI saraLa ane jijJAsu hoya to zAntithI, yuktithI ane pramANapura:sara pitAnA jJAnanA pramaNamAM dharmacarcA karavI. sAmA pakSane toDavA khAtara beTI yuktio karavI nahIM. sAmA pakSanI jeTalI bAbato abAdhita hoya tene khuzIthI grahaNa karavI. dharmanItine nAme ke samAjasudhAraNAne nAme vAyuddhanA akhADAmAM utaravuM nahIM. vacananI Teka daDha rAkhavI. zabdamAM kadAca viruddhatA AvatI hoya paNa AzayamAM viruddhatA na hoya te kadAgraha karavo nahIM. zabda bhedamAM Azayabheda mAnavA jevI ekAeka bhUla karavI nahIM. rAjakathA, strIkathA, AhArakathA ane dezakathA-e cAra vikathA zrAvake varjavI. khoTI sAkSI pUravI nahIM. mahaTAthI ke baLavAnathI kSobha pAmI cheTI bAbatamAM hAe hA ke nAe nA bhaNavI nahIM. rAjyaviruddha, samudAyaviruddha, nItiviruddha, dharmaviruddha ane vyavahAraviruddha kAMI paNa bolavuM ke karavuM nahIM. ( 7 ) alpAraMbhavALI ane nyAyadharmane anusaratI AjIvikA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ ra69 ] vRtti karavI. lebha ane parigrahanI bahu vicAra karIne hada bAMdhavI. kamANIne amuka hisso uttama kAma mATe nirmANa karI, nirmita mAge tene vyaya karo. nizcitapaNe dharmasAdhana tIrthATana vigere thaI zake tene mATe pitAnI zaktine vegya ane bahu ugharANI karavI na paDe tevI rIte vyApAra kare. levaDadevaDamAM game tevA saMbaMdhI sAthe paNa pahelethI ja pramANikapaNe cekhavaTa karavI. pAchaLathI saMbaMdha tUTe tema karavAno prasaMga na Ave evI rIte levaDadevaDa karavI. zastradhArI, khUnI, nirdaya, mahAmAyAvI, kSudra jAti, jhanunI, vyabhicArI, jugArI, durvyasanI, badadAnatavALA, bhAMDa-bhavAyA, yAcaka, mitra, kuTuMbI, gAmadhaNI, rAjAnA halakA nokara, rAjya ke jJAtinA gunhegAra, bahena, banevI-e vigere sAthe banatA sudhI vyApArane khAtara levaDadevaDa rAkhavI nahIM tema chatAM udhAre ApavAnI pharaja paDe te ApatI vakhate ja pAchA nahI Ave ema dhArIne ja ApavuM, paNa temanI sAthe ApyA pachI takarAramAM utaravuM nahIM. kamAvAne khAtara meMghavArI ciMtavavI nahIM. ApaNA thaDA lAbhane khAtara bIjAne ghaNuM moTuM nukazAna thatuM hoya to ApaNe lAbha jato karavo. maLato lAbha laI le. prApta dhanavaibhavamAM saMtaSita rahevuM. dhananI lAbhahAni vakhate lakSmInI capaLatA barAbara yAda rAkhavI. tana, mananA sukhane mATe dhanavaibhava che, paNa dhanavaibhavane mATe tana mana nathI." e sUtranuM vAraMvAra manana karavuM. sarva dhana-vaibhavane bhega ApIne paNa AtmAnuM ( pitApaNanuM ) yatnapUrvaka rakSaNa karavuM.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 270 ] zrI kapUravijayajI vyavahAra, pramANikatA, Teka, AbarU, hisAba, vaNijavANijya rIti, vyApArane mAla, telA, mApa, de-e vigere bAbate pahelethI chelle sudhI sArI-cekhavaTabharelI rAkhavI. nakara munimane kharcagya pagAra ApI, temanI pAsethI premathI kAma levuM. vizvAsa rAkhavA lAyakane ja nokara rAkhavA ane evA nokara muni para pachI avizvAsa rAkhe nahIM. avizvAsa jevuM jaNAyA pachI eka paNa divasa rAkhavA nahIM. eka bhAva, nirmita naphe ane vizvAsapAtra rIti rAkhI vyApAra karavo. saTTa, jugAra, zarata, kanyAvikraya ane bhaDavApaNane dhaMdho kadI paNa karavo nahIM. jiMdagInuM vecANa karavuM nahIM. jyAM sudhI bane tyAM sudhI game teTalA lAbhane khAtara paNa nokarI karavI nahIM. na upAye karavI paDe to mUrkha, bekadara, kRtanI, zaTha, apramANika, kadhI ane mithyAbhimAnI zeThanI nokarI to kadI paNa karavo nahIM ane evAnI AgevAnI nIce paNa nokarI karavI nahIM. jema bane tema svataMtra dhaMdho kare. zeThAI, amaladArI ane moTAI maLe to khuzAmatanAM khAM" na banavuM. "Te damAma ane dera na vAparo." mithyAbhimAnamAM aMdha na banavuM, paranA bhalAne mATe yathAzakti trikaraNa yoge sahAyaka thavuM. pitAnI badhI milakata vyApAramAM kavI nahIM, paNa ochAmAM ochA trIjo bhAga te potAnA gharamAM sIlIke avazya rAkhavo. mAla gIre mUkI vyAja caDhAvavA karatAM mAlane vecI nANAM karavAM e vadhAre sAru che. koInI thApaNa rAkhavI nahIM ane tamArI thApaNa koIne tyAM mUkavI nahIM. jarUra paDe to pramANika gRhasthane tyAM lAyaka sAkSIo
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 271 | rAkhI, sAmAnI sahI lai kAyadAne ceAgya cAkkasa ceAkhavaTa karIne ja khIjAne tyAM thApaNu mUkavI. abhakSya, jhera, leAha, dAMta, cAmaDuM, zasra, keza ane cApaDa (snigdha) vastuenA vyApAra ane tyAM sudhI karavA nahIM. na cAle tyAre chevaTe game te vastunA vyApAra ke keAinI sevA ajAvIne peTa bharavuM paNa yAcavuM nahIM. uDAu, atisukhazIla ke nAmanI prItimAM nirarthaka nANAnA vyaya karavA nahi. sanmAge kuTuMbI ke AzrayI janeAnA pASaguAthe zaktine yAgya udAratAthI kharca karavA. AvakathI kharca Ache rAkhavA. veSa ane dekhAva peAtAnI zakti tathA AbarUne yogya rAkhavA, udbhaTa veSa rAkhaveA nahIM, tema ja ka MjusAithI cIMtharehAla rahevu nahIM. phulaNajI thaI pharavuM nahIM. lebhiyA thai tArAthI phasAvuM nahIM. bahu vicAra karIne bIjAnA vizvAsa karaveA. haMmezanI sAdAi cheADavI nahIM, dhanavaibhavanA bharatI ke eTa prasaMge gaMbhIratA cheDavI nahIM. azAstranA karakasaranA niyame jANavA. bhalamanasAi tyajavI nahIM, bheALA thai gAMDAmAM khapavuM nahIM khapa paDe tyAre game tevA nara pAsethI mIThAza ane yuktithI kAma kaDhAvI levu. paisAnA leAle asatya pakSamAM UbhA rahevuM nahIM. nAkarI, amaladArI ke veThAi karatAM peAtAnI pharajane bhUlavI nahi. dANacArI karavI nahIM. dhanane arthe zarIrane jokhamamAM nAkhavuM nahIM. vyApAra evI yuktithI karavA ke jethI grAhake pote ja sadA ya garajavALA rahe. leNadArA pAse namra thavu, deNudArA pAsethI yuktithI hAtha kADhI levA. zAkha sArI rAkhavI. hiMmate bahAdura thavu. udyamamAM AgaLa vadhavuM, kArya mAM kAyaratA na rAkhavI. AjubAjunA saMcAgA joi vicArI vyApAra karavA,
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra72 ] zrI kapUravijayajI karela vyApAra ke leNAdeNA vigere badhI bAju para dhyAna ApatAM rahevuM. pramANika gumAstAonI kadara bujhavI. chellI avasthAmAM nivRtti pamAya teTale dhana saMcaya kare. (8) be ghaDI divasa bAkI rahe te pahelAM vyApArAdithI nivRtta thaI, bhUkha hoya to sAMjanuM sAduM bhojana karavuM. pachI theDe vakhata khullI havAmAM pharavuM, jinacaitye jaI darzana bhAvanA karI divasa saMbaMdhI pApanuM pratikamaNa sthira citta vidhipUrvaka karavuM. niyamane vicArI saMkSepavA ane rAtrine egya niyamo dhAravA. rAtribhojana vajevuM. banI zake to cauvihAra paccakhANa karavuM, nahIM to tivihAra ane chevaTe duvihAranuM paccakhANa te jarUra karavuM. AtmAnA hitAhitanuM saravaiyuM kADhavuM. jijJAsu sajajane sAthe dharmacarcA karavI, vAMceluM sAMbhaLeluM punaH puna: vicAravuM. petAnI khAmIo kamI thAya tema karavuM. nidrA pramAda ke ALasa mATe nahIM paNa nivRtti mATe ja jarUra pUratI levI, cAra zaraNuM, sarva jI sAthe khAmaNA vigere vidhi karIne pachI zayana karavuM. brahmacarya-zIla ane AcAramAM trikaraNa yoge maryAdA jALavavI. zRMgAranI vArtA vAMcana ane paricaya kamI kare. parastrIsaMgane ane sRSTiviruddha vartanane sadAne mATe tyAga karavo. svastriI para paNa udIraNA karIne nahIM paNa svAbhAvika udaya vakhate viSayavipAkane vicArIne na chUTake jayaNA rAkhavI.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 73 ] manaparicAraNA, vacanaparicAraNA, sparza paricAraNA ane rUpaparicAraNAne paNa jJAnI puruSoe viSayamAM gaNAvyA che; mATe jema bane tema te cArathI dUra rahevAya tema karavuM, jethI pAMcamA kAyaparicAraNAnA viSayanI bhIti raheze nahIM. jema bane tema te viSaya ane viSayIno prasaMga kamI karo. zarIrane mukhya rAjA vIrya ane pradhAna rudhira che. te baMnenA megya rItithI saMcaya ane rakSaNa mATe bahu kALajI rAkhavI. zaktino ane zauryane kharo AdhAra tenA para rahelo che. zarIranuM siMdarya, pratApa ane teja vIryanA rakSaNathI barAbara TakI rahe che. apakava ummare vivAhita na thavuM, pitAthI moTI strI sAthe vivAha na kare potAnA baLAbaLane pukhta vicAra kare. dhAnavRtti rAkhavI nahIM. maradAInuM lakSaNa vIryane kSaya karavAmAM nathI paNa tenuM rakSaNa karavAmAM che. sarva dharmamAM brahmacaryane pradhAna mAnavAmAM AvyuM che. mahAna puruSanI alaikika zaktino vikAsa paNa brahmacaryanA barAbara pAlanathI thayo che. hamezAM strIthI pRthak zayyA rAkhavI. vikAra utpanna karanArA padArthane bhegopabhogamAM jema ochA levAya tema karavuM. vikAranA udaya vakhate strI-puruSonA zarIramAM bharelI azucine barAbara khyAla lAvo. kSaNabhaMgura sukhAbhAsathI cirakALanA du:khe DArI levA jevI gaMbhIra bhUla vAraMvAra na thAya tenI saMbhALa rAkhavI. saMsAra paribhramaNanI vRddhinA heturUpa mukhyatve viSayane ja jJAnIoe mAnya che. kaSAyanI vRddhi, jaDatA ane maMdatA paNa vIryanA nAzathI thAya che. Arogyane mATe paNa vIryanuM khAsa rakSaNa karavuM jarUranuM che. suvarNa, rUpuM Adi dhAtunA rakSaNa 18
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI karavijayajI ane saMcaya mATe bahu kALajI rakhAya che, paNa zarIranI sAte dhAtuonA rakSaNa ane saMcaya mATe bedarakAra rahevAya che, e ApaNI asAdhAraNa khAmI che. e khAmIne dUra karavI. zIlavaMta strIpuruSanA caritre vAraMvAra vAMcavA-vicAravA ne ApaNA mana para kAbU meLavo. a95 AhAra ane maryAdita vihArathI vikArane rokI zakAya che, mATe jema bane tema brahmacaryane rakSaNa mATe sadA sAvaceta rahevuM. zivamastu sarvajagataH, parahitaniratA bhavaMtu bhUtagaNAH // doSAH prayAMtu nAzaM, sarvatra sukhIbhavaMtu lokAH // 1 // parahitaciMtA maitrI, paraduHkhavinAzinI tathA karuNA // parasukhatuSTirmuditA, paradoSopekSaNamupekSA 1. vizvatrayamAM akhaMDa zAMti prasarosamasta prANIvarga paropakArarasika bane ! doSa mAtra nirmULa thAo ! ane sarvatra sahu kaI leke sukhI thAo ! 2. anya jIvonuM hita-zreya-kalyANa thAya evI aMtaramAM lAgaNuM rAkhavI te mitrI, anya jIvonA duHkhane aMta Ave evI UMDI lAgaNIthI yathAzakti yatna kare te karuNuM, anya jIvonI sukha-samRddhi athavA guNa-aurava dekhI dilamAM pramudita ( rAjI rAjI ) thavuM te muditA ane anya jIvonA ( atyaMta kaTheratA, nirdayatA, IrSA, niMdA pramukha ) anivArya doSa tarapha upekSA karI temanA upara rAgadveSa nahi lAvatAM, temane karmavazavatI jANI samabhAve rahevuM te upekSA bhAvanA che.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 275 ] sarve'pi sukhinaH santu, sarve santu niraamyaaH| sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcit pApamAcaret // sarva keI sukhI thAo ! sarva kaI roga-AtaMka rahita thAo ! sarva keI kalyANa pAme ane pApAcaraNa ma karo ! [ je. dha. pra. pu. 40, pR. 366 ] AtmAthI sajjanone khAsa upayogI hitazikSA. 1. cittanI caMcaLatA-asthiratA ne malinatA pedA karanArA vikSepa maTe [ zAna thAya ] ane prasannatA jAge temaja jaLavAI rahe tema lakSyapUrvaka pravartavuM. 2. guNIjanomAMthI te guru grahaNa karavA ja, paraMtu duSita duNImAMthI paNa haMsanI peThe guNa tAravI levAnI kaLA zIkhI letAM AvaDe to ghaNe lAbha thaI zake. 3. upagArI upara to upakAra kare ja e kRtajJatAnI nizAnI lekhAya; paraMtu apakArInuM paNa hita ja IcchI tenuM Dita karavAnI taka sAdhavI e sajajanatAnuM lakSaNa che. 4. moranA IMDAne cItaravuM na ja paDe, tema sajjanane game tevA samaviSama prasaMge sajajanatA dAkhavavAnuM kahevuMzikhavavuM na ja paDe. te te tene sahaja svabhAva ja hoya che. 5. jemane dekhI vagaranimitte ApaNane AnaMda-pramoda pragaTe temanI sAthe pUrva premasaMbaMdha ja have ghaTe che.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra76 ] zrI karavijayajI 6. jemane dekhI vagarakAraNe ApaNane kheda, dveSa ke abhAva peidA thAya temanI sAthe pUrvane vairasaMbaMdha hovo ghaTe che. phakta ajJAnI che tene marma jANatA nathI. 7. ajJAnI java tevA prasaMge duHkhanI paraMparA vadhyA kare evuM AcaraNa sevI vadhAre vadhAre duHkhI thAya che. 8. jJAnI jane te prasaMge jJAnaprakAzathI vairasaMbaMdhane khALavA-maTADavA pitAthI banatuM kare che. 9. jJAnI jane pariNAmadazI hevAthI kRtrima premamAM muMjhAI jatA nathI. teo niHsvArtha prema AdarI janma-maraNanI upAdhithI chUTavAmAM ja tenI sArthakatA lekhe che. ajJAnI ane upAdhithI chUTI zakatA nathI. 10. guNuM jana guNane jANI zake che, tema nirguNI jANI zaktA nathIvaLI sahiSNutA na hovAthI te sAmA guNI janonA guNanI kadara paNa karI zakatA nathI. 11. je pote guNa hoya chatAM bIjA guNa janenI pUjApratiSThAne jIravI zake che-joIne rAjI thAya che temanI yaza-- kIrti sarvatra gAjI rahe che. 12. saddaguNAnurAgI thayA vagara mokSano mArga hAtha lAgato nathI. 13. guNadveSapaNAthI karelI dharmakaraNa paNa niSphaLa thAya che. [je. dha. pra. pu. 42, pR. 81]
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 277 ] kalyANAthI jIvane bedhavacano. 1. jene zuddha tatva sAthe prIti jeDavA tIvra IcchA thaI hoya tene azuddha tattvarUpa dehAdika jaDa vastumAM lAgI rahelI pAra vagaranI prIti-Asakti tethe ja chuTako. 2. prathama zuddha tatvane pAmelA evA kharA jJAnI gurunI sevA-upAsanA karavI. * 3. tevA tatvajJAnI guru ApaNI gyatA pramANe mArga batAve te avadhArI levo. 4. grahaNa karelA sanmArganI rakSA ne puSTi thAya tevI satsaMgati sadA ya sevyA karavI. 5. jarUra paDe tyAre paNa sabhyatApUrvaka priya vacana belavuM, paNa saMtApakArI kaThora vacana vajevuM. 6. jethI kaMkAsa ke kodhAdika kaSAya upaje ne vadhe tevI anarthakArI takarArothI dUra rahevuM. 7. tevA aniSTa prasaMge gama khAvAnI Teva pADavAthI te anartha thato aTake che. 8. krodhAdika kaSAya pedA thAya ne vadhe tevAM kAraNa tajavAM ne zAnti pragaTe tevAM kAraNe sevavAM. 9. mahAtmAonAM pavitra caritra yAda karI laghutA-namratAmRdutA AdaravAthI abhimAnavRtti gaLI jAya che. 10. mAyAmamatA-mUcha tajavAthI rAgadveSanAM baMdhana meLAM paDI jAya che.
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 278 ] zrI kapUravijayajI 11. guNAnurAgI thavuM eTale haMsanI jema sAra tatva AdarI levuM ne asAra tattva tajI devuM. 12. unmArgagAmI Indriyone ane manane aMkuzamAM rAkhavA banatI cIvaTa rAkhavI. 13. pArakI AzA-tRSNAnA pAzamAMthI chUTavA jema bane tema saMtoSavRtti dhAravI. 14. ApaApaNA adhikAra mujaba kartavya-dharmanuM pAlana sahu koIe premapUrvaka karavuM. 15. dhIraja ne khaMtathI udyama sevatAM game tevI muzIbatone paNa vaTAvI zakAze. 16. caMcaLa manane bodhavacanavaDe samajAvI sthira-zAnta karavAthI ghaNA lAbha thaI zakaze. 17. anitya ne azucivALI dehAdika jaDa vastu para mamatA ajJAna thavA pAme che, AtmajJAna-tattvajJAna mege tevo bhrama dUra thAya che ane vastune vastugate jevI hoya tevA rUpe samajI zakAya che, eTale mamatAbhAva dUra thavA pAme che. 18. paropakAra samuM kaI punya-kArya nathI ane parapIDAhiMsA samAna koI pApa nathI. 19. dIna-du:khI jIvane yathAzakti jarUrI vastu ApI zItaLa vacanathI ThAravA. - 20. sukRtye paramArtha buddhithI karanAranI suyazarUpa khuza cAre tarapha prasare che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 279 ] 21. duSTa kArya chAnAM ke chatarAyAM karanAranI apakIrti paNa tevI ja rIte prasare che. 22. huMsanI peThe sArabhUta AtmatattvanuMzAdhana karI svabuddhinI sArthakatA karavI joie. 23. kSaNika evA zarIra yAvanAdikanI sArthakatA uttama prakAranA tapa, japa, vrata-niyamAdikanuM ArAdhana-upAsanA karavAvaDe kalyANaathI janAe karI levI joie. 24. ApaNane peAtAne je na ruce tevI pratikULatA kAipaNu jIvane upajAvavI na joie. 25. samAna pratye maitrI, du:khI pratye karuNA, sukhI pratye prameAda, pApI pratye udAsIna bhAva rAkhavA ghaTe che. 26. sarva kAine Atma samAna lekhanAra pApabhIru zAnta dAnta mahAtmA saheje bhavasAgara tarI jAya che. 27. AvA t puruSane eLakhI ekaniSThAthI temanA pavitra mAne anusarI cAlanAranu avasya zreya thAya che. [ jai. dha. pra. pu. 42, pR. 82] jIbhane tame zuM samajo che ? ' jIbhamAM amRta ane jIbhamAM viSa rahelu che. ' 1. jene jIbha vaza ( kabaje ) nathI tene sarvatra vera-virAdha varte che ane jenI jIbhamAM amRta vase che, tene traNe jagata vaza thai rahe che. ethI jIbhane meAkaLI nahIM mUkatAM kabaje rAkhavI ghaTe che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 280 ] zrI kapUravijayajI 2. jIbhanA agre sarasvatI vase che, jIbhanA agramAM mitre ane bAMdho hAjara rahe che ( sAcI ane mIThI jIbhanuM e pariNAma che.) jIbhane mokaLI mUkavAthI kaho ke kabaje nahIM rAkhavAthI rAgadveSanuM baMdhana thAya che, paNa tene sadvivekathI kabaje rAkhavAvaDe ukta baMdhanathI mukta thaI zakAya che. paramArtha dAve jIbhane sadupaga karavAthI priya, pacya (hitakara ) evuM satya paramArtha dave (sarvathA svArtha tyAgarUpe) vadavAthI paramapadamekSanI paNa prApti thaI zake che. TUMkamAM kahIe to jIbhamAM saghaLuM raheluM che. tenA durupayogathI mitra paNa zatru banI jAya che ane tene sArI rIte keLavI sadupayoga karatA rahevAthI duniyA badhI vaza thaI jAya che. ApaNe sahue tene durupayoga nahIM karatAM kevaLa sadupayoga ja karatAM zIkhavuM joIe. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 357] aMtarathI bedha levA jevuM. 1. manuSyanuM jIvana varSothI nahIM paNa karmo( Duties )thI mApavAnuM che. 2. varSo mahinAothI nahIM paNa vacane [bola] uparathI mApavAnA che. 3 mahinA divasothI nahIM paNa vicArothI mApavAnA che. 4. divasa kalAkathI nahIM paNa sAmarthyathI mApavAnA che. sAra-nisvArtha paNe (phaLanI AzaMsA vagara ) karAtAM karmo (kartavya), popakAra arthe dAtA vacana, aMtaranI
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 281 ] zuddhithI thatA sadvicAra-ema aneka rIte baLa-vIryanA thatA satata sadupayegathI ja sva sva manuSya jIvananA varSo, mAso ke divaso saphaLa lekhI zakAya che. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 357 ] zuddha brahmacarya pAlanathI thatAM addabhuta lAbha zAstrakAra varNave che te vAtane zraddhAmAtrathI saMtoSa mAnI levA karatAM te upayogI lAgatA tattvane AcaraNa dvArA svajIvanamAM utAravA udyama levo joIe. brahmacaryane yathArtha pALavAthI, mana-vacana-kAyAnI pavitratA jaLavAyAthI Atma-zAnti vigere aneka adbhuta lAbha maLI zake che, tenI khAtrI-pratIti sujJa janoe svAnubhavathI karI levI joIe. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 357] prastAvika saddabodha. 1 sI pIyara nara sAsare, saMjamiyA sahavAsa, paga paga heya aLakhAmaNAM, je maMDe thira vAsa. 2 aviditaparamAnaMdo, vadati jano hyetadeva ramaNIyam / tilatailameva miSTaM, yena na dRSTaM ghRtaM kvApi // (jeNe kadApi thI joyuM ke khAdhuM na hoya tene talanuM tela ja mIThuM lAge che; tema paramAnaMda-tatvano ajANa hoya te ja ema vade che ke A najare dekhAtI vastu ja ramaNika che.)
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 282 ] zrI kapUravijayajI 3 durgatinA dvAranuM DhAMkaNu, sakaLa saMpadAnuM nidhAna ane mokSa-sukhanuM nidAna evuM (ekAnta sukhadAyaka ) samyaktva (samakita ratna) ghaNA punyane prApta thaI zake che. 4 dharmasevanathI bhega-sAmagrI maLe che, sukha-saMpadA prApta thAya che, yAvat svarga ane mokSa maLe che tethI dharma kalpavRkSa samAna che. [ je. dha. pra. pu. 46, pR. 356 ] thoDA hitavacana (praznottararUpe) praka-jAgate keNa? u -jenA aMtaracakSu ughaDyAM che te, arthAt vivekI. pra-aMdha koNa? u-je na karavAnAM kAma karato rahe che-akAryamAM rakta rahe che te. pra-mUMge koNa? u0-kharI take bolavA gya priya bolI na jANe te. pra-bahere koNa? u-je hita vacanane haiye dharato nathI te. pra-nidrA kaI? u--je jIvane mehavaza vikaLa banAvI mUke che te mUDhatA. pra-guru koNa?
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 283 ] u--tattva pAmelA ane sadA ya svaparahita karavA sAvadhAna hAya te. pra-dhana karyuM ? u-je kharI take phaLanI IcchA vagara devAmAM Ave te, tema ja priya vacana sAthe apAya te. pra0-maratAM sudhI zuM sAle ? u.-chAnuM kareluM akArya ( anAcaraNa ). pra0-jIvita sArthaka karyuM ? u-pAparahita ( niSpApa-niSkalaMka ) AcaraNavALu hoya te. [ je. dha. pra. pu. 42, pR. 150. thADAMka sUkta vacane 1. jenAthI aMtaramAM zAnti-zItaLatA upaje evA vItarAga paramAtmAnI tathA zAMta, dAnta, mahunta sAdhujaneAnI ane uttama brahmavratadhAraka satAsatIenI pavitra mukhamudrA prasanna citte nIhALI pAvana thavuM e netranI sArthakatA che. 2. trividha pApatApane upazamAve evA ekAnta hitavacanAmRtanuM premapUrvaka pAna karI pAvana thavuM e prApta thayela karyuM ne hRdayanI sAkatA che, 3. zuddha deva, guru ane saMgha-sAdharmijanAne vinaya-bahumAna pUrvaka stavavA ane temanI sAthe ni:svArtha prema joDavA e mana ne vAcA pAmyAnI sArthakatA che.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 284] zrI kapUravijayajI 4. sahu koI prANIvargane Atma samAna lekhI, tenI anukULatA sAcavavI te tana, mana ne vacana pAmyAnI sArthakatA che. dhanathI bane teTalI ni:svArtha sevA karavI te lakSmI pAmyAnI sArthakatA che. [ . dha. pra. pu. 4ra, pR. 148 ] saddharma-sAdhanamArgamAM A rIte Adara kare. 1. dayALu-mAyALu svabhAva rAkhavo. 2. kepaTopa karavAnI Teva tajavI. 3. jUThuM bolavAnI Teva tajavI. 4. parAyuM chInavI levAnI buddhi na rAkhavI. 5. parastrInI IcchA-lAlasA nIvAravI. 6. duHkhIjanone du:khamukta karavA IcchA rAkhavI. 7. deva ane saMgha( athavA deva-samUha)ne vaMdana karavuM. 8. parijanone yegya saMtoSa upajAve. 9. mitravargane anusarIne cAlavuM. 10. paranA guNa grahaNa karavA. 11. koIe karelo thoDo paNa upakAra saMbhAre. 12. mahAjana-moTA mANasane yogya satkAra karavo. 13. paranA marma UghADavA nahi. 14. keIne tiraskAra karavo nahi.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : 15. dunanA saMsargathI dUra rahevu. 16. guNAnurAga vadhAravA. 17. mithyAbhimAnane tyAga karavA. 18. dhana vagerenA garva na karavA. 19. gurujanAne ceAgya satkAra karavA. 20. snehIvarganA mananuM samAdhAna karavuM. 21. paranA avarNavAda na khelavA. 22. nija guNuprazaMsA karatAM sa MkeAca dhAravA. 23. paropakAra karavA lakSa rAkhavuM. 24. dhArmika janeAnA guNNAnu anumeAdana karavuM. 25. sArA veSa ane AcAra rAkhatAM rahevu. [ 285 ] [ je. dha. pra. pu. 44, pR. 389 ] kharUM tattva zeAdhI levAthI ja sAcuM sukha sAMpaDaze, 1 kharA sudharelA te che jeNe peAtAnI jAtane sudhArI mana ane indriyAne vaza karela che. ra. kharA sujAta ( saphaLa janma ) te che jenAvaDe vaza bhAre unnatine pAme che. 4. kharA sacakSu te che sadA sAvadhAna rahe che. 3. kharA sahRdaya-vivekI te che je vastunuM kharuM tattva--rahasya tAravI le che. je svaka vyane nizcaya karI lai temAM
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 286 ] zrI kapUravijayajI pa. kharo sakaNuM te che je sAcA jJAnInI sevA karI, zuddha tattvane samajI, nizcaya karI le che. 6. vAcA pAmI tenI lekhe che je samayeAcita hitamita vacanavaDe anyane satASe che. 7. khare| zUravIra te che je indriya-cArAthI svacAritradhana surakSita rAkhI zake che. 8. kharA jAgele te che jenAmAM sAcA viveka pragaTyo che. 9. kharA UMdhatA te che jenAM jJAnacakSu baMdha thayAM che, je mUDha-ajJAna che. 10. kharA tattvavetA paMDita te che je mada-abhimAna-ahu kArathI dUra rahe che. 11. kharA saMta-sAdhu te che je peAtAnI zAMta mudrAvaDe anyanA tApa samAve che. 1ra. kharA dAnezvarI te che je ni:svArtha paNe ( kazA svArtha vagara) ja dAna de che. 13. kharuM dAna te che je kharI take TagAvyA vagara vinAsa ke ce apAya che. 14. kharI vidyA te che je janmamaraNanAM baMdhana kApI muktisAdhaka mane che. 15. kharA kalyANamitra te che. je pApapakamAM khUMcatA ApaNane bacAvI le che. 16. kharA sajajana te che je apakAra karanAranA paNu upakAra karI chUTe che.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 87 ] 17. khare nirdhana te che je chate paise mammaNa zeThanI peThe kRpatA seve che. 18. kharo sukhI te che je yathAprAptimAM (jeTaluM maLe temAM ) saMtoSa mAnI le che. 19. kharo duHkhI te che je lebha-tRSNAne vaza paDI dharmathI vimukha bane che. 20. khare guru te che je vastutatvano jANa sata prANahita mATe sadA tatpara rahe che. 21. chatI AMkhe aMdha te che je hiMsA, asatya, corI, jArI pramukha akAryamAM rakta rahe che. 22. chate kAne bahero te che je hitavacanone sAMbhaLI haiye dharatA nathI. 23. chate mukhe mUMgo te che je kharI take priya ne hitavacana bolI jANato nathI. 24. kharuM amRta te che jethI janma-jarA-maraNarUpI mahA vyAdhine aMta Ave. 25. kharuM viSa te che jethI janmamaraNanA pherAmAM anaMtI vAra pharyA karavuM paDe. 26. kharuM puNya te che jethI uttarottara adhika Atmonnati - sAdhI AtmA pavitra bane. ra7. kharuM pApa te che jethI uttarottara adhika adhogati pAmI AtmA apavitra bane.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 288 ] zrI karavijayajI 28. kharo tyAgI te che je chatI bhega-sAmagrIne anAdara kare che ne paramArtha sAdhe che. 29. kharo muni te che je nakAmI parapravRttithI parAmukha rahI svaparahita sadA sAdhyA kare che ane hitopadezanA kAraNa vinA mauna seve che. 30. kharA pAThaka-upAdhyAya te che je jaDa jevA ziSyavargane paNa sudhArI navapallavita kare che. 31. kharA AcArya te che je paMcAcAra pALavA sadA sAvadhAna rahI ziSyavargane temAM kuzaLa kare che. 32. kharA siddha-buddha te che je sakaLa karmabaMdhanane chedI, niru pApaka anaMtaguNasamRddhi pAmelA che. 33. kharo jaina te che je mahAdika samasta karmaripuonA netA jinezvara prabhunA pavitra mArge ja cAle che. [ je. dha. pra. pu. 45, pR. 98] huM ane mAruM " athavA "ahaMtA ne mamatA AzrayI viveka. huM ane mAruM" e mehano mahAmaMtra AkhI duniyAne aMdha banAvI denAra che ane e ja maMtranI pUrve nakAra mUkavAthI "nahi huM ne nahi mAruM " e rUpa banela pratimaMtra mohane paNa jaya-parAbhava karanAra nIvaDe che. anubhavathI tenI khAtrI thaI zake che. zuddha AtmadravyarUpa ja "huM" chuM ane zuddha jJAnaguNa ja "mAruM" akSaya dhana che; e sivAya bIje kaI
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 289 ] dehAdika jaDa vasturUpa "huM ke mAruM " nathI evI sAcI samaja, mohane chatI parAsta karavA prabaLa zastra samAna nIvaDe che. je mahAnubhAva pUrvakRta karmanA vipAkavaDe prApta thatAM sukhadu:khamAM lagAre muMjhAyA vagara samabhAve rahe che-rahI zake che te AkAzanI peThe pApakarmathI lepAtA nathI. tatvavettA mahAzaya saMsAracakamAM ThekANe ThekANe thatuM-thaI raheluM vividha karmajanya nATaka kevaLa sAkSIbhAve jete chate lagAre kheda pAmato nathI. bAkI khoTA saMkalpa-vikapane sevA mehAndha thayela mUDha AtmA vAraMvAra cerApInA pherAmAM pharato pharato duHkhI duHkhI thaI jAya che. AtmAnuM sahaja svAbhAvika svarUpa to zuddha sphaTika ratna jevuM nirmaLa che; chatAM sAthe lAgelA karmarUpa upAdhi saMbaMdhayoge jIva mUDha banyo chato temAM muMjhAya che. moha-mamatAne tajavAthI sahaja svAbhAvika Atmika sukhano sAkSAta anubhava pitAne thayA chatAM tenA bInaadhikArI mUDha ajJAnI jIvonI AgaLa te kahI zakato nathI-varNavavA tenuM mana ja vadhatuM nathI. AMdhaLAnI AgaLa ArasI dharavA jevA te kAryathI temane kaze lAbha thato nathI, paraMtu jemane hAthakaMkaNa ne ArIsAnI jema vastusvarUpa yathArtha samajAyuM che te mahAzaye nirupayogI jaDabhAvamAM muMjhAtA ja nathI. pUrve bhAratavarSamAM evA aneka uttama tattvavettA mahApuruSane suga maLato, jethI temanA puNyasamAgamane lAbha pAmI, AtmAthI jane sukhI thatA. AjakAla uttama tattvavettA jane bahu ja virala mAluma paDe che, ane tatvajJAnAdika sadaguNonI khAmI dUra karavA mATe prayatna karanArA
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ ra90 ] . zrI kapUravijayajI paNa bhAgye ja jaNAya che. meha ajJAnAdika DhASA dUra karavAthI ja te banI zake ema che, tethI ja tevI aMtaranI lAgaNI dharAvanAra dilaseAja mahAzaye ThIka jaNAvyuM che ke- rAga-dveSa, ahutA-mamatAthI rahita thayelA manuSye ja jagatane upakAraka thai zake. temanA ja kArya ucca ane divya banI zake. temanAthI ja sasArane sthAyI ane saMgIna lAbha pahoMcI zake. vaLI je sudhAro ke zikSaNa evA ( kharA ) manuSyone utpanna karI zakatA nathI te nakAmA che. vakhate kSiNika lAbha tenAthI thaze paNa a Mte te hAni ja che. DALI-DAMkhaLAne peASavA karatAM mULane ja jaLasiMcana karavAnI keTalI agatya che ? te vicArI sAcI dIkSA levAya te ni:saMzaya bhAre lAbha thAya, evI sadbuddhi sAne jAge. [ jai. dha. pra. pu. 45, pR. 99 ] vakhatanI kiMmata, che. ApaNe kaika vakhata gurumukhathI paNa ke ' manuSyajanma daza daSTAnta durlabha che, du`bha che ane phrI phrI maLavA durlabha ata: mane teTalA tenA sadupayoga cIvaTa rAkhIne karI levA; paraMtu e tA vakhatanI kiMmata kharAkhara samajAya tyAre ja bane, arthAt vakhatane nakAme pramAdamAM veDaphI na daie ane dareka kSaNane sArA lAbha laIne tene sArthaka karIe. ziSye guruzrIne savinaya puchyuM ke- huM prabheA ! manuSyajanmanI sArthakatA zI ? ' tenA pratyuttara guruzrIe A rIte ApyA sAMbhaLyu hoya che are ! devane paNa
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 291 ] ke- parahita karavA sAvaceta rahevuM. A amUlya vakhata nakAmAM TAyalAM karavAmAM ke mada, viSaya, kaSAya, nidrA ne vikathAmAM veDaphI nahIM detAM abhinava guNanI prApti thAya tema ja tenI rakSA ane puSTi thAya evAM sadAcaraNamAM ja tene upa ga kare. jethI uttarottara ApaNI Amennati thavA pAme. pramAda paMcaka-jethI svabhAna bhUlAya, kartavyathI cakAya ne ApaNI pAyamAlI thAya tevA svachaMdI AcaraNane jJAnIjano pramAda kahe che. mada, viSaya, kaSAya, nidrA ne vikathA e mukhya pAMca pramAda kahyA che, temaja ajJAna, mithyAtva ne avirati (sAva mokaLI vRtti) maLIne ATha pramAda paNa kahelA che. temAM mAdaka padArthanuM sevana karavAthI thatI unmattatA- ( unmAda)ne mada ( Intoxication ) kahe che. pAMce IndricenA viSayabhUta zabda, rUpa, rasa, gaMdha ne sparzamAM laMpaTa thavuM te viSaya pramAda kahevAya che, krodha, mAna, mAyA ne lobhane vaza rahevuM te kaSAya pramAda, vagara jarUre nidrA-taMdrAne vaza thaI ALasa karavuM te nidrA pramAda ane svaparahitabAdhaka nakAmI kuthalI karavI te vidyA pramAda kahyo che. te uparAnta jJAna, darzana ne cAritrane bAdha karanArA ajJAna, mithyAtva ne avirati maLI aSTavidha pramAda AmAthI janee avazya TALavA gya che." [ je. dha. pra. pu. 45, pR. 100 ]
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 292 ] zrI kapUravijayajI eka bhalA samrATe pharamAvelI AjJAmAMthI levAne bodha 1. mArI niMdA karanAra koI mANasane zikSA karavI nahIM; kAraNa ke je te majAkamAM karI hoya to tene hasI kADhavI joIe, je te vidhabhAve karI hoya to kSamA ApavI joIe ane je te satya ja hoya te te mATe te bolanArano AbhAra mAnave joIe. 2. bIjAo para TIkA karatI vakhate ApaNe jeTalI kALajIthI temanA doSa ane ebo pragaTa karatA hoIe teTalI ja kALajIthI ApaNe temanA saguNa ane suMdaratAo paNa prakAzita karavI joIe. je puruSa athavA strI bIjAonI UMcAmAM UMcI kiMmata AMke che te pote ja ucamAM ucca hoya che ema samajavuM. 3. pArakI niMdA karavI nahIM, karavI te ApaNA ja durgaNonI karavI jethI kaMIka chUTakabAro thavA pAme paraniMdAthI virodha pedA thaI temAM vadhAre thAya che ane svaparane kaze tAtvika lAbha thavA pAmato nathI. 4. pArakA doSamAtrane gAyA karavAthI ApaNe jAte ja keTalA badhA doSita banatA jaIe chIe tenuM nidAkherane kazuM bhAna hotuM nathI. pariNAme niMdakanuM hRdaya atyanta kaThora banI jAya che, tethI ja zAstrakAra evA rnidArane cethA caMDALanI keTImAM mUke che. [ je. dha. pra. pu. para, pR. ra79 ]
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ ralsa ] sArA bodhadAyaka graMthane prabhAva, 1. gammata meLavavAnuM keI paNa sAdhana vAMcananA jeTaluM satuM nathI, tema ja keI AnaMda enA jeTalA Takato nathI. 2. sArA graMtho cAritrane unnata kare che, rucine zuddha kare che, halakI paMktinA AnaMdane meha naSTa kare che ane ApaNane UcakIne vicAra ane jIvananI ucatara bhUmikA para mUkI de che. 3. piotAnAM sAdhana game eTalAM saMkucita hoya to paNa dareka taruNe keI eka bAbatamAM asAdhAraNa nivaDavAnI mahatvAkAMkSA rAkhavI joIe. 4. ekAda graMtha vAMcyA pachI ke ekAda vyAkhyAna athavA dharmopadeza sAMbhaLyA pachI tenI saMkSipta noMdha levI e ati agatyanuM kAma che. 5. je mANasa divasanuM kAma pUruM karIne, vartamAna ane bhUtakALanA mahAbuddhimAna puruSonI sAthe saMbhASaNa karIne temaja pustako vAMcIne zAMti ane AnaMda prApta kare che te mANasa kharuM sukha bhogave che. kAma ane mahenatathI zramita thaI kaMTAbelA zarIra ane manane mATe ukta bAddhika AnaMda je keIpaNa AnaMda, keIpaNa zAnti ke kaI paNa navI kAryazakti pRthvIpaTa para vidyamAna nathI. graMtha e uttama sobatI che. [je. dha. pra. pu. para, pR. 279 ] @
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 294 ] zI kapUravijayajI paisA vinA paNa zrImaMta thaI zakAya che. 1. "nispRzya zi kAnta"--nirapRhIne keInI paravA hotI nathI. AkhuM jagata tene mana tRNa samAna che. 2. sahRdayatA, Atmika bhAva, AzA, AnaMda ane prema e ja sAcuM dravya che. aMtarane udAra bhAva e ja kharI saMpatti che. . je mANasa thoDAmAM thoDI saMpattithI saMtuSTa thAya che te sauthI vizeSa zrImaMta che, kAraNa ke saMtoSa e sarvazreSTha kudaratI dravya che. . ghaNA mANaso paisA vinA zrImaMtAI bhagave che. hajAra mANaso pitAnA gajavAmAM paisA vinA ane gajavAvALAnI madada vinA zrImaMta hoya che. 5. sazakta zarIra, sArI pAcanazakti, sAruM aMtaHkaraNa ane Arogya dharAvanAra mANasa moTAmAM meTe zrImaMta che. 6. sazakta zarIra e paisA karatAM moTI saMpatti che ane niviSayI Atmasukha e bIjA sarva viSayajanya AnaMda karatAM mATe AnaMda che. 7. ApaNI pAse je hoya tethI saMtuSTa rahevuM e moTAmAM meTI ane sauthI vizeSa surakSita saMpatti che. saMtoSI mANasa umarAva samAna che ane asaMtoSI mANasa game teTale sadhana heya paNa bhikhArI samAna che! 8. zarIranuM Arogya e uttama dhana che. e vaDe cittanI prasannatA rahevAthI parabhavanuM sAdhana thaI zake che tema ja parepakAranAM kArya yathAyogya thaI zake che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 295 ] 9. ApaNI zaktio nAhaka ADe raste khacI nahIM nAkhatAM tene banI zake te ne teTale sArAmAM sAro upayoga kare. 10. tame suvarNa je ucakanAra pazu cho ke eka nizcita uddeza dharAvanAra manuSya che? te vicAro ! atilobhI mANasa pazu samAna gaNAya che. 11. je mANasa ucca keTinuM cAritra dharAve che ane jenA vicAra lokonI buddhimAM vRddhi kare che te ja mANasa khare saMpattivAna lekhAya che. 12. sadAcaraNahIna mANasa game teTale vidvAna ke dhanavAna hoya te paNa tene jovAthI ApaNane glAni ja upaje che. 13. je vinAzI dravyano tame upayoga karI zakatA nathI tene tame ekaThuM karI rAkho cho ane je vaDe saghaLuM meLavI zakAya te jJAna-vivekarUpa dravyane tame nakAmuM gaNe cho. e te tame bhUsAne bharI rAkho cho ane anAjane tajI do cho. aho kevI vivekazUnyatA ! 14. sadaguNI mANasa sAco zrImaMta che ane nirguNa- guNahIna mANasa kharo bhikhArI che, te bAhya saMpattinA mApathI nahIM paNa aMtaranI saMpattinA mApathI gaNAya che. 15. je jIvanuM kharuM rahasya samajI tene vivekakaLAvaDe sArthaka kare che te ja kharA sadbhAgI zrImaMta che, te vagaranA jIve nirbhAgI lekhAya che. [ je. dha. pra. pu. para, pR. 280 ]
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 296 ] zrI karavijayajI trevaDa trIjo bhAI athavA kharI karakasara. 1. karakasara e pramANikatA, svataMtratA ane sukhanI mAtA che, tema ja mitAhAra, AnaMda te ArogyanI suMdara bahena che. 2. thoDI jarUriyAto hoya ane pitAnI jAte ja pUrI pADoe enA jevuM zabhAbharyuM bIjuM kayuM kArya che? 3. rAjataMtra calAvavAmAM jeTalA DahApaNanI jarUra che teTaluM ja DahApaNa gharasaMsAra calAvavAmAM paNa jarUranuM che. 4. tamArI pAsenA dravyane karakasarapUrvaka upayoga karavAthI tamane je lAbha thAya che tenA je nizcita lAbha bIje kaI paNuM hotuM nathI. 5. akAraNa nAnI nAnI rakama uDAvI detAM sAvadha raheje. eka nAnuM sarakhuM gAbaDuM paDavAthI eka moTuM vahANa paNa DUbI jAya che. 6. nANamAM peThA bAda temAMthI chUTavuM ghaNuM muzkela thaI paDe che. je karakasaranI kaLA hAtha Ave te dIrghadazI mANasa sadaNa kare ja kema ? 7. karakasarathI garIba mANasa paNa ghaNuM sAruM bacAvI zake che. 8. jenI sthiti sudharatI jatI hoya te bacelA pisA sArA ThekANe vAparI zake che ane e rIte pAramArthika kArya karavAno ruDe prasaMga hAtha AvI zake che. 9. be paisAno sAro bacAva thayo hoya temaNe paNa prApta
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ ra97 ] thayelA paisA jema tema veDaphI nahIM nAkhatAM tene vivekathI sadupayoga kare. 10. vadhAre nahIM to zokhanI khAtara ke dekhAdekhI janajananI khAtara cA, bIDI, sopArI, pAna jevI nakAmI ane pariNAme duHkhadAyaka bAbatamAM je kharca vyaktigata thatuM hoya te mana upara aMkuza mUkIne bacAvI levAya ane tene sArA jarUrI kAmamAM athavA sAtvika khAnapAnamAM upayoga karavA lakSya rakhAya te keTalI badhI hAni thatI bace ane pariNAme keTalo badho phAyado thavA pAme ? 11. uDAupaNuM ane kaMjusAI e baMnenI vacce mArga ja karakasara che, jethI gRhavyavahAra calAvatA chatAM svapratiSThA sukhe sAcavI zakAya che. 12. tamArI jAta ane tamArA kuTuMbanAM mAna tathA sagavaDano bhoga ApIne paisA bacAvaze nahIM, paNa phezananA zekhamAM ke nakAmAM durvyasanamAM thato kharca jarUra bacAvaze. 13 ApaNI jAta sukhI ne nirogI rahe tevI sAdAI ne saMyamanuM pAlana thaI zake te bacatA paisAthI bIje paramArtha paNa sAdhI zakAya, eTale tevA paisAne yatheSTa sadupayoga paNa karI zakAya. 14. ajJAnavaza durtha sanethI prajA keTalI badhI pAyamAla thaI che ane thatI jAya che? tevI thatI pAyamAlI aTake eve sAre raste tevI ajJAna prajAne lAvavAmAM paisAne sadupayega karI zakAya che. [ je. dha. pra. pu. para, pR. 281 ]
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 298 ] zrI kapUravijayajI saMgrahIta hitavacane. 1. "keTalAka loko bese che echuM paNa pitAnuM kAma mUMgA mUMgA kaye jAya che " tenI asara lekahRdaya para ghaNu UMDI paDe che e satya che. 2. "keTalAka leka kare che e chuM paNa gAI batAve che ghaNuM vadhAre." tenI kharAba asarathI lekamAM tenuM mAna sacavAtuM nathI. 3. khAvAnI bajAru lalacAvanArI vastune meha tajavAmAM ja sAre che. gharamAM banAvelI vastuthI ja saMtoSa mAna. 4. vadhAre khAvAno Agraha rAkhave tenA karatAM khAIe teTaluM pacIne lohI thAya tevo Agraha rAkhe te vadhAre sAre ( hitakAraka) mAge che. 5. vadhAre bolavAne Agraha rAkhave tenA karatAM jeTaluM belIe teTaluM pALavAno Agraha rAkhavo te vadhAre sAro ne salAhakAraka che. 6. vadhAre vAMcavAno Agraha rAkhavo tenA karatAM jeTaluM vAMcIe teTaluM jIvanamAM utAravAno Agraha rAkhe te vadhAre sAre che. 7. lebha-tRSNA e bUrI-melI vastu che. uDAupaNuM e uparathI rUDI-rUpALI chatAM eTalI ja bUrI vastu che. karakasara bahu rUpALI nathI chatAM atyaMta nirmaLa ne jarUrI vastu che. karakasara pAI pAIne paNa vicAra karI zake che, tema chatAM prasaMga Avye puSkaLa rUpiyA kharacI nAkhatAM vADuM sarakhuM thaDakatuM nathI. [ je. dha. pra. pu. para, pR. 282. ]
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 299 ] gRhastha zrAvakane pALavA ceAgya pavitra niyamAnI yAdI 1. suzrAvaka janAe nyAya--nItivALA game te zubha vyApArapramukha vyavasAyavaDe dravya upArjana karIne AjivakA calAvavI, svakuTu Mbanu pASaNa karavuM, mAtapitAdikanI sevA-bhakti karavI, namratA rAkhavI, kRtajJa ane parApakArI thavuM tathA lajajALu, dayALu, gaMbhIra ane niSpakSapAtI manavuM. ethI peAtAne gRhastha dharma ujjavaLa thai zakaze. 2. AvakanA pramANamAM ja kharca rAkhavuM. svasthiti pramANe ja sabhALIne cAlavu. indriyadamana ane kaSAyanigraha karavAmAM vadhAre lakSa rAkhavu. ziSTa-sadAcArI-jJAtijaneAnA pagale cAlavuM. 3. sukha-du:kha samaye ha-khedya rahita udAra siMhavRtti dhAraNa karavI. nIca-kSudravRtti kadApi AdaravI nahIM. zvAna jevI halakI Teva rAkhavI nahi. 4. mada-nazA caDe evu' kaMi khAvuM-pIvuM nahIM, susta thaine besI rahevuM nahIM tathA nakAmA taDAkA mArI ke pArakI kuthalI karI kiMmatI vakhata gALavA nahIM. 5. zuddha deva-guru-dharma upara dRDha zraddhA rAkhI temanI yathAzakti sevA karavI. 6. jinapUjA prasa Mge zarIra, vastra, mana pramukha sAta prakAranI zuddhi sAcavavI. 7. ukta sevA-bhakti temanI pavitra AjJAne anusaravAthI
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 300 ] zrI kapUravijayajI kaLe che ema samajI kaI paNa prakAranA kuvyasanathI sadaMtara dUra ja rahevuM, kAraNa ke temanI tevI AjJA che. 8. mAMsa, dAru, corI, jugAra, zikAra, parastrIgamana ane vezyAgamana e sAte kuvyasane ati niMdya, apayazakArI, kalezakAraka ane durgatidAyaka, ubhaya lekaviruddha hovAthI sadA sarvadA varyuM che. 9. jJAnI jano suyoga pAmI, sAdara hitopadeza sAMbhaLI, te haiye dhArIne koI jIvane duHkha ke asamAdhi upaje evuM aniSTa AcaraNa na karatAM, jethI sukhasamAdhi upaje evA sadAcaraNa sevavAmAM ja sadA lakSa rAkhavuM 10. rAtribhejana, jamI kaMda, riMgaNa-veMgaNa, tuccha ane ajANyA phaLa, baLa athANuM, vAsI bhejana, kAcA gorasadUdha, dahIM ke chAza sAthe kaThoLa khAvuM, lagabhaga veLAesUryAsta samaye vALu karavuM, divasa viNaUgyA zirAvavuM-e saghaLAM vAnAM vAkya che; tema ja jIvAkuLa vastu, calitarasa- bagaDI gayela ghI, dUdha, me, mIThAI vigere padArtha, be rAtri uparAMta rAkheluM dahIM, traNa divasa uparAMtanI chAza, kAcuM mIThuM, ganyA vagaranuM (aNagaLa) pAchuM vagere vastuo hAnikAraka jANune dharmanA athajanee khAsa jevA che. 11. phAgaNa comAsAthI mAMDI kArtika mAsI paryanta khajUra, khAreka pramukha jIvAkula me, AdrA nakSatra pachI kerI, kAcI ne videzI bhraSTa khAMDa vigere vastuo dayALu sajajanene bhakSaNa karavA gya nathI. 12. AkhA divasamAMthI bane teTalo vakhata bacAvIne
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : | [ 301 ] apUrva zAstrAbhyAsa, zAstravAMcana-zravaNa-manana pramukha avazya karavuM tema ja pApapravRtti tajI, sAmAyika-pratikramaNadika zubha karaNa jarUra karavI. 13. paraniMdA, cADI-cugalI, kajIyA-kaMkAsa ane parane achatA ALa devA pramukha duSTa AcaraNathI AtmAthI jIe sadaMtara dUra rahevuM. kudeva, kuguru ane kudharmanA phaMdamAM kadApi phasAvuM nahIM. 14 vidyAdAna kasuja sArA pAramArthika kAma karI svajIvana saphaLa karavuM. 15. pharI pharI sudurlabha mAnavadehAdika zubha sAmagrI sAMpaDavI bahu kaThaNa che tethI dareka rIte tenI sArthakatA karI levA na cUkAya to ja te pAmI lekhe gaNAya. [ . dha. pra. pu. para, pR. 282 ] sadupadezaka vAkya. 1 ahe! mRtyuvaza prANI ! Aje pUra bahAramAM khIlatuM pupa kAle karamAIne kharI paDe che. prabhAtamAM pUra bahAramAM Ugate sUrya paNa saMdhyA kALe asta thAya che, pUrNa bahAramAM prakAza pUrNimAno cAMda paNa divase-divase kSINa thato jAya che, to te mRtyuvaza prANI! tuM kema phUle che? abhimAnamAM zIda akaLAya che ? kALane jhapATe vAgatAM tArI zI paristhiti thaze tene vicAra kara ! prabhunuM dhyAna kara ! satakarma karI sukhI thA !
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 302 ] zrI kapUravijayajI 2. sukha tathA zAMtinI zodha. apakAra upara upakAra kara, avaguNu upara guNu kara, krAdhIne zAMtithI vaza kara, kaDavu khelanArane mIThAzathI jIta, vera lenAra pratye kSamA dAkhava, hiMsA tathA niMdA karanAra tarapha dayA batAva, du:kha denArane paNa dhanyavAda ApatAM zIkha, akhaMDa sukha tathA zAMtinI prApti mATe sadA A sadguNe dhAraNa kara ! 3. prema, prema, zuddha niHsvArtha prema ! tamArAthI vireAdhI thayelA saMbaMdhIne anukULa karavA icchA che ? hAya tA tene mATe eka ja saralamAM sarala ilAja che, ane te e ja ke tame tenA upara premanA pravAha vahevarAvA. bhale te tamArA dveSa karatA hAya para Mtu tame te prema ja karo. ( hRdayathI tenu' bhalu ja cAhA ) premanuM sAmarthya eTalu badhu aparimita che ke te dhAre te karI zake che. 4. prAyazcitta. jANatAM ke ajANatAM paNa ApaNAthI thayela pApamaya kRtyanA sAcA dilathI ane zuddha bhAvathI pastAvA karavA e ja pApanuM prAyazcitta che. ( te pApamaya kRtya pharI na ja karavu joie. ) ApaNA sukha ke AnaMdane khAtara bIjAne jarApaNa du:kha ApavuM ke lAgaNI dukhavavI te meTAmAM meTuM pApa che. ApaNI aMzamAtra sevA ke bhAgathI khIjAne sukha ke AnaMda maLata DAya te tethI vadhAre sukha ke AnaMda duniyAmAM bIjA kAi nathI. [ jai. . pra. pu. 49, pR. 16 ]
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 303 ] brahmacarya jaina daSTie "brahmacarya vicAramAMthI vAnakI dAkhala manana karavA gya kaMIka vyAkhyA jaina zAstramAM brahmacarya zabdanI be vyAkhyAo maLe che. pahelI vyAkhyA bahu vizALa ane saMpUrNa che. e vyAkhyA pramANe brahmacarya eTale jIvanaparzI saMpUrNa saMyama. A saMyamamAM mAtra pApavRttio upara aMkuza mUkavAne ja yA Azravanirodhane ja samAveza nathI thatuM, paNa tevA saMpUrNa saMyamamAM zraddhA, jJAna, kSamAdi svAbhAvika vRttionA vikAsano paNa samAveza thaI jAya che. tethI pahelI vyAkhyA pramANe brahmacarya eTale kAma-kodhAdika dareka asavRttine jIvanamAM ubhavatI aTakAvI zraddhA, cetanA, nirbhayatA Adi saduvRttio-UrdhvagAmI dharmone jIvanamAM pragaTAvI temAM tanmaya thavuM te. sAdhAraNa lokomAM brahmacarya zabdane je artha jANIto che ane je upara varNavela saMpUrNa saMyamano mAtra eka aMza ja che te artha brahmacarya zabdanI bIjI vyAkhyAmAM jaina zAstroe paNa svIkArela che. te vyAkhyA pramANe brahmacarya eTale maithunaviramaNa athot kAmasaMga-kAmAcAra-abraznane tyAga, maithunasevanathI dUra rahevuM te brahmacarya lekhAya che. adhikArI evA viziSTa strI-puruSa -strI ke puruSa jAtine jarAye bheda rAkhyA sivAya bane eka sarakhI rIte brahmacarya mATe adhikArI mAnavAmAM AvyA che. te mATe ummara, deza, kALa vigereno kaze ja pratibaMdha mUkavAmAM AvyA nathI. brahmacarya mATe joItuM AtmabaLa strI ane puruSa banne eka sarakhI rIte pragaTa karI zake che, e bAbatamAM jaina zAstra ane
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 304 ] zrI karavijayajI bodha zAstrane mata eka che. A ja kAraNathI vizuddha brahmacaryane pAlana karanArI aneka strIomAMthI soLa strIo mahAsatI tarIke jemAM jANItI che ane prAta:kALamAM AbALavRddha dareka jaina keTalIka viziSTa puruSonAM nAmanI sAthe e mahAsatIonAM nAmano paNa pATha kare che ane teonA smaraNane parama maMgaLa mAne che. brahmacaryanuM dhyeya ane tenA upAye -jena dharmamAM anya tamAma vrata-niyamenI peThe brahmacaryanuM dhyeya (sAdhya) paNa mAtra mokSa che. jagatanI daSTie mahatvanI gaNAtI game te bAbata brahmacaryathI siddha thaI zakatI hoya, paNa je tenAthI mekSa sAdhavAmAM na Ave te jenadaSTi pramANe e brahmacarya lokottara (tAtvika-vAstavika) nathI. jenadaSTi pramANe mokSamAM upayogI thatI vastu ja sAcuM mahatva dharAve che. zarIrasvAcya, samAjabaLa Adi uddezo kharA mekSa sAdhaka Adarza brahmacarya mAMthI svata: siddha thaI jAya che. brahmacaryane saMpUrNapaNe siddha karavA be mArge nakkI karavAmAM AvyA che. pahele kiyAmArga ane bIje jJAnamArga, kriyAmArga virodhI kAmasaMskArane uttejita thato aTakAvI tene sthala vikAraviSane brahmacaryajIvanamAM pravezavA nathI deto arthAt tenI niSedhabAju siddha kare che, paNa tenAthI kAmasaMskAra nirmULa thato nathI. jJAnamArga e kAmasaMskArane nirmULa karI brahmacarya sarvathA ane sarvadA svAbhAvika jevuM karI mUke che arthAta tenI vidhibAju siddha kare che. kiyAmArgathI jANe aupazamika bhAve ane jJAnamArgathI kSAyika bhAve siddha thAya che. kriyAmArganuM kArya jJAnamArganI mahatvanI bhUmikA taiyAra karavAnuM hovAthI te mArga vastutaH apUrNa chatAM
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 305 ] paNa bahu upayegI manAyA che ane dareka sAdhaka mATe prathama Avazyaka hAvAthI tenA upara jainazAstramAM bahu ja bhAra mUkavAmAM AvyA che. e kriyAmAmAM bAhya niyameAnA samAveza thAya che. e niyamAnu nAma gupti che. gupti eTale rakSAnu sAdhana arthAt vADa. evI nava guptimAM eka vadhu niyama umerI brahmacaryanAM daza samAdhi--sthAna varNavavAmAM AvyAM che. [ jai. . pra. pu. 49, pR. 137 ] ArAgya vadhAranAra parimita bhAjana ( khAnapAna ). 1. vidvAna DAkaTarInA A abhiprAya che ke manuSyAne thatA vyAdhiemAMthI seMkaDe navANuM TakA vyAdhie ayeAgya khAnapAna grahaNa karavAthI ane jeTaluM khAvuM joie tethI vadhAre paDatu khAvAthI thAya che. 2. roga zAthI pedA thAya che? tenuM sAmAnya jJAna manuSya mAtrane thAya teA te sukha-zAntipUrvaka lAMbu AyuSya bhAgavI zake. 3. rasamRddhithI akarAMtiyA thai ati ghaNuM khAvAthI aneka rAgeA pedA thAya che. 4. prathamanuM khAdheluM-pIdheluM pacyA pachI ja navuM bhAjana karavuM joie. 5. prathamanu khAdheluM pacyA pahelAM ruci vagara khAdhelu pIdhelu kupathya jevI kharAba asara kare che. 20
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 306 ] zrI kapUravijayajI 6. paDI gayelI khAvApIvAnI kharAba TevA cheADI, jIbhane aMkuzamAM rAkhavAthI pharI pAchI zarIra-sapatti meLavI lAMkhe vakhata jIvI zakAya che. 2 e 7. A mAmata < dIrgha AyuSya prApta karavAnI kaLA nAmanuM pustaka ane temAMnA mukhyatve mita AhAra saMbaMdhI prakaraNA vAMcavA ghaTe che. 8. gheADu ane pathya khAna-pAna karanAra dIrghAyuSI thai zake che. 9. nirAgI manuSya je zAnti ane sukha bhAgavI zake che te joine tevI sthitimAM jIvavAnA keAne kaTALe! Ave ? tene jIvana ramaNIya ja lAge. 10. banatA sudhI eka ja Taka thADI eka ceAgya vastu lAlupatA vagara khAvApIvAnI Teva paDe te te ghaNI sArI che. 11. 8 moLe romathaM' e zabdanA artha kharAkhara samajI satASavRtti sevavAmAM Ave te te ja sArabhUta che. 12. jo dareka manuSya mitAhAra seve teA ghaNA rAgeA AchA thAya ane nirdhanatA paNa maTe. 13. mAtra jIbhane rAjI karavA mATe jamavA karatAM zarIrane pASaNa pUratuM jamavAnuM pasaMda karAya te maMdavADa AvatA nathI ane bIjI paNa ghaNI vAtanA bacAva thavA pAme che. 14. hAla manuSyA khAvA mATe jIve che tene badale jIvavA mATe khAya te Atmazreya ke Atmahita sAdhavA temane TIka sahAya maLe ane svaparahitanA kArya mAM vadhArA paNa thai zake.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 307 ] 15. Arogya, saMpatti ane saundarya sarva mitAhArathI prApta thaI zake che. suMdara ane nirogI rahevA mATe prathama jIbhane vaza karavI joIe. jeNe jIbhane vaza karI che te kharA jitendriya che, anyathA jitendriya hoI na zake. 16. pUrepUruM jamyA pachI bIjI managamatI khAvApIvAnI vastu maLatAM temAM lalacAIne te khAIne duHkhI thavuM nahI. 17. vAraMvAra jIbhane vaza thayA karavAthI, gAkAnta banI jaI bahu duHkhI thavuM paDe che. 18. tethI ja A amUlya mAnavadehAdi sAmagrIne saphaLa karavA IcchanAre svachaMda AcaraNavaDe tene durupayega nahIM karatAM parimita khAnapAnavaDe tene bane teTalo sadupayeAga ja karatA rahevuM ane nirogI paNa mananI prasannatApUrvaka Atmahita sAdhI levA bhUlavuM nahIM. [ je. dha. pra. pu. 49, pR. 138. ] manana karavA gya sahRdaya-niHsvArtha premI baMdhunA aMtara udagAra, 1. mana ane Indriyone tathA kedhAdi kaSAyone je vaza kare che te sArAye jagatane vaza karI zake che. je tene vaza thaI rahe che te sArI jiMdagI gulAmI bhagave che. 2. nAnAM nAnAM vyasana paNa lAMbe vakhate manane jakaDI rAkhI paravaza karI mUke che. pachI jIvane temAMthI chaTakavuM-chUTavuM
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 308 ] zrI kapUravijaya muzkelIbharyu lAge che. tethI jema bane tema jaldI koi paNa kubyusana (cA, bIDI, sIgAreTa pramukhathI)thI dUra thai javuM. 3. je eka meAhirapune jIte che-namAve che te bahAdura sa ripuene namAve che. 4. ArogyatAnA mukhya mukhya niyamothI ApaNe jAte vAkeph banI, tenA sArA anubhava meLavI, kevaLa hitabuddhithI tevA niyamA, ApaNI AsapAsa vasatA ApaNA svajanamitrAdika sahukAIne sArI rIte samajAvavA ane te mujaba vartana karI sAruM Arogya meLave tevA prayatna karavA. pa. laMghana ( bhAjananA tyAga ) karavAthI ajIrNa ane varAdika rAgAnA jaldI aMta Ave che, roganI zarUAtamAM ja laMghana karavAthI vadhAre lAMbe vakhata herAna thavu paDatu nathI. 6. jarUrapUratI aMgakasarata karyA vagara leADhA jevI kAyA paNa kharAba ( rAgI ) thaI pAyamAla thAya che, te vAta AreAgya icchanAre bhUlavI na ghaTe. 7. kasarata uparAnta svaccha-ceAkhkhI havA, nirmaLa jaLa ane bhejavagaranA ajavALAvALA svaccha nivAsasthAnaneA khUba kALajIthI sArA upayAga karanAra zarIra-ArAgya ThIka jALavI zake che. 8. game tevA rAga prasaMge videzI davAonA upayAga nahIM karatAM ane tyAM sudhI kudaratI ilAjone ja ane dhIraja TakI na zake teA zuddha svadezI davAnA ja Azraya jAte karavA ane anya svajanAdikane tema vartAvavA lakSa rAkhavuM, jethI navA navA aneka prakAranA bhaya kara rAgAnA bhAga thavAnA prasaMga eche! Ave.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 309 ] 9. ApaNA jIvananuM dhyeya nakkI karI tevI ceAgyatA meLavI levA prayatna karatA rahevAthI chevaTe ApaNe nizcita dhyeyasiddhine meLavI zakIe chIe. 10. maitrI, karuNA, prameAda ane mAdhyasthatArUpI udAra bhAvanAthI sadA ya ApaNe ApaNA dilane vAsita ( taraeLa ) karI rAkhavu joie. 11. parahita cintavanarUpa maitrI, paradu:khane pheDavAnA prayatna vALI karuNA, paranuM sukha-sAbhAgya ne guNagaiArava jANIdekhI pramudrita thavArUpa prameAda yA muditA ane paranA anivAya DhASA TaLI na zake tyAM rAgadveSarahita pariNativALI madhyasthatA dhArI rAkhavAmAM ja zreya che. [ jai. dha. pra. pu. 49, pR. 139. ] sAdha maMtrI. cAritradharma mahArAjAne A buddhizALI pradhAna che. te evA jJAnI che ke A vizvanI aMdara puruSArthathI siddha thaI zake tevI keAi bAbata evI nathI ke te na jANatA hAya. vizvamAM bhUtakALamAM thai gayelA, vartamAnakALamAM thatAM ane bhaviSyakALamAM thavAvALA padArtho je sthUla hAya ke sUkSma hAya, najIka hAya ke dUra rahelA hoya te sarva padArthane te jANavAne samartha che. vadhAre zuM kahuM ? A anaMta dravyaparyAyavALA carAcara vizvane te nirmaLa netrathI jIve che. nItinA mArgamAM te nipuNa che. cAritradharma mahArAjAne te parama hitasvI che. rAjyanA sarva kArya nI cintA rAkhanArA ane peAtAnA baLa upara
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 310 ] zrI karavijayajI zraddhA rAkhanArA che. samyagdarzana senApatine te bahu priya che. tene sthira rahevAmAM madada karanArA che. kharI vAta e che ke jJAna vinA samyagdarzanamAM dRDhatA thatI nathI ane TakatI paNa nathI. A vizvamAM tenA jevA jJAnI kAi anya pradhAna nathI. jJAnAvaraNu rAjAnA te kaTTo duzmana che. A pradhAnanI jyAM hAjarI hAya che tyAMthI jJAnAvaraNane muThIe vALIne nAsI javuM paDe che. te kSayApazama ane kSAyaka ema be prakAre tenA nAza kare che arthAt kSayApazama nAmanI zaktivaDe jJAnAvaraNanA gheADA bhAgane dakhAve che tathA gheADA bhAganA nAza kare che; ane kSAyaka bhAvanI zaktivaDe te tene sathA nAza kare che. kSayApazamabhAvanu jJAna ane kSAyakabhAnu jJAna ema be prakAranA baLa te pradhAna-maMtrI dharAve che. * avagati strI ':-ni`La aMga, caLakatA netra ane suMdara mukhavALI A sadbAdha maMtrIne avati nAmanI strI che. avagati e vastuttvanA kheAdhanuM nAma hAvAthI A strI te pradhAnanuM svarUpa, ati, prANa ane sarvasva rUpa che. A strI zarIra vinAnI arthAt arUpI che. jJAna arUpI che. eTale avagatine zarIra vinAnI kahI che. veAnA jIvanamAM te satya vastunA prakAza reDe che. mahAmahanA vividha svarUpAthI dareka jIvane te jAgRti Ape che-temAM na phasAvAne cetave che. * sAdhanA pAMca mitrA ':-matijJAna, zrutajJAna ( yA sadAgama ), avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna-e sadhdheAdha matrInA pAMca mitrA che. sadAgamane mukhya maMtrIpaNe sthApana karela che. bIjA cAra zaktivALA che paraMtu mUMgA che. [ jai. dha. pra. pR. 49, pR. 136
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 311 ] chUTaka mahAvAkaya-saMgraha 1. puruSamAM ziromaNi puruSa te ja ke je dharmanuM sArI rIte ArAdhana kare, temAM pramAda-gaphalata na ja kare. 2. dareka dharmakriyAmAM zubha bhAvanArUpa amRtanA biMduonuM kSepana karatA raheze, te ja tamane kriyA yathArtha phaLa denAra thaze. zuddha bhAva vagaranI kriyA bojArUpa ja jaNAze. 3. sarpa jema kAMcaLI choDI javAthI nirviSa thato nathI tema tame paNa upara ja vikAra choDI kamarUpa viSathI nirviSa thavA cAhaze to te thaI zakaze nahi. che. ApaNe jenAthI prathamanI mulAkAtamAM ja apamAna pAmyA hoIe tenAthI pharI mAna pAmavuM durlabha che. 5. jyAM sudhI asthi-majAmAM (hADanI aMdara majAmAM) dharma sparyo nathI tyAM sudhI dharmano svAda kevo che te tame kharI rIte jANI zakavAnA nathI. 6. tame game teTalA rUpALA haze te paNa vidyA vinA sabhAnuM bhUSaNa thaI zakaze nahiM. 7. madhura ane kemaLa vacana vairInA aMta:karaNane paNa kumaLuM karI nAkhe che. 8. ame ghaNuM cesI karI joyuM che ke jene aparAdha karyA chatAM paNa kope nahi evA puNyapuruSa duniyAmAM virala ja hoya che. 9. daSTirAgI thavA karatAM guNAnurAgI thavuM vadhAre sAruM che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ [312 ] zrI karavijayajI 10. A vAtanI to khAtrI ja rAkhaje ke puNyadaya vinA duniyAmAM jaza maLatuM nathI. 11. jaza-kIrtinA khapI thavA karatAM Atmahita utpanna karavAnA khapI thavuM e vadhAre zreSTha che. 12. are ! je kuTuMbAdine mATe tame ghora pApa karavA ukta thAo che te tamane kaSTa paDe choDAvavAnAM nathI, 13. A eka laghu praznano uttara Apazo ke kyA manuSya saMsAramAM sarva prakAre sukha bhogavyuM ane durnivArya kALathI kene viTambanA thaI nahiM ? 14. je tamane duHkhathI kaMpArI chUTato hoya ane sukhanI icchA thatI hoya te dharmarUpI ka9pavRkSanI sevana karo. 15. je tame adhyAtma paNuM saMpAdana karavAne cAhatA ho te pahelAM stuti ane niMdAmAM samapariNAma rAkhatAM zIkhe. 16. namratA, nayajJatA, nirdabhatA ane nirAgatA e uttama puruSamAM ja hoya che. 17. dhRti, dhArmikatA ane dhAraNa zakti e traNa manuSyane zubha gatinuM sUcavana karAve che. 18. je tamAre vAda ja karavo hoya to dharmavAda ja karaje, paraMtu zuSkavAda ane vivAda karaze nahiM. 19. jeoe kAmarUpI mahAmaathI vijaya meLavyuM te ja kharo malla che ema kahevAmAM khoTuM nathI.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 313 ] 20. huM e avasthAne bahu pasaMda karuM chuM ke jyAre ApaNe zUnya araNyamAM-aTavImAM jaI paryakAsanathI dhyAnArUDha thayA hoIe, je vakhate ApaNA khoLAmAM haraNIonAM nAnAM nAnAM baccAM AvI AvIne ni:zaMkapaNe besatAM hoya athavA to vRddha hariNe ApaNane jhADanAM ThuMThA jevAM jANuM ApaNuM zarIra khAja karavAnA (khaNavAnA) upagamAM letA hoya chatAM ApaNane jarA paNa aruci Ave nahiM. 21. A te kaI jAtane neha ke parvate karatAM adhika bhojana ane samudro karatAM adhika pANI, ApaNe bhavAMtarathI khAtA ane pItA AvyA chatAM ApaNane tenA para aruci ja AvatI nathI ? 22. jo tame tamArI mahatvatA akhaMDita rAkhavA cAhatA he te kaI pAse jaI kaI paNa vastunI mAgaNa-yAcanA karazo nahIM. 23. dharmakriyA adhikAra (yogyatA) pramANe karatAM rahevAthI pariNAme te bahu sukhadAyaka bane che, tenA paDelA saMskAra anya janmamAM kAma Ave che. 24. A janmamAM sadguruoe amUlya jJAna ApI mArA upara parama upagAra karyo che, teno badalo vAraMvAra tAbedAra thaIne huM kyAre vALI zakIza ? 25. jema dUdhamAM ghI, talamAM tela ane kASThamAM agni sattArUpe gupta rahelAM che tema zarIramAM paNa AtmA sattArUpe gupta rahela che te khAtrIthI mAne. 26. jyAM sudhI jarA (ghaDapaNa) ane vyAdhio AvyA nathI
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 314 ] zrI kapUravijayajI ane Indriyo avikaLa-akhaMDa-akSaNa banI rahI che tyAM sudhI Atmahita pramAda rahitapaNe sAdhI le. 27. dharmanuM mULa vinaya ane pApanuM mULa vyasana e keTi graMthane sAra che. 28. asajhAyanA vakhate svAdhyAya karavAthI buddhinI nyUnatA thavA pAme che. ra9 jema dharma karatI vakhate vadhAre dharma karanAra tarapha khyAla karavo ucita che, tema pApa karatI vakhate vadhAre pApa karanAra tarapha khyAla kara ucita nathI. 30. jemAM pAchaLathI duHkha pedA thAya te vAstavika rIte sukha nathI. 31. vairIne paNa thatuM duHkha dekhI dilamAM rAjI thaze nahIM. 32. jema uttama-kuzaLa vaidyanA kahevA pramANe vartavAthI vyAdhine jaladI aMta Ave che tema sadgurunAM ekAMta hita-vacanane anusaravAthI janmamaraNa, kaho ke sarva duHkhane jaldI aMta Ave che. 33. aMta:karaNathI sarve prANu upara anukaMpA, vinaya-bahumAnathI saddagurunI sevA ane zuddha prakAre zIlavratanI rakSA-e Amennati sAdhanAra mahAmaMtra che. 34. mana viSama thavAthI dhAtu viSama thAya che ane dhAtu viSama thavAthI zarIra viSama-rogiSTa thAya che, mATe naThArA vikapi karI manane viSama karaze nahIM.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 315 ] 35. jema mana sthira zAnta-avikArI bane tema khAsa lakSa rAkhavuM ghaTe. 36. nAyaka vinAnI senAnI jema pati vinAnI strIthI khUba sAvadhAna rahevuM. 37. je eka vidyAmAM keLavaNI laI nipuNa thAya che tene bIjI vidyAmAM nipuNatA meLavatAM vAra lAgatI nathI. 38. kSamArUpI khanuM sadA sAthe rAkhaze to kodharUpI durjana kaMI karI zakanAra nathI. 39. "mana sAdhyuM teNe saghaLuM sAdhyuM " e sAcuM paNa te pramANe karavuM ghaNuM agharuM kAma samajaje. 40. " pArakI Aza sadA nirAzA " samajI jema bane tema paraspRhA tajaje. 41. aniSTa zokane vadhAre vakhata sevazo te buddhi, hiMmata ane dharmane ghaNuM hAni pahoMcaze. kara. mahApuruSe kevaLa saMsargaSathI vikAra pAmatA nathI. juo! caMdananA vRkSane jherI sarpone saMsarga hovA chatAM paNa te jherI thatA nathI-mULa svabhAvane tajatA ke badalAvatA nathI. 43. samudra samA gaMbhIra sajana puruSo game tevA aniSTa saMgamAM paNa sajanatA sAcavI rAkhe che. 44. dareka vakhate potAnAmAM anukaMpA guNa sAvacetIthI sAcavI rAkhave.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 316 ] zrI kapUravijayajI 45. anukaMpAdAnanA kacAMya zAstrakArIe niSedha karyA nathI. mahAvIra prabhue saMyamayeAga grahyA pachI paNa daridra brAhmaNunI devadRSya vastra mATe yAcanA jANIne te svIkArI. 46. hiMsAdika AzravA tajI jema samatA-sAmAyikAdika savaranuM sevana adhika adhika karAya tema tema AtmAnuM adhikAdhika zreya sAdhI zakAya. 47. rAgadveSAdika bhAvaga samyag jJAna yAge dUra thAya che ane cittanI zuddhi ne puSTi samyakriyA-cAritrathI thAya che, tethI ja samyagajJAna ane samyagakriyA AdaravA ceAgya kahyAM che. 48. kadAca samakitadhArI pUrvaka yAge Azrava-kArya mAM joDAi jAya te paNa temAM tee bhAvathI zUnya ja rahe che, kemake jevA teo dharmakriyAmAM Asakta haiAya che evA pApakriyAmAM Asakta hAtA nathI. A hetuthI ja teonI mukti aTakatI nathI-jaldI thavA pAme che. 49. jyAM tamArA Adara satkAra thatA na heAya, gujarAna cAlatu na hAya ane vidyAnI leza mAtra prApti thatI na hAya tyAM eka rAtri paNa vAsa karavA nahi. te sthAna tajI devu ja ghaTe. 50. je divasathI tamane netrane ane khAMsIne roga zarU thAya te divasathI ja tame maithuna sevavuM baMdha rAkhI brahmacarya nuM pAlana zarU karaze. te tamArA roga asAdhya thavA pAmaze nahIM. 51. agni, pANI, strI, sa, mUrkha ane rAjakuLa-A cha
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 ? [ 317] vastune niraMtara nikaTa rAkhaze to tenAthI tamArA prANa rahevA muzkela thaI paDaze. para. jo tame tamArAmAM lubdhatA ne laMpaTatAnI vRddhi thatI dekhe to laghutA pAmavAno samaya nikaTa Avele samajaje, paraMtu jo tenAthI cetIne cAlavA mAMDaze te sArA bhAgye bacI javA pAmaze. 53. jo tame tamArA hitamitra sAthe sneha rAkhavA cAhatA ho to jyAre te kaI kAryaprasaMge kopita thAya tyAre tame zAnta rahejo-zAnti jALavaje. 54. caMcaLa manane samajAvI dhIme dhIme vaza karI levAya to te bhAre lAbhadAyaka thavA pAme. 55. are ! te sukhane zuM karavA ke jene sevyAthI pAchaLa du:khane parvata khaDe thaI jAya. 56. tamAruM du:kha maTADavA samartha hoya tenI ja pAse jaI tamAruM duHkha nivedana karaje. 57. dareka vakhata potAnA sAttvika guNane bahu saMbhALathI sAcavI rAkhatA raheje. 58. nirdabha paNe dharmasevana karanArane traNa bhuvanamAM kAMI paNa vastu asAdhya nathI. 19zravaNamAM je nirAdara hoya, tatvarasane svAda levAmAM jene aruci rahetI hoya ane vagara kAraNe dhArmika puruSa upara je kopita rahetuM hoya tenA te durgati javAnA cita samajavA.'
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 318 ] zrI kapUravijayajI 6. bhAgyanA udaya sAthe tamArAmAM rahelA vidyA ane dhairyAdika guNeA prakAzita thatAM vAra nahIM lAge. 61. jo zAstranA bahumAna sAthe sadAcaraNa sevatA raheze te satra zreSTa lAbha meLavI zakaze. 62. zrI vItarAga deva samI zAnta-nirvikArI-manahura mudrA kayAMya upalabdha thai zakavAnI nathI. 63. kaDavu' vacana, kumati, kRpaNutA ne kuTilatA dUra thaze tyAre ja kharekharI rIte dharmanI prApti thai zakaze. 64. uttama puruSAmAM jitendriyAkrika guNA sadA rahe che. kharA khapI janA ja tenA lAbha meLavI zake che. 65, mAre vIra upara pakSapAta nathI tema kapilArdikanA darzane upara dveSa nathI. parIkSA karatAM jaMtu vacana yuktiyukta lAge tenA svIkAra karavA joie. A pramANe vicAratA vIra-AgamanA vanA mane ThIka yuktiyukta jaNAya che. 66. prabhutA, lAkapriyatA, paropakAra ane paMDitatA e saghaLAM puNyadayathI sAMpaDe che. 67. sA-sadazI vItarAga prabhuthI kazuM chAnuM nathI. 68. kAma--viSaya indriyane jIte-svavaza kare teNe saghaLu jItyuM" jANavuM. tene du:kha nathI rahetuM. 69. je doSane taddana tajavA cAhIe chatAM te tajI na zakAya te temAM karmanA pramaLa udaya samajaveA.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 319 ] 70. samakitaratnadAtA jJAnI gurunA upagAra-pratyupakAra game tema karavA chatAM vALI zakAtA nathI. 71. bIjI badhI sAhyabI kadAca sAMpaDe paNa zuddha samakitaratna sAMpaDavuM atyaMta durlabha che. 7ra. meAkSAbhilASIne samakitaratna, jinabhakti, sadgurusevA, sakriyA, sAmAyika, pASadha, karuNAbhAva, paropakAravRtti, tattvacintavana, svAdhyAya, vinaya, iMdriyadamana, suzIlavrata ane yathAzakti tapasyAmAM sadA Adara karavA ghaTe. jema AtmaguNamAM vRddhi thAya tema sadguruyeAge sadA udyama karavA joie. 73. kaMi kaSTa AvI paDe tyAre cintA nahIM karatAM dhaiya dhArI siMhavat zUravIra khanI tenI sAme thavuM ghaTe. 74. saMcAga-viyeAga, sa padA-vipadA, bhAga-bhAgAMtarAya tema ja sukha-du:kha zubhAzubha karmanA udayathI ja thavA pAme che ema jJAnI gurudvArA vAraMvAra sAMbhaLyA chatAM teve prasaMge harSa-zAka karI phogaTa karmabaMdhana karAya che. 7pa. jene dekhI AMkhamAM amI Ave te pUrvajanmanA snehI ane jene dekhI AMkhamAMthI khUna varase te pUrvajanmanA virAdhI hAvA joie. 76. mumukSu janee ati utkaTa zRMgAra rasanuM zravaNa prathamathI ja vavuM sAruM che kemake tethI vikAra thavA saMbhave che. 77. jo tamAre sArI duniyAne vaza karavI hAyA paranA
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 3ra0 ] zrI kapUravijayajI doSa sAmuM na jotAM guNa grahaNa kare, hita ne miSTa vacana bele, tathA udAratAmAM vadhAro karatA rahe. 78. jyAM sudhI zarIra svastha che tyAM sudhI tenAthI je sukRta sAdhI levAya te sAdhI levA cakavuM na joIe. 79. IndranathI AganI jema viSayabhegathI tRpti thavAnI nathI ema samajI saMtoSavRtti sevavI gya che. 80. viSayAsakta jIva paNa nirAgI jJAnInAM hitavacanathI ThekANe AvI zake te anyanuM kahevuM ja zuM ? 81. jema senAnI parIkSA kaSa-cheda-tApAdi cAra prakAre karAya che tema dharmanA vacane sAMbhaLavAthI, tene anubhava meLavavAthI, tenA tapatejathI ane tenA dayA-gAMbhIryAdika guNothI tenI uttamatAnI khAtrI thAya che. 82. vikarALa kALathI kaI bacatuM nathI. tene khare upAya zuddha dharmanuM pramAda rahita yathAzakita sevana karavuM e che. 83. kharA tyAgI munijano bhikSA-grahaNa samaye paNa zuddha nidaSa-prAsuka AhAranI ja gaveSaNa kare che. 84. kharA sajajane vipadA samaye paNa anucita kArya AraMbhatA nathI. te vipadAne kasoTIrUpa samajI pasAra kare che. 85. anyanI bhavAMtaranI prItine joI adekhAIthI tene toDavA mithyA prayatna karaze to tame hAni pAmaze. 8. hasatAM hasatAM paNa koIne kaThera vacane kahIne dubhAvaze te tene hisAba devo ja paDaze te bhUlaze nahi.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sagraha : 2 H [ 321 ] 87. manuSye sUi rahe che paNa tene puNyarUpI dIpaka sUI rahetA nathI. te teA akhaDa tejathI maLyA ja kare che. 88. mAtA--jananI, janmabhUmi, prabhAtanI mIThI nidrA, kAmaLa vacanathI badhAyelI mitratA ane priyajana e pAMca bahu muzkelIthI tajI zakAya che. kharA tyAgI--vairAgI janA temAM ni:spRhabhAve varte che. 89. A saMsArarUpI nATakamAM naTanI peThe ApaNe aneka prakAranA veSa lai thAkyA ja hAIe te huve evA eka veSa lAvIne bhajavavA joie ke jethI muktirUpa strInA vallabha thaie. 90. jIva ! tane prApta thayelI UMcI-nIcI avasthA joi, harSa - zeka kema kare che? gADInA paiDA tarapha jJAnASTithI joI, vicArI, madhyasthatA rAkhI, Atmahita saMpAdana karI le, jethI bhaveAbhavanuM du:kha bhAMge te sukha thAya. 91. game tyAM jAe ane game teTalAM valakhAM mArA paNu tame pedA kareluM zubhAzubha karma tamane cheDaze nahI. 92. ka jyAMsudhI tenA vipAka pUrA dekhADI rahe tyAMsudhI gAyanA vacchanI jema tenA kartAne anusare che. 93. samAdhinA athIjanAe AtmasAdhana mATe nirAkuLa sthaLa pasaMda karI levuM joie. 94. bhAgyahIna janA avasara Ave chete tenA lAbha thaI zaktA nathI. kahyuM che ke--< bhAgyahInakA nA mIle, 21
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 322 ] zrI kapUravijayajI baDI bAtake bhega; drAkSa pAka jaba phAgamAM, taba kAganaka rAga." e sAcuM ja che. 5. je buddhimAna thaI paisAdArathI dabAya, tenI mithyA stuti kare te sarasvatIne khare putra nathI. 6. ApaNane bhagavAna mahAvIra ke viSNu vigere kaI paNa pratyakSa najare paDatA nathI paNa tenA guNa, temanA caritra ane temanI pratimAdikathI temanI sarvajJatAdikanI khAtrI karI zakAya che. 97. guNo ja pUjApAtra che, kevaLa liMga (veSa) ke vaya pUjApAtra nathImATe guNane ja vizeSatayA Adara kare te yukta che. 98. "rAgAdi deSa mAtrathI mukta arihaMta mArA deva, susAdhu mArA guru ane sarvajJakathita tattva-rahasya mAre pramANa che" e zubha-zuddha bhAva aMtaramAM pedA thAya tenuM nAma samyaktva. 99. samyakatva pAmyA pachI ghaNe thaDo ja kALa saMsArabhramaNa karavAnuM rahe che, parimita kALamAM mukti thAya che. 100. samakita avasthAmAM karAtI sakriyA ja jIvane mukti denArI thAya che, bIjI nahIM. 101. aticArAdi deSa TALavAnA khapI jana dhImedhIme nirati cAra karaNI karI zake che. 102. sAmAyika laIne besanAra bhAI-baheno svajana-parajanamAM,
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 H [ 323 ] mAna-apamAnamAM ane niMdA-prazaMsAmAM samabhAva rAkhaze tA ja tenu sAmAyika meAkSanA heturUpa thai zakaze. 103, tamAruM mana sAmAyikamAM Takatu na hAya te magajane kaMTALA na Ave ane manane leAbhAvI sthira kare evu rasika dharmazAstra vAMcavuM ke sAMbhaLavu zarU kare. 104. game teTalu sutra dAna devA karatAM je bhAi-bahene zuddha bhAvathI yathAvidhi sAmAyika kare che te ghaNA AtmalAbha meLavavA bhAgyazALI thaI zake che. 105. prabhunI AjJA ArAdhavAthI ajama AtmalAbha thAya che ane virAdhavAthI pArAvAra nukazAna thAya che. 106. mRtaka zarIrane zRgAravu' ane araNya-aTavImAM jaIne rUdana karavu e baMne jema niSphaLa che, tema vItarAga prabhunI AjJA viruddha karAtu sarve anuSThAna niSphaLa jANavuM. 107. saiAkikamAM paNa rAjAdikanI AjJA viruddha vartanArane sakhta zikSA thavA pAme che teA vItarAganI AjJAnuM khaMDana karanAra ane svacchaMde cAlanAra zI rIte khacI zakaze ? 108. kadAca parvata calAyamAna thAya paNa sarvajJa-vItarAganu vacana mithyA na thAya. 109. nizcaya nayathI AtmA nile, che ane vyavahAra nayathI AtmA salepa che-kamanA lepavALe che. 110, nizcaya daSTine hRdayamAM dhArI rAkhI je bhivaka jIvA
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 324 ] zrI kapUravijayajI sva adhikAra ( pAtratA ) mujaba vyavahArathI dhama karaNI kare che te puNyavatA bhavasamudranA pAra pAmI zake che. 111. je kAma-krodhAdika doSA tAre jItavAnA che teNe tane jItI lIdheA che, mATe sAvadhAna thai jA ane tene jItavAnA prayatna kara. 112. ApamatithI zAstraviruddha artha karanArane ane viruddha mArge cAlanArane bhAre anatha prApta thAya che. 113. koinI hAMsI, niMdA-khisA karazeA nahIM, tema karavAthI mahAmADhuM pariNAma Ave che. 114. nirmaLa dhyAna karavA mATe prAta:kALa( prabhAta )nA samaya bahu anukULa gaNAya che. 115. jo tamAre jJAnanuM kharekharI rIte ArAdhana karavuM ja hAya tA khanate prasaMge kharI taka pAmIne jJAna ane jJAnI puruSAnI vinayabhakti sAvadhAnapaNe karatA raheze| jethI kalyANu sadhAze. [ jai. . pra. pu. 50-pR. 413, pu. 51, pR. 101]
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha sagraha : 2 : [ 325 ] vItyu. 1. jIvanane mahAn unnata-manAvavA sAru vimaLa saMyamadvArA votkarSa mATe tatpara thA. 2. bhavaprapaMca vastuta: nissAra che. temAM meAhita thavuM du:khadAyaka che. sacamarakSApUrvaka satra amUDhapaNe vihara. 3. je ceAgya prakAre mana:saMyama karI peAtAnA vIryane saMbhALI rAkhe che te mAnasika ane zArIrika vikAsadvArA mahAn sukhanA bhAktA bane che. 4. brahmacarya e badhA tapamAM zreSTha tapa che. tenAthI sava kaleze| tarI javAya che. e mahAt vratanI prAptine mahAn bhAgya samajI hamezAM yatnapUrvaka sAcavI rAkhavuM. 5. brahmacarya sevananA phaLarUpe cittanI zAnti, buddhinI dIpti, AtmAnI prasannatA ane zarIranI sphUrti meLavAya che. 6. manuSyane jo sukhanI AkAMkSA hAya ( hoya ja ) teA teNe brahmacarya je sukhasa Mpattinu ma Mdira che tenA rakSaNamAM nirantara sAvadha rahevu. 7. rUpanA bAhya AkAra joi mANasa mAhita thAya che, 1. brahmacaya saMbaMdhI vadhAre mAhitI meLavavA mATe brahmaca - vicArAdi aneka prasiddha graMthAmAMnA uttama lekhe lakSapUrvaka vAMcavAvicAravA ane svajIvanane sArthaka karavA mATe banI zake teTale temAM Adara karavA jarUra che. brahmanA mahimA-prabhAva saMpUrNapaNe varNavI na zakAya tevA aparaMpAra che.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 326 ] zrI kapUravijayajI parantu tenA antabhaMganuM jo cintana karAya teA jarUra ( te parathI ) vairAgya ja thAya. [ jai. dha. pra. pu. 51, pR. 136 ] sava dhama samabhAva 1. anya dharmanA anuyAyI tarapha anudAra na aneA. mULabhUta siddhAMtA tA badhe upadezavAmAM AvyA che. ( dharmanA mULa siddhAMtA tA badhA dharmomAM varNavAyA che. )+ 2. karmakAMDa e dharmatattva nathI, dhama teA jIvananuM zeAdhana karavu e che arthAt dharma jIvanazeAdhanamAM che; mATe judI judI jAtanAM karmakAMDA ( kriyAkAMDA ) hAya tyAM paNa te sa Mbhave che. 3. dharmane mATe kAi cAkkasa kriyAkAMDanA Agraha rAkhavA zreyaskara nathI. dharmanI pratiSThA kayAM che e samajavu joie. e che sacittamAM. pachI kriyAle kema khAdhaka hAi zake ? kriyAbhedathI dhArmikatAmAM vAMdhA na hAya. 4. aneka mANasA evA che ke dRSTibhedathI yA pramAdathI dharmAMnu athavA sAmpradAyika niyamAnuM AcaraNa karatA nathI, paNa + A AkhA viSaya zAntipUrvaka vAMcI manana karavAthI tenI khUbI ( rahasya ) samajAze ane paramatasahiSNutAneA mATA lAbha maLaze. dRSTi udAra ane vizALa thaze. vaLI bhAvakarUNAvaDe aneka jIvAne satya tarapha AkarSI zakAze. ' mAruM e ja sAruM' enI khecatANa mUkI 'sAruM' te mAruM' evI suMdara buddhi jAgRta karI tene TakAvI rAkhatAM suMdara pariNAma Avaze.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekha saMgraha : 2 : [ 327 ] ethI karI ee, manuSyasulabha maitrIne aceAgya TharatA nathI. arthAt manuSyAe ekabIjA sAthe je manuSyeAcita ziSTAcaraNa rAkhavAnu che tene mATe tee apAtra banatA nathI. , 5. je jevuM karaze tevuM te pAmaze ' parantu mANase mANusa sAthenI peAtAnI manuSya-ziSTatA na che|DavI joie. 6. ApaNe je khIjA sAthe tenA jAtibheda yA matabhedane kAraNe manAbheda karIe teA kayAMya paNa e mANasAmAM paNa--e sagA bhAie ke mitrAmAM paNa aikaya nahi thai zake. ( ane manamAM nakAme kheda rahyA karaze. ) 7. matabhedanA kAraNe manebheda karavA e sAjanya na gaNAya. matabhinnatAvALA sAthe paNa sAmanasya rAkhavuM e ja vivekAcita AcaraNa che. [ je. dha. pra. pu. 51, pR 136 ] izvarabhakti. 1. paramezvara prasanna thatAM badhI lakSmI prasanna thAya che, jayAre tenI aprasanna dazAmAM jagat aMdhakAramaya bane che. cArIsajIvanI nyAye mALavAne AvA upadeza hitakara che. 2. tamAma cintAne dUra kara. tuM e parama prabhune enA smaraNathI ane sadAcaraNathI prasanna karI zake che. 3. anya RddhivAneAne ArAdhavAmAM tu jema humezAM tatpara rahe che tema izvaranA ArAdhanamAM jo tatpara ane teA zuM bAkI rahe ? 1 A nyAya suguru mukhe samajavA yeAgya che.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 328 ] zrI kapUravijayajI 4. bIjAne Azaro mUkI de. e mahAna prabhunoja Azraya le. e samartha AtmA prArthita thatAM tArAM saghaLAM duHkhane haNuM nAMkhaze. 5. paramAtmAne visarI jaI mANasanA kiMkara thavuM emAM cokhuM tAruM matidarbalya jAhera thAya che. [je. dha. pra. pu. 51, pR. 137] prArthanA. 1. he deva! tuM dAridrane nivAraNa karanAra nidhi che, regIonuM amRta che, anAthane nAthe che ane duHkhiyAonuM sukha che. 2. he bhagavana! tArA Alakhana vagara prANuM duHkhamAMthI iTI zakatuM nathI, mATe jagatanA AdhArabhUta he prabhu! huM tAruM zaraNa svIkAruM chuM. 3. he prabhe ! tuM jagatane nAtha che ane dayAne sAgara che, tane hAtha joDI vinaMti karuM chuM ke mArA saghaLA udvegene kApI nAMkha ane mArA cittane AnaMdita banAva. 4. jIvananA amRtabhUta mahAna sundara pavitra mArga para huM hamezAM sthira rahuM e ja he Iza! tArI AgaLa mArI prArthanA che. te saphaLa thAo ! ane sarva jIvo sarvatra zAsanarasika bane ! [ je. dha. pra. pu. 51, pR. 138 ]
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kapUravijayajI lekhasaMgraha bhAga bIjAnA viSayAnI akArAdi anukramaNikA. Ko sUktamuktAvanI lekhasa'graha. 1 aDhAra hajAra zIlAMga rathanI samaja, 2 anitya bhAvanA. 3 anyatva bhAvanA. 4 artha-dravya viSe. 5 artha va a va adhikArA. 9 artha varga samApta. 8 avizvAsa. 9 azaraNa bhAvanA. 10 azuica bhAvanA. 11 asteya. 12 ahiMsA dharmAM. 13 AtmaSedha viSe. 14 Azrava bhAvanA. 15 iMdriya parAjaya. 16 uttama kuLa. 17 udyama. 18 upakAra. 19 upazama. 20 ekatva bhAvanA. 21 aMtima vacana. 22 karma viSe. 23 kaLA 24 61 178 184 112 206 111 150 130 179 186 92 88 203 187 102 61 69 17 50 182 209 172 145
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 kAma va. 25 kAma varga adhikArA. 26 kAma varga samApta, 27 kAma viSe 28 kIrtti 29 kRpaNatA tyAga. 30 krodha tyAga. 31 guNarAgI. 32 gurutattva. 33 graMthakAranI guruparaMparA. 34 tapa dharma. 35 trikaraNa zuddhi. 36 dayA-ahiMsA dharma. 37 dAna dharma. 38 durjanatA. 39 deva tattva. 40 dvAdaza bhAvanA viSe. 41 dharma tattva 42 dharma bhAvanA. 43 dharma va. 44 dharmavarga adhikAra. 45 dharma. varga samApta, 46 dharmAdi cAre puruSArthanu sakSipta svarUpa. 47 nirjarA bhAvanA. 48 nyAyasa`panna vibhava. 49 parisaMha-mamatAtyAga. pRSTha 208 151 168 1para 142 119 80 34 6 210 79 19 88 71 127 ? 178 9 194 2, 201 2 110 205 190 38 e
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR8 121 165 155 156 155 42 104 178 197 78 28 84 16 3 50 pArakI AzA. 51 pitA-vAtsalyatA para pue guNa varNana. paka puru doSa varNana. pa4 puruSa strInA guNadoSa. papa pratijJA pAlana. pa6 pramAda tyAga. pa7 bAra bhAvanA vi. 58 bedhidurlabha bhAvanA. pa9 bhAva dharma. chemanuSya janma. 6 1 mamatA tyAga. 62 mAtA pratye kartavya. 63 mAna tyAga. 64 mAyA tyAga. 6pa mitratA. 66 mukhya pradhAna 6, mUrkhatA. 68 mokSa varga. 6 9 mikSa varga adhikAro. 9mokSa varga samApta. 1 mokSArtha vi. kara yaza-kIrti. 73 rAga-dveSa. 174 rAjasevA. 7pa lajajA. 134 143 146 208 169 204 170 142 196 125 148
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 lakSmI viSe. 77 leAkasvarUpa bhAvanA. 78 leAbha tyAga. 79 vidyA. 80 vinaya. 81 viveka. 82 viveka viSe. 83 viSayatRSNA. 84 vairAgya viSe. 85 zIla dha. 46 zIla vrata. 87 zrAvaka dharmo. 88 zrAvaka dha. 89 zrAvaka dharmanA 21 guNA. 90 sajjanatA. 91 satya vANI. 92 sadupAyathI dravya prApti. 23 sapta vyasana. 24 sabhyajJAna. 95 sAta vyasananA udAharaNA. 96 sAdhu dha. 97 suputra varNana. 98 sulakSaNI strI varNa na. 99 suktamuktAvalI samApta. 100 suktamuktAvalI samApti viSe. 101 satAya. pRSTha 115 192 e }} 63 64 199 100 201 74 94 17 15 19 31 90 123 137 24 140 16, 106 167 159 211 209 98
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 161 189 181 157 158 114 174 24 102 saMtoSa viSe. 103 saMyama vi. 104 saMga viyoga vi. 105 saMvara bhAvanA. 106 saMsAra bhAvanA. 107 strI-guNa varNana. 108 strI-doSa varNana. 19 tivacana. 110 kSamA vi. 111 jJAna. upadezaka vAkyAmRta saMgraha 1 abhaNa baMdhuo pratye kartavya bhAvanA. 2 amUlya bodhavacano. 3 "ahaMtA" ane "mamatA" AthI viveka. 4 AtmAthI sajajanone hitazikSA. 5 Adarza jIve. 6 ApaNI Adhunika sthiti sudhAravA sajanane be bola. 7 ApaNI sAmAjika sthitinuM nirAkaraNa. 8 ArAdhaka bhAvanI dazA. 9 Arogya vadhAranAra parimita bhejana 10 Izvarabhakti. 11 utsAhI jaina yuvake pratye preraka vacana. 12 utsAhI jenenuM hitakartavya. 13 upadeza vAkyAmRta saMgraha. 14 eka bhalA samrATe kahelI AjJAmAMthI levAno bodha. 15 aMtarathI bodha levA jevuM. 222 2pa7 288 275 244 218 238 2pa0 305 327 216 239 212 292 280
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 karma-caDAla kAne kahe che ! 17 kalyANArthI jIvAne mAdhavacaneA. 18 kalyANArthIne sthAyI makAna mATe. 19 kharuM' tattva zeAdhI levAthI sAcuM sukha maLaze. 20 kharuM sukha. 21 guNagrAhI sajjatAne samayeAcita sUcanA. 22 gRhastha zrAvakane pALavAnAM niyameA. 23 cAra prakAranA kama-caDALa kAne kahe che! 24 chUTaka mahAvAkaya saMgraha. 25 jIbhane tame zuM samajo che ? 26 jIvanane saraLa ane saphaLa karavA dizAsUcana 27 jana yuvakAne uddezIne upadeza. 28 trevaDa trIjo bhAi athavA kharI karakasara. 29 thoDAMeka vacanAmRtA. 30 thoDAMka sUkta vacane. 31 theADA hitavacane. 32 dharma athavA zAMta AtmArpaNa. 33 paisA vinA paNa zrImat thaI zakAya che. 34 prakIrNa madha. 35 praznottara rUpe sakSeAdha. 36 prastAvika sadbhAdha. 37 prAthanA. 38 medhadAyaka graMthAnA prabhAva. 39 medhavacaneA. pRSTha 25ra 277 244 285 251 262 199 40 brahmacaryAM. 41 manana karavA yogya niHsvArtha premInA aMtara udgAra. para 311 279 220 213 296 224 283 282 218 294 254 246 254 328 293 228, 241, 257, 219, 26, 303 307
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4ra mUMguM samarpaNa. 258 43 vakhatanI kimata. 290 44 vacanAmRta. 224 4pa vItyAM.. 325 4; vyavahArazuddhi sAcavavA rAkhavuM joItuM lakSya. 47 zAstra zabdano artha. 249 ja8 zuddha brahmacaryanA adbhuta lAbha. 281 49 zrAvakane pALavAnA niyama. pa0 zrAvaka yogya vyavahAru zikSA. 263 51 sodha. 246 para bodha maMtrI. 53 sadupadezaka vAkyo. 301 54 sadharma-sAdhana mArgamAM Adara kare. 284 papa sarva dharma samabhAva. 326 56 sArA bodhadAyaka graMthono prabhAva. 293 pa7 suputrIne kariyAvaranI daza hitazikSA. 245 58 subhAdhita vacanAmRto. 59 subhASite. 60 muktavacano. 61 sUktavacana. 283 62 saMgrahIta hitavacano. 298 63 saMtApa 253 64 svArtha--aMdhatA tajI svapara hitakArI mArga Adara 2 58 65 hAlanI ApaNI sAmAjika sthitinuM nirAkaraNa. 238 66 hita bodhavacano. 241 67 hitavacano. 282, 298 68 "huM' ane "mA" "ahaMtA" ane "mamatA" AzrI viveka 288 7 jI jI - o )
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ mumira zrI praviNa mahArAjanI stuti ( rAga-mere maulA bulAle madIne mujhe ) guru karavijaya guNavAna sadA; zebhe zAMta mudrA smitanI sukhadA-guruva (Teka) jJAna-kiyA mekSa de", e sUtra jagane zIkhavyuM; bodha detA kaleza haratA, jIvana jJAne khIlavyuM. sadA bhavyAtaNa zaMkA haratA-gurU0 (1) pAThazALAo sthapAvI, kArya uttama AdaryA; jJAna graMtha bahu chapAvyA, jJAna pa AcaryA. | mukhe mahAvIra nAma sadA maratA-guru0 (2) siddhagirinI chAMyamAM, dina gALIyA zuddha bhAvathI; deza deze vicaryA, jana rIjhatA suprabhAvathI. guru cAritravaMta prabhA dharatA-guruva (3) guNapUjana ne smaraNathI, harSa hRdaye uchaLe; gurusmaraNathI se satya mAne, bhavataNA saMkaTa TaLe. gAye guru guNe te zivapada varatA-guru (4) prApta thAvA ajitapada, buddhi gurumAM rAkhaje, miSTa amRtanA samA, uttama phaLo sahu cAkhaje. muni hemendragurucaraNe bhajatAM-guru (5) munizrI hemendrasAgarajI.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
_