Book Title: Jambudwip Laghu Sangrahani
Author(s): Vijayodaysuri
Publisher: Jain Granth Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022269/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikA jambUdIpalaghusaGgrahaNI vRttikAraH AcArya zrI vijayodayasUriH puvA ya BDO VUAKE pumsa kA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI nemi -nandana granthamAlAyAM granthAGkaH 11 sUripurandara zrIharibhadravariviracitA jambUdvIpa (laghu) saGgrahaNI paramapUjya AcAryazrIvijayodayasUriviracitavRttisahitA vi.saM. 2045 sampAdaka: paramapUjya AcArya zrIvijayasUryodayasvarizaSyamuni nandIghoSavijayaH -: prakAzikA : -1 zrI jaina granthaprakAzana samitiH khaMbhAta. i. sa. 1988 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUdvIpasaGgrahaNI (C) prakAzikA - zrI jainagranthaprakAzanasamitiH 1. zrI zanubhAI ke. zAha svastika jvelarsa 2. jIrAlA pADo, bhAta - 388 620. zrI bAbubhAI pI. kApaDiyA lADavADA, khaMbhAta - 388 620. mUlya : 25 ru. AvaraNachabIkAra : phoTo phleza, vaDodarA - 390 001 mudraka: dharaNendra eca. kApaDiyA dharaNIdhara prinTarsa 42, bhadrezvara sosAyaTI, dillI daravAjA bahAra, ahamadAvAda. phona naM. ghara - 78879 AvaraNamudraka : komala grAphiksa, ahamadAbAda - 1. phona naM. 369323 prAptisthAna :- 1. zrI zanubhAI ke. zAha jIrAlApADA khaMbhAta. 2. zrI bAbubhAI pI. kApaDiyA lADavADA, khaMbhAta, prathamAvRtti: 500 pratayaH vikramAbdAH 2045, khristyabdAH 1988. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana paramapUjaya mahAnazrutadhara zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja viracita zrI jabudrIpalaghu saMgrahaNI nAmanu saiddhAMtika prakaraNa zrI sadhanA kamaLamAM mUkatAM ame apAra ha anubhavIe chIe. A prakaraNa Ama teA khUba prasiddha ane pracalita che paraMtu te prakaSNu upara parama pUjya zAsanasamrATa bAlabrahmacArI tapAgacchAdhirAja zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara paramapUjya gItA cakravatI' samatAmUrti bahuzruta cAritrasa'panna AcArya mahArAja zrI vijayaudayasUrIzvarajI mahArAjazrIe saskRtabhASAmAM uttamaprakAranI vRtti racI che, je hajI sudhI pragaTa thaI nathI. tethI te vruttisahita A prakaraNa atre prakAzita karyu che. vizeSa harSoMnI vAta e che ke vRttikAra pUjya AcAryadeva zrIvijayAdayasUrIzvarajI mahArAja amArA staMbhatI'-khaMbhAtanA paneAtA-putra hatA ane vikrama saMvata 2044 nA varSImAM teozrInI janmazatAbdInA mAMgala avasara hatA, te avasare khabhAtamAM zrI staMbhatI tapagaccha jainasa'dhanA upakrame nirmANa thayelA zrI vijaceyasUrIzvarajI smRtima`diranI thayela pratiSThAnA punita prasaMge, parama pUjya AcArya mahArAja zrIvijayasUrya+dayasUrIzvarajI mahArAjanI zubha preraNA pAmIne A graMthanuM prakAzana karavA ame bhAgyazALI banyA chIe. A graMthanuM saMpAdana pa. pU. A. zrI vijayasUryodayasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna pa. pU. munirAja zrI naMdIgheAvijayajI mahArAje karI Apyu che, te badala teozrInA ame RNI chIe. A prakAzanamAM paramapUjya sAdhvIjI mahArAja zrI puSpAzrIjI mahArAja ( khabhAtavALA ) tathA teozrInA parivAranI preraNAthI Arthi`ka sahAya prApta thaI che te badala teozrInI zrutabhaktinI ame anumeAdanA karIe chIe. li. AnubhAI ke. zAha tathA bAbubhAI pI. kApaDiyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ YadHEDIO-HODHD-RAMDEHA148 // 1 // // samarpaNam // jinazAsanasamrAjo dhurINaikadhurandharAH / AcAryamahArAjazrI-vijayanemisUriNaH teSAM paTTadharAH zrImadvijayodayasUriNaH / jyotiHzilpAdizAstrajJA, nyAyasiddhAntagAminaH // 2 // racitA vivRtistaistu, bAlAnAM bodhahetave / / teSAM paTTadharAH zrImadvijayanandanasUriNaH // 3 // vAtsalyabhRtacittAstu, jyotiHzAstravizAradAH / yeSAmAzIrvAdAstu vai, kArye 'smin samavAtaran // 4 // teSAM puNyasmRtau tebhyo, grantho'yamuttamottamaH / samarpito mayA bhUyAd, bodhAya ca zivAya me // 5 // - nandighoSavijayaH SONG-HD VEREONE-HEORIA-HODAIE KONGS Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH & 2. prakAzakIya nivedana 2. samarpaNam 3. viSayAnukramaH 4. citrAnukramaH 5. yantrAnukramaH 6. prastAvanA 7. sAdhutAnA zikharano AMtaravaibhava le. 5 pU. paM. zrI zIlacaMdravijayajI gaNivarya. AAG . m s s s s sm lh 1. maMgalam 2. dazadvAranirupaNam 3. bharatapramANapramitakhaNDasakhyAkaraNam 4. himavadAdiparvatakSetrANAM khaNDasakhyA 5. paridhigaNitapadayovidhiH 6. jambUdvIpasya paridhikaraNam 7. jambUdvIpasya gaNitapadakaraNam 8. jambUdvIpasya paridhiH 9. jambUdvIpasya gaNitapadam 10. saptakSetrIvivaraNam 11. dvAdazAraka(kAlacakra)svarUpam 12. kalpapAdapasvarUpam 13. parvatadvAram 14. vRttavaitADhayasvarUpam 15. Ayata vaitADhayasvarUpam 16. meruparvatakharUpam sh h h h h h kh m Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. kUTadvAram 18. tIrthadvAram 19. zreNidvAram 20. vijayadvAram 21. caturdazzaratnavarNanam 12. drahadvAram 23. padmahUda-zrIdevIkamalaparivAravarNanam 24. saritsaGkhyAdvAram 25. varSadharanagAnAmuccatvaM varNaJca 26. nagAnAmavagAhatvam 27. koTizilAvicAraH 28. antIpavarNanam 29, jagatI - jagatIdvArasvarUpam 30 prazasti pariziSTa-1 sthAvarajIvasiddhiH pariziSTa-2 garnu bhUkhya pariziSTa-3 Squaring The Circle pariziSTa-4 jambUdvIpasya gaNitapadma pariziSTa-5 jambUdvIpasya gaNitapadma pariziSTa-6 jambUdvIpa(laghu)saGagrahaNI mUlasUtrasya kArikAnAmakArAdikramasUciH pariziSTa-7 jambUdvIpasaDagrahaNITIkAntargatAnAM grantha-granthakAra-vizeSanAmnAM sUciH pariziSTa-8 jambUdvIpasamahaNI TIkAntargatAnAM uddhRtazlokAdInAmakArAdikramasUciH Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) citrAnukramaH 13 14 : 1. jambUdvIpAdidvIpasamudrAH 2. jambUdvIpaH 3. bharatakSetram himavatkSetram harivarSa kSetram 40 6. mahAvidehakSetram 7. mahAvidehakSetrasthavijayaH 8. himavat kSetram - zabdApAtIvRttAvaitADhyaH 9. harivarSakSetram - gandhapAtI , 10. ramyak kSetram - mAlyavad , 11. hairaNyavatkSetram - vikaTApAtI , 12. vaitADhayagireH pArzvadarzanam 23. ,, ,, 14. meruzikhAyAM paNDakavanam 15. meruparvataH 16. vakSaskAragiriH 17. zrIdevI(drahRdevI)kamalaparivAraH 18. lavaNodadhau antarvIpAnAM vAstavikasthitiH 19. sArddha dvayadvIpasatudrAH (samayakSetram ) . 20. jagatI - jagatIdvArasvarUpaM ca prathamamukhapRSTha - jambudvIpa aMtimamukhapRSTha - lekapuruSa (AnI tata am: minA 18 mA Ni) Www Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yantrakam maratAdikSetrANAM khaNDapramANamAnam bharatAdikSetrANAM yojanapramANamAnam paramANuto yojanaparyantaM gaNitakoSTakam jambUdvIpasya gaNitapadam nagasaGkhyA girikUTasaGkhyA bhUmikUTayantraka zrI devIkamalaparivArasaGkhyA zrIdevIparivArakamalavarNanam ( 8 ) yantrAnukramaH gaGgAdinadInAM parivAra saGkhyA gaGgAdinadInAM mUla- paryanta-vistArAvagAha : pRSThAGkaH 29 30 36 37 56 63 65 72 73 80 83 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA "Science is a series of approximations to the truth; at no stage do we claim to have reached finality; any theory is liable to revision in the light of new facts....... This is both the joy and inspiration of science that there appears to be no end to new knowledge with its interest. Each advance yields a more farreaching and interesting picture of the physical world, while at the same time opening up fresh views in the shape of new problems awaiting solution."1 vijJAna - e satya tarapha laI janAra anumAnanI zreNi che, paraMparA che ane vijJAne Apela nirNaye ane rahasya atima satya athavA nirapekSa satya che evo dAvo paNa ApaNe kayAreya karI zakIe tema nathI. vijJAnane keIpaNa siddhAMta navA saMzodhananA anusaMdhAnamAM, jarUrI pheraphAra mAgI le che athavA navuM kaIpaNa saMzAdhana vijJAnanA pUrvavatI siddhAMtane asatya TheravI zake che....... vijJAnane AnaMda ane enI preraNAdAyaka hakIkata e che ke vijJAnamAM navA jJAnane kadApi aMta jaNAtuM nathI. dareka saMzodhana A bhautika jagatanuM suMdara ane vadhu sapAtra svarUpa darzAve che ane te sAthe ja ukelanI rAha jotA navA praznonA svarUpamAM, navA daSTi kaNo-khyAlono mArga khullo karI Ape che.) - manuSyanI jijJAsAvRtti adamya che ane e jijJAsAvRtti e manuSyane, navI navI zodha karavAnI preraNA ApI che, ane te rIte vijJAnano prAraMbha thayo. A jijJAsAvRttio anAdikALathI manuSyanA cittamAM vasavATa karela che. kayAreka e tIvra bane che te kayAreka sAva maMda paDI jAya che. paraMtu jyAre e tIvra bane che tyAre, manuSya jagatanA svayaMsaMcAlita taMtranuM rahasya pAmavA mathe che. A rahasya prApta karavA mATe mukhyatve be mArga apanAvAya che. eka mAga adhyAtmane che ane bIje mArga bhautikavijJAnane che. bhAratIya saMskRtinA pAyAmAM ja AdhyAtmikatA rahelI hovAthI bhAratanI koIpaNa prAcIna paraMparAmAM brahmAMDanA rahasyane samajavA, jANavA mATe prAcIna maharSioe adhyAtmane ja mArga apanAvela che (ane) prAcIna kALamAM brahmAMDanA rahasyo jANavA bhAratIya prajAjane paNa khuba ja utsuka hatA, ane A viSayamAM bIjI koIpaNa saMskRti karatAM UNA utare tevA na hatA. A aMge kenca saMdhikA zrImatI kailaTa kaeNcyAM [Collete Caillat] dha jaina samajI The Jain Cosmology] nAmanA pustakamAM kahe che. - "The civilization of India, no less than other civilizations, has not failed to ask questions about the place which man occupies in the world and the location of both the human and the animal kingdoms in space and time, To 1. A. W. Barton. [ Introduction, Cosmology Old and New by G. R. Jain] Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) these questions, for more than 3000 years, the different religious circles and the principal schools of thought in India have striven unceasingly to supply answers." ( Pp. No. 9) jema bhautikavijJAnanA mArga apanAvavA, te mATenI yAgyatAe hovI jarUrI che tema adhyAtmanA mArga apanAvavA mATe paNa keTalIka zArIrika, mAnasika temaja bauddhika yAgyatAe hAvI jarUrI che A yAgyatAe vinAnA manuSya, je adhyAtmanA mArga apanAve te tene kAMtA sadaMtara niSphaLatA maLe che athavA teA dhArI saphaLatA prApta karI zakatA nathI. teA khIjI khAju bhautikavijJAnanA mArga paNa eTalA saraLa nathI. kudaratanAM rahasyA pAmavA mATe tenA atyAdhunika upakaraNA paNa taddana vAmaNAM puravAra thAya che. atyAranA vaijJAnika-yugamAM vaijJAnika sAdhanAnI bharamALa bhale upalabdha hoya, chatAM, te AdhyAtmika upakaraNAnI tulanA karI zake tema nathI. paratu vamAna yugamAM e AdhyAtmika yeAgyatA tathA sAdhanA prApta karavAM duHzakaya jaNAya che. tethI ApaNA mATe be mAMthI eka paNa mAryAM sa`pUrNa` upakAraka nivaDI zake tema nathI. eTale ApaNI jijJAsA sateASavAne phakta eka ja mArga che ane te e ke ApaNA pUnA mahiSa e A AdhyAtmika mArge, kudaratanAM rahasyAne prApta karIne ApaNI samakSa mUkayAM che. tenA abhyAsa karI, te rahasyAne jagatanA anya jijJAsuo samakSa rajU karavAM. ag prastuta pustakamAM, ApaNA prAcIna mahApuruSoe rajU karela pRthvI eTale ke ja'bhUdvIpa ane temAM rahela anya padArthAnu varNana che. A prAcInagraMthamAM AvatA padArtho ane Adhunika vijJAna - khagALazAstramAM AvatA padArthoM ane tenA vaNunamAM ghaNA ja taphAvata jovA maLe che. A taphAvatanuM kharUM. kAraNa zeAdhavu ghaNuM jarUrI che. sAmAnya rIte ApaNA jaina AgamA, e zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI vANI che, teone kevaLajJAnanI prApti thayA pachI ApelI dezanAe upadeza-che ane zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA 11 mukhya ziSyA-gaNadharA-e te upadezane sUtrabaddha karyAM tene dvAdazAMgI kahevAmAM Ave che. prAcIna kALamAM A sapUrNa dvAdazAMgI kaThastha rAkhavAmAM AvatI hatI eTale ke dareka zramaNa te mukhapATha karatA hatA ane te rIte mukhapAThanI para'parA lagabhaga zrutakevaLI caudapU`dhara zrI bhadramAhusvAmI sudhI cAlI. teonA samayamAM bAra varSoMnA bhayaMkara duSkALa daramyAna apUratA poSaNa temaja mayAda zakitanA pariNAme keTaluMka zruta bhUlAI gayuM. tyAra bAda, zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI 980 varSe eTale ke vikrama saMvata 510 AsapAsa devadbei gaNi kSamAzrama, valabhI vAcanA vakhate, sasiddhAMta, zruta-AgamagraMthAne pustakAruDha karAvyA. tyAM sudhImAM ghaNuM zrutajJAna visarAI gayuM hatu. ane je kAMI upalabdha hatuM temAM za`kAspada pATha paNa ghaNA hatA. atyAre upalabdha-AgamagraMthAnI tADapatrIya hastapratA, lagabhaga badhIja, vikramanA agiyAramA saikAnI ane te pachInI ja che. eTale ke zrIdevaddhigaNikSamAzramaNa mahArAje te lakhAvelI koIpaNa hastaprata atyAre upalabdha nathI. A 500-600 varSoMnA gALAmAM paNa AgamanA pAThamAM kAMI keTalAya pAThAMtaro thayA haze ane e pAThAMtara sAthenu' Agama-jJAna ApaNI pAse Avyu che. e Agama Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) jJAnanA AdhAre ja tyAra pachInA mahAna AcAryAe prakaraNagraMthAnI racanA karI che. A A laghusaMgrahaNI athavA ja'bUdbIpa-sa'grahaNI nAmanA apUrvAgraMtha, yAkinImahattarAsUnu bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjanI racanA che. A graMthamAM teezrIe daza dvAra vaDe, ja'dvIpa ane jamRdvIpamAM Avela padArthAnuM saMkSepamAM varNana karela che. ja mUThThIpanu sthAna : jaina paraMparAnusAra brahmAMDa (leAka)nA traNa bhAga che. uparanA bhAgane uddha leAka kahe che, ane madhyabhAgane titilAka kahe che, nIcenA bhAgane adhelAka kahe che. urdU leAkane devalAka paNa kahevAmAM Ave che. ane tyAM vaimAnika devAnA vAsa che. adhelAkamAM sAta nAraka pRthvIe che, temAM nArakanA jIvA heAya che. temAMthI prathama ratnaprabhA nArakanAM, amuka vibhAgamAM bhavanapati jAtinA devA, tathA tenA sauthI uparanA 10,000 yeAjananA vacalA 8000 yAjanamAM vyatara jAtinA deveA ane cheka uparanA 1000 yeAjanamAMthI vacalA 800 yeAjanamAM vANavyatara jAtinA devA rahe che.ra tiAlAkamAM asaMkhya dvIpa ane samudro AvelA che. temAM sauthI madhyamAM vartuLAkAra ja'dvIpa Avela che. tenA vistAra ( pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa) 1,00,000 yeAjana che. tenA madhyabhAgyamAM 1,00,000 yAjana UMcA ane lagabhaga 10,000 yeAjananA vistAravALA merUpati che. 1. jo ke A racanA yAkinImahattarAsUnu AcArya bhagavAna zrIhArabhadrasUrijI mahArAjanI ja che ke bIjA keAI AcArya zrI haribhadrasUrijInI che, te kahevuM muzkela chatAM cAlu para'parA tathA prastuta TIkAnA karyAM pa. pU. A. zrI vijayAdayasUrIzvarajI ma. sA.nA kathana anusAra ahI' vidhAna karela che. Ama chatAM, preA. hIrAlAla rasIkadAsa kApaDiyAe lakhela ane sayAjI graMthamALAmAM prasiddha thayela * zrI haribhadrasUri'pustakamAM pR. 50 mAM jaNAvyA pramANe - * ja mUDhIpa saMgrahaNI 'nA kartA tarIke yAkinImahattarAsUnu zrI haribhadrasUrijInA ullekha pITana, ma. ki. mahetA, ma. na. dezI, 5. haragoviMdadAsa, 5. kalyANavijayajI, 5. becaradAsa dozI vigeree karyAM che para`tu teja pustakanA rR. 48 upara ' gaNuharasaddhasayaga' uparanI zrI sumatigaNinI vi. saM. 1295 mAM saskRtamAM racela bRhadvRttimAM gAthA-55nI gRhavRttimAM teee bhagavAna zrI haribhadrasUri mahArAjanI kRtionI yAdI ApI che temAM 'saMgrahaNI vRtti ' nA ullekha che para'tu ' ja khUdrIpa sa'grahaNI 'nA ullekha nathI. A' saMgrahaNI vRtti' zabdamAMnA saMgrahaNI zabdathI kaI saMgrahaNI levI enI paNa koi spaSTatA nathI. TUMkamA A laghu sa'grahaNI (ja mUThThIpa-sa'grahaNI ) nA kartA sUripura'dara yAkinI mahattarA sUnu bhagavAna haribhadrasUrijI ja che, te aMge koI sakhaLa prAcIna purAveA upalabdha nathI. 2. devAnI vAta atyAranA lokone asatya lAge, para`tu pazcimamAM cAlatA E.S.P. saAAdhanAmAM, prayAgeA daramyAna keTalAka manuSyA-peAtAnA pUrvabhavanuM je varNana kare che, te jaina zAstromAM darzAvelA vananI sAthe 100 TakA maLatu Ave che. A mATe jue : vijJAna ane adhyAtma' lekhaka : munizrI amarendravijayajI mahArAja, 3. jambUdvIpalavaNAdayaH zubhanAmAno dvIpasamudroH ||7|| dvidvirviSkambhAH pUrvapUrvaparikSepiNo valayAkRtayaH // 8 // tanmadhye merunAbhirdhRto yojanazatasahasraviSkambho jambUdvIpaH || 9 || ( tattvArthasUtra-adhyAya-2 ) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) ' I. A jabUdvIpamAM merU parvatanI dakSiNe, 1,00,000 jananA 190 mA bhAganA eTaleke para 6 jana ane 6 kalA, uttara-dakSiNa vistAravALuM temaja sAdhika 14471 yeAjana pUrvapazcima vistAravALuM bharatakSetra che. tenAthI uttaramAM bharatakSetranA uttara-dakSiNa vistArathI bamaNuM vistAravALo laghuhimavAna parvata che. tenI uttare tenAthI bamaNuM vistAravALuM himavaMta kSetra che. tenI uttare himavaMtakSetrathI bamaNA vistAravALe mahAhimavAna parvata che. tenI uttare tenAthI paNa bamaNA vistAravALuM harivarSa kSetra che. tenI uttare harivarSa kSetrathI bamaNuM vistAravALa niSadha parvata che. tenAthI uttare ane jabUdvIpanA madhyamAM bharatakSetra karatAM 64 gaNuM vistAravALuM mahAvideha kSetra che. A mahAvidehanI uttare anukrame nIlavaMta parvata, ramyapha kSetra, rukima parvata, hairaNyavatakSetra, zikharI parvata ane aravatakSetra, pUrva-pUrva parvata ke kSetra karatAM aDadhA-aDadhA uttara-dakSiNa vistAravALA che. niSadha ane nIlavata parvata samAna vistAra tathA svarUpavALA che. harivarSa kSetra ane ramyakakSetra samAna vistAra ane svarUpavALA che. te ja rIte mahAhimavAnuM parvata ane rukima parvata, himavata kSetra ane hairaNyavata kSetra, laghuhimavAnuM parvata ane zikharI parvata temaja bharatakSetra ane arAvata kSetra paraspara samAna vistAra ane svarUpavALA che.. sauthI madhyamAM Avela ane bharatakSetra karatAM 64 gaNa eTale ke 33680 ejana ane 4 kalA jeTalA vistAravALuM mahAvideha kSetra sauthI viziSTa kSetra che. A kSetranI madhyamAM merU parvata che ane tenI uttare-uttarakurukSetra tathA dakSiNe devakurukSetra ardhacaMdrAkAre AvelA che. ane nIlavaMta parvata tathA niSadha parvata taraphanI temanI pUrva-pazcima laMbAI 53,000 jana che. te devakara ane uttara-kuru kSetranI pUrvamAM ane pazcimamAM mahAvidehaphotranI 16-16 vijaya AvelI che. temAMnA ghaNA padArthonuM svarUpa-bharata kSetranA padArthonA svarUpa jevuM ja che. devaku uttarakuru, himavata, harivarSa, ramyaka, hairaNyavata photrone yugalika hotra kahevAmAM Ave che. teonuM vizeSa svarUpa A graMthanI TIkAmAM jaNAvela che. tyAMthI joI levuM. te ja rIte mahAvidehanuM svarUpa paNa A graMthanI TIkAmAMthI joI levuM. A graMthamAM je padArthonuM varNana karavAmAM Avela che, te padArtho prAyaH zAzvata ja che, tema, jaina siddhAMtAnusAra TIkAkAra AcAryazrIe jaNAvela che. ane tenuM kAraNa ApatAM teozrI jaNAve che. ke jambudvIpamAM rahela azAzvata padArtho asaMkhya che, ane te darekanuM varNana karavuM zakaya nathI, temaja tenA svarUpamAM deza-kALane anusarI ghaNuM ghaNuM parivartana thatuM rahe che. te darekane zabdamAM samAvavuM zakaya nathI. AthI je padArtho zAzvata eTale ke anAdi-anaMta sthitivALA che ane jenA svarUpamAM deza-kALa anusAre kAMI ja parivartana thatuM nathI, tenuM ja A graMthamAM varNana karavAmAM Avela che. te pramANe merU parvatanI dakSiNe lavaNasamudra pAse Avela ardhacaMdrAkAra bharatakSetranI madhyamAM pUrva-pazcima laMbAIvALo vaitADhaya parvata che. A parvata bharatakSetranA be bhAga kare che. merU parvata taraphanA vibhAgane uttarArdha bharata kahe che, ane lavaNasamudra taraphanA vibhAgane dakSiNArdha bharata kahevAmAM Ave che. A baMne vibhAgane-himAvAna parvata uparanA padmasarovaramAMthI nIkaLatI gaMgA ane sidhu nadI traNa-traNa bhAgamAM vibhAjita kare che. ane te rIte bharata phatranA cha khaMDa thAya che. dareka cakravatI A cha ye khaDAne jIte che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) A cha khaMDamAMthI - dakSiNA bharatanA madhya khaMDamAM vaitADhaya parvatathI 113 jana ane 3 kalA dUra dakSiNa dizAmAM ayodhyA nagarI AvelI che. gaMgA nadInA mukhatrikoNa (Delta) pradeza pAse mAgadha nAmanuM tIrtha AveluM che. te rIte siMdhu nadInA mukhatrikoNa pAse prabhAsa nAmanuM tIrtha AveluM che ane baMnenI vacce varadAma tIrtha Avela che. merU parvatanI cheka uttare, bharata phatranA jevA ja svarUpavALuM airAvatotra Avela che. temAM gaga ane sidhu nadInA sthAne rakatA ane rakatavatI nAmanI be mukhya nadIo AvelI che. A che jabUdvIpanuM atisaMkSipta varNana. A varNana vAMcyA pachI, AjanA pratyeka manuSyane A varNana gaLe na Utare te svAbhAvika che. kAraNa ke Aje manuSya pAse thokabaMdha vaijJAnika upakaraNe che tenAthI te dhAre te karI zake tema hovAnuM te mAne che. Adhunika vijJAna pAse Aje moTAM dUrabIna ane vedhazALAo che ane ghaNuM kilomITarano vistAra dharAvatAM reDiyo Teliskopa paNa che. A reDiye Teliskepa vaDe te, brahmAMDanA koIpaNa khUNAmAM zuM cAlI rahyuM che te jANI zake che, joI zake che tathA caMdra, maMgaLa, gurU, zani vigere grahonI mulAkAta pratyakSa ke parokSa rIte le che ane TelivIjhana upara tenA adabhata da paNa batAve che. takalIpha te e che ke A upakaraNothI AkAzanuM nirIkSaNa karavAmAM Ave che paraMtu jabUdvIpanA anya vibhAganuM saMzodhana thatuM nathI athavA to te karavAmAM evuM prabaLa vighna Ave che ke tema karatAM, upakaraNonuM pitAnuM kArya ja sthagita thaI jAya che. jo ke A badhI bAbate khagoLazAstrane lagatI che. pRthvI mATe te, vaijJAniko-vartamAna-jagata je ApaNe joI zakIe chIe, jANI zakIe chIe temaja vimAna vigere sAdhana vaDe mulAkAta laI zakIe chIe teTalAne ja svIkAra kare che ane pRthvIne goLa daDA jevI batAve che chatAM A sivAya bIjA sthAnamAM (grahomAM) paNa sajIva sRSTi hovAnI tathA ahIMnA manuSyo karatAM paNa vadhu buddhizALI manuSyo hovAnI zakayatAne nakAratA nathI. teonA maMtavyo pramANe ApaNI grahamALAmAM je sUrya che tevA bIjA ghaNA che. darekane potAnI grahamALA hevI joIe ane temAMnA pRthvI jevA keIka graho upara manuSyanI vasati hovI joIe. anekAneka sUrya ane te darekanI svataMtra grahamALAne svIkAra te jaina daza na paNa kare che. jaina dArzanika mAnyatA pramANe pratyeka sUrya-caMdra dITha 88-88 graho ane 66975 keDAcheDI tArAo hoya che.. paraMtu atyAra sudhInA saMzodhanoe A vAtamAM kaI purAvo rajU karyo nathI ane je saMzodhana thAya che te mAtra saiddhAtika (Theoretical) hoya che ane pUrvanA keI kaI anumAne para AdhArita hoya che mATe jenadharmagraMthomAM AvatA varNano AdhAra laI keIka prAgika saMzodhana karavuM jarUrI jaNAya che. A saMjogomAM-jena bhUgoLanuM prakAzana karavuM e kharekhara Azcaryajanaka bAbata che, paraMtu prAcIna sAhityanuM mahatva samajanAra mATe temAM kAMI ja Azcarya nathI. jaina darzana atiprAcIna che tema have lagabhaga sau koI svIkAre che. jenA darzananA prAcInagraMthamAM AvatA siddhAMte khUba ja paddhatisaranA, vyavasthita ane yukitasaMgata che tema ghaNAM loko mAne che. te viSe "tAra nA saMpAdaka zrI nemicaMdajI jaina lakhe che ke "jena dharmanuM Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14). dArzanika pAsuM yukitayukta che, tethI tenuM khaMDana kaI paNa karI zake tema nathI. tenA viSe koI ja prazna upasthita thato nathI. paraMtu jyAM bhUgoLa, khagoLa ane khAdya-akhAdya padArthone prazna Ave che tyAM aneka prakAranA prazno upasthita thAya che kAraNa ke A bAbatamAM jaina darzana upara samaye samaye aneka prakAranA dabANa AvyA che." 1 ane tethI ja AjanA saMdarbhamAM A praznonI yathAyogya carcA karavI Avazyaka jaNAya che. - vartamAna dazyamAna pRthvI zuM kharekhara daDA jevI geLa che? ane te phare che kharI? jaina bhUgoLa sAme A be prazno kharekhara mahatvanA ke jena siddhAMta pramANe pRthvI sthira che ane sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA vigere avakAzamAM meru parvatanI AsapAsa, samabhUlA pRthvIthI lagabhaga 790 ejana thI 900 jananI UMcAInA paTTAmAM pharyA kare che. sUrya ane caMdranI gati tathA sthAnAMtara vigerenI khUba jhINavaTabharI gaNatarI jaina graMthomAM batAvelI che ane A graMthamAM bhUgoLa-khagaLanA padArthonuM vAstavika svarUpa darzAvatA citro banAvavAnI paraMparA jaina hastalikhita pratamAM ochAmAM ochI 1000 varSa jUnI che ane haju paNa te paraMparA cAlu che. 2 - jyAre pazcimamAM vijJAnane jarAya vikAsa thayo nahoto ane teone khagoLa vizenuM jarAya jJAna paNa nahotuM te samaye bhAratIya saMskRtimAM ane khAsa karIne jaina dArzanika paraMparAmAM, AcAryoe khagoLa ane bhUgoLa vizenI vistRta tathA jhINavaTabharI mAhitI ApI hatI ane te ja mAhitI pachInA jainAcAryoe prakaraNagraMtho tathA anya TIkAthAmAM saMgRhIta karelI che. Ama chatAM teoe-jabUdvIpanA zAzvatA padArthonA varNananI sAthe sAthe, tatkAlIna (te samayanI) pRthvI ane tenA AkAra vigerenuM jarA paNa varNana ApyuM nathI. AthI te samaye bahujana samAjamAM pRthvInA AkAra vize zA abhiprAya athavA mAnyatAo hatI te aMge koI ja spaSTatA jaNAtI nathI. bIjI tarapha vartamAnamAM bhUgoLa-khagoLane eTale badho vikAsa thayela che ke tene sUryamALAmAM prathvInuM sthAna ane AkAra vividha upakaraNonI madadathI nakakI karI Apela che. eka tarapha prAcIna jena AcAryonuM jema A aMge saMpUrNa mauna che, bIjI tarapha vartamAna jaina vidvAna ke jena AcAryo paNa (A aMge)-pRthvInA cokakasa AkAra temaja sthAna paratve koIpaNa jAtanI sacoTa mAhitI ApI zake tema nathI. kAraNa ke vartamAnamAM upalabdha jeTaluM paNa jaina sAhitya che temAM A aMge jarA sarakho paNa nideza prApta thato nathI temaja te graMthomAM jaNAvyA pramANe bharata kSetra sAdhika 14471 jana lAMbuM ane para6 jana 6 kaLA pahoLuM che. vartamAna bhArata dezane bharataddotra kahI zakAya tema nathI kAraNa ke jainagraMthamAM AvatA bharatakSetranA varNananI sAthe-AjanI paristhitine jarA paNa meLa nathI. AthI ja AjanA jaina vidvAno ane AcAryo vartamAna prathvIne bharatakotranA dakSiNabhAganA madhya khaMDane eka bhAga mAne che. - 2. tAIvara - marpha - 6187, pR. 9. 2. Jain cosmology has inspired many descriptions of this kind. There is also a tradition of manuscript illustration more than 1000 years old, which despite its age remains amazingly fresh. ( The Jain Cosmology Coverpage-2. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) pRthvI gALa nathI ja ema siddha karavA pa. pU. paMnyAsa zrI abhayasAgarajIe sArI rIte prayatna karyAM che. 1. pRthvI gALa che te siddha karavA vamAna zikSaNakArA, dariyAmAM jatI-AvatI sTImarAnuM dRSTAMta Ape che. temAM teo jaNAve che ke vahANa-jahAja ke sTImara jema dUra jAya che tema kramazaH nIcenA bhAga, pachI tenI uparane ane chevaTe TocanA bhAga dekhAtA adha thAya che kAraNa ke pRthvInI gALAI ADI Ave che. paraMtu A vAta satya nathI. sTImara jema jema dUra jAya che tema tema te nAnI-nAnI dekhAya che. paraMtu dekhAya che teA AkhI ja, kAraNa ke sa'pUrNa sTImara jo narI AMkhe na dekhAtI hoya ane gALAine kAraNe nIcenA ke vacalA bhAga na dekhAtA hoya teA dUrabIna dvArA pazu sapUrNa sTImara na dekhAvI joie, paraMtu prAyeAgika pariNAmAmAM narI AMkhe sTImara dekhAtI badha thayA pachI dUkhIna dvArA jotAM, sa`pUrNa' sTImara dekhAya che. vastutaH ApaNI AMkhAnI sa'racanA ja evI che ke temAM AMkhathI padArtha jema jema dUra jatA jAya che tema tema netrapaTala upara paDatuM pratibiMba vadhune vadhu nAnuM thatuM jAya che. ane padA` atyaMta dUra jatAM netrapaTala uparanuM pratiSi`ba eTalu badhu nAnu thaI jAya che ke AMkhanA jJAnataMtu (Optic-Nerve) tene grahaNa karI zakatA nathI. A paristhiti AkAzamAM UMce uDatA vimAna vagerenI paNa hAya che. A hakIkatA siddha kare che ke pRthvI geALa nathI. 2. amerikAmAM - heTerAzanI dvIvAdAMDI 40 mAIla dUrathI dekhAya che. tenu zuM kAraNa ? jo pRthvI gALa hAya teA 40 mAIlamAM pRthvInA vaLAMka 900 phUTa Ave, jyAre dIvAdAMDI phakata 300 phUTa ja U'cI che. 6. suejha nahera-pRthvI gALa nathI e siddhAMta upara madhAyelI che. ane tene bAMdhanAra phrenca IjanerA hatA, AnA ullekha briTiza pArlAmenTanA dhArAmAM maLe che. 4. kepTana je. rAse I.sa. 1838mAM kepTana keziyara sAthe dakSiNa dhruva-taraphe saphara karI tyAre samudramAM jyAM sudhI zakaya hatuM tyAM sudhI vahANamAM gayA, tyAra bAda 450 phUTathI 100 phUTa uMcI pAkI baraphanI divAla maLI AvI, tenA upara tee satata cAra varSa sudhI cAlyA, lagabhaga 40,000 mAIlanI musAphrI thaI, paraMtu te baraphanI zetarajanA ata na Avye. jo pRthvI gALa hAtA tA-je akSAMza upara A kharanI zetara ja maLI, tyAMnI paridha phakata 10,700 mAIlanI ja che. te tee tyAM ne tyAM eka ja sthAna upara cAra vAra AvI javA joie. tema thavAne badale teone pAchA vaLavu' paDayu' ane pAchA AvatAM aDhI varSA thaI gayA. A hakIkata paNa siddha kare che ke pRthvI gALa nathI. pa. e rekhAMza vaccenuM aMtara, akSAMza badalAya tema badalAya che. viSuvavRttathI jema jema uttaramAM ke dakSiNamAM AgaLa jaie tema tema e rekhAMza vaccenuM aMtara ghaTatuM jAya che. uttaranA 23 akSAMza upara e rekhAMza vacce 40 mAIlanuM aMtara che. jo pRthvI kharekhara daDA jevI gALa hAya teA dakSiNanA 23 akSAMza upara paNa e rekhAMza vacce 40 mAIlanuM atara hAvu' joie tene badale 75 mAIlanuM atara jaNAyu che ane AgaLa nIce dakSiNa Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja apAyu' taraka jatAM aMtara ghaTavAne badale vadhe che ane keTalIka jagyAe 103 mAIlanuM aMtara mapAyuM' che. jo A pramANe hoya te pRthvI daDA jevI goLa che e siddhAMta kayAM raha? 6. atyAranI vaijJAnika mAnyatA pramANe, pRthvI pitAnI dharI 23deg namelI rAkhIne sUryanI pradakSiNA kare che eTale tene uttara dhruva haMmezA-dhavanA tArAnI sanmukha ja rahe che, tethI uttara prava upara rahelA manuSyanA mastaka upara AkAzanI madhyamAM pravano tAre dekhAya che. ane viSuvavRtta upara rahelA manuSyane pravane tAre kSitija upara dekhAya che. viSuvavRttanI dakSiNe dhavane tAro kadApi joI zakAya nahIM. Ama chatAM dakSiNamAM 30deg akSAMza sudhI kepTana mIle dhruvano tAro joyA hatA, tenuM zuM kAraNa? 7. dakSiNa goLArdhamAM, cha akSAMza upara Avela zeTalenDa TApu upara sauthI moTo divasa phakta 16 kalAka ane pa3 miniTano che jyAre uttaramAM 70deg akSAMza upara nemAM sauthI moTo divasa traNa mahinAne che, pRthvI je daDA jevI goLa hoya te Ama kema bane?" A badhA pramANothI mAtra eTaluM ja siddha thaI zake che ke pRthvI daDA jevI goLa nathI. paraMtu vartamAna pRthvIne cokakasa AkAra ? te jANI zakAtuM nathI. jevI rIte pRthvI goLa nathI ema siddha karavo vaijJAnikanI dalIlenuM khaMDana karavAmAM AvyuM, tema pRthvI pharatI nathI, e siddha karavA paNa pa. pU. paM. zrI abhayasAgarajI tathA anya saMzodhakoe paNa nakArAtmaka abhigama apanAvyA che paraMtu tene badale racanAtmaka abhigama apanAvI, lokonI zraddhAne majabUta karavI joIe ane jaina zAstramAM batAvela siddhAMta pramANe prayoga karavA joIe. jyAM sudhI prayogAtmaka sAbitIo ApaNe nahI ApIe tyAM sudhI, ApaNI vAto koI svIkAraze nahIM. eka bAju jaina bhUgoLa -khagoLa tathA vartamAna bhUgoLa-khagaLanA siddhAMtamAM AkAzapAtALa jeTalo taphAvata jovA maLe che ane jena zAstrIya vicAra-dhArAo tarapha anekAneka prazno upasthita thAya che. jyAre bIjI tarapha bhautikazAstra (Physics) nA photramAM jaina zAstrakAe prarUpelA siddhAMto saMpUrNa sAcA puravAra thAya che. jaina graMthamAM darzAvela samaya (Time), avakAza (Space) ane pudgala (Matter) saMbaMdhI siddhAMtane vartamAna vaijJAnika siddhAMto sAthe adbhuta sAmya jovA maLe che. prastuta pustakamAM - jabUdvIpa saMgrahaNI sUtranI (gAthA-29,) "kveDavi pacavA-gAthAmAM AvatA 'samayavinaM'i zabdanI TIkAmAM AcAryazrIvijayasUrIzvarajI mahArAje jenagro pramANe kALanI sApekSatA jaNAvI che te ane A sadInA mahAna vaijJAnika AlabarTa AInsTAIne batAvela samayanI sApekSatA vigeremAM addabhUta sAmya jovA maLe che. AInsTAIna kahe che-kALa-vyavahArakALa rAtri-divasa vigere rUpa kALa mAtra pRthvI upara che. kAraNa ke pRthvInI dainika gatinA lIdhe rAtri-divasa thAya che. jaina zAstrakAro kahe che ke rAtri-divasa rU5 vyavahAra kALa mAtra aDhIdvIpamAM (samayakSetramAM), jyAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra, 1. "1-2-3-4-5-6-7" (tatvajJAna smArikA, khaMDa-4, pR. 27. le. AziSa mANekalAla zAha) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) tArA vigere meru parvatanI AsapAsa phare che, tyAM che. rAtri-divasa evA kALanA vibhAga sUrya-caMdranA paribhramaNanA kAraNe ja thAya che. ' AInasTAIna kahe che, avakAzamAM rAtri-divasa jevuM kazuM ja che nahI. jaina graMtho kahe che aDhIdvIpanI bahAra, jyAM sUrya, caMdra vigere sthira che. tyAM rAtri divasa jevuM kazuM ja nathI. Ama chatAM aDhIdvIpanI bahAra rahelA tathA devaleka ane nArakInA jInA AyuSyanI gaNatarI aDhI-dvIpamAM thatA rAtri-divasa pramANe thAya che. te ja rIte avakAzamAM 80 ke 82 divasa sudhI rahenAra avakAza yAtrInA AyuSyamAMthI 80 ke 82 divasa te ochA thAya che ja, paraMtu tyAM tene rAtri-divasane anubhava thato nathI, ema kahevAmAM Ave che. digaMbara jaina graMthamAM jema AkAza ane kALane, eka bIjA sAthe saMpUrNa saMkaLAyelA batAvyA che tema Adhunika bhautikazAstramAM paNa AkAzanA eka eka pradezamAM kALa samAyele che ema svIkArAyuM che. ane AInsTAIne triparimANIya duniyAmAM kALa-avakAza (TimeSpace continum) nAmanuM cothuM parimANa umerI Apela che. vartanA rUpa nizcaya kALa, samagra lokamAM-brahmAMDamAM vyApIne rahe che. ema jaina graMtha svIkAre che, kAraNa ke te vattanA dravyanA vividha parya eTale ke paryAyAntara sAthe saMbaMdha dharAve che. ane jIva dravya tathA ajIva evaM padagala dravya saMpUrNa brahmAMDa eTale ke caude rAjakamAM vyApta che. A ja vAta AInsTAIne kALa-avakAza parimANa (Time SpaceConfinum) dvArA samajAvI che. enu' sAdu' udAharaNa A pramANe ApI zakAya. dhAro ke avakAzamAM 5, 3, 4 evA traNa biMduo eka sIdhI lITImAM che ane teo vacce 30 lAkha, 30 lAkha ki.mI.nuM aMtara che eTale ke biMduthI = biMduthI 30 lAkha ki.mI. dUra che. 3 biMduthI 4 biMdu 30 lAkha ki.mI. dUra che arthAt ma biMduthI ja biMdu vaccenuM 60 lAkha ki.mI. che. * - 30 lAkha ki.mI. * - 30 lAkha ki.mI. . have dhAro ke ma biMdu upara eka prakAzane jhabakAre thAya che. A prakAzane jhabakAro 10 sekaMDa pachI = biMdue dekhAze. tyAre tenA mULa uddagama rUpa biMdu mATe te prakAzane jhabakAre bhUtakALanI kriyA gaNAze. jyAre biMdu mATe vartamAnakALa gaNAze. jyAre te ja kriyA 4 biMdu mATe bhaviSyakALanI kriyA gaNAya che. Ama kALa e avakAzanA biMdue vaccenuM aMtara che eTale avakAzamAM banatI badhI ja kriyAo sAthe te kriyAnA kALane paNa ullekha karavo anivArya bane che. Ama samaya-avakAza parimANa (Time-Space Continum) jema Adhunika bhautikazAstramAM agatyanuM parimANa che te ja rIte prAcIna jaina graMthomAM paNa tenuM ghaNuM mahatva che. ane nizcayakALanA sApekSa ane nirapekSa evA be vibhAga karI, sApekSa nizcayakALamAM tene samAveza karI zakAya. 1. sUryAzcandramasograhanakSatra prakIrNa katArakAzca // merupradakSiNAnityagatayo nRloke // tatkRtaH kAlavibhAgaH / / (tasvArtha sUtra, madhya-4 sUtra--2 24,25,) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) kALa (Time) vizenAM Adhunika vijJAnanAM nIcenAM uddharaNAnA abhyAsa karavAthI khyAla Avaze ke kALa vizenA vijJAnanA vicAre ane jaina dArzanika mAnyatAomAM khUba ja sAmya che. 1. The speed of a space point relative to its surrounding points is the fundamental aspect incorporated in the design of the universal space and from this basic phenomenon of "changing positions or space points" arises the very #concept of time' 2. Since the dynamic state of space is eternal time too is basically eternal. 3. Since all the material phenomena originate from space, the time related with changes in our material enviornment is also a product from the primary time inherent in the dynamic substratum of space. Time is real since space and its motion are real. Time is absolute since space is absolute. A traNe uddharaNeA, jaina dananI nizcayakALanI vyAkhyAne pratibiMbita kare che. jyAre nIcenuM ceAthuM uddharaNa kALanI asarone jaNAve che. 4. The 'time' of our day today experience emerges from the changes in the position of meterial bodies and also changes in their structure due to the inevitable field interactions causing assembly, decay and disintegration. A cAre ya uddharaNAnA atha nIce pramANe che. 1, avakAzI biMdunI, tenI AjubAjunA anya avakAzI biMduenI sApekSatAmAM thatI, gata-e mULabhUta STikANa che ke je lAkAkAza (Universal Space ) nI saMracanAne samajavAmAM upayAgI che ane (padArthAnI) sthitimAM athavA AkAzI biMduemAM thatA parivartananI mULabhUta A ghaTanAmAMthI ja samayanA khyAla-vicAra athavA vibhAvanA janmI che. ra. avakAzanI gatizIla avasthA anAdi-anaMta che mATe mULabhUta rIte samaya paNa anAdi-anata che. 3. badhI ja bhautika-paudgalika ghaTanAe, avakAzamAM ja bane che. mATe paulika padArthAnA piravana sAthe saMbaMdhita samaya (kALa) paNa avakAzanA gatizIla-AdhAranI sAthe sabadhita prAthamika kALanI nIpaja che. kALa vAstavika che kAraNa ke avakAza ane tenI gati paNa vAstavika che. kALanuM astitva nirapekSa che kAraNa ke avakAzanuM astitva nirapekSa che. 4. ApaNA rojiMdA jIvanamAM anubhavAtA samaya, bhautika padArthAnI paristhitimAM thatA pheraphAra tathA saMyeAjana, saDana ane vighaTananA kAraNu svarUpa anivAryapaNe thatI AMtarika prakriyAonA kAraNe te padArthAnA mALakhA (Structure) mAM thatA parivata nAmAMthI pragaTe che. jaina-dana pramANe, avakAza eka ane akhaMDa dravya che ane te niSkriya che paraMtu pudgala (Matter) gatizIla che ane sapUrNa leAkamAM (brahmAMDamAM) vyApta che. tethI uparanA vaijJAnika khyAlAmAM 'avakAza'nA sthAne 'pudgala' mukavAthI te badhA ja khyAleA jaina darzana saMmata anI jaze. ja'bUDhIpa sa'grahaNI sUtramAM - koI khAsa viziSTa prakAranuM gaNita AvatuM nathI, phakta 1,00,000 yeAjananA vyAsavALA ja zrRdvIpanA paridhi (Circumference of Jambudvipa) ane gaNitapada eTale ke photraphaLa (Area of Jambudvipa ) kaI rIte kADhavuM te khatAvela che. 1. 1, 2, 3, 4, BEYOND MATTER by Paramahamsa Tewari Pp. 87, 88. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karbha)*.......... (19) jabUdvIpane paridhi kADhavA mATe, jambudvIpanA vyAsa (viSkalsa) ne vaga karI tene 10 vaDe guNI tenuM vargamULa kADhavuM. ane te ja jabUdvIpane paridhi gaNAya che. tene sUtrAtmaka rIte nIce pramANe lakhI zakAya. paridhi =/10 (viSkazmIra.. Adhunika gaNitazAstramAM vartuLane paridhi kADhavA mATe nIcenuM sUtra vaparAya che. paridhi = 2 trijyA..................(2) sUtra-1 ane sUtra-2 sarakhAvatAM T = /10 Ave che eTale m = 3.1622776 lagabhaga Ave. uparanI rIta pramANe kADhela jabUdvIpanA paridhine viSkalsa (vyAsa) nA cothA bhAga eTale ke trijyAnA aDadhA bhAga vaDe guNatAM gaNitapada eTale ke photraphaLa Ave che. ane te sUtrAtmaka rIte nIce pramANe lakhI zakAya. vatuLanuM kSetraphaLa = parigha x viSkabha __ viSka*bha Tale W10 (viSkabha)2 x 14 = V1 ( vikebha x viSkabha ) = v10 (ratri 4 ratri ) = V10- 4 trira = V10 trira atyAre bhUmitimAM paNa vartuLanuM photraphaLa kADhavA nIcenuM sUtra vaparAya che. vartuLanuM photraphaLa = T (tri). pahelAM batAvyuM tema ahIM paNa " nI kimata /10 Ave che. - vetAMbara paraMparAmAM lagabhaga badhe ja T = /10 levAmAM AvyuM che. jyAre digaMbara paraMparAmAM nI kimata vividha prakAranI jovA maLe che. trilokasAra graMthamAM T = (8) eTale ke 25 levAmAM AvyuM che.' ahIM ja = 31604938271 Ave che. A uparAMta trilekasAra graMthamAM nI kiMmata 3 ane V10 paNa darzAvelI che. je ghaNI sthUla che. A sivAya zrI vIrasena nAmanA AcAryo upara jaNAvela ne kimathI taddana 1. r = 18 (Side of Square of equal area) or T = (1.) 2.... ..:(V: 18) ( Basic Mathematics by Prof. L. C. Jain pp. 47] 2. 1. P (gross) = 3 d.......(pR. 311)o [Basic Mathematics? 2: P subtle = 10 d...(V. 311) JUL P.p. 47 57 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) judA prakAranI ki`mata khatAvI che. teo vartuLAkAra kSetranI paridhi kADhavAnI rIta batAvatAM kahe che ke viSNubhane traNa guNeA kare ane pachI temAM sALa guNA viSTha'bhane 113 vaDe bhAgatAM je Ave te umerA eTale vartuLanA paridha AvI jaze. Ane sUtrAtmaka paddhatie nIce pramANe lakhI zakAya. ridhi = 3 (viSNubha) + Ane sAdurUpa ApatAM paridhi = rUppu (viSkala) Ave che. A sUtrane atyAranA pracalita sUtra paridhi = 2 "tri sAthe sarakhAvatAM T = rUppu Ave che. ahI' T = 3.1415929 Ave che. / nI A ka`mata cInamAM paNa pracalita hatI paraMtu e zakaya che ke teoe paNa TM nI A kamata bhAratIya paraparAmAMthI lIdhI hAya. kadAca bhAratamAMthI cInamAM gayela mauddha sAdhuoe tyAM AnA pracAra karyAM heAya teA nA nahI. TUMkamAM prAcIna jaina paraparAmAM T nI nIce pramANenI cAra prakAranI kimata jovA maLe che. 3.1622776.......(2) 16 (vika'bha) 113 f = 3...(1) TM = 110 p = 25 = 3.1604938271............(3) = 13 = 3.1415929........(4) AmAMthI prathama ka'mata ghaNI sthUla che jenA atyAre svIkAra karavAmAM AvatA nathI. A ki'mata trileAkasAra graMthamAM batAvavAmAM AvI che. AjI ki'mata paNu trileAkasAramAM maLe che. ane te zvetAMbara paraparAmAM badhe ja svIkAya che. trIjI ki`mata paNu trileAkasAramAM ja che. jyAre ceAthI kimata zrI vIrasenAcArye darzAvI che. = 1. Ibid. pp. 33 2. Ibid pp. 33 Adhunika gaNitamAM 1 = 3.141592653 Ave che. A uparathI joI zakAya che ke vIrasenAcArya darzAvela nI ki'mata dazAMza cihana pachI cha AMkaDA sudhI bilkula sAcI che. jaina para'parAmAM TnI AvI vibhinna kimatA athavA teA vatu LanA parigha ane vatu LanuM kSetraphaLa lAvavAnI vibhinna rIteA hAvAnuM koI khAsa kAraNa ke prayeAjana jaNAvAyu' nathI. paraMtu A aMge vicAra karatAM ema lAge che ke jaina darzana tAttvika rIte adhyAtmapradhAna che ane tenu atima lakSya meAkSa ja che. jyAre leAkanu' svarUpa, AkAra vigere adhyAtmabhAvane vikasAvavAmAM kAraNurUpa heAvAthI, tenuM vana jainagraMthAmAM upalabdha che. tenA anusa`dhAnamAM peAtAnA AtmA kayAM kevI paristhitimAM atyAre che, bhUtakALamAM kevI paristhitimAM e rahayA haze ane bhaviSyamAM kevI paristhiti prApta thaI zake che te jANavA mATe leAkanu svarUpa, narakanuM svarUpa, devAnuM svarUpa tathA manuSyaleAka-aDhIdvIpa-ja'zrRdvIpa vigerenuM svarUpa darzAvela che. teone A jJAnanA anya koI upayAga na heAvAthI-sAmAnya leAkeAne zakaya teTalI saraLa rIte tenA edha karAvavA mATe - judA judA kALe, judA judA prakAranAM leAkeAne anusarI, AvI judI judI rIteA prayAjAI hAya ema anumAna karavuM asaMgata nathI ane A ja kAraNe Aje upalabdha vividha jainagraMtheAmAM 1 nAM vividha mUlyA jovA maLe che. AcArya zrI vIrasene Apela 4nI rUpapu kimata, bhAratIya gaNitazAstrI zrI rAmAnujane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) judI rIte zodhI batAvI che. ane teoe grIka gaNitajJoe sUcavela "Squaring The Circle" nA phUTapraznano ukela zeLe che. ane tenA niSkarSarUpe " nI kiMmata mA Ave che. "Squaring The Circle' no zrInivAsa rAmAnujane zeAdhI Apela ukela tathA tenI sAbitI A graMthanA aMte Apela pariziSTimAM che. jijJAsuoe tyAMthI joI levI. - A sivAya " nAM vividha mUlyo aMge saMkSipta lekha paNa pariziSTamAM Apela che. te jovAthI nI vicitratAno supere paricaya thaze. laghusaMgrahaNI sUtranI prastuta TIkAmAM gAthA-11nA marahArU sattavAna padanI TIkAmAM TIkAkAra AcAryazrIe bharata vigere sAta kSetranuM vistRta varNana karyuM che. temAM bhArata tathA airavata photramAM pravartatA 12 ArA pramANa kALacakranuM paNa varNana karela che. A kALacakranI satyatA vize ghaNA lokone zaMkA jAya tema che, paraMtu ahIM ApaNe Adhunika vijJAnanA pariprekSyamAM tene vicAra karIzuM. e mATe ApaNe prathama kALacakranA vibhAgone barAbara samajI levA paDaze. kALacakranA mukhya be vibhAga che. 1H utsarpiNI kALa. 2H avasarpiNakALa. utsapiNIkALamAM manuSya prANIo vigerenA dehamAna, AyuSya, zArIrika zakitao vigerene vikAsa thAya che ane AtmAnI vibhAvadazA eTale ke rAga-dveSa, krodha vigere kaSAya, vigere azubhavRttione kame keme karIne hAsa thato jAya che, ochI thatI jAya che. A rIte sarvasAmAnya paristhiti jatAM alpakaSAyavALA strI-puruSa, tiryaMca-pazupakSIo vigerenuM prAdhAnya vadhatuM jAya che. jyAre avasAyaNakALamAM ethI ulaTu bane che. zarUAtamAM manuSya-pazuo vigerenAM AyuSya tathA dehamAna (zarIranI uMcAI athavA labAI) utkRSTa hoya che. tyAra bAda samaya pasAra thato jAya tema tema temAM ghaTADo thatA jAya che. zarUAtamAM manuSya vigeremAM azubhavRttio -IrSyA, mAyA, rAga, dveSa, krodha vigere khUba ja alpa pramANamAM hoya che, tyAra bAda samaya pasAra thAya tema tema temAM vadhAro thato jAya che. utsarpiNa ane avasarpiNI, baMnemAM cha cha ArA hoya che. darekamAM vIza vIza tIrthaMkaro thAya che. baMnenA saMyukata kALa 20 kaDAkoDI sAgaropama che. avasarpiNInA 10 koDA keDI sAgaropama ane utsarpiNInA 10 keDA keDI sAgaropama che. temAM atyAre avasapaNe cAlI rahI che mATe tenuM svarUpa prathama joI laIzuM. utsarpiNanuM svarUpa tenAthI ulTAkrame samajI levAnuM che. avasarpiNImAM prathama ArAmAM 4 kaDAkaDI sAgaropama varSa jeTale samaya pasAra thAya che. dvitIya Are 3 keDAkoDI sAgaropama varSa jeTaluM hoya che. tRtIya ArAmAM 2 kalAkeDA sAgaropama varSa jeTalo samaya hoya che. je Aro 42000 varSa ochA evAM 1 kaDAkaDI sAgaropama pramANane hoya che. pAMcama ane chaThTho Aro phakata 21000-21000 varSane hoya che. AmAM tRtIya ArAnA aMtabhAgamAM prathama tIrthaMkara thAya che. tyArabAda eTale ke prathama tIrthaMkaranA nirvANa bAdathoDA ja samayamAM cothA ArAno prAraMbha thAya che A cothA ArAmAM, A covIzImAM thanAra vIza tIrthakaro paikInA bAkInA trevIsa tIrthaMkara thAya che. aMtima tIrthaMkaranA nirvANa bAda thoDA ja vakhatamAM ethe Aro pUro thAya che. jana graMthamAM jaNAvyA pramANe-prathama ArAnI zarUAtamAM manuSya tathA pazu-pakSIo yugalika hoya che ane teonA dehamAna 3 gAu tathA AyuSya 3 palyopamanuM hoya che. te 1. eka palyopamamAM asaMkhyAtA varSo hoya che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) ghaTatAM ghaTatAM bIjA ArAnI zarUAtamAM dehamAna 2 gAu ane AyuSya 2 pakSeApama thAya che. trIjA ArAnI zarUAtamAM te yugalika manuSyA tathA tiya''ceAnA dehamAna tathA AyuSya ghaTIne anukrame 1 gAu ane 1 palyApama jeTalAM thaI jAya che. trIjA ArAnA aMte manuSyanu AyuSya 84 lAkha pUrvAM varSAM thAya che ane zarIranI UMcAI 500 dhanuSya hAya che. ceAthA ArA aDadhA pasAra thaI jAya che te samaye manuSyanu dehamAna 450 dhanuSya ane AyuSya lagabhaga 50 lAkha pUrvA heAya che. pAMcamA ArAnI zarUAtamAM dehamAna cha hAtha ane AyuSya lagabhaga 75 varSa AsapAsa hoya che. pAMcamA ArAnA aMte AyuSya phakata 20 varSa ane dehamAna phakata 1 hAtha thai jAya che. Ama jema jema samaya pasAra thatA jAya che tema tema AyuSya ane dehamAnamAM thatA ghaTADA thavAnu kaI ceAkakasa pramANa na heAvA chatAM, uparanuM vana vAMcyA pachI eka vAta ceAkakasa che ke avasaNImAM jema jema nIce jaie eTale ke samaya pasAra thatA jAya che tema tema AyuSya ane dehamAnamAM thatA ghaTADo pasAra thatA kALanI sarakhAmaNImAM ghaNA jhaDapI thAya che. : atyAranA vaijJAnikomAMnA eka vaijJAnika mi. kA segane eka kosmika kelenDara banAvyu che te ane I.sa. 1979 mAM chapAyela DArvinanA vizvaprasiddha pustaka * Origin Of Species ' mAM Apela cA mAM kosmika banAvAnu samayAMkana khatAvyu che. te pramANe banAveAnA nAmane bAda karatAM, temAM jaNAvela samayagALAonA guNAttara, jaina graMthAmAM jaNAvela kALacakranA avasarpiNIkALanAM samayagALAne ghaNA maLatA Ave che. prathama jinezvara yugAdideva zrI RSabhadeva prabhunA AyuSya tathA zarIranI UMcAI vigere mATe atyAranA buddhimAna gaNAtA vaijJAnikane atizayAkita lAge paraMtu jaina kALacakra ane kasmika kelenDaranA khArIkAIthI abhyAsa karatAM, jarA paNu azakaya ke asabhavita jaNAtu nathI. atyAre pRthvI upara maLI AvatA mahAkAya prANIonA avazeSAmAM DinAsauranA avazeSo mukhya che. e avazeSonA AdhAre DinA sauranI lakhAI lagabhaga 150 phUTa Ave che ane te DArvinanA cA mujaba meseAjheika (Masozoic) samayamAM thaI gayA. A samaya AjathI lagabhaga 7 kareDa varSa pUrvenA mAnavAmAM Ave che. jaina kALacakranI gaNatarI pramANe A kALa lagabhaga khAramA tIrthaMkara zrIvAsupUjya svAmI pachI ane seALamA tIrthaMkara zrI zAMtinAtha pUrvenA Ave che. je samayagALAnA guNAttaranA pramANamAM, kaoNsmika kelenDara sAthe sarakhAvatAM kharAbara e ja samaya Ave che. ahIM koIkane prazna thAya ke atyAranA vaijJAnikonI gaNatarI pramANe phakta cha karoDa va pUrvenA samaya Ave che. jyAre jaina kALacakra pramANe AjathI 47 sAgarApama pUrvethI laI ne sADA traNa sAgaraipama pUrvenA samaya Ave che. jaina kALagaNanA pramANe 10 kADAkoDI paDyeApame eka sAgaropama thAya che ane eka padhyeApamamAM asakhyAtA varSAM Ave che. te baMnemAM ATale badhA taphAvata zA mATe ? vaijJAniko azmibhUta avazeSonI prAcInatA nakkI karavA mATe, kAna-14 nA samasthAnika (Isotops of Carbon-14) nA upayAga kare che. ane tenA AdhAre avazeSamAMnA kiraNeAtsagI ( Radio Active) padArthAMmAMthI nIkaLatA kiraNeAtmanA pramANa uparathI tetha prAcInatA nakkI kare che. paraMtu pazcimanA vaijJAnikoe paNa jAte kabula karyuM che te pramANe 1. phUla varSa eTale ke 70,56,00,00,00,000 varSoM thAya che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) A paddhati bhUlabharelI che ane tenAthI seMkaDe ke hajAro varSonI nahIM paraMtu lAkho ane kaDo varSonI bhUla Ave che. eTale je padArthane teoe 7-8 karoDa varSa pahelAMno che. ema nakakI karyuM hoya te padArtha kadAca 700-800 abaja ke ethI paNa vadhu varSo pUrveno hoI zake che. matalaba ke vaijJAnike e nakkI karelI paddhattino siddhAMta khAmI bhareluM hovAthI teonI gaNatarI sAcI AvatI nathI ane te rIte teonAM tAraNo mAtra anumAna ja che. tethI te jarAya vizvasanIya banI zakatAM nathI. A aMge "The Pyramid power nAmanA pustakamAM tenA lekhako mekasa Totha (Max, Toth) ane grega nAilasena (Greg Nielsen) lakhe che : "It shoulod be noted here that to determine the date of an archaeological find, excavators all over the world have been using the analysis of radio active carbon, the isotope carbon-14. Unfortunately, it now appears that the dates obtained through the use of this method are highly questionable, since contamination from present day organic materials could substantially affect the process. Archaeologists now believe that most of the sites dated with carbon 14 are older than the dating process showed that they were. There is currently an enormous controversy raging in archaeological circles over the claim of some archacologists that carbon 14 dating is incorrect by thousands of years, not hundreds as was previously thoughts" 1. atyAre vaijJAniko e bhaya sevI rahyA che ke je vikasita deze ane vikAsazIla deze avakAzamAM vAraMvAra upagraho mUkavA mATe ane avakAzamAM prayoga karavA mATe spesa zaTalano vadhu paDato upayoga karaze te, sUryamAMthI AvatA, manuSya ane sajIva sRSTine hAnikartA evA pArajAMbalI (Ultraviolet) kiraNone rokanAra vAtAvaraNanuM uparanuM ejhona vAyunuM stara khalAsa thaI jaze ane sUryanAM pArajAMbalI kiraNothI sajIva sRSTino nAza thaI jaze. sUrya mAMthI Agane varasAda thaze ane pRthvIno pralaya thaze. AvuM ja varNana jaina graMthamAM chaThThA ArA mATenuM che. tyAM jaNAvyuM che ke agnine varasAda thaze, mIThuM vigere kSArono varasAda thaze. te varasAda khUba jherI haze. tenAthI pRthvI hAhAkAra karaze. A rIte pRthvIne pralaya thaze. manuSyo vigere divase vaitADhaya parvatanI guphAmAM raheze. phakata rAte ja bahAra nIkaLaze. badhA ja mAMsAhArI haze. TUMkamAM vaijJAnikoe je bhaya sevyo che te yathArtha che. ane enI AgAhI bhagavAna mahAvIre 2500-2500 varSa pahelAM karelI che. A rIte DAvinanA utkrAMtivAdanA purAvA rUpa avazeSo ja jaina dharmanA avasarpiNakALanA purAvA banI zake tema che. phakata e vize vadhu saMzodhana thavuM jarUrI che. - jabUDhIpa saMgrahaNI sUtramAM jaNAvyA pramANe pRthvI gALa nathI ane pharatI nathI e sanAtana satya che. tene vaijJAnika prayogo dvArA ApaNe siddha karI apavuM paDaze. pRthvI saMpUrNa daDA jevI goLa hoya che, jema pUrva-pazcima pradakSiNa thAya che tema saMpUrNa rIte uttaradakSiNa pradakSiNA thavI joIe. jema uttara prava upara thaIne vimAnamAM musApharI thaI zake che 1. The Pyramid Power. Pp. 20 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) tema dakSiNa dhruva upara thaIne paNa musApharI karavI joIe, paraMtu vizvanI prakhyAta vimAnI Hasil Trans World Airilnes 24 Pan-American Airways a 241 24deg 0 79104 te teoe paNa jaNAvyuM ke AvI kaI vimAnI sarvisa (Flight) che nahI. bIjI tarapha bhAratanI prasiddha vijJAna saMsthA Isaro (IS O) ne ane vedhazALAne saMparka sAdhatAM ane teone upagrahonI bhramaNakakSA aMge pUchAvatAM tathA upara jaNAvyuM tema saMpUrNa uttara-dakSiNa bhramaNakakSAvALA upagrahanI mAhitI maMgAvI paraMtu Isaro taraphathI koI pratyuttara nathI ane vedhazALA taraphathI je uttara ApavAmAM AvyA che temAM pUchAvela prazna, sivAyanI mAhitI ApI che paraMtu je mAhitI joIe che te aMge kAMI jaNAvyuM nathI. matalaba ke pRthvInI saMpUrNa uttara-dakSiNa pradakSiNA aMge koI ja cokakasa javAba ApatA nathI. A graMtha upara eka prAcIna, zrI prabhAcaMdra sUrikRta saMkSipta TIkA maLe che paraMtu A graMthanA abhyAsuone kAMIka vizeSabodha thAya te mATe zAsana samrATa, bAlabrahmacArI, sUricakracakravatI, kadaMbagiri-kAparaDAjI-zerIsAdi-aneka tIrthoddhAraka sugRhItanAmadheya parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImaddhine masUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTTadhara pa. pU. siddhAntavAcaspati, jAtiH zilpAdi zAstravizArada AcArya bhagavaMta zrI vijayedayasUrIzvarajI mahArAje A ja sUtra upara TIkA lakhI hatI. je adyAvadhi apragaTa hatI. teozrInI janmazatAbdI nimitte tenuM prakAzana thAya tevI zubha bhAvanAthI, pa. pU. paramapakArI gurudeva AcArya bhagavaMta zrI vijayasUryodayasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA zubha AzIrvAdathI ane pa. pU. paMnyAsa zrIzIlacandravijyajI ma.sA. nI zubha preraNAthI, A graMthanuM saMpAdana kArya mane sepavAmAM AvyuM. AvA saMskRta graMthana saMpAdanane A mAro prathama prayatna ja che, AthI binaanubhava ane mArA matimAMdyanA kAraNe athavA daSTi doSathI, je kaI kSati rahI javA pAmI hoya te taraka vidvajajane aMguli nirdeza karaze to te bhaviSyamAM anya graMthamAM upayogI banI raheze. A zrutajJAnanI bhaktinA apUrva zubhakAryamAM pa. pU. gurUbhagavaMta AcArya mahArAjazrI vijaya sUryodayasUrIzvarajI ma. sA. pa. pU. paMnyAsa zrIzIlacaMdravijayajI ma.sA. 5 pU. paMnyAsa zrIbhadrasenavijayajI ma. sA. AdinA AzIrvAda mArgadarzana, preraNA, protsAhana samaye maLatAM rahyA che. tene mane atyaMta AnaMda che. pariziSTomAM uddharaNenI, graMtha-graMthakAra ane vizeSa nAmonI akArAdi krame sUci pU. munizrIvimala kItivijayajIe karI ApI che. te badala temane khUba khUba dhanyavAda pariziSTa na. 3 mAM Apela "Squaring The Circle zrInivAsa rAmAnujane Apelo ukela ane tenI sAbitI "sAyansa rIpoTara" nA Disembara, 1987 akamAMthI lIdhelI che ane tenI anumati ApavA badala "sAyansa rIpoTara" nA mukhya saMpAdaka zrI bimAna basu dhanyavAdane pAtra che. A graMthane aMte Apela paririziSTamAM, prathama pariziSTamAM pa. pU. AcArya mahArAja zrImadvidaya sUrIzvara mahArAje racela "thAvaranI siddhi" nAmane graMtha Apela che. prAnta, A graMthanI vistRta vaijJAnika draSTikoNathI lakhavAmAM AvelI prastAvanAmAM zAstravirUddha kAMipaNa lakhAyuM hoya te te badala "micchAmi dukkaDa'' daI viramuM chuM. vi. saM. 2045 Aso vadI-5 nadIdhoSavijaya tA. 29-10-1988 bhagavAnanagarane Tekaro, pAlaDI, amadAvAda-380 007. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tADapatrIya graMtha vAMcatA pa. pU. zAsanasamrATa AcArya zrI vijaya nemisurIzvarajI mahArAja teonA DAbA paDakhe pa. pU. A. zrI vijayeAdayasUrIzvarajI birAjyA che. jamaNA paDakhe pa. pU. A. zrI vijayanaMdanasUrijI ma. che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. AcArya zrI vijayadayasUrIzvarajI mahArAja ( janmazatAbdI : sa. 1944 - 2 44 ) Page #29 -------------------------------------------------------------------------- Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhutAnA zikharanA AMtaravaibhava " mane nathI lAgatuM ke udayasUrijI mahArAja jevA vidvAna puruSa nyAya-vizArada, nyAyAcAya, mahe pAdhyAya zrIyazeAvijayajI mahArAja pachI koI thayA hAya ke AvatA sA vamAM thAya." amadAvAdanA prasiddha zrAvaka vakIla ane vidvAna sAkSara zrI kezavalAla premaca'g meAdIe uccArelA uparokta zabdane ma` zrI vijayAdayasUrijI mahArAjanA sAkSAt ane vaLI gADha saparka vinA pakaDavA azakaya che. temanA pratyakSa sa'pa' thavA Aje te zakaya nathI, ane eTale keIkane A zabdomAM atyukti lAge te te saMbhivata che. para`tu zrI vijayAdayasUrijI mahArAjanI jIvana sAdhanAnA jemane piracaya che ane gaI peDhInA sAkSarAnA khelanA tAlanA jemane aMdAjha che, teo A abhiprAyamAM samAyelI yathA tA avazya prIchI zakaze. maheApAdhyAya zrIyazeAvijayajI-viracita anekAneka graMthAnu emaNe karelu' saprathama sa'pAdana ane prakAzana, jaina tarka bhASA upara emaNe racelI ratnaprabhA nAmanI vistRta ane graMthanA ma` ughADI ApavAne sakSama TIkA, tattvArthasUtranI saMbadhakArikA uparanI upAdhyAyajIkRta TIkAnA, AraMbhanI pAMca kArikAnI TIkAnA aprApta azanI racanA karI emaNe joDI ApelI khUTatI kaDI; A badhAnA jene paNa paricaya hAya, te uparanA vidhAnane atizayAkti kahevAnI hi'mata na ja kare, e nizcita che. vIsame ke parivananA saukA hatA. dADha doDha hajAra varSothI jainAcAryAe ane jaina sa`kAe asakhya viSayeA para, vidhavidha bhASAomAM, gadyamAM ane padyamAM, asaMkhya zAztrA, graMthA, vivaraNA ane kRtionuM sarjana karyuM hatuM; e saghaLAM ye sanAne vAgALavAnu, mUlavavAnuM, sa.pAdita ane prakAzita karavAnuM kAma vIsamA saikAnA zire AvI paDayuM hatuM. tADapatranA yuga ghaNA saikA sudhI cAlyA, te pachI kAgaLa para hastalekhana paNa lagabhaga sAtaseA varSa sudhI pravatyu... paNa vIsamA saikAmAM A badhIye hakIktone atyaMta jhaMjhAvAtI jhaDapathI kAlagrasta (out of date) khanAvI mUke tevI vyavasthA AvIH mudraNakaLAnA svarUpe A parivartana adbhuta hatuM, aneAkhu hatu ane AkarSIka paNa eTaluM ja hatuM. A rivatane hastalikhita sAhitya vAMcavAnu bhUlavAyuM, hastalekhananI paddhati ane lipi bhUlavADI, ane saikAothI sacavAyelI pAthI ane bhaDArA taraphanI upekSA paNa pedA karI ApI. pAchaLathI A upekSAmAM kutUhala joke umerAyu, jene kAraNe e upekSA kAMIka haLavI banI zakI che. TUMkamAM, vIsameA saikA e sarjananA saikA nahiM, paraMtu doDha hajAra varSAmAM thayelAM sanAne, mudraNakalAnA lAbha laI, jagatanA cAkamAM, praNAlikAgata svarUpathI tadna nirALA-navatara ja svarUpe rajU karavAnI vicakSaNa takanA saikA hatA. . Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) vIsamA saikAne parivartanane A sAda sAMbhaLIne tene samucita lAbha uThAvanAra vidvAna sAdhuomAM sau paheluM nAma zrI vijayasUrijI mahArAjanuM mUkI zakAya tema che. sUrisamrATa AcArya zrI vijayanemisUrijI mahArAje athAga jahemata uThAvIne keLavelA paTTaziSya-sAdhuratnamAM ziramorasamA zrI vijayodayasUrijI mahArAja eTale paMcAMga vyAkaraNa, bAdhAMta nyAya, sAhitya-kAvya-alaMkAra chadazA, vaidyaka, cha daza, tiSazAstra, zilpazAstra, jenazA ane upalabdha saMpUrNa paMcAMgIyukta Agama-A tamAma zAstra zAkhAomAM parama nipuNa vidvAna jainAcArya. vasamA saikAnA paMDita-sAdhu-yuganA AraMbhe emaNe, sau prathama, haimavyAkaraNane, tenI bRhadravRtti ane laghunyAsa sAthe, vizuddha svarUpe saMpAdita-mudrita karyuM, te bIjI tarapha bhagavAna haribhadrasUrijInA tathA upAdhyAyajI mahArAjanA anekAneka graMtha, uttama keTinA ane nirdoSa-nirbheLa saMpAdana sAthe prakAzita karAvyA. emaNe svayaM paNa keTalAka graMtho racyA ane lekaprakAza jevA Akara graMthanA gujarAtI lekaca anuvAda paNa ApyA. emanAM A badhAM kAryonuM mUlyAMkana, sAhityanA sajana, saMpAdana tathA adhyayananI bAbate daLadarI banI rahelA AjanA samAjane, bhAgye ja karatAM AvaDe, paraMtu ApaNI gaI peDhInA dhuraMdharonA abhimata anusAra, zrI vijayedayasUrijIe vIsamA saikAnA parivartananA sAdane sAMbhaLIne gaMbhIra graMthanA adhyayana saMpAdana ane prakAzana dvArA samAjane eka navA ja tribheTe mukAma karAvyo hato, ane eka na ja cIle cAtaryo hato, e nizaMka che. emanI vidvatA belakI na hatI, paNa nilepa hatI. emanA jJAnArjananAM preraka baLa arthopArjana ke nAmanAnI kAmanA na hatAM, paNa AtmasAdhanA ane sva-para kalyANa hatAM. emanA saMpAdita graMthamAM saMpAdaka tarIke emane nAme lekha bhAgye ja kayAMka jovA maLe te maLe. AjanA eka pAnuM lakhyuM hoya ke ATha kalekenI nakla karI hoya teya nAma ke vaLatara na maLe te nArAja thaI janArA-ApaNuM saha-mATe A niHspRhatA mAtra daMtakathA ja banI rahe. ApaNe tyAM eka kahevata che ke bharA se chalake nahi, chalake e addhA A kahevatane pUrvArdha zrIvijayasUrijI mahArAjanA jIvana ane sAdhanA sAthe barAbara saMgata hatA. temanuM jIvana sAdhanAthI bharyuM bharyuM hatuM, ane temanI sAdhanA jJAna-darzana-cAritranI avihaDa prItithI, alaukika gurubhaktithI ane svarUpa ramaNatAthI chalakAtI hatI. te atyaMta nikaTa rahIne emanI sAdhanAnuM avalokana karavAno avasara mane maLyo che, ane eTale huM adhikArapUrvaka kahI zakuM ke jIvanabhara akhaMDa jJAne pAsanAe emanAmAM ananyasAdhAraNa dharmadaDhatA pragaTAvI hatI, emanA avihaDa saMyamarAga thakI emanAmAM niHspRhatA, bhavabhIrutA ane nirabhimAnitA vikasAvyA hatA. emanI gabhIratA emanI gItArthatAne dIpAve tevI ajoDa hatI. emanI jAgRti emanI guNagarimAnI dyotaka hatI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) emanAmAM astitva dha evo laherAyA karate, ke vyaktitvane bodha lagabhaga nAmazeSa ke nahivat banI cukyuM hatuM. ochAmAM ochuM bolavuM e emanI khAsiyata hatI, paraMtu emanuM mauna paNa manabhAvana banI rahetuM, ane hetugarbhita evAM emanAM avasaracita chatAM teNe teLIne belAyelAM vacane paNa sAMbhaLanAra mATe jIvana AkhAnuM bhAtuM banI jatAM, vastutaH emanuM sAMnidhya ja evuM preraNAdAyI ane pAvana hatuM ke janAra bhAvukanuM ghaNuMkharUM kArya te e mUka sAMnidhya thakI ja sarI jatuM. eka te jJAnI, temAM vaLI saMta, pachI temanuM mauna, temanI vANuM ane temanuM sAMnidhya, AgaMtukane mana amRtane ghUMTaDo kema na bane? AMtaravaibhavanA akSayapAtrasamA AvA puNyapuruSanI janmazatAbdInA upalakSyamAM temanI ja racelI eka zAsakRti pragaTa thAya che tyAre temane guNAnuvAda karavAnI lAlaca rokI zakAya tema nathI. vi.saM. 1944nA piSa zudi 11nA dine staMbhatIrtha tarIke prakhyAta evA khaMbhAta baMdare temane janma pitAnuM nAma choTAlAla pAnAcaMda ghIyA, mAtAnuM nAma parasanabahena, pitAnuM nAma ujamazIbhAI. emanI dazeka varSanI vaya haze te samaye sUrisamrATe khaMbhAtamAM vAraMvAra AvI aneka dharmakAryo karAvyAM, temAM eka hatuM jaMgama pAThazALAnI sthApanAnuM kArya. jagama eTale haratIpharatI-Mobile; Aje dhArmika zikSaNa zibiro thAya che te zibira jevI pAThazALA te jagama pAThazALA. zibira zabdanI sAme ekavakhata ghaNe moTo virodha uThAvAyelo. jagama pAThazALA zabdane A saMdarbhamAM mUlavavA jevuM che. A jagama pAThazALA jyAM sUrisamrATa jatA ane sthiratA karatA tyAM cAlatI, khaMbhAta, peTalAda, borasada, amadAvAda vagere sthaLoe sUrisamrATa pAse judAM judAM gAmanA vidyAthIe AvatAM, rahetAM, bhaNatAM. ujamazIbhAIe A pAThazALAmAM saMskRta vyAkaraNa sudhIne abhyAsa karyo. ekavAra lADamAM meM pUcheluMH dAdA! amArA jevaDA hatA tyAre Apa zuM karatA tophAna karatA amArA jevuM? evA ja vahAlathI dAdA maunapaNe malakatAM-marakatAM besI rahelA. pitAnuM gaurava pite kahe e temane ISTa nahi, e te mane bahu meDe meDe samajAyeluM. te vakhate te paDakhe beThelA pUjya paM. zrI nItiprabha vijayajIe kahyuM ke "te vakhate tephAna ne rakhaDapATa nahetA karatA tamArA jevaDA hatA tyAre te sAdhvI mahArAjene vyAkaraNa bhaNAvatA hatA dAdA." che. paNa A javAba mAre nahi joI te mAre te dAdAne ja javAba Apate hate. haTha karIne tephAna paNa karyuM, ne pUchyuM ke A kahe che te sAcuM che? mArI bALasulabha haTha AgaLa chevaTe dAdAe namatuM je kheluM ne kabUleluM ke "hA, teo kahe che te sAcuM che." Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) paNa ATaluM ja. AthI vadhu eka akSara paNa te na ja khANyA, te teA mane kharAkhara yAda che. peAtAnA vakhANa pAte na ja karAya; ema karavu te deSa che; A mATenI jAgRti ja AmAM kAma karatI hatI, te teA mane bahu varSoM pachI samajAyelu', paratu te tarapha varNanAtIta aheAbhAva, ane jAta tarapha eka jAtanI napharata-ApaNe AvA nathI te te ThIka, paNa ApaNe tA rakhaDI ramIne samaya kharaJAda karIe chIe tevA vicArathI prerita napharata-janmyA hatA, te hajI paNa yAda rahyuM' che. seALa vanA thayA tyAM te tee pratiSThA Adi kriyAvidhAneAmAM niSNAta banyA ane sUratanA temaja mubaI-vAlakezvaranA bApunA derAsaranI pratiSThAmAM kriyAkArakanI ma`DaLImAM jaIne bhAga paNa lIdhA, vAlakezvaranI pratiSThAmAM temanA uccArAnI zuddhatAthI prasanna thayelA pUjaya zrI mehanalAlajI mahArAje temane thAbaDelA-prazaMselA. ja'gama pAThazALAmAM abhyAsa, sUrisamrATane samAgama ane sahaja sa'skAranI sphuraNAnA caiAge emane dIkSA levAnA bhAva jAgyA, paNa gharanI sa'mati maLavI azakaya jaNAtAM temaNe gharethI bhAgIne vi.sa. 1962nA vaizAkha zudi pAMcame devA mukAme sUrisamrATa pAse dIkSA grahaNa karI. tyArathI teo muni udayavijayajI banyA. A pachInuM temanuM munijIvana eTale jJAnopAsanAnuM ane tapa-tyAga titikSAnuM jIvana. guru pratye ananya samaNu ane sahajasphurita aMtamu kha maneAdazA-A e temanAM jIvananAM vikAsaka paribaLa banI rahyAM. A be tAnA baLe temaNe eka taraphathI apUrva gurukRpA sapAdana karI, te khIjI bAjuthI temaNe mAtra jJAna ja nahi, jJAnadazA paNa ane mAtra AcAra zuddhi ja nahi, paNa svarUparamaNatA paNa hAMsala karI. pote dIkSA lIdhI te vathI mAMDIne sUrisamrATa gurudevanA kALadhama thayA te-sa'* 2005sudhInA jIvanamAM eka ceAmAsu` te nahi, paNa eka divasa paNa pAte gurubhagava`tathI vikhUTA rahyA nathI, ke gurubhagavate temane peAtAthI aLagA karyA nathI; sUrisamrATanA tee tamAma arthAmAM paDachAyAsvarUpa banI gayA hatA. sUrisamrATanA pracaMDa pratApa ane asahya teja, zrIvijayendayasUrijI mahArAjamAM zAnti ane samatva svarUpe parAvartita thaI saune zILI zAtAdAyaka chAyA makSanAra manI jatA. mAtra sALa ja varSanA dIkSAparyAyamAM paNa sayama ane jJAnanI Adarza sAdhanA ane tenA lIdhe hAMsala karelI viziSTa pAtratAnA pratApe, sa'. 1978mAM sUrisamrATe tene AcAya padArUDha karyAM, tyAre temanI viziSTa pAtratAne pratiSThiSita kare tevAM cAra birUdA paNa arpaNa karyAM, pazcAdbhUmAM jJAnanA mahAsAgara laherAtA hAya ane gurukRpAnA megha varasatA hAya tyAre AvAM birUdo paNa zabdonA sAthiyA na banI jatAM yAgyatAsaMpanna AtmAnu avAhaka pratiSi'ba anI rahe che. AcArya pada prAptatA ghaNAne thAya che, paNa e pAmyA pachI ane anurUpa guNe vikasAvavA, AcAya pada eTale muniSada ane upAdhyAya saMbadhI guNAnA saravALA ke guNAkAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29). ema samajIne tapazuddhi, AcArazuddhi, kriyAzuddhi ane e badhAMnA Alabane gazuddhi sAdhavI; apramAda e ja jIvana evI pariNatimAM sadA ramavuM ane apramattatAne jIvanarasane sthAyIbhAva sthApa-A badhuM to keIka puNyavatane ja sAdhya hoya che. zrI vijayasUrijI mahArAjanI jIvanazuddhino jene sAkSAtkAra thayo che te barAbara samajI zake che ke teonuM jIvana A badhI bAbatothI sarvathA samRddha hatuM ane tethI ja teo yathArthapaNe bhAvAcArya banI gayA hatA. bhAvAcAryanI lAyakAte gaNAvI javI e eka vAta che, ane tene jIvI jANavI e alaga vastu che. lAyakAta gaNAvatAM rahIne pitAnAmAM te havAnI bhramaNa janmAvI lekavaMcanA ane AtmavaMcanA karanArAono kayAreya teTo paDaye nathI; tyAre te lAyakAtone jIvanasAt banAvI sAdhanAnuM mUguM baLa sajIne nija jIvanane ane pitAnA astitva thakI saMgha-samAjane dhanya banAvanArA pUjAmAM zrIudayasUrijI mahArAjanuM nAma AgalI haroLamAM niHsaMdeha mUkI zakAya. emanuM jIvana zAstrapUta, emanI vANI zAstrapUta, emanuM AcaraNa paNa zAstrapUta zAstranI AjJAne jhAMkhapa lagADe tevI eka paNa ceSTA pitAnA hAthe thAya nahi, tenI satata jAgRti e temanuM jIvanalakSya hatuM. jinazAsana eTale AtmahitalakSI dharmazAsana. e maLyA pachI pApane ane bhavane bhaya vadhe ane indriyanI-viSayenI ramaNatA mATe tene avatAra pramANa. zrIvijayasUrijI mahArAje potAne A avatAra A arthamAM pUrNataH saphaLa banAvyuM. potAnI bhavabhIrutA ane gItArthatA ane vAtsalya mATe gaI peDhInA je keTalAka mahApuruSo khUba vikhyAta che temanI nAmAvalImAM zrIudayasUrijI mahArAjanuM nAma mokhare che. kSaNe kSaNe evA sajAga ke ekAda akSara ke zabda paNa meMmAMthI pramAdavaza ke anupayegavaza e na nIkaLe ke jethI doSa lAge, karma baMdhAya balake kaI variSTha padastha sAdhunA mukhe paNa je pramatta vANupraga thato sAMbhaLe te temane paNa temanA mobhA pramANe prAyazcita ApI zikhAmaNa ApatAM khacAya nahi. vAtsalya evuM agAdha ke bALa ke vRddha ke glAna Adi sAdhunI sAravAra karI-karAvI tene saMyamamAM sthira karavA mATe ke protsAhita karavA mATe tene potAnA vAtsalyamAM taraboLa karI mUke. emanI AMkhamAM ane hadayamAM vAtsalyanAM je amIjharaNuM vahetAM anubhavyAM che, tenuM ekAduM TIpuM paNa Aje te alabhyaprAya che. pAchalI vaye teonI AMkhe vela thavAne kAraNe teja gumAvI beThelI. tethI joI zakatA nahi. kayAMya javuM hoya te keIka dorI jAya to ja jaI zakAya, ne vAMcavAnuM to rahyuM je nahi. keI saMbhaLAve te sAMbhaLavAnuM. paraMtu e sthitine raMja ke saMtApa te nahi ja, balake e varSomAM paNa jyAre juo tyAre jonArane lAge ke teo UMghe che, paNa vAstavamAM teo zAstra svAdhyAya ane japayogamAM ja lIna hoya. ghaNI vakhata game te vakhate acAnaka jaIne pUchyuM cheH sAheba! zuM kare che? tyAre kAM te vANIthI ne kAMte AMgaLInA veDhA dekhADavArUpe ekaja javAba sAMbhaLe cheH gaNuM chuM; svAdhyAya cAle che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) ekavAra vihAra daramiyAna eka gRhasthe pUchyuM: " bApajI, ApazrInI AMkhe tA dhaNI muzkelI che. bahu takalIpha paDatI haze?" tyAre vaLatI ja paLe temaNe hasatAM hasatAM javAba ApyA: "bhAI, emAM have kAMI ciMtA karavA jevu' nathI. AkhA gaI tA bhale gai. me e AMkhone khUbakhUba kasa kADhI lIdhA che. have A saMsArane joine kAma paNa zu che mAre ?" khIjAene chatI AMkhe je na sUjhe, je nile`paMtA na Ave, te sUjha ane nile patA AMkhAnuM teja naSTa thayA chatAM paNa akabaMdha ane vaLI prasannatA sahita jALavavAnu sAma AvA bhavabhIru puNyAtmAnA ja ijArA hAya ema, AveA javANa sAMbhaLyA pachI lAge che. ane chatAM, AMkhA na AtrAnI vyathA paNa emane pIDatI nahi, evuM na hatu. ene khyAla ApatA eka prasa'ga joieH- jJAnAbhyAsa karatA eka munirAjanA adhyayana vize jANyA-pUchyA pachI emaNe kahyuMH 'bhAI, tuM teA dhanavAna thai rahyo che, ane ame teA kagALa banI rahyA chIe." A zabdo sAMbhaLatAM ja UbhelA badhA stabdha. " sAheba, Avu kema melyA ?" javAba AvyeH "bhAI, mAre AMkhanA teja gayA, have tamArI jema AgamenuM te zAstronuM vAMcana huM kayAMthI karI zakavAnA? tame khUba vAMcaze, jJAnavRddhi karazeA ane zraddhAne Dha banAvazeA eTale dhanapati ja thavAnA! e badhu... have huM nahi ja karI zakuM. " A paLe teonA jJAnacakSunI ane svAdhyAyalIna jIvananI yAdI apAvI munirAje anumeAdanA karavAnA prayatna karyAM te kahe "bhAI, tArI vAta badhI sAcI haze, paNa ApaNA kSayApazama kevA, e tane khyAla che ne? pU.dhara bhagavaMtA paNa maMda kSayApazamI ane ke pramAdI ane te badhuM ja vIsarI jAya, te ApaNA jevA rAMkanI zI vale thAya ? e tA. pAnuM krU ne seAnuM khare, jinAgama jema vadhu vAMcIe tema avanavA bhAvA maLe. eka sUtranA anaMta atha thAya ema prabhue kahyuM. paNa te te jJAnIe karI zake. ApaNA mATe teA pAnuM, Agama e ja taraNeApAya. kheAla bhAI, have A pAnuM vAMcavAnu` mArAthI thaze kharU ?" zAstrasamarpita jIvana kene kahevAya tene aNusAra emanA A vyathAnItaratA aMta dUMgAramAM maLI rahe che. AMkhA nathI teAya nile patA jALavI jANanAra A puNyAtmA pAse AkhA meAjUda hAta tA paNa sa'sAranirapekSa anIne kevI zAstrasAdhanA tee karata tene gati izAro temanI e vyathA taLe chUpAyelA kaLI zakAya che. AkhAnI gerahAjarI chatAM paNa sAdhunI sahAyathI, zArIrika rIte pUrNa parAdhIna na thayA tyAM sudhI pagapALA vihAre ja teoe karyAM, DALInA upayAga te cheka chellAM traNa-cAra varSAmAM karavA paDelA-peAtAnI nAmarajI chatAM saMgha ane sAdhuonA Agrahane kAraNe, girirAja Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) para yAtrA paNa pagapALA caDhIne ja karatA. e yAtrAmAM ATha ATha kalAka pasAra thaI jAya, taDakA paDe, bhUkha-tarasanI paMcAta paNa kharI, paNa tapasyAthI kAyAne evI te kaselI, pariSaha ane parizrama mATe sakSama banAvelI ke yAtrA nirAbAdhapaNe thaI jatI. eka vakhata zrIvijayapremasUrijI mahArAja sTrecaramAM besIne yAtrA karI pAchA pharatA hatA tyAre zrIvijayedayasUrijI mahArAja caDI rahyA hatA. vinati thaI ke Apa sTrecaramAM upara padhAre, huM UtarI jauM. paNa A pUjya te mATe dharAra InkAra karyo. saM. 2020nA varSa sudhI te dasa tithinA upavAsa acUka karatA. e pachI pakSAghAta ane hRdayaroganA humalAne lIdhe upavAsa karavAnI DekaTaro taraphathI manAI thaI tyAre kaI nAnA moTA sAdhune upavAsAdi karatAM jue, sAMbhaLe te takSaNa hAtha joDe ne kahe ke ha: abhAgI chuM ke AvA divase paNa upavAsa cUkuM chuM. tame baDabhAgI che, ke AvI ArAdhanA kare che. * '. keTaluM lakhavuM? aTakavAnuM mana nathI thatuM. hajIe lakhe ja javAnuM game che. teo eka evA viziSTa puruSa hatA ke jema jema temanA prasaMge sAMbhare che tema tema temanI AtmajAgRti ane dharma daDhatA pratye vadhu ne vadhu bahumAna jAgatuM jAya che. emanuM jJAna apratima hatuM. mAtra vinaya dvArA meLavelI jJAnadazAe emanAmAM gItArthatA ane gItArtha sulabha gaMbhIratA evI te pragaTAvelI ke emanA A guNane kAraNe emanI sarakhAmaNI phakata "antaH salilA sarasvatI sAthe ja karI zakAya. emanI dharmadaDhatA ane bhavabhIrutA anuttara hatI. ane emanuM cAritra? cAritranI emanI zuddhi ane apramattatAthI pUrNataH prabhAvita evA pU. A. zrIvijayakastUrasUrijI mahArAje ekavAra kaheluM ke "udayasUri mahArAjanI cAritra-zuddhi jotAM yUlidrajInI yAda Ave." emanI gurubhakitane kAraNe samakAlIna sAdhusamudAyamAM tathA saMghamAM teo guru gautamanI upamA pAmyA hatA. bahuzrata ane anugadhara AcArya banyA pachI paNa, pitAnAM mAnanI, padanI, jJAna ane sthAnanI leza paNa darakAra rAkhyA vinA, eka adanA-navadIkSita sAdhunI jema ja, aharniza gurupada-sevAmAM hAjara rahevuM, e emanA jevA atucha ane paramavinayI ziSyaratna mATe ja zakya. nahi te AcArya banyAnA cAlIsa varSa pachIye, gurubhagavaMtanAM kaThora vacano ane ThapakAone paNa "jI sAheba" kahIne jhIlavA ane emanA AdezanuM anusaraNa karavuM-e paripakava jJAnadazA vinA kevI rIte zakaya bane? saM. 2026nA vaizAkha vadi 11nA divase emano kALadharma bhAvanagaramAM thayo, tyAre gItArthonI rahasyamaya paraMparAne aMtima sitAre AthamI gayo. emanI janmazatAbdI saM. 2044mAM AvI, tyAre varSothI sAcavI rAkhelI emanI prastuta TIkAtmaka graMtharacanAnuM prakAzana karavAnI vRtti prabaLa thaI AvI. zAsananA stabha ane samudAyanA ziramera mahApuruSane, AvA nimitte yAda karavAnuM ane emanuM guNakIrtana karavAno moko maLyo e paNa eka dhanyatA che. e puNyapuruSanA caraNemAM agaNita vaMdana! -zIlacandravijaya 25-11-88 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) zrI jaMbudvIpa ladhu saMgrahaNI-saTIkanA prakAzanamAM na dravyasahAyakonI nAmAvalI rakama (1) 3111) sahAyaka preraka zrI caMpA-prabhAzrIjI jJAnazALA, cekasI piLa pa. pU. sAdhvIjI zrI khaMbhAtanA jJAnakhAtethI - puSpAzrIjI mahArAja (2) 2007 zrI caMpAprabhAzrI jJAnazALA-khaMbhAta, tathA zrI goDIjI jaina upAzraya-muMbaInI bahenanA jJAnakhAtethI pa. pU. sAdhvIjI zrI devendrazrIjI mahArAja (3) 2000) zrI jaina saMgha-pAlejanA jJAnakhAtethI pa. pU. sAdhvIjI trA zrImatI zrIjI mahArAja (4) 200 zrI jaina saMgha-pAlejanA jJAnakhAtethI pa. pU. sAdhvIjI zrI sUryapraNAzrIjI mahArAja (5) 2007 zrI jaina saMgha-taLAjAnA jJAnakhAtethI pa.pU. sAdhvIjI zrI vizvaprajJAzrIjI mahArAja (6) 3000) zrI meTA phaLiyAnA upAzraya-bhAvanagaranI zrAvikA bahene vagere taraphathI pa. pU. sAdhvIjI zrI pramedazrIjI ma. khaMbhAtavALAMnAM ziSyA pa. pU. sAdhvIjI zrI viyAzrI jI mahArAja artha jIvaMta aMtaHsalilA sarasvatI nihALI meM "zrIudaya" svarUpamAM gaMbhIratA, vyApa, agAdhatA chatAM pradarzanATopa na nANa-nIrano -zI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hI ahU~ namaH // // zrI zakhezvara pArzvanAthAya namaH // // namo namaH zrIgurunemisUraye // sUripurandara-zrI haribhadrasUri bhagavad viracitA jaMbUhIpasagrahaNI pUjyapAda AcArya mahArAja zrIvijayodayasUrIzvarajI viracitavRttisahitA // namaH zrIvItarAgAya lokAlokArthasArthaprakaTanataraNiM varddhamAnaM jinendra prodAmasthAmadhAmAnamazubhazamanaM gautamAya gaNendram / siddhAntAmbhodhipotaM dhRtimatibhavanaM nemisUriM munIndraM natvA stutvA ca bhaktyA tribhuvanamahitAmuktidevI pavitrAm // 1 // prauDhAlaGkatimantharA yatiparA mAnonnatA maJjulA vANI zrIharibhadrasUridhiSaNA saMvAdinI kvArthadA / bhaktivyaktikRtodyamodayamukhA vANI kva ceyaM tathA'. pyeSA'syA vivRtau prasAdazaraNA zrInemisUreguroH // 2 // nAhaM kSamo'smi kila yadyapi mandabuddhiH khadyotasodaravikAsanazaktyupetaH / kiJcittathApi vivRNomi nijAtmazuddhau mattazca mandajanabodhahitAya samyak // 3 // kiJcaguNo'styayaM prAktanasUrirAjAM TIkAkRtau mAdRza Ihate yat / mRgANDasaMparkavazAt paTe'pi dRSTo'sti gandho vyavahAravijJaiH // 1 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI namiya jiNaM savvannu jagapujjaM jagaguruM mahAvIraM / jaMbuddIvapayatthe vucchaM suttA saparaheU // 1 // iha khalu sakalaziSTaikasammatatayA svAbhipretasiddhaye ziSyazikSAyai vA duSamAkAlaprabhA. vApacIyamAnAyurmatInAM heyopAdeyapravRttinivRttaye lokasvabhAvAkhyabhAvanAbhAvitAntaHkaraNaH saMsthAnavicayAkhyadharmadhyAnaikanibaddhacetAH catvAriMzaduttaracaturdazazatagranthagranthanamAlAkAro bhagavAn haribhadrasUriH jaMbudvIpapadArthAvabibhAsayiSurabhISTadevatAstavaM cikIrSurAsannopakAritayA'pazcimatIrthAdhipasya mahAvIrasya nutirUpaM maGgalaM nibadhnAti, namiyetyAdi / namiyeti natvA, kaM ? mahAbIraMti mahAvIraM, punaH kiM viziSTaM ? jiNaM jinaM, punaH kIdRzaM ? savvannu ti sarvajJa, punaH kiM bhUtaM ? jagapujjati jagatpUjyaM, punaH kIdRzaM ? jagaguruti jagadguruM, iti padasaGghaTanA // namiyeti namdhAtoH ktvApratyaye " ktvastumattaNa-tuANAH" 8-2-146', " ktva iyadUNau 8-4-2712" iti ktvApratyayasyeyAdeze namiyeti, natvA praNamya / rAgadveSAdijetRtvAjinaH taM, "no NaH / 8-1-228" iti Natve jiNamiti / zrutAvadhimanaHparyavajinAnAM sambhavAt , tadvyavacchedAyAha samvannuti / nanu tijinAH kathaM nocyanta iti cenna, matervatamAnakAlInArthasyaivAvagAhitvAt tathA cArSam " jamavaggahAI rUvaM paccuppannavatthuggahagaM loe| iMdiyamaNonimittaM taM AbhiNibohagaM biti // " nanu zrutasya mateH kAryatvAttasyApi vArtamAnikatvameva syAditi cenmaivaM zrutasyAgamagranthAnu. sAritvAtrikAlaviSayatAyA nirbAdhatvAt / uktaJca "jaM puNa tikAlavisayaM AgamagaMthANusArivinnANaM / iMdiyamaNonimittaM taM suyanANaM jiNA biti // " ___ sarva lokAlokavarttidravyaparyAyAtmakaM vastu jAnAtIti sarvajJastaM " sarvatra labarAmavandre 8-2-79 iti ralope, " anAdau zeSAdezayodvitvam 8-2-89" iti vadvitve, " mnajJorNaH 1 anena sUtreNa ktvaH at Adeze 'namia ,' tataH * avarNo ya zrutiH' 8-1-80 sUtreNa yatve 'nmiy'| 2 anena sUtreNa zaurasenyAM ktvA-pratyayasya iyAdezo bhavati Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 8-2-42 " iti jJo Natve, "jJo Natve'bhijJAdAvi " ti 8-1-56 a' utve ca savvaNNumiti / anena - - sarvajJastathA " sarvaM pazyatu vA mA vA iSTamarthaM tu pazyatu / kITasaGkhyAparijJAnaM tasya naH kvopayujyate // muktastannirAso dRzyaH / nanu " tadevaM dhiSaNAdInAM navAnAmapi mUlataH / guNAnAmAtmano dhvaMsaH so'pavargaH pratiSThitaH // " iti naiyAyikAmyupagatazca 66 1 2 iti kaizcidabhyupagata ti nyAyAd vA kathaM sarvajJapratItiriti cet sarvajJo'sAviti hyetat tatkAle'pi bubhutsubhiH / tajjJAnajJeya vijJAna ra hitairgamyate katham // " iti " nAsarvajJaH sarvajJaM jAnAtI " " sUkSmAntaritadUrArthAH pratyakSAH kasyacid yathA / anumeyatvato'gnyAdiriti sarvajJasaMsthitiH " iti itthaJca muktasya sarvajJAnavattvabodhanena nityaniratizayasukhAbhivyaktirmuktiriti tautAtItamataM, avidyAnivRttau vijJAnasukhAtmakaH kevala AtmA'pavarge'stIti vedAntimatam, anupaplavAcittasantatiriti bauddhamatam, akhaNDajJAnasukhasantatireva muktiriti RjusUtranayAvalambimataM, karmakSayAvirbhUtaM sukhasaMvedana muktiriti saGgrahanayAvalambimataM cApAstaM draSTavyam / tannirAsaprakAstha nyAyAlokavivaraNAdau yA vistRtastato veditavyaH / nanu sarvajJaM ityevAstu kiM jinamiti vizeSaNena iti cenna, kaizcit sakarmakANimAdivicitraizvaryavantaH siddhAH pratipAditAstadvyavacchedanasArthakatvAt, uktaJca taddarzanAbhiniviSTaiH / -- " aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvaryaM kRtinaH sadA / modante sarvabhAvajJAstIrNAH paramadustaram // " ityAdi / kiJca jinamityanena karmabIjAbhAvavanta eva pratIyate / tatazca punarbhavAgamAbhAva iti / akArasya aNimA mahimA caiva garimA laghimAstathA / prAptiH prakAbhyamIzitvaM vazitvaM cASTasiddhayaH // ( amarakoza - paGkti-72 ) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etena tathA saTIka jaMbUdvIpasagrahaNI " jJAnino dharmatIrthasya kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi bhavaM tIrthanikArataH // 1 // "" " yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArata / abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham // 2 // paritrANAya sAdhUnAM vinAzAya suduSkRtAm / dharmasaMsthApanArthaJca sambhavAmi yuge yuge // 3 // 99 ityAdi iha kaizcidabhimanyate tadvyavacchedo draSTavyaH, tannirAsaprakArazca-- " daDUDhaMmi jahA bIe Na hoMti puNaraMkurassa uppattI / taha cetra kammabIe bhavaMkurarasApi paDikuTThA // " jagataH bhavyasamUhasya pUjyaH sevyaH taM - ' kagaTaDatadapazaSasa kara pAmUrdhvaM luk 8-2-77 / ' iti taluki, ' adho manayA 'miti 8-2-78 / yaluki ca ' anAdI zeSAdezayordvitvam 8-2-89 / iti jedvitve jagapujjamiti / nanu pAlakasyevAbhavyasyApi pUjyA eva bhagavantastatkathaM bhavyasamUhasyeti vivaraNamiti cet, satyaM, iha bhAvapUjAyA evAdhikRtatvAdabhavyasya bhAvapUjAyAzca abhAvAt / nanu yaH sarvajJaH sa pUjya eva tatkathaM jagatpUjyatveneti, na, jJAnAnantarameva viziSTAyA pUjAyA utpatternatu jJAnAt prAk iti, tathA ca " jJAnamapratighaM yasya vairAgyaM ca jagatpateH / aizvaryaM caiva dharmazca saha siddhaM catuSTayam // " iti vaco yuktirikta // tathA jagatpUjyatve kRtakRtyatvAd bhagavata upadezadAnApravRttirityAzaGkAnirAsAyAha jagadguru N ti / bhavyatrAtasya gRNAti dharmaM yaH sa jagadgurustaM / nanu kRtakRtyatvAd bhagavataH kathaM dezanAyAM pravRttiriti cet ? tIrthaMkaranAmakarmodaya nibandhanapravRtteH, uktaJca- jagataH " taM ca kahaM veijjai agilAe dhammadesaNAerhiti / " anena ca vizeSaNacatuSTayena bhagavato mUlAtizayAzcatvAraH khyApitAH / tathAhi jinamityanenApAyApagamAtizayaH 1, sarvajJamityanena jJAnAtizayo 2, jagatpUjyamityanena pUjAtizayaH jaya dvive 1 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI jagadgurumityanena vAgatizayazca 4, / nanvamISAM itthaMkramaNopanyAsaH kiM saprayojana uta niHprayojana iti cet ? saprayojana eva, itthaM krameNAmISAM lAbhasUcakatvAt / tathAhi rAgadveSAdimohanIyakSayAt prathamApAyApagamAtizayAvApta antarmuhUrtena jJAnAvaraNIyAdikSayAt kevalajJAnalakSmImavApnoti ata eva jJAnAtizayadvitIyatvaM, kevalajJAnasamprAptau catunikAyajA devAH samavasaraNAdirUpAM pUjAM pratanvanti, atastasya tRtIyatvaM, samavasaraNe kRte sati jagadekabandhurbhagavAn yojanagAminI sarvasattveSu tattadbhASApariNAminI dezanAM gadatIti ata eva ca vacanAtizayasya turyatvam / tathA coktaH siddharAjarAjasadasi AzAvasanajayAvAptakhyAtinA vAdidevasariNA svopajJasyAdvAdaratnAkaranAmapramANanayatattvAlokaTIkAyAM eteSAM cAtizayAnAmitthamupanyAse tathotpattireva nimittaM tathAhi " nAvijitarAgadveSo vizvavastujJAtA bhavati; na cAvizvavastujJaH zakrapUjyaH sampadyate; na ca zakrapUjAvirahe bhagavAMstathA giraH prayukta itI " tyAdinA'yamevArtho niSedhamukheneti / mahAvIraMti mahAMzcAsau itarApekSayA vIrazca mahAvIrastaM - ' zUravIra vikrAntau ' vIrayati sma kaSAyopasargaparISahendriyAdi zatru prati vikrAmati smeti vIraH, athavA * Ira gatipreraNayoH' vizeSeNa Irayati gamayati, spheTayati karma, prApayati vA zivaM, prerayati vA zivAbhimukha iti vIraH, athavA -- Iri gatau' vizeSeNApunarbhAvanerte sma, yAti sma zivamiti vA vIraH, sarveSAM gatyarthAnAM jJAnArthatvAt viziSTa Iro jJAnaM yasya sa vIraH, athavA viziSTA kevalajJAnAtmikA IlakSmIstAM rAti bhavyebhyo hitopadezadAnAdinA prayacchatIti vIro vA / tathA coktaM - " arahaMto bhagavaMto ahiyaM cahiyaM ca navi ihaM kiMci / karaMti kAravaM ti ya ghettUNa jaNaM balA hatthe // " " uvaesa puNa deMti jeNa carieNa kittinilayANaM / devANa vi huMti pahU kimaMga puNa maNuyamittANaM // " AbhivyutpattibhirbhagavataH svArthasampatparArthasampaccopadArzitA / vIraH subhaTaH aparAjitaH sannadbhutakAryakArI vA tathA cAyamapi bhagavAn mahAvIraH parISahopasargaranukUlapratikUlairaparAjito'dbhutakarmakArI mokSamArgapraNetA / tathA coktaM - " kohaM mANaM ca mAyaM ca lobhaM paMceMdiyANi ya / dujjayaM cevamappANaM savvamappe jie jiyaM // " " jo sahassaM sahassANaM saMgAme dujjae jie / ekkaM jiNejja appANaM esa se paramo jao // " Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI " ekko paribhamao jage viyaDaM jiNakesarI / kaMdappa-duhradADho mayaNo vidArio jeNa // " AtmasvarupAvabodhakatvAd vA vIra eva vIraH / uktaJca " he jaM ca taM ca AsIya jattha va tattha va suhovagayaNiho / jeNa va teNa va saMtuDhe vIra muNiosi te appA // " " vidArayati yatkarma tapasA ca virAjate / tapo vIryeNa yuktazca tasmAd vIra iti smRtaH // " __ iti lakSaNAnniruktAdvA vIraH / nanu mAtApitRdhAritavardhamAnAbhikhyAvato bhagavataH kathaM jAtaM mahAvIra ityabhidhAnaM iti cet ? ucyate; zakrazaGkAzaGkasamuddharaNAt ; tathAhi; bhagavato janmamahotsavasamaye laghudeho'yaM kathaM vAriprabhUtabhAraM soDhA iti zakreNa merau zaGkitam nirmalAvadhinA jJAtvA bhagavatA svavAmacaraNAGguSThena mezikharaM spRSTaM / tena sparzanena zikharamervAdimahIdharAzcakampireH saritsamudrAzca cukSubhuH; brahmANDamANDaM pusphoTa; taddarzanaprayuktAvadhivRtrahA jJAtabhagavadvIryaH mahAvIra iti bhagavato nAma nirbhame; kiJca; devatAparIkSAnirbhItatvAt - parISahopasargANAM kSAntyA sahiSNutvAcca, devairmahAvIra iti bhagavato gauNaM nAmakRtaM, tathAhi, ekadA saudharmadevaloke sudharmAnAmnyAM sabhAyAM zakrAbhikhye sihAsane niSaNNaH zakrendraH jambUdvIpe dakSiNArddhabharataM divyenAvadhinA'valokayannAste tasminnavasare bhagavantaM vardhamAnasvAminaM kSatriyakuNDagrAme nagare siddhArtharAjakulanabhodinamaNiM samAnavayaskAnupreraNAt vayasyaiH saha krIDantamAluloke, AlokamAtre ca praNamya, sarvadevasabhAsamakSaM bhagavato guNAn vyAvarNayAmAsa, 'aho asya bAlasyApi kiyaddhairya kiyacca zauryaM yaddevendrairapi cAlayituM na zakyate / ' tatsamAkarNya sarve'pi tatsabhAvAsino devAH * satyametat avitathametad asandigdhametat ' iti bADhaM procuH / ekena kenacinnAgapUjakena devena mithyAdRSTitayA bhagavata iyadvIryamityazraddadhAnenoce, 'aho pazyata devAH zakrasya zakratvaM' yanmAnuSasyApi iyadguNavarNane nAstyanAsthA, anena khAminA -- ki sarSapo maMdarIkRtaH ' ' palvalaM samudrIkRtaM' 'pUtara : kuJjarIkRto vA' ityuktvA pratyajAnIta, ahaM lIlAmAtreNa taM bAlaM bhApayAmi, iti pratijJAya, uttaravaikriyaM kRtvA bhagavannikaTamAjagAma, Agatya ca bhagavataH krIDAvRkSaM phaNirUpeNAveSTitavAn , taM dRSTvA sarve 'pi bAlA bhayamrAntA itastato jagmuH, bhagavAMstvakSubdhamanAstaM nAgaM vAmahastenAkRSya dUramutsAritavAn , tataH sarve 'pi bAlA yathA gatAstathA''jagmuH, tadanu 'vijayI 1. poro-jalajIvavizeSaH Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI parAjitena svapRSThe nidhAya viharttavyam ' iti pratijJAvati krIDane asau suro'pi DimbharUpeNa bhagavatA bhagavadvayasyaizca cikrIDa, tataH sureNAhaM vardhamAnena parAjitaH ityuktvA vardhamAnakhAminaM svapRSThe saMsthApyAkSimukhamohanAdivikriyayA raudrarAkSasarUpaM saptatAlaparimitocchrayaM svazarIramuccIkRtya vikRtya ca bhApayAmAsa, tato nirbhIko bhagavAn avadhinA taM suraM jJAtvA muSTiprahAreNa hatavAn , tatastatejo'sahamAnasya rUpaM. kubjIkRtaM, tataH sa suraH svarUpaM saGkocya bhagavantaM praNanAma, praNabhya svakharUpamAviSkRtya bhagavataH zlAdhAM cakre, 'aho bata bhavato dhairyaM vIryaM ceti, adya mayA jJAtaM ' ' mahato guNAn mahAnta eva jAnanti varNayanti ca ' ' adya prabhRti mayA vItarAgavirAdhakatvena yanmithyAmohanIyamupArjitamabhUttadekenaiva muSTiprahAreNa bhagnaM, yadA ' kevalajJAnaM jAyate tadA kiM moharAjavAsaH sambhavati' ' yatra vA kesarI lIlAM karoti tatra kiM madadudharo'pi gajarAjo madamAvahati / ' adyArabhya ' tvamezaraNaM, tvameva mama svAmI, ahaM tu tava sevakaH' iti vyAvarNya svasvardhAma prati jagAma, tata Arabhya devezaibhagavato mahAvIra ityabhikhyA cakre, uktaJca -- ayale bhayabheravANaM khaMtIkhame parisahovasagANa0 devehiM se NAmaM kayaM samaNe bhagavaM mahAvIreti / ' ( kalpasUtra - sUtra-108) yadvA mahAvIramiti vizeSaNaM jinamiti ca vizeSyam / nanu jAtitadbhinnapravRttinimittAnAM zabdAnAM jAtipravRttinimittasyaiva vizeSyatvamiti niyamAt jinamahAvIrazabdayormahAvIrasyaiva vizeSyatvaM nyAyyaM, na tu jinasya, jayati rAgAdIniti vyutpattinimittarAgAdijayakartRtvarUpaguNapravRttinimittakatvAt tasyeti cenmaivaM paGkajAdivajjinasyayogarUDhatvAdUDhimapekSya jinatvAvachinne zaktasya jinasyApi jAtipravRttinimittatvAt / nanu tathApi yaugarUDhamapekSya kevalasya rUDhasya mahAvIrasyaivAstu vizeSyatvamiti cennAtropAttasya mahAvIrasya yogikatvAt tathAhi azca zivazca, uzca viSNuzca, avau, mahAntau ca tau ca avau ca mahAvau, mahattvaM cAnayoH kathamapyanupapadyamAnadevatvayoH kumatagrahilairdevatvAbhimatatvena yathA cAnayordevatva nopapadyate tathA pratipAditaM granthakRdbhireva kRpAparItAntaHkaraNairaSTakaprakaraNe lokatattvanirNaye ca tayo rI: mahAvIstAmIrayati gamayati spheTayati / na caivaM vizeSyottaropAttaiH prakAraiH samAptapunarAttatvanAmAkAvyadoSe prApte ajAkramelakanyAyAvakAzaH, kriyAnvayena zAntAkAGkSasya vizeSyavAcakapadasya vizeSaNAntarAnvayArthaM punaranusandhAnaM samAptapunarAttatvamiti tallakSaNAt iti sAMpratam / namiya natvetyatra pUrvottarakAlakriyAsUcakasya ktvApratyayasya pUrvakAle vidhAnAdekAntanityA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI nityatvavAdanirAsaH sUcito draSTavyaH tathAhi - ekAntanityatve hyAtmano'pracyutAnutpannasthirakarUpatvena bhinnakAlakriyAdvaya kartRtvAbhyupagame uttarakriyAkarttA''tmA pUrvakriyAkAle'sti nAsti veti, astIti cet, pUrvakSaNe kriyAdvayApattiH kartuH sadbhAvAt, nAstIti cet, svaSTahAni: uttarakAlakriyAbhAvaprasaktizca kartturabhAvAt / ataH uttarakriyAkAle pUrvakriyAkarttarvinAza uttarakriyAkarta cotpattiH Atmatvena rUpeNAtmano nityatvamityanekAntavAda eva vijayate, tasminneva sarvamavadAt / ekAntAnityatve cAtmanaH kSaNavinAzitvenottarakriyAkAle'bhAvAduttarakriyAnupapattiH, ityAdyatra bahu vaktavyam tatta nocyate granthagauravabhayAdanyatra vistRtatvAcveti // ktvApratyayasya uttarakriyAsApekSatvAduttarakriyAmAha / 9 8 jaMbudvIva payatthe bucchaM suttA saparaheU / vucchaMti vakSye, kAn ? jaMbudvIvapayatthe iti jaMbUdvIpapadArthAn, kasmAt ? susatti sUtrAt, kimarthaM : suparaheUMti khaparahetoH ityakSaraghaTanA / www "" vucchaMti vacidhAtorbhaviSyatyarthe mi pratyaye vihite myantasya sthAne " zru - gami-rudividi - dRzi muci-ci-chidi - bhidi - bhujAM socchaM-gacchaM-rocchaM-vecchaM dacchaM-mocchaM-vocchaMchecchaM-bhecchaM bhocchaM ' 8-3-171 iti vocchamAdeze hUkhaH saMyoge 8-1-84 iti hrasve ca vucchamiti, vakSye pratipAdayiSyAmi, ahaM iti zeSaH kartrabhidhAnaM ca zAstrAnte svayametra vakSyati granthakAro bhagavAn haribhadrasUriH / sakarmikAyAH kriyAyAH karmasApekSatvAdAha, jaMbudvIveti / nIlavat parvatasya dakSiNadigbhAgasthena merorudIcIsthitena tathA mAlyavadAkhyagajadantasya pazcima dizAsthena sItAkhyamahAnadyAH pUrvataTasthenottarakurunAmakayugalika kSetrasthena sudarzanAdi yathArtha - dvAdazaparyAyAlaGkRtena, zAzvatAnekajina cainyalaghujaMbUvRkSavalayaparikaritena zAzvatena jaMbUvRkSeNopalakSito dvIpo jaMbUdvIpa: / dvAdazaparyAyAzca me zubhadarzanAt sudarzanaH 1 aniSphalatvAdamoghaH 2 maNiratnabaddhapIThatvAt supratibaddhaH 3 yazodhArakatvAd yazodharaH 4 jaMbUdvIpAkhyavistArakatyAdvidehajaMbUH 5 manaHprItikAritvAt saumanasaH 6 zAzvatAbhikhyatvAnnityaH 7 anAdinidhanamaNDanavattvAnnityamaNDita 8 kalyANakAritvAt subhadraH 9 vistIrNatvAdvizAla: 10 suniSpannarUpatvAt sujAta: 11 manaHzubhakAritvAt sumanAH 12 bhinnakrameNaitAnyevAbhidhAnAni proktAnyanyatra tathAhi . " nAmAni dvAdazaitAni prajJaptAni jinezvaraH / -- sudarzanA 1 tathA'moghA 2 suprabuddhA 3 yazodharA 4 // bhadrA 5 vizAlA 6 sumanAH 7 sujAtA 8 nityamaNDitA 9 / videhajaMbU 10 rniyatA 19 saumanasyeti 12 kIrttitA // gy Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI atra vRkSe prAgbhave jaMbUskhAmipitRvyaH jaMbUdvIpAdhiSThAtA'nAdRtAbhidhaH palyAyuSkaH suraH santiSThase, ayaM ca mahardhikaH merorudIcyAmaparasmijaMbUnAmni dvIpe'nAdRtAbhidhAyAM nagaryA sAmrAjyaM pAlayati, tasya ca catuHsahasrasAmAnikasurAH / uktaJca uttarAdhyayanasya ekAdaze vahuzrutAdhyayane - [gAthA - 27.] " jahA sA dumANa pavarA, jaMbU nAma sudNsnnaa| aNADhiyassa devassa, evaM bhavai bahussue // 27 // ato jaMbUriti zAzvataM nAma gIyate pUrvasUribhiH, asya ca dvIpasya tiryagvistAraH lakSayojanAni vakSyati ca granthakAro " havai lakkha " miti, uccatvaM cAsya yojanAnAM sahasrANi navanavatiH sAdhikAni, udvedhazca yojanAnAM sahasrakaM, ucchrayodvedhayoge UrdhvAdhomAnataH sAdhikaM yojanAnAM lakSamekam / nanu tadIyaM udvedhocchyatvaM tu tasya tatra tatra tathAvyavahArAdeva bhavati, na tu yathAkathaJcit / yathA jalAzayasya, iyAnasya jalAzayasyodvedhaH iyaccocchyatvaM sarvatra jalAzaya iti vyavahArasyAbAlagopAlaprasiddherevaM zailAdAvapi / na cAya vyavahAro jaMbUdvIpasya prasiddha iti cenmaivaM, atrApi tadvyavahArasya samayasammatatvAt / samayasammatatvaM caivaM tathAhi - udvedhastAvadevaM idamIyameroravagADhaH yojanAnAM sahasrakaM, tathA ca tatrasthameroraMzaH, kasya dvIpasyeti prazna jaMbUdvIpasyeti vyavahArasambhavAt , kiJca - samabhUtalAt pratIcyAM hIyamAnAyAH bhuvaH dharmAyAM sahasrayojanodvedhavattvAt tAdRzI ca sA dvayorvijayayoH yaduktaM " hIyamAnA pratIcyAM bhUrgharmAyAM samabhUtalAt / . sahasrayojanoDDAMte syAt kramAdvijayadvaye // " tayozcAdholaukikAH prAmAH santi, teSu ca kasya dvIpasyeme grAmA iti paryanuyoge jaMbUdvIpasyetyevameva vyavahAra iti tAvAnasyodvedha ucyate / ucchrayasya samayasammatatvaM caivaM, jaMbUdvIpabharatairavatavidehasambhavAnAM tIrthakRtAM vakSyamANasvarUpasuragiripANDukavane pANDukambalAdizilAsiMhAsane'bhiSekaH vidhIyate, tatastatrApi jaMbUdvIpavyavahAraH suSThu saMmbhAvyate, kiJca pANDukavanasthacUlikArUpameze jaMbUdvIpasuragiricUleti vyavahArasya sammatatvAt ucchrayasya tAvattvaM, tAttvikairavitathameva prajJaptamabhihitaM ca jaMbUdvIpaprajJaptyAM - " egaM joyaNasahassaM uvveheNaM, NavaNautti joyaNa sahassAI / __ sAiregAiM urdU, uccattegaM sAiregaM joyaNasayasahassaM savvaggeNaM pannattetti / " jaMbUdvIpasya padArthAH - varNAnAmanyonyApekSANAM nirapekSA saMhatiH padaM' vAcakaH zabda Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI iti yAvat , tena jJApayituM yogyA viSayA arthA jJeyAH tAn jambUdvIpapadArthAn -- sarvatra labarAmavandre' 8-2-79 iti valope ' anAdau zeSAdezayordvitvaM 8-2-89 iti dadvitve ' hasvaH saMyoge' 8-1-84 iti hUsve ca jaMbuddIvapadaM - ' kagacajaTaDatadapayavAM prAyo luk ' 8-1-177, avarNo yazrutiriti 8-1-180 yattve, " hUsvaH saMyoge' 8-1-84 iti hasve ca payeti padaM tataH * sarvatra lavarAmavandre' 8-2-79 iti raluki 'anAdau zeSAdezayotviM 8-2-89 ityanena tho dvitve ca payattheti -- jaszaso lugiti' 8-3-4 iti luki 'TANa zasyediti 8-3-14 asya etve payatthe iti dvitIyA bahuvacanaM / atra zAzvatAnityadhyAhAryaM / nanu zAzvatAniti kathamadhyAhAryamiti cet , azAzvatAnAM padArthAnAM bahutvAd vyAkhyAtumazakyatvena granthakRtA'parigaNitatvAt , vastutastu bhAvAnAmanabhilApyAbhilApyabhedena dvidhAtvaM, tatrA'pyabhilApyebhyo'nabhilApyAnAmAnantyaM, te tu anabhilApyAH vAgatizayavadbhistIrthakRdbhirapi vaktumazakyAH / athAbhilApyA api anantAstAnapi sarvAn vaktuM na kSamA arhadAdayaH, AyuSaH parimitatvAd vAcaH kramavartitvAcca / yA~zca bhAvAMstIrthakarA bhaNanti, tAnanantabhAgonAn gaNezA avadhArayanti, avaghRtAMzca anantabhAgahInAn sUtre nibadhnanti, yaduktaM " pannavaNijjA bhAvA aNaMtabhAgo u aNabhilappANaM / ... pannavaNijjANaM puNa aNaMtabhAgo u suyanibaddho // " / ataH zAzvatA api sarve vaktamazakyAH, kiM punarazAzvatAH, kiJcAzAzvatAnAM tatkAlikAnAM vyAkhyAne'lpasattvAnAmuttarakAlikAnAM ziSyANAM sammohaH syAt , trikAlikAnAM vyAkhyAne kevali-zrutakevalivyatiriktAnAM zaktyabhAvaH / na cAyaM kevalI nApi zrutakevalI, jaMbUsvAmina ArAlkevalajJAnasyeha vyavacchedAd yaduktaM - " maNa1 paramohI2 pulAe3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMjamatiya 8 kevala 9 sijhaNAya 10 jaMbummi vucchinnA // " ( kalpasUtrA - sthavirAvalI - TIkA ) zrutakevalitvaM tu caturdazapUrvavidAmeva tattvaM tu AsthUlabhadrasvAmi, kiJca zrutakevalisaMkhyAyAH parimitatvena gaNitatvAttathAcAhuH kumArapAlakSmApAlaprabodhapravINA hemacaMdrasUripAdAH / " kevalicaramo jaMbUsvAmyatha prabhavaprabhuH / zayyaMbhavo yazobhadraH saMbhUtivijayastathA // __ bhadrabAhuH sthUlabhadraH zrutakevalino hi SaT / " 1. caturdazapUrvavitvaM ityarthaH / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI zuM atha kathaM tarhi zAzvatAnapi vyAkhyAsyanti ityata Aha-suttA iti athavA svAtmalaghutAM darzayan svakapolakalpitatvaM nirAcikIrSayA''ha sutteti sUtrayati alpAkSarairbahUn arthAn iti sUtraM tasmAt athavA suSThu pUrvAparavirodhAbAdhitaM uktaM vacanaM paramapuruSapraNItapravacanaM tasmAd athavA sUtaM utpannaM artharUpeNa tIrthakRdbhyaH zabdarUpeNa ca gaNabhRdbhya iti - " atthaM bhAsai arahA suttaM gaMthaMti gaNaharA niuNaM / " 1 iti bhadrabAhusvAmivacanaprAmANyAt tasmAt " sarvatra lavarAmavandre ' 8-2-79 iti raluki, 'anAdau zeSAdezayordvitvamiti ' 8-2-89 tadvitve sUtapakSe ' sevAdau vA ' 8-2-99 ityanena vA ca ' Dasestododuhihinto lukaH ' 8-3-8 iti Daseluki, " jAsGasittododvAmi dIrghaH, 8-3-12 iti dIrghe ca suttA iti paJcamyekavacanaM, sUtraM ca svayaM buddhagaNadharAdibhASitameva na tvanyat / yata uktaM 6 sutaM gaNahararaiyaM taheva patteyabuddharaiyaM ca / sukevaliNA raiyaM abhinnadasapubviNA raiyaM // , tasmAt uddhRtyeti zeSaH / anena zAstrasya sUtramUlakatayA tAttvikarUpaM sUtrapAratantryaM ca prakhyApitaM bhavati / ata eva ca tIrthakRdAjJArAdhakatvenAjJAvyAkopasya mahApAyanibandhanatvaM nirAkRtaM yadavAdi * vacanArAdhaneyA khalu dharmastadbAdhayA tvadharma iti / idamatra dharmaguhyaM sarvasvaM caitadevAsya // 1 // , asmin hRdayasthe sati hRdayasthastadUvato munIndra iti hRdayasthite ca tasminniyamAt sarvArthasaMsiddhiH / bhagavadAjJAvirAdhakatayA svacchandayatipariNatiH saMsAramocakAdipariNatirityapAyAdhikatvAdazubhatvameveti nirNItam / yaduktaM - ' galamacchabhavavimo aMgavisinna bhoINa jArisa | eso mohAsuho vi asuho tapphalao evameso vitti // 1 // , nanu ' prayojanamanuddizya mando'pi na pravartate / ' iti nyAyAt kimasya sUreH pravRtti prayojanamityArekAmapAkarttumAha, saparaheuti svaparahetoH, sva AtmA granthakartuH paraH tadatiriktanikhilabhavyasattvaH tayohertuH kAraNaM tasmAt, atrApi ' sarvatra lavarAmavandre 8-2-79, ' kagacajaTaDatadapayavAM prAyo lukU 8-1-177 ityAdinA rUpasiddhi: kartavyA, evamagre'pi bhAvyam / anena zlokena ' pravRttiprayojakI bhUtajJAnaviSayatvalakSaNamanubandhacatuSTayaM sUcitaM bhavati / " Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI tatra gAthApUrvAdherna svAbhISTadevatAnutirUpaM maGgalamAveditaM, pazcAdhena tu prekSAvatpravRtyarthaM prayojanAdi trayamiti / yata uktaM - - 'uktArthaM jJAtasambandhaM, zrotuM zrotA pravartate / ' ityAdi / tatra, jaMbuddIvapayatthe ityabhidheyapadaM, saparaheu ityanena prayojanaM sacitaM / sambandho dvividhaH guruparvakramalakSaNaH upAyopeyabhAvalakSaNazca / AdyaH zraddhAnusAriNaH prati, yataH te tu tIrthakRdgaNabhRdAdizraddhayaiva pravartante / dvitIyastarkAnusAriNaH prati / tatra guruparvakramalakSaNaH sUtrAdityanena sAkSAdAveditaH, tathAhi sUtrasyArtharUpeNArhabhASitatvAcchabdarUpeNa gaNabhRtpraNItatvAcca taduddhRtaM cedaM prakaraNaM iti, upAyopeyalakSaNasambandhastvanukto'pi abhidheyaprayojanapadAdanumeyaH / tathA coktaM, ' zAstraM prayojanaM ceti sambandhasyAzrayAvubhA'vityAdi / adhikArI tvanadhikRto'pi jaMbUdvIpapadArthajijJAsuradhikArAd gamyate / iti prathamagAthArthaH / atheha zAstre yAvanto'dhikArA vAcyAstAvata ekagAthayA didarzayiSayA Aha / athavA yeSAM jaMbUdvIpapadArthAnAM vivakSA tAn dvAragAthayA darzayati / khaMDA joyaNa vAsA pavvaya kUDA ya tittha seDhIo / vijaya salilAo piMDesi hoi saMghayaNI // 2 // khaMDAtti atra jaMbUdvIpe khaNDA bhAgAH saSaTkalaSaDUviMzatyadhikapaJcazatayojanaparimitakalpitadezA iha kiyanta iti vAcyA yad vakSyati ' NauyasayaM khaMDANamityAdi iti prathama dvAram // 1 // joyaNA iti padaikadeze padasamudAyopacArAt bhAmetyukte satyabhAmAvat samacaturasra' yojanapramitA kiyantaH khaNDA gaNitapadAparanAmakA iti vaktavyam yadabhidhAsyati 'joyaNaparimA'NAI' ityAdi tadvitIyaM dvAram // 2 // vAsA iti varSAH kSetrANi bharatAdIni kiyanti yatkatha. yiSyati * bharahAi sattavAsA' iti tRtIyam // 3 // pavvayatti parvatA nagA vaitADhayAdayaH kiyanto yatpratipAdayiSyati * viyaDDhacaucauratisavaTTiyare' ityAdi iti caturtham // 4 // kUDA iti siddhAyatanAdIni kUTAni zikharANi tAni vaitADhayAdiSu nageSu pratyeka bhUmikUTAni ca RSabhAdIni kiyanti yadvakSyati / solasavakkhAresu' ityAdi ' cautIsaM vijaesu' ityAdi paJcamam // 5 // yatti caH samuccaye'nuktasamuccAyakazca / titthatti mAgadhAdIni atra tIrthAni kiyanti yatkathayiSyati ' mAgahavaradAmapabhAsa'mityAdi iti SaSTham // 6 // seDhIotti zreNayastAzca vidyAdharANAM AbhiyogikasurANAM ca pratyekaM pUrvoktavaitADhayAdiSu acaleSu kiyatyo yadabhidhAsyati / vijjAhara AbhiogIya ityAdi iti saptamam // 7 // vijayatti cakravartijeyAni iha kiyanti vijayAni yad vakSyati Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 13 'cakkIjeyabvAI' ityAdi ityaSTamam // 8 // dahatti padmAdyA hRdAH kiyanto yadabhidhAsyati 'mahadaha chappaumAiM ' ityAdi iti navamam // 9 // salilAotti gaGgAsindhvAdyAH saritaH kiyatyo yatpratipAdayiSyati 'gaMgAsiMdhU rattA rattavaI caUnaIo patteyaM ' ityAdi iti dazamam // 10 // cakArasyAnuktasamuccAyakatvAt saritAM vizAlatvaM, nagAnAM varNoccatvAvagADhatvAdyapi bodhyam , yad vakSyati 'chajoyaNasakose gaMgAsiMdhUNavittharo mUle ' ityAdi 'joyaNasayamucciTThAkaNayamayAsiharicullahimavaMtA' ityAdi ca / siM eSAM pUrvoktAnAM khaNDayojanAdInAM padArthAnAM piMDe piNDe samudite sati hoi bhavati saMghayaNI sagrahaNI jaMbUdvIpapadArthasaGgrahakartRzAstraM, ato'sya prakaraNasya guNaniSpannaM saGgrahaNItyabhidhAnaM dhvanitaM granthakRdbhiH iti dvitIyagAthArthaH / atha tAvat vidhAnataH svarUpato lakSaNato vA vistarato'bhidhAsyamAno'pi padArthasamudAyaH vineyAnugrahArthaM nAmamAtreNa saMkSepataH saGgrahIkriyate / tathAhi - AyAmato vyAsatazcAyaM jaMbUdvIpo lakSayojanapramANamitaH / udvedhotsedhatazca sAdhikalakSayojanapramANaH / ayaM ca dviguNamAnAnekalavaNadhAtakyAdipArAvAradvIpaveSTitapUrNacandrAkRtiH zeSANi valayAkRtIni / jaMbUddhIpAdi dvIpasamudrAH puSkaravaradvIpa -kAlodadhi :dhAtakI khaMDa lavaNa samudra jaMbUddhIpa 100000 yo. 200000 400000 yo. sa800000 yona AAHASHITA TIMILLLLLLUMIT AntimmittHAR in.IN sthApanA ceyaM - pramANayaMtrakaM cedam jaMbUdvIpa : 1,00,000 yo. lavaNasamudra : 2,00,000 yo. dhAtakIkhaNDa : 4,00,000 yo. kAlodadhisamudra : 8,00,000 yo. LEE80 1600000 yo. citrAGkaH 1 atra jaMbUdvIpe saptakSetrANi virAjante / bharatahaimavataharivarSAkhyAni trINi dakSiNasyAM, airavata Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI hairaNyavataramyakAkhyAni trINi uttarasyAM, madhye ca mahAvidehamiti / sthApanA ceyam - citrAGkaH 2 ___ jaMbUdvIpaH antIpa antIpa 60000000 raktA / WWvatAThyaWWW eravata 0000 bhikhAra parvata /SK antIpa 160000000 160000WWzikhA antIpa -suvarNakulA -- - hairaNya vat kSetrarupyakulA ruppi parvata ramyaka nArIkAMtA -narakAMtA AAAM nIlavaMta parvata MAAAAAAA nAlAgAmAlAlA uttarakara yAlA gAnA sItodA-pazcima mahA videha -pUrva mahAvidehamAlAlAbAlAnA devakuru mAyAgAlAlAnAmAnA WWW niSadha parvata /W WWWWWW harivarSa kSetra harisalilA sItA harikoM - 0000009 'mahA himavAn parvata himavaMta kSetra rohitAMzA "rohitA antIpa antIpa sasasavaitADhaya / sasasa 200000 antIpa - - - prabhAsa varadAma, mAgadha LOOoooo antIpa teSu dakSiNasthaM bharataM udaksthaM cairAvataM tulyarUpe / evaM haimavatahairaNyavate tulyarUpe nirUpite / harivarSaramyake'pi samasvarUpe / mahAvidehaM caturdhA, pUrvAparavidehadevakurUttarakurubhedAt / tatra pUrvAparavidehAH samasvarUpAH / evaM devakurUttarakuravo'pi tulyarUpAH / atre trayaH karmabhUmayaH SaT cAkarmabhUmayaH / karmabhUmi ma yatra kRSyasimaSyAdikarma vidyate, yatrasthA manuSyA mokSabhAjo narakAdinAnAvidhagatibhAjazca bhavanti / tadviparItA cAkarmamahI, taMtrasthA ( manuSyA ) devagatigAminaH / tatra bharatairAvatavidehAH krmbhuumyH| zeSAstu haimavataharivarSahairaNyavataramyakadevakurUttara Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI kurvAkhyAH SaDakarmabhUmayaH / tathA'tra jaMbUdvIpe SaDvarSadharaparvatAH, mahAvidehato dakSiNadizi himavanmahAhimavanniSadhAkhyAstrayaH, udagdizi ca zikharirukminIlavadabhidhAstrayaH iti / tatra himavacchikharau ca tulyarupAvamihitau mahAhimavadrukmI ca mithaH samau, niSadhanIlavantau samasvarUpAviti / lokamadhyanAbhiH merurnirupama ekazca / bharatairavatadvAtriMzadvijayeSu ca pratyekamekaiko vaitADhayastathA caite catustriMzat / sarve'pyete rUpyarUpAH / evamiha catvAro vRtavaitADhayAH mithastulyarUpAH, haimavataharivarSahairaNyavataramyakasthAH zabdApAtigandhApAtivikaTApAtimAlyavadAkhyAH / tatra haimavate zabdApAtI, harivarSe gandhApAtI, hairaNyavate vikaTApAtI, ramyake ca mAlyavAniti / evamatra devottarakurustheSu dazasu hadeSu prAcyA pratIcyAM ca pratyekaM dazadazakAJcanAcalAH / sarve'pyete samasvarUpAH, evaJcaite dvezate kAJcanagirayaH / evaM uttarakurusImAvidhAyinI gandhamAdanamAlyavadAkhyau pItaratnatapanIyajau dvau gajadantau / evaM devakurusImAkAriNAvapi saumanasavidyutprabhAbhidhau rUpyavaiDUryamayau gajadantau / vijayAntaritAH citrakUTa 1 brahmakUTa 2 nalinIkUTai 3 kazailakUTa 4 trikUTa 5 vaizramaNakUTA 6 jana 7 mAtaJjanA 8 DkApAti 9 pakSma (padmA) pAtyA 10 zIviSa 11 sukhAvaha 12 candra 13 sUra 14 nAga 15 devA 16 bhidhAH SoDazavakSaskAradharAdharAH / nanu vijayAntarAstu aSTAviMzatirbhavanti, tatkathaM SoDazeti cetsatyaM, zeSeSu dvAdazasvantareSu antarnadInAM bhAvAt / tathAhi pUrvavideheSu apAkkASThAyAM prathamameko vijayastato vakSaskArastato vijayastato'ntanadI tato vijayastato vakSaskArastato vijayastato'ntairnadI tato vijayastato vakSaskArastato vijayastato'ntarnadI tato vijayastato vakSaskArastato virjayaH itye. vamaSTau vijayAstisro'ntanadyaH catvArazca vkssskaaraaH| evaM pUrvAvadeheSUdagAzAyAmapi tAvanto vijayAstAvantyo'ntanadyastAvantazca vakSaskAranagAH / tathaiva sarvaM aparavideheSvapyavaseyam / tathA ca dvAtriMzadvijayAH dvAdazAntanadyaH SoDaza ca vakSaskArA iti siddhaM / evaM devakuruSu zItodApUrvA parakUlayozcitravicitrAbhidhau dharaNIdharau smsvruupau| evamuttarakuruSu zItApUrvapazcimakUlayoryamakasama kAbhikhyAvacalAvapi tulyarUpau / evamete SaDvarSadharA 6 eko meruH 1 catustriMzadAyatavaitADhayAH 34 catvAro vRttavaitADhayA 4 dvezate kAJcanAcalAH 200 catvAro gajadantAH 4 SoDaza vakSaskArA 16 dvau citravicitrau 2 dvau yamakasamakau 2 ceti / " ekonasaptatyadhike dvezate ca dharAdharAH / iha dvIpe tvabhihitA, bhavyebhyo vizvavedibhiH // 1 // " atheha AyateSu catustriMzati vaitADhayeSu pratyekaM navanavakUTAnyAkhyAtAni / sarvasaGkhyayA SaDuttarANi trINi zatAni kUTAnAM vaitADhayeSu / eteSu madhyaM kUTatrayaM suvarNamaya, zeSANi tu ratna Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI nirmitAni / sarvANyetAni sapAdaSaDyojanoccAni, caityaprAsAdavibhUSitAni vakSyamANasvarUpabharata samarUpANi / saumanasagandhamAdanagajadantayoH sapta sapta kUTAni, vidyutprabhamAlyavatornava nava, merornandanavane nava, himavacchikhariNoryarSadharayorekAdaza ekAdaza, mahAhimavadrukmiNoraSTAvaSTa, niSadhanIlavatornava nava, SoDazasu vakSaskAreSu pratyekaM catvAri catvAri ityetAni catuHSaSTiH / eteSu SaTpaJcAzadvarSadharanagakUTAni dvAtriMzad gajadantagirikUTAni nava merunandanavanakUTAni catuHSaSTizca vakSaskArakUTAni sarvAgreNaitAnyekaSapTayadhikazataM kUTAni mAlyavadvidyutprabhamerunandanasthaharissahaharibalakUTavarjitAni aSTapaJcAzaM zataM kuuttaani| yojanAnAM paJcazatI pratyekamuccAni ratnanirmitAni vakSyamANahimavatkUTasannibhAni mithaH samasvarUpANi / mAlyavarissahakUTaM vidyutprabhaharikUTaM merunandanabalakUTaM ca trINyapi pratyekaM sahasrayojanocchrayANi svarNamayAni ya / evametAni saryasaGkhyayA SaDadhikA triMzatI catustriMzadAyatavaitADhayakUTAnAM 306, dvAviMzatirhimavacchikharikUTAni 22, SoDaza mahAhimavadrukmikUTAni 16, aSTAdaza niSadhanIlavatkUTAni 18, caturdaza saumana. sagandhamAdanagajadantakUTAni 14, aSTAdaza vidyutprabhamAlyavadgajakUTAni 18, nava merunandana kUTAni 9 catuHSaSTizca SoDazavakSaskAra kUTAnI 64 tyevaM saGkhyeha girikUTAnAM saptaSaSTayA samanvitA / catuHzatI bhavatyevaM prajJaptaM jagadIzvaraiH // ' ___ evaM pUrvAparavidehadvAtriMzati vijayeSu bharatairavatakSetrayozca pratyekamekaikavRSabhakUTasadbhAvAccatustriMzavRSabhakUTAni parasparaM samasvarUpANi, aSTau ca merobhUmiSThabhadrazAlavane, aSTAvuttarakurusthajambUvRkSe, evaM devakurusthazAlmalIvRkSe'pyaSTau iti / etAni ca sarvANi bhUmikUTAni mithaH samarUpANi / sarvasaGkhyASTapaJcAzatprajJaptA jineshvraiH| vastutastveteSAM paryatatvenAbhASitumaucitye'pi pUrvAcAryAnurodhataH kUTatvavyavahAro'pyaduSTaH / evaJca - " girikUTakUTAkuTAnAM saGgatau jAyate tviyaM / saGkhyA paMcazatI paJcaviMzatyAbhyadhikA 525 sukham // " atra ca jambUdvIpe SoDaza hudA bhavanti / tatra SaNmahAhRdAH SaDvarSadharoparivartinaH padmamahApadmatigiJchipuNDarIkamahApuNDarIkesaryabhikhyAH / teSu himavati padmahadaH 1 mahAhimavati mahApadmahadaH 2 niSadhe tigiJchihadaH 3 zikhariNi puNDarIkasaMjJaH 4 rukmiNi mahApuNDarIkAkhyaH 5 nIlavati kesarIhadazceti 6 / eteSu padmapuNDarIko samasvarUpI, mahApAmahApuNDarIkAvapi mitha Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI stulyarUpI, tigiJchikesariNau tulyau / ete ca yathottara dvighnA bodhyAstathAhi padmapuNDarIkAyA dvighnau mahApadma mahApuNDarIkau tato'pi dvighnau tigiJchikesariNAtriti / eSAM SaNNAmapi hRdAnAM yathAkramaM SaDdevyo bhavanti zrI - hI - dhRtilakSmIbuddhi kIrtyabhidhAstathAhi - padme zrI:, mahApadme hIstigiJchiau dhRtiH puNDarIke lakSmIrmahApuNDarIke buddhi:, kesariNi kIrtizceti / paJca ca devakuruvRttayo niSedha 1 devakuru 2 suraprabha 3 sulasa 4 vidyutprabhAbhidhAnAH 5 kramazaH / evamuttarakuruSvapi paJca yathAkramaM nIlaitraduttarakurucaindrairarkheta mAlyavadabhidhAH / ete dazApi padmahUdatulyarUpA bhUmihUdAbhidhayA pratIyante / evaJca - 6 'SaT paryatahUdA jJeyA daza bhUmihUdAstathA / 17 SoDaza saGkhyayA hyete prajJaptA jagadIzvaraiH // 9 evamiha bharatAdiSu saptasu varSeSu saparIvArA lavaNavAridhigAminyazcaturdaza mahAnadyo bhavanti / tadyathA saptaitA merordakSiNataH sapta cottarataH tathAhi gaGgo sindhU rohitAMzA rohitI harikAntA harina~dI zItodA caitA mahAsaritaH saptApAgdizi / evaM rakto raktavatI rUpayaikUlA svarNakUlA nareMkAntA nArIkAntA zAMtA cemAH saptottarakASThAyAm / etAsAM nirgamasthAnAni himavadAdiSaDvarSadharasthapadmAdayaH SaD hRdAH / tathAhi bharatasthe gaGgAsindhU haimavatasthA rohitAMzA ceti tisro mahAnadya: himavatparvatasthAyipadmAbhidhahUdAnnirgatAH / evaM haimavatasthAyinI rohitA harivarSagAminI harikAntA ceti dve mahAsarite mahAhimavadacalastha mahApadmahUdanirgate / evaM harivarSasthAyinI harinadI, aparavidehavarttinI zItodA ceti ubhe mahApage niSadhanagavarttitigiJchihUdasamutpanne / ai raktA raktavatI hairaNyavatasthA ca svarNakUlAbhidhA tisro'pi mahAnadyaH zikharizikharavartti puNDarIkahRdUsamudbhUtAH / evaM hairaNyavatagAminI rUpyakUlA ramyakagAminI narakAntA ceti nadIdvayaM rukminagAzritamahApuNDarIkahUdodgataM / evaM ramyakAzritA nArIkAntA pUrvavidehavarttinI zItA ceti nadIyAmalaM nIlavadadristha kezarihUdasamutpannaM / evaJcaitAsAM gharAgharAnAzritya gaGgAsindhU rohitAMzA ceti tisro himavataH, rohitA harikAntA ceti yugalaM mahAhimavataH, hari (salilA) zItodA ceti dvandvaM niSadhasya, raktA raktavatI svarNakUlA ceti trikaH zikhariNaH, rUpyakUlA narakAntA ceti mithunaM rukmigaH, nArIkAntA zItA ceti yugaM nIlavata:, iti ceturdazAnAM vyavasthA / kSetrANyAzritya tu saptasvapi varSeSu prativarSaM dvayaM dvayaM / tatra SaNNadyo dakSiNavarSeSu, SaTcodagvarSeSu dvayaM ca pUrvAparavideheSu tathA ca bharate gaGgA sindhuzceti dvayaM, haimavate rohitAMzA rohitA ceti yugalaM, harivarSe harikAntA hari ceti bhithunaM ityetA dakSiNakSetrasthAH SaT / evaM kha 1 nadInAmityarthaH 3 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI raktA raktavatI ceti ubhe sarite / hairaNyavate rUpyakUlA svarNakUlAbhidhaM nadIyugalaM / ramyaka narakAntA nArIkAntA ceti nadImithunaM itImA udakkSetrasthaSaNmahAnadyaH / evamaparavideheSu zItodA pUrvavideheSu zItA ceti nadIdvan videhavartti / evametAzcaturdaza / parikaramAzritya bharatavarttinyau gaGgAsindhU , airavatasthe raktAraktavatyau ceti catasro nadyaH, pratyekaM caturdazasahasraM parivAraparivRttAH / haimavatagAbhinyau rohitArohitAMzike, hairaNyavatanivAsinyau rUpyakUlAsvarNakUle ceti catasRNAM saritAM pratyekaM aSTAviMzatiH sahasrANi parivAraH pratipAditaH / harivarSavarttinyau harikAntAharinadyau, ramyakasthe narakAntAnArIkAnte ceti catasro mahAnadyaH pratyekaM SaTpaJcAzatsahasraiH parivAritAH / aparavidehavartinI zItodA pUrvavidehanivAsinI zItA ceti mahAna dvayaM pratyekaM dvAtriMzatsahasrAdhikapaJcalakSIpAracchadaparicchinnaM / tathA ca bharate'STAviMzAtasahasrANi parivAraH 28000 / haimavate SaTpaJcAzatsahasrANi 56000 / harivarSe dvAdazasaharU yAdhikaM lakSamekam 1,12,000 / ityevamapAcyAM dizi SaNNavatisahasrayA sametaM lakSamekam 1,96,000 / evamairavate bharatavadaSTAviMzati sahasrANi 28000 / heraNyavate haimavatavat SaTpaJcAzatsahasrANi 56000, ramyake harivarSavad dvAdazasahasrayAdhikaM lakSamekaM 112000 ityevamudIcyAmapi apAcIvat SaNNavatisahasrayA samanvitaM lakSamekaM 1,96,000 / videheSu ca catuHSaSTisahasrANi daza lakSAzca nadInAM 1064000 / evaM ca sarvasaGkhyayA caturdazalakSA SaTpaJcAzatsahasrANi 1456000 saritAmiha dvIpe'bhihitA // tathA pUrvavidehApAgvijayeSvaSTasu pratyekaM gaGgAsinvabhikhyasarivikabhAvAt SoDaza, evamaparavideheSu apAgvijayASTakavattinyo'pi tathaiva SoDaza nadyo'vaseyAH / evaM pUrvavidehodagvijayeSvaSTasu pratyekaM raktAraktavatyabhidhanadIyugalasadbhAvAt tA api SoDaza evamaparavideheSUdagvija yevaSTasvapi tathaiva SoDaza nadyo draSTavyAH / evaM dvAtriMzati vijayeSu catuHSaSTinadyaH / evamatra dvAdaza cAntanadyaH tathAhi zItAkhyamahAnadyA uttarakUle udakpUrvavideheSu nIlavato varSadharasyApAgdizi zItAnIlavadantarAlavarttinyaH tisro'ntanadyaH / tatra sukacchamahAkacchavijayadva yAntarAlavartinI tayoH sImAkAriNI gAhAvata kuMDasamudbhUtA gAhAvatI nAmAntanadI prathamA / evaM kacchAvatyAvarttavijayamithunAntaritA tanmaryAdAvidhAyinI hRdAvatakuMDanirgatA hRdAvatI nAmnI dvitIyA / evaM maGgalAvartapuSkalAkhyavijayayugalAnta minI tayoH sImni vegavatkuMDasamutpannA vegavatI tRtIyetyetAstisraH / evaM tatraivApAgvideheSu zItApAkkUle niSadharaya varSadharara yodIcyA niSazItAta gAmi yo'pi tAva yaratathAhi suvAsa. mahAvatsAbhikhyavijayadvandvAntaritA tayormaryAdAyAM taptakuNDasaMbhUtA taptAkhyA caturthI / evaM vatsAvatIramyavijayadvikAntarAlavartinI tayoH sImAvidhAyinI matakuMDanirgatA mattAbhidhA paJcamI / evaM ramyakaramaNIyakAbhidhAnavijayayugalAntarvartinI tayoH sImani unmattakuNDasamudbhUtonmattAkhyA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajabUdvIpasaGgrahaNI wwwwwwwwww SaSThItyetAH SaT pUrvavadeheSu zItAdAsya iva / evamaparavideheSvapi zItodAdAsya iva SaDantarnadyaH tathAhi apAgaparavideheSu zItodA dakSiNataTe niSadhodIcyAM zItodA niSadhAntarAlavarttinyaH tisro'ntarnadyaH / tAzcaivaM supakSmamahA pakSmavijaya yugalamadhyagAminI tayormaryAdAkAriNI kSIrodakuMDaganitA kSIrodA nAmnyantadI prathamA / evaM padamAvatIzaMkhAkhyavijayadvandvAntarAlagAminI tayormaryAdAyAM zItasrotaHkuNDasamudbhUtA zItasrotAkhyA dvitIyA / evaM nalinakumudAbhidhAnavijayayAmalamadhyagA tayoH sImni antarvAhikuMDa prabhavA'ntarvAhinI tRtIyA ityamUstisraH / evamudagaparavideheSu zItododakkUle nIlavatospAcyAM zItodAnIlavadantarAlagAminyo'piM tisra: / tAzcaivaM sutrapramahAvaprAbhidhavijayayugalamadhyavAhinI tayoH sImAvidhAyinI UrmimAlAkuNDanirgatormimAlinI caturthI / evaM prAvatI valvabhidhavijaya mithunamadhyavarttinI tayormaryAdAyAM gaMbhIramAlikuNDaprAdurbhUtA gambhIramAlinI paJcamI / evaM suvalgugandhilAkhyavijaya yugalamadhyagA tayormayAMdAyAM phenamAlikuNDanirgatA phenamAlinyabhikhyAntarnadI SaSThItyevamaparavideheSvapi SamitAH / ityevaM dvAdazAntarnadyaH / evametAH SaTsaptatiH tathA caturdaza saptavarSasthAyinyo gaMgAdyA mahAnayaH ityetA navatirmahAnadyaH SaTpaJcAzatsahasrADhya caturdazalakSAbhyadhikA jJeyAstathAhuH zrIratnazekharasUrayaH svakSetrasamAse 19 wwwwwwNNI " aDasarI mahANaIo bArasa aMtaraNaIu sesAo / pariaraNaio caudasalakkhA chappaNNasahassAya || (laghukSetrasamAsa, gAthA 64) 99 tatrabhavanto malayagirayastu kacchavijayagata sindhurnadIvarNanAdhikAre kSetrasamAsavRttau praveze ca sarvasaGkhyayA AtmanA saha caturdazabhirnadIsahasraiH samanvitA bhavantIti vacanaprabandhena mahAnadInAM na pRthaggagate sUcayAJcakuH / tathA dvAdazAntararnadyo 'tiricyanta evetyatra tattvaM bahuzrutadyamiti dhyeyam / kecittva vicAre " gAhAvai mahAnaI pavuDA samANI sukacchamahAkacchavijae duhA vibhayamANI aTThAvIsAe salilAsahasse N samaggAdAhiNeNaM sIyaM mahAnaI samappei " ityAdi jaMbUdvIpaprajJaptivacanAt tathA " nadyo vijayacchedinyo rohitAvat kuNDAH svanAmadevIvAsA, aSTAviMzatinadIsahasrAnugAH, pratyekaM sarvasarvasamAH paMcavizazatavistRtA, arghatRtIyayojanAvagAhA gAhAvatI pakAtI 1. parivAranadyaH "" Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI ityAdyumAsvAtivAcakavacanAcca dvAdazAnAmantarnadInAmapi pratyekaM aSTAvazitisahasrarUpaM parivAraM manyamAnAH SaTtriMzatsahasrAdhikanadIlakSatra yeNAntarnadIparivAreNa saha dvinavatisahasrAdhikAni saptadazanadIkSANi manyante / uktaJca - 20 wwwwwwm 66 sutte caudasalakkhA chappannasahassa jaMbuddIvaMmiM / huti u sattarasalakkhA bANavaisahassa melaviyA // 19 anye tu yadyantarnadIvanekAni parIvAranadIsahasrANi pravezeyustadA kathaM tAsAM krameNa parataH parato gacchantInAM vistAravizeSo gaGgAsindhyAdinadInAmiva na saMpadyeta ? yastu parivAraH siddhAnte'bhidadhe, sa tu yathASTAzItirbrahAzcandrasyeva parivAratayA prasiddhA api sUryasyApi sa eva parivAraH pratIyate na punaH pRthak // uktaJca samavAyAGgavRttI -- wwwwwwwww 39 " aSTAzatirmahAgrahA ete yadyapi zItakarasyaiva parivAro'nyatra zrUyate tathApi sUryasyApIndratvAdeta eva parivAratayAvaseyA / iti tathA gaGgAdisambandhInyevASTAviMzatinadIsahasrANi antarnadInAmapi parivAra iti / evaM cAntarnadInAM pRthak parivAramanabhyupagacchanto yathAsthitAmeva nadIsaMkhyAM manyante iti / dikpaTo'pyevamAha 66 'jaMbudvIvi navarAtri saMkhA savvanai caudahayalakkhA / chappanaM ca sahassA nava naio kahaMti jiNA // 1 // iti siddhaM jaMbudvIpanadInadIparivAraprabhANam / gaGgAsindhuraktavatIraktAkhyAnAM catasRNAM mahAnadInAM vakSyamANaM jihvikAmAnaviratArodveddhatAdikaM sarvaM parasparaM tulyaM, tataH rUpyakUlA svarNakUlA rohitArohitAMzikAkhyAnAM catasRNAM mahAnadInAM dviguNaM jihvikAmAnAdyavaseyaM anyo'nyaM ca sarvameva samasvarUpam / tato'pi nArIkAntAnarakAntAharikAntAharisalilAhvayAnAM tatsarvaM dviguNamabhidhAtavyam / atrApi parasparaM tulyam // tato'pi zItAzItodayordvayoH prAguktaM sarvaM dviguNaM vAcyaM mithazca tulyarUpam || tatra suragirerdakSiNasyAM dakSiNAbhimukhInAM gaGgAsindhurohitAharisalilAkhyAnAM catasRNAM saritAmazItibhakte svasvahRdavistAre yAvadyAvanmAnamApyate tAvattAvanmUlavistAro boddhavyaH tathAhi gaGgAsindhvornigamasthAnaM himavatparvatasthaH padmanAmA hRdaH, sa ca yojanAnAM paJcazatI vistRtaH, azItibhakteSu ca teSu yojaneSu sapAdaSaD yojanAnyApyante // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 21 sthApanA ceyaM - 80) 500 (6-1 480 020 44 SaDU yojanAni eka krozaH / atra vizaterbhAgo nApyate'taH caturbhiH krozaiojanamiti catuHsaGkhyayA guNanena krozAH kAryAH / ___ iti tAvatyeva tayoH pratyekaM mUlavistRtibodhyA / evaM rohitAnirgamAspadaM mahAhimavatsthAyI mahAsamanAmA hRdaH, sa ca sahasraM yojanAnAM vistRtaH, azItibhakteSu ca teSu sAI dvAdazayojanAni labhyante / sthApanA ceyaM ---- 80) 1000 (12-2 dvAdaza yojanAni 12 dvau krozau 2 atrApi prAguktahetutaH rItyA ca 0200 kozAH karaNIyAH // 080 160 040 X MMI. wr] 000 iti tAvAneva mukhaviSkaMbho'vaseyaH / evaM harisalilodbhavasthAna niSadhAcalasthaH tigiJchihadaH / tasya dve sahasre yojanAnAM vistAraH teSu cAzItibhakteSu paJcaviMzatiryojanAnyavApyante / sthApanA ceyaM - 80) 2000 (25 paJcaviMzatiyojanAni-25 // 400 000 merodakSiNasyAmuttarAbhimukhInAM rohitAMzAharikAntAzItodAnAM tisRNAM nadInAM catvAriMzadvibhakte svahUdavistAre yadyatmAnamApyate tattanmUlavistAratayA bodhyam // tathAhi rohitAMzAnirgamasthAnaM himavadvarSadharasthAyI padAnAmA hRdaH / sa ca vistAre yojanAnAM paJcazatAni, teSu catvAriMzatA vibhakteSu sArddhadvAdazayojanAni labhyante iti tAvAn rohitAMzA mUlavistAraH / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 wwwwwwwww sthApanA ceyam 40) 500 (12-2 40 ||| : 100 80 020 Xx 80 80 40) 1000 (25 80 evaM harikAntotpattyAspadaM mahAhimavati mahApadmahRdaH, sa ca viSkaMbhe sahasraM yojanAni catvAriMzatA ca teSu vibhakteSu paJcaviMzatiyajanAnyavApyante'tastAvAn harikAntAmUlavyAsaH / sthApanA ceyam | 200 200 000 saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI 40) 2000 (50 2000 dvAdaza yojanAni dvau ca krozI, bhAgAbhAvena pUrvanyAyena krozA vidheyAH / oooo atha ca zItododbhavasthAnaM niSadhasthastigiJchihRdaH, sa ca dve sahasre yojanAni vistRtaH, catvAriMzatA vibhakteSu ca teSu yojaneSu paJcAzadyojanAni labhyante iti tAvanti yojanAni zItodAmukhavistRtiH / sthApanA ceyaM paJcaviMzatiyajanAni / paJcAzayojanAni / tathA cedamApannaM- " svakIya hRda vistAre'zItibhakte yadApyate / dakSiNAbhimukhInAM sA nadInAM mukhavistRtiH // 1 // uttarAbhimukhInAM tu svakIyahUdavistRtau / catvAriMzadavibhaktAyAM yallabdhaM tanmitA matA // 2 // vyavastheyaM dakSiNasyAM saritAM maMdarAcalAta | atha merorudIcyAM uttarAbhimukhInAM raktavatIraktArUpyakUlAnArIkAntAkhyAnAM catasRNAM saritAM azItibhakte svasvahRda vistAre yAvadyAvanmAnamApyate tAvAMstAvAnmukhavistAro bodhyaH / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI tathAhi raktatratIraktayorutpattisthAnaM zikharigiristhaH puNDarIkahRdaH, sa ca vistAre paJcazatI yojanAnAM, azItibhakteSu ca teSu sapAdaSa yojanAni labhyanta iti tAvAMstayormukhavistAraH / sthApanA prAgvat / evaM rUpyakUlAniSpattibhUmI rukmistho mahApuNDarIkahRdaH, sa ca vistRtau sahasraM yojanAni teSu ' cAzItibhakteSu sArddhadvAdazayojanAni prApyante'tastAvAn mUlavistAraH rUpyakUlAyAH / sthApanA rohitAvat / atha ca nArIkAntAnirgamaH nIlavanniSThaH kesaridrahaH / asya vistArastigiJchivad dve sahasre yojanAni, azItibhakteSu teSu labdhAni paJcaviMzatiyajanAni nArIkAntAmukhavyAsaH / sthApanA harisalilAvat / atha ca merorudIcyAM dakSiNAbhimukhInAM svarNakUlA - narakAntA - zItAkhyAnAM tisRNAM saritAM catvAriMzadavibhakte svakhahUdavastAre yadyadApyate tattanmUlavistRtiH / tatra zikharisthaH puNDarIkahUdaH svarNakUlAnirgamasthAnaM, sa ca yojanAnAM paJcazatI vistRtiH, catvAriMzadbhakteSu teSu yojaneSu labdhAni sArddhadvAdazayojanAni iti tAvAnsvarNakUlAmukhavistAraH / sthApanA rohitAMzAvat / atha ca rukmistho mahApuDarIkahUdaH narakAntodbhavAspadaM, tasya ca sahasre yojaneSu catvAriMzadbhakteSu labdhAni paJcaviMzatiyojanAni / atastAvAnnarakAntAmUlavistAraH / atrApi sthApanA pUrvavat / evaM zItAnirgamasthAnaM nIlavanniSThaH kesarihUda:, sa ca dve sahasre yojanAni vistRtaH; catvAriMzadbhakteSu teSu paJcAzad yojanAni labhyanta iti tAvAMstasyAM mukhavistAraH / sthApanA zItodAvat / ata idamatrApyApannaM svakIyahUda vistAre'zItibhakte yadApyate / uttarAbhimukhInAM sA nadInAM mUlavistRtiH // 1 // 66 " dakSiNAbhimukhInAM tu svakIyahRdavistRtau / catvAriMzadavibhaktAyAM yallabdhaM tanmitA matA // 2 // 23 www vyavastheyamuttarasyAM saritAM mandarAcalAt / idamaiparyaM yatpUrvasmAdviparyayate ti // 3 // " sarvAsAmapi mUlavistAre dazadhne prAntavistAro bhavati / yathA gaGgAsindhavordvASaSTi yojanAni dvau ca kroza / evaM raktAraktatratyorapi jJeyam / evaM rohitAMzA - rohitA - svarNakUlA- rUpyakUlAharikAntA - harisalilA - nArIkAntA - narakAntA - zItodA - zItAnAmapi svakhamUlavistAraM vicintya pratisvaM prAntavistRtiH svadhiyAvaseyA / etAsAM yatra yatra yAvAn vistAraH tasya paJcAzattamo Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI bhAgastatra tatrodvedho bodhyaH / yathA gaGgAsindhvormUle ardhakroza udvedhaH, paryante caikaM yojanaM ekazca krozaH / evaM sarvAsAmapi svasvavistArAnusAreNodvedhabhAvanA bhAvyA / etAsAM sarvAsAmapi saritAM kuNDodvedhadvIpocchrAyadvIpadevIbhavanaparimANAdikaM sadRzamevAtraseyam / etAsu gaGgAsindhu - rohitA -harisalilA-zItA-narakAntA - svarNakulAkhyAH sapta nadyo dakSiNAbhimukhagAminyaH / raktA- raktavatI rUpyakUlA-nArIkAntA-zItodA - harikAntA - rohitAMzAmighAzca sapta nadya uttarAbhimukhagAminyaH / sindhuM vinA dakSiNA diggAbhinyaH SaNnadyaH gaGgA-rotA - harisalilA - zItA - narakAntA svarNakUlAbhidhAnAH pUrvAbdhigAminyo'vaseyAH / sindhustu pratyagandhigAminI / raktAnadImRte udagyAtA yA raktatratI-rUpyakUlA-nArIkAntA - zItodA - harikAntA - rohitAMzAnAmnyaH SaNnadyaH pratIcyambudhigAH / raktA ca pUrvAdhigeti / sthApanA ceyam / ' 24 atra jaMbudvIpe navatiH kuNDAni tAni caivaM videheSu SoDazApAgvijayAH SoDaza codvijyaaH| tatrApAgvijayeSu pratyekaM gaMgAsiMdhvabhidhAne dvau dvau saritau iti dvAtriMzat / evamudagvijayeSu pratyekaM raktAraktavatyabhidhAne dvau dvau nadyAviti tA api dvAtriMzat / evametAzcatuHSaSTiH, tAsAM ca pratyekamekaikaM prapAtakuNDaM iti tAni catuHSaSTiH / saptavarSInadInAmapiM ekaikaprapAtakuNDasadbhAvAtAni caturdaza / dvAdaza cAntarnadIprapAtakuNDAni / sarvasaDakhyayA tAni navatirbhavanti / ayaM prAguktaH parvatakUTakuNDanadIsamUha : sarvo'piM ubhayato vanADhyaparikarito veditavyaH / iti nadIdvAram / iha dvIpe catustriMzadvijayAni dvayuttaraM zataM tIrthAnyavaseyAni / tathAhi bharate nAmni vijaye dakSiNalavaNAmbudhyupAnte gaGgAvatArarUpaM mAgadhanAmatIrtham / evaM sindhvavatArasthAnaM prabhAsanAma, tayorantarAle varadAmAbhidhamiti trINi tIrthAni / evamairavate'pi trINi / dvAtriMzati vijayeSu ca pratyekaM trINi trINi, sarvasaGkhyayA dvayuttaraM zatamiti tIrthadvAram / catustriMzati vaitAdayeSu pratyekaM zreNicatuSkasadbhAvAdasmin dvIpe tAH SaTatriMzaM zataM / tathAhi bharataM dvidhAvibhaktA pUrvAparAyata ubhayato lavaNAmbudhyavagADho vakSyamANasvarUpo vaitADhyAkhyo'calaH / tasya dakSiNottarapArzvayoH bhUbhAgAdupari dazasu yojaneSu gateSUbhayataH vidyAdharANAM dve zreNyau, tato'pyupari dazasu yojaneSviteSvanye'piM dve / evaM ekasmin vaitADhaye catasraH zreNayaH / evamairava dvAtriMzati vijayeSu ceti / evaM ca catustriMzati vaitAdayeSu pratyekaM zreNIcatuSkabhAvAt SaTtriMzaM zataM zreNyo bhavanti / iti zreNIdvAram / cakravarttijeyAzcatustriMzadvijayA: / evamasmin yathArthAbhidhAne dvIpe jaghanyato'pi catvAro 1. sthApanAyai draSTavyazcitrAGko dvitIyaH, pR. 14. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI jinA: / tAvantaH cakravartinaH tatsa khyAkA: vAsudevA acakriNaH tatsaGkhyA eva halAyudhA baladevAH / utkarSatastu catustriMzatIthAdhipAH triMzaccakriNa: tAvanto vAsudevAH tatsaGkhyA rAmAzca / te sarva 'bhI bharatairavatamahAvideheSveva bhavanti, nAnyatra, tatrotkarSasakhyAyAM bharatairavatayoyugalaM zeSA mahAvideheSu ityAdi bahutaramUhanIyam / tathA cAbhihitavantaH pUrvasUrayaH zrImantastatrabhavanto jambUdvIpasvarUpavarNanAdhikAre - "jinaizcakribhiH * sIribhiH zAGgibhizca caturbhizcaturbhirjadhanyena yuktaH / sanAthastathotkarSatastIrthanAthai zcatustriMzatAyaM bhaved dvIparAjaH // 1 // cakravartibaladevakezavai striMzatA paricitaH prakarSataH / bhAratairavatayordvayaM tathA te pare khalu mahAvidehagAH // 2 // jaMbudvIpe syurnadInAM zatAni SaDyuktAni trINi sattAmapekSya / SaTtriMzante cakribhogyA jaghanyAdutkarSeNa de zate saptatizca // 3 // cakrI gaGgAdyApagAnAM mukhasthAne tAnAttAzeSaSaTkhaNDarAjyaH / vyAvRttaH sannaSTamasya prabhAvAt sAdhiSThAtRnAtmasAnnirmimIte // 4 // paJcAkSaratno dvizatI dazAdhikotkarSeNa bhogyAtra ca cakravartinAm / jaghanyato'STAbhyadhikaikaviMzatirekAkSaratneSvapi bhAvyatAmidam // 5 // dvau candrau dinendrAviha parilasato dIpakau sadmanIva / SaTsaptatyA sametaM grahazatamabhitaH kAntimAviHkaroti // paTapaJcAzacca lakSANyanilapathapRthUnnidracandrodayAnta / muktA zreNyAH zrayanti zriyamativitatazrIbha rairvizrutAni // 6 // ekaM lakSaM sahasrA: satatabhiha catustriMzadudyotahRdyA / nyUnAH paJcAzatoccairdadhati ruciratAM tArakAkoTikoTayaH 133950 // prodyatprasvedabiMdvAvalaya iva nizi vyomalakSmI mRgAkSyA / ratyadhyAsaM vidhAtuM priyatamavidhunA gADhamAliGgitAyAH // 7 // koTAkoTipadena kecana budhAH koTiM vadantyatra yat / kSetrastokatayAvakAzaghaTanA naiSAM bhavedanyathA // anye koTaya eva tArakataterautlekiraNa laiH / koTAkoTidazAM bhajanti ghaTitA ityUcire sUrayaH // 8 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI jayati jagati jaMbUdvIpabhUmIdhavo'yaM satataMbhitaravAdhidvIpasAmantasevyaH / suragirirayamuccairaMzuko nIlacUlaH zrayati kanakadaNDo yasya rAjadhvajatvam // 9 // ityalamatipallavitena prakRtamanuzriyate / / atha yathoddezaM nirdeza iti nyAyAt prathamopasthitau prathamatyAge mAnAbhAvAdvA AdI tAvat khaMDAparanAmabhAmasvarUpaM nirNinISurekayAryayA khaNDAn baMbhaNIti Nauasaya khaMDANa bharahapamANeNa bhAie lakkhe ahavA NauyasayaguNa bharahapamANa havai lakkha / / 3 / / Nauasayamiti iheti zeSaH / asmin jaMbUdvIpe navatyuttaraM zataM khaNDAnAmiti / yat pUrvamuktaM jaMbudvIpe kiyantaH khaMDAstadarzayati / atha navatyuttaraM zataM / kathaM jJAyate ? tatjJAnavidhirdviprakArato gAthAyA AdyArdhena ca darzayannAdyaprakAraM pratiSipadAyeSurAdyArdhabhAgamAha bharahetyAdi bharahapamANeneti bharatapramANena, bhAieti bhAjite, lakkheti lakSe ityakSaragamanikA / ayaM bhAvArthaH // ayaM tAvajaMbUdvIpo lakSayojanapramANaprabhitastasya SaTkalAsahitaSar3a viMzatiyojanottarapaJcazatyA yojanena paritapramANena bhAjite, bhavati navatyuttaraM zatam / tathAhi bhAgakaraNaprakAraH / ekata ekalakSasakhyAyAH ekottaraM paJca biMdUni sthApitavyAni / sthApanA ceyam / 100000 / ekatazca bharatapramANaM sthApitavyaM, sthA. 526-6 / atra eko bhAgo labdhaH SaDvizatyuttarapaJcazatyA(526) sahasra sakhyAyAH(1000) bhAjimayA:zeSacatuHsaptatyuttaraM catuHzatI(474) labdhA tasyAM ziSTAyAM pUrvasaGa qhyAyA dve zUnya avataritayoH satyozcatuHzatottarasaptacatvAriMzatsahasrI(47400)labdhAtasyAM SaDaviMzatyuttara paMcazatyA bhAjitAyAM navatirbhAgA labdhAH / ziSTA ca SaSTi(60) sakhyA, tatazca SaSTisakhyA(60) ekonaviMzatyA(19) guNite sAdhikacatvAriMzadekazatottaraikasahasrasaGkhyA (1140 kalAnAM bhavati / tA kalAH pUrvalabdhanavatyutta raikazatabhAgasyApi SaTkalAbhiH guNitAH tAvatsaDakhyA(1140) bhavati / tathA ca na kA'pi ziSTA bhavati kalA / evaM ca sthitaM navatyuttarazataM khaNDAnAM bhaGgavidhiH, sthApanAto'vaseyaH / tathAhi kiJca bhAjyabhAjakasaDakhyayoH samatve bhAgakara mA / ato jaMbudvIpapramANasya ekalakSasya(100000)yojanAnAM kalAH kAryAstathAhi ekayojanasya (konaviMzatiH(19 kalAratathA ca ekonaviMzatilakSANi kalAH bhavanti tathA SaDaviMzatyuttarapaJcazatyA yojanAnAmapi kalAkaraNe navasahasranavazatacaturnavatikalAH saMpadyante, tAsu SaTsu kalAsu prakSiptAsu dazasaharUsakhyA bhavanti kalAH / tAbhiH pUrvoktA ekonaviMzatilakSasakhyA bhAjitA satI navatyutta raikazataM bhAgo labhyate / tAvantaH khaNDAH / prakAraH sthApanAto'vaseyastadyathA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 27 sthApanA :- 100000 yo. x 19 kalAH = 1900000 kalA: jaMbUdvIpapramANam / 526 yo. x 19 kalA: = 9994 + 6 = 10,000 kalAH bharatapramANam / jaMbUdvIpa pramANa 1900000 bharata pramANa 10000 -- = 190 khaNDAH ra atha dvitIyaM prakAraM didarzayiSuH pazcArdhamAha-ahavetyAdi / ahaveti athavA NauasayaMguNati navatizataMguNaM bharahapamANaM bharatapramANaM, havai bhavati, lakkhaMti lakSaM, ityakSarasaMghaTanA / ayaM bhAvaH -athavA bharatapramANa (526-6) navatyutta raikazatena guNitaM ekalakSaM bhavatyato jJAyate -bharatapramANapramitAnAM navatyutta raikazataM khaNDAnAM tathAhi-SaviMzatyuttarapaJcazatI yojanAnAM navamuttarazatena guNitA navanavAtasahasranavazatacatvAriMzad bhavati, SaT kalAzca guNitA ekasahasrakazanacatvAzisaMDakhyA bhavAnta kalAH / tAH kalA ekonaviMzatyA bhAjitAH SaSTirbhAgo bhavati / sA SApTasagyA pUrvasmin guNitAGke melitA eka lakSaM bhavati / guNanarItiH sthaapnaato'vseyaa| -sthApanA - 526 yo. -6 kalA: bharatapramANaM x 190 khaNDAH = 99.940 yojanAAne - 1140 kalAH = 99940 yo. + 60 yo. = 1,00,000 yojanAni. uktaM cAnyatra- " yadvedaM bharatakSetra pramANaM yojanAdikaM / navatyAyyazataguNaM yojanAnAM hi lakSakam // " upalakSaNaM caitat-eva lakSa navatyuttarazatena bhAjite bharatapramANaM bhavati / ato'pi jJAyate tAvantaH khaNDAH / prakAraH sthApanAgamyaH / tAtparya sthApanA :- khaNDapramANaM khaNDasa khyA jambUdvIpapramANaM 526-6 bharatapramANaM 160 526-6 idaM ca viSkambhena yojanAnAM lakSamekaM pratipAditam / upalakSaNatvAdAyAme'pi lakSamekaM jJeyaM ta- dvAragAthAnupayogitvAd granthakA yadyapi noktaM tathApi prasaGgata ihocyate / tathAhi pUrvAparasthayovanayoAsaH catuzcatvAriMzaduttarASTazatAdhikapaMcasahasrANi yojanAnAM 5844, SaDuttaracatuHzatAdhikapaJcatriMzatsahasrANi yojanAnAM 35406 SoDazAnAM vijayAnAM viSkambhaH / nanu dvAtriMzadvijayA videheSu pratIstatkathaM SoDazAnAmiti cet , satyaM, yAmalatvena sthitatvAt * SoDazAnAmevAtropayogitvAt / evama tarnarda.vakSakAre vAyUhayam / SaNNAmantadInAM paJcAzaduttarasapta zatAni viSkaMbho'vaseyo yojanAnAM / aSTAnAM vakSaskArANAM catu:sahasrI yojanAnAM viSkambhaH, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI dazasahasrANi suragirevizAlatvaM yojanAnAM, catuzcatvAriMzatsahasrANi yojanAnAM bhUmiSThasya bhadrazAlavanasya pUrvAparasthiterAyatiH / sarveSAmeSAM yojanAnAM saMkalane kSamekaM jaMbudvIpasyAyAmo bhavati / vakSyamANavidehavarSasyApi ayamevAyAmo'bhyUhayatAmiti / / atra te khaNDA navatyuttaraikazataM kathaM bhavantIti ziSyazaGkAnirAsArthamAha / ahaviga khaMDe bharahe do himavaMte hemavai cauro / aTTha mahAhimavaMte solasa khaMDAI harivAse // 4 // battIsa puNa nisaTTe miliyA tesaTThI bIyapAsevi / causaTThIo videhe tirAsI piMDehiM NauyasayaM / / 5 / / ahetyAdi / ahatti athetyAnantayeM, igakhaMDetti ekakhaNDo, bharahetti bharate 1 varSadharakSetre, himavaMte dvau khaNDau, himavannAmni varSadharaparyate 2 caurotti catvAro hemavaitti himavannAmni yugalikavarSadharakSetre 4 adRtti aSTau ca mahAhimavaMtetti mahAhimavannAmni varSadharaparvate 8 solasatti SoDaza khaMDAi khaNDA harivAsetti harivarSanAmni yugalikavarSadharakSetre 16 // 4 // battIsa dvAtriMzatpunarniSadhanAmakavarSadharaparvate 32 sarve saGkhyayA miliyatti militAH tesaTThitti triSaSThisaGkhyAkA: khaNDA jJeyAH / evameva bIyapAsevitti dvitIyapArzve 'pi triSaSTisaGkhyAkA jJeyAstathAhi eka airavate 1 dvau zikhariNi 2 catvAra airaNyavate 4 aSTau rUpiNi 8 SoDaza ramyaki 16 dvAtriMzannIlavati 32 evamete triSaSTiH / causaDIotti catuHSaSTizca videhetti videhe tirAsi piMDe hiMti trayANAM rAzInAM, triSaSTitriSaSTicatuHSaSThInAM pipDai : samuditaiH NauasayaMti navatyuttaraM zataM khaMDAnAmiti zeSaH / bhAvArthaH sthApanAgamyazca yadattaM - "........ tatra bharatamekabhAgamitaM bhavet / itaH sthAnadviguNatvAt dvau bhAgau himavagireH, // haimavataM ca catvAro'STaumahAhimavagireH / . SoDazAMzA harivarSa, dvAtriMzanniSadhAcalaH, || videhAzca catuSaSTiAtriMzannIlavAnnagaH / SoDazAMzA, ramyakAkhyaM, bhAgA rukmI nago'STa ca, / catvAro hairaNyavataM, dvau bhAgau zikharigiriH // eka airavatakSetram / navatyA ca zatena ca / bhAgairevaM yojanAnAM lakSamekaM samApyate // " Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasa grahaNI '22 sthApanA ceyam / khaMDa 1 bharatakSetre 1 airavati kSetre 64 videhe 2 himavati girau 2 zikhariNi girau 190 4 himanti kSetre - 4 hiraNyavati kSetre 8 mahAhimavati girau 8 rUpIparvate 16 harivarSakSetre 16 ramyakSetre 32 niSadhagirau 32 nIlavati nage evaM ca sarvasaGakhyAgaNane jaMbudvIpapramANaM bhavati / AvidehaM bharatahimavadAdInAM vyAsaH sthAnadviguNitaM jJeyaH / tataH paraM rohAvarohanyAyena ardhAdhahAnita: nIlavadraramyagAdInAM vyAsAvaseyaH / tathAhi SaDviMzatyuttarapaMcazatI SaTkalAdhikA yojanAnAM bharatapramANaM, dviguNaM tat dvipaJcAzadu ttarai kasahasrI dvAdazakalAdhikA himavagiripramANaM, tadviguNaM, dvisahasraikazatapaJcasakhDyA paJcakalAdhikA himavatkSetrapramANaM, tadviguNa catuHsahasrAdhikadvizatadazasa khyA dazakalAdhikA mahAhimavagiripramANaM, tadapi dviguNaM catu:zataikaviMzatyAdhikA aSTasahasrI eka kalAyutA harivarSakSetrapramANaM, dviguNaM tad aSTazata dvAcatvAriMzadadhikA SoDazasahasrI dvikalAdhikA niSadhanagapramANaM, tadviguNaM SaTzatacatuzItyadhikA trayastriMzatsahasrI catuHkalAdhikA videhapramANaM, tato'dhaiM nIlavato nagasya niSadhatulyaM tato'pyadhaM ramyakkSetrasya harivarSatulyaM, tato'dhaM rUpiNo mahAhimavattulyaM, evameva tadardhaM himavatkSetratulyaM airaNyavadvarSasya, tadardhaM himavannaganibhaM zikhariNaH tadardhaM ca bharatatulyaM airavatakSetrasyeti mIlitAH sarvasaGkhyA ekalakSAM bhavati / saGgrahagAthAzcamAH sthAnAGgaTIkoktaH " paMcasae chabbIse chacca kalA vitthaDaM bharahavAsaM / dasasaya bAvannahiyA bArasayaM kalAo hemaMte // hemavae paMcahiyA igavIsasayAu paMca ya kalA / dasahiya bAyAlasayA dasa ya kalAo mahAhimave // harivAse igavIsA culasIi kalA ya ikkAya / solasa sahassa aTTha ya bAyAlA do kalA nisaDhe // tettIsaM ca sahassA chacca sayA joyaNANa culasIi / causeya kalA sakalA mahAvidehassa vikkhaMbho // " Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI nAma nAma __ sthApanA ceyam / yojana kalA yojana kalA 526 bharatavarSa 16842 nIlavannagaH 1052 12 himavatparvataH 8421 - ramyakkSetraM 2105 himavatkSetraM 4210 rUpI nagaH 4210 / mahAhimavannagaH 2105 hairaNyavakSetra 8421 harivarSavarSa 1052 zikharI giriH 16842 2 niSadhagiriH 526 airavatakSetra 33684 . 4 videhakSetra 1,00,000 0 jaMbUdvIpapramANa atha dvitIyadvAravivarISurgAthAdyAHna yojanasvarupaM gAthApazcArthena ca tatkaraNaprakAra darzayannAha - joyaNaparimANAI samacauraMsAI ittha khaMDAI / lakkhassa ya parihIe tappAyaguNeNa ya hu~tera / / 6 / / joyagaparimANAiMti yojanaparimitivanti, samacaurasAI iti samacaturasrANi itthatti iha jaMbUdvIpe khaMDAiMti khaMDAni bhavanti ityakSaragamanikA / idamatra hRdayaM jaMbUdvIpe samacatuSkoNakAH yojanapramitAH svaNDAH kriyante, te yojanetidvArasaMjJayA abhidhIyante / atha kathaM te jJAyante hatyArekabAha / lakkhasseti lakSasya jaMbUparimiteH yA parihIetti paridhiH parirayaH tasyAH tappAyaguNeNa ya tatpAdaH lakSacaturthabhAgastena guNanaM tena ca hu~teva bhavantyeva iti padaghaTanA / ayamarthaH lakSayojanasya viSkambhasya paridhiH kriyate sA paridhisaDakhyA lakSasya caturtho bhAgaH pazcaviMzatisahasrItayA guNitA yojanapramANaM jJAyate // 6 // atha prasaMgAgatAM paridhiM varNayitu tatkaraNagAthAM pratipAdayati / ___vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNIvaTTassa parirao' hoi / vikkhaMbhapAyaguNio parirao tassa gaNiyapayaM / / 7 / / vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNIvadRssatti viSkammo vistArastasya vargaH guNitaprakriyA guNAkAravizeSastato vargasya dazaguNastasya karaNI gaNitaprakriyA vizeSo mUlazodhanamiti tatkRte sati vRttasya vartulasya bhAvasya pariraotti parirayaH parikSepaH paridhiritiyAda hoitti bhavati / idamatra hRdayam / yadvastu vRttaM bhavati tasyAntaHsthaM yatparimANaM tataH parikSepeNa yadadhikaM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI 31 parimitirbhavati sA paridhiriti saMjJayA gIyate tatkaraNaprakArazcAyaM viSkambhasya yatparimANaM tasya vargaH kriyate / ( baMgo nAma vivakSitasaGkhyAyAstAvatyA saMkhyayA guNanaM yathA caturazIti lakSavarSapramitaM yatpUrvAGga tasya vargIkRte pUrva bhavati tathA caturazIlakSavarSI tAvadbhirvarSe guNito SaTpaJcazatsahasrakoTayuttarasaptatilakSakoTirbhavati pUrvavarSANAM / tatsthAyanA 70,56,00000, 00,000) vargIbhUtasaGakhyAyA dazaguNIkaraNaM tataH tatsaikhyAyA mUlazodhanaM tathAhi dazaguNIkRtasakhyAM antyAGkAt UrdhvarekhA viSamAyA tiryagraMkhA samAkhyA ca kAryA yAvadAdino'Gka tatastasya mUlazodhanam / sA paridhiH / mUlaM nAma yAvatI saqhyA vivakSitA sA saGkhyA yAvatyA saMkhyayA guNitA bhavati, sA prathamA saGkhyA mUlam / yathA paJcaviMzatelaM paJca yadvA yAvatyAH saqhyAyA vo bhavati, vivikSitA sa'khyA, sA tasyA mUlaM jJeyam / yathA paJcAnAM vargo bhavati paRviMzatiH / tatastasyA mUlaM paJca / tatra yadi AdimAGke viSamarekhA Agacchati tataH saikAsaMkhyA vagAthena zodhanIyA / atha yadi samarekhA''gacchati tadA tu AdimadvayAGka sakhyA vagAMGkena zodhanIyeti yAvadantimAta iti / / - prastutaM prastUyate / iha tAvajaMbudvIpaviSkambho lakSayojanapramitaH / (1,00,000) tasya varge kRte lakSa lakSeNa guNitaM dazAbjasaGkhyA 10000000000 bhavati / sA sakhyA dazaguNitA kAryA arthAt ekaM zUnyaM agre vardhanIyaM tathA caikazatAbjasaDkhyA 100000000000 bhavati ekaM kharva vA / athAsya mUlaM zodhanIyam / mUlazodhanaM nAma pUrvoktam / atha tatprakAraH / atrAdimo'Gka ekaH antimazca zUnyam / athAntimAdakAdviSamasamarekhA karaNIyA / sthApanA 100000000000 / atrAdAba samarekhA'stItyataH prathamadvayAGkasya vargeNa mUlaM zodhanIyam / tathA ca AdimadvayAtrAyAH dazasakhyAyA(10) mUlaM zodhyam / tasya ca mUlaM trikamAgacchati / zeSa ekH(1)| trikasaMkhyA(3) caikatra sthApyA / atha ziSTAGka pUrvasaGkhyAyA dve zUnye'vatANeM / pUrvAGkaH catuHsaMkhyAriktA, aSTa zUnyAnyavaziSTAni / atra ca zeSAGke dve zUnye -rikta, aSTa zUnyAnyavaziSTAni / atra ca zeSAGke zUnye milite zataM (100) bhavati / atha zatAGkamUlazodhanavidhiH / pUrva yaH trikAGka ekatra sthApita sa dviguNaH kArya :.. / sa cAGka chedarAzyabhidhayAbhidhIyate / sarvatra mUlarAzedvirguNazchedarAziravaseyaH / tathA SaTsaGkhyayA. zataM zodhanIyaM yathA SaDekaguNitAH SaT / ata eko bhAga Agacchati / sa bhAga SaTsaMkhyAyA adhaH sthApyaH tathaikaSaSTrayaGkA jAyante / saikaSaSTisaGkhyA (61) zatAGkAdriktIkAryA / tathA caikonacatvAriMzadaGkAH zeSA vardhante / atha pUrva yastrikAGkaH sthApitastena saha ekAGke sthApite ekatrizatsaDUkhyA (31) bhavati / atha ziSTe'Gke dve zU-ye vardhitavye tathA ca navazatAdhikA - / -|- |- |- - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 saTIkajabUdvIpasaGagrahaNI , trisahasrI (3900) bhavati / tata vAGke dviguNIkRte dvASaSTirbhavati / tayA pUrvokto'GkaH zovyaH / tadA dviSaSTiH SaTguNitA dvAsaptatyuttaratrizataM(372) bhavati / tadadha ya: SaDbhAga AgataH tasya tAvatyA saGkhyayA guNane SaT triMzat (36) bhavanti / saMsthApyaH tathA ca SaTpaJcAzadadhikasaptatriMzatzataM(3756)bhavati / athAsau saGkhyA pUrvasyAH saGkhyAyA hAsitA catuzcattvAriMzadadhikaikazataM (144) zeSaH vardhate / atha pUrvA kenaikatriMzatA saha SaDaGkAH sthApyA / tathA ca SoDazottaraM trizataM (316) bhavati / atha ziSTAGkena catuzcatvAriMzaduttare kazatena (144) saha mUlarAziziSTebhyaH SaTzUnyebhyaH dve zUnya sthApye tathA ca catu:zatAdhikacaturdazasahastrI(14400) bhavati / tato vargAGkaH SoDazottarazatatrayaM dviguNIkRtaM dvAtriMzaduttara SaTrazatI bhavati / tayA pUrvasaGkhyA zodhyA / tadA dvAtriMzaduttaraSaTzatI dviguNIkRtA catu:STayuttarA dvAdazazatI(1264) bhavati / labdhA dvibhAgo dviguNIkRtaH pUrvoktasaGkhyAyA adhaH sthApyaH / tathA ca SaTazatacatuzcatvAriMzadadhikA dvAdazasahasrI (12644) bhavati / sA pUrvoktasaGkhyAyA hAsitA satI zeSAGka SaTpaJcAzadakAdhakasaptadazazataM jAyate / atha ca vargamlAGkena SoDazottaratriMzatena sArdhA dvayaGkaH sthApyaH / tathA sati dipaSTayuttaraM (3162) ekatriMzacchataM bhavati / atha ziSTAGkena saha upariSTAd dve zUnye uttArya sthApite SaTzatottara kalakSapaJcasaptatisahasrasaGkhyA (175600) jAyate / tato vargAGkadviguNitaM kuryAt / tathA ca caturvizatyadhikatriSaSTizataM (6324) jAyate / tamaGka pUrvAGkana zodhayet / tadA dviguNIkRtavargAGkaH dviguNite sati aSTacatvAriMzadadhikaSaTzatottaradvAdazasahasrI (12648) jAyate / tadadheo dvayakaM (2) dviguNIkRtvA sthApayet / tathA caikalakSaSaiviMzatisahasracatuHzatacaturazIti (126484) saGkhyA jAyate / tAvatI saGkhyA pUrvaktisaGkhyAyA hAsitA satI ekazataSoDazottara kAnapaJcAzatsahasrasaGkhyA'vaziSyate / tataH pUrvoktasya vargamUlAGkasyAdhaH dvisaDakhyA sthApane SaTzatadvAviMzatyadhikaika triMzatsahasrI (31622) jAyate / atha ziSTAGkana saha upariSTAda dve zUnye uttArya sthApyete tadA SaTrazatAdhikaikAdazasahasrottarakAnapaJcAzallakSasaGkhyA (4911600) jAyate / tato vargamalAGko dviguNIkuryAt tadA triSaSTisahasradvizatacatuzcatvAriMzatsaGkhyA (63244) jAyate / tayA pUrvAGkaH zodhyaH / tathAhi dviguNIkRtavargamUlAI saptaguNI kuryAt tadA caturlakSadvicatvAriMzatsahasrasaptazatASTasaGkhyA 1442708) saMbhUtA, saptabhAga (1) AgataH, ataH sapta (7) saptasaMkhyayA guNitA ekAnapaJcAzajjAyante / [sA 49 pUrvoktasaGkhyAyA (432708) adhaH sthApayitvA] sA [saGkhyA] (4427129) pUrvoktasaGkhyAyA (4911600) hAritA tadA caturlakSacaturazItisahasracatuHzataikasaptatisaDakhyA (484471) 'vaziSTA bhavati / bhAgAGkAzca sapta vargamUla Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI 33 sa vyAyA saGgamayet / tadA trilakSaSoDazasahasradvizatasaptaviMzatiryojanAnAM (316227) bhavati / atha ziSTAkena na kApi saGkhyA saGgacchati yataH pUrvoktazUnyAni riktAni / tathA vargamUlAGko dviguNIkRtaH SaDlakSadvAtriMzatsahasracatuzatacatuSpaJcAzatsaGkhyA (632454) jAyate / tayA pUrvoktasaDakhyAyA bhAgA na gacchati / ataH zeSasaDakhyAkasya yojanasya kozA: kAryAstathAhi catvArai : kozairyojanaM bhavatyataH ziSTAGkacaturguNaH kAryaH / tadyathA catuHzataikasaptatyadhikacaturazItisahasrottaracaturlakSANi (484471) ziSTAGkaH / sa caturguNIkRtaH aSTazata caturazItyadhikasaptatriMzatsahasrotairakAnaviMzatirlakSANi (1937884) kozAnAM jAyate / tAM dviguNIkRtavargamUlAGkena zodhayet / tathAhi sa vargamUlAGkastriguNIkRta: aSTAdazalakSasaptanavatisahasratriMzatadviSaSTi (1897362) jAyate / tayA pUrvAGkana vibhajyAt tadA catvAriMzatsahasrapaJcazatadvAviMzatiH(40522) kozAnAM ziSTA bhavanti / atha vargamUlAGkaH trilakSaSoDazasahasradvizatasaptaviMzatiyojanAni(316227)trayaH(3) kAzAzca jAyante / atha ziSTakozasakhyA dviguNIkRtavargamUlAGkena bhAgaM nApnotyaH kozAnAM dhanUMSi kAryANi / tathAhi dvisahasrairdhanubhiH kozo jAyate'taH ziSTAGko dvisahasraguNaH kArya: / tathA ca catuzcatvAriMzatsahastrAdhikadazalakSottarA aSTakoTaya: (81044000) dhanuSAM jAyante / tataH dvigunniikRtye|jnvrgmuulsngkhyyaa zodhayet tathAhi dviguNIkRtavargamUlasaGkhyA'STAviMzatyuttarai kazataguNI kuryAt / tathA ca aSTakoTinavalakSacatuSpaJcAzatsahasraikazatadvAdaza saGkhyA (80954112) jAyate / tayA ca pUrvAGko vibhajyAt / tathA cekAnanavatisahasrASTazatASTAzItiH (89888) zeSA jAyate / mUlAGkena sahASTAviMzatyuttaraikazataM dhanuSAM sthApanIyaM / atha ziSTadhanuSAmaGgulAni kAryANi / tathAhi caturbhirhastairekaM dhanuH caturvizatirabhiGgalaizca (24) ekA hastastathA ca SaNNavatibhirajulairekaM (96) dhanurjAyate / tataH ziSTAGkaH SaNNavatiguNIkRte SaDazItilaukonatriMzatsahasradvizatASTacatvAriMzatsaGkhyAGgulAnAM (862 9248) jAyate / tAM dviguNIkRtavargamUlAGkena (632454) zodhayet / tathAhi vargamUlAGke'sArdhatrayodazaguNIkRte (13 / / ) paJcAzItilakSASTatriMzatsahasraikazataikonaviMzatisaGkhyA (8538119) jAyate / tayA pUrvAGke bhagne ekanavatisahasraikonaviMzatisaGkhyA (91119) ziSTAGgalAnAM jAyate / atha ca mUlAGkena saha sArdhatrayodazAGgulAni (13 // ) sthApyAni / tataH ziSTAGgulAnAM yavAH kuryAt / tathA cASTAbhiryavairekamaGgulaM jAyate'taH ziSTAGgulAni aSTaguNIkRtAni saptalakSASTAviMzatisahasranavazatadvipaJcAzadyavAnAM (728952) jAyante / tAn vargamUlAGkena zodhayet / tadA eko yo bhAgamAyAti / tataH varga mUlAisaGkhyA yavasaGkhyAto hApitA satI SaNNavatisahasracatuHzatASTAnavatisaGkhyA (96498) yavAnAM vardhate / vargAGkana sahaiko yavaH sthApyaH / atha ziSTayavAnAM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI yUkAH kAryA / tathAhi aSTabhiryukAbhireko yatro jAyate / tathA ca ziSTayatrasaGkhyASTaguNIkRta saptalakSaikasaptatisahasranavazatacaturazItiryUkAnAM (771984) jAyante / tA vargamUlAGkena bhaJjayet tadA ekAyUkA bhAgamAyAti / tataH tAvatsaGkhyA yUkAbhya hApitA satI eka lakSaikAnacatvAriMzatsahasrapaJcazatatriMzadyukAnAM ziSTA saGkhyA (130530) jAyate / vargAGkena saha ekA kA sthApyA, atha ziSTayUkAnAM likSAH kAryAH / tathAhi aSTAbhirlikSairekA yUkA jAyate / tathA ca ziSTA sthApyA yUkasaGkhyASTAguNIkRtA ekAdazalakSaSoDazasahasradvizatacatvAriMzatsaGkhyA (1116240) likSANAM jAyate / sA vargamUlAGkena zodhayet tadA ekA kSibhAgamAyAti / tataH vargamUlAGkasaGkhyA likSasaGkhyAtA hApitA satI caturlakSatryazItisahasrasaptazataSaDazItisaGkhyA (483786) likSANAM ziSyate / vargAGkena sahaikA likSaH sthApyaH / atha ziSTalikSANAM vAlAgrANi kAryANi / tathAhi aSTabhirvAlAgrairekA likSo bhavatyataH ziSTaliGkSasaGkhyA'STaguNIkRtA aSTatriMzallakSasaptatisahasradvizatASTAzItisaGkhyA(3870288) vAlAnAM jAyate / tAM vargAGkena zodhayet / tadA vargAGkaSaDaguNIkRtaH saptatriMzallakSacaturnavatisahasrasaptazatacatuvi zatisaGakhyA (3794724) jAyate / sA pUrvAGkAt dhApayet / tadA paJcasaptatisahasrapaJcazatacatuHSaSTirvAlAnAM (75564) vardhante / vargAGkena saha SaDvAlAH sthApyAH / atha ziSTavAlAnAM rathareNavaH kAryA / tathAhi aSTAbhI ratha reNubhireko vAlA bhavati ataH ziSTavAlAgrasaDkhyA'STaguNIkRtA SaDalakSapaJcacatvAriMzacchatadvAdazaratha reNaveo bhveyuH| (604512) rathareNusaGkhyA vargamUlAGkena bhAgaM nApnotyataH rathareNunAM trasareNavo vidheyaratathAhi aSTabhitra reNu - 1. bhirekA rathareNurbhavatyataH rathareNusaGkhyA'STaguNIkRtA'STacatvAriMzallakSaSaT triMzatsahasrapaNNavati sakhyA trasareNUnAM (4836096) bhavati / sA ca vargamUlAGkena zodhayet / tadA vargamUlAGkaH saptaguNIkRtaH catuzcatvAriMzallakSasaptaviMzatisaha saikazatASTasaptati saGakhyA (4427178) jAyate / tAvatI ca pUrvAGkAddhApitA satI caturlakSakAnanavatizatASTAdazasaGkhyA (408918) jAyate ziSTA trasareNUnAM / vargamUlAGkena saha ca sapta trasareNavaH sthApyAH / atha ziSTatrasareNUnAM bAdaravyAvahArikaparamANavaH kaaryaaH| tathAhi aSTabhirbAdaravyAvahArikaparamANubhireka strasareNurjAyate'taH ziSTatrasareNusaDUkhyA'STaguNIkRtA dvAtriMzallakSakasaptatisahasratri saptacatuzcatvAriMzatsakhyA (3271344) vyAvahArikabAdaraparamANUnAM bhavati / sA ca vargamUlAGkena zodhayet / tathAhi vargamUlAGkasaDakhyA paJcaguNIkRtA ekatriMzallakSadviSaSTisahasradvizatasaptatisakhyA (3162270) jAyate / tAvatI ca pUrvAGkAdvApitA ekalakSanavatizatacatuHsaptatiMsaGkhyA ( 109074 ) vyAvahArikabAdaraparamANUnAM zeSA vardhate / vargamUlAGke saha paJca bAdaraparamANavaH sthApyA: / atha vyAvahArikaikabAdaraparamANuH visrasAprayogapariNatairanantaissUkSmANubhirjAyate'taH anantAH bhAgaM nApnuvanti / ataH ziSTasaGakhyA ekazatacatuHsaptati 34 wwwwww Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 35 guNIkRtA ekakATiekonanavatilakSASTasaptatisahasrASTazataSaTsaptatisakhyA (18978876) vyAvahArikaparamANukRta ekazatacatuHsaptatibhAgAnAM jAyate / sA vargamUlAGkena zodhayet / tadA vargamUlAGke triMzadguNIkRte ekakoTiekAnanavatilakSAH sapta tasahasraSaTzataviMzati (18973620) sakhyA jAyate / tAvatI ca pUrvasmAdaGkAddhApitA satI dvipaJcAzacchataSaDpaJcAzatsaDakhyA (5256) shissyte| vargamUlAGkena sahAtha bAdaraparamANorekazatacatuHsaptati (174) bhAgAH kriyante tAvantaH triza dbhAgAH sthAyAH / atha ziSTAGkaH SaDlakSadvAtriMzatsahasracatuHzatacatuSpaJcAzatsaDakhyayA (632454) guNitaH trizatadvAtriMzatkoTayakacatvAriMzallakSASTasaptatisahasradvizatacaturvizatisakhyAmito (33241 78224) jaayte| sA ca sakhyA vargamUlAGkena zodhayet tathAhi vargamUlAGkaH dvipaJcAzacchataSaTpaJcAzatsakhyA guNitastAvAneva (3324178224) jAyate / so'Gkazca pUrvasyAH sakhyAyA hApitaH na kApi zeSA vardhate / vargAGkena sahAtha ekaikasya bAdaraparamANorekazatacatuHsaptatibhAgakaraNe yo'Gka Agatassa vargAGkena bhagne yaH ziSTa so'pyaGkaH pratyekaM SaDalakSadvAtriMzatsahasracatuSpaJcAzadguNitaH yAdRzaH khaNDo'dhigacchati tAdRzA dvipaJcAzacchataSaTpaJcAzatkhaNDAH sthApyAH / sarveSAM mIlane vargamUlasaDakhyA trilakSaSoDazasahasradvizatasaptaviMzatiyojanAni 3,16,227 trayaH kozAH 3 aSTAviMzatyuttarazataM dhanUMSi 128 sArdhatrayodazAGgulAni 13 // eko yavaH 1 ekA yUkA 1 eko likSaH 1 SaTvAlAgrANi 6 saptatrasareNavaH 7 paJcabAdarANavaH 5 ekabAdarANorekazatacatu:saptatiH khaNDAH kriyante tAvantaH triMzatkhaNDA: 30 tathA saptatyuttarai kazatakhaNDeSu pratyekasya SaTalakSadvAtriMzatsahasracatuHzatacatuSpaJcAzadbhAgAH kriyante tAvantaH paJcasahanadvizataSaTpaJcAzatkhaNDAH (5256) etAvAn jambUdvIparidhiH / tathA coktaM lokaprakAze paJcadazasarge vinayavijayopAdhyAyai " paritaH paridhistvasya zrUyatAM yaH zrute zrutaH / lakSatraya yojanAnAM sahasrANi ca SoDaza // krozAstrayastadadhikamaSTAviMzaM dhanuHzataM / trayodazAGgulAH sArdhA yavAH paJcaikayUkikA // " atra prasaGgAgataM gaNitakoSTakaM likhyate bAlabodhArtham / anantaiH sUkSmANubhireko bAdarANuraSTabhirbAdarANubhirekastrasareNuraSTabhistrasareNubhireko rathareNuraSTabhI rathareNubhireko vAlAgraM aSTabhirvAlAgaireko likSaH, aSTabhilijharekA yUkA, aSTabhiyUkAbhireko yavaH, aSTabhiryavairekamaGgulaM, SabhiraGgulairekaH pAdaH, dvAbhyAM pAdAbhyAM vitastiH, dvAbhyAM vistibhyAmeko hastaH, dvAbhyAM hastAbhyAM ekA kukSiH, dvAbhyAM kukSibhyAmekaM dhanuH, dvisahasra vanubhirekaH krozazcaturbhiH kozairekaM yojanam / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI sthApanA anantA paramANu = 1 bAdara paramANu 8 bAdara paramANu = 1 trasareNu 8 trasareNu = 1 rathareNu ... 8 rathareNu = 1 vAlAgra 8 vAlAgra = 1 likSA 8 likSA = 1 yUkA 8 yUkA = 1 yava 8 yava = 1 aGgula 6 aGgula = 1 pAda 2 pAda = 1 vitasti 2 vitasti = 1 hasta 2 hasta = 1 kukSi 2 kukSi = 1 dhanuH 2000 dhanuSa = 1 koza 4 koza = 1 yojana atha gAthApazcArdha - vikkhaMbhapAyaguNio pario tassa gaNiyapayaM // 7 // vikakhabhapAyaguNiotti viSkambhasya vistArasya pAdaH caturtho bhAgastena guNitaH san pariraotti parirayaH parikSepo tassatti tasya viSkambhasya gaNitapayaMti gaNitapadam vRttakSetrasya samacaturasraikayojanamitakhaNDAH bhavantIti kriyAzeSa itipadagamanikA / ayamarthaH / parighisaDakhyA vistAracaturthabhAgena guNitA gaNitapadaM bhavati / yathA prAyaH mulasya (25) paridheraSTAGgulasya viSkambhasya caturtho bhAgo dve'Ggule tAbhyAM guNitA paridhiH paJcAzadaGgulamAnaM (50) gaNitapadaM bhvti| evamihApi iha tAvajjaMbUparidhistrilakSaSoDazasahasradvizatasaptaviMzatiryojanAni (316227) trayaH kozAH (3) aSTAviMzatyuttaraikazataM (127) dhanUMSi sArdhatrayodazAGgulAni kiJcidadhikAni, tasyA yojanAni jaMbUdvIpaviSkambhasya lakSayojanasya caturtho bhAgaH paJcaviMzatisahasrANi (25000) / tena caturthabhAgena guNitAni saptazatanavatikoTipAdonasaptapaJcAzallakSANi (7905675000) yojanAnAM jAyante / sA sakhyA ekatra sthANyA / trayaH kozAH paJcaviMzatisahasrayA guNitA paJcasaptatisahasrI (75000) caturbhivibhaktA saptazatapaJcAzaduttarASTAdazasahasrI (18750) yojanAnAM / sA pUrvoktayojanaiH saha sthaapyaa| atha cASTAviMzatyuttaraikazatasaGkhyAkAni (128) dhanUrSi paridhisatkAni viSkambhapAdasatkayA paJcaviMzatisahasrayA (25000) guNitAni dvAtriMzallakSANi (32,00,000) dhanuSAM jAyante / aSTasahasrairdhanurbhizca yojanamekaM jAyate'taH tAvadbhiH pUrvasaGkhyA bhaktA satI catu:zataM (400) yojanAnAM / sA'pi pUrvasaGkhyayA saha sthaapyaa| atha ca paridhisatkAni sArdhatrayodazAGgulAni paJcaviMzatisahasrayA (25000) guNitAni trilakSasAghasaptatriMzatsahasrasaDakhyAGgulAnAM bhavati / teSAmaGgulAnAM dhanuHkaraNArthaM SaNNavatyA (96) bhAgaM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIva jaM dvIpara mahaNI 37 dadyAt / tathA ca paJcadazottarapaJcatriMzacchatAni (3515) dhanuSAM jAyante / SaSTayaGgulA (60) vardhate saGakhyA / teSAM ca kozakaraNArthaM dvisahasrayA bhajyeta sA saGakhyA, tathA ca pAdonadvayakozau jAyete / paJcadaza dhanUMSi vardhante / sarvasaGkhyAmIlane saptazatanavatikoTiSaTpaJcAzallakSacaturnavatisaha srasArdhazatasaGakhyA yojanAnAM, pAdonadvisaGkhyA kozasya, sArdhapaJcadaza dhanuSAM, ardha hastasya kiJciccAdhikaM etAvajjambUdvIpasya gaNitapadam / atredamaidaMparya samacaturastraikayojanamitAni etAvanti khaMDAni jaMbUdvIpasya kRtvA yadi jaMbUI.paM bibhRyAttadA samagraM jaMbUdvIpaM pUrNaM bhavati / yaMtrakamidam / paridheryojanAdayaH _ viSkambhacaturthabhAgaH guNanaphalaM 316227 yojanAni 25000 7905675000 yojanAni 3 kozAH 25000 75000 krozAH 18750 yojanAni / 128 dhanUMSi .. 25000 3200000 dhanUSi = 400 yojanAni 13 // aGgulAni 25000 337500 aGgulAni = 3515 dhaSi 60 aGgulAni kiJcidadhikAni kiJcidadhikasarvasaGkhyA yojanasaGkhyA kozAH 7005675000 18750 dhanU Si 1 / / 15 // . . // 790,56,94,150 1 // 15 // // athaivaM paridhigaNitapadakaraNasvarUpaM pradarzva parighisa khyAM zabdena dizatyAcAryaH / / parihi tilakkhasolasasahassadoyasayasattavIsahiyA / kosatigamaTThAvIsaM dhaNusaya teraMguladdhahiyaM // 8 // parihItti-paridhiH parirayaH parikSepaH iti yAvat tilakkhasolasasahassadoyasayasattavIsahiyatti trilakSaSoDazasahasradvizatasaptaviMzatyadhika yojanAnAmiti zeSaH kosatigaMti kozAnAM trika aTThAvIsaM dhaNusayatti dhanuSAM zataM aSTAviMzatizca teraMguladdhahiyaMti sArdhatrayodazAGgulAnyadhika Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 saTIkajaMbUdvIpasa grahaNI kiJciditi zeSaH iti padagamanikA / bhAvArthastu pUrvokta eva / atra kutracid vibhaktivyatyayo vibhaktilopo liGgavyatyayAdizca prAkRtatvAdazakya eva / atha gaNitapadanAmadvitIyadvAre gaNitapadasaGkhyAmAviSkaroti / sattevaya koDisayA gauA chappannasayasahassAI / cauNauyaM ca sahassA sayaM divaDhaca sAhiyaM / / 9 / / gAuamegaM panarasa dhaNusayA taha dhaNUNi pannarasa / saddhiM ca aMgulAi jaMbuddIvassa gaNiyapayaM // 10 // pUrvoktaparidhisaGagvyA viSkabhasya caturthabhAgena guNitA gaNitapadaM kSetraphalaM bhavati / tadevAha sattevayakoDisayANauA saptazatakoTinavatiH ayaM bhAvaH navatyuttarasaptazatakoTayaH, chappanna sayasahassAuMti SaTpaJcAzat zatasahasrANi lakSANIti, cauNauyaM ca sahassatti caturnavatisahasrANi sayaMdivaDhaM zataM dvayardhaM ca sAhiyaMti sAdhikaM sArdhazataM yojanAnAmiti zeSaH / adhikapadasUcitaM adhikatvaM darzayati gAuyetyAdi / gAuyamegAte ekA gavyutiH kozaH / pannarasadhaNusayaMti paJcadazazatAni dhaSi tahatti tathA pannarasatti dhaNuNitti paJcadaza dhaSi sadvitti SaSTizca aMgulAiMti aGgulAni, jaMbuddIvassatti jaMbUdvIpatya gaNiyapayaMti gaNitapadaM iti pada saMcAlanA / bhAvArtha: pUrvokta evehApi / atheha varSakSetrANi kiyantIti tRtIyadvAramAviSkurvan varSANAmabhidhAnapUrvakaM sakhyAM jagAdaikagAthApadena / 'bharavAi sattavAsA........ bharahAitti bharatAdayaH sattatti sapta vAsatti varSAH iheti zeSaH / ayaM bhAvaH / iha jaMbudvIpe bharatAdayaH saptavarSAH kSetrANi / tadyathA bharataM 1 himavat 2 harivaSa3 mahAvidehaM 4 ramyak5 hairaNyavat 6 airavataM ca 7 / uktaM ca sthAnAGgaTIkAyAm " bharahe hemavayaMtiya harivAsaMtiya mahAvidehaM / rammayamerannavayaM eravayaM ceva vAsAi / / " uktaM cAnyatra - " bharahevayatti dugaM dugaM haimavayairaNNavayaruvaM / harivAtarammaya dugaM majhividehutti sagavAsA // " mahadhi bharatAbhikhyo devaH sAmAnikadevaissaha palyAyuSkaH parivasati / ato bharata iti zAzvataM nAma / " dvIpasyAsyAtha paryante sthitaM dakSiNagAmini / nAnAvasthaM kAlacabhirata kSetramItim / / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI 20 adhijyadhanurAkAraM spRSTa tacca payodhinA / pUrvapazcimayoH koTayoH pRSThabhAge ca sarvataH // yo yo'trotpadyate kSetre'dhiSThAtA palyajIvitaH tamAhvayanti bharataM tasya sAmAnikAdayaH / / kalpasthitipustakeSu tathAlikhitadarzanAt / tatsvAmikatvAd bharataM kiJcedaM nAma zAzvatam // " AvidehaM bharatahimavadAdInAM vyAsaH sthAnadviguNito jJeyaH / tataH paraM rohAvarohanyAyena adhihAnitaH nIlavadramyagAdInAM vyAso'vaseyaH / / idaM bharatakSetrAM bharatAdhipabharata iva SaTkhaMDa dhArakam / idaM bharataM cullahimavato dakSiNadigbhAge dAkSiNyAtyalavaNata uttaradigbhAge cAvasthitam / etat pUrvapazcimAyataM dakSiNottaraM viratAravacca / atra madhyabhAge vaitADhayAkhyo girirasti / ataH dvaubhAgau dakSiNAdhettirArdhAkhyau bharatasya bhavataH / tatra ca gaGgAsindhabhidhe nadyau bhavataH / ataH SaTkhaNDAH / teSu madhyakhaNDe'yodhyAnAmanagarI cakrivAsayogyA vakSyamANasvarUpA'sti / kSulla himavAna partata -padmadraha E KE uttara bharata O !! khaMDa-4 gaMgA sindhu RSabhakUTa !! dakSiNa bharata khaMDa-2 khaMDa- 2 000000 ayodhyA 0000 mAsa aMtIpa HITTA -- lavaNa samudra: . bharata kSetra citrAGka : 3 ___iti bharata svarUpam / himavati haimavatAbhikhyo devo vasatyato himavaditi zAzvataM nAma / idaM ca cullahimavaduttarabhAgAvasthitaM / idaM ca bhogabhUminAmnA akarmabhUminAmnA yugalikakSetranAmnA ca gIyate / iti himavatsvarUpam / sthApanA ceyam / citrAGka : 4 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI himavat kSetra vRtta vaitADhya zabdApAtI E=rohitAMzA ==== rohitA -HEED hariH sUryAcandramasau tadvadvavanta: manuSyA yatra varSe iti harivarSanAmakSetrAM harivaSanAmA maharghikaH suraH santiSThate'to vA tannAmakSetram / idaM ca mahAhimavaduttaradigbhAgasthitam / iti harivarSasvarUpam / sthApanaiSA / citrAGka : 5 harivarSa kSetra vRtta vaitADhya gandhApAtI FEharikAntA EEEE--- ---harisalilA EES sarvemyaH kSetrebhyo mahAvistINakSetradehatvAt trikozaM dehnrvttvaanmh| videhAkhyamahardhikadevasthAnatvAcca mahAvideha ti kSetraM nAma zAzvatam / tanmahAvidehakSetraM caturdhA / tathAhi meroH prAcyaM pUrvamahAvidehAH, pratIcyAM ca pazcimamahAvidehAH, dakSiNAtyaM devakurukSetraM, udIcyAM cottarakuravaH / tatrottarakuruSu uttaravuvabhidho devakuruSu devakurvabhikhyo devo vasati / ata: zAzvatAbhidhAne te kSetre / tatra meroruttarasyAM uttarAH kuravaH gandhamAdanamAlyavatorgajadantayorantare jJeyAH / dakSiNasyAM punardevakuravaH vidyutprabhasaumanasayorgajadantayorantarAle / atra pUrvAparavideheSu pratyekaM SoDaza SoDaza vijayA virAjante tathAhi-ime videhAstAvat kramazo dvidhAbhAvamitA: tadyathA pUrvavideheSu zItAbhidhAnA vakSyamANa svarUpA nadI / tayA ca pUrvavidehA dvidhA vihitA / evamaparavidehAH zItodayA / tatra zItottarataTe tisRbhirantarnadIbhizcatubhirvakSakArAcalaiH kRtasImAno'STau vijayAH santi / evaM zItAyA dakSiNataTe'pi tAvantaH / evaM SoDaza / tathai va zItodAkulayorapi pratyekamaSTAvaSTa vAcyAH / tatsvarUpaM cedam / prathamaM tAvanmAlyavadAkhyagajadantagiripUrvataH kacchAbhidhAno vijayaH / tatpUrvadigante sImAkRccitranAmA nagaH / tataH paraM sukacchAbhidho dvitIyo vijayaH; tatpUrvAnte sImAkAriNI gAhAvatI nAmAnta dI / tata: paraM mahAkacchasaMjJastRtIyo vijayaH, tatsImAkArI brahmakUTAbhidho giriH / tataH paraM kacchAvatI nAmA turyA vijayaH, tatsImAkAriNI hRdAvatI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI 41 nAmAnta dI / tata AvartAkhyo vijayaH paJcamaH / tanmaryAdAkRnnalinInAmavakSaskArAcalaH / . tadanuSThA maGgalAvattAbhidho vijayaH / tatpUrvato sImAkAriNI vegavatI nAmAntarnadI / tasyAH parataH puSkalAkhyo vijayaH saptamaH / tanmaryAdAkArI ekazailakUTo nagaH puSkalAvatI vijayaH aSTamaH sarvasattamaH / tataH paraM vanamukham / evaM zItAyA uttarataTe'pi antarnadIvakSaskArAcalAntaritA aSTau vijayAH / evaM dakSiNataTe'pi, tatra prathamaM vanamukhaM, tatpratIcyAM vatsanAmA navamo vijayaH / tatpazcimAnte trikUTaH sImAkArI vakSaskArAcalaH / tataH suvatsAbhidho dazamo vijayaH, tasya sImAvidhAtrI taptA saMjJAnta dii| tadanu mahAvatsanAmaikAdazo vijayaH tasya maryAdAyAM vaizramaNakUTo nagaH / tataH paraM vatsAvatI dvAdazo vijayaH / tasya maryAdAyAM mattA nadI / tataH pratyag ramyAkhyo vijayastrayodazaH / tasya pratIcyante'JjanAdriH sImAvidhAyI / tataH ramyaknAmA caturdazaH, tansImani unmattA nAmasarit / tasyAH parataH ramaNIyako vijayaH paJcadazaH / tasya sImni mAtaJjananAmA nagaH tataH pratyag maGgAlAvatI SoDazo vijayaH / ityevaM pUrvavideheSu SoDaza vijayAH / tasya ca maryAdAyAM saumanasAbhidho gajadanto nagaH / tataH pazcimataH devakuravaH / tadanu vidyutprabhanAmA gajadanto nagaH / tataH paraM pakSmanAmAdimo vijayaH tatsImAkAryaGkApAtI dharaNIdharaH / tataH supakSmAkhyo dvitIyo vijayaH, tanmaryAdAyAM kSIrodAkhyanadI / tataH pratyagU mahApakSmAkhyastRtIyo vijayaH / tadante pakSmapAtI bhUdharaH / tadanu pakSmApAtI caturtho vijayaH / tatsImAvidyAyinI zItasrotA nAmasarit / tasyAH pazcimataH zaDakhAbhidhaH paJcamo vijayaH tanmaryAdAkAraka AzIviSAcalaH / tadaprato nalino nAmA SaSTho vijayaH tatsImani antarvAhinI nAmanadI / tatpazcimataH kumudAbhidhaH saptamo vijayaH tatsImAvidhAyI sukhAvaho nAmA nagaH / paraM nalinAvatI nAmASTamo vijayaH / tataH paraM vanamukham / iti zItodAdakSiNakUlasaMsthitavijayASTakam / zItodottarataTagaM prathamaM vanamukhaM, tataH paraM vijayo vapanAmA navamaH / tataH prAcyante sImAkArI candrAkhyo vakSaskAragiriH tadanu dazamaH suvaprAbhidho vijayaH tanmaryAdAyAM nadI nAmormimAlinI / tatpUrvAnte mahAvapra ekAdazo vijayaH / tadante gambhIramAlinI nadI sImAvidhAyinI / tatastrayodazo valgunAmA vijayaH / tataH sImani nAganAmA nagaH / tadanu suvalgunAmA caturdazo vijayaH / tadante maryAdAkAriNI phenamAlinI nAmasarit / tataH pUrvAnte gandhilo nAmA paJcadazo vijayaH tatsImAkArI devanAmagiriH / tataH paraM gandhilAvatI nAmA SoDazo vijayaH ityevamaparavideheSu SoDaza vijyaaH| tatazca gandhamAdanAkhyo gajadantagiriH siimaavidhaayii| tataH parA uttarakuravaH / iti mahAvideha caturvibhAgasthitiH / uttarakurusvarUpaM cedam / ime ca uttaradakSiNaviSkambhAH pUrvapazcimAyatA: ardhacandramaNDalAkArA bhUbhAminIbhAlanibhAH / atra cottarakurunAmA devo vasati / atastannAmAnaste pratItAH / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 www 24 nalinAvatI vijaya 1244 d 23. kumuda vijaya 9 22 nalina vijaya 114Adda 21. saMkha vijaya 69 10 94 20. padmAvatI vijaya 11 6 be 19. mahApadma vijaya shmyyssshn9 18. supaca vijaya MAMAM 17. padma vijaya 00000000 citra TUL vidyutga 00000000 bhadrasAla N somana 16. maMgalAvatI vijaya 8 15. ramaNIya vijaya 60 14. ramyaka vijaya 7 AMMAMA 13. ramya vijaya bhadrasAla 12. vatsAvatI vijaya 11. mahAvatsa vijaya 10 suvatsa vijaya 9. vatsa vijaya vanamukha meruparvata saTIka jaMbUdvIpa saGgrahaNI 25. vapra vijaya A0013 26. suvapra vijaya 0 10 27 mahAvapra vijaya 40444 14 28. vaprAvatI vijaya 29. valgu vijaya AMM 30. suvalgu vijaya qqs' 1 vana 31. gaMdhila vijaya yana 32. gaMdhilAvatI vijaya dhamAdana parvata mAlyayaMta giri uttarakurU 000000000 1. kaccha vijaya A 2. sukaccha 3. mahAkaccha vijaya 4. kacchAvatI vijaya 5. Avarta vijaya AAAAA 6. maMgalAvarta vijaya 00000000 7. puSkala vijaya MAA 8. puSkalAvatI vijaya banamukha yamaka 07 jabUvRkSa yA 011 15 -2012 16 www1 mahAvideha kSetra 01 2 02 5 03 4 uttarakuruSu paMcadvahAH 1. mAlyavAn 2. aikhataH 3. candraH 4. uttarakuruH 5. nIlavAn: devakuruSu paMcahUdAH 1. niSidhaH 2. devakuruH 3. suraprabhaH 4. sulasaH 5. vidyutprabhaH 7. kSIrodA 8. zItastrotA 9. antarvAhinI 10. UrmimAlinI 11. gambhIramAlinI 12. phenamAlinI dvAdaza antarnadya 1. gAhAvatI 2. hRdAvatI 3. vegavatI SoDaza yakSaskAra parvatAH 1. citrakUTa: 4. taptA 5. mattA 6. unmattA 3. nalinIkUTa : 2. brahmakUTa : 4. ekazailakUTa : 5. trikUTa : 6. vaizramaNa kUTa : 45. nAgaH 16. devaH 7. aMjanakUTa : 8. mAtaMjanakUTa : citrAGka : 6 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI 43 wwww m mahAvideha kSetrastha vijaya niSadha vA nIlavAna parvata VARABA RSA kUTa khaMDa-4 khaMDa-5 gaMgA vA raktA nadI minyu vA raktavatI nadI batADhaya // iti mahAvidehasvarUpam // citrAGka: 7 vijaya pRthulatva - 2212 7/8 yojana. vijaya laMbatva - 16592 2/29 yojana - - - - - - khaMDa-6 saMDa-2 : %3DDA EP======= ---- =====-sItA vA sItodA mahAnadI ==== %3D - - - - -- Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI ramyakSetratvAdramyakAbhidhadevAvAsatvAcca ramyaka iti zAzvataM nAma, tacca nIlavata uttarasyAM dizi vartate / iti ramyakasvarUpam // hiraNyavat prakAzavattvAddharaNyavatadevatAva satvAcca hiNyavateti zAzvataM nAma kSetrasya, tacca rukmiNa utarasyAM dizi / ini hiraNyavata svarUpam // lavaNasamudrAdakSiNasthaM airavatAdhiSThAnatvA daivatAbhidhAnaM kSetram / iti aizvana svarUpam // atha prasaGgAt tatsvarUpaM kiJcidviziSyate / tatra tAvadbhAtaivayodazArakapramANaM kAlacakra sadA cakrAyate / devakurUttarakuruSu avamarpiNIprathamArakaprathamakAla iva kAtaH sadaivAvatiSThate / harivarSaramyakodvitIyArakaprathamakAlavatkAlaH sadaivAvatiSThate / himavaddharaNyavatostRtIyAraka prathamakAlasamaH kAlaH sadavAvatiSThate / pUrvamahAvidehAparamahA videhayozcaturthArakaprathamakAlavatkAlaH / tatra tatra prathamAra kassuSamasuSamA nAmA catuHkoTAkoTIsAgara mAnaH / tatra caturthadine tuvaramAnAhArecchaikonapazcAzadinAnyapatyapAlanA narAyustrINi palyAni trikozoccaM dehamAnam / gajamihAdInAmAyurnavat / vaDavAvAdInAM narAyuzcaturthabhAgaH / gomahoSoSTragardabhAdInAM nagayuHpaJcamo bhAgaH / chAgazRgAlodInAmaSTamo bhAga / (zvAnAdInAM nagayurdazamo bhAgaH / ) SaTpaJcAzadutta dvizata pRSThakara NDakAni / ayaM ca sadApekSayA devakurUttarakuruSu / iti prathamAraka svarUpam / dvitIyArakaH suSamA nAmA trikoTAko TisAgaramAnaH / tRtIyadine badagmAnAitIhA / catuHSaSTidinAnyapatyapAlanA / dvipalyAyuH dvikozoccaM dehamAnam / aSTAvizatyuttarazatAni pRSThakaraNDakAni / tiryagAyuH kramAt samacaturthapaJcamASTamadazamabhAgaM pUrvavajjJeyam / ayaM ca sarvadAzritya hagviSarabhyakkSetrayoH / iti dvitIyArakasvarUpam // tRtIyArakaH suSamaduHSamAnAmA dvikoTAkoTisAgaramAnaH, ekAntaraM AmalakapramANAhArecchA, ekapalyAyuH, ekakozo dehamAnaM, ekonAzIti dinAnyapatyapAlanA, catuHSaSTipRSThakaraNDakAni, tiryagAyuH pUrvavat / ayaM ca sadApekSayA himavaddharaNyavatayoH / iti tRtIyAkasvarUpam // eteSu triSvapyArakeSu jAtA narA yugalikA bhaNyante / te ca zubhamAnasA alpakaSAyiNaH samacaturasrAkRtayaH surUpiNo nirupakramAyuSo jambhAkSutakAsamAtrasampannamaraNA anyapIDArahitAH / tebhyo dazavidhAH kalpadravaH pAnakAdIna dazavidhAn vAJchitabhogAn prayacchanti tadyathA mattarasAMgAbhikhye kalpadrumA sugandhino manoharAn viziSTabalavIya kAntihetun vividhAn drAkSeAmahArasAna prayacchanti - 1 / mRgAGganAmni kalpatarau kanakaratnamayAni bhRGgArasthAlavatulakacarakalazavardhamAnAdIni bhAjanAni jAyante -2 / sajalaghanagambhIrakalaravacatubhedavibhattA pravarAtodyAni mahAvAdyAnvita dvAtriMzadvidhanATakaM ca turyAGganAmni kalpapAdape prakaTIbhavanti - 3 | rAtrAvapi ravivat prakAzakAH jyotiraGgAbhidhAH kalpataravo yatprabhAvopahatau gacchantAvapi sUryAcandramasau nijAM prabhAM tatra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI 45 sthApayataH - 4 / dipikAGgAbhidhAH kalpavRkSAzcandrAdityasadRzatejaso nityameva dyotante, tamo bahulaM nAzayanti / - 5 / catrAGgAH suradumA varabakulacampakAzokatilakapunnAganAgajapAkusumA jAtimAtra jAtyA dAtAM vividhAn daza varNa kusumAni sahasradalazatapatrAdAni padmAda ni dadati - 6 / citrarasAbhidhAH suratAvaH suramakalitaM aSTottara zatakhAdhakayutaM catuHSaSTivyaJjanA petaM miSTAnnamA hAra vitanvanti - 7 / maNitaHGgasu drau mukuTamudrikAhArakanepugadInyAbhUSaNAni jAyante - 8 / bhavanamA bahugnamANakana kakhacitAni zayanAmanopena ni saptapaJcavyAdibhUmika ni pavanAni divyAni vistArayanti - 9 / bhanitAGga kalpapAdapAH kSaumayugmadevadUSyavara paTTadUkUlAdIni AsanazayanocitAni bhadrAsanazayyApramukhAni ca vAsAMsi vitaranti - 10 / pratipAditaM ca sthAnAGgaTIkAyAm'mattaGgemu ya majjaM suhapeja bhAyaNAgi bhiNge| tuDiyaMgesu ya saMgayatuDiyAi bahuppayArAI // dAvajoha suho saha nAmayA ya ee karaMti ujjoyaM / - cittaMgesu ya mallaM cittAsAbhoyaNaTThAe // maNiyaMgesu ya bhUsaNavagai bhavaNAi bhavaNarukkhesu / ____ anayaMgesu ya dhaNiyaM vanthAi bahuppagArAI // " ete sarve'pi kalpapAdapA jIvAbhigamavRtyAdyabhiprAyeNa vizramayA svabhAvena tathAvidha kSetrAdisAmagrIjanitena vizrasApariNAmapariNatAH / RSidattAkathAdau tu bIjavapanAdidarzanAd vanaspativizeSA api jJa yante / tattvaM punaH kevalino vidanti / yugalikasukhajJApikAzcemAH pUrvarSigAthAH kIrtyante bhavikabodhAya / "eyA risesu bhogadume su bhuMjaMti tatthamihuNAI / __ savvaMgasuMdagaI vuDDhInehANurAgAI // 1 // naya patthivAnabhiccA na ya khujA neva vAmaNA paMgU / na ya mUyA bahiraMdhA na dukkhiyA neva dAridA // 2 // samacauraMsaMThANA baliyapaliya vajjiyA ya niirogaa| caumaTThIlakkhaNadharA maNuyA devA iva suruvA // 3 // tANaM ciya mahilAo viya syvrkmlpttnynnaao| - savvaMga suMdarAo komalasasivayaNasohAo // 4 // bhuMjaMti visayasukkhaM je purisA tattha bhogabhUmosu / kAlaM ciya iyadIhaM te dANaphalaM guNeyavvaM // 5 // // iti kalpapAdapasvarUpam // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI atha tRtIyArakaprAnte ca navakula kara-rAjanIti-sarvasaMsRtivyavahRte-jinadharma- bAdarAgnikAya-jJAnavijJAnAdIni prakaTobhavanti / trivarSasArdhASTamAte sAvazeSe tRtIyArake prathamastIrthakRtsetsyati / tAvadvarSazeSe cAturthArake caturvizatitamo'rhan setsyati / idamavasarpiNyAM vijJeyaM / utsarpiNyAntu tAvatyeva 'tRtIyacaturthArake gate pazcimApa zcama tIrthakaro jAyete / utpapiNyavamapiNyorayaM vizeSaH yaduta usarpante samaye samaye vRddhimupayAnti rUparasAyurbalamedhAzarIrAdayo yasyAM dazakoTAkoTIsAgaravA sotsarpiNI / avasarpiNI nAma-apasarpante hAsamupayonti ta eva yasyAM dazakoTAkoTAsAgaravA saavsrpinnii| ubhayomIlane viMzatikoTAkoTIsAgaravarSamAnaM kAlacakraM bhavati / caturthaduHSamAsuSamAbhikhyaH dvictvaariNshdvrssshsryuunaikkottaakottisaagrmaanH| pUrvakoTivarSI narAyuH, paJcazataM dhanadhi dehIcyaM / ayaM ca sarvadA tIrthakara sadbhAvaH / tathAhi-pUrvavidehavanakhaNDAntikasthASTamanavamavijayayoH puNDarikiNyAM susomAyAM ca puryA yathAkramaM mImandhara bAhunAmAnau dvAvarhantau / evaM pazcima vadehavanakhaNDAntikasthacaturvizatitamapaJcaviMzatitamavijayayoH ayodhyAyAM vijayAyAJca nagaryA yathAkramaM subAhuyugamandharanAmAnau dvau tIrthakarau sAmprataM vicarataH / te ca tIrthakRtaH kunthvaranAthayogntarAle ekasminneva samaye jAtAH / munisuvratanaminAthayogntarAle pravajitaH / ekavarSasahasroM yAvacchadmasthAmanubhUya samakameva kevalajJAnamavApnuvaMzca / AgAminyAM caturviMzatikAyAM saptamASTamanIrthakRtorantarAle samakameva setsyanti / sarveSAM pratyekaM paJcazatadhanurdehamAnaM caturazItilajhapUrvamAyuH caturazI tamaGkhyA gaNabhRtAM, dazalakSamaGkhyA kevalinAM, zatakoTi saGakhyA munInAM, tAvatA ca sAvAnAM bhavati / atra videhe ekasmin vijaye sarvadA dravyabhAvatIrtha kRtaH sammolya caturazIti saGkhyA bhavati / tathAhi ekastAvat kevalI, anye ca kazcidrAjA, kazcidyuvarAjA kazcid bAlaka iti / atha yadA kevalI siddhamApnoti tadA tryazItitamaH kavalaM sampadyate / ekazcAnyo jAtimavApnoti / nanvekasmin kSetre'nyastIrthakaro vAsudevazcakravartI baladevo na sambhavati tatkathamiyamucyate tIrthakRtAM caturazItisaGkhyA iti cet / satyaM, atra vRddhasampradAyaH 'eteSAM vijayAnAM zAzvato bhAva evameva nAnyathA' / kizca nizcayavyavahAranayadravyabhAva dibhedAbhyupagamavatA na kApi kSatiH / tathAhi nizcayanayatastu * bhAvitIrthakarA api tIrthakRttvena vyapa dezyante / vyavahAranayatazca samavasaraNAdiprAtihAryasAmrAjyabhAja eva tIrthakRttvena vyapadizyate / evaM dravyatastu tArthakRjjIvAH bhUtabhAvivartamAnAH sarva eva tIrthakRttvenAbhidhIyante bhAvatastu "ki killikusumavuDDhI devajhUNI cAmarAsaNAI ca bhAvalayabherichattaM jayati jiNapADiherAI // " tathA catustriMzadatizaya(sahitAH) / tattvaM punaH kevalino vidanti evameva dhAtakIkhaNDe puSkarAdhaiM ca tArthakRtsaGakhyAsvarUpaM dviguNaM veditavyam / // iti caturthArakasvarUpam // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI duHSamAbhidhaH pazcAmArakaH ekaviMzativarSasahasrImAnaH / tatra saptahasta dehaucdhyaM triMzadadhikazatavarSamAyurnarANAm / etadArakaprAnte ca pUrvAhna zrutasUrisaGghadharmANAmucchedo bhaviSyati / madhyAhne rAjadharmarAjAmAtyAdInAM aparAhne ca vyavahArAcAranItitatiprabhRtInAmiti tathA coktaM pUrvarSibhiH "suyasUri saMghadhammo putravaNhe vijjahi agaNisAyaM / nivimalavAhaNo suhumamaMtI taddhammamajjha // 1 // duppo samaNANaM phaggusirI hoi sAhuNINaM ca / sadUDho nAilanAmA saccasirI sAviyANaM ca // 2 // pUvvaNhe saMjae viccheo hoi caraNadhammassa / majjahe rAyANaM avaraNhe iyassa // 3 // 47 tato yajjAyate tadbhavyabodhArtha SaSThAraka svarUpamapi kiJciducyate / tathAhi lavaNAdikSArAgnikAlakUTAdiviSANAM vRSTirbhaviSyati / tena pRthvI hAhAkAraM kariSyati / tathA pakSiNAM bIjAni vatADhyamukhagiriSu sthAsyanti / manuSyatiryagbIjAni dvisaptatisakhyeSu bileSu sthAsyanti / bharate dvisaptatimaGkhayAni bilAnyevaM dakSiNArdhabharate gaGgAsindhvodve dve kUle prAcIpratIcyoH pratyekaM veditavye / tatazcatvAri kulAni / evamuttarArdhabharate'pi tathA cASTau kalAni / tatra pratyekaM kUle nava nava bilAni tathA ca dvisaptatibilAni bhavanti / evamairavatkSetre 'pi vedyaM svarUpam / SaSThArako duHSamaduHSamAnAmA ekaviMzativarSasahasrImAnaH / tatra ekahastoccadehaH, viMzativarSAyurnarANAM, manuSyA matsyAhArakAH, kurUpiNo nirdayapariNAminaH, bilavAsinaH nArakatiryagAdidurgatimaTantaH nirhokA niSThurabhASiNaH pazuvannagnATAH tiryagvat pitAputrAdivyavahArarahitatvAdviveka vikalA : vArSikA nArI garbhamAdhAsyati / atikaSTaM ca prasute / prabhUtabAlAzca tA abalA bhaviSyanti / iti SaSThArakasvarUpam / idamavasarpiNIsvarUpam / tadviparItaM cotsarpiNIsvarUpam / tathAhi SaSThArakavatprathamaH / evaM paJcamavadvitIyaH / SaSThAra kavadutsarpiNye kaviMzatisahasra varSamAnaprathamArakavyatikrAnte dvitIyArakA dau sakala sattvAbhyudayArthamime paJcamahAmeghA jAyante / tathAhi puSkalasaMvartakaH 1 kSIrodaH 2 ghRtodaH 3 amRtodaH 4 rasodazceti 5 / tatra puSkalasaMvarttako nAma bharatairavato: puSkalAn pracurAnazubhAnubhAvAn bhUmirukSatAdAhAdIn svavAriNA saMvarttayati nAzayatItyarthaH / zeSAH spaSTAH / evaM krameNa yAvat prathamArakavat SaSTha iti dvAdazArakasvarUpam / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI ____ tadvarNanena ca kAlacakrasvarUpaM kIrtitaM / imo dvAvArako bharatairAvatoreva nAnyeSu himavadAdiSu / iti saptakSetrI vivaraNam / // samAptaM tRta yaM varSadvAram // . atha caturtha parvatadvAraM pAdonadvigAthAbhyAndyotayati / ..........viyaDhacaucauratisa hiyre| solasavakkhAragiri do cittavicitta dA jamagA // 11 // dosayakaNayagirINaM caugayadaMtA taha mumeru ya cha vAsaharA piMDe eguNasattari sayA dunni // 12 // viyaDDatti vaitADhyAkhyA nagAH, cautti catvAro 4 vRttA iti zeSaH, cauratisatti catustriMzacca 34 vaTTiyaretti vRttetarA AyatA vaitADhayAH, solasatti SoDaza 16 vakkhAragiritti vakSaskAranagAH vijayAntaritAH, dotti dvaura, cittavicittatticitravicitrau, dotti dvau 2 jamagatti yamako, dosayetti dvizata 200, kaNayagiroNaMti kanakagirINAM, cautti catvAro gayadaMtatti gajadantA girayaH tahatti tathA sumeruyatti sumeruzca, chatti SaD vAsaharatti varSadharAH, eSAmiti zeSaH, piNDe samudite, eguNasa. ttarisayAdunnitti ekonasaptatyuraM dvizataM bhavati parvatAnAmiti zeSaH / iti padArthaH / ayaM bhAvArthaH / himavati yugalikakSetramadhyabhAge rohitAsaritaH pratIcyAM rohitAMzAyAH prAcyAM ca zabdApAtInAmA vRttavaitADhayanago'sti / asya ca yojanAnAM ekasahasro pratyekaM uccastvaM AyatatvaM vizAlatvaM ca / asya parito laghumahadvApISu zabdApAtIvarNavadvarNAkamalasadbhAvAt palyAyuSkamahadhikasvAtinAmadevAvAsatvAcca zabdApAtIti zAzvataM nAma / ayaM kSetrasamAsAbhiprAyaH / jaMbUdvIpaprajJaptyAM yacchabdApAtondrAnAmA devo'bhiDetastannAmAntaraM matAntaraM veti sarvavidvedham / ayaM prathamo vRttvaitaadyH| sthApanA ceyam / citrAGkaH-8 .. himavat kSetra __zabdApAtI / / vRtta vaitADhya E= rohitAzA ==== rohitA= // zabdApAtI vRttavaitADhya // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI 49 harivarSamadhyabhAge harikAntAyAH prAcyAM harisalilAyAH pratIcyAM ca gandhApAtInAmA vaitAdayaH / uccatvAdyasya zabdApAtIvata / ayaM vizeSaH gandhApAtIvarNavadvarNapadmasaMbhavAtpamadevAvAsatvAd gandhApAtIti zAzvataM nAma / dvitoyo vRtavaitAdayaH sthApanA ceyam / harivarSa kSetra vRtta vaitADhya gndhaapaatii| EEharikAntA FEEE - ---harisalilA ED citrAGkaH 9 ramyakkSetramadhye nArikAntAyAH prAcyAM narakAntAyAH pratIcyA mAlyavannAmA vaitADhyaH pUrvavajjJeyaH / navaraM tavarNa varNatatmadRzAkAra kamalasadbhAvAnmAlyavadevAvA satvAdvA mAlyavAniti nAma / jaMbUdvIpaprajJaptisUtre mAlyavadaparaparyAyaH prabhAsAkhyasura iti dRzyate / tRtoyo vRttavaitADhyaH / sthApanA ceyam / ramyak kSetra ___ mAlyavaMta vRtta vaitAThya 3-nArIkAntA------5 - 10 --22::nara kAntA - - - - citrAGkaH 10 hairaNyavate suvarNakUlAyAH pratIcyA rUpyakUlAyAH prAdhyAM vikaTApAtyabhikhyo vaitAdayaH / uccatvAdipUrvavad / navara svavarNakamala sadbhAvAdaruNadevAvAsatvAt tacchAzvataM nAma / turyo vRttavaitADhyaH / haraNyavat kSetra ghakUlA vikaTApatI vRtta paitADhya HOREE - S -EETsuvarNakalA EM citrAGka : 11 evaM ca kSetravicArasUtravRtyAdyabhiprAyeNa haimavate zabdApAtI, hairaNyavate vikaTApAtI harivarSe gandhApAtI ramyake mAlyavAniti vRttavaitAdayAnAM vyavasthA / jaMbUdvIpaprajJaptyabhiprAyeNa tu haimavate Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaDagrahaNI zabdApAtI harivarSe vikaTApAtI ramyake gandhApAtI hairaNyavate mAlyavAniti vyavasthetyatra tatvaM punaH kevalino vidanti / atha catustriMzadAyatavaitADhyA vyAkhyAyante / tatra prathamo vaitADhyo bharatamadhye pUrvapazcimAyata utta'dakSiNavistIrNaH paJcaviMzaniyojanoccaH rUpyamayaH sphaTikavannirmalaH pazyatAM pratibimbadhArakatvAt pratirUpo'sti / tasya vaitADhayasya pUrvapazcimayordizogaGgAsindhvantike ekapalyAyuSkanRtyamAlakRtamAladevAdhiSThite dakSiNodocyoH paJcAzadyojanAyate prAcIpratIcyodizayojanavizAle aSTayojanocce aSTayojanoccacaturyojanavizAlavajraratnamayanibiDadvArAvRtte vajraratnamayanibiDakhaNDaprapAtAtamisrAbhidhe guhe sto'ndhakAranirantare / tatra cakravartI dakSiNArdhabharatAt sindhvantikasthatamisrAguphAyAmekonapaJcAzanmaNDalAnyAlikhyottarArdhabharataM pravizya saMsAdhya ca nivartamAna RSabhakUTe svanAma likhitvA gaGgAntikasthakhaNDaprapAtAto nirgatya dakSiNArdhabharatamAgacchati / yAvaccakravartI jIvannAste tAvattayo gaNi udghATitAni syuH / etayorantarAle pratyekaM unmagnajalAnimnagAjalAbhidhe dve dve nadyau bhvtH| ubhe'pi te pratyekaM dvAdazayojanAyAme tritriyojanavizAle / tatronmagnajalAyAM yakizcidRSadindhananarAdikaM nipatati tatsarva jalapravAhairAhatya bahiH sthale prakSipyate / nimnagAyAM yatkiJcit tRNAdikaM nipatati tatsarvamadha eva nimajjati / enayorIdRkkhabhAva eva tatra kAraNaM, nAnyat kizcid / iti vaitADhyaguhAvarNanam / ___ atra vaitADhaye vaitADhyagirikumAranAmA maharSikaH palyAyuSkaH suraH santiSThate / atastannAma zAzvatam / iti bharatavaitADhayavarNanam / atra bharatavaitADhyanagasyAntare vakSyamANasvarUpA vidyAdharAbhiyogAnAM zreNayaH santi / tata upariSThAbhiyogazreNita UrdhvaM paJcAnAM yojanAnAmatikrame'syoparibhAgaH / AkRtizcaiSA 10 yo. Abhiyogika devAnAMzreNiH AAAAAA5 yo.. dvitIya mekhalA 10 yo. 10 yo. dvitIya mekhalAyAM | Abhiyogika devAnAM zreNiH / 10 |10yo. vidyAdhara zreNiH prathama mekhalA 10 yo. AMININE muta WORVARANONV NARENA A 10 yo. prathama mekhalAyAM vidyAdharazreNiH / Y AURANIKAA VARIANDI VEA10 yo. uccatya 25 yo. // vaitADhaya gireH pArzvadarzanaM / / 50 yo. vistRti : citrAGkaH 12 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Abhiyogika - devAnAM zreNiH 10 yojana vistRtA vidyAdharANAM zreNi 10 yojana vistRtA tamistrA guhA vaitADhya girerdakSiNa pArzvadarzanaM citrAGka: 13 khaMDa prapAtA guhA 5 yo 10 yo 10 yo. saTIka jaMbUdvIpa saGgrahaNI 51 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI wwwwwwAAA evabhairavate dvAtriMzatsu videhavijayeSu ca trayastriMzadvaitADhyA varNanIyA / navaraM atra gaGgAsindhavantike gu, tatra svadhorantike / iti catustriMzadAyatavaitAdayavarNanam / atha SoDazavakSaskAravarNanam / ime vakSaskArA ekaikavijayAntaritAH tathA ca pUrvavidehe'STau vakSaskArA aparavidehe'pi tAvantaH / ime vakSaskArAH kulagiryantike catuHzatayojanoccAH sotAsItodAntike ca pazcazatayojanoccAH eteSAmabhidhAnAni cemAni tadyathA citrakUTaH 1 brahma (varmma) kUTaH 2 nalinIkUTaH 3 ekaraulakUTaH 4 trikUTa: 5 vaizramaNakUTaH 6 aJjanAkhyaH 7 mAtaJjanAbhiSaH 8 aGkApAtI 9 padmA ( pakSmA) pAtI 10 AzIviSaH 11 sukhAvahaH 12 candraH 13 sUraH 14 nAgaH 15 devazceti 16 / atrApi svasvanAmAGkitA devA vasanti / iti vakSaskAravarNanam / 52 atha devakuruSu niSadhodIcyAM sItodAyAH pUrvapazcima kUlayoH sahasrayojanoccau sahasrayojanAyatavistIrNamUlau sArdhasaptazatayojanAyAmavizAlamadhyau paJcazatayojanadIrghavistaM rNoparibhAgau citravicitradevAvAsau svavarNakamalasadbhAvAccitravicitrAbhidhAnau nagau staH / iti citravicitrasvarUpam / evamevottarakuruSu yamakAbhidhau dvau girii| navaraM svasvanAmadevAvAsau svavarNavatkamalavantau ca / iti yamakadvayasvarUpam / atha uttarakuruSu nIlavantaparvatAdhaH nIlavantahRdapUrva pazcimapArzvayoH pratyekaM daza daza kanakagirayaH zatazatayojanoccAH zatayojanAyAmavizAlAmUlAH, madhye paJcasaptatiyojanAH upari paJcAzadyojanAH / evaM viMzatikanakanagA / evaM uttarakurucandrairavata mAlyavantahRda pArzvayorapi / evaM sarvasaGkhyA zatasakhyA girayaH / ete ca sarve'pi kAJcanaprabhapAthojAzrayatvAt kAJcanAkhyAsurAzritatvAcca kAJcanAkhyA jJeyAH / evaM devakuruSu citrottarasyAM niSaghAdhaH niSadhadeva kurusuraprabhasula vidyutprabhahUda pArzvayorapi pratyekaM viMzatiH / sarvasammIlane dvizatasaGkhyAH kAJcanagirayaH / iti dvizatakazcana girisvarUpam / atha nIlavadakSiNasyAM meroruttarapratIcyAM gaMdhilAvatyAkhyavijayaprAdhyAM uttarakurupratIcyAM ca gandhamAdano nAmA gajadantaparvataH pItavarNo'sti pItaratnamayaH / "girigaMdhamAyaNo pIyao apItakaH potamaNimaya" iti bRhatkSetrasamAsatadvRttivacanaprAmANyAt / jaMbudvIpaprajJaptisUtre 'savvarayaNamae' iti sarvAtmanA ratnamaya uktaH / jaMbudvIpasamAse tu kanakamaya ukta iti nIlavantAntike catuHzatayojanoccaH paJcazatayojanapRthulaH pazcAnmAtrayA mAtrayA yathAkramaM uccatve vadhamAnaH, pRthutvena hIyamAnAM mandarAntike pazcazatayojanoccaH aGgulAsaGkakhyeyabhAgapRthulazva gajadantA kRtibhavati / asmin parvate koSTAkhyasugandhidravyapuTakAdatyuttama iSTataro gandho bhavati / tathA gandhamAdanAbhidho devo maharSiko vasatyatastannAma zAzvatam / iti prathamo gajadantaH / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 53 ___ meroruttarapUrvasyAM nolAvadakSiNasyAM uttara kuruparvasyAM kacchAkhya vejayapratIcyAM mAlyavannAmA gajadantaH / zeSa pUrvavat navaraM samIraNairvidhUtAni nAnAkusumagulmAni kIrNapuSpaM vidadha te tathA'tra mAlyavannAmA maharSi ko devaH palyAyuko vasati tato mAlyavaditi zAzvataM nAma / ayaM vaiDUryamayaH / iti dvitIyaH / evaM niSadhodIcyAM merorAgneyyAM maGgalAvatIpratIcyA devakurupAnyAM somanasanAmA gajadannaH / zeSaM pUrvavat / navaraM somanasadevAditadabhiThApena vAcyam / iti tRtIyaH evaM niSadhottarasyAM merodakSiNapratIcyAM padmavijayapUrvasyAM deva kurupratIcyA vidyutprabhAbhidho gajadantaH / navaraM tadabhilApaH / iti caturthaH / iti gajadantalirivarNanam / ekalakSayojanocco vatulaH / ekayojanasyaikAdaza bhAgAH kriyante dazabhAgottaradazasahasra. navatiyojanavizAlamUlaH / tato mAtrayA mAtrayA hIyamAnaH uparyekayojane yojanaikAdazamabhAgo hIyate / ekAdazasu yojaneSu ekaM yojanaM, zatayojane navayo nanani yojanai kAdazamabhAgaH, sahasrayojaneSu navati yojanAni yojanadazabhAgAstathA ca zikhare eka sahasrayojanavistArNo merugirirasti / asya ca trANi kANDAni-AdimaM sahasrayona namAnaM caturvidhaM kANDaM mRbahulaM pASANa bahulaM vajraratnabahulaM zarkarAbahulaM ca bhomakhyam / dvitIya vaiDUryAmidhaM aGkajaM sphATikaM kAJcanamayaM rUpyamayaM ca triSaSThisahasrayojanamAnaM saumanasaM yAvat / jambUnadamayaM SaTtrizasahasrayojanamAnaM zeSaM yAvachivaraM jAmbUnadAbhidham / atra catvAri vanAni-tadyathA-samabhUtalAyAM bhadrazAlavanaM 1 bhadrazAlAspaJcazata yojanApI nandanA bhikhyaM vanaM :2. nandanAt sArdhadviSaSThi sahasrayojanopari soma nasAra vanaM 3 somanasAt SaTtriMzatsahasrayojanopari meroH zikhare paNDakaM nAma vanam 4 / paNDakava / catasraH zilAH santi-tadyathA prAcyapANDuzilA nAmnI dakSiNottarAyatA paJcazatayojanamAnA pUrvapratA pANDu ruvanAntike mArdha dezata yo na vizAlA caturyo nanapRthulA arjunasvarNamayo ardhacandrAkArA merucUlA sanmukhavartI / tasyA madhyabhAge utarasyAM ca dve siMhAsane stastayoryathAkramaM kacchavatsAdi vijayayo stIrthakRtorjanmAbhiSeko bhavati / yataH pUrvavidehe. dakSiNottara vijayayoH samakameva tiirthkRt| jAyete / iti prathamA zilA / dakSiNAntike pUrvAparAyatA pANDukambalanAmnI zilA / vizeSa pUrvavat / navaraM tatraikameva siMhAsanaM / tatra dAkSiNAtyabharatakSetratIrthakRt nanmAbhiSekaH / yatA bhara / ekasmin samaye eka eva tIrthakradutpadyate'na ekameva siMhAsanam / iti dvitIyazilA / pratIcyantika uttaradakSiNAyatA raktazilA nAmnA zilA zeSaM pUrvavat / navaramihApi pANDuzilAvat dve siMhAsane dakSiNasyAM udIcyAM ca dizi / tatra yathAkramaM padmavaprAdivijayayostIrthakRtorjananAmiSekaH / dvisiMhAsanakAraNaM pANDuzilAvat atrApi yugapattIrthakRjjanmaiva / iti tRtIyazilA / atha cUliyo ttarasyAM paNDakavanodIcyante raktakambalanAmnI zilA zeSaM pUrvavat / navaramatraikaM siMhAsanam / tatraivatatIrthakRjjanmAbhiSekaH / ekasiMhAsana kAraNaM pANDukambalAvat / iti turyazilA / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaDagraha gI meru zikhAyA paNDakavanam uttara zaka prAsAda zapha prAsATa pazcima rakta kambalA caitya pAMDu kambalA caitya caitya atipAikambala zaka prAsAda zaka prAsATa dakSiNa citra:-14 iti paNDakavanavarNanam / . asya maMdaraparvatasya SoDaza nAmAni sArthAni tathAhi maMdarAkhyadevAdhiSThitatvAnmaMdaramiti 1 meruriti prasiddha 2 zubhadarzanatvAt sudarzanaH 3 svayameva prabhayA prakAzakatvAt svayaMprabhaH 4 manastoSakatvAnmanoramaH 5 sarvaparvatoccatvAt tIrthakRjjananAbhiSekatvAcca girirAjaH 6 ratnoccayavattva dratnoccayaH 7 pANDavAdizilA samUhatvAcchiloccayaH 8 lokamadhyavartitvavAllokamadhyaH 9 tata eva lokanAbhiH 10 atinirmalatvAdacchaH 11 sUryacandrAdayaH pradakSiNaM bhramantyataH sUryAvarttaH 12 sUryAdigraha nakSatratArakAH pRSThato bhramantItyato grahAvartaH 13 sarvaparvottamatvAduttamaH 18 merumadhyavaya'STarucakapradezA digvidignigamo'to dizAdiH 15 sakalagiri mukuTabhUtatvAdavataMsaH 16 imAnyevAbhidhAnAni anyatra kvacit nAmAntareNa kramAntareNa ca rUDhAni / tathA coktamatra maMdarAkhyo devaH palya yukaH parivasatIti mandaramiti zAzvataM nAma mukhyaM pratItaM ca / // iti meruvarNanam // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1000yo| naMdanavana FATANA 62500 yo. 40 JABAR , 3.6000 yo. bhadrazAla bana JAAAI 244 NNN A meruparvata : kAMDa-3 . sa saTIkajaMbUdvIpasaDagrahaNI . somanasavana citrAGka: 15 55 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpara mahaNI atha bharanodocyAM bharatasImAkArI cullahimavannAmA namaH zatayojanocco dvAdazakalAdhikadvipaJca zaduttAsahasrayo janavizAlaH svarNamayaH / asya ca mahAhimavadAzritya nyUnamAnavAcullahimavadevAbAsatvAcca cullaDimavaditi zAzvataM nAma / ayaM ca dvayorapi pArzvayoH vedikAvanakhaNDAbhyAM sabhyaH / ti himavadarNa m / himavaduttarasyAM mahAhimavannAma nago dvizatayojanoccA dazakalAdhikadazottadvicatvAriMzacchatayojanavizAlaH kAzcanamayo'sti / dakSyati ca 'dusauccArupa,kaNayamayatti' ayameva varNo bRhadvicArakSetrAdAvapi / anenaivAbhiprAyeNa jambUdvIpapaTTAdAvasya pItaHNatvaM dRzyate / jaMbUdvIpaprajJaptyabhiprAyeNa tu sarvaratnamayo jJeyaH / asya ca mahAhimavannAmA mahadhika devAvAsatvAnmahAhimavaditi zAzvataM nAma // 2 // videhadakSiNasyAM catuHzatayojanocco dvikalAdhikASTazatadvicatvAriM zaduttaraSoDazasahasrayoja vizAlo raktasvarNamayo niSadhanAmA nago'sti / asya ca niSadhadevAvAsasvAcchAzvataM niSadhamiti nAma // 3 // videhottarasyAM nIlavannAmA nagaH / asya varNanaM niSadhavat / navaraM palyAyuSkanIlavadeva vAsavAnIlavaditi nAma // 4 // ramyakottarasyAM rUpyaparanAmA rukmI nagaH / varNanaM mahAhimanadvat / navaraM svanAmadevAvosatvAt sarvAtmanA rUpyamayatvAcca rukmIrUpyaM nAma // 5 // aizvadakSiNasyAM cullahimavarasamaH zikharI nAmA nagaH / navaraM zikhara devAvAsatvAdvakSyamANakUTaikAda kAtiraktazi kharyA kArabhUyo ratna kUTasadbhAvAcca zikharIti nAma // 6 // ime SaDApa vasImAkAritvAdvaSadhA bhadhayA gAyante / iti varSadharaparvatavarNanam / sarveSA nagAnAM samuditA ekonasaptatyuttara dvizatasaGkhyA nagA bhavanti / iti turya nagadvAram // ' yantra kamidam / sakhyA parvatanAma saGkhyA vRttavaitAyAH 200 kazva-girayaH AyatavaitADhyAH gajadantA vakSaskAranagAH citravicitro 269 sarvasaGkhyA atha kUTanAmakaM paJcamaM dvAraM vistArayati / solasabakkhAremu ityAdi / tatrApyAdau pUrvakUTAnyuddizya tisa bhargAthAbhistatsvarUpaM prakaTayati / solasa vakkhAresu cau cau kUDA ya huMti patteyaM / somaNasagaMdhamAyaNa sattaTTa ya rUppimahAhimave // 13 // parvatamAma 3 meruH varSadharAH yamako Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 57 cautIsaviyaDresa vijjuppahanisaDhanIlavaMtesu / taha mAlavaMta suragiri nava nava kUDAiM patteyaM // 14 // himasiharIsu ikkArasa iya igasaTigirIsu kUDANaM / egatta savvadhaNaM saya cauro sattasaTTI ya // 15 // solasavakkhAresuni SoDaza-vakSaskAreSu, caucaukUDati catvAri catvAri kUTAni ca, hutitti bhavanti, patteyaMti pratyekaM, somaNasagaMdhamAyaNatti saumanasagandhamAdanayoH, sattatti sapta sapta rUppimahAhimavetti rUpyamahAhimavatoH, ati aSTAvaSTau ceti, cautIsaviyaDDhesutti catusliMzadvaitADhayeSu, vijjupahanisaDhanIlavaMtemutti vidyutprabhaniSadhanIlavatsu, tahatti tathA, mAlavaMtasuragiritti mAlyavatsuragiryoH, nava navati nava nava, kUDAiMti kUTAni, patteyaMti pratyekaM, himasiharIsutti padaikadeze padasamudAyopacArAddhimavacchikhariNoH, ikkArasatti ekAdaza ekAdaza, iyatti iti, igasaTigirImutti ekaSaSTigirISu, kUDANaMti kUTAnAM zikharANAM egattetti ekatve samudite sabadhaNaMti sarvadhanaM sarvasaGakhyA sayacaurotti zatAni catvAri sattasaTTIyatti saptaSaSTizca iti padasaMghaTanA / ayaM bhAvaH pUrvoktakonasaptatidvizatagiriSu aSTottaradvizatagirayo niSkUTA ekaSaSTigirayazca sakUTAstatra teSu pratyekaM yAvanti kUTAni tadarzayati / tatra SoDazasu vijayAntariteSu pratyekaM catvAri kUTAni tadyathA-ekaM tAvat siddhAyatanAkhyaM 1 dvitIyaM yatra kUTaM vivakSitaM tannAmAkhyaM 3 tRtIya pRSThavartivijayAkhyaM 3 / caturthamagrimavijayAkhyaM 4 / tathAhi kacchasukacchavijayAntaritacitrakTAbhidhavakSaskAre 1- siddhAyatanakaTaM, 2- citrakUTaM, 3- kaccha kUTaM, 4-sukacchakUTaM ca varma (brahma)kUTAkhyaM-vakSaskAre 1-siddhAyatanakUTaM, 2-varmakUTaM, 3-mahAkacchakUTa, 4-kacchAvatIkUTaM / nalinokaTe-siddhAyatananalinIkUTAvartamaGgalAva khyAni catvAri / ekazailakUTe siddhAyatanaikazailakUTapuSkalAvartapuSkalAvatyAkhyAni catvAri kUTAni / trikUTe siddhAyatanatrikUTava sasuvatsAkhyAni catvAri kTAni / vaizramaNakUTe siddhAyatanavaizramaNakUTamahAvatsavatsAvatyAkhyAni catvAri zikharANi / aJjane siddhAyatanAanaramyaramyakAkhyAni catvAri zikharANi / mAtaJjane siddhAyatanamAtaJjanaramaNImaGgalAvatyAkhyAni catvAri kUTAni / aGkAvativakSaskAre siddhAyatanAGkAvatipadmasupamAkhyAni catvAri zikharANi / padmAvativakSaskAre siddhAyatanapanApAtimahApaapamAvAyAkhyAni catvAri kUTAni / AzIviSe siddhAyatanAzIviSazaGkhanalinAkhyAni catvAri zikharANi / sukhAvahe siddhAyatanasukhAvahakumudanalinAvatyAkhyAni catvAri kUTAni / candre siddhAyatanacandrapadmasupamAni catvAri zikharANi / sUre siddhAyatanasUramahAvaprapadmAvatyAkhyAni catvAri kaTAni / nAge siddhAyatananAgavalgusuvalavAkhyAni catvAri zikharANi / deve siddhAyatanadevagandhilagandhilAvatyAkhyAni catvAri kUTAni / evaM sarvANyapi saMmIlya catuHSaSTikUTAni / teSu siddhAyatanakUTeSu siddhAyatanAni, zeSesu svsvnaamaangkitdevaavaasaavtNskaaH| iti vkssskaarkuuttsvruupm| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI DE niSidha nIlavaMta 500 yo. parvataH sItA vA sItodA | mahAnadI vakSaskAra parvata | 400 yo. vakSaskAra parvata AAA50 AAAAAAAAAA MANAAAAAAX vakSaskAra gireH pUrvapArzvadarzanaM REEP citrAGka: 16 .. nIlavanniSadhayorgandhamAdanasomanasagajadantagiryoH sapta sapta pratyekaM kUTAni / tathAhiM gandhamAdane merorantike siddhAyatanAkhyaM kUTaM 1 tato'nukramaM nIlavatsanmukhAni SaTkaTAni-tayathA gandhamAdanakUTaM 1 gandhilAvata kUTaM 2 uttarakurukUTaM 3 sphaTikakUTaM 4 lohitAkSakUTaM 5 Ananda kUTaM 6 ca / tatra siddhAyatanakUTe siddhadevAlayaH, sphATikalohitAkSakUTayo gaGkarAbhogavatyordikkumArikayo rAvAsau zeSeSu caturpu kUTeSu svasvanAmAGkitadevAvAsAH / etAni ca paJcazatayojanauccAni / iti gandhamAdanakUTasaptakasvarUpam / somanase merorantike siddhAyatanakUTaM 1 tato'nukramaM niSadhasammukhAniSaTkUTAni-taghathA somanasakU. 1 maGgalAvatIkUTaM 2 devakurukUTaM 3 vimala TaM 4 kAzcanakUTaM 5 vaziSTakUTaM 6 ceti / etAni paJcazatayojanavizAloccAni / teSu siddhAyatanakUTe siddhaprAsAdaH, vimalakAJcanakUTayoH suvarasAvatsamitrayoH kASThAkumAryorAvAsau / zeSaM pUrvavat svasvanAmAdevAvAsatvam / iti somanasakUTasvarUpam // rUpyo'STau kUTAni-tathAhi-siddhAyatanakUTaM 1 rukmikUTaM 2 ramyakakUTaM narakAntAkUTaM 4 buddhidevIkUTaM 5 rUpyakUlAkUTaM 6 hairaNyavatakU' 7 maNikAJcan kUTaM ceti / etAni pratyekaM paJcazatayojanoccAni / tatra siddhAyatane siddha caityaM, rukmiramyagdhairaNyavanmaNikAJcanakUTeSu svasvanAmAGkitadevAvAsAH / narakAntAbuddhidevIrUpyakUlA kUTeSu svasvAbhidhAGkitadevyAvAsAH / iti rukmikUTASTakavivaraNam // mahAhimavatyaSTau kUTAni-tathAhi-siddhAyatanamahAhimavaddhimavadrohitAhI harikAntAharivarSavaiDUryAkhyAni / tatra siddhAyatane siddhAlayaH / mahAhimavaddhimavaddharivarSavaiDUryeSu svAbhidhAnadevAvAsAH / rohitAhIdevIharikAntAsu svasvanAmAGkitadevyAvAsAzcati / eteSAM prAsAdarAjadhAnyAdivakSyamANakUTavat / iti mahAhimavatkUTASTakasvarUpam / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI catustriMzatsu vaitADhayeSu pratyekaM nava nava kUTAni / tathAhi-tatratya bharatavaitADhayakUTanavakaM svarUpamAdau prakaTIkriyate / tathAhi siddhAyatanakUTaM 1 dakSiNArdhabharatakUTaM 2 khaNDaprapAtaguhAkUTaM 3 mANibhadrakUTa 4 vaitADhayakUTaM 5 pUraNabhadrakUTaM 6 tamisrAguhAkUTaM 7 uttarArdhabharatakUTaM 8 vaizramaNakUTaM 9 ceti / uktaM ca"siddhAyatanaM kUTaM dakSiNabharatArdhanAmadheya ca / . khaNDaprapAtakUTaM turya tanmANibhadrAkhyam // vaitA DhyAkhyaM paJcamamatha SaSThaM pUrNabhadrasaMjJaM ca / _bhavati tamisrAguhaM cottarabharatArdhaM ca vaizramaNam // " tatra siddhAyatanakUTamadhye zAzvatArhadAyatanaM tatra RSabhacandrAnanavAriSeNavardhamAnAkhyatIrthakRdaSTottaraikazatasaGkhyAH pratimAH / svarUpaM cAnantaraM vistarato vyAkhyAsyate / dakSiNArghabharatamANibhadravaitADhyapUraNa bhadrottarArdhabhagtavaizramaNAkhyeSu SaTsu kaTeSu svasvanAmAGkitadevAvAsAH / khaNDaprapAtaguhAkhya kUTe nRtyamAladevAvAsaH / tamisrAguhAkhya kaTe ca kRtamAladevAvAsa iti / tatra mANibhadravaitADhayapUrNabhadrAkhyAni trINi svarNama yAni zeSANi SaT ca ratnamayAni / etAni navApi kaTAni prAcyA Arabhya jJeyAniH / prAcInodadhisannidhau siddhAyatanamityAdi sakrozaSaDyojanAni uccAni tAvantyeva yojanAni mUle viSkambhAyAmataH, madhye dezonAni paJcayojanAni, zirasi ca sAdhikAni trINi yojanAni / sarvANyapyetAnyUddharvIkRtagolAGgulasthitAni / siddhAyatanAkhyAdimakUTasyopari pravaranarapatimaulikirITamiva ramya sasiddhAyatanaM sadanakanakamaNimaya ekakrozAyataM sahasradhanurvizAlaM catvAriMzaduttaracaturdazazatAni cApAnAmuttaGga prAcyudIcyavAcIsthadvAratrayopazobhitaM virAjate / ekaikaM tadvAraM dhanupaJcazatottuGga tadadhaM ca vistRtam / tatra siddhAyatane paJcadhanuHzataviSkambhAyAmA tadardhabAhalyA maNipIThikA vartate tadupari ca paJcacApazataviSkambhAyAmaH sAtirekANi dhanuSAM paJcazatAni uttuGgo devacchandakaH / tatra cautsedhadhanuHpaJcazatocchrittAH ekaikasyAM dizi saptaviMzatiH saptaviMzatirityevaM caturdigvyavasthitatvenASTottarazatasaGkhyApramitA RSabhAdiprAguktAbhidhAnArhatAM nityapratimAH prakAzante tAsAM ca svarUpamidam / antaloMhitAkSaratnapratisekamanoharAH aGkaratnamayA nakhAH, tapanIyamayAni pANipAdatalAni, jihvAzrIvatsacUcukaM tAlUni ca / zmazraromarAjayazca riSTaratnavinirmitAH / oSThA vidrumavihitAH / nAsA antarlohitAkSapratisekA tapanIyajanyA, lohitAkSaniSekANyaGkamayAnyakSoNi, tArakA akSipakSmANi bhravazca riSTaratnanirmitAH, lalATapaTTazravaNa kapolaM kanakamayaM, kezabhUmistapanIyamayI, kezAzca riSTaratnajanmAnaH, zIrSaghaTikA vajrajA, grIvAbAhukramajaGghAgulyorutanuyaSTayaH kanakanirmitA / nanvetAni bhAvajinapratirUpANi teSu cocitaM zmazruka di zrAmaNyAnucitaM kathaM ? taduktaM tapAgacchanAyakadevendrasariziSyazrIdharmadhoSamUribhirbhASyavRttau bhagavato'pagatakezazIrSamukhanirIkSaNena zrAmaNyAvasthAsu jJAnaiveti ?. atrocyate bhAvArhatAmapi zmazrukurcAdInAM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI sarvathA'saMbhavasyAnabhimatatvAt / kintu tathAdhidaivikAtizayAnubhAvAt teSAM zmazrukarcAdInAM zrAmaNyagrahaNAdanu avasthitiH syAt / evaM ca sati puruSatvapratipattiH sauMdarya ca siddhayati / yaduktaM zrIsamavAyAGge-"avaTThiyakesamaMsuromaNahe" iti / opapAtike'pi prathamopAGge'bhihitaM "avaTThiya suvibhaktacattamaMsU" ityAdi / abhyadhAyi ca vItarAgacatvAiizakAyAM "utpanne kevalajJAne nakhalomanoravasthitimityAdi / itthaM ca tAsAM zAzvatAhatpratimAnAM bhAvajinapatipratirUpatayA zma kUrcAdiyuktimadeva / bhASyavRttau tu yA'pagatakezazI mukhA zrAmaNyadazoditA sA'vardhiSNutvenAlpatvAttayorabhAvavivakSayA / ekaikasyAH pratimAyAH pRSThataH chatradhAriNI, pArzvato ve dve cAmaradhAriNyau, purataH pAdapatitaM ghaTitAJjalivinayAvanate dvayaM dvayaM yakSabhUtakuNDadhArapratimAnAM bodhyam / atra devacchandake ghaNTAdhUpakaDucchakAnAM pratyekamaSTottarazataM, evaM candanakumbhAdInAmapi bodhyam / tathAhi " caMdaNakalatA 1 bhiMgAragA 2 bhAyaMsagA 3 yathAlA ya 4 pAIo 5 supaiTThA 6 maNiguliyA 7 vAyakaragA ya 8 // cittArayaNakaraMDaga 9 haya 10 gaya 11 narakaMThagA ya 12 caMgerI 13 / paDalaga 14 sIhAsaNa 15 chatta 16 cAmara 17 sumaggaya 18 jhayA ya / " zeSASTakaTopari svasvadevAnAM rAtnikAH prAsAdAvataMsakAH krozatuGgA ardhakrozavistRtAyatAzca / idaJca jaMbUdvIpaprajJaptibRhatkSetrasamAsAbhiprAyeNa / vAcakAvataMsomAsvAtikRte jaMbUdvIpasamAse tvamI prAsAdAvataMsakAH krozadairdhyavistArAH kizcinnyUnataducchrayA abhihitAH santi / teSAM prAsAdAnAM madhye AyAmavyAsayordhanuSAM paJcazatAni tadardhamedurA caikaikA mahatI maNipIThikA, tAsAmupari ratnamaya tattatkUTasvAmiyogyaM parivArAsataiH (1) paritaH parikalitaM caikaikaM siMhAsanaM rAjate / tatra siMhAsane teSAM teSA kUTAnAM nAyakA nAkinA yadA svasvarAjadhAnyA atrAyAnti tadA sukhamAsate / eSAM ca surANAM meroravAcyA asaGkhyadvIpAbdhInAmatikrame'parasmin jambUdvIpe yathAyathaM rAjadhAnyo rAjante / iti bharatavaitADhayakUTanavakavarNanam / evaM zeSeSu trayastriMzatsu vijayeSu kUTAni vAcyAni / navaraM dakSiNArdhabharatottarArdhabharatakUTayoH sthAne svasvavijayanAmAGkite vAcye yathA dakSiNArdhegvata kaTottarAdhairavata kUTe / iti catustriMzadvaitAdayaSaDadhikazatatrayasaGkhyakakUTavarNanam / vidyutprabhAkhyaniSadhagajadante navakUTAni tadyathA mentike prathamaM siddhAyatanakUTaM tato'nukramaM niSadhasanmukhAnyaSTau kUTAni vidyutprabha-devakuru -pama-kanaka-sauvastika-sItodA-zatajvala-haryAkhyAni / tatra siddhAyatane siddhAyatanaM kanakasauvastikakUTayoH puSpamAlAparanAmakavAriSeNA'naMditAparanAmakabalAhikayodizAkumAryorAvAsau zeSeSu svsvaabhikhydevaavaasaaH| iti vidyutprabhaganadantakUTanavakavarNanam / niSadhe navakUTAni tadyathA siddhAyatananiSadhaharivarSapUrvavidehaharikRtizItodAparavideharu cakAkhyAni / tatra siddhAyatanAdiSu Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI siddhAyatanAdi culla' hemavadvat tathAhi siddhAyatane siddhAlayaH, niSadhaharivarSapUrvavidehAparaviharucakeSu svasvAbhikhyadevAvAsAH / irisalilA dhRtisItodAsu svasvAbhikhyadevyA vAsAH / iti niSadhakUTanavakavarNanam / nIlavati nava kUTa' ni- siddhAyatananIlavatpUrvavideha sItA nArIkAntAkIrttidevyaparavideha ramyakopadarzanAkhyAni / zeSaM pUrvavat ini nIlavatkUTa navakavarNanam / mAlyavati gajadante navakUTAni tadyathA mervanti siddhAyatanaM tato'nukramaM nIlavatsanmukhAni mAlyavaduttara kuru kacchasAgara rajata sItApUraNabhadraharissahAkhyAnyaSTau kUTAni / tatra siddhAyatane siddhAyatanaM sAgararajatayoH subhogA bhogamAlinyordika kumAryorAvAsau, zeSeSu svasvAbhikhya devAvAsAH / iti mAlyavatkUTanavakasvarUpam / suragirernava kUTAni tathAhi nandanavane siddhAyatanadikkumArikA prAsAdAntare'STau kUTAni-nandanavana meruniSadhahimavadrajatarucakasAgara citravajrA khyAni / teSu meghaGkarI - meghavatI - sumeghA - meghamAlinI - suvatsA - vatsa mitrAvajra senA - balAhikAkhyASTadikkumArikAvAsAH / / imA dikkumArikA uddharvalokavAsinya ucyante yatastAsAmAvAsAH samabhUtalAtaH sahasrayojanoparivartinaH / navamaM ca balanA makUTaM IzAnakoNe sahasrayojanoccaM nandanavanAcca sArvapaJcazatayojanoccaM tatra balanAmA devaH parivasati / iti suragirinavakUTAni // cullahimavad girAvekAdaza kUTAni - siddhAyatanacullahimavadbhagtelA gaGgA vartana zrIdevIrohitAMzA devI sindhyAvartana sugadevI himavatavaizramaNa devAkhyAni / teSu siddhAyannaM kUTaM pUrva lavaNapratIcInaM cullahimavatkUTaprAcInaM pazcazatayojanoccaM paJcazatayojanavistIrNAyAmamUlaM, pAdonacatuHzata yojanavizAlAyAmamadhyaM, sArdhadvizatayojanavizAlAyAmovarimabhAgaM, sAdhikai kAzItyuttara paJcadazanAni pakSeipamUlaM kizcidUnaSaDazItyadhikaikAdazazatAni parikSepamadhyaM kiJcidUne kanavatyadhikasaptazatAni parikSepoparibhAgaM padmavara vedikAparikaritaM gopucchasaMsthAnasaMsthitaM / tato'nukramaM dazakUTAni tAvadAyatavizAlo ccaistvaparikSepavanti jJeyAni / tatra siddhAyatanakUTasyopari bhAsvaraprabhoH mahAn siddhAlayaH / sa ca paJcAzayojanAyAmaH paJcaviMzatiyojanaviSkambhaH SaTtriMzadyojanoccaH prAbhyudocyavAcI sthadvAratrayopazobhitaH taccaikaikaM dvAramaSTASTayojanAnyuccaM catvAri catvAri yojanAni vistArapravezam / tatra siddhAyatane'STayojanavizAlA tAvadAyatA caturyojanamedurA mahatI maNipIThikA vibhAti / tadupari prAdhikASThayoja nocco aSTayojanaviSkambhaH tAvadAyata eko devacchanda kastatra ca prAguktavaitADhya siddhAyatanavadaSTottarazatazAzvatapratimApramukha pratipattavyam / zeSANAM dazAnAmapi kUTAnAmupari tattatTAdhipatinA'dhiSThitasapAdaikatriMzadyojanAnyuccaH sArdhadvASaSThiyojanAnyAyataH tAvadvizAlazcaikaikaH prAsAdaH zobhate / tatra cullahimavadbharata haimavatavai zramaNAkhyeSu caturSu kUTeSu tannAmAno devA rAjante / zeSeSu SaTsu devyaH / tatrApi ilAsurarAdevIkUTadvayavAsinyau dve devyau dikkumArike, gaGgAvarttana sindhvAvartta narohitAMzA sUryAkhyeSu caturSu tattannAmanayadhiSThAtryaH, zrIdevIkUTe wwwwwww 61 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI ca zrIH pratItaiveti / sarve'pi ime devA devya ekapalyAyuSaH / zeSaM rAnadhanyAdikaM prAgvat / etA devyaH bhavanapatinikAyajAtA avagantavyAH, vyantarINAmutkarSato'pi ardhapalyAyuSkatvAt / evamuktavakSyamANadevAnAM vAcyam / iti cullahimavagirikUTai kAdazakavarNanam / __ atha zikharinaga ekAdaza kUTAni tadyathA siddhAyatanakUTaM 1 :zikharikUTa 2 hairaNyavatakaTaM 3 suvarNakulAkUTaM 4 surAdevI kaTaM 5 raktAvartanakUTaM 6 lakSmIkuTaM 7 raktAvatyAvartanakUTaM 8 ilAdevIkUTa 9 aivatakaTaM 10 tigiJchikUTaM 11 ca / zeSaM siddhAyatanAdiprAgvat / iti zikharikUTaikAdazakavarNanam // ityekaSaSThisaGkhyeSu giriSu kUTAnAM sarvasaGkhyA saptaSaSThayuttaracatuHzatamitA bhavati // atha sarvasaGkhyA jJApikA saMkSiptasaGkhyAma trAM gAthAmAviSkaroti / causattaaTThanavagegArasakUDehiM guNaha jahasaMkhaM / solasaduduguNayAlaM duve ya sagasaTThIsayacauro // 16 // ca usattaanavagegArasakUDe hiMti catuHsaptASTanavakaikAdazaTaiH guNahatti guNayata jahasaMkhati yathA sakhyaM solasaduduguNayAlaM duveyatti SoDazadvidvaye konacatvAriMzadvikAMzca evaM guNite sagasaTIsaya caurotti saptaSaSThyuttaracatuHzatasaGkhyA kUTAnAM bhavatIti zeSaH / iti padasaMcAlanA kriyAnvayaH / ayaM bhAvaH / SoDazasaGkhyAn parvatAn pratyekaM catuHkUTairguNayata / tathA ca sati catuHSaSThisaDkhyA SoDazanagakaTAnAM / dvau parvatau yathAsaGkhyaM sapta sapta TairguNayata tathA ca caturdaza kahAni bhavanti / dvau parvatAvaSTabhiraSTabhiH kaTaiH guNayata evaM ca SoDaza kUTAni bhavanti / ekonacatvariMzatsaGkhayAn girIn navanavakUTairguNayata ekapaJcAzaduttaratrizatasaGkhayakAni kuTAni bhavanti / atra guNayateti preraNAyAM paJcamyantaM kriyApadaM tacca zrotRNAM kathaJcidanupayogavarzataH pramattAsambhave'pi vaktA nodvejitavyaM kintu mRdumadhuramana AlhAdadAyihitakArivacobhiH zikSAnibandhanaiH zrotRNAM manAMsi pralhAdya yathAyogyaM sanmArgapravRttistattvavivRttizyopadeSTavyeti prakhyApanArtha yadavAcyanenaiva bhagavatA pravacanopaniSadvedinA haribhadrasUriNA'nyatra"aNuvattaNAi sehA pAya pAvaMti juggayaM paramaM / rayaNaMpi guNukarisaM uvei sohaM maNuguNeNaM // 1 // intha ya pamAyakhaliyA puvabbhAseNa kassa va na huMti / jo te'vaNei samma guruttaNaM tassa saphaleti // 2 // ko nAma sArahINaM sahaja jo bhaddavAiNo damae / duDhe vi ya jo Ase dameiM taM sArahiM biMti // 3 // ityAdi / tathA ca sarvasaGkhyA mIlane saptaSaSThayuttaracatuHzatasaGkhyAni kUTAni bhavanti / hRdayaM yantrakAdavaseyaM / taccedaM yantrakam / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI Margam @ m m m m m m m m m m m m ' parvatanAma 1 citrakUTa vakSaskAre 2 varmakUTa , 3 nalinIkaTa , 4 ekazelakUTa , 5 trikUTa , 6 vaizramaNa kaTa , 7 aJjane 8 mAtaJjane 9 aGkAvatyAM 10 padmAvatyAM 11 AzIviSe 12 sukhAvahe 13 candre , 14 sUre , 15 nAge 16 deve 17 somanasagaz2adante 18 gandhamAdana , 19 rUpivarSadhare , 20 mahAhimavadvarSadhare 21 bharata vaitADhyaM 22 aivata .. 23 kacchavijaya , 24 sukacchavijaya ,, 25 mahAkaccha ,,, 26 kacchAvatI ,, , 27 bhAvata ,, kaTasaGkhyA . parvatanAma kUTasaGkhyA 4 28 maGgalAvarta vijaya vaitADhaye . . . 8 4 29 puSkalAvataM,, , 4 30 puSpakalAvatI ,, , 4 31 vatsa ,, 5 32 suvAsa , , 433 mahAvatsa " " 4, 34 vatsAvatI , , 4 35 ramya , " 4 36 ramyak " " 4 37 ramaNI , 4 38 maGgalAvatI ,, . 4 39 padma 4 4. supadma , , 4. 41 mahApadma 4 42 padmAvatI 4 43 zaikheM , 7 44 nalina , 7 45 kumuda , 8 46 nalinAvatI , 8 47 vapra , 9 48 suvapra , .9 49 mahAvapra , 9 50 vaprAvatI , . 9 51 valgu , , ... 9 52 suvalgu . , , 9 53 gaMdhila , , 9 54 gaMdhilAvatI ," m m m m m m m m m m m m m m Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI W M 55 ghuitprabhagajadante 9 59 suragirau 56 niSadhavarSadhare 9 60 cullahimavadvarSavare 57 nolavadvarSadhare 9 61 zikhari varSadhare 58 mAlyavadgajadante 9 sarvasaGkhyA parvatAnAM 61, kaTAnAM 467 iti girikUTAni atha bhUmikUTAni darzayatyekagAthayAcautIsaM vinayesu ussahakUDA aTThamerujaMbummi / aTThaya devakurAe harikUDa harissahe saTThI // 17 // catustriMzatsaGkhyavijayeSu cakrIjetavyeSu RSabhakaTAni, aSTa megai, aSTa jaMbUvRkSe, aSTau ca devakuruSu harikUTaharissahI ca SaSThiH / ayaM bhAvaH / bharatAdiSu catustriMzatsu vijayeSu pratyekamekakaM RSabhakUTaM, tatra bharate gaGgAprapAtakaNDapratIcInaM sindhuprapAtakuNDaprAcInaM tayorantare ityarthaH / cullahima vahe kSaNapArzvanitambAntikaM RSabhasaMjJaM kUTamasti / taccASTau yojanAnyucca dve yojane mahImagnaM cArugAlAGgalasaMsthitaM paJcaviMzatiyojanAni sAdhikAni sAdhikAni mUlaparikSepo'sya, sAdhikAni tAni aSTAdaza ca madhye, sAdhikAni dvAdaza zirasi / dvAdazayojanAnyasya mUla vyAsAyAmo, madhye'STau yojanAni, mUrdhni catvAri / tAni matAntare saptatriMzadyojanAni sAdhikAni mUlaparikSepaH, sAdhikAni tAni paJcaviMzatirmadhye, sAdhikAni dvAdaza zirasi / idaM ca matadvayamapi jaMbUdvIpaprajJaptisUtre / nanu sUtrazabdavyAkhyAnAvasare prAgeva sUktasUtAdivyutpativicAraprastAve zratasya sarvamUlakatvamAveditaM evaM ca sati tulyAtula vikalavimalakevalAlokabhAjAM sarveSAmapyarhatAmekameva mataM tatkathaM jaMbUdvIpaprajJaptisUtrAdau matAntarabhedaH samupalabhyata, iti cet , satyaM durbhikSadUSitakAlavismRtizrutasya chadmasthikopayogena saJcayane vacanAbhedasya sahetukatvAt / tathAhi devaddhiMgaNiskandilAcAryAvasare durbhikSapIDitakAlatvAt gaNanAbhAvataH sAdhusAdhvInAM zrutaM vismRtipathamayAt tataH sajAte subhikSe vallabhyAM mathurAyAM ca vismRtasUtrArthaghaTanAkRte saGghasya saGgamo babhUva / tatra vallabhyAM milite saGgha kSamAzramaNopapadAH zramaNAdicaturvidhasaGghAdhipatayaH suvihitasugRhItanAmadheyA devadhiMgaNayo'bhUvan / mathurAyAM ca saGgate viSamaviSayAzIviSaviSavilupta jIvanajantujAtajAGgulImantrAyamANA AcAryapravarAH skandilAcAryA agryA babhUvuH / tatastayoH saGghayovismRtazrutasmaraNe kvacit kvacidvAcanAbhedaH samajAyata, bhavedeva vismRta caraNe dvayorapi puruSayorvastu prati visaMvAdaH / nanvantvevaM kathame kasya mahataH pratyayamavaSTabhyaika eva pATho norarIkRta iti cenmaivaM chamasthadhiyA nirNetumazakyatvena AjJAvyAkopasya mahApAyanibandhanatvamiti manyamAnAnAM pApabhIrUNAM gItArthAnAM nahi nAmAnAbhogachamasthasyeha kasyacinnAsti yasmAjjJAnAvaraNaM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI bharata nAvaraNaprakRtikarmati sammatatvAditi taistato'rvAcInaizca gotAthairmatadvayamapi tulyatayA kakSIkRtamiti evamevoktaM ttrbhvnirmlyginimiyotisskrnnddkvRtau / asya kUTasyoparyatimanoramo dezonakrozottuGgaH ardhakrozavitataH krozAyAmaH prAsAdAvataMsako bhrAjate / tatraikapalyAyuSka RSabhAbhidho devo vasati / rAjadhAnyAdivazyamANavijayavat / idaM ca kaTaM parito jitabhArataizcakribhiH kAkiNIratnalikhitairnijanijAbhidhAnaizcitritamiva rAjate / evaM trayastriMzatsu aivadAdiSu trayastriMzatkUTAni jJeyAni i te RSabhakUTavarNanam / merAvaSTau-tathAhi bhadrazAlavane jinabhavanaprAsAdAntaritAni kari kUTAni hatyAkArANi pamottara diggaja-nIlavadigdho'sti-suhastidigdho'sti-ajanagiridigdho'sti-kumudadigdho'sti-palAzadigdho'sti-avatasadigdhosti-rocanAgiridigdho'styAkhyAni, teSu svasvAbhidhAnadevAvAsAH / evaM jaMbUvRkSazAlmalIvRkSayoH jinaprAsAda sahitAni aSTau aSTau kUTAni evaM SoDaza tathA ca harikUTaM harissahakUTaM 1 / sarvANi saMmolya SaSThisaGkhayAni bhavanti / iti bhUmikUTa svarUpa // catuHzatasaptaSaSThigirikUTAnAM SaSThibhUmi kUTAnAM sammIlane saptaviMzatyuttarapaJcazata saGkhayA kUTAnAM bhavati // iti paJcamaM kTadvAram / / // bhUmikUTa yantrakam // vijaya RSabhakUTa vijaya RSabhakUTa vijaya RSabhakUTa ramya mahAvana airavata ramyaka vaprAvatI kaccha sukaccha maGgalAvatI suvalgu mahAkaccha padma gandhila kacchAvatI supadma gandhilAvatI Avarta mahApadma bhUmikUTa padmAdhatI merau zaMkha uttarakuru jaMbUvRkSe 8 vatsa kumuda devakuru zAlmalivRkSe 8 suvatsa nalinAvatI harikUTa mahAvatsa vana harissaha vatsAvatI sarvasaGkhyA sarva parvatabhUmIkUTa saGkhyA - 527 harikuraharissahakUTe saptaSThayucattaracatuHzatagirikUTamadhye milite eva, ataH bhUmikUTAnAM aSTapaJcAsatsaMkhyaiva bhavati, tasmAt sarvaparvatabhUmikUTAnAMsaMkhyo paJcaviMzatyuttarapaJcazataiva bhavati / dvitIyakArikATIkAvasare svayaM TIkAkAreNANitathaiva jJApitam // ramaNI valgu rom MMM maGgalAvarta puSkalAvata MMMMMMMornwww suvana 60 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 atha mAgadhAditIrthasaGkSayAdidarzayiSustIrthasthAnanAmapUrvikA tIrthasaGkhyAM dizatyekagAthayA / mAgahavaradAmapabhAsa tittha vijasu eravaya bharahe / catIsA tihi guNiyA duruttarasyaM tu titthANaM // 18 // mAgadhavaradAmaprabhAsAkhyAni trINi tIrthAni pratyekaM dvAtriMzatsu vijayeSu airavate bharate caiSA catuzidvijaya saGakhyA tribhirguNitA dvayuttarazataM tIrthAnAM bhavati / idamatra hRdayaM bharatairavadvidehRdvAtriMzadvijayAzcetyevaM cakicatustriMzat kSetrANi / tatra bharatairavanayogaGgA sindhuraktAraktavatyo'mbhodhi saGgacchanti yatra, tathA dvAtriMzavijayanadyaH sItAsa tode ca saGgacchanti yatra tatsAgarasaGgamAkhyaM uttamaM sthAnamabhidhIyate / tatra dakSiNArdhabharate prAcInaM mAgAdhAkhyaM tIrthaM 1 prattIcInaM ca prabhAsAkhyaM 2 tayorantarAle varadAmAkhyaM 3 svasvanAmAGkitadevAdhiSThitatvenaitAni zAzvatAbhidhAnAni / teSAM ca devAnAM svasvatIrthataH dvAdazasu yojaneSu lavaNAmbudhau rAjadhAnyo vibhrAjante / amUn rathanAbhispRgaMbha sthitvA kRtASTamatapazcikI svAbhidhAnalakSitazaramudadhau muktvA jayati / evaM trINi torthAni tathaivotarArdhaivata vijayAdiSu trayastriMzatsu pratyekaM trINi trINi tIrthAni / sarvasaMmIlane yadhikazatasaGkhyA tIrthAnAM bhavati // 18 // iti SaSThaM tIrthadvAram // 1 saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI wwwwwwwwwww wwwwwwww atha saptamaM zreNidvAramekayAryayA darzayati / vijjAhara AbhiyogI ya seDhIo dunni dunni veyaDDhe / iyacauguNa cautIsA chattIsasayaM tu seDhINaM // 19 // vidyAdharAmiyogikAnAM zreNyo dve dve vaitADhya iti caturguNAzcatustriMzAH SaTtriMzaduttaraM zataM tu zreNInAM bhavati / ayaM bhAvaH / vaitADhyanagasya bhUbhAgAdupari dazayojaneSu gateSu dakSiNottarapArzvayoH dazayojanavizAle vaitADhyasamAyAte vidyAdharANAM dva zreNI staH, paritaH padmavara vedikAvanakhaNDaparikarite ratnabaddha mahIta / tatra dAkSiNAtyAyAM vidyAdharazraNau vidyAdharANAM gaganavallabhapramukhAni paJcAzanmahAnagarANi santi / udocInyAM ca vidyAdharazreNau rathanUpuracakavAlAdIni SaSThisaGkhyAni mahAnagarANi / ayaM jaMbUdvIpaprajJaptyabhiprAyaH RSabhacaritrAdau tu dakSiNazreNyAM rathanUpura cakravAlAdIni paJcAzannagarANi, uttarazreNyAM tu gaganavallabhAdIni SaSThiriti uktamiti jJeyam / dvayoH zreNyornagara mIlane dazottaraikazatasaGkhyAni nagarANi bhavanti / teSu rAjyaparikarayutA mahAvalavanto rAjAno bhavanti / uttuGgaratnaprAsAdazAdiSveteSu vasanto vidyAdharezvarAH svargaM tRNAyApi na manyante / atha ca vidyAdhara zreNI bhUbhAgAdupari dazayojaneSu gateSu AbhiyogikadevAnAM zraNyau stasta api daza dazayojana vizAle vaitADhya - samAyate paritaH padmaparavedikAvanakhaNDaparikarite / tatra vyantaradevadevAGganAsaudharmalokapAlAjJAkAri kiGkaradevAnAM bahava AvAsAH / tathAhuH kSamAzramaNapAdAH Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI 67 "vijjAharase DhIo uDDhaM gaMtUNa joyaNaM dasao / dasajoyaNa-pihalAo seDhIo sakkarAyassa // somajamakA iyANaM devANaM varuNakA iyANaMca / vesamaNakAiyANaM devANaM AbhiyogANaM // te ca ratnamayA bAhyatA vRttAH abhyantaratazca samacaturasrAH apsaraHsamUhasaMkIrNAH / evameka sman vaitADhaye catasraH zreNyo dve vidyAdharANAM dAkSiNAtyodIcIne, dve cAbhiyogikAnAM dAkSiNAtyodI ne ca / tathaiva zeSeSu trayastriMzatsu vaitADhayeSu pratyekaM catasraH catasraH zreNayaH / sarvasammIlane SaTtriMzadutta kazata saGkhyAH zreNayo bhavanti / iti saptamaM zreNidvAram / ___ atha aSTamaM vijayadvAra darzayati gAthApUrvArdhena / cakkI jeyavyAI vijayAI ittha huMti cautIsA / cakrijetavyA vijayA ( napuMsakatvaM prAkRtatvAt ) atra bhavanti catustriMzatsaGakhyAH / ayaM bhAvaH / SaTkhaNDasAdhakAH caturdazarasnadhArakAH catunikAyadevaratnaprabhAnarakagatyAgatAH SoDazasahasradevasevyAH cakravattino bhavanti / tatra SaTakhaNDAH pUrvapratipAditasvarUpAH / caturdazaratnAni cemAni / dhanuHpramANapramitaM zatraziracchedakaM cakraM nAma prathamaM ratnam / 1 / cakrihastasparzAd dvAdazayojanavistAri vaitADhayottara dignivAsimlekSadevamevanirodhakaM dhanuHpramANapramitaM chatraM nAma dvitIyam / 2 / viSamakSitisamakAraka sahasrayojanAdhobhUmividArakaM dhanuHpramANamitaM daNDAkhyaM tRtIyam / 3 / cakrIhastasparzAdadvAdazayojanavistAri prabhAtopta sandhyopabhogyazAlisampAdakaM carmasaMjJaM caturtha dvahastamAnamitam / dvAtriMzadaGgulamAna raNAgrAtyantazaktimat khaDgAkhyaM paJcamam / 5 / timisrAkhaNDaprapAtAmaMDala kArakaM jAtyasurvaNamayaM catura gulAyataM kAkiNyabhidhaM SaSTham / 6 / adhobhAgasthitacarmaratnoparibhAgasthitachatraratnamadhyastambe sthApitaM sat dvAdazayojanaprakAzakaM caturaGgalAyataM dvagulavizAlaM maNyAkhyaM saptamaM haste zirasi vA baddhaM samagravyAdhinAzakam / 7 / etAnyekendriyaratnAni AtmAGgulamAnamitAni / zAnti karmakArakaM purohitAkhyamaSTamam / 8 / mahAparAkramavantI azvagajAkhye navamadazame / 9-10 / gaGgAsindhvoH prathamapAvasthacatuHkhaNDasAdhakaM senApanisaMjJaM ekaadshmm|11| gRhacintakaM gRhapatyAkhyaM dvAdazamam / 12 / gehAdiracayitRvaitA DhayaguhAsthonmagAnimnagayonadyAH pulabandhakaM vAkyAkhyaM trayodazamam / 13 / atyantarUpavat cakrIbhogayogyaM strIsaMjJaM caturdazamam / 14 / eSu cakrachatrakhaDgadaNDAkhyAni catvAryAyudhazAlAyAM jAyante, maNikAMkiNIcarmAkhyAni trINi bhANDAgAre utpadyante, gajAzvau vaitADhaye sampadyate / etAni ca pratyekaM sahasradevAdhiSThitAni tathA ca caturdazasahasradevAH / cakribAhuyugalaM ca dvisahasradevAdhiSThitaM tathA ca sarve sammIlya SoDazasahasra devAzcakriNAM sevante / etAdRzaca krijeyA vijayA bhavanti / tatra bharatairavadvijayau varNitasvarUpI tayorayodhyAnAmnyau puryoM stazcakriNAM vAsayogye / tadarNanaM hi bharate tAvat dakSiNArdhabharatamadhyakhaNDe dvAdazayojanAyatA navayojanavistRtA vinitA'parasaMjJAyodhyAbhidhA ngrii| sA ca lavaNAmbugherekAdazakalAdhikacaturdazaikazatayo janAntaritA tAvadyojanaizca vaitADhyanagAdantaritA uktaJca Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI "vaitADhayAd dakSiNasyAM cottarasyAM lavaNArNavAt / caturdazAdhikazataM yojanAni kalAstathA / ekAdazAtItya madhyakhaNDe'yodhyA purI bhavedyataH / " trikalAdhikASTatriMzaduttaradvizatayojanamAno bharatamadhyakhaNDavistAraH / tato vayojanAnyayodhyAyA AkRSTAni, trikAlAdhikaikonatriMzaduttaradvizatayojanAnyavaziSTAni / tataH tatsaGkhyAdhabhAgo vaitADhyAbhimukhaH, ardhezcalavaNAmbudhyabhimukha atastAvat saGkhyAkayojanAnyantaram / evamairavate uttarAdhairavatAbhilApena vAcyaM paraM svasvavijayanAmAbhidha AdyazcakrI bhavati yathA bharate bharatAbhidhaH [ tathairavata ] airavatAbhidhazcakrItyAdiH / evaM mahAvidehe dvAtriMzatsaGkhyakA vijayAH / tadyathA-merobhadrazAlavanAt pUrvapazcimayordizoH pratyekaM dvau dvau vijayau sItAsItodAntarito evaM pratIcyAM SoDaza, prAcyAM ca SoDaza / evaM dvAtriMzatsaGkhyA vijayAste ca pratyekaM dvAdazottaradvAviMzatrizatayojanAni sArdhatrikrozAdhikAni vizAlAH / dvikalAdhikapaJcazatadvinavatyuttaraSoDazasahasrayojanAyatAH / tannAmAni cemAni"kacchaH 1 sukaccho 2 vijJeyaH mahAkacchastathAvidhaH 3 / kacchAvatyA 4 varta syAn 5 maGgalAvarta 6 eva ca // 1 // puSkalaH saptamo jJeyaH 7 vijJeyaH puSkalAvatI 8 / vatsaH 9 suvatso dazamaH 10 mahAvatsaH 11 tataH paraM // 2 // vatsAvato 12 ca ramyazca 13 ramyako 14 ramaNIyakaH 15 / maGgalAvatI 16 padmazca (pakSma) 17 supakSmo (supadmo) 18 vijayastathA // 3 // mahApadmaH (mahAkSmaH) 19 padmAvatI (pakSmA) 20 zaGkhazca 21 nalinastathA 22 / ___ kumudo 23 nalinAvatI ca 24 vapraH 25 suvapra 26 eva ca // 4 // mahAvapro 27 vaprAvata 128 valgurevaM 29 suvalgukA 30 / gandhilo 30 gandhilAvato 32 / ___ dvAtriMzadete vijayAH kacchAdyAH sRSTitaH kramAt // 5 // arthatASAM nagaryabhidhAnAni "kSemA 2 kSemapurI 2 caivAriSTA 3 riSTavatI purI 4 khaDgI 5 caiva majUSA jJAtavyA 6 pUstathauSadhiH 7 // 1 // puNDarIkiNI 8 susImA 9 kuNDalA 10 cAparAjitA 11 prabhaMkarA 12 ca jJAtavyA aGkAvatyabhidhA tathA 13 // 2 / / padmAvatI 14 zubhA 15 caiva nAmnA'to ratnasataJcayA 16 azvapurI 17 siMhapurI 18 jJeyA caiva mahApurI 19 // 3 // tataH syAdvijayapurI 20 jJAtavyA cAparAjitA 21 tathA parA 22 syAccAzokA 23 vItazokA 24 tataH param // 4 // vijayA 25 vaijayantI 26 ca jayantI 27 cAparAjitA 28 cakraparI 29 saGkhapurI 30 khatapurI 30 bandhyA 31 'yodhyA 32 bhavettathA // 5 // " eSu vijayanAmasaMjJAzvakriNo bhavanti yathA kacche kcch|bhidhH / iti vijayAkhyamaSTamaM dvAram / / Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI 69 atha hUdAkhyaM navamaM dvAraM gAthApazvAna pradarzayati / mahadaha chappaumAi kurumu dasagaMti sAlasagaM // 20 // mahatti mahAntaH, sahasradvisahasrayojanAyatatvAt dahatti hUdAH, chatti SaT himavana-mahAhimavan-niSadha-nIlavad-rUpi-zivaryAkhyanagaSaTkasaMsthitavAt SaTsalAkAH paumAitti padmAdayaH, padmamahApadmatigicchikezarimahApuNDarIkapuNDarIkAbhidhAH, kurumutti devakurUttarakurU su, dasagaMtitti niSadhAdinIlavantAdi dazakamiti, sarvAgrasaGkhyAmAha solasagaMti SoDazakamiti / himAvadAdiSu nageSu padmAdayaH SaDdAH kurUSu ca niSadhAdyA daza ekatrokRtAzca sarve SoDaza saGkhyA hudA jabUdvIpe bhavantItyarthaH / idamatra hRdayam / atra jambUdvIpe prAgvyAvarNitahimavato madhyabhAge padnAmA hRdaH dazayojanAvagADhaH, pUrvAparasahasrayojanAyataH, dakSiNottarapaJcazatayo nanavizAlaH, dvAratrayabhUSitaH paritaH padmavaravedikAvanakhaNDaparikarito'sti / tasya pUrvapazcimadizolevaNAbhimukhe dve dvAre staH / merusanmuvaM caikaM / tAni ca pratyekaM svatvadigvizAlatvAzItitamabhAgahInAni tadyathA pUrvapazcimaya hUMdavizAla paJcazatayojanAni tadazAtimo bhAgaH sapAdaSaDyojanAni tAvanmAne ca pUrvapazcimadvAre, mera sAmmukhIno hRdaH sahasrayojanavizAlaH tadazItitamo bhAgazca sArdhadvAdaza yojanAni tAvanmAnaM ca udIcyaM dvAraM tAni ca vanda namAlikAyutAni nadAnirgamAni ca / yata uktaM "giraMgsyoparitale hRdaH padmadAbhidhaH yojanAni dazodviddhaH sahasrayojanAyataH // 1 // zatAni paJcavistIrNo vedikAvanamaNDitaH / caturdizaM toraNADhayatrisopAnamanoramaH // 2 // ayaM ca vakSyamANAzca mahApadmAhUdAdayaH / sarve pUrvAparAyAmA dakSiNottara vistRtAH // 3 // " tatra madhyabhAge SaDvalayasaMvalitaM zriyo devyA AvAsasthAnabhUtamekaM kamalamasti, takiyojanAyAtavizAlaM arddhayojanapRthulaM jalAdardhayojanocca dazayojanAni jalAvagADhaM sarva ca tatsa rdhadazayonanoccaM parito jagato parikaritam / jagatI jagatIgavAkSAdivarNanaM jaMbUdvIpajagatAvattaccAnyatra jijJAsu ga draSTavyaM, vistarabhayAdatrAlikhitatvAt , vakSyate kiJciduttaratra / navaramayaM vizeSaH jaMbudvIpaprAvAro'STa veva yojanAnyucca / a tyo'yaM tu dazayojanAni jalAvagADhaH aSTau yojanAni ca jalAdupa itataH sasa GkhyayA'STAdaza yojanAnyuccaH yattu jaMbUdvIpaprajJaptimUlasUtre-'jaMbudvIpa jagaimANa" ityukta tajanala vagAhapramANamavivakSitatvaiveti tadvRttau / vajramaya mUla riSTaratnamayakaMdaM vaiDU ratnamayanAlaM vaiDUryaratnamaya bAhyapatraM jAmbUnadAbhyantarapatrAM atrAyaM vizeSo bRhatkSetravRtyAdau bAhyAni catvAri parNAni vaiDUryamayAne zeSANi tu raktasurvaNamayAni uktAni / api ca jaMbudvIvapannattIsUtra jAmbUnadaM iSadrakta svarNa tanmayAbhyantarapatrANi / sirinilayakSetravicAravRttau pItasvarNamayAnyuktAnIti jJeyam / raktasvarNamaya kezaraM vividhamaNimayaboja ardhayojanAyatavizAlaikakrozoccakanakamayakarNikaM / yata ukta Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI "tatya madhye padmamekaM yojanAyatavistRtaM / ardhayojanabAhalyaM tAvadevocchritaM jalAt // 1 // jale magnaM yojanA ni dazaitajjagatovRtaM / jaMbUdvIpajagatyAbhA sA / vAkSA lIrAjitA // 2 // kindhaso yojanAnyaSTAdazoccA sarvasaGkhyayA / jale'vagADhA: daza yadyojanAnyaSTa copari // 3 // , vaja mUlaM riSTakandaM vaiDUryanAlabandhuraM / vaiDUye bAhyapatra tajAmbUnadAntaracchadaM / / 4 / / tapanIya kesaraM vRttA sauvarNI karNikA bhavet / " tavatyAH karNi kAyA upa*imadhyabhAge ekakrozAyataH ardhakrozavizAlaH catvAziduttaracaturdazazatadhanuruccaH anekazatastambhaparikaritaH arjunasvarNabhayastupavandanamAlA'nvatadakSiNottara pUrvasthapaJcazatadhanuruccasArdha dvazatadhanurviza ld| trisamanvitaH zriyo devyA AvAsabhUtaH prasAdo'sti / tasya madhye zvazatadhanurAyatavizAlasArdhazinadhanuHpRthulamaNimayapIThikopari zriyo devyAH zayanIyamasti / tathA cAkta"zrIbhavanamasyA ekakrozAya sametattathArdhakozavistRtaM / UnakrozonnataM tatra dakSiNottApUrvataH // 11 // paJcacApazatottuGgaM tadardhavyAsame+kaM / dvAraM tatrAtha bhavanamadhye'sti maNipa ThikA // 2 // sA'pi paJcazatadhanAsAyAmArdhamedurA / uparyasyAH zayanaM yaM zrIdevAyogyamuttamam // 3 // " athedaM mUlakamalaM SaTa parikSepaveSTitaM yaduktaM-'ghaDajAnIyaiH parikSeparveSTitamityAdi / tatha hi-atra ghaTa parikSepaveSTitamiti SaDajAtIyaparikSepaveSTitamityavaseyam / AdyA mUlapadma dhamAnA jAtiH, dvitIyA sancaturthabha gamAnA jAtiH, tRtIyA aSTamabhAgamAno jAtiH, caturthI SoDazabhAgamAnA jAtiH, paJcamI dvAtriMzatta bhAgamAnA jAtiH, SaSThI ca catuHSaSThitamabhAgamAnA jAtipitya yathA tu yojanAtmanA sahasratrayAtmake dhanugatmanA vA catvAriMzallakSAdhikadikoTipramite hRdaparamaparidhau SaSThaparikSepapamAnAM SaSThikoTidhanuHkSetramAtatryAnAmekayA paGktyA'vakAzo na sambhavati, tatazca tattatparidhikSetraparikSepapadmasahakhyAvistArAn paribhAvya yatra yAvatyaH paGktayaH sambhavanti, tatra tAvantIbhiH pa ktibhireka eva parisa pratipatta yaH pamAnAmekajAtIyatvAt / evaM ca paJcalakSayojanAtma ke hRdakSetraphale tAni sarvANyapi padamAni mukhena mAntyeva / padamaruddhakSetrasya sarvasaMkalanayA viMzatiH sahasrANi paJcAdhikAni yojanAnAM SoDaza bhAgIkRta yaikayojanamya trayodaza bhAgA ityetAvata eva sambhavAt iti / adhikamadhikajijJAsunA tapAdhyAyAva sa zrI zAnticandragaNikRta jambUdvIpaprajJaptivRttito'vaseyamiti / tatra prathamaparikSepe mUlakamalArdhamAnAyata vizAlAni anyAnyaSTottazatasa yAni kamalAni santiA tathAhi parvAdiSu caturdiA pratyekaM saptaviMzatiH saptaviMzatiH kamalAni, piNDitAni tAni aSTottarazatasaGakhyA jAyante / tAni ca sarvAni jalAdupayakakozamAna ni dazayojanAni jalAvagADhAni e Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasa grahaNI ca sammIlya sapAdadazayojanAnyuccAni / teSAmapikarNikAbhuvanapramukhaM pUrvamAnAdardhArdhamAnaM vaktavyaM / teSu ca zriyo devyA AbhUSaNAdivasa tavatiSThate / svarUpaM ca sthApanAto yantrakAcAvaseyam / iti prathamavalayam / dvitIyaparikSepe mUlakamalApazcimottara syAM dizi vAyavIkoNe, uttarasyAM dizi, pUrvottarasyAmaizAnyAM dizi ca sAmAni rUdevInAM catuHsahasraGkhyAni kamalAni / prAcyAM catvAri caturmahattarika - gurusthAnIyadevInAM kamalAni, dakSiNapUrvasyAM AgneyAkoNe ityarthaH, abhyantaravArSadAnAM aSTasrahasadevAnAM tAvanti kamalAni / dakSiNasyAM ca madhyapArSadAnAM dazasahasradevAnAM dazasahasrANi kamalAni / dakSiNapratIcyAM naiRyAmityarthaH, bAhyapArSadAnAM dvAdazasahasramayA devAnAM dvAdazasahasrANi kamalAni / prata cyAM ca saptakaTakanAyakAnAM sapna kA lAni / sarvANa saMmAlya dvitAyavalaye ekAdazottaracatustriMzatmahasrAni kamalAni / iti dvitAyavalayam / atha tRtIyaparidhI pratyekaM caturdikSu catvAri catva ri sahasrANi kamalAni AtmarakSakadevAnAM bhavanti / sarvAni sammIlya SoDazasahasrANi AtmarakSakadevAnAM kamalAni bhavanti / iti tRtIyavalyam / caturthAbhyantaravalaye dvAtriMzallakSAbhyantarAbhiyogikadevAnAM tAvanti kamalAni tathAhi pratyeka catasRSu vidikSu ca catvAri catvAri lakSANi kamalAni / piNDitAni sarvANi ca tAni dvAtriMzallakSa Ni bhavanti / iti caturthava layam / paJcamamadhyavalaye catvAzillakSamadhyAbhiyogikadevAnAM tAvanti kamalA ni tathAhi pratyekaM catasRSu vidikSu ca paJca paJca lakSANi kamalAni / piNDitAni tAni ca catvAriMzallakSANi yante ityarthaH / iti paJcamaM valayam / SaSThabAhyavalaye'STacatva zillakSabAhyAbhiyogi rudevAnAM tAvanti kamalAni tathAhi pratyekaM catasRSu dikSu catasRSu vidikSu ca SaT SaT lakSANi kamalA ni tAni ca aSTaca vAzillakSANi jAyante / iti SaSThaM valayam / sarvANi sammolya viMzatilakSAdhikaikakoTisaGkhyA ni AbhiyogikadevAnAM kamalAni mUlakamalena sahitAni tAni Jca zatsahasraikazataviMzatyadhikaikazataviMzati rakSANi kamalAni bhavanti tathA cokta 'koTaye kA viMzatirlabhA padmAnAM sarvasaGakhyayA sahasra Ni ca paJcAzaca taM viMzatisaMyutam // 1 // savAMNImati zAzvata ni pRthvIkAyarUpANi kamalAkRtitayA kamalatayA varNyante / etAni uttarottara ardhArdhamAnAni yadukta " kramAda(rdhardhamAnAjAH parijJeyA sarve'pyamA" evamanyadraheSvapi kamalaparivAro vAcyaH / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yantrakam - 1. valaya prathama dvitIya tRtIya caturtha paJcama SaSTa pUrva dizA kamala 27 4,000 agnikoNa kamala 4,00,000 dakSiNadizA kamala 5,00,000 5,00,000 5,00,000 5,00,000 5,00,000 6,00,000 6,00,000 6,00,000 6,00,000 6,00,000 6,00,000 w w wS w wd' w w wS w w,8 w w wS w w,// naiRtyakoNa kamala 12,000 pazcimadizA kamala 400 vAyavya kamala w w wdw wSk w w wdw wSk_w w wS w wdk 4000 4000 uttara kamala IzAna kamala sarvasaGkhyA 4,00,000 4,00,000 4,00,000 32,00,000 0 5,00,000 6,00,000 40,00,000 48,00,000 108 34011 16000 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcamavalaya SaSThavalaya 125 dhanuH prathamavalaya 2 gAu " 1 gAu dvitIyavalaya tRtIyavalaya caturthavalaya 1 gAu 1000 dhanuH 500 dhanuH " " dhanuH , dhanuH 1000 dhanuH 500 dhanuH / 250 dhanuH .. yantrakam-2 - mUlakamala laMbatva 1 yojana vizAlatva pRthulatva 2 gAu karNikA laMbatva karNikA , vizAlatva kaNikA 1 gAu uccatva 250 dhanuH , dhanuH 125 " dhanuH 62 // dhanuH " " 1000 dhanuH 500 dhanuH 250 dhanuH 125 dhanuH 62 // dhanuH 31 / dhanuH bhuvanadeya ,, vistAra 1000 ghanuH 500 dhanuH 250 dhanuH 125 dhanuH , uccatva 1440 ghanuH 720 dhanuH 360 dhanuH 180 dhanuH pIThikA dairdhya 500 dhanuH 250 dhanuH 125 dhanuH 62 // dhanuH 62 // dhanuH 90 dhanuH 31 / dhanuH 31 // dhanuH 15dhanuH ||hst 45 dhanuH .. 22 // dhanuH 15 dhanuH 7 dhanuH 3 / hasta 2 // hasta , vistAra 500 dhanuH , pRthulatva 250 dhanuH 125 dhanuH 62 // dhanuH 31 / dhanuH 15 dhanuH 2 // hasta iti himavannagapadmahRdasvarUpam // 7 dhanuH 3 / hasta 3 ghanuH 3||hst 3 aMgula / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI mahAhimavati parvate mahApadmanAmA hRdaH padmadrahAdviguNamAno vAcyastathAhi dve saha yojanAnAmAyata ekaM sahastra vizAla: dazayojanAvagADhaH / tasya ca dakSiNasyAM ekaM uttarasyAM caikametraM dve dvAre tatrauvIsthaM merutukhaM dvAraM vizAlA zItibhAgahInaH dAkSiNAtyaM ca tadardhamAnaM tathA ca merumukhaM dvAraM paJcaviMzatiyojanavizAlaM dAkSiNAtyaM ca sArghadvAdazayojana vizAlaM, SaTparikSepopazobhitakamalAdisakhyApUrvavat / viSkambhAyAmAdivicAraH pUrvato dviguNamAno vAcyaH / navaramatra hriyo devyA nivAsaH / iti mahAhimavannagahRdasvarUpam / niSadhagirau tigicchinAmA drahaH mahApadmAd dviguNamAno vAcyaH tathAhi catuH sahasrayojanAyata [ dvisahasra ] vizAla:, dazayojanAvagADhaH / asyApi dve dvAre, tatra dAkSiNAtyaM paJcaviMzatiyojanamAnaM udIcInaM ca pazcAzadyojanamAnaM, vizeSavarNanaM pUrvavat kamalAdInAM ca pUrvasmAd dviguNaparimANaM, navaraM dhIdevyA AvAsa: / iti timigacchidrahasvarUpam / nIlavati kesarinAmA drahaH tigicchivajjJeyaH atra kIrttidevyA AvAsaH / kesarA-lIpariSkRtapatrAlaGkRta iti vizeSaH / iti kesaridrahavarNanam / rUpiNi mahApuNDarIkanAmA daha: mahApadmavadUvAcyaH / iha ca buddhidevyA AvAsa: / iti mahApuNDarIkadrahavarNanam / zikhariNi ca puNDarIkAbhidho drahaH padmavavAcyaH / iha ca lakSmIdevyA AvAsaH / iti puNDarIkadrahavarNanam / imAH sarvAH SaDapi devyaH bhavanapatinikAyasya patyAyuSkA aparigRhItA jJeyA: tatkAraNaM prAgvat / iti parvatadrahaSaTkavarNanam / daza ca bhUmidrahAstathAhi niSadhaparvatanirgacchantI sItodA sarit prathamaM yathAkramameteSu paJcasu draheSu nipatati tadyathA 74 am " niSadhAbhidha AdyaH syAt devakurvabhidho'paraH / suraprabhAbhidhazca syAtturyo hi sulasAbhidhaH // vidyutprabhAbhigho jJeyaH paJcamaH kramato drahaH / evaM nIlavato nirgacchantI sItA'pi kramazo draheSveSu paJcasu nipatati tadyathA" nIlavatsaMjJito jJeya uttarakurunAmakaH / candra airavato jJeyaH mAlyavAMzca tathAparaH // "" ete ca yAmyottarAyatAH pUrvapazcima vistRtAzca paJcazatayojanAni vistRtAH sahasrayojanAyAmAzca tathAhu: - - "sIyAsIoyANaM bahuma ime huMti paMcaharayAo, uttaradAhiNadIhA pugvAvaravitthaDAiNamo / " iti bhUmidrahadazaka nirUpaNam / sarvAn sammIlya SoDaza drahAH syuH / iti drahAkhyaM navamaM dvAram / atha dazamaM saritsaMGakhyAdvAramAha / gaMgAsindhuratA - rattavaI caunaIo patteyaM / caudasahiM sahassehiM samagaM vaccaMti jalahimmi // 21 // gaMgAsindhuratArattavaIcautti gaGgAsindhuraktAraktavatyazcatasraH naIotti nadyaH pattayaMti Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI 75 pratyekaM caudasahiM caturdazabhiH sahassehiMti sahasraiH samagaMti samakaM vaccaMti vrajanti jalahimitti jaladhau / iti padasaJcAraNA / ayaM bhAvaH / iha bharatakSetre gaGgAnAmnI sindhunAmnI ca pratyeka caturdazasahasrasaGkhyAbhinaMdIbhiH parivRttA lavaNAbdhiM gacchati / evaM ca bharatakSetre'STAviMzatisahasrasaGkhyAH sarito bhavanti / evamairavatakSetre raktAraktavatyabhidhAne pratyekaM caturdazasahasrasakhyAbhirnadIbhiH parivRtte lavaNAmbhodhiM saGgacchataH / evaM ca tatrA'STaviMzatisahasrasakhyA nadyo bhavanti / evaM bAhyakSetrayoH SaTpaJcAzatsahasrasaGkhyAH salilA bhavanti / idamatra hRdayam / himavannagapadmadrahaprAcInadvArAd gaGgA nAmnI nadI nirgatya prAcyAM paJcazatayojanAni parvatasyopari cakramitvA gaGgAvartanakUTaM pradakSiNIkRtya dakSiNAbhimukhaM bhUttvA sArdhatrayakalAdhikapaJcazatatrayoviMzatiyojanAni dakSiNasyAM parvatasyopari bhrAntvA mahadghaTAnniSkrAmajalasamUhavat muktAvalIhArAkAreNa jihikayA bhUmau sAtirekaM yojanAnAM zatamekaM nipatati / sA ceyaM mahatI praNAlikA vAjikI ardhayojanAyatA sapAdaSaDyojanavizAlA sahasradhanuH pRthulA prasAritamakaramukhasaMsthAna saMsthitA vidyate tayaiSA patati / tataH gaGgAprapAtakuNDe tacca dazayojanAvagADhaM SaSThiyojanAyatavizAlaM kizcidUnanavatyuttarazatayojanaparikSepaM tathAhuH kSamAzramaNapAdAH bRhatkSetrasamAse - " AyAmo vikhaMbho saddhiM kuMDassa joyaNA hu~ti / nauyasayaM kiMcUrNa parihI dasa joyaNo gAho // 1 // umAsvAtivAcakakRtajaMbUdvIpasamAse karaNavibhAvanAyAM ca - ___" mule paNNa saMjoaNavitthAro uvari sadA" / iti vizeSo'sti / nAnAvidhakamalasaMkalitaM paritaH padmavaravedikA vanakhaNDaparikaritaM vajastaMbhasatoraNaratnAlaMbanabAhADha yarairUpyaphalakAJcitasopAnazreNibhiH prAcIpratIcyavAcISu virAjitaM vRttAkAraM kuNDaM gaGgAprapAtAbhidhamasti / tanmadhye gaGgAkhyo dvIpo'sti aSTayojanAyatavizAla: jalAd dvikrozoccaH sarvavajraratnamayaH paritaH padmavaravedikAvanakhaNDaparikaritaH vRttAkAro'sti / " gaGgAdvIpazca bhAtyasmin dvau krozAvucchrito jalAdaSTau ca yojanAnyeSaH viSkambhAyAmamAnataH // " ... tatra ca dvIpe ekakrozAyataM ardhakrozavizAlaM catvAriMzaduttaracaturdazazatadhanuruccaM gaGgAdevIzayyAsamanvitaM gaGgAkhyadevIbhavanaM zrIdevIbhavanasannibhamasti / tadgaGgAprapAtakuNDadakSiNadvArAnnirgatyeyaM gaGgottarArdhabharatamadhyagAminI satI saptasahasrasaGkhyAnadIbhiranvitA khaNDaprapAtA'dho nirgatya vaitADhayaM bhinvA dakSiNArdhabharatamAgacchati, AgacchantI ca dakSiNArdhabharatamadhye punaH saptasahasraiH saDakhyAbhinadIbhiH saMyujyate / evaM caturdazasahasranadIparivRttA prAcyA valitvA jambUjagatI bhittvA tadadho nirgatya prAcInalavaNAbdhi saGgacchati / etasyA vakSyamANAnAM ca sarvAsAM mahAnadInAM ubhayoH pAcayorvedikAvanakhaNDAvabhihitau / tathoktaM jambUdvIpaprajJaptisUtre gaGgAvarNane Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI ___ " ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiyAhiM dohi vaNakhaMDehi saparikhittA veiyA vaNakhaMDavaNNao bhnniavvo|" iyaM ca gaGgA nadI mAgadhatIrthasthAne payonidhiM vizati / sindhunadI ca prabhAsatIrthasthAne / tathoktaM jaMbUdvIpaprajJaptivRttau-" gaGgA mAgadhatIrthasthAne samudraM pravizati tathA prabhAsaM nAmatIrtha yatra sindhunadI samudraM pravizati / " tIrtha nAma taDAgavadambhodhAvavataraNamArgaH / iti gaGgA-gaGgAcaturdazasahasraparivAravarNanam / evaM sindhurapi vAcyA navaramiyaM padmadrahapratIcInadvArAnnirgatya sindhvAvarttanaM pradakSiNIkRtya dakSiNasyAM calantI sindhuprapAtakuNDe patati / tatra sindhvAbhikhyo dvIpaH sindhudevyAvAsa ityAdisindhvabhilApena vAcyam / kuNDAnnirgatya timisrAdho vaitADhayaM bhittvA pratIcyAM calantI caturdazasahasranadIparivRttA pratIcInamudadhiM saGgacchati / zeSaM varNanaM pUrvavat / yata uktaM - pratIcyatoraNenAtha hRdAttasmAd virnigatA / gatvA pratIcyAmAvRttA sindhvAvartanakUTataH // 1 // dakSiNAbhimukhI zailAt kuNDe nipatya nirgatA / pratyagbhAge tamisrAyA bhittvA vaitADhayabhUdharaM // 2 // tataH pazcimadigbhAge vibhidya jagatImadhaH / vizatyambhonidhiM sindhurgaGgAsvaseva yugmajA // 3 // gaGgAvatsarvamasyAH syAdArabhya hRdanirgamAt svarUpamabdhisaGgAMtaM sindhu-nAmavizeSitam // 4 // " iti sindhu-sindhucaturdazasahasraparivAravarNanam / evaM zikhariNo nirgacchantyau raktAraktavatyau jJeye eravate, tatra ca pUrvadvArAd raktA nirgatA pratIcIdvArAcca raktavatI / zeSa pUrvavat / iti airavatakSetrasaparivAraraktAraktavatIvarNanam / iti bAhyakSetrasthaSaTpaJcAza sahasranadIvarNanam / evaM abhiMtariyA cauro puNa aTThavIsasahassehiM puNaravi chappannehiM sahassehiM jaMti cau salilA // 22 // evaMti evamityupapradarzane yathA bAhyanadIvarNanamuktaM, tathaiva abhaMtariyatti abhyantarakSetrasthAH caurotti catasraH, puNatti punarapi, aduvIsasahassehiti aSTAviMzatisahasrairyAntIti kriyA caturthapAde, jaladhimiti zeSaH, puNaravitti punarapi anyA abhyantarakSetrasthAH causalilatti catasro nadyaH chappannehiMsahassehiti SaTpazcAzatsahasraiH jatti yAnti samudraM / iti padagamanikA / ayaM bhAvo-haimavatasya yugalika kSetrasya dve nadyau rohitAMzArohitAbhiMdhAne pratyekaM aSTAviMzatisahasrasaGakhyAbhirnadIbhiH parivRte samudraM saGgacchete / tathAhiM padmahRdodIcInadvArAnnirgatA rohitAMzA mahAnadI SaTkalAdhikaSaTsaptatyuttaradvizatayojanAni himavato nagasyopari gatvA sArdhadvAdazayojanavistIrNayA tAvadAyatA krozabAhalyayA jihikayA rohitAMzAprapAtakuNDe patati / tacca kuNDa viMzatyuttarakazatayojanAyatavizAlaM dazayojanAvagADhaM / tatra SoDazayojanAyataM tAvadviSkambhaM rohitAzAbhikhyadvIpaM rohitAMzAdevIzayyAsamanvitarohitAMzAdevIbhavanasamanvitaM / zeSaM bhavanAdisvarUpaM gaGgAvat tasya kuNDasyodIcInadvArAnnirgatya himavatakSetre vrajantI caturdazasahasranadIpUritA zabdApAtIvRttavatADhaya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI krozadvayAntare muktvA tataH sthAnAt parAvRtya pratIcImukha valantI haimavatakSetraM dvibhAgIkurvantI punarapi caturdazasahasranadIpUritA'STAviMzatisahasranadIbhiH saMvalitA jagatI bhittvA jagatyadho nirgatya pazcimAbdhi saGgacchati / zeSa rohitAMzAkUTAvartanapraNAlikAdi pUrvavadvaktavyaM / navaraM parvato dviguNamAnarohitAMzAbhilApena ca / iti rohitAMzA-rohitAMzAparivAravarNanam / atha mahAhimavato mahApadmadrahadakSiNadvArAnnirgatA rohitAnadI paJcakalAdhikapaJcayojanottaraikasahasraSaTzatayojanAni parvatoparigatvA kuNDe nipatya vRttavaittADhayaM dUrato muktvA'STAviMzatisahasranadIparivRtA himavati samavasRtyA'bdhi vrajati / atra praNAlikA-kuNDa-dvIpa-devIbhavana-devIzayyAdi rohitAbhilApena rohitAMzAvadvaktavyam / iti rohitArohitAparivAravarNanam / __evaM hiraNyavati api dve nadyau vAcye tadyathA zikhariNaH puNDarIka dahadAkSiNAtyadvArAdvinirgatA survaNakulA rohitAMzAvadvAcyA / kUTAvartana-praNAlikA-kuNDa-dvIpa devIbhavana-devIzayyA -parivAra-mAlyavavRttavaitADhayajagatIbhedena jagatyadho nirgamana-prAcInasamudramIlanAdi sarvaM suvarNakulAbhilApena rohitAMzAvadvaktavyam / iti hiraNyavataH suvarNakulAtatparivAravarNanasvarUpam / / evaM rUpiNo mahApuNDarIkadrahodIcInadvArAnnirgatA rUpyakulA nadI rohitAvadvAcyA / atrApi vizeSavarNanaM pUrvavat / navaraM rUpyakulAbhilApaH / iti rUpyakulAtatparivAravarNanam // catasro'pi nadyo militvA dvAdazasahasrottarakalakSasaGkhyA nadyo bhavanti himavaddhiraNyavatoH / evaM mahAhimavato mahApadmadrahodIcInadvArAnnirgatA harikAntAbhidhA nadI SaTpaJcAzatsahasranadIparivRtA harivarSakSetrato vinirgatA jaladhau sabhmIlati zeSavarNanaM pUrvato dviguNaM harikAntAbhilApena vAcyam / iti harikAntAtatparivAravarNanam / evaM tigicchidrahadAkSiNAtyadvArAnnirgatA harisalilA SaTpaJcAzatsahasraparivArasaMvalitA jaladhau saGgacchati / zeSa pUrvato dviguNamAnaM harisalilAbhilApena vaktavyam / iti harisalilAtatparivArasvarUpam / evaM ramyakkSetrasthe rUpinIlavatparvatayormahApuNDarIkakesarihRdayordAkSiNAtyodIcInadvAranirgate narakAntAnArIkAnte saritau vAcye / varNanaM sarva narakAntAnArIkAntAbhilApena harikAntA harisalilAvadvAcyam / iti ramyakakSetrasthanarakAntAnArIkAntAvarNanam / imA api catastro mIlitvA caturvizatisahasrottaradvilakSasaDakhyA bhavanti nadyo harivarSaramyakkSetrayoH / aSTAvapi sammIlya SatriMzatsahasrAdhikatrilakSasaGkhyA bhavanti nadyaH himavaddhiraNyavaddharivarSaramyakAbhikhyeSu yugalika caturSu / iti gAthAryaH // 22 // atha videhakSetrasthasaritAM varNanAyAha / / kurumajhe caurAsi sahassAI tahaya vijaya solasasu // battIsANa naINaM caudasasahassAI pataMya // 23 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI kurumajjhetti kurumadhye caurAsisahassAiMti caturazItisahasnANi tahayatti tathA ca, vijayasolasasutti vijayaSoDazasu, battIsANatti dvAtriMzAnAM naINAMte nadInAM, caudasasahassAiMti caturdazasahasrANi, patteyaMti pratyekaM iti padasaMghaTanA / ayaM bhAvaH / niSadhanIlavatostigiJchikesaridrahayorudIcInadAkSiNAtyadvArayoH sItodAsItAbhikhye dve saritau nirgte| tathA hi tigiJchidrahodIcInadvArAnnirgatA sItodA devakurvantarAlagacchantI niSadhAdidrahANAM dvibhAgIkurvantI dahebhyo vahantI caturazItisahasranadIpUrNA bhadrazAlavanamAgacchantI meroH pratIcyA pratIcInaviMdehaM dvibhAgIkurvantI ekaikasmAdvijayAt aSTAviMzatisahasranadIpUrayantI tathA ca SoDazavijayebhyaH caturlakSASTacatvAriMzatsahasranadIparivRtA sarvAH saMmIlya paJcalakSadvAtriMzatsahasranadIparivRtA jaMbUdvIpapratIcInajayantAbhidhadvArAdhojagatI bhittvA pArzvayoH padmavaravedikAvanakhaNDaparikaritA lavaNajaladhiM saGgacchati / tathaiva sItA'pi paJcalakSadvAtriMzatsahasranadIparivRtA prAcInalavaNodadhiM saGgacchati / aidaMparyamAdidikSurgranthakAra eva tattvaM spaSTIkaroti' / caudasasahassa guNiyA aDatIsa naio vijayamajjhillA sIyoyAe nivaDaMti tahaya sIyAi emeva // 24 // caudasasahassaguNiyatti caturdazasahasraguNitA aDatIsanaIotti aSTAtriMzannadyo vijayamajjhillatti vijayamadhyavarti nya: sIbhopAe sItodAyAM nivaDaMti nipatanti tahayatti tathA ca sIyAiti emevatti evameva, pratyekaM caturdazasahasraguNitA aSTatriMzannadyo nIlavannirgatAyAM iti padasaMghaTanA / ayaM bhAvArthaH / niSadhanirgatAyAM niSadhAdidrahadvibhAgIkurvantyAM dahebhyo vahantyAM pratIcInavidehavarttinyAM aSTatriMzanmahAnadyo milanti, pratyekaM caturdazasahasraparivArAstathAhi niSadhanIlavannagayoradhaH pratyekaM SaT SaT kuNDAni, tebhyazca, pratyekaM SaT SaT nadyo nirgatAstathA ca tAH sItodAsItayoH pratyekaM milanti SaT SaT / tathAhi gAhAvatakuNDAd gAhAvatI nirgatA 1 hUdAvatakuNDAd hRdAvatI 2 paGkAvatAbhikhyakupDAtpaGkAvatI (vegavatI) 3 taptajalAbhidhakuNDAttaptajalA 4 mattajalAhyAnmarAjalA 5 unmattAbhidhAnAta kuNDAdunmattA 6 kSIrodakuNDAt kSIrodA 7 zItazroto 'bhidhAnAcchItazrotA 8 antarvAhino antarvAhinI 9 UrmimAlyabhidhakuNDAdUmimAlinI 10 gambhIramAlinaH kuNDAd gambhIramAlinyabhidhasarinnirgatA 11 phenamAlyabhidhakuNDAnnirgatA phenamAlinI 12 / AsAM devIMdvIpAdivaktavyattA rohitAMzAvadvaktavyA / navaramabhilApabhedaH / sarvA api padmavaravedikAvanakhaNDaparikantiAH pArzvayoH pratyekamavaseyAH / tAsu SaT sItodAyAM saGgacchante SaT ca sItAyAM, evaM ca SaT tathA pratIcInavidehe SoDazavijayAsteSvaSTo dakSiNasyAM aSTa 1. atra prAcInaTokAnusAreNa-evaM vyAkhyAne kRte vijayacchedinInAM gAhAvatyAdInAM SaNNAM nadInAM prarupaNA upekSitA bhavatyatastadvarNanAya vAcanAntareNa dvirta.yaprakAramAha-' iti avataraNikA saMbhavati / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI codIcyAM / tatra dAkSiNAtyeSu aSTasu vijayeSu pratyekaM gaGgAsindhvabhikhye dve dve, evaM tA api SoDaza / udIcIneSu cASTasu vijayeSu pratyekaM raktaraktavatyabhidhe dve dve, tA api SoDaza / sarvAH sammIlyASTatriMzanmahAnadyaH / tAsu pratyekaM caturdazasahasraparivAra tathA ca sarvAsAM parivArasammIlane paJcalakSadvAtriMzatsahasrI nadInAM sItodAyAM nipatati / evameva nIlavankesaridrahadAkSiNAtyadvArAnnirgatA sItA uttarakuruSu AgacchantI nIlavadAdipaJcadrahAn dvidhAkurvantI bhadrazAlavanamAgacchantI merordviyojanAntaritA prAcInavidehAbhimukhaM valantI mAlyavadgajadantanagaM bhittrA prAcInavidehaM dvibhAgI kurvantI ekaikasmAd vijayAdaSTAviMzatisahasranadIpUrayantI tathA ca SoDazavijayebhyazcaturlakSASTacatvAriMzatsahasra nadI parivRtA, [ tathA caturazItisahasraparivArayutAbhiH SaibhirvijayacchedanIbhirnadIbhiH pUrayantI] sarvA: sammIlya paJcalakSadvAtriMzatsahasranadIpa rikaritA jaMbUdvIpaprAcInasthavijayAbhidhadvArAgho jagatIM bhitrobhayoH pArzvayoH padmavaravedikA vanakhaNDaparikaritA prAcInalavaNAmburAziM saGgacchati / atrApi dAkSiNAtyaprAcIna videhasya pratyekaM vijayeSu gaGgAsindhvabhidhe dve dve saritau, udIcInavidaheSu ca raktAraktavatyabhidhe de dve salile, evaM ca SoDazavijayeSu dvAtriMzat nadyaH, SaT ca niSadhanIlavakuNDanirgatadvAdazAntargatAH evaM ca apTatriMzat / tAsu ca pratyekaM caturdazasahasra parivAraH / evaM ca sarvA: sammIlya paJcalakSadvAtriMzatsahatrI nadInAM sItAyAM saGgacchate / 79 athASTatriMzannadyazcaturdazasahasraM guNitAH kiyatsaGkhyAkA bhavanti iti tAM saGkhyA jambUdvIpasarva nadIsakhyAM ca didarzayiSurAha bhagavAn haribhadrasUriH / yAsoyAviya battIsasahassa paMcalakkhehiM / sabve caudasalakkhA chappanasaharUsa melaviyA ||25|| sIyAsIyayati sItAsItode, aviyatti api ca, battIsa sahasrapaMcalakkhehiMti dvAtrizatsahasrottarapaJcalakSasaDakhyAbhirjaladhi saGgacchata iti zeSaH sacvetti sarvA: melaviyatti melinA caudasalakkhAchappana sahassatti SaTpaJcAzata sahasrottara caturdazalakSasaGkhyA bhavantIti zeSaH / iti padagamanikA / ayaM bhAvaH / sItAsItode tAvat pUrvapratipAditaprakAreNa pratyekaM paJca lakSadvAtriMzatsahasrasaGkhyAbhirnadIbhiH samudramabhigacchataH / sarvAsAM gaGgAsindhvAdInAM parivAre milite caturdazalakSaSaTpaJcAzatsahasrasaGkhyA nadInAM bhavati tathAhi bharatasthagaGgAyAzcaturdazasahasraparivAraH, bharatasthasindhavAH caturdazasahasraparivAra airavatastharaktAyA api tAvAn parivAraH, aivatastharaktAvatyA api tAvAn / himavadastharohitAyA aSTAviMzatisahasraparivAra, rohitAMzAyA api tAvAn / hiraNyavatsthayossuvarNakulArUpyakulayostAvantau parivArau / harivarSasthaharikAntAyAH SaTpaJcAzatsahasra parivAraH, harisalilAyA api tAvAn / ramyakasthanarakAntAnArIkAntayostAvantau parivArau vijJeyau / videhasthasItAyAH paJcalakSadvAtriMzatsahasraparivAraH, sItodAyA api tAvAneva parivAraH / nanu Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahaNI sItAyAM aSTatriMzatsaDakhyA nadyau mahantyo'pi saGgacchante, evaM sItodAyAmapi / tAH kathamiha nAcyante iti ceducyate, mahatsakhyAyA laghusakhyAyA gauNatvAdavivakSitattvAdvA / nanu pratyeka kurusthAzcaturazItisahasrANi nadInAM kathamiha saGkhyAyAM na gaNyate iti cet, jaMbUdvIpaprajJaptyAM saparIvArAntarnadInAmagaNanamivehApi tatsaGgyAyA avivakSitatvAdiAMta sambhAvyate / evaM ca sarvAH sammIlitAzcaturdazalakSaSaTpazcAzatsahasnasaGkhyAkA nadyo bhavanti / yantrakaM cedam / kramaikhyA nAma parivAra krama sakhyA nAma yarivAra 1. bharate gaGgA 14000 8 hiraNyavati rUpyakulA 28000 2. bharate sindhu 14000 9 harivarSe harikAntA 56000 3. airavate raktavatI 14000 10 harivarSe harisalilA 56000 airavate raktavatI 14000 ramyake narakAntA 56000 5. himavati rohitA 28000 12 - ramyake nArIkAntA 56000 6. himavati rohitAMzA 28000 pUrvavidehe sItA 5,32,000 7. hiraNyavati survaNakulA 28000 aparavidehe sItodA 5,32,000 kramasaMkhyara nAma 1 gAhAvatI 2 drAvatI 3 vegavatI 4 taptajalA 5 mattajalA unmattA 7 kSIrodA zItazrotA antarvAhinI UrmimAlinI 11 gambhIramAlinI 12 phenamAlinI 13 gaMgA sarvA saGkhyA 14,56,000 parivAra kramasaMkhyA nAma parivAra 14000 14 sindhu 15 gaMgA 16 sindhu 17 gaMgA 18 sindhu gaMgA sindhu gaMgA a a * * * * * sindhu 23 gaMgA 24 sindhu 25 gaMgA 26 sindhu Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwww krama saMkhyA 27 28 47 29 raktA 30 31 32 33 34 35 raktA 36 37 raktA 38 39 40 41 raktA 42 43 raktA 44 raktavatI 45 gaMgA 46 sindhu gaMgA 48 sindhu gaMgA 20 % r 49 nAma gaMgA sindhu 11 raktavatI raktA raktavatI raktA raktavatI raktavatI raktavatI raktA raktavatI raktavatI 50 sindhu 51 gaMgA saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI parivAra kramasaMkhyA nAma 14,000 52 sindhu 53 gaMgA 54 sindhu gaMgA 5 "" "" "" 22 "" "" "" "" "" "" 99 99 "" rd "" 33 99 35 "" "" "" 39 39 55 56 sindhu gaMgA 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 sindhu gaMgA sindhu raktA raktavatI raktA raktavatI raktA raktavatI raktA raktavatI raktA 70 raktavatI 71 72 73 raktA 74 raktA raktavatI raktavatI 75 raktA 76 raktavatI "" // iti samAptaM dazamaM nadIdvAram // 81 parivAra 14000 "" "" "" "" RRRRRRRRRRRRRRRRRR " " Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI zrI dahadevI kamala parivAra : kamalAni 600000 bobike kara nA 600000 1 500000 // 0 izAna " | 5000 500000 MI400000 600000 4000 500000 1000 400000 // 100000 400 kamalAni / " // T kamalAni 1 ta uttara // 0000 000001 000000 600000 27 pazcima kamala // 000 600000 500000 000004 kamala dakSiNa 000 malAni 0004 1 Se000003 800000 00000 000005 000000 000000 600000 - 00000 0000 ht 0000 0000 Lye Hisha 000001D citrAGkaH 17 varNanAya draSTavyau pRSThAGkau 71-72. atha vizeSaM didarzayiSuH sarvAsAM nadInAM vistAramAviSkaroti / chajjoyaNa sakose gaMgAsiMdhUNa vittharo mUle / dasaguNio pajjate iyaduduguNaNeNa sesANaM // 26 // chajjoyaNasakoseti sakrozaSaDyojanAni, gaMgAsiMdhUNatti gaGgAsindhvoH, vittharoti vistaraH mRleti mUle, dazaguNioti dazaguNitaH, pajjateti paryante, iyatti iti asya mAnasya duduguNaNeNatti dvidviguNanena, sesANaMti zeSANAM, iti padasaMghaTanA / ayaM bhAvaH / yAvAn nirgamadvAravizAlaH tAvAn sarvAsAM nadInAM mUlavistAro, mUlaviratAro dazaguNitaH paryante samudrapravezanasthAne vistArazca tathA vistAramAnAnAM paJcAzadbhAgahInamavagADhamAnaM / yaduktaM " vyAsAtpaJcAzattamo'zaH sarvatrodvedha IritaH / " iti tathAhi gaGgAsindhuraktAraktavatInAM nirgamadvArasya sapAdaSaDyojanavizAlatvaM, atastAvadeva tAsAmapi mUlavizAlatvaM, mUlavizAlAt paJcAzadbhAge tehAvi Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasamahaNI 83 ardhakrozo bhavati iti tAvadavagADhatvaM tAsAM mUle tacca kuNDapAtAvadhi / tathA coktaM mUlavizAlo dazaguNitazca sArdhadviSaSTiyojanAni bhavanti / atastAvanti yojanAni paryantavistArastAsAM / paryantavistAraH paJcAzadbhAgahInaH mUlAvagADhatvaM dazaguNitaM vA sapAdayojanaM bhavatIti tAvatparyantAvagADhatvaM tAsAM catasRNAM / yata uktaM " krozasyA tato mUle prAnte sakrozayojanami''tyAdi / dviguNitamAsAM mAna rohitArohitAMzAsuvarNakulArUpyakulAM mUlaparyantavistArAvagADhatvaM vijJeyam / tathAhi sArdhadvAdazayojanAni mUlavistAraM ekakozapramANaM mUlAvagADhatvaM paJcaviMzatyuttaraikazatayojanAni paryantavistAraH sArdhadve yojane paryantAvagADhatvam / dviguNitamAsAM ca mAnaM harikAntA-harisalilAnarakAntA-nArIkAntAnAM mUlaparyantavistArAvagADhatvaM jJeyaM tathAhi-paJcaviMzatiyojanAni mUlavistAraH dvau krozau mUlAvagADhatvaM sArdhadvizatayojanAni paryantavistAraH paJcayojanAni paryantAvagAhazca / AsAmapi dviguNitaM mAnaM sItAsItodayodlavistAraH paJcAzadyojanAni mUlAvagAhazca ekaM yojanaM paryantavistAraH paJcazatayojanAni avagAhazca dazayojanAni / saDakhyA nAma mUlavistAraH yo. ko. mUlAvagAha: paryantavistAraH paryAntAvagAha: yo. ko. yo. ko. yo. ko. gaMgA 1 - 1 sindhu 1 - 1 2 - 2 0 - 0 // 62 - 2 0 - 0 // 62 - 2 0 - 0 // 0 - 0 // 62 - 2 __0 - 1 125 - 0 - 0 1 125 1 125 2 250 125 0 raktA raktavatI rohitA rohitAMzA survaNakulA rUpyakulA harikAntA harisalilA narakAntA nArIkAntA sItA sItodA / / / / / / 5 5 * * * * * * * * * * / / xxorrrrrr 0 0 0 0 0 0 / / / / / / 0 ....xxx rrrrr on rrrrrrrr322 or our arrrrr 0 0 0 0 0 0 0 0 0 250 0 250 0 0 1 - 0 // or 250 500 500 14 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaMGgrahaNI atha varSagharanagAnAM uccatvaM varNaM varNayitumAha / joyaNasayamucciTThA kaNayamayA sihariculla himavaMtA / rUpimahAhimavaMtA dusu uccArUppakaNayamayA ||27|| joyaNasamutti yojanazatoccI, kaNayamayatti kanakamayau siharicullahimavaMtatti zikhari cullahimavantau rUppamahAhimavaMtatti rUpimahAhimavaMtI dusu uccatti dvizatoccau rUpakaNayamayatti rUpyakanakamayI iti padasaJcAlanA / ayaM bhAvaH / udIcInArdhastha airavata hairaNyavadantarAlavartI zikharI pUrvavyAvarNitasvarUpo giriH yojanazatoccaH svarNazca svarNamayaH / evaM dAkSiNAtyArdhastho bharatahimavadantarAlavartI cullahimavannAmA pUrvavarNitasvarUpo nagaH dvizatayojanoccaH rUpyamayazca / evaM himavaddharivarSAntarAlavatI mahAhimavannagaH dvizatayojanoccaH kanakamayazca | cAra joyaNasae ucciTTho nisaDhanIlavaMto ya / nisaDho vaNijjamao verulio nIlavaMto ya' / / 26 / / .84 wwwwwwww cattArijoyaNasayetti catvAri yojanazatAni ucciTThotti uccaH nisaDhatti niSadhaH, nIlavatoyatti nIlavAMzca, nisaThotti niSadhaH tavaNijjamaotti tapanIyamayaH, veruliotti vaiDUryaH, nIlavaMto yatti nIlavAMzca / iti padasaMghaTanA / ayaM bhAvaH / videhadAkSiNAtyo harivarSatridehAntarAlavartI niSadha: prAkpratipAditasvarUpaH catuH zatayojanoccaH raktasvarNamayazca / videhodI cIno ramyagvidehAntarAlavartI nIlavAn pratipAditasvarUpaH catuH zatayojanoccaH nIlaratnamayazca iti / atha sarveSAM nagAnAmavizeSaNAvagAhatvaM didarzayiSustajjJApikAM yukti darzayannAha sImandhara svAmidattabhavavirahAGkAGkito bhagavAn haribhadrasUriH / saveva pacyarA samayakhittaMmi maMdaravihUNA / dharaNItala muvagADhA usseha cautthabhAmi // 29 // savvaivitti sarve'pi pavvayaratti parvatAH, samayakhittaMmitti samayakSetre sArdhadvayadvIpe, maMdaravihUNatti mandarA meravastaiH vihInA, dharaNItalatti gharaNItalaM pRthvyAM uvagADhatti upagUDhA; ussehaca utthabhAyaMmitti utsedhacaturthabhAgena iti padasaghaTanA // ayaM bhAvaH / samayakSetraM kAlakSetraM tacca sArddhadvayadvIpodadhidvayasvarUpaM / na tu kAlasya vartanArUpatvAd vartanAyAzcotpAdavyayarUpatvAt saMkalakSetravyApitvaM tathAhi guNaparyAyavaddravyamiti dravyalakSaNAt tasya cotpAdavyayadhrauvyayuktaM saditi sattvAdutpAdavyayayozca navajIrNotpAdarUpavarttanAnatikramA sakalalokAlokavyApitvaM kAlasya, tatkathaM sArdhadvayadvIpasamudradvayarUpaM kAlakSetram ? atrAzAmbarA svamImAMsA mAMsalatA sUcayantaH sveSAM tIrthakRdAntaropakAritvamAviSkurvanti / nanu kAlANUnAM lokAkAzapradezamitattvaM 1 prAcInavRttAvatra 'nIlava Mtagiri' iti pAThaH / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI ekaikasmaeNillokAkAzapradeze ekaikasya kAlANoravasthAnAdasaGkhyAtA eva kAlaNavo yaduktaM nemicana Na "logAgAsapaese ikkikke je ThiyA hu ikkikkArayaNANaM rAsImiva kAlANu asaMkhadavvANi // teSAM sUryapradAdasakhyeyAnAM sammIlanAnmRtpiNDAd ghaTa iva samayAkhyaH poya Avirbhavati iti cettadatIvAsamaJjasaM kAlasya SaSThAstikAyatvaprasaGgAt tathAhi astInAM pradezAnAM kAyaH samudAyaH astikAyaH / atrApi kAlANUnAM pradezAnAM samayAkhye skandhe samuditatvAt kAlasyAstikAyatvApatiH / tathA ca asaGkhyeyAkAlANvAkhyasamayAnAM skandhatvaM / tasya vibhAgAM dezatvaM kAlANAH pradezatvaM ca tathA ceSTavyAghAtAt svavadhAya kRtyotthApanaM bhavataH sajAtabhiti / kiJcAgame'pi kAlasya jIvAjIvasvarUpatvameva vyavasthApi / tathA ca jIvAbhigamAlApakaH " kimiyaM bhaMte kAlotti pavuccai ? goyamA ! jIvA ceva ajIvA cevatti" tathA coktaM nyAyAcArya mahAmahopAdhyAyapadAGkitairya zovijayavAcakapuGgavaiH samayasya kluptadravyaparyAyarUpasyaiva kalpanAt tathaivAha - dvacanasya vyavasthitatvAdityAdi / nanu tathApi pItaviSayasyAmRtodgAra itivat kAlasya sakalalokAlokavyApinvaM bhaktAmapi siddhamiti cet , satya, ihArhatamate nizcayanayavyavahAranayAbhyupagamAnna kApi no hAniH / tathAhi naizcayikakAlasya varta nArUpatvAdrvyaparyAyobhayAtmakatvAt sakalalokAlokavyApitvaM vyavahArikakAlasya ca sarvakriyopalakSitatvaM tathA coktaM - " merupradakSiNAnityagatayo nRloke / tatkRtaH kAlavibhAgaH" ityAdi / kiJcArdhatRtIyadvIpasamudravartibhAvanavapurANAdibhAve sUryacandrakriyopalakSitakAlasya hetutvAttAvadeva samayakSetraM / uktaJca vAcakapuGgavaiH" tatra cArdhatRtIyadvIpasamudrAntarvarttikAladravyameva hetustasya tadbhAvabhAvitvAdityAdi " | atha ke punarardhatRtIyadvIpasamudrAH ? ucyante, jambUdvIpadhAtakIkhaNDapuSkarArdhAkhyAni sArdhadvayadvIpAni lavaNakAlodadhyAravyau punarudadhidvayaM / jambUdvIpasvarUpaM varNitaM prAyaM prAk, lezatastUttaratra vakSye / anyeSAM svarupAdigranthAntarAdavaseyaM vistarabhayAccAtra na likhitaM / eSvardhatRtIyadvIpeSu ye ke'pi parvatA:tathAhi tatra dvayoH samudrayostAvatparvatAnAmabhAva eva yadyapi lavaNe'STAsu dikSu aSTau nagAH santi / tatra catasRSu dikSu velandharadevarAjasya catvAro nagAH / tathAhi velandharadevarAjasya gothUbhasyAvAsabhUtaH prAcyAM gothUbhanAmA nagaH / evaM dakSiNasyAM zivadevAvAsaH digbhAgAkhyaH / pratIcyA zaGakhAnAM, sa zakhAbhidhaH / udIcyAM ca magosilAvAsaH diksImAbhidhAnaH // 4 // evaM vidizvadhvanuvelandharadevarAjAvAsabhUtAzcatvAro nagAstathAhi aizAnyAmanuvelandharadevarAjasya kakorTakAkhyasya kako. TakAbhikhyo ngH| evamAgneyyAM kardamasya vidyutprabhAbhidho nagaH / evaM nairRtyAM kailAsasya kailAsAkhyaH / evaM vAyavyAM vidyutprabhAsyAruNaprabhAbhidhaH // 4 // tathApi teSAmavivakSaNAd dvIpAnAmevAcalA grAhayAstathAhi - jambUdvIpe tAvatpUrvavarNitA ekonasaptatyuttaradvizatasakhyAH parvatAH / dhAtakIkhaNDe dviguNitA - aSTatriMzaduttarapaJcazatasaGkhyA nagA vijJeyA IkSukAradvayAnvitAH / / tathA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI www jambUdvIpa to dviguNitakSetrasabhAvAnnagA api dviguNitA bhavanti / IkSukAradvayavarNanaM tu navaramucyate / ghAtaka vaNDe bharatayugalairavatayugalAntaritau pratyekaM caturlakSayojanAyatau paJcazatayojanoccau sahasrayojanavizAla jinacaigyAnvitI IkSudaNDAkArau dvau nagau staH / evaM puSkarArghadvIpe'pi tAvanto nagAH catvAriMzaduttarapaJcazatasaGkhyA dhAtakIkhaNDavadvijJeyAH / tatra ghAtakIkhaNDe ghAtakImahAdhAtakyabhidhAnavRkSasadbhAvAd dhAtakIti gauNI dhutrA saMjJA / evaM puSkarArdhadvIpe padmamahApadmAbhidhavRkSasadbhAvAt puSkaravara iti gauNaM zAzvatamabhidhAnaM / puSkaravaradvIpaM madhyapatitena dvAtriMzatyuttaraika sahasrayojanatriMzAlamUlena caturviMzatyuttaracatuH zatayojanavizAlazikhareNaikaviMzatyuttara saptadazazata yojanoccenAsInazArdUlAkRtinA raktatapanIyavarNena valayAkRtinA mAnuSottaranagena dvibhAgIkRtatvAt puSkarArdhaM dvIpasya gRhayate / eSu sArdhadvayeSu dvIpeSu nagA ekonapaJcAzaduttaratrayodazazatasaGkhyAH bhavanti / saparvatA mandarahInAH kAryAH / tatra mandarAstAvat paJca eko jambUdvIpe dvau dhAtakI khaNDe dvau puSkarArdha iti taihanA santaH catuzcatvAriMzaduttaratrayodazasaGkhyA' jAyante / ime sarve'pi utsedhacaturthabhAgena pRthvyAbhavagADhA " ussehaca ubbhAgo gAho pAyaso nagavarANaM " iti sthAnAGgaTIkA vacanaprAmANyAt iti / tatrAdime jambUdvIpe'STaSaSTayuttaradvizatasaGakhyakAnAM girINAM avagAhavicAra: prastUyate / tathAhi jambUdvIpacatustriMzadvijayasthA: prAgnigaditasvarUpAzcatustriMzatsaDakhyAkA AyatavaitADhyanagAH / pratyekaM paJcaviMzatiyojanocchrayAH, utsedhaturyo bhAgazca sapAdapaiyojanAni atastAyojanAvagADhAste / uktaJca " paJcaviMzatiyajanAnyunnataH kozAdhikAni SaDbhuvo'ntare / evaM himavadAdiyugalika kSetrasthA: pratipAditasvarUpAzcatvAraH zabdApAtyAdyAzcatvAro vRttavaitAyAH pratyekaM sahastrayojanoccaH ucca yacaturtho bhAgazca sArdhadvizatayojanAni, atastAvanti yojanAni bhUgaDha catvAraH / pUrvAparavidehadvAtriMzadvijayAntaritAH pUrvavarNitasvarUpA SoDaza vakSaskAragirayaH pratyekaM kulagiryantike catuH zatayojanoccAH, utsedhaturyo bhAgazca zatayojana nIti yojanAni niSadhanIlavatorantike mahAvagADhAste SoDaza puna utsedhatve mAtrayA vardhamAnA te sItAsItodayorantike paJcazatayojanoccAH SoDaza taccaturtho bhAgaH sapAdazatayojanAni atastAvanti yojanAni nadyorantike kSityavagADhAste SoDaza vakSaskAragiriya: 16 / niSadhanIlavatorgandhamAdanAdyAH prAgvarNitasvarUpAzcatvAro gajadantAH niSadhanIlavatorantike catuH zatayojanoccAH pratyekaM, taccaturthabhAgaH zatayojanAni atastAvanmAnaM pRthivyavagADhA niSadhanIlavatorantike te catvAraH / atha ta eva catvAraH pratyekamucchyatve mAtrayA pravardhamAnAH merugiryantike paJcazatayojanoccAstaccaturtho bhAgazca sapAdazatayojanAni atastAvanti yojanAni bhUmyavagADhAste gajadantAzcatvAraH mandarAcalAntike 4 / timicchikesaridrahAdhastana niSadhanIlavadAdidrahobhayapArzvasthA: nigaditasvarUpA dvizatasaGkhyAH kanakagiriyaH "" 1. nagAnAM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaM dvIpasaGgrahaNI pratyekaM zatayojanoccA, utsedhaturyo bhAgazca paJcatriMzatiyojanAni te kSityavagADhAH kAJcanagirayaH 200 / devakurUttarakurusthA: sItAsItodA pUrvAparataTasthAH prAkpratipAditasvarUpA yamakadvaya citrayugalarUpAzcatvAro nagAH pratyekaM sahasrayojanoccAH taccaturtho bhAgaH sArdhadvizatayojanAni tAvanti ca pRthvagADhAste catvAro'pi pratyekaM 4 / atha cullahimavacchikhariNau bharatairavata sImAkAriNau himatraddhairaNyavaddAkSiNAtyodIcI nau kIrttitastrarUpau nagau pratyekaM zatayojanoccau utsedhaturya bhAgazca paJcaviMzati yojanAni pRthivyatragADhau tAvubhau 2 / atha mahAhimavadrUpiNI himavaddhiraNyavatsImAkAriNau harivarSadakSiNAtyodI cInau pratipAditasvarUpAtracalo pratyekaM dvizatayojanoccAvutsedhaturya bhAgazca paJcAzadyojanAni atastAvanti yojanAni mahyavagADhau tAvubhau varSadharanagau 2 / atha niSadhanIlavatI harivarSaramya sImAkAriNau videhadAkSiNAtyodIcInau gajadantanirgamau parikIrtitasvarUpau pratyekaM catu:zatayojanoccau uccatvacaturthabhAgazcaikazatayojanAni atastAvanti yojanAni pRthivyavagADhau tAvubhAvapi pratyekaM varSadharanagau 2 / ityAdijambUdvIpASTaSaSTayuttaradvizatasaGkhyanagAvagAhavicAraH / evaM dhAtakI - puSkarArdhayorapiM / atha SaTsaptatyuttaraika sahasranagAnAmuccatvAvagADhatvavicAraH / tayoH pratyekamaSTaSaSThisaGkhyAnAmAyata vaitADhyAnAmuccatvamavagADhatvaM ca pratyekaM paviMzatiyojanAni sapAdaSaDyojanAni jambUdvIpAyatavaitADhyavad vijJeyam / evaM SaTtriMzaduttaraikazatasaGkhyA AyatavaitADhyAH / SoDazasaDukhyAnAM vRttavaitADhyAnAM jaMbUdvIpavRttavaitADhayavat pratyekaM sahasroyojanoccatvaM sAdhadvizatayojanAvagADhatvaM ca jJeyam / catuHSaSThisaGkhyAnAM vakSaskAragirINAM jambUdvIpavakSaskAravat kulagintike pratyekaM catuHzatayojanotsedhatvaM zatayojanAvagAhazca nadyantike ca paJcazatayojanocchayatvaM sapAdazatayojanAvagADhatvaM ca vAcyaM 64 | gandhamAdanAdInAM SoDazasaGkhya gajadantagirINAM jambUdvIpagajadantavat varSagharaparvatAntike pratyekaM catuHzatayojanotsedhatvaM zatayojanAvagADhatvaM ca mervantike ca paJcazatayojanocchratvaM sapAdazatayojanAvagADhatvaM ca vijJeyamiti / aSTazatasaGkhyAnAM kanakagirINAM pratyekaM jambUdvIpakanakagiricat zatayojanoccatvaM paJcaviMzatiyojanAvagADhatvaM ca vijJeyam 800 / aSTAnAM yamakagirINAM aSTAnAM citravicitragirINAM ca pratyekaM jambUdvIpayamakadvayavaccitradvayavacca sahasrayojanocchrayatvaM sArdhadvizatayojanAvagADhatvaM ca vAcyamityeSAM mIlane SoDaza nagAnAM 16 / caturNAM cullahimavatAM caturNAM ca zikhariNAM jambUdvIpa culla himavacchikharIvat pratyekaM zatayojanotsedhaH paJcaviMzati. yojanAvagAhazca jJeyo'STAnAM nagAnAmiti 8 / catuNAM mahAhimavatAM catuNAM rUpiNAM ca jambUdvIpamahAhimavadvapivatpratyekaM dvizatayojanocchrayatvaM paJcAzadyojanAvagADhatvaM jJeyamaSTAnAM nagAnAmiti 8 / caturNAM niSadhAnAM catuNAM nIlavatAM ca jambUdvIpaniSadhanIlavadvatpratyekaM catuHzatayojanocchrayatvaM zatayoja - nAvagADhatvaM ca jJeyamaSTAnAM nagAnAmiti 8 / caturNAmIkSukArANAM bharatayugalayugairavatayugalayugAntaritAnAM pUrvavarNitasvarUpANAM paJcazatayojanocchrayatvaM taccaturtho bhAgazca sapAdazatayeojanAni atastAvanti yojanA 87 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasagrahaNI kSityavagADhAste catvAro'pi / iti dhAtakIpuSkaravarArdhayoH SaTsaptatyuttarai kasahasranagAnAmuccatvAvagAhavicAraH / iti catuzcatvAriMzaduttaratrayodazazatasahakhyAnAM, sArdhadvayadvIpanagAnAmuccatvAvagAha 88 wwwwww wwwwwwwwww prakamaH / uktaJca - " " vihAya mandaraM sarvaparvatAnAM bhavedyataH / svatvocchrayasya turyA zo vyavagADho bhuvo'ntare // atha pariziSTAnAM merUNAM paJcAnAM kiJcidvizeSo'vagAhatve likhyate / tatra tAvajjambUdvIpa meruH pUrvavarNitasvarUpo lakSayojanamAnocca ekasahasra yojanAvagADhazca / dhAtakIpuSkarArdhamevaH catvAraH caturazItisahasrayojanAni bhUmita uccAH ekasahasrayojanAni bhUmyavagADhAzca / tatsvarUpaM cedam / ime meratro jambUmeruvadvarNanIyAH / navaramayaM vizeSo yaduta eSu meruSu pratyekaM bhUmerupariSTAt paJcazatayojanAni nandanAbhidhaM vanaM tataH sArdhapaJcapaJcAzatsahasrayojanAnyuparisaumanasAkhyaM kAnakaM tataH aSTAtriMzatisahasrayojanAnyupari pANDukasaMjJamupavanaM / sarveSu yojaneSu militeSu caturazItisahasrayojanAni bhavanti / avagAhazca sahasrayojanAnIti paJcAzItisahasrayojanoccatvaM sarveSAM merUNAM caturNAm / iti merupaJcaka- vivaraNam / iti sArdhadvayadvIpasyaikonapaJcAzaduttaratrayodazazatasaGkhyanagAnAmuccatvAvagAhavicAraH / koTizilA'ntardvIpAdivaktavyatA bhaNanIyA / vAsudevotpATanIyAH koTizilA abhidhIyante / tathAhi vAsudevasyArdhacakritvAccakrito'rdhasAmrAjyaM / ato vAsudevasya trikhaNDAdhipatyaM iti khaNDAn sAdhime vAsudevAH koTizilA utpATayanti / koTizilA zAzvatIti jJAyate / gaGgAsindhuvaitADhyAdizAzvatapadArthAnAM madhye zAstre tasyA adarzanAt tathA magadhadezamadhye dazArNaparvatasamIpe cAstIti tathA narANAM koTyotpATayatvena, zrIzAntijinAdiSaTka jinatIrthagatAnekamunikoTInAM tatra siddhatvena koTiziletyabhidhIyate iti tIrthakalpAdau tathA zAnticaritre tu coktaM - 66 " ito'sti bharatakSetre madhyakhaNDe surArcitaM / bhuvi khyAtaM koTizilAbhidhAnaM tIrthamuttamam // 1 // vidhAyAnazanaM tatra bahukevalisaMyutaH / cakrAyudho gaNadhara : puNyAtmA prayayau zivam // 2 // tasyAM zilAyAM kAlena bahavyaH saMyatakoTayaH / siddhAzcakrAyudhAMhibhyAM yakA pUrvaM pavitratA ||3|| siddhe gaNadhare tasmiMstIrthe zAntijinezituH / siddhAstatra mahAtIrthe saGkhyAtA yatikoTayaH // 4 // thorapa garthe tatra zilAtale / sAdhUnAM koTayaH siddhAH saGkhyAtA gatapAtakAH ||5|| arasya svAminastIrthe sAdhudvAdazakoTayaH / aSTaprakArakarmANi kSapayitvA zivaM gatAH ||6|| tIrthe mallijinendrasya kevalajJAnadhAriNaH / SaDatra koTayaH prAptA nirvANaM vratazAlinAM // 7 // munisuvratasya tIrthe tIrthe'tra vizrute / sAdhUnAM koTayastisraH samprAptAH padamavyayam // 8 // tI namijinasyApi koTirekA mahAtmAnAM / siddhAstatrAnagArANAM suvizuddha kriyAvatAm // 9 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI 82 evamanye'pi bahavaH siddhA ye tatra sAdhavaH / kAlena gacchatA te'tra granthena kathitA mayA // 10 // yeSAM tIrthakRtAM tIrthe siddhAkoTiranUnakA / tAnyeva kathitAnyatra seyaM koTizilA tataH // 11 // cAraNazramaNaiH siddhayakSairdevAsuraistathA / tadbhaktyA vandyate nityaM tIrtha koTizilAbhidham // 12 // ___tAzca jambUdvIpe catustriMzatsaGkhyA bhavanti / dhAtakIpuSkarArdhayoH pratyekaM dviguNitAstA aSTaSaSThisakhyA jJeyA iti / sarvAzca militAH saptatyuttarai kazatasaGkhyA bhavanti koTizilAH / SaTpaJcAzadantIMpavaktavyatA ceyam / lavaNasamudrasya antarmadhye bhavA AntIpAste ca SaTpaJcAzatsaGkhyAstathAhi - iha hi jambUdvIpe bharatodIcInasthahimavagireH paryantayoH pratyeka aizAnyAmAgneyyAM ca dve, nairRtyAM vAyavyAM ca dva daMSTre vidigvinirgate / evaM catasro daMSTrA bhavanti / tAsu ca pratyeka sapta sapta antarvIpAH / teSu prathamaM catuSkaM jambUdvIpajagatyAstrizatayojanAntaritaM trizatayojanavistAravacca, dvitIyaM catuSkaM jagatyAzcatuHzatayojanAntaritaM tAvad vistAravacca, evamagre'pi zatazatavRddhaya: bhAvanIyAstathAhi tRtIyaM jagatyAH paJcazatayojanAntaritaM tAvadvistAravacca, caturtha catuSkaM ca jagatyAH SaTzatayojanAntaritaM tAvadvistAravacca, paJcamaM catuSkaM jagatyAH saptazatayojanAntarita tAvad vistAravacca, SaSThaM catuSkaM jagatyA aSTazatayojanAntaritaM tAvadvistAravacca, saptamaM ca catuSkaM jambUdvIpajagatyA navazatayojanAntaritaM navazatayojanavistAravacca evamaSTAviMzatisaDakhyA antIpA bhavanti-tadyathA aizAnyAM saptAgneyyAM sapta nairR tyAM sapta vAyavyAM ca sapta / tannAmAni caivaM - aizAnyAM ekoruka-hayakarNAdarzamukhahayamukhAzvakarNolkAmukha-ghanadantAbhikhyAH / evaM AgneyyAM tathA AbhAsikagajakarNameNTmukhahastimukhaharikarNameghamukhalaSTadantAbhidhAH / naiRtyAM vaiSANikagokarNAyomukhasiMhamukhAkarNakavidyunmukhagUDhadantasaMjJAH / vAyavyAM ca lAGgalikazaSkulIkarNagomukhavyAghramukhakarNaprAvaraNavidyuddantazuddhadantAbhidhAnAH / evaM airavatadAkSiNAtyazikhariNaH pratyekaM zAnyAM AgneyyAM ca dve, naiRtyAM vAyavyAM ca dve daMSTre vidigvinirgate / evaM catasro daMSTrA bhavanti / tAsu ca pratyeka sapta sapta antarvIpAH / evaM ca sarvA militA aSTAviMzatisaGkhyA. bhavanti tatsvarUpavizAlAbhidhAnAdiparvavat / ete sarve'pi padmavaravedikAvanakhaNDaparikaritA, eSAM paridhisvarUpamidaM tathAhi prathamacatuSkasya navazatakiJcinnyUnai konapaJcAzadyojanaparimitA paridhiH / dvitIyacatuSkasya dvAdazazatapaJcaSaSThiyojanaparimitaH parikSepaH / tRtIyacatuSkasyaikAdazottarapaJcadazazatayojanaparimitaH parirayaH / turyacatuSkasya saptanavatyuttarASTAdazazatayojanaparimitA paridhiH / paJcamacatuSkasya trayodazAdhikadvAviMzatizatayojanaparimitaH parikSepaH / SaSThacatuSkasyaikonatriMzaduttarapatrizatizatayojanaparimitaH parirayaH / saptamacatuSkasya paJcacatvAriMzaduttarASTAviMzatizatayojanaparimitA paridhiH / tathA coktaM"soluttaratisayajuya sapaDhamaparihiM varAvara caukkaM / paDhame navaguNavannA sA bIe bArapaNasaTThI // 1 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI taie panarikkArasi cautthae puNa aTThArasagaNauA / joyaNa bAvIsa sayA terahiyA paMcama caukkaM // 2 // paNavIsa iguNatIsA chaTecarame aDavIsa paNayAlA / parihI aMtaradIvA satta caukkANa nAyavvA // 3 // " uktaJca - "himagiri nigAyapuvvAvaradADhAvidisi saMThiyA lavaNe / joyaNa tiruergatuM tinnisae vittharAyAmA // 1 // veiyavaNakhaMDajuyA cau aMtaradIva tesi nAmAiM / egorugaAbhAsiyavesANiya nAma laMgUlI // 2 // esiM parao caupaNachasattaaDanavajoyaNasae / suhayakanAgokaMnA sakkulIkaMnA // 3 // AyaMsagarmiDhamuhA aomuhA gomuhA cauradIvA / assamuhA hatthimuhAsiMhamuhA tahaya vagghamuhA // 4 // tatto ya assakannA hatthiyakannAya kannapAvaraNA ukkAmuha mehamuhA vijjumuhA vijjudaMtA ya / / 5 / / ghaNadaMtalaTThadaMtA nigUDhadaMtA ya suddhadaMtAya / iya siharammi vise aTThAvIsA cauddIvA // 6 // " sarve'pi militAH SaTpaJcAzatsakhyA bhavantIti / etadgatA manujA api etannAmAno'bhidhIyante upacArAt tAsthyAttavyapadezo yathA maJcAH krozanti, paJcAladezanivAsinaH pAJcAlA vyAkhyAyante / eSu nivAsino yugalikA AdimasaMhananayutAH samacaturasrAkRtayaH sakalAGgopAGgasundarA dvAtriMzallakSaNalakSitAH svabhAvata eva sugandhyAnanAH svalpakrodhamAnamAyAlobhAH santoSajabhAja RjutvamRdutvayutAH,satyapi mamatAnibandhane ratnakAJcanamuktAphalAdau cittAhAdavidhAyini mamatvAhaMkAravikalAH, satyapi hayagajoSTragomahiSAdyupabhogaparikare tadupabhogaparAGmukhAH caraNacAriNaH sarvato vigatavairAnubandhAH tApAdivyAdhiyakSabhUtapizAcAdigrahavyasanamAryAdyupanipAtarahitAH parasparasvAmisevakabhAvavikalA: prAsAdAdisaMsthAnakalpadrumanivAsina upadravavidhAyidaMzamazakamatkUNayUkAmakSikAdivikalakSetratvAttadupadravahInA vyAlavyAghrazArdUlAdisadbhAve kSetrasvAbhAvyAttadbAdhAbikalAH / te'pi ca vyAlAdayo'nyonyaM ghAtyaghAtakabhAvavikalA bhavanti / tRtIyArakavadatrApi yugalikAnAM catuHSaSThisaDakhyAni pRSThakaraNDakAni, dinAntare cAhAragrahaNaM, AhAro'pi pUrvavacchAlyAdidhAnyasadbhAve'pi bhUmimRtsuradrumakusamaphalAni ca tathAhi utpadyante khalu tatrApi svabhAvata eva godhUmazAlimudgamASAdIni dhAnyAni kintu na te yugalikAstAnyupabhuJjate / yA'pi tatra mahI sekSusitopalAdito'nantaguNamAdhuryavatI yo'pi ca suradrumakusumaphalAnAmAsvAdaH sa ca cakrIbhojanAdapyadhikaguNa: yaduktamAgame-" tesi NaM bhaMte pupphaphalANaM kerisae AsAe pannate ? goyamA ! se jahA nAmae raMno cAurata cakkavaTTissa kallANe bhoyaNajAe sayasahassaniphphanne vannovavee gandhovavee rasovavee phAsovavee AsAyaNijje vissAyaNijje dappaNijje mayaNijje savvidagAyapalhAyaNijje AsAeNaM pannatte ittohia iTTatarAe ceva pannatte" ekonazItidinAni apatyapAlanA, aSTazatadhanUMSi zarIrocchrayatvaM, palyAsaGkhyeyabhAgapramANamAyuH alpakaSAyitvAdalpapremAnubandhitvAcca svargagAmitvam / uktaM cAgame - " eesu jugaladhammA dhaNusayaaTThasiyA paramarUvA pallaasaMkhijjAU guNasI diNavaccapAlaNayA // 1 // causaTThI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIva jaMpUI pasaGagrahaNI piTTikaraMDamaMDiyaMgA cauttha bhoI ya kappatarupUriyAsA suragaigAmI tguksaayaa||2||" ityntiipvktvytaa|| harivarSa kSetra N DIWARIANTI 900 yo. S SKANTARAKHIRTHIAHI va 900 yo. jaMbUddhIpa-jagatI /0 mahAhimavAn parvata / inMUNAW HIOM 20..)800 yo. EMY LWHICIA 600) lavaNodadhau - antarvIpAnAM vAstavikasthiti : 2 kalpavRkSaH citrAGkaH 18 atredaM bodhyam - yatpUktiH puSkaravaradvIpamadhyabhAgapatito mAnuSottarAkhyo nagaH / taduttara nadIdahAbhrAbhagarjanabAdarAgnikAyAha dvAsudebabaladevacakrisAmAnyajanajAtimRtyucasUryandrapraspandagrahaNa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasagrahaNI W vidyudAdInAmabhAvaH / te ca bhAvAH paJcacatvAriMzallakSayojanamitamanuSyakSetra eva sambhavanti, na parataH / uktaJca - "naidahaghayathaNiyAgaNijiNAinarajammamaraNakAlAi paNayAlalakkhajoyaNanarakhittaM mottu na puro||" atha kathaM sA paJcacatvAriMzallakSI yojanAnAM sambhavatIti ceducyate / prAcInamAnuSottaranagaparyantAdArabhya pratIcInamAnuSottaranagaparyantaM yAvadyojanagaNanasambhavattvAt tathAhi prAcInamAnuSottaranagAdArabhya prAcInapuSkaravaradvIpArdhaparyantaM aSTalakSayojanapramitaM / tata Arabhya prAcInakAlodadhimAnamaSTalakSayojanAni / tatazca pUrvasthadhAtakIpramANaM caturlakSayojanAni / tatazca prAcInalavaNodadhidvilakSayojanamAnaH / tataH pUrvAparajambUdvIpamAna lakSayojanAni / punaH pratIcIna lavaNodadhirdvilakSayojanamAnaH / tato'paradhAtakImAnaM caturlakSayojanAni / tataH pratIcInakAlodadhimAnaM aSTalakSI yojanAnAM / tato'parapuSkaravaradvIpArgha aSTalakSayojanamitaM / sarvAgrasakhyAsammIlane paJcacatvAriMzallakSI yojanAnAM jAyata iti / evaM dAkSiNAtyodIcInasArddhadvayadvIpamAnamapi gaNanAyAtaM pazcacatvAriMzallakSI yojanAnAM sambhavati / sthApanA ceyam / sArddhaya hIpAH 800000 yo. ---800000yo puSkaravarArdha dhi800 400000 yo. 4 200000 yo.. 1. dhAtakI khaMDa 4500000 yojana 800000 yo. THHHHHIM 800000 yA. 1009MAAHOTA 400000 yo. jaMbUdvIpa 100000 yojana ani ITTI'05 400000 yo. PHHHHHiilmiR! :00000 yaa.|| 800000 yo. 200000 1000002 -1200000 000001 4500000 yojana citrAGkaH - 19 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGagrahaNI artha prakaraNArthamupasaMjihIrSu ruktArthamadhikRtyAha / / khaMDAI gAhAhi dasahiM dArehiM jaMbuddIvassa / ' saMghayaNI sammattA raiyA haribhaddasUrIhiM // 30 // khaMDAI gAhAhiti khaNDAdigAthAbhiH dasahiti dazabhiH dArehiti dvArai : jaMbuddIvassatti jaMbUdvIpasya, saMghayaNitti saDgrahaNI, sammattati samAptA, raiyatta racitA, haribhaddasUrihiti haribhadrasUribhiH / iti pdsNghttnaaH| ayaM bhAvaH / khaMDA joyaNavAsA ityAdi dvitIyagAthAta ArabhyaikonatriMzattama samvevi pacayarA ityAdigAthAparyantAbhiraSTa vi tisaDakhyAbhirgAthAbhiH parikIttitAni dazasaGkhyakAni dvArANi / teSu parikIrtiteSu satsu vyAvarNitasvarUpajambUvRkSopalakSitasya sakaladvIpasamudrasaMvalitasya prAgpratipAditapadArthasArthaparikaritasya jagatIpariveSTitasya caturisaMvalitasya jambvAkhyadvIpasya jagatIvarNakazcAyaM jagatInAmaprAkAraH tathA coktaprAkAra Agame khyAto jagatItyaparAkhyayA / ayaM cASTa yojanocca: dvAdazayojanavizAlamUlaH / yaduktaM - " dhenupucchAkRtiH so'STau yojanAni samucchitaH / yojanAni dvAdazAsya mUle vistAra AhitaH / " yata uktaM-"mUlAdutpatyate yAvaddhanu:krozAdikaM kila / mUlavyAsastAvatonastatra tatrAsya jAyate // 1 // " yathA "mUlAduvaM krozayuge vyatIte tatra vistRtiH / sArdharudrayojanAni sarvatraivaM vibhAvyatAm // 2 // " "evaM mUlAdutkrAnte yojanAnAM catuSTaye / mUlavyAse caturunaH syAd vistAro'STayojanaH // 3 // " "tathAsya mUrdhni pUrNeSu yojaneSu kilASTasu / mUlavyAse'STabhinyUne vyAso'bdhimitayojanaH / / 4 // " yataH UrdhvaM mAtrayA mAtrayA hIyamAnaH, hastaM gate hastaH dhanurgate dhanuH, krozaM gate krozaH, yAvat yojanaM gate sati yojanamekaM hIyate, dvayorgatayoRs hIyete, evaM caturSu yojaneSu gateSu aSTayojanavizAlamadhyaH caturyojanavizAloparimabhAgaH / UrvIkRtagolAGgalAkArA sarvato vajraratnamayaH maNiratnabhittiH vaiDUryaratnamayastambhAnvitaH, lohitAkSaratnamayazaGkayutaH svarNarUpyamayatalaH AkAzavannimalaH, mrakSitaH, rajomalakaI mavivarjitaH, chAyAvaraNarahitaH, nirupaghAtakAntiH, sodyotaH, darzanIyaH manojJo'sti asya voparimabhAgaH jambUdvIpasanmukha jAlakApariveSTito dvihikrozocchitapaJcazatadhanuvizAla ardhakrozAyata nAnAvidhamaNyave pe]tadarzanIyaH / iyaM ca jagatImadhyabhAge vartate gavAkSavalayaiH paritaH parikaritA / idaM ca jambUdvIpaprajJaptivRttyabhiprAyeNa, asya prAcInavRttau tu jagatyA uparyuktamidaM gavAkSavalayaM, tattvaM tattvavido vidanti / asyAzcoparimadhyabhAge ekA mahatI adhovajramayI upariSTAdriSTaratnamayI madhyadeze ca sarvaratnamayI vajrastambhasvarNarUpyaphalakopazobhitA narakinnaragandharvavRSoragAvakarinAnAvidhacitracitritA sthAne sthAne sarvaratnamayapadmopazobhitA padmaprAdhAnyAnnAmnA padmavaravedikA pArzvayorvanakhaNDaparikaritA devakrIDAvAsA varttate / iti samAsato jagatIvarNanaM, vyAsato jijJAsubhijambUdvIpaprajJaptijIvAbhigamakSetrasamAsaTIkAlokaprakAzAdayo'valokanIyAH / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkajaMbUdvIpasaGgrahRhNI atha caturdvAravarNanam / caturdiksthA'nuttaravimAnAbhidhAnavadabhikhyAni catasRSu kASThASu catvAri dvArANi / tadyathA prAcyAM vijayAbhidhaM, avAcyAM vaijayantAbhidhaM pratIcyAM jayantAbhidhaM, udIcyAmaparAjitAbhidhaM ca tathAhi meroH paJcacatvAriMzatsahasrayojanAntaritaM prAcyAM jambUdvIpAnte sItAkhyamahAnadyA upari aSTayojanauccaM, caturyojanavizAlaM, caturyojanAyataM, bhUmipraveze vajramayaM bhUmerudhvaM riSTaratnamayaM, vaiDUryaratnanirmitAH stambhAH, paJcavarNamaNinirmitaM kuTTimaM, haMsagarbhamayI dehalI, gomeda maya indrakIlakaH, lohiMtAkSanirmite dvArazAkhe, vajramayaH paridhaH vaiDUryamaye kapATe, nAnAmaNimaye kapATacUlAgRhe, ratna 1 vajra 2 baiDUrya 3 lohitAkSa4 masAragalla 5 haMsagarbha 6 pulaka 7 saugandhikA 8 Jjana 9 rajata 10 jyotIrasA 11 GkA 12 janapulaka 13 riSTa 14 jAtarUpa 15 sphaTikA: 16 SoDazaratnabhinnirmito dvAroparitanabhAgaH / zrIvatsa 1 matsya 2 darpaNa 3 bhadrAsana 4 varddhamAna 5 kalaza 6 svastika 7 nandAvarttA 8 khyAni dvAropariM aSTau maGgalAni ityAdikaM vijayadvArasvarUpaM lezato darzitaM / vizeSArthibhiH prAgvarNitagranthA vilokyA: / pazcima jayanta dvAra 500 yojana 2 usara aparAjitadvAra 79052 yo. 1 gA. 1532 pa. 38 aM dvArantara vijayantadvAra dakSiNa jagatI ca jagatIdvArANi ca vijayadvAra citrAGka: 20 asya dvArasya yo yo devo'dhiSThAtA taM taM tasya sAmAnikA: pustakeSu tathAlikhitadarzanato vijayAbhidhAnato bruvanti iti tadyogAcchAzvatamidaM nAma yathaitat vijayadvAraM varNitasvarUpaM Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka jaMbUdvIpasagrahaNI tathA vaijayantajayantAparAjitAkhyAnyapi bhAvanIyAni / navaramadhiSThAtRvizeSatvAdvizeSitAni / eSAM caturNAmapi devAnAM pratyekaM catvAri sahasrANi sAmAnikAH surAH, aSTau aSTau sahasrANyAntaraparSadAM, daza daza sahasrANi madhyaparSadAM, dvAdaza dvAdaza sahasrANi bAhyapArSadAH, catasraH catasraH agramahiSyaH pratyekaM sahasreNa parivArairyutAH, sapta sapta senAH, sapta sapta ca senAdhipatayaH, SoDaza SoDaza sahasrANi AtmarakSitadevAH / sarve caite palyopamAyuSaH pUrvoktAnAM svasvaparIvArANAM nijanijanagarInivAsinAM vyantarANAM vyantarINAM ca AdhipatyaM bhuJjanti / tatra vijayadvArAdhipatevijayadevasya vijayadvArataH pUrvadizi asaGkhyeyAn dvIpAbdhIn samatikramyAparatra jambUdvIpe dvAdazasahasrayojanAyAmavizAlA ratnamayavaprayutA rAjadhAnI virAjate / vapro'yaM sArdhasaptatriMzadyojanAni uccaH sArdhadvAdazayojanAni vistRtamUlaH / sapAdaSaTyojanavistRtamadhyaH, sArdhatrayayojanavizAlazirAH / tathoktaM jIvAbhigame - " se pAgAre sattattIsaM joyaNAI addhajoyaNaM ca ukhu uccatteNaM " zrIsamavAyAMge tu - "savvAsu NaM vijayavaijayantajayanta aparAjiAsu rAyahANIsu pAgArA sattatIsaM joyaNAI uddhaM uccatteNaM paNNattA" ityuktamiti jJeyam / samApteyaM TIkA atha prazastiH siddhArthAnvayacandramA jinavaro bhavyAmbujollAsakRt gobhimohamahAndhakAranikarasyAzu praNAzodyataH / tIrthAmbhodhisamudbhavo'pyabhinayaM tIrthAmbudhiM sthApayan vIro'pazcimatIrtharAi bhuvi sadA bhUyAdbhitAyAtra naH // 1 // vIrAsyapadmahUdanirgataM yo labdhvA padAnAM trikamadvitIyam / AdRSTivAdAbhidhasUtramayaM jagrantha jIyAt sa sadendrabhUtiH // 2 // zrIvIrapaTTodayaparvatArkaH zrImAn sudharmA gaNanAyako yaH / nuvanti devAsuramAnavendrA yaM so'stu zazvadbhavazItazAntyai // 3 // tatpaTTapUrvAcalabhAskaro'bhUta jambUmahAtmA caramo jineSu / jigAya kAmaM jitasarvasattvaM bAlye'pi yastaM praNamAmi kAmam // 4 // paramparAtazca tadIyavaMze gacchaM tapaHprauDhimajAta kIrti / tapAbhidheyaM surarAjasevyaM bibharti sUrivijayAdinemiH // 5 // yatpAdapadma suramAnavendrau nityaM nuto harSabharAtibhaktyA / yaddezanAvAgvidhuY=rjanAnAM ceto dRSatplAvayati prakAmam // 6 // hemaprabhAvyAkaraNaM vineyabodhAya cakre dhvanizAstravijJaH / sannyAyasindhupramukhANi tarkA-dizAstravijJo vidadhe tathA yaH // 7 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9.6. saTIka jaMbUdvIpasaGgrahaNI syAdvAda paJcAnanakAnane'smin zete sadA nirbhaya bhImavadyaH / khyAtiH samagrecchati yaM varItuM yenAvagADhaM jinazAsanaJca // 8 // vidhAya yogodvahanAdiramyaM vidhAnamugraM jinadezitaM yat / prAptaM padaM prAggaNinAmadheyaM tataH padaM paNDitanAmadheyam ||9|| vidyAdipaJcapIThA - rAdhanamAdhAya sUripadavI ca / labdhA gautama (sudharma) gaNabhRtulyaH pUjyastato vibudhaiH // 10 // wwwwwwwwww etena ye varttamAne samaye hyabhUvan sammUrchimA dharmavicArazUnyAH / yogopadhAnAdividhAmupekSya lAtvA svaya sUripadaM bhajanti // 11 // AnandapadmaM na bhavecca dharmasteSAM jaDAnAM bhavabhIviyogAt / vaizAkhanandipratimA bhavanti jinezvarAdezavilopakAzca // 12 // mahAnizIthavyavahAramukhya-sUtraprakopAd bhavavRddhirugrA / tataH puraskRtya jinezvarANAmAjJAM pravarttavvamitIha bodhaH // 13 // AjJAvihInasya bhavenna dharma ANAi dhammutti yadASavAkyam / ANAibhaTTho sa tu bhaTTha eva idaM ca tattvaM jinazAsane yat // 14 // ( AjJAvihInaH sa tu hIna eva ) AjJApAlanameva hi jinezvarArAdhane zubhopAyaH / yasya cetyAdivRtta N yadAha haribhadrasUrivaraH || 15 // upalakSaNaM caitat evamupAdhyAyAdipadAni yogAdividhAnavikalAni / phalamapi teSAM jJeyaM saMsArAnnAparaM kiJcit // 16 // tadaGghripadmabhramareNa ramye rAjye tadIye nayadharmanavye / zrIsa grahaNyA vivRttirmameyaM gurUpadezAdracitodayena // 17 // vidhAya labdhaM vivRtiM mayemAM puNyaM tataH siddhisukhaikahetusamyaktvaratnaM labhatAM labhai ca bhavyatrajo'haM jinadharmarAgam // 18 // sUtrAdviruddhaM kiMmapIha jAtaM prayogato vAkyavidhAnato vA / mithyAstu me duSkRtametadIya kSantavyametazca budhAgragaNyaiH ||19|| aspRSTA kAvyadoSairguNagaNamahitA tattvasannaddhamAnA / vANIya hAribhadrI kA nayayativarAnantabhaGgIsubhAvA) (suvarNA) || kveyaM me vA varAko tadapi vivaraNe bhaktito'syAH pravRttA / siddhiM zrInemisUreH padanutimahimAmAtratoH nUnamAgAt // 20 // // samAptA ceyaM saGgrahaNITIkA // wwwwwwwww. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa : 1 AcArya zrIvijayodayasUripraNItA sthAvarajIvasiddhiH vidhAya samyag jinarAjavandanaM nidhAya citte gurunemisUriNam / praNamya vANI jinarAjadezitAM mRdAdijIveSviha vacmi jIvatAm // 1 // zaGkhAdijIvA manujAvasAnA jIvatvameSAM prakaTaM hi gamyam / pRthvyAdijIveSu paraM kathaM syAjjIvatvaliGgA'navalokanAttat // 2 // etadeva vyajyate -- athAstu dvIndriyAdInAM vyaktaliGgasya darzanAt / jIvatvaM tadabhAvAttu pRthvyAdInAM kathaM bhavet ! // 3 // pratiSThApyate - yadi satyaM tathApyastyavyaktaliGgasya darzanam / dhattaramizramadirA - pAnamUrcchitajIvavat // 4 // Aha paraH - sammUcchite vyaktajIva-liGgadRSTirna vidyate / tathApyavyaktazvAsAdi-liGgamastIti bhAvyatAm // 5 // ucyate - chedybhedyopbhogyotkssepypreysvaadyspRshytH| sacetanatvaM paJcAnAM bhavecchRGgAdisaGghavat // 6 // kASThAdibhiranekAnto na cAstIti vicintyAtAm / upabhogyAkhiladravye jIvadehatvasvIkRteH // 7 // tarvAdyacittA vijJeyAH kASThAdidravyasaMjJinaH / acittatvasacittatva-vizeSo'yaM prapaJcyate // 8 // azastropahataM bhvAdi-kadAcit syAt sacetanam / saMghAtatvAtmataM pANi-pAdasaMghAtavad budhaiH // 9 // zastreNopahataM tatta kadAcid bhvAdyacetanam / zastropahatabhAvena pANipAdAdikaM yathA // 10 // pRthvIkAyajIvasthApanA - rUvaNopalapRthvInAM devadattazarIravat / sAtmatA samajAtIyA - kurakAryopalambhataH // 11 // para Aha - vidrumopalapRthvISu kaThinatvAdi lakSaNam / lakSaNaM pudgalAnAM tajjJeyA syAccetanA kutaH ? // 12 // ucyate - zarIramadhyavRttInAM yathAsthnA kaThinAtmatA / tathaiva bhUmidehAnAM cetanAyo na bAdhikA // 13 // avyaktacetanAliGgAt tarUNAM cetanA yathA / sacittA bhUstatheSTA naH avyaktAdupayogataH // 14 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) apkAyasacittattA - atra paraH - cetanAlakSaNA'yogA-dapkAyo'sti tvacetanaH / mUtrAdivadidaM naiva vAcyaM hetorasiddhitaH // 15 // ucyatekalalAvasthadehasya adhunotpannahastinaH / sacaitanyaM dravatvaM ca toye'pyevaM vibhAvyatAm // 16 // ApaH sacetanAH proktA gajopAdAnavastuvat / zastrAnupahatatve ca dravatvAddhetutaH sphuTam // 17 // anabhivyaktacaJcvAdya - sajAtAvayavaM yathA / aNDake rasamAtraM tadvadevAmbhaH sacetanam // 18 // aNDakasthakalalalavat jIvanaM sAtmakaM bhavet / zastrAnupahatatve ca dravatvAddhetutaH sphuTam // 19 // acaitanyAnumAne tu dRSTAnte mUtrakAdike / zastrAnupahatatvasya na hetorasti sambhavaH // 20 // khAnyakAyaprabhedena zastraM dvividhamIritam / yasya yena vinAzaH syA-cchastra tattasya sammatam // 21 // abhrAdikavikAre'tra svata eva prapAtataH / / . antarikSodbhavaM vAri matsyavat syAt sacetanam // 22 // khabhAvato bhUmikhAtA-dAvirbhAvAvalokanAt / sAtmakaM jalamiSTaM no dardurAdikajantuvat // 23 // zItakAle taDAkAde - jale USmopalabhyate / alpabahvAdibhedena sacaitanyanimittakaH // 24 // yathA janAnAM sandohe bahvalpapuruSAnvayAt / USmopalabhyate tAdRk sacetanasamudbhavaH // 25 // uSNasparzI jale zIte uSNavadvastuyogajaH / aupAdhikoSNasparzatvAt naradehoSNatA yathA // 26 // zItakAle jale bASpa uSNavadvastusambhavaH / bASpatvAjjalasaMsikta - naradeheSu bASpavat // 27 // taijasopetamAtmAkhya-muSmA bASpaprayojakam / nimittAnyaviyogena vastvAkhyAtaM manISibhiH // 28 // USarAvakarAntaHstha-tejaH saMyogajomaNi / USNasparzatvahetuste vyabhicArI kathaM na hi ? // 29 // evaM tadutthabASpe'pi bASpatvaM vyabhicAravat / ityArekA na zaDakyeha sAdhyasyA'pyavalokanAt // 30 // utpannamRtajIvasya dehasaMyogajanyatA / tatrApyavikalA yasmAt siddhAnte pratipAditA // 31 // nanu mRtAnAM jIvAnAM dehAH syuhetavaH katham / USmatAbAppayo vaM vAcyaM tAdRgnirIkSaNAt // 32 // dagdhapASANakhaNDeSu jaladhvastAnalAdapi / USma bAppo yathAta-nmRtadehAttathaiva tau // 33 // grISmau bAhyatApena taijasAgnestu mandatA / tato bahvalpabhAvena zItateti vicintyatAm // 34 // zItasparza jale jJeyaH taijasAgnestu mAndyajaH / zItasparzatvahetorya-niradehasthazaityavat // 35 // yathA khadyotadehasya prakAzo jIvayogajaH / aGgArAdiprakAzo'yaM tathA jIvasamudbhavaH // 36 // prakAzapariNAmo'gneH zarIrasthatvahetunA / jIvasaMyogajaH khadyo- tadehapariNAmavat // 37 // mRte jvarAyabhAvena jvaroSmA jIvayogajaH / anvayavyatirekAbhyA-mAnerevaM vibhAvyatAm // 38 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) uSNasparzo'nalAderyaH zarIrasthatvahetunA / jIvasaMyogajaH sa syAjjvaroSmAdinidarzanAt // 39 // AdityAderuSNabhAva AtmasaMyogasambhavaH / tato na tairanekAnto bhAvyamevaM manISibhiH // 40 // ghRtAdyAhArato vRddhe-rdarzanAt sAtmako'nalaH / dugdhAdyAhArasaMbhogAd varddhamAno'rbhako yathA // 41 // zaktiprabhAvato devAnAM vapurna vilokyate / tathApi cetanAvatsyA - devaM vAyau vicintyatAm // 42 // yathA'JjanamantravidyA- siddhanRNAM vapurbhavet / sacetanamadRzyaM ca vAyAveSopamA matA // 43 // sUkSmaparyAyato dRzyaM vAyau rUpaM tu cakSuSA / aNudvyaNukadRSTAntAd rUpamastIti bhAvyatAm // 44 // anyA'napekSagantRtvA-danilaH sAtmako mataH / puruSAntarA'napekSa - gatibhanmahiSAdivat // 45 // tirazcInA'niyamitA'parapreritadiggateH / anilaH sAtmakaH prokto gajAzvAdinidarzanAt // 46 // na cintyo'NAvanekAnto'nuzreNigatimattvataH / yato jIvapudgalayo - " ranuzreNigati "rvacaH // 47 // vanaspatijIvatvasthApanam | azoka - jambU - bakulAdivRkSA bAlyAdyavasthApariNAmavattvAt / sacetanA mAnuSadehavat syuH vizeSatA no vyavahAramAgeM // 48 // yathA manuSyAdivapurvivarddhate pratikSaNaM bAlyayuvAdibhAvataH / tathA'GkarAdikramato vivRddhito dehAstarUNAmapi jIvazAlinaH // 49 // tvacaH sarvaprakAreNA'pahAre mRtidarzanAt / taravaH sAtmakA jJeyA gardabhAdinidarzanAt // 50 // zamIprapunnATa siddhe sarakAH sundakAstathA / babbulAgastyAmalakI - kaDyAdyAstaravaH smRtAH // 51 // jJAnenA'nugatAsteSAM dehAH svApavibodhataH / manuSyadehavat proktA jinezaistattvadarzibhiH // 52 // ( yugmam ) adhonikhAtadravyasya rAzeryat svaprarohataH / AveSTanaM tarUNAM syAt tattu caitanyalakSaNam // 53 // megha meghanAdena zizire vAyuyogataH / vaTapippalanimbAdidrumANAM yA vikAzatA // 54 // sA tu caitanyayogena naradehavikAzavat / putrajanma vivAhAdi - harSAccaitanyayogataH // 55 // sugandhijalasekena campakasya vikAzitA / paJcamasvarazabdena zirISasyApi sA matA // 56 // surAgaNDUSasekena campakasya vikAzitA / kaTAkSekSaNataH sA syAttila ke caitanyasambhavA // 57 // aGganApAdasamparkAt azokAkhyadumasya yaH / pallavakusumodbhedaH sa caitanyanimittakaH // 58 // yuvatyAliGganAjJeyA panase yA vikAzitA / sA sacetanasambhUtA kAmAsaktamanuSyavat // 59 // -lajAlUmukhasaGkocaH karasamparkayogajaH / satIvat parasambandhAt syAccaitanyanibandhanaH // 60 // padmAdipuSpANi vikAzabhAJji prAtastathA candrikayotpalAdeH / ghoSAtakInAM ca pradoSakAle vikAzabhAvaH sa tu jIvahetuH // 61 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghane tu zamyAH kSaraNaM na cid vinA, na vA latAvRttivisarpaNaM tathA / viziSTakAleSu phalapradAtRtA vanaspatInAM na hi cetanAmRte // 62 // manuSyadehAzcaraNAdibhinnA yathA kSayaM yAnti tathA tarUNAm / dehAH phalAderapIyamAnAt , kSaiNyAzrayA no matimantarA syuH // 63 // kSIrodanavyaJjanAde-rAhArAccetanaM yathA / mAnavAnAM vapustadvad vRkSAdestatsacetanam // 64 / / tathAhi bhUjalAdInA-mAhAro'syA'valokyate / kedArajalasekAdi tadvinA yanna yujyate // 65 // niyatAyuSkabhAvena naradehe'sti cetanA / yathA tathA drumANAM sA niyatAyuSyadarzanAt // 66 // tathAhi antarmuhUttamAyuH syAt tarUNAM tu jaghanyataH / dazavarSasahasrANi AyurutkarSato bhavet // 67 // iSTA'niSTAhAralAbhAd vRddhihAnyAdimad yathA / nRvapuzcetanaM tadvattarUNAmapi bhAvyatAm // 68 // manuSyadehe gadayogato yathA karAdizophakSayavidutAdayaH / tathA tarUNAmapi rogasambhavAt phalAdihAnyAdi na cetanAM vinAM // 69 // manuSyadehe'gadayogato yathA rogakSayAMzopacayAdikaM tathA / bhugnakSatArohaNakAdibheSajAt vanaspatInAmapi no cidantarA // 7 // rasAyanAdibhogena kAntivIryAdikaM yathA / naradehe tathA dehe tarUNAmapi cintyatAm // 71 // viziSTeSTakhavAryAdi-sekAdvIryarasAdayaH / vRddhiM vrajanti vRkSANAM nAntarA jJAnayogataH // 72 // antarvatInAM nArINAM yathA dohadapUraNAt / putrAdiprasavastadvat vRkSANAmavadhAryatAm // 73 // AhArakSatarohaNa-dohadavattvAnsacetanAstaravaH / jJeyA yathA'smadAdiSu teSAM caitanyato bhAvaH // 74 // janmajarAvyAdhimRtyu-pramukhANAM nirIkSaNAt / ___ pAdapAH sAtmakAH proktA manuSyAdinidarzanAt // 75 // ghaTo jAta iti jJAnAd ghaTAdirnAnekAntavAn / samuditAnAM hetutvAjjJAtavyaM tanmanISibhiH // 76 // sacetanAH syustaravaH suyukteH jarAdihetoH kila cintyatAM tat / sadAgamokterapi bhUmikAdyAH sacetanAH zuddhadhiyA'valokyAH // 77 // uktaM yuktisusaGgataM jinavarairbhUmyAdijIveSu ya-ccaitanyaM gaNadhAribhinigaditaM sUtreSu tathyaM ca tat / pUrvAcAryavaraiH pradarzitamidaM zAstreSu yuktyA sphuTaM tadvAcAnugatena mandamataye kiJcinmayA varNitam // 78 // pAThAntarANi cAtra yathA dvitIyapadyAdyapaGaktA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) "DavAhinIvAtrAmAmA:" | yathA ca 47 tame padye uttarArdhe" "gaLa ta" niti, taravarAta: | " samApteyaM sthAvarajIvasiddhiH / tapAgacchAdhipati-bAlabrahmacAri-AcAryazrIvijayanemisUrIzvara-paTadharagItArthapuGgava siddhAntavAcaspati-AcArya zrIvijayodayasUrIzvara-viracitA kRtiriyam / pariziSTa-2 " nuM mUlya gaNita (bhUmiti) ne pratyeka vidyAthI 5 (pAI) zabdathI ajANa nahI hoya. keIpaNa vidyAthIne TnI kiMmata pUchatAM ru athavA 3-14 kahI deze. e ja ne saMkSipta paricaya tathA ItihAsa ahIM rajU karavAmAM Ave che. - vartuLanA vyAsa ane parigha vacceno guNottara haMmezA acaLa ja hoya che. pachI te vartuLa nAnuM hoya ke moTuM, ane A hakIkata prAcInakALamAM paNa jANItI hatI. grIka gaNitajJoe AnI gaNitika sAbitI (Proof) ne vikAsa karela ane A guNottara ke je sAmAnya rIte grIka akSara " (Pi) vaDe darzAvavAmAM Ave che. tenI kiMmata lagabhaga 3 jeTalI che. ane ghaNA kALa sudhI " nI A kiMmatano upayoga thato Avyo. T, e eka jAtane Irrational aMka che. Irrational aMka eTale jenI cakakasa kiMmata dazAMza cihna pachI acokakasa (asaMkhya) aMko vaDe ja darzAvI zakAya. gaNitamAM evuM paNa eka e ja Irrational aka che. jo ke 1 ane V2 baMne Irrational aMka hovA chatAM baMnemAM pAyAne taphAvata e che ke -2 nI kimata, vargamULa kADhavAnI paddhati jANanAra keIpaNa vyakti, pite dhAre teTalA aMka sudhI kADhI zake che. jyAre junI cekasa kiMmata eTalI sahelAIthI kADhI zakAya tema nathI. tenA mATe ghaNuM ghaNuM mahAna gaNitajJone prayatna karavA paDayA che. prAcInakALanA grIka gaNitajJoe A AnI sAthe saMkaLAyela e, vartuLane catuSkoNa (Square) mAM rUpAMtarita karavAne prakhyAta phUTaprazna rajU karyo hato. jeno ukela cheka 19mI sadImAM zedhavAmAM Avyo. teoe A phUTaprazna A rIte rajU karyo hate-"Apela vartuLanA kSetraphaLa jeTalA ja kSetraphaLavALo rasa, mAtra phUTapaTTI ane parikaranI madadathI deravAne che. ane temAM e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke phUTapaTTIne upayoga mAtra rekhA doravA pUratuM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) ja karavAno che, tenAthI kaMI mApa levAnuM nathI ane parikarano upayoga paNa mAtra vartuLa ane tenA cApa tathA rekhAonA vibhAjana pUro karavAno che. - I. sa. 1882 mAM, jamana gaNitajJa lIDemena(lindemann)e batAvyuM te rIte kharekhara A phUTaprazno ukela azakaya hate. je A phUTapraznanA ukela AvI zake tema hota to V2 ane baMne eka ja prakAranA Irrational ake gaNI zakAta. ahI e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke 1/2 nI kiMmata jeTalI laMbAIvALI rekhA, mAtra phUTapaTTI ane parikaranI madadathI dorI zakAya che. jyAre enI cokakasa kiMmata jeTalI laMbAIvALA rekhA doravI zakya nathI. - grIka gaNitajJa ramArkimiDIse, vatuM LanA parighanA aneka biMduone sparza karatA bAhya bahirmukha bahakeNa tathA te ja vartuLanA parigha uparanA aneka biMduone paraspara joDatA AMtara bahirmukha bahukoNanI madadathI, te baMne bahu keNanI bAjuonI saMkhyAne vadhAratA vadhAratA, jeTalI zakaya bane teTalI saMkhyA vadhArIne vartuLanA vyAsa ane parigha vacceno guNottara zodhavA prayatna karyo hato ane temAM tene ghaNI sArI saphaLatA maLI hatI. AkImiDise / nI cekakasa kiMmata zodhavA prayatna karyo tyArathI yuropamAM, ghaNA ghaNA gaNitae AnI kiMmata zodhavA mATe prayatna karyA che ane te mATe vividha sUtro zodhyAM che. temAM jarmana gaNitajJa ane tatvaciMtaka jI. lImnITajha (G. Liebnitz) svIsa gaNitajJa ela. yulara (L. Euler), briTiza gaNitazAstrI je. vailisa (J. Wallis ) ane lorDa brokara (Lord Brounker) no samAveza thAya che. A cAreya gaNitazAstrIoe jaNAvela sUtro anukrama pramANa nIce Apela che. (1) = 1 - + R - 8 + 8 - +. ... vigere. ' = , = (2) = ra re + ..........vigere (3) D = { x $ * $ * * * * * .... vigere. T - = = 1 + 12 2 + 1 , 92 vigere. upara jaNAvela cAre cAra paddhatiomAM anaMta pade Ave che. paraMtu ApaNe te cokakasa saMkhyAmAM ja pado laI tenI gaNatarI karavA zakitamAna chIe tethI A gaNatarImAM jeTalAM vadhu pado laIe teTalI vadhu sAcI kimata ApaNe meLavI zakIe chIe. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSa ( 7 ) chellA be-traNa saikAothI, yuropamAM ane vizvanA anya dezamAM ja nI vadhune vadhu cokakasa kiMmato zodhavAno eka pravAha cAlyo hato. temAM DI. zesa (D. Shanks) nAmanA eka gaNita dazAMza cihna pachInA 700 aMke sudhInI nI kiMmata zodhI hatI paraMtu atyAranA ilekaTronika komyuTara vaDe tenI punaH gaNatarI karatAM temAM ghaNAM sthAne bhUle jaNAI che.* kenca vaijJAnika buphena (Buffon) e rajU karela soyano phUTaprazna (Needle-Problem) ke jeno AdhAra mukhyatve zakyatA-siddhAMta (Probability-Theory) hato, tenA AdhAre 19mI sadImAM yurepamAM keTalAMka gaNita-zAstrIoe II nI kiMmata zodhavA prayatna karyo hatA tenA pariNAme nIce pramANe che." pravega karanAra vaijJAnika seya-prakSepanI saMkhyA 1 nI kiMmata volapha (Wolf) 1850 5000 3-1596 smitha (Smith) 1855 3204 31553 Demegana (Demorgan) 1860 3137 phikasa (Fox) 1864 1030 , 31595 lAjhArInI (Lazzarini) 1901 3408 3-141592 TnI atyAre zodhAyelI kiMmate nIce pramANe che ? (1) 314 15 92 65 35 89 79 (2) 314 15 92 65 35 89 79 32 38 46 26 43 38 32 79 prAcIna bhAratanA gaNitavido paNa nI kiMmata sArI rIte jANatA hatA. AryabhaTTe te T = 3:1416ne sArI rIte upaga paNa karela che. jaina paraMparAnA vidvAnoe paNa " nI vividha kiMmato darzAvI che. jo ke jaina graMthamAM " (pAI) zabda maLatuM nathI paraMtu vatu bAkAra padArthonA vistAra vigerenA gaNita uparathI teo ' nA sthAne cokakasa a kaeNno upayoga karatA hatA te nakakI thAya che. keIka jaina graMthamAM sAmAnya rIte ekadama sthULa dRSTie " nI kiMmata 3 batAvavAmAM AvI che. paraMtu jyAM jabUdvIpa jevA vizALa vartuLAkAra kSetrane parigha athavA kSetraphaLa kADhavAnuM hoya che tyAM T = /10 levAmAM Ave che. 8 prAcIna bhAratamAM sarvatra A kiMmata svIkRta hatI ane te nI sAcI kiMmata 314 (be dazAMza sthAna sudhI) karatAM jarAka vadhAre che. jaina graMthomAM IT = 16 eTale ke 56 paNa jovA maLe che.10 nI A kimata ane V10 vacce ( 81 kAMI jhAjho phera nathI. A sivAya vIrasena nAmanA jainAcAryuM vartuLanA vyAsa uparathI parigha kADhavAnI rIta batAvatAM kahyuM che ke vyAsane 16 vaDe guNI tene 113 vaDe bhAgatAM je Ave temAM traNa gaNo vyAsa umeratAM vadhu Lane parigha Ave che ane A rIte nI kiMmata kADhatAM 355 Ave che. je kharekhara Azcaryajanaka rIte dazAMza cihna pachInA 6 ake sudhI ekadama sAcI A ve che. ane Azcarya to e che ke 19mI sadInA bhAratanA prakhyAta gaNitazAstrI zrInivAsa rAmAnujane zodhela vartuLane corasamAM rUpAMtarita karavAnA |Squaring the Circle] keyaDAnA ukelamAM paNa enI A kimata maLe che. ane je vastuLanuM kSetraphaLa 1,40,000 mAIla hoya to, tenA saMbaMdhita corasanI bAjunI laMbAI tenI cakakasa gANitika laMbAI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatAM mAtra eka ja iMca vadhu hoya che. 12 TnI A kiMmata cInamAM paNa pracalita hatI ane zakaya che ke samrATa azekanA samaya bAda bhAratamAM Avela cInI musAphare hayu-ena-saMga, phAhyAna vigere dvArA te cInamAM gaI hoya.13 bhAratIya gaNitavi zrInivAsa rAmAnujane paNa be navA prakAranI nI kiMmata zodhI che.' (1) n = 63 17 + 15/5 (1) " = 25*7 + 15 -5 (2) = 9 + 191 = 314159rapara 62 AmAMnI prathama kimata dazAMza cihna pachI nava aka sudhI sAcI Ave che. jyAre bIjI kiMmata ATha dazAMza sthAna sudhI sAcI Ave che. hamaNAM ja be varSa upara eka vaijJAnike kepyuTara upara dazAMza cihna pachI 170 lAkha AMkaDA sudhInI pAI (T) nI cokakasa kiMmata kADhI che.15 ane bhArata mATe gaurava levA jevI vAta to e che ke A gaNatarImAM bhAratanA prakhyAta gaNitajJa esa. rAmAnujananA sUtrane upayoga karavAmAM AvyuM che. pAda neMdha -: 1. juo. sAyansa rIpoTara sapTembara, 1987 pR. 171 2. ejana, pR. 471 3. ejana. pR. 47ra ejana pR. 472 5. ejana pR. 472 ejana pR. 473 ejana pR 471 8. juo. bejhIka methemeTIkasa le. ela. sI. jene pR. 47 ejana, pR. 47 10. ejana, pR. 47 11. ejana, pR. 33 12. juo. sAyansa rIporTara, DIsembara, 1987 pR. 640 jao. bejhIka methemeTIkasa le. ela. sI. jaina pR. 33 14. juo. sAyansa rIpoTara, sapTembara 1987 pR. 472 15. juo. sAyansa rIporTara, DIsembara, 1987 pR. 628 $ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) pariziSTa-3 A NOTE ON RAMANUJAN'S PROOF RAMANUJAN'S proof omits many obvious to a virtuoso like him, but not to many of his readers even if familiar with high school geometry. The fuller proof is as follows: Let d and I be the diameter and radius of the circle. RS2 = TQ2 = PT. TR = 5/6.d.1/6.d = 5/36.d2 Therefore PS2 = PR2 - RS2 = d2 - 5/36.d2 = 31/36-d2 PM PQ 1 PS - PR = 2 Therefore PM2 = 31/144.d2 PM PO 3 MNOT = 2/3r = Therefore MN2 = 4/9 PM2 = 31/324 RL2 = RP2 + PL= d2 + MN2 = 355/324 d2 RK2 = RP2 - PK2 = d2 - PM2 = 113/144 d2 RC RK RD RL Therefore RD2 = RL2 * RR2 RC2 = 355/324 x 144/113 x 9/16.d= 355/113 x d2|4 Hence RD2 = 355/115 r2 SQUARING THE CIRCLE (Journal of the Indian Mathematical Society x, 1913, 132) Let PQR be a circle with centre o of which a diameter is PR. Bisect PO at H and let T be the point of trisection of OR nearer R. Draw TQ perpendicular to PR and place the chord RS = TQ. Join Ps, and draw OM and TN parallel to RS. Place a chord PK = PM, and draw the tangent PL = MN. Join RL, RK and KL. Cut off RC = RH. Draw CD parallel to KL, meeting RL at D. Then the square on RD will be equal to the circle PQR approximately. For RS2 = .d?, where d is the diameter of the circle. Therefore PS2 = }da. But PL and PK are equal to MN and PM respectively. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) Therefore Hence' PK = Ide, and PL2 = 31.d. RK' = PRA - PK 2 = 11d2. RL = PR + PL' = 3802. mad But and RK RC 3 |113 RL = RD - 2 355 RC=d. RD = :53 = IVT, very nearly. Therefore 22113 Note :- If the area of the circle be 140,000 square miles, then RD is greater than the truc length by about an inch, ['sAyansa rIporTara' Dise. 1987 pR. 640 ] pariziSTa-4 jambUdvIpaparidhi - (Circumference of Jambudvipa) paridhi = V10 (viSkambhIra = V10 (100000)- yojana (jabUdvIpasya viSkambhaH 1..... yojanAni) - V10 (100 0 0 0 0 0 000) * Vi666600... // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parma mUlarIti : . pariyojanAdyAH bhAjakAGkAH mUlAhI saMkhyA yojanAni krozAH dhaSi aMgulapati -1-1-1-1-1-1200000000000 316227-3 - 128 - 13 // 0100 +1 03900 -03756 0014400 6322 + 2 63242 -126484 622447 4991600 -4427129 .484401 avaziSTAni yojanAni x Y krozA 632454 suSabhAjakAGkaH 1937884 -1897362 (dhruvabhAjaka x 3) 0040522 avaziSTAH kozaH x 2000 dhanUSi 81044000 -80954112 (dhruvabhAjaka * 12) .0089484 avaziSTAni panU ghi * x 96 caMgulyandi 9629248 -8538 129 (dhruvabhAjaka x 1 / ) .091119 avaziSTAnya mulAni Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) dhruvabhAjakAGkaH 632454 / - 0091119 avaziSTAnyalAni 1 yavaH - 1 yUkA - 1 likSA-6 vAlAgrANi x8 yavAH . rathareNu - 7 trasareNavaH 728952 5 bAdarareNavaH -632454 (dhruvabhAjaka x 1) 30 -bhAgAH 096498 avaziSTA yavAH x 8 yUkAH 5256 - bhAgAH 771984 yUkAH 1744632454 -632454 (dhruvabhAjaka x 1) 139530 avaziSTA yUkAH x 8 likSAH 1116240 likSAH -632454 (dhruvabhAjaka x 1) 0483786 avaziSTA liMkSAH x 8 vAlAgrANi 3870288 vAlAgrANi - 3794724 (dhruvabhAjaka x 6) 0075564 avaziSTAni vAlAgrANi x 8 rathareNavaH 604512 ___x 8 trasareNava: 4836096 - 4427178 (dhruvabhAjaka x 7) 0408918 avaziSTA trasareNaka: x 8 vAdarareNavaH 3271344 - 3162270 (dhruvabhAjaka x 5) 0109074 avaziSTA bAdarareNava: x 174 18978876 -18973620 00005256 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rathareNuH 316227 prasarevaH jambUdIpa gaNitapada 3324178224 3324178224 0000000000 jaMbUdIpasya paridhiH (Circumference of Jambudvipa) yojanAni kozAH dhanU pi aMgulAni yavAH yUkA vAlAgrANi 1 1 6 174 tama bhAgasya 632454 bhAgAH 5256 bhAgAH 00005256 x 632454 -- 1 3 bAdarareNavaH - - - 128 12 // bAdarareNoH 174 bhAgAH 30 bhAgAH (13) jambUdvIpasya jambUDhI pariziSTa-5 = jambUdvIpasya paridhiH = jambUdvIpasya paridhi (316227 yo. - gaNitapada ( Area) - jambUdIpasya viSkabhaH (1,00,000 yojana ) 3 ko. ---- de x 25,000 = 7905675000 yo 75000 kro. 2200000 dhanUMSi 337500 agulAni = 7905675000 yo + 18750 yo + 400 yo. - 3515 dhanUMSi 128 dhanuH - 13 // aMgulAni ) - 60 aMgulIni. = 7905694150 the. - 1 ko 1515 dhanUMSi 60 aMgulIni athavA 7905694150 yo. 1 // ko. - 15 dhanUMSi - 2 hastI - 12 aMgutAni athavA 7905694150 yo. 1 // krI caturtha pariziSTe sUkSmaparigaNanayA darzitena parIdhinA saha viSkaMbhavaturthabhAgA guNite sati 7905694150 yojanAni 1 koza 1553 dhanUMSi 0 hastaH 13 aMgulA na 6 pavAH 3 hikSAH, 2 bAlAbhe 15 / / dhanUMSi 0 // hasta. 7 zyareNavaH 2 prasareNU 7 bhAdarareNavaH 86/174 bAda paramANubhAgAH , tathA 482022 174 x 632454 likSA - - B bAdaraparamANubhAgAH jaMbudvIpasya gaNitapadaM bhavati / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 28 0 WW 0 1 0 20 pariziSTa-6 jambUdvIpasaGgrahaNImUlasUtrasya kArikAnAmakArAdikramasUciH / / / gAthAyA AdyapadaM gAthAkramAGkaH pRSThakramAGka: ahavega khaMDe bharahe evaM abhiMtariyA 22 kurumajhe caurAsI khaMDA joyaNa vAsA khaMDAI gAhArhi gaMmA sindhu rattAM mAuamegA . panarasa cau satta aTTa navage cautIsaviyaDDhe cautIsaM vijaesu vaudasasahassa guNiyA cakkI jeamvAI cattAri joyaNasae, chajjoyaNa sakose joyaNa parimANAI joyaNaH sayamucciTTha gauasaNaM khaMDANa dosaya kaNayagirINa namiya jiNaM savarnu parihI tilakkhA solasa battIsa puNa nisaDhe. bharahAi sattavAsA 38, 48 mAgahavaradAmapabhAsa vikkhaMbhavamgAdagaNa 30, 36 vijJAhara abhiogiya sataMba ye koDisayA sabvevi pavvayavarA sIyA sIyoyA vi ya solasa kvAresu himasiharIsu ikArasa 82 wr 2M MA. moc 28 m 84 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) pariziSTa-7 jambUdvIpasaGgrahaNITIkAntargatAnAM grantha-granthakAra-vizeSanAmnAM sUciH aSTakaprakaraNa - 7 bRhatkSetrasamAsa - 52, 56 indrabhUti - 95 bRhavicArakSetra - 56 uttarAdhyayana (bahuzrutAdhyayana) :- 9 bRhatkSetravRtti - 60, 69 udaya - 96 bRhatkSetrasamAsa - 75 umAsvAti (vAcakapuGgava)-20, 60,75, 85 bhadrabAhusvAmi - 11 aupapAtika -60 yazovijaya vAcaka - 85 RSabhacaritra - 66 . ratnazekharasUri - 19. kalpastra - 7, 10 laghukSetrasamAsa - 19 kumArapAla - 10 lokaprakAza - 35, 93 kSamAzramaNapAdAH - 66, 75, 77 vAdidevasUri - 5 kSetravicAra - 49 vinayavijayopAdhyAya - 35 kSetrasamAsa (TIkA) - 19, 48, 93 vaizAkhanandi - 96 gautama - 1, 96 samavAyAMga - 60, 95 jambUsvAmi -- 10, 95 samavAyAMgavRtti - 20 jambUdvIpaprajJapti - 9, 19, 48, 49, sirinilayakSetravicAravRtti - 69 52,56, 60, 64, 66, 69, sImandharasvAmi - 84 75, 80, 93 sudharmA - 95, 96 jambUdvIpaprajJaptivRtti - 70, 76, 93 skandilAcArya - 64 jambUdvIpasamAsa - 52, 60, 75 sthAnAGgaTIkA - 29, 38, 45, 86 jIvAbhigama(vRtti) - 45, 85, 93, 65 sthUlabhadra - 10 jyotiSkaraNDakavRtti - 65 syAdvAdaratnAkara - 5 devarddhigaNi - 64 zAnticandragaNi - 70 devendrasUri - 59 zAnticaritra - 88 dharmaghoSasUri - 59 haribhadrasUri - 1, 2, 8, 62, 84, nemicandra - 85 93, 96 nemisUri - 1, 95, 96 hemacandrasUri - 10 nyAyAlokavivaraNa - 3 hemaprabhAvyAkaraNa - 95 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) pariziSTa-8 jambUdvIpasaGagrahaNITIkAntargatAnAM uddhRtazlokAdInAmakArAdikramasUciH / aDasayarI mahANaIo evaM mUlAdutkrAnte aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvarya esiM parao caupaNacha / aNuvattaNAI sehA kacchaH sukaccho vijJeyaH atthaM bhAsai arahA kalpasthitipustakeSu adhijyadhanurAkAraM spaSTa kintvasau yojanAnyaSTAdazoccA kimiyaM bhaMte kAlotti pavuccai ayale bhayabheravANaM0 ki killikusuma vuDDhI ayaM ca vakSyamANAzca kunthorapi bhagavataarasya svAminastIrthe kevali caramo jambUarahaMto bhagavaMto koTAkoTipadena kecana budhAH aSTAzItimahAgrahA yadyapi kotyakA viMzatirlakSA AyaMsagarmiDhamuhA ko nAma sArahIgaM AyAmo vikhaMbho kohaM mANaM ca mAyaM ito'sti bharatakSetre krozasyArdha tato mUle ittha ya pamAyakhaliyA krozAsrayastadadhikamaSTAviMza uktArtha jJAtasambandha kSemA omapurI caiva uttarAbhimukhInAM tu galamacchabhavAvemo ubhao pAsi dohi gaGgAvatsarvamasyAH syaadaarbhy| uvaesa puNa deMti jeNa gaGgAdvIpazca bhAtyasmin usseha caubbhAgo gaGgA mAgadhatIrthasthAne eesu jugaladhagmA gAhAvai mahAnaI pavuDA ekaM airatratakSetraM girikUTakUTAkUTAnAM ekaM lakSa sahasrAH girigaMdhamAyaNo pIyao ekona saptatyadhike girerasyoparitale hRdaH ekko paribhamao jage ghaNadaMtA laTThadaMtA egaM joyaNasahassaM causaTThI piTTikaraMDamaMDiyagA eyArisesu bhogadumesu cakravartibaladevaevamanye'pi bahavaH cakrI gaGgAdyApagAnAM v or VMM Nurs 9 . 0 us 0 / 00 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) 25 25 05 caMdaNakalasA bhiMgAragA: ya cAraNa zramaNaiH siddha citArayaNakaraMDaga jamavara hAI rUvaM jayati jagati jambUdvIpajale magnaM yojanAni jahA sA dumANa pavarA jaM puNa tikAlavisayaM jaMbuddIvi navarAhiM va saMkhyA jambUdvIpe syunadInAM jinaizcakrIbhiH sIribhiH zAhibhizca jo sahassaM sahassANaM jJAnamapratighaM yasya jJAnino dharmatIrthasya 'taiNa panarikkArasa taM ca kahaM veijjai tatkRtaH kAlavibhAgaH tatto ya assakannA tataH pazcimadigbhAge tataH syAdvijayapurI tatra cArdhatRtIyadvIpa.........tatra bharatamekabhAgamitaM tadevaM dhiSaNAdInAM tathAsya mUrdhni pUrNeSu tasya madhye padmamekaM tasyAM zilAyAM kAlena tANaM ciya mahilAo ..... tIrthe namijinasyApi tIrthe mallijinendrasya tettIsaM ca sahassA tesiM NaM bhaMte pupphaphalANa dakSiNAbhimukhI zailAt 76 dakSiNAbhimukhInAM tu daDUDhaMmi jahA bIe pAhoMti dAvajoi suho saha nAmayA : duppasaho samaNANaM, pharagusirI dvIpasyAsyAtha paryante, sthitaM dvau candrau dinendrAviha dhenupucchAkRtiH so'STau .. naidahadhayathaNiyAgaNi nadyo vijayacchedinyo na ya patthivAna bhiccA . nAmAni dvAdazaitAni nAvijitarAgadveSo vizvavastujJAtA niSadhAbhidha AdyaH syAt nIlavatsaMjJito jJeya paJcacApazatottaGga paJcaviMzatiyojanApaMcasae chaThavIse paNavIsa iguNatIsA padmAvatI zubhA caiva pannavaNijjA bhAvA paritaH paridhistvasya paritrANAya sAdhUnAM puNDarIkiNI susImA puSkalaH saptamo jJeyaH pvvaNhe saMjae viccheo pazcAkSaratno dvizatI dazAdhikotkarSeNa 25 - 68 45 88 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) 1Y Mr. NG 16 0 m s 0 s 0 0 m w m pratIcyatoraNenAtha prayojanamanudizya bhadrA vizAlA sumanAH bharahe hemavayaMtiya bharaheravayatti dugaM bhujaMti visayasukkhaM maNa paramohI pulAe maNiyaMgesu ya bhUsaNavarAi mattaMgesu ya majja mahApadmaH padmAvatI mahAvapro vaprAvatI munisuvratasya tIrthe mUlAdutpatyate yAvat mUlAdUrva krozayuge mUle paNNAsaM joaNavitthAro merupradakSiNA nityagatyo nRloke yadA yadA hi dharmasya yeSAM tIrthakRtAM tIrthe yo yo'trAtpadyate kSetro logAgAsapaese vacanArAdhanayA khalu vanamUlaM riSTakandaM vatsAvatI ca ramyazca vijayA vaijayantI ca vijjAhara seDhIo vidArayati yatkarma videhAzca catuHSaSTi vidhAyAnazanaM tatra vihAya mandaraM sarvaveiyAvaNakhaMDajuyA vaitADhayAkhyaM paJcama vaitADhayAd dakSiNasyAM vyavastheyamuttarasyAM vyAsAtpazcAzattamo'zo zatAni paJcavistIrNo zrIbhavanamasyA ekakrozA0 SaTra pardhatahadA jJeyA sakhyeha girikUTAnAM samacauraM saMThANA sarvaM pazyatu vA mA vA sarvajJo'sAviti hayetat savvAsu NaM vijayavaijayantasA'pi paJcazatadhanusiddhAyatanaM kUTa siddhe gaNadhare tasmin sIyAsIyoyANa bahuma suttaM gaNahararaiyaM sutte caudasalakkhA .. suyasUrisaMghadhammo sUkSmAntaritadUrArthI se pAgAre sattatIsaM somajamakAiyANaM devANaM soluttaratisayajuya svakIyahUda vistAre. svakIyahada vistAre harivAse igavIsA himagiri nigAyapUcA hIyamAnA pratIcyAM he jaM ca taM ca AsIya hemavae paMcahiyA haimavataM ca catvAro 10. mm 0 00 ur 20 28 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka paGkti 14 17 24 24 25 28 31 2 3 3 3 4 6 19 no mahattvanA ke 17 confinum 2 26 31 32 bhane 20 15 Airilner samaye viyakSANa azuddha sthUladrajInI matervatamAna 7 myupagatazca 25 26 prakAbhya 17 viziSTAyA 3 vApta 26 - bhayabhrAntA yogarUDha laghimAstathA 20 7 21 yogikatvAt 7 24 granthakAreva 8 9,10,16 jaMbudvIva 8 18 jinacainya 26 10 27 8 20 8 21 9 4 bahuzrutA 10 2 dvi 15 13 tulyarUpAyabhihitau 16 12 gajakUTAni 19 20 vistArakatyA dvi maNDita 3 kSIroMdakuMDaganitA 10 aSTAzati 14 jaMbudvIvi 12 mahApuDarIkahdaH 20 23 25 3 sarve bhI 25 26 kairaGgalaiH 26 9 tadarzayati AdyArdhena ca 7 guNitaM 27 20 160 29 14 viMzatyAdhikA zuddha mahattvanA che continum zuddhipatrakam Airlines samaye samaye vilakSaNa ene sthUlabhadrajInI matervartamAna bhyupagatazca laghimA tathA prAkAmya viziSTAyAH vAptau bhaya bhrAntA yogarUDha yaugikatvAt nyakRdbhireva jaMbuddIva jinacaicya vistArakatvAdvi maNDitaH bahuzrutA dvitvaM tulyarUpAvabhihitau gajadantakUTAni kSIrodakuMDa nirgatA aSTAzIti jabuddIvi mahApuNDarIkadaH sarve'mI kairaGgulaiH taddarzayati dyArdhena pazcArdhena ca guNitaM 190 viMzatyadhikA pRSThAGkaH paGkti azuddha zuddha 29 15-16 SaTzatacatuzItyadhikA SaTzatacaturazItyadhikA 31 31 32 32 8 x x x xx 46 32 33 33 33 34 34 6 sthApyA yUkasaGkhyA yUkasaGkhyA 16 rathareNunAM rathareNUnAM 34 34 20 caturlakSakona caturlakSaikona 34 22 trisaptacatu trizatacatu 35 11 ziSTa ziSTaH 36 11 pario pariraoM 36 21 sthAdhyA sthApyA 36 23 saGkhyAkAni saGkhyakAni 37 38 17 7005675000 7905675000 18 bharavAi 38 24 bharavayatti 41 41 44 44 44 44 44 44 45 47 47 48 50 4 tatsthAyanA 6 9 12 26 (432708) (442708) 1 saGkhyAyA yAvadAdino'Gka catuH STayuttarA sArdhaM sakhyayA 9 dviSaSTi dviSaSTiH 23 sahasaikonaviMzati sahasaikaza taikonaviMzati 4 triMzakA ! triMzadyakAnAM tadanuSThA 2 18 paraM tatsthApanA yAvadAdimo'GkaH catu SaSTayuttarA sA 3 utarasyAM 4 samudrAdakSiNastha 8 sadavAvatiSThate 6 apasarpante 13 vatADhya 15 kalAni 19 11 pAtIndrAnAmA pratyeka bharahAi bhara heravayatti tadanuSThI tataH paraM uttarasyAM samudrAddakSiNasthaM sadaivAvatiSThate 8 tatra tatra 20 tRtIyAkasvarUpam tRtIyArakasvarUpam 24 mahArasAn madyarasAn 4 catuHSaSTivyaJjanApeta catuHSaSTivyaJjanopetaM manovAJchitaM avasarpante baitAdaya kA pAtIndranAmA pratyeka tatra Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThAGka pakti azuddha 52 4 etoSAma 52 16 kanakanagA 25 vadhamAnaH 52 52 25 hIyamAnAM 53 1 nIlAvaddakSiNasyAM nIlavaddakSiNasyAM 53 13 bhomAkhyam bhaumAkhyam 53 14 jambUnadamayaM 53 20 uttararasyAM ca 53 * 3 3 3 56 57 57 15 pratyekaM 57 19 nalinIkaTe 57/5927 / 12 kaTAni 59 10 kaTeSu 25 nAmnA 17 sarveSA 13 pUrvoktako na 62 16 TaiguNayataH 62 17-18 ekonacatvariMzat 62 19 varzata 63 63 64 64 59 16 ramya 59 25 bhravazva 3 opapAtike'pi aupapAtike'pi 60 60 13 sumaggaya 60 22 maratotarArdha 61 1 paraviha 61 17 paJcadazatAni 61 22 taccaikakaM 2. 8 22 bharata baiMtADhya 67 67 67 10 pratyekabhekaka' 12 vaddekSaNa zuddha eteSA kanakanagAH vardhamAnaH hIyamAno pUrvoktaikona vakSaskAreSu pratyeka nalinI kUTe 69 69. tRtIyaM jambUnadamayaM uttarasyAM dakSiNasyAM ca 70/71 nAmnI 71 71 73 kUTAni kUTe ramyaM avazva samuggaya bharatottarArdha paravideha paJcadazazatAni taccaikaika kUTairguNayataH ekonacatvAriMzat vazata 9 bharatavaitADhaye pratyekameka vaddakSiNa 64 13 sAdhikAni sAdhikAni sAdhikAni 64 16 zratasya zrutasya 23 jADugulI jADgulI 65 8 avatasadigdhosti avataMsadigdha sti 64 65 10 62 20 padmAvatI bhUmiMkUTa svarUpa bhUmikUTasvarUpam padmAvatI 65 18 saptaSTayucattaracatuH saptaSaSThyuttaracaStuH 30 TIkAkAreNAtithaiva TIkAkAreNApi tathaiva 65 66 2 tihi tihiM 67 pRSThAGkaH paGkti azuddha 67 24 tADhya 4 dAkSiNAtyodIcana dAkSiNAtyodIcIne 12 zatraziracchedaka zatruziraccheda ka 15 hastamAnamitam hastamAnamitam 18 dvaGgulavizAla dvyaGgulavizAla 68 68 68 " 75 76 80 85 86 88 90 90 91 92 17 13 76 14 zeSa 93 93 93 76 28 vaitadaya 77 17 sammIlati 28 pattaMya 77 79 79 80 94 96 96 19 suvalgukA ratnasataJcaya 24 26 saGkhapurI 30 3 3 11. 5. 7 5. devakarUttarakurusu devakurUttarakuruSu 8 padnAmA 27/12 sarvAMni 22 tAni JcAzat 26 kramAdadhardhardhamAnajA 9 khaGgapurI 30 khaGgapurI 30 31 // dhanuH 15 ghanu 0 || hasta paNa saMjoaNa ekhate 1 dve dve, evaM tA api 2 dve dvetA A api 6 yarivAra 28 18 21 kusamaphalAni mahAtmAnAM bAdhAvikalAH 3 candra 8 jambUdvIpamAna 7 pavvayarA 14 mUlAduvaM laGgulAkArA no 9 1 23 vakSaskAragiriyaH vakSaskAragirayaH 3 tathAhi 9 svaya 2 2 24 bAppau 3 airavate raktavatI ekhate raktA kAlaNavo kAlAva 18 zuddha vaitAdaye suvalguko ratnasaJcayA kalllavat 2 bhAvyameva 7 gatibhan 19 meghanAdena 5 paTadhara padmanAmA sarvANi tAni paJcAzata kramAdarghAdha mAnajAH 31 / dhanuH 15 dhanuH 2 // hasta paNNAsaM joaNa airakhate zeSa vaitAdayaM sammIlati patteya' dve dve nadyau, evaMca dve dve eva tA api parivAra 21 kiJcit ||16|| kiJcit ||16|| paryApta pallavitena mahAtmanAM bAdhA vikalAH kusumaphalAni candrasUrya jambUdrImAna pavvayavarA mUlAdUrdhva lAGgulAkAraH tathAhi svayaM kalalavat (pariziSTepa) bApau bhAvyameva gativan meghanAdena paTTadhara paNa nI Page #154 -------------------------------------------------------------------------- _