________________
લેખ સંગ્રહ : ૨ :
[ ૧૫૫ ]
ર. પુરુષ–સ્ત્રીનાં ગુણદોષ
પુરુષ અને સ્ત્રીનાં ગુદોષક વનાધિકાર
( સ્થાËતા વૃત્ત )
ઉત્તમા પણ નરા ન સંભવે, મધ્યમા તિમ ન ચાષિતા હુવે; એહ ઉત્તમિક માધ્યમીપણા, એહુ માંહી ગુણદોષના ગિણા. ૫
<<
પુરુષ એટલે બધા ઉત્તમ જ હાય એમ ન સમજવુ અને સ્ત્રી એટલે બધી મધ્યમ હાય એમ ન સમજવું. સ્ત્રી કે પુરુષ થવાથી ઉત્તમ મધ્યમપણું આવતુ નથી, પણ પુરુષમાં કે સ્ત્રીમાં ઉત્તમ અને મધ્યમપણું ગુણ અને દેષથી જ આવે છે.” તેથી તે બંને જાતિના ગુણદોષ પ્રગટ કરતાં ગ્રંથકાર કહે છે:
( ૧ ) પુરુષગુણ વર્ણન.
( શાર્દૂલવિક્રીડિતવૃત્ત )
જે નિત્યે ગુરૃ લે પરતણા, ઢાષા ન જે દાખવે, જે વિશ્વે ઉપકારીને ઉપરે, વાણી સુધા જે લવે; પૂરા પુનમચંદ જેમ સુગુણા, જે ધીર મેરુ સમા, ઊંડા જે ગંભીર સાયર જિયા, તે માનવા ઉત્તમા. ( અનુષ્ટુપૂ વૃત્ત )
રૂપસાભાગ્યસ પન્ના, સત્યાદિર્ગુણોાભના;
તે લેાકે વિરલા ધીરા, શ્રીરામ સદા નરા. ૭
જે સજ્જને સદા ય પરના ગુણગણને ગ્રહણ કરે છે– ગુણની પ્રશ સા કરે છે, તેમ જ ખની શકે તેટલું તેનું અનુ
