Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra 153 " jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstra : dravya sahAyaka : pUjya bApajI ma.sA.nA samudAyanA pUjya AcArya nararatnasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAvartinI pU. sAdhvIjI zrI jayavaMtAzrIjI ma.sA. tathA anya ThANAnI preraNAthI zrI preraNA tIrtha jaina saMgha, amadAvAdanA ArAdhaka zrAvikAonI jJAnakhAtAnI upajamAMthI : saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 saMvata 2068 I.sa. 2012
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra 810 saMyojaka - zAha bAbulAla saremala zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. (mo.) 8427585804 () 2213 2543 (8-mela) ahoshrut.bs@gmail.com aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) - seTa naM-1 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pusta: vebasATa 52thI upl st6nalos FN Aze. kramAMka pustakanuM nAma kartA-TIkAkAra-saMpAdaka pRSTha | 001 | zrI naMdIsUtra avcuurii| pU. vikramasUrijI ma.sA. 238 002 | zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra 286 003 zrI arhadgItA-bhagavadgItA / pa. meghavijayajI gaNi ma.sA. 004 zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH | pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. 005 | zrI yUkti prakAzasUtraM | pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. 006 | zrI mAnatuGgazAstram | pU. mAnatuMgavijayajI ma.sA. 007 aparAjitapRcchA zrI bI. bhaTTAcArya 008 | zilpa smRti vAstu vidyAyAm zrI naMdalAla cunilAla somapurA 850 zilparatnam bhAga-1 ke. sabhAtsava zAstrI 322 zilparatnam bhAga-2 zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI 280 011 | prAsAdatilaka zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 012 kAzyazilpam zrI vinAyaka gaNeza ApaTe 013 prAsAdamamjarI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 156 014 | rAjavallabha yAne zilpazAstra zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI 015 zilpadIpaka zrI gaMgAdharajI praNIta 016 | vAstusAra zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 017 | dIpArNava uttarArdha | zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 018 jinaprAsAda mArtaDa zrI naMdalAla cunIlAla somapurA | 498 019 jaina graMthAvalI zrI jaina zvetAmbara konphransa 502 020 hIraza haina zyotiSa zrI himatarAma mahAzaMkara jAnI 021 nyAyapravezaH bhAga-1 zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva 226 022 dIpArNava pUrvArdha zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-1 pU. municaMdrasUrijI ma.sA. 024 | anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 | zrI eca. Ara. kApaDIA 500 025 | prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha zrI becaradAsa jIvarAja dozI 454 009 010 162 | 302 352 120 88 110 454 640 023 452
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 214 414 192 824 288 520 578 278 2521 324 302 038. 196 190 26 | tattvoparNasiMhaH zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya | 027 | vitavAlA | zrI sudarzanAcArya zAstrI 028 jIrAva zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI | 02 | vevAstu pramAra zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI 030 zilparatnAkara zrI narmadAzaMkara zAstrI 031 prAsAda maMDana paM. bhagavAnadAsa jaina 032 | zrI siddhahema vRtti vRdanyAsa adhyAya- pU. bhaviSyasUrinI ma.sA. 033 | zrI siddhahema vRhadravRtti vRdanyAsa adhyAya-ra pU. bhAvasUrinI ma.sA. zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-3 034 | (8). pU. bhAvasUrinI ma.sA. | zrI siddhahema bRhavRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) 035 | (3) pU. bhAvaLyasUri ma.sA. 036 | zrI siddhahema vR66vRtti vRdanyAsa madhyAya-1 | pU. bhaviSyasUrinI ma.sA. | 037 vAstunighaMTu prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA tilakamaznarI bhAga-1 | pU. lAvaNyasUrijI 039 | tilakamaznarI bhAga-2 pU. lAvaNyasUrijI 040 tilakamaznarI bhAga-3 pU. lAvaNyasUrijI 041 sakhasandhAna mahAkAvyama pU. vijayaamRtasUrizvarajI 042 saptabhaDImimAMsA pU. paM. zivAnandavijayajI 043 nyAyAvatAra satiSacaMdra vidyAbhUSaNa 044 vyutpattivAda guDhArthatattvAloka | zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) 04s | sAmAnyaniryukti guDhArthatatkAlIka zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) 046 | saptabhInayapradIpa bAlabodhinI vivRtti pU. lAvaNyasUrijI vyutpattivAda zAstrArthakalA TakA zrIveNImAdhava zAstrI 048 | nayopadeza bhAga-1 tarakiNItaraNI pU. lAvaNyasUrijI 049 nayopadeza bhAga-2 taraSiNIkaraNI pU. lAvaNyasUrijI 050 nyAyasamuccaya pU. lAvaNyasUrijI 051 syAdyArthaprakAzaH pU. lAvaNyasUrijI 052 dina zuddhi prakaraNa pU. darzanavijayajI 053 | bRhad dhAraNA yaMtra pU. darzanavijayajI 054 | jyotirmahodaya saM. pU. akSayavijayajI 202. 480 228 _60 218 190 138 047 296 210 274 286 216 532 113 112
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra 160 164 saMyojaka - zAha bAbulAla saremala zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanAra, sAbaramatI, mahAvA6-05. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com mahI zrutajJAnam jtha ddhAra - saMvata 2056 (. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustA vebasAITa 52thI up SIGnatI rI zAze. krama pustakanuM nAma bhASA tta-215112-saMpaES pRSTha | 055 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhadnyAsa adhyAya-6 saM pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pU. jinavijayajI ma.sA. 057 lAratIya zrama saMskRti sanemana 4. pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasari 202 059 vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri 48 0608na saMgIta rAgamAlA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI 306 | 061 caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) zrI rasikalAla eca. kApaDIA 322 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sadarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI pu. meghavijayajI gaNi 516 064 | viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha saM pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnama | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 upadezamAlA doghaTTI TIkA gurjarInuvAda | gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 moharAjAparAjayam | saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 072 janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 073 | meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 0748 sAmudinAM yatho 44. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI | 376 428 070 308
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina citra kalpavrUma bhAga-1 jaina citra kalpadrama bhAga-2 075 076 077 saMgIta nATaya upAvalI 078 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpasthApatya zilpa cintAmaNi bhAga-1 079 080 bRha6 zilpa zAstra bhAga-1 081 bRha6 zilpazAstra bhAga - 2 082 bRha6 zilpa zAstra lAga-3 083 khAyurvehanA anubhUta prayogo lAga-1 084 lyAe 5125 085 vizvalocana koza 086 kathA ratna koza bhAga-1 0875thA ratna jheza lAga-2 088 hastasaJjIvanama hastasagrIvanam 089 090 endracaturviMzatikA sammati tarka mahArNavavatArikA zubha. zubha. gubha. zubha. gubha. zubha. zubha. 4. zubha. gubha. saM./hiM zubha guTha saM. saM. saM. zrI sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI navAba zrI vidyA sArAbhAI navAba zrI sArAbhAI navAba zrI manasukhalAla bhudaramala zrI jagannAtha aMbArAma zrI jagannAtha aMbArAma zrI jagannAtha aMbArAma pU. kAntisAgarajI zrI vardhamAna pArzvanAtha zAstrI zrI naMdalAla zarmA zrI becaradAsa jIvarAja dozI zrI becaradAsa jIvarAja dozI pU. meghavijayajIgaNi pU. yazovijayajI, pU. puNyavijaya AcArya zrI vijayadarzanasUrijI 374 238 194 192 254 260 238 260 114 910 436 336 230 322 114 560
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha 272 240 254 282 118 466 342 362 134 70 hindI | munzArAma 316 224 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra-saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii|yh pustake vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | krama | pustaka nAma kartA/ TIkAkAra bhASA | saMpAdaka / prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA | 92 | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 94 | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 95 | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI saM. veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA gaurIzaMkara ojhA munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | subodhavANI prakAza nyAyavijayajI saM./gu | hemacaMdrAcArya jaina sabhA | 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 | siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4,5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI | 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi | puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA | aravinda dhAmaNiyA | 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA | 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi | nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118| prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA | 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI | phArbasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA | 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala | 123 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala | 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam jinavijayajI jaina satya saMzodhaka 612 307 250 514 454 354 337 354 372 142 336 saM./hi 364 218 656 122 764 404 404 540 274 414 400 320 148
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha 754 84 194 171 90 310 276 69 100 136 266 244 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra-saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii|yh pustake vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| krama | pustaka nAma kartA/ saMpAdaka bhASA | prakAzaka 127 | mahAprabhAvika navasmaraNa sArAbhAI navAba guja. | sArAbhAI navAba 128 | jaina citra kalpalatA sArAbhAI navAba | sArAbhAI navAba 129 | jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga-2 hIrAlAla haMsarAja guja. | hIrAlAla haMsarAja 130 | oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 pI. pITarasana aMgrejI | | eziyATIka sosAyaTI 131 | jaina gaNita vicAra | kuMvarajI ANaMdajI | guja. jaina dharma prasAraka sabhA 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) zIla khaMDa saM. braja. bI. dAsa banArasa 133 | karaNa prakAza brahmadeva saM./aM. sudhAkara dvivedi 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha | yazodevasUrijI guja. yazobhAratI prakAzana 135 | bhaugolika koza-1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa | guja.. gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 136 | bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa | guja. gujarAta varnAkyulara sosAyaTI 137 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 138 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-1 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 139 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-1, 2 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 140| jaina sAhitya saMzodhaka varSa-2 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 141 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-1,2 jinavijayajI hindI / jaina sAhitya saMzodhaka punA 142 | jaina sAhitya saMzodhaka varSa-3 aMka-3, 4 jinavijayajI hindI | jaina sAhitya saMzodhaka punA 143 | navapadonI AnupUrvI bhAga-1 somavijayajI | zAha bAbulAla savacaMda 144 | navapadonI AnupUrvI bhAga-2 somavijayajI guja. zAha bAbulAla savacaMda 145 | navapadonI AnupUrvI bhAga-3 somavijayajI guja. | zAha bAbulAla savacaMda 146 | bhAsvati | zatAnaMda mArachatA saM./hi eca.bI. gaptA enDa sansa banArasa 147 | jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) ratnacaMdra svAmI | bhairodAna seThIyA 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi jayadayAla zarmA hindI / jayadayAla zarmA 149 | phakkIkA ratnamaMjUSA-1, 2 kanakalAla ThAkUra harikRSNa nibaMdha 150 | anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) meghavijayajI saM./guja | mahAvIra graMthamALA 151 | sArAvali kalyANa vardhana pAMDuraMga jIvAjI 152 | jyotiSa siddhAMta saMgraha | vizvezvaraprasAda dvivedI / saM. brIjabhUSaNadAsa banArasa 153| jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram rAmavyAsa pAnDeya saM. | jaina siddhAMta bhavana nUtana saMkalana | A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 2 | zrI gujarAtI zve.mU. jaina saMgha-hastaprata bhaMDAra - kalakattA hastaprata sUcIpatra hindI | zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra 274 168 282 182 guja. 384 376 387 174 prA./saM. 320 286 272 142 260 232 160
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMA cd CAMERVDO Verm 0000000 Samassagar Cam devakumAra-granthamAlA kA dvitIya puSpa jJAna-pradIpikA tathA sAmudrika zAstram (jyotiSa-zAstra) anuvAdaka aura sampAdaka, jyotiSAcArya paNDita rAmavyAsa pANDeya prakAzaka, nirmalakumAra jaina mantrI zrIjaina-siddhAnta-bhavana, paaraa| vIra saMvat 2460 (san 1934) Aho! Shrutgyanam
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ devakumAra - granthamAlA kA dvitIya puSpa (ka) jJAna- pradIpikA anuvAdaka aura sampAdaka, jyotiSAcArya paNDita rAmavyAsa pANDeya prakAzaka, nirmala kumAra jaina mantrI zrIjena - siddhAnta bhavana, ArA / cIra saMvat 2460 (san 1934) Aho! Shrutgyanam
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna-pradIpikA viSaya-sUcI (1) upodghAta kANDa (2) prArUr3ha chatra kANDa (3) dhAtucintA kANDa (4) mUla kANDa ... (5) manuSya kANDa ... (6) cintana kANDa (7) dhAtu kANDa ... () ArUr3ha kANDa ... (9) naSTa kANDa ... (10) roga kANDa ... (11) maraNa kANDa ... (12) svarga kANDa ... (13) bhojana kANDa ... (14) svapna kANDa ... (15) nimitta kANDa (16) vivAha kANDa (17) turikA kANDa (18) kAma kANDa (16) putrotpatti kANDa (20) putra prazna kANDa (21) zalya kANDa ... (22) kUpa kANDa ... (23) senA kANDa ... (24) yAnA kANDa ... (25) vRSTi kANDa ... (26) arghya kANDa ... (27) naukANDa ... Aho ! Shrutgyanam
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho ! Shrutgyanam
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA prastuta (jJAna pradIpikA) pustaka jotiSa ke usa bhAga se sambandha rakhatI hai jisameM prazna lagna para se phala batAyA jAtA hai| use praznatantra kahate haiM / nolakaNTha ne apanI pustaka ke antima adhyAya meM isI viSaya kA varNana kiyA hai| aura bhI kaI praznatantra kI pustakeM pracalita haiN| praznatantra ke viSaya meM yaha eka svatantra aura pUrNa pustaka kahI jA sakatI hai| isa grantha ke racayitA ke nAma Adi ke bAre meM jAnane ke liye hamAre pAsa sAdhana nahIM hai para prAraMbhika maMgalAcaraNa se itanA to spaSTa ho jAtA hai ki ve jaina the| astu jo prati hamAre sAmane hai vaha atyanta azuddha hai| pATha zuddha karane kA koI bhI sAdhana nahIM hai| isa viSaya ke anya granthoM se milAna karane para kucha kucha zuddha karane kA prayatna kiyA gayA hai| para usameM bhI kaThinatA yaha hai ki isa grantha meM phala kahane kA prakAra kahA~ kahA~ anya granthoM se bilakula nirAlA hai| yaha bAta eka prakAra se mAna lI gaI hai ki varSaphala aura prazna phala isa deza meM yavanoM ke saMsarga se pracalita huye haiN| phira bhI isa grantha meM sthAna sthAna para ko vizeSatAoM ke dekhane se jAna par3atA hai ki isa zAstra kA vikAsa bhI anya zAstroM kI taraha jenoM meM svatantra aura vilakSaNa rUpa se huA hai| vyAkaraNa ko azuddhiyA~ to prastuta prati meM itanI adhika haiM ki usase zAyada hI koI zloka bacA ho| unake zuddha karane meM isa bAta kA pUrA dhyAna rakhA gayA hai ki granthakAra kA bhAva na vigar3ane paave| padoM ke zuddha karane se jisa sthAna para zloka kI vandiza TatI dikhAI dI vahAM use vaisA hI chor3a diyA gyaa| isakA kAraNa paramparAgata prazaddhi samajhI gaI aura unheM jyoM kA tyoM vidvAnoM ke sammukha rakhane kA prayatna kiyA gyaa| eka bAta aur| lagna kI jagaha para hara jagaha praznalagna samajhanA caahiye| grahoM kI sthiti se praznakAlika grahoM kI sthiti se Azaya hai jisa prakAra isa bAta ko bAra bAra kahanA granthakAra ne Thoka nahIM samajhA usI prakAra anuvAda kartA ne bhii| kaI sthAna para zloka ke zloka chUTa aura TUTa gaye haiN| yathAsAdhya anya granthoM se milA kara unheM pUrNa karane kI ceSTA kI gii| phira bhI jo raha gaye unheM vidvAn pAThaka sudhAra le| zIghratA, pramAda, Alasya Adi kAraNoM se azuddhi raha jAne kI saMbhAvanA ho nahIM nizcaya hai| guNagrAhI pAThaka yadi sUcanA deMge to sudhArane kA prayatna kiyA jAyagA / -anuvAdaka Aho! Shrutgyanam
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho ! Shrutgyanam
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vishess-vktvy| 1-jyotiss-shaastr| jisa zAstra ke dvArA sUrya, candra, maMgala Adi grahoM ko gati, sthiti Adi evaM gaNita jAtaka, horA Adi kA samyak bodha ho use jyotiSazAstra kahate haiN| vidvAnoM kA mata hai ki bhinna bhinna zAstroM ke samAna yaha zAstra bhI manuSyajAti kI prathamAvasthA meM aGkarita ho jJAnonnati ke sAtha sAtha kramazaH saMzodhita tathA parivardhita hokara vartamAna avasthA ko prApta huA hai| sUrya candrAdi anyAnya grahoM kA svabhAva aisA adbhuta evaM alaukika hai ki unako ora prANimAtra kA mana AkarSita ho jAtA hai| prAcIna samaya se ho isako ora sabhI jAtiyoM kA dhyAna vizeSataH AkRSTa huA thA aura apanI 2 buddhi ke anusAra sabhI logoM ko isa lopophyAgo zAstra kA yatkiJcit jJAna bhI avazya thaa| iso liye cIna, grIka, mizra Adi sabhI jAtiyAM Ane kA jyotiSazAstra kA pravartaka mAnatI hai| bhAratIya prAcIna vidvAnoM ne jyAtiSa zAstra kA sAmAnyataH do vibhAgoM meM vibhakta kiyA hai| eka phalita aura dUsarA siddhAMta athavA gaNita / phalita ke dvArA praha nakSatrAdi kI gati yA saJcArAdi dekha kara prANiyoM ko bhAvo dazA ( avasthA) aura kalyANa tathA akalyANa kA nirNaya kiyA jAtA hai| dUsare siddhAnta athavA gaNita ke dvArA spaSTa gaNanA kara ke graha nakSatrAdi ko gati, evaM saMsthAnAdi ke niyama, unakA svabhAva aura tajanya phalAphaloM kA spaSTIkaraNa kiyA jAtA hai| AMgleya vidvAn phalita jyAtiSa ko Astrology aura gaNita jyotiSa kA Astronomy kahate haiN| para yahAM eka bAta maiM kahe detA hU~, gaNitajJa phalitazoM ko sadA upekSA dRSTi se dekhate Aye haiN| isa dhAraNA kI puSTi meM bhAratIya gaNakaziromaNi DAkara gaNezI jI kA kathana hai ki janmakAlIna prahanakSa. nAdi kI sthiti dekha kara amuka samaya meM hameM sukha aura amuka samaya meM duHkha hogA isako jAnanA na koI kaSTasAdhya bAta hai aura na usase koI vizeSa lAbha hI hai| khaira, yaha eka vivAdAsaha viSaya hai, ataH yahA~ maiM isa viSaya meM vizeSa ulajhanA nahIM cAhatA huuN| . prA sAmudrika zAba kA ljiye| sAmudrika bhI phalita jyotiSa kA eka khAsa vibhAga hai| isa zAstra ke dvArA hasta, pAda, aura lalATa ko rekhA evaM bhinna 2 zarIrastha cihna dekha kara manuSya kA bhUta, bhaviSya aura vartamAna kAla sambandhI zubhAzubha phala jAnA Aho! Shrutgyanam
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtA hai| isa vidyA ko aMgrejo meM Palmispy athavA Chiromaney kahate haiM / mukhyatayA hastAGkita rekhAdi dekha kara hI isa zAstra ke dvArA zubhAzubha phaloM kA nirdeza kiyA jAtA hai| vidvAnoM ne sAmudrika zAstra ko adhika mahatva kyoM diyA hai, isakA khulAsA nIce kiyA jAtA hai| badyapi zarIra ke pratyeka aGga meM zubhAzubhabodhaka cihna vidyamAna haiN| kintu ve cihna vizeSa rUpa se spaSTa hathelI meM hI pAye jAte haiN| svabhAvataH hasta kA vizeSa mahatva dene kA hetu eka aura bhA hai| hamAre sabhI kAma hAtha se hI hAte haiN| maMgala aura amaGgala kAryo kA karanevAlA yahA hai| ataH iso hAtha para zubhAzubha cihnAM kA citraNa karanA upayukta ho hai| isake sAtha 2 eka aura bhI bAta hai, agara manuSya meM isa vidyA kA jJAna aura anubhava hA vaha apanA hAtha svayaM anya aMgoM ko apekSA AsAnI se dekha sakatA hai| yaha kArya anya kiso aGga se sulabha nahIM ho sktaa| iso se hasta ko rekhA parijJAna ke liye vizeSa sthAna prApta hai| vidvAnoM kA mata hai ki isake AviSkAraka hAne kA saubhAgya bhArata ko hI prAta hai| yahAM se cona aura grIka meM isa vidyA kA pravAra huaa| pazcAt proka se yArapa ke anyAnya bhAgoM meM yaha vidyA phailii| aitihAsika vidvAnoM kA yaha bho anumAna hai ki IsA ke lagabhaga 3000 varSa pUrva cIna meM evaM 2000 varSa pUrva grIka meM isakA pracAra huaa| ataH nintirUpa se yaha jAnA jA sakatA hai ki bhArata meM isake pahale se ho isakA pracAra rahA hogaa| hAtha meM jitano hI kama rekhAyeM hAgI aura hAtha sApha rahegA vaha puruSa utanA hI adhika bhAgyazAlI samajhA jAtA hai| hathailI ke pradhAnataH sAta rekhA para ho vicAra hAtA hai| (1) pitRrekhA (2) mAtRrekhA (3) AyUrekhA (4) bhAgyarekhA (5) candrarekhA (6) svAsthyarekhA aura (7) dhanarekhA / inameM Adi ke cAra pradhAna haiN| inake atirikta santAna, zatra , mitra, dharma, adharma Adi aura bhI kaI rekhAyeM hotI haiN| astu isa viSaya ko yahAM adhika bar3hAnA aprAsaMgika hogaa| aba mujhe yahAM para yaha vicAra karanA hai ki grahoM ke zubhAzubha phalakathana ke sambandha meM logoM kI kyA dhAraNA hai| vaijJAnikoM kA kathana hai ki manuSya apane apane karmAnusAra hI samaya samaya para sukhI yA duHkhI huA karate haiN| unake usa sukha-duHkha meM sUrya candrAdi khagola ke graha kAraNa nahIM haiN| hA~, grahoM kI sthiti ke anusAra prANiyoM ke bhAvI kalyANa yA akalyANa kA anumAna kiyA jA sakatA hai| grahoM ke anusAra bhaviSya meM vipatti kI sambhAvanA hone para usako dUra karane ke liye zAnti kA anuSThAna karane se prANiyoM ko phira usa vipatti kA grAsa nahIM honA par3atA Adi / prastu, vaijJAnikoM kA prahaphalasambandhI yaha mantavya jainadharma ke grahaphalasambandhI mantavyoM Aho ! Shrutgyanam
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ga) se sarvathA milatA hai| vidvAnoM kA kathana he ki jainadharma eka vaijJAnika dharma hai / ataH ullikhita mantavya kI ekatA mujhe to nitAnta hI ucita jaMcatI hai| kisI kisI jyotiSI kA yaha bhI mata hai ki anyAnya kAraNoM ke samAna grahoM kA avasthAna bhI mAnava ke sukhaduHkha meM anyatama kAraNa hai| jo kucha ho; grahoM kI sthiti se bhI manuSyoM ko zubhAzubha phaloM kI prApti hotI hai isase to sabhI sahamata hoNge| 2-digambara jaina sAhitya meM jyotiSazAstra kA sthAna / prathamAnuyogAdi anuyogoM meM jyotiSazAstra ko ucca sthAna prApta hai / garbhAdhAnAdi anyAnya saMskAra evaM pratiSThA, gRhAraMbha, gRhapraveza Adi sabhI mAMgalika kAryoM ke liye zubha muhUrta kA hI Azraya lenA Avazyaka batalAyA hai| tIrthaGkaroM ke pA~coM kalyANa evaM bhinna bhinna mahApuruSoM ke janmAdi zubhamuhUrta meM hI pratipAdita hai| jaina vaidyaka tathA maMtrazAstra sambandho granthoM meM bhI maMgala muhUrta meM hI auSadha sampanna SavaM grahaNa aura zAnti, puSTi, uccATana Adi karmoM kA vidhAna hai| karmakANDa-sambandhI pratiSThApATha ArAdhanAdi granthoM meM bhI isa zAstra kA adhika Adara dRSTigocara hotA hai| yahIM taka nahIM prAdyASTakAdi jo phuTakara stotra haiM unameM bhI jyotiSa kI jikra hai| balki navagrahapUjA anyAnya ArAdhanA Adi granthoM ne grahazAntyartha hI janma liyA hai| mudrArAkSasAdi prAcIna hiMdU evaM bauddha prathoM se bhI jainI jyotiSa ke vizeSa vijJa the yaha bAta siddha hotI hai| prasiddha cInI yAtrI huvenaccAMga ke yAtrAvivaraNa se bhI jainiyoM kI jyotiSazAstra kI vizeSajJatA prakaTita hotI hai| ulikhita pramANoM se yaha bAta nivivAda siddha hotI hai ki jaina sAhitya meM jyotiSazAstra kucha kama mahattva kA nahIM samajhA jAtA thaa| 3---digambara jaina jyotiSa grantha / AyazAna tilaka Adi do eka grantha ko chor3a kara Aja taka ke upalabdha digambara jaina jyotiSa pranthoM meM maulika grantha nahIM ke barAbara haiN| hAM, saMkhyApUrti ke liye jinendramAlA, kevalajJAnahorA, arhantapAsAkevalo, candronmIlana prazna Adi katipaya choTI moTI kRtiyA~ upasthita kI jA sakatI haiN| parantu ina ulikhita racanAoM se na jaina jyotiSa granthoM kI kamI kI pUrti hI ho sakatI hai aura na jaina sAhitya kA mahattva evaM gaurava ho byakta ho sakatA hai| yahI bAta jaina vaidyaka ke sambandha meM bhI kahI jA sakatI hai| sacamuca darzana, nyAya, vyAkaraNa, kAvya alaGkArAdi viSayoM se paripUrNa jaina sAhitya ke liye yaha truTi Aho! Shrutgyanam
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (gha) vizeSa khaTakatI hai| hA~, prAkRta evaM saMskRta sAhitya kI apekSA jaina kannar3a sAhitya ne isa viSaya meM kucha Age paira par3hAyo hai avshy| phira bhI vaha santoSaprada nahIM hai, kyoMki tadviSayaka ve grantha saMskRta granthoM kI chAyAmAtra haiN| arthAt vahAM bhI maulikatA kI mahaka nahIM hai| isa truTi kA kAraNa mujhe to aura hI pratIta hotA hai| jaina sAhitya meM maulika granthoM ke lekhaka RSi maharSi hI hue haiN| sAtha hI sAtha jaina dharma nivRttimArga ko pratipAdaka sarvocca lakSya ko liyo huA eka utkRSTa dharma hai| isI se jJAta hotA hai ki viSaya-virakta evaM AdhyAtmika rasika una RSi maharSiyoM kA dhyAna ina laukika granthoM kI ora nahIM gyaa| yA unhoMne socA hogA ki hindU vaidyaka tathA jyotiSa pranthoM se bhI jijJAsu jainiyoM kA kArya cala sakatA hai| kyoMki dharmaviruddha kucha bAtoM ko chor3a kara hindU evaM jaina vaidyaka tathA jyotiSa granthoM meM vizeSa antara nahIM pAyA jAtA hai| kannar3a sohitya ke lekhaka adhika saMkhyA meM gRhastha hI the| ataH unakI rUci usa ora adhika AkRSTa honA svAbhAvika hI kahA jA sakatA hai| astu phira bhI khoja karane para isa viSaya ke maulika grantha avazya hI upalabdha ho sakate haiN| ataH sAhityapremiyoM ko isa kArya kI ora avazya dhyAna denA caahiye| khAsa kara karNATaka prAMta ke grAmoM meM khoja karane se isa sambandha meM vizeSa saphalatA mila sakatI hai| 4-prastuta grantha jaina haiM ? yaha eka jaTila prazna hai| kyoMki maMgalAcaraNa ke atirikta ina donoM (sAmudrika zAstra tathA jJAnapradIpikA) granthoM meM jainatva ko vyakta karane vAlI koI khAsa bAta najara nahIM AtI hai| balki jisakA mUla pATha isa mudrita grantha ke prArambha meM diyA gayA hai usa jJAnapradIpikA ko telagu akSara meM mudrita maisora kI prati meM hindutvadyotaka hI maMgalAcaraNa milatA hai| hAM, ina granthoM ke anuvAdaka suyogya vidvAn jyotiSAcArya paM0 rAmadhyasa jI prastuta granthadvaya meM anyatama sAmudrika zAstra ke kartA sambandhI mere praznoM ke uttara meM tA. 25-6-26 ke apane patra meM isa prakAra likhate haiM--'Apa kA patra milaa| uttara meM vidita ho ki purANoM ke sAmudrika aura isa meM bheda hai| phala donoM se eka hI AtA hai| kintu isakI ukti bar3hiyA hai| cAhe bAta kahIM ko ho lekina yaha pustaka jainasiddhAntanirmita hI kahI jaaygii|" ___ jJAnapradIpikA ke sambandha meM bhI isI jyotiSAcAryajI ne isa vizeSa vaktavya ke pahalI dI huI apanI prastAvanA meM nimna prakAra se likhA hai :____ "isa grantha meM sthAna sthAna para kI vizeSatAoM ke dekhane se jAna par3atA hai ki isa zAstra kA vikAsa bhI anya zAstroM kI taraha jainoM meM svatantra aura vilakSaNarUpa meM huA hai|" Aho ! Shrutgyanam
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhAnapradIpikA ke sambandha meM paNDita jI ke pratipAdita ukta vicAroM ke atirikta "jaina mitra" varSa 24 aGka 12 meM prakAzita "kerala praznazAstra" zIrSaka lekha kA kucha aMza bhI anveSaka vidvAnoM ke lAbhArtha nimnAGkita kiyA jAtA hai : isa lekha meM lekhaka ne sambat 1931 meM kAzI se mudrita "kerala praznazAstra" nAmaka eka pustaka ke kucha vAkyoM ko uddhata kara likhA hai ki ye vAkya umAsvAmikRta tattvArtha-sUtra ke haiN| ataH yaha grantha kisI jenAcArya kA hI praNIta honA caahiye| balki apanI isa dhAraNA ko puSTa karane ke liye lekhaka likhate haiM ki isI nAma kA ( kerala praznazAstra ) eka aura pustaka samvat 1980 meM veMkaTezvara resa bambaI meM prakAzita huA hai| isake racayitA paM0 nandarAma haiN| paNDita jI ne apanI kRti ke prAraMbha meM likhA hai ki "yadyapi mithyA paNDitAbhimAnI zvetAmbaroM ke dvArA etadviSayaka bahuta se prabandha race gaye haiM, parantu chanda vyAkaraNAdi doSoM se dUSita ve prabandha praramya haiN| isI liye saMkSipta rUpa meM maiM isa grantha kI racanA karatA haiN|" yahI paNDita jI Age phira likhate haiM ki "zvetavastradhArI evaM baddhosya (muMhaDhake hue ) aise nAstika, kuja, andha, badhira, bandhyA, vikalAMga evaM kuSThAdi rogagrasta Adi vyaktiyoM ko chor3a kara hI anyonya logoM se paNDita prazna khe|" balki inhoMne eka jagaha yaha bhI likhA hai ki "pravetAmbara jainoM ne jo candronmIlana nAmaka grantha ravA hai vaha chanda vyAkaraNAdi se dUSita hai, ataH yaha vidvanmAnya nahIM ho sakatA hai" isa grantha ko samApti inhoMne 1824 Azvina zukla saptamI ko kI hai| jaina mitra ke lekhaka anta meM likhate haiM ki upayukta kathana se isa "kerala prazna zAstra" ke mUla lekhaka zvetAmbara sthAnakavAso hI spaSTa siddha hote haiN| maiMne isa bAta kA ullekha yahA~ para isaliye kara diyA hai ki isa jJAnapradIpikAko maisora kI prati ke prArambhika pRSTha meM 'zAnapradIpikA' isa nAma ke nIce koSThaka meM "keralapraznagrantha" spaSTa mudrita hai| parantu jJAnapradIpikA aura jainamitra ke ukta lekhaka ke dvArA pratipAdita kerala prazna-zAstra ye donoM eka nahIM kahe jA sakate, kyoMki isa mudrita bhavana kI 'jJAnapradIpikA' meM kahIM bhI tatvArtha-sUtra ke sUtra yA unake bhAga nahIM pAye jaate| hA~, isase itanA avazya jJAta hotA hai ki jaina vidvAnoM ne kerala praznazAstra ke nAma se bhI etadviSayaka grantha racA hai| ullikhita kathana se yaha bhI jJAta hotA hai ki bhAratIya anyAnya jyotirvidoM ke dvArA kerala prazna zAstra ke nAma se kaI grantha race gaye haiN| ukta lekha se yaha bhI mAlUma hotA hai ki zAnapradIpikA aura candronmolana ina dAnoM ke kartA zvetAmbara jaina haiN| kintu isa sambandha meM jaba taka koI spaSTa pramANa nahIM milatA taba taka ise zvetAmbara kRta nirdhAnta nahIM kahA jA sktaa| kyoMki digambara vidvAn ise digambara racita hI mAnate haiN| Aho! Shrutgyanam
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaira, zvetAmbara ho yA digambara jaina sAhitya ho, ise jainImAtra ko apanAnA cAhaye / parantu yahA~ para yaha prazna uTha sakatA hai ki mudrita ve grantha agara jaina haiM to maMgalAcaraNa kA parivartana kaise ? maMgalAcaraNa evaM antaraMga kalevara ko kucha ulaTa-pulaTa kara jainetara vidvAnoM ke dvArA prakAzita trivikramadevakRta prAkRtavyAkaraNAdi kucha jainagrantha hamalogoM ke sAmane upasthita haiM, ataH saMbhava hai ki unhoM kI taraha isameM bhI kucha ulaTa palaTa kara dI gayI ho / rAya bahAdura horAlAla ema0 e0 ne bhI svasampAdita "Catalogue of Sanskrit and Prakrit Manuscripts in the central province and Berar" nAmaka vistRta pranyasUcI meM isa jJAnapradIpikA ko jaina granthoM meM hI zAmila kiyA hai| aba isa sambandha meM prastuta granthoM ke andara bhI sthUladRSTi se ekabAra najara daur3AnA Avazyaka pratIta hotA hai| "nirdiSTaM lakSaNaM caiva sAmudravacanaM ythaa"| (sA0 zA0 pR0 1 zloka 3 ) "zatavarSANi nirdiSTaM nAradasya baco ythaa"| ( , , , 4, 21) "puruSatnitayaM hatvA caturthe jAyate sukhm"| ( , , , 18 ,, 27) isI prakAra-"AdityArau punarbhUH syAtpane vaivAhike vdhuuH"| (jJA0 pra0 pR0 46 zloka 15 zrAdi ) maiM samajhatA hU~ ki ukta zlokAntargata kucha siddhAntoM se katipaya jaina vidvAna prastuta granthoM ko jainAcAryoM ke dvArA praNIta mAnane kA prAyaH taiyAra nahIM hoNge| kintu isIke uttara meM anyAnya kaI jaina vidvAnoM kA hI kahanA hai ki jyotiSa, vaidyaka, manva, nIti Adi viSaya laukika evaM sArvajanika haiM / ataH tadviSayaka ve granthasarvathA jaina darzana ke anUkUla hI nahIM ho sakate arthAt kucha bAteM pratikUla bhI ho sakatI haiN| isa bAtako puSTa karane ke liye ve vidvAn bhadrabAhusaMhitA arhannIti Adi granthoM ko upasthita karate haiN| unhIM vidvAnoM kA yaha bhI kahanA hai ki etadviSayaka ina laukika granthoM meM bhinna bhinna grahoM ke yoga se surApAnavatI, vezyA, bhraSTA, vyabhicAriNI, parapuruSagAminI Adi hotI haiM, aisA bhI ullekha milatA hai| isase yaha bAta siddha hotI hai ki sArvajanika laukika pranthoM meM ye saba bAteM upalabdha honA svAbhAvika hai| khaira, matavibhinnatA sadA se calI A rahI hai aura calatI hI rhegii| isa viSaya meM mujhe nahIM par3anA hai| ___ aba anveSaka vidvAnoM se merI yahI prArthanA hai ki mere dvArA upasthita ko huI prastuta ye sAmagriyA~ ukta grantha jainAcArga-praNota nirdhAnta siddha karane ke liye paryApta nahIM haiM, ataH ve isa sambandha meM vizeSa khoja karake sabala pramANoM ko vidvAnoM ke sAmane upasthita kara isa viSaya ko hala kara deN| Aho ! Shrutgyanam
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5--mUla grantha tathA anuvAda / "zrIjaina siddhAnta bhavana" ke suyogya maMtrI evaM sAhityasevI jinavANIbhakta svargIya ghAvU devakumAra jI ke Adarza suputra zrImAn bAbU nirmala kumAra jI ke dvArA apane pUjya pitA jo ke smAraka rUpa meM saMcAlita "zrIdevakumAra-grantha-mAlA" meM katipaya maulika evaM laptaprAya jaina vaidyaka tathA jyotiSa granthA kA uddhAra karane ko Apa kI utkaTa abhilASA cirakAla se saJcita thii| kintu tatsambandhI koI maulika grantha upalabdha nahIM hone se apanI usa prabala zubhecchA ko unheM kucha samaya taka dabA rakhanA pdd'aa| vizeSa anveSaNa karane para bhI jaba kAI mahattvapUrNa udiSTa grantha prApta nahIM huaa| taba unhoMne kahA ki isa samaya bhavana meM rakSita sAmudrika jJAnapadIpikA aura candronmolana prazna sammilita inhIM pranthoM ko sAnuvAda samAja ke sAmane samupasthita karanA zreyaskara hogA / basa, iso nirNayAnusAra ina graMthoM ke anuvAda tathA saMpAdana kA bhAra isa viSaya ke vizeza evaM suyogya vidvAn jyotipAvArya paMDita rAmanyAsa to pANDeya adhyApaka hiMdU vizvavidyAlaya banArasa kA sauMpA gyaa| avakAzAbhAva ke hetu ukta ve graMtha doghaMkAla taka unhoM ke pAsa par3e rhe| aMtatogatvA 'candrAnmolana' kA chAr3akara zeSa dA graMtha sAnuvAda unase prApta hA gaye jA Apa saboM ke sammakha upasthita haiN| jyotiSAcArya jI ke kathanAnusAra ukta graMtha unase vizeSa azuddha the.avazya, phira bhI maiM yahI kahU~gA ki paNDita jo inake sambandha meM kucha adhika chAnabIna karate to ye graMtha kucha aura hI AkAra meM Apa saboM ke sAmane upasthita kiye jaate| kheda kI bAta hai ki mUla evam anuvAda meM bahuta so truTiyAM raha gayA haiN| astu, jisa samaya ina granthoM kA prakAzita karane kA vicAra pakkA huA tabhI se inakI anyAnya pratiyoM kI khoja DhUMr3ha karane kA krama jArI rhaa| parantu aneka grantha bhANDaroM kI suciyA~ TaTola ne para bho isa sAmudrika zAstra kA patA kahIM bhI nahIM lgaa| hA~, saubhAgya se kAraMjA evaM maisAra rAjakIya pustakAlaya kI granthanAmAvalI meM zAnapradIpikA kA nAma dRSTigata huaa| isake bAda hI kAraMjA ke granthabhANDAra ke prabandhaka ko do patra diye gye| para kheda ko bAta hai ki grantha bhejanA to dUra rahA patrottara taka ndaard| mesora se bhI pahale koI santoSajanaka patrottara nahIM milaa| kintu bhavanasthita isI azuddha prati ko jyoM tyoM kara chapa jAne ke uparAnta zrImAn zradvaya nyAyatortha e0 zAntirAja zAstrIjI kI kRpA se kevala do satAha ke liye mausAra kI prati prApta ho skii| vaha prati mudrita thii| iso kA mUla pATha phira pIche chapAkara prAraMbha meM jor3a diyA gyaa| bhavana kI prati se yaha prati kucha vizeSa zuddha hai| kintu jahA~ para mesAra ko prati meM bhI sandeha jAna par3A Aho! Shrutgyanam
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ja) vahA~ para sandigdha pATha ko chor3a kara bhavana kI pratikA yA svatantra zuddha pATha rakhane kI hI ceSTA kI gayI hai| isI se mUla pATha aura anuvAda meM sarvatra ekIkaraNa honA asaMbhava hai| ___ astu maiM aba vijJa pAThakoM kA vizeSa samaya nahIM lenA cAhatA huuN| Age isa pranyamAlA meM zrImAn bAbU nirmala kumAra jI kI zubhabhAvanAnukUla ho "vaidyasAra" "akalaGka saMhitA" (vaidyaka) "prAyajJAna-tilaka" (jyotiSa) ye apUrva maulika jaina prantha kramazaH prakAzita hoNge| vaidyasAra kA anuvAda jArI hai| isake anuvAdaka AyuvedAcArya paNDita satyandhara jI jaina kAvyatIrtha chapArA haiN| Apa kA kahanA hai ki yaha prantha bar3A hI mahattvapUrNa hai aura isameM karIba DeDha sau prayoga prAtaHsmaraNIya prAcAryapravara pUjyapAda jI ke haiN| isakA kucha vizeSa paricaya murAdAbAda se prakAzita hone vAle sarvamAnya patra "vaidya" meM zIghra hI prakAzita hogaa| pUrva nizcayAnusAra "candronmIlana prazna" jyotiSa grantha ko bhI prakAzita karane kA vicAra pahale thaa| parantu isakI zuddha prati ke abhAva se isa vicAra ko abhI sthagita karanA pdd'aa| anta meM vijJa pAThakoM se merA yahI namra nivedana hai ki isa sAhityasevA kArya meM samucita sahAyatA pradAna kara isa granthamAlA ke saJcAlaka zrImAn nirmala kumArajI kA utsAha bar3hAyeMge ki jisase samaya samaya para bhavana se uttamottama grantha ratna prakAzita hotA rhe| zAntiH! zAntiH !! zAntiH !!! bhavana-phAlguna kRSNa paJcamI ravivAra | vi0 saM0 1960 vIra saM0 2460 sAhitya sevakake0 bhujabalI zAstrI pustkaalyaadhykss| Aho ! Shrutgyanam
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvItarAgAya namaH jJAna- pradIpikA ( kerala praznagranthaH ) atha upodghAtakANDaH zrImadvIrajinAdhIzaM sarvajJa trijagadgurum / prAtihAryASTakopetaM prakRSTaM praNamAmyaham // 1 // sthityutpattitryayAtmIyAM bhAratImAtI satIm / atipUtAmadvitIyAmaharnizamabhiSTuve ||2|| jJAnapradIpakaM nAma zAstra lokopakArakam / praznAdarza pravakSyAmi sarvazAstrAnusArataH ||3|| bhUtaM bhavyaM varttamAnaM zubhAzubhanirIkSaNam / paJcaprakAramArgaJca catuSka ndrabalAbalam ||4|| ArUDhaM travargaJcAbhyudayAdivalAbalam / kSetra dRSTiM naraM nArI yugmarUpaM ca varNakam // 5 // mRgAdinararUpANi kiraNAnyojanAni ca / AyUrasodayAdyaca parIkSya kathayedbudhaH // 6 // carasthirobhayAn rAzIn tatpravezasthalAni ca / nizAdivasasandhyAzca kAladezasvabhAvakAn // 7 // dhAtu mUlaM ca jIvaM ca namraM muSTizca cintanam / lAbhAlAbhau gadaM mRtyu bhuktaM svapnaJca zAkunam // 8 // vaivAhika vicAraM ca kAmaciMtanameva ca / jAtakarmAyudhaM zalyaM kUpaM senAgamaM tathA // 6 // saridAgamanaM vRSTimarthyanausiddhimAditaH / ser kathayiSyAmi zAstra jJAnapradIpake // 10 // iti upodghAtakANDaH *-- Aho! Shrutgyanam
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| atha ArUr3hachatraH atha vakSye vizeSeNa grahANAM mitranirNayam / bhaumasya mitra zukrajJau bhRgorshaaraakimntrinnH||1|| aMgAraka binA sarve grahamitrANi maMtriNaH / Adityasya gurumitra zanevidgurubhArgavAH // 2 // bhAskareNa binA sarve budhasya suhRdastathA / caMdrasya mitra jIbajJo mitravarga udaahRtH||3|| siMhasyAdhipatiH sUryaH karkaTasya nizAkaraH / meSavRzcikayo mastulAvRSabhayossitaH // 4 // dhanurmAnayormantrI tulAvRSabhayo guH / zanemakarakumbhau ca rAzInAmadhipAssmRtAH // 5 // dhanumithunapAThInakanyokSANAM zaniH suhRt / ravizvApAntyayorAraH tulAyugmokSayoSitAm // 6 // kanyAmithunayossaumyazzanirmakarakumbhayoH // dhISaNo mInadhanuSossiMhasya dinakRtpatiH // 7 // kulIrasya nizAnAthaH kSetrAdhipatayaH kramAt / kodaNDamInamithunakanyakAnAM zazI suhRt // 8 // budhasya cApanakrAlikamaMjotatulAghaTAH / / kriyAmithunakodaNDakumbhAlimakarA bhRgoH // 6 // guroH kanyAtulAkubhamithunokSamRgezvarAH / rAzimaitra grahANAJca maitramevamudAhRtam // 10 // sUryendroH parirjIvA dhUmazazanibhoginAm / zakacApakujaNAnAM zukrasyoccAstvajAdayaH // 11 // atyucca dazamaM vahnirmanuyuk ca tithiindriyaiH| saptaviMzatika vizadbhAgAH saptagrahAH kramAt // 12 // budhasya vairI dinakRt candrAdityau bhRgorii| bhaumasya ripabobhAnovinA jIvaM pare'rayaH // 13 // gurusaumyau vinA cendo ravIndvavanijA prhaaH| bRhaspate ripubhImaH sitacaMdrAtmajau vinA // 14 // zanezca ripavaH sarve teSAM tattadgrahANi ca Aho ! Shrutgyanam
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / ravervaNigalistvindoH kulIroM'gArakasya ca // 15 // zasya mInastvajaH saureH kanyA zukrasya kathyate / surAcAryasya makarastveteSAM nIca rAzayaH // 16 // rAho payugaM cendradhanuSkeNa mRgezvarAH / pariveSasya kodaNDaH kuMbho dhUmasya nIcabhUH ||17|| mitrantulAnakakanyAyugmacApapAstyaheH / kumbhakSetramaH zatruH kulIro mRgarAkriyau // 18 // udayAdicatuSkantu jalakendramudAhRtam / caturtha cAstamayaM tattryaM viyaducyate // 16 // tatta uryamudayacaiva catuSkendramudAhRtam / cintaneyaM tu dazame hibuke svamaciMtanam ||20|| cha muSTiM cayaM naSTamantye cArUr3hato'pi vA / cApotakarkinakA ye te pRSThodayarAzayaH // 21 // tiryaga dinabalAH zeSA rAzayo mastakodayAH / arkAGgArakabhandAstu santi pRSThodayodayAH ||22|| udyatastIrthagevenduketU tata prakIrtitau / udaye balinau jIvabudhau tu puruSau smRtau // 23 // ante catuSpado bhAnubhUmijau balinau tataH / caturthe zukrazazinau jalarAzau balottarau rA hI balinau cAste ca bhavanti hi / yugmakanyAdhanuH kuMbhatulA mAnuSarAzayaH // 25 // dvandvodayau mInamRgau anye sarve svabhAvataH / catuSpAdA vRsiMhApau bhavanti hi // 26 // kulIrAlI bahupAdau pratkSINau mRgamInabhau / dvipAdAH kumbhamithuna tulA kanyA bhavanti hi // 27 // faurat starraar: zanyarkArAzcatuSpadAH / zazisapa bahupAdau zanisaumyau ca pANau // 28 // zazisapa jAnugatI padbhyAM yAntItare grahAH / udayante'javIyAntu catvAro vRSabhAdayaH ||26|| yugmavIdhyAmudIyante catvAro vRzcikAdayaH / Aho! Shrutgyanam 3
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / uttavIthyAmudIyante mInameSatulAH striyaH // 30 // rAzicakra samAlikhya prAgAdivRSabhAdikam / pradakSiNakrameNaiva dvAdazArUDhasaMjJakam // 31 // vRSazcaiva vRzcikasya mithunasya zarAsanam / makarastu kulIrasya siMhasya ghaTa ucyate ||32|| mInastu kanyakAyAzca tulAyA meSa ucyate / pratisutabazAdete paraspara nirIkSakAH ||33|| gaganaM bhAskaraH prokto bhUmizcandra udAhRtaH / pumAn bhAnurbadhUzcandraH khacakraprANavantavi: ( 2 ) ||34|| bhUcakradehazcandraH syAditi zAstrasya nirNayaH / raveH zukraH kujasyArkaH gurorindu raherbudhaH // 35 // dhvajAdivyutkrameNaiva tattatkAlaM vinirdizet / ityArUDhachatAH atha dhAtucintA praSTurArUDhamaM jJAtvA tadvidyAmavalokya ca / ArUDhAdyAvatI bidhistAvatI tUyAdikA // 1 // tadrAzicchatramityukta zAstra jJAna- pradoSake / ArUDhAdbhAnugAM vIthIM parigaNyodayAditaH ||2|| tA tA rAzinA chatamiti kecit pracakSate / meSasya vRSabhaM chataM maicchatra' vRSasya ca // 3 // yugmakarkaTasiMhAnAM maicchatramudAhRtam / kanyAyA vRSabhaM chatra tulAyA vRSabhastathA // 4 // vRzcikasya yugacchataM dhanuSo mithunaM tathA / nakrasya mithunacchatra yugaH kumbhasya kIrttitaH // 5 // mInasya vRSabhacchatraM chatamevamudAhRtam / udadyAtsaptame pUrNamarthaM pazyetrikoNake // 6 // caturasra tripAdaM ca dazame pAda eva ca / kAdaze tRtIye ca padArdhaM vIkSaNaM bhavet // 7 // ravIndusita saumyAstu balinaH pUrNavIkSaNe / Aho! Shrutgyanam
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| ardhakSaNe surAcAryatripAtpAdArdhayoH kujaH // 8 // pAdekSaNe balI sauriH vIkSaNAdvalamIritam / tiryaka pazyanti tiryaJco manuSyAH samadRSTayaH // 6 // UrvekSaNaH patnarathaH adhonevAH sarIsRpAH / anyonyAlokitau jIvacandrau UrvekSaNo raviH // 10 // pazyatyaraH kaTAkSeNa pazyato'dhaH kavIndujau / ekadRSTyAhimaMdau ca grahANAmavalokanam // 11 // meSaH prAcyAM dhanuHsiMhAvagnAvuttazca dakSiNe / mRgakanye ca nairmRtyoM mithunaH pazcime tathA // 12 // vAyubhAge tulAkumbhau udIcyAM karka ucyate / IzabhAge'limInau ca kramAnnaSTAdisUcakAH // 13 // arkazukrArarArkicandrajJaguravaH kramAt / pUrvAdInAM dizAmIzAH kramAnjaSTAdisUcakAH // 14 // meSayugmadhanuHkumbhatulAsiMhAzca pUruSAH / rAzayo'nya striyaH proktA grahANAM bheda ucyate // 15 // pumAMso'rkAraguravaH zukrandubhujagAstriyaH / mandazaketavaH klIvA grahamedAH prakIrtitAH // 16 // tulAkodaNDamithunA ghaTayugmaM narAH smRtAH / ekAkinI meSasiMhau bRsskaaliknykaaH||17|| ekAkinyaH striyaH proktAH strIyugmaM mkraantimau| ekAkino'ndukujAH shukrjnyaarkaahimntrinnH||18|| ete yugmagrahAH proktAH zAstra jJAna-pradIpake / viprAH kAlimInAzca dhanuHsiMhakriyA nRpAH // 16 // tulAyugmaghaTA vaizyAH zUdrA nkrokssknykaaH| nupau arkakujau vipro bRhaspatinizAkarau // 20 // budho vaizyo bhRguH zUdro nIcAvayaMbhujaMgamau / raktAH meSadhanuHsiMhAH kulIrokSatulAH sitAH // 21 // kumbhAlimInAH zyAmAHsyuH kRSNayugmAMganA mRgaaH| zukraH sitaH kujo raktaH piGgalAGgo bRhaspatiH // 22 // budhaH zyAmaH zazI zvetaH raktaH sUryo'sitaH zaniH / rAhustu kRSNavarNa: syot varNabhedA udAhRtAH // 23 // Aho! Shrutgyanam
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 jJAna- pradIpikA / caturastra ca vRttaJca kRzamadhyaM trikoNakam / dIrghavRtta tathASTAtra caturastrAyataM tathA ||24|| dIrghAyete kramAdete sUryAdyAH kRtayo matAH / paJcaikaviMzagirayo navAzAH SoDazAndhayaH ||25|| bhAskarAdiprahANAJca kiraNAH parikIrttitAH / rudrantu rudrAzca vahniSaTkaM caturdaza // 26 // 9 vizvartakazca vedAzca catustriMzadajAdinA / kulIrAjatulAkuMbhakiraNA vasusaMkhyakAH ||27|| * mithuno mRgANAJca kiraNA RtusaMkhyakAH / siMhasya kiraNAH sa kanyA kArmukayorbhavaH ||28|| catvAro vRzcikasyoktAH saptaviMzo bhavasya ca / saptASTazaravadrirudrayugdhAdhi // 26 // saptaviMzatisakhyAM ca maitrAdInAM pare viduH / kujenduzanayo hasvA dIrghA jIvabudhoragAH ||30|| fast samau proktat zAstra jJAnapradIpake / Adityazani saumyAnAM yojanAnyaSTa saMkhyayA // 31 // zukrasya SoDoni gurozca navayojanam / kujasya sapta vikhyAtAH zazAMkasyaikayojanam // 32 // bhUmijaH SoDazvayAH zukraH saptavayAstathA / viMzadvayAzcandrasutaH gurutriMzadvayAH smRtaH ||33|| zazAMkaH saptativayAH paJcAzadbhAskarasya vai / zanaizvarasya rAho zatasaMkhyaM vayo bhavet ||34|| tiktaM zanaizvaro rAhuH madhurastu bRhaspateH / prAmlaM bhRgorvidhoH kSAraM kujasya krUrajA rasAH ||35|| tavaraH somaputrasya bhAskarasya kaTurbhavet / saumyarkakujajIvAnAM dakSiNe lAJchanaM bhavet // 36 // phaNInduzukramaMdAnAM vA bhavati lAJchanam / zukasya vadane pRSThe kujasyAMse bRhaspateH ||37| kakSe budhasya candrasya mUrdhni bhAnoH kaTItaTe / Urau zaneH pade rAhoH lAJchanAni bhavanti hi // 38 // * yaha pati tathA isI taraha kI kaI par3iyAM maisora kI prati meM nahIM hai| Aho! Shrutgyanam
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| budhAdityau bhagnaGgau caMdraH zRGgavivarjitaH / tIkSNazRGgaH kujo dIrghazRGgo jIvakavI tathA // 3 // zanirAhU bhagnazRGgo zRGgabheda udAhRtaH / / vRSasiMhAlikuMbhAzca tiSThanti sthirarAzayaH // 40 // karkinakratulAmeSAzcaranti cararAzayaH / yugmakanyAdhanurmInarAzaya ubhayarAzayaH // 4 // dhanuSau vanaprAMte kanyakAmithunaM pure / harigirau tulAmInamakarAH salileSu ca // 42 // nadyAM kulIraH kulyAyAM vRSakuMbhau payoghaTe / vRzcikaH kUpasalile rAzInAM sthitirIritA // 43 // banakedArakodyAnakulyAdrivanabhUmayaH / / ApagAtIrasadvApI taDAkAH saritastathA // 44 // jalakumbhazca kUpazca naSTadravyAdisUcakAH / ghaTakanyAyugmatulA grAme'jAlidhanurhariH // 4 // vane deze kulIrokSau nakramInau jalasthitau / vipine zanibhaumArA bhRgucaMdrau jale sthitau // 46 // budhajIvau tu nagare naSTadravyAdisUcakau / bhaumo bhUmirjale kAvyazazinau budhabhoginau // 47 // niSkuTava randhraJca gurubhAskarayornabhaH / mandasya vanabhUmizca balottarakhagasthitau // 48 // sUryAkaribalaM bhUmau guruzukravalantu khe / candrasaumyabalaM madhye kaizvidevamudAhRtam // 4 // nizAdivasasandhyAzca bhAnuyugrAzimAditaH / cararAzivazAdevamiti kecityacakSate // 50 // praheSu balavAn yastu tadvazAtkAlamIrayet / zanerbarSa tadardhasyAdbhAnomAsadvayaM viduH // 51 // zukrasya pakSo jIvasya mAso bhaumasya vosrH| indomahartamityukta grahANAM balato vadet // 52 // eteSAM ghaTikA proktA uccasthAnajuSAM kramAt / svagRheSu dinaM prokta mitrabhe mAsamAdizet // 53 // zazusthAneSu nIceSu vatsarAnAhuruttamAn / Aho ! Shrutgyanam
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| sUryArajIvavicchukrazanicandrabhujaGgamAH // 54 // prAgAdidikSu kramazazcareyuryAmasaMkhyayA / prAgAdIzAdizaH svasvavArezAdyA bhavanti hi // 55 // prabhAte prahare cAdya dvitIye'gnyAdikoNataH / evaM yAmyatRtIye ca krameNa parikalpayet // 56 // bhUtaM bhavyaM vartamAnaM vArezAdyA bhavanti ca / / ranyagninidhiSaTkeSu munivyomAmbubhUSu ca // 5 // vasvAyazarayugmeSu vArUr3he codayAtkramAt / bhUtaJca vartamAnaJca bhaviSyatkarkamAdizet // 8 // tadine candrayuktardA yAvadbhirudayAdikam / tAvadbhirvAsaraiH siddha kecidaMzAdhipAdviduH // 56 // sUryasyodayamArabhya sAvighaTikAH kramAt / yalagnaM tatra dRzyeta tallagnena phalaM bhavet // 60 // praznanADIvinizcitya sArddha dvighaTikAH kramAt / vRSAdigaNayeddhImAn yallagnaM tadvazAtkalam // 6 // prazne nizcitya ghaTikAH sArddha dvighaTikAH kramAt / sArddha dvinAr3iparyantamarkalagna pracakSate // 6 // tadyathA kAlalagna tu jJAtvA pUrvAdika nyaset / tadvazAtpraSTurArUda jJAtvA cArUr3hakezvarAn // 63 // ArUDhAdhipatiryatra prabhAte naSTanirgamaH / meSakarkitulAnakrAzcatvAro dhAturAzayaH // 4 // kubhasiMhAlivRSabhAH zrUyante mUlarAzayaH / dhanurmAnanayukkanyA rAzayo jIvasa jJakAH // 65 // kujendusauribhujagA dhAtavaH parikIrtitAH / mUlaM bhRgudinAdhIzau jIvau dhiSaNasaumyajau // 66 // svakSetnabhAnuruJcandro dhAturanyatra pUrvavat / svakSetrabhAnujo mUlaM svakSetra dhAturindujaH // 67 // tAmro bhaumatrapurzazca kAJcana dhiSaNo bhavet / raupyaM zukraH zazI kAMsyaH yasa mandabhoginau // 6 // bhaumArkamandazukrAstu svasvalohasvabhe sthitaaH| candraguravaH svasvalohAH svakSetramitragAH // 6 // Aho ! Shrutgyanam
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| mizre mizraphalaM brUyAt grahANAJca balaM kramAt / zilA bhAnorbudhasyAhuH mRtpAtra tUSaraM vidhoH // 70|| sitasya muktAsphaTika pravAlaM bhUsutasya ca / ayasa bhAnuputrasya mantriNaH syAnmanaHzilA // 7 // nIla zanezca vaiDUrya bhRgormarakataM viduH / sUryakAnto dinezasya candrakAnto nizApateH // 72 // tattadgrahavazAdvarNa tattadrAzivazAdapi / balAbalavibhAgena mizre mizraphala vadet // 73 // nRrAzau nRkhagairdaSTe yukta vA martyabhUSaNam / tattadrAzivazAdanye tattadra, paM vinirdizet // 4 // iti dhAtucintA atha mUlakANDaH mUlacintAvidhau mUlAnyucyante mUlazAstrataH / kSudrasasyAni bhaumasya sasyAni budhazukrayoH // 1 // kakSANi zasya bhAnozca vRkSazcandrasya vallarI / guroritu gozciJcA bhUruhAH parikIrtitAH // 2 // zanidhUmoragANAzca tiktakaNTakabhUruhAH / ajAlikSudrasasyAni vRSakarkitulAlatA // 3 // kanyakAmithune vRkSAH kaNTakradurtha Te mRge / iturmAnakramAccaiva kecidAhurmanISiNaH // 4 // akaNTakadrumAH saumyAH RrAH knnttkbhuuruhaaH| yugmakaNTakamAdityo bhUmijo hrasvakaNTakaH // 5 // vakrAzca kaNTakAH proktAH zanaizcarabhujaMgayoH / pApagrahANAM kSetrANi tathAkaNTakino drumAH // 6 // ziSTakakSANi saumyasya bhRgoniSkaNTakadrumAH / kadalI cauSadhIzasya girivRkSA vivasvataH // 7 // bRhatpattrayutA vRtto nArikelAdayo guroH / tAlAzana zca rAhozca sArAsArau tarU vadet // 6 // Aho ! Shrutgyanam
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| sArahInAH zanIndvarkA antassArau kadhIjyako / bahissArAH svarAzisthazanizakujapannagAH // 6 // antassArAH svarAzisthA bahissArAstadanyake / iti mUlakANDaH atha mUladhAtukANDaH tvakkandapuSpachadanaphalapakkaphalAni ca / mUlaM latA ca sUryAdyAH svasvakSetraSu te tathA // 1 // mudgazasyADhakaH zvetaH bhRgozca caNaka' kujH| tilaM zazAMko niSpAvaM ravirjIvo'ruNADhaka // 2 // mASaM zanibhujaMgau ca tathAnyat dhAnyamucyate / priyagurbhUmiputrasya budhasya vrIhayaH smRtAH // 3 // svasvarUpAnurUpeNa teSAM dhAnyAni nirdizet / unnate bhAnukujayovalmIka budhabhoginau // 4 // salile candrasitayoH guroH zailataTe tathA / zaneH kRSNazilA sthAne mUlAnyetAni bhUmiSu // 5 // varNa rasakula ratnamAyasa' coktamUlikA / patraphalaM pakvaphalaM tvaGmUlaM pUrvabhASitam // 6 // grahoktamAlikAM jJAtvA kathayedudayAdibhiH / iti mUladhAtukANDaH atha paJcabhUtakANDaH candro mAtA pitAdityaH sarveSAM jagatAmapi / guruzukrAramandajJAH paJca bhUtasvarUpiNaH // 1 // zrotratvakacatUrasanAghrANAH paJcandriyANyamI / zabdasparzI rUparasau gandhazca viSayA amI // 2 // zAnaM gurvAdipaJcAnAM grahANAM kathayet kramAt / guroH paJca bhRgozvAndhiH jJasya dvistriH kujasya ca // 3 // ekaM jJAnaM zanerukta zAstra jJAna-pradIpake / Aho ! Shrutgyanam
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| budhavargA ime proktAH zaMkhazuktivarATakAH // 4 // matkuNAH zithilIyukramakSikAzca pipiilikaaH| bhaumavargA ime proktAH SaTpadA ye bhRgostathA // 5 // devA manuSyAH pazavo bhujaMgavihagA guroH / / tathaikajJAnino vRkSAH zanivargAH prakIrtitAH // 6 // ekadvitricatuHpaJcagaganAdiguNAH smRtAH / deho jIvassito jihvA budhonAsekSaNaM kujaH // 7 // zrotra zanaizcarazca va grahAvayava iiritH| dvipAzcatuSpAbahupAdvihagA jAnugAH kramAt // 6 // zaGkhazambUkasandhAzca pAdahInAn vinirdizet / yUkamatkuNamukhyAzca bahupAdA udAhRtAH // 6 // godhAH kamaThamukhyAzca tathA caMkramaNocitAH / iti paJcabhUtakANDaH atha pakSikANDaH mRgamInau tu khacarau tabasthau mandabhUmijau / vanakukkuTakAko ca cintitAviti kIrtayet // 1 // tadrAzisthe bhRgau haMsaH zukraH saumye vidhau zikhI / vIkSite ca tadA ba yAt grahe rAzau vicakSaNaH // 2 // tadrAzisthe racau tena dRSTe va yAtkhagezvaram / bRhaspatau sitavako bhAradvAjastu bhogini // 3 // kukkuTo jJasya zukrasya divAndhaH prikiirtitH| anyarAzisthakheTeSu tattadrAziphalaM bhavet // 4 // saumye kheTeNDajAH saumyA krUrAH krUragrahaiH khgaaH| . iti patikANDaH atha manuSyakANDaH uJcarAbhyudaye sUrye dRSTe bhUpAstadAzritAH / uccasthAne syite rAjA netA svakSetrage sthite // 1 // Aho ! Shrutgyanam
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| rAjAzrito mitrabhaste vIkSite samabhe bhaTaH / cararAbhyudaye sUrye nRpAdyAzca balAnvite // 2 // anyarAziSu yukta vA dRSTe vA saMkarAncadet / kAMsyakAraH kulAlazca kAMsavikrayiNastathA // 3 // zaMkhacchido dhAtucUrNAnvekSiNacUrNakAriNaH / nRrAzau jIvadRSTe vA bhAnuvadrAhmaNodayaH // 4 // kujayukta 'thavA dRSTe tattadrUpAtapasvinaH / budhayukta'thavA dRSTa tttdryaattpsvinH|||| tadvacchukraSu vRSalAn zaMkarAn zazibhoginaH / kiJcidasmin vizeSo'sti janahArakazaMkaraH // 6 // candrasya bhiSajo zasya vaibhyazcauragaNAH smRtAH / rAhoradacANDAlastaskarAH parikIrtitAH // 7 // zanestarucchidaH proktAH rAho(varajAlinaH / zaMkhacchedI naraH kArunartakaH zilpinastathA // 5 // cUrNakRnmauktikagrAhI zukrasya parikIrtitaH / tattadrAzivazAjAtistatsadAzigate haiH // 6 // tattadrAzisthakheTAnAM balAttu naSThanirgamau / iti manuSyakANDaH atha mRgAdijIvakANDaH meSarAzisthite bhaume meSamAhurmanISiNaH / tasminnarke sthite jyAghra golAGgulaM budhe sthite // 1 // zukra gauvRSabhazcandra gurAvazvaH tataH param / mahiSI sUryatanaye phaNau gavaya ucyate // 2 // vRSabhasthe bhRgau dhenuH kuje'nyaM kurudAhRtaH / budhe kapi rAvazvaH zazAMke dhenurucyate // 3 // Aditye zarabhaH prokto mahiSI zanisarpayoH / karkisthe ca karo bhaume mahiSI nakrage kuje // 4 // vRSabhasthe hariyugmakanyayoH zvA ca pheraSaH / Aho ! Shrutgyanam
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| haristhe bhUmije jyAghra ravIndvostatra kezarI // 5 // zukra zvA vAsaraH saumye tvanye svAkRtayo mRgAH / tulAgate bhRgorvatsazcandra gauH parikIrtitA // 6 // dhanuH sthiteSu jovendukujeSu turago bhavet / mandAdityasthitau tatra mataGgaja udAhRtaH // 7 // sarpasthe tatra mahiSo vAnaro budhshukryoH|| zukrAmRtAMzusaumyeSu sthiteSu pazurucyate // 8 // jIvArkibhujage garbha vandhyA strI ca shniikssite| aMgArakekSite zukrastatra jJAtvA vadet sudhIH // 6 // . iti mRgAdijIvakANDaH atha cintanakANDaH vakSye'haM cintanAM sUkSmAM janaistu paricintitAm / dhiSaNe kuMbharAzisthe trikoNe vAtha pazyati // 1 // mRgarAje sthite saumye dhanuSi vIkSite zubhe / smRto gajastato mInadhanuSi vIkSite zubhaiH // 2 // smRtaH kapirmeSagate bhAno brUyAnmataGgAjam / phuje meSagate chAgaM budhe nartakagAyakAn // 3 // guruzukradinezeSu vaNija vastrajIvinam / candra tathA vadenmande siMhasthe ripucintanam // 4 // vRSasthe mahiSI taule cakriNaM vRzcike gadam / meSage sUryatanaye mRtyuH kle zAdayastathA // 5 // mitrAdipaJcavargaJca jJAtvA brUyAtpuroktitaH / iti cintanakANDaH atha dhAtukANDaH dhAturAzau dhAtukhage dRSTe tacchatrasaMyute / dhAtucintA bhavettadvat mUlajIvau tathA bhavet // 1 // Aho ! Shrutgyanam
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| dhAtvRkSasthe mUlakheTe jIvamAhurvipazcitaH / jIvarAzau dhAtukhage dRSTe vA jIvamUlakA // 2 // mUlarAzau jIvakhage dhAtucintA prkiirtitaa| trivargakheTakaiTe yukta balavazAdvadet // 3 // pabhyanti candra cedanye vadettattadgrahAkRAtam / dhAtumUlaJca jIvaJca vaMzaM varNa smRti vadet // 4 // udayArUDhayozchatre grahayogekSaNe tthaa| jJAtvA naSTaJca muSTizca cintanAM kramazo vadet // 5 // kaNTakAdicatuSkeSu svoccamitragrahairyute / dRSTe vA sarvakAryANAM siddhi va yAca cintanam // 6 // udaye dhAtucintAsyAdArUDhe mUlacintanam / cho tu jIvacintA syAditi kaizcidudAhRtam // 7 // kendra phaNaparaM proktamApo klIvaM kamAtrayam / cintA tu muSTinaSTAni kathayet kAryasiddhaye // 8 // iti dhAtukANDaH athArUDhakANDaH udayArUDhage candra na naSTA zAzvatI sthitiH / zrArUDhAdazame vRddhizcaturthe pUrvavadvadet // 1 // naSTadravyasya lobhaH syAdrogahAnizca saptame / udayAdvAdaze SaSThe aSTamArUDhage sati // 2 // cintitArtho na bhavati dhanahAnirviSaM phalam / tanuM kuTumbaM sahaja mAtaraM tanayaM ripum // 3 // kalatranidhanaJcaiva gurukarmaphalaM vyayam / udayAdikramAdbhAvastasya tasya phalaM vadet // 4 // ravInduzukrajIvazA nRrAziSu yadi sthitAH / maha~cintA tataH zauridRSTe naSTaM bhavettathA // 5 // kujasya kalahaH zaurestaskara galitaM bhavet Aho ! Shrutgyanam
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| ravidRSTa'thavA yukta cintanA devabhUpateH // 6 // zubhacintA gurau zeyA vivAho guruzukrayoH / ityArUDhakANDaH atha chatrakANDaH dvitIye dvAdaze chatre sarvakArya vinazyati / gurau pazyati yukta vA tatra kArya zubhaM vadet // 1 // tRtIyaikAdaze chatre sarvakArya zubhaM bhavet / tasminpApayute dRSTa vinAzo bhavati dhru bam // 2 // tasmin saumyayute dRSTe sarvakArya zubhaM vadet / mizre mizraphalaM brUyAt zAstra jJAnapradIpake // 3 // paJcame navame chaH sarvasiddhirbhaviSyati / tadvacchabhAzubhe dRSTe mizre mizraphalaM vadet // 4 // dvitIye cASTame SaSThe dvAdaze chatrasaMyute / naSTadravyAgamo nAsti na vyAdhizamanaM bhavet // 5 // na kAryasiddhinadvaSazAMtigrahavazAdvadet / iti chatrakANDaH -0:*:0-- atha udayArUDhakANDaH bRhaspatyudaye zreyo dhanaM vijayamAgamaH / dveSazAMtiH sarvakAryasiddhireva na saMzayaH // 1 // saumyaudaye raNodyogI jitvA taddhanamAharet / punareSyati siddhiH syAt chatrasaMdarzane tathA // 2 // vyavahArasya vijayaM chatra pyevamudAhRtam / candrodaye'rthalAbhazcet prayANe gamanaM bhavet // 3 // ciMtitArthasya siddhiHsyAcchanArUDhasthite'pi ca / zukrodaye'rthalAbhaH syAt strIlAbho byAdhimocanam // Aho ! Shrutgyanam
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / jayAdyAntyarayaH snahaM chalArUDha sthite'pi vA / udayArUDhachatraSu zanyarkA gArakA yadi // 5 // arthanAzaM manastApaM maraNaM vyAdhimAdizet / teSu phaNiyuktaSu vadecaurabhayaM param // 6 // maraNaM caiva daivajJo na sandigdho vadetsudhIH / nidhanAridhanastheSu pApeSvazubhamAdizet // 7 // Su sthAneSu kendra Su zubhAH syuzcecchubhaM vadet / tanvAvibhAvA nazyanti pApadRSTiryuto yadi // // zubhadRSTiryutavApi vRddhi bhASA vrajanti ca / meodaye tulArUDhe naSTaM dravyaM na sidhyati // // iti udayArUDhakANDaH -- atha naSTakANDaH tulodaye kriyArUDhe naSTasiddhirna saMzayaH / viparIte na naSTAptivRSArUDhe'libhodaye // 1 // naSTasiddhirmahAlAbho viparIte viparyayaH / cApArUDhe naSTasiddhirbhavitA mithunodaye // 2 // viparIte na siddhiH syAt karkArUDhe mRgodaye / siddhizca viparIte tu na sidhyati na saMzayaH // 3 // siMhodaye ghaTArUDhe naSTasiddhirna saMzayaH / viparIte na siddhiH syAt jhaSArUDhe'ganodaye ||4|| siddhirvise dRSTAdRSTa nirUpaNam / sthirodaye sthirArUDhe sthiracchatra ca satyapi // 5 // na mRtirna va naSTaJca na rogazamanaM tathA / videhaboarred a naSTaM na sidhyati // 6 // na vyAdhizamanaM zatroH siddhirvidyA na ca sthirA / varAbhyudayArUDhaSu yadi sidhyati // 7 // agar bhavati vyAdhizAntizca jAyate / sarvAgamana kAryANi bhavatyeva na saMzayaH // // Aho! Shrutgyanam
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| prahasthitivalenaiva sarva brUyAt zubhAzubham / carobhayasthirAH saumyAH sarvakAmArthasAdhakAH // 6 // ArUDhachanalagneSu phareSvastaM gateSu ca / pareNApahRtaM brUyAt tasidhyati zubheSu ca // 10 // paJcamo navamastena naSTalAbhaH zubhodaye / yeSu pApena naSTAvirudayAditi keSu ca // 11 // bhrAtRsthAnayute pApe paJcamai vA'zubhasthite / naSTadravyANi kenApi dIyante svayameva ca // 12 // praznakAle zakacApe dhUmena pariveSTite / dRSTanaSTa na bhavati tattadAzAlu tiSThati // 13 // pRSThodaye zazAMkasthe naSTa dravyaM na gacchati / tadAziH zanizcennaSTa vyAgni kuje'gninA // 14 // bRhaspatyudaye svarNa naSTaM nAsti vinirdizet / zukra caturthake raupya naSTa' nAsti vadedhuvam // 15 // saptamasthe zano kanjAlauhaM naSTa na jAyate / / budhodaye trapurnaSTaM nAsti candra caturthake // 16 // phAMsa naSTa na bhavati aMganA caiva saptame / Are bhAnau dazamage tAtra rItina nazyati // 1 // dazame pApasaMyukta ca naSTaM ca catuSpadam / catuSpAduye rAhI sthite naSTAzcatuSpadAH // 18 // vandhanasthA bhaveyuste tadvadvipadarAzayaH / bahupAdudaye rAho bahupAnnaSTamAdizet // 16 // pakSirAzau tathA naSTe eteSAM bandhamAdizet / karkavRzcikayolagne naSTa sadmani kIrtayet // 20 // mRgamInodaye naSTa kapotAntarayorvadet / kalaze bhUmije saumye ghaTe raktaghaTe gurau // 21 // zukra va karake bhagnaghaTe bhAskaranandane / pAranAlaghaTe bhAnau candra lavaNabhANDaka // 22 // naSTadravyAzritasthAnaM sadmanIti vinirdizet / purAzau puMgrahaipTe puruSastaskaro bhavet // 23 // Aho ! Shrutgyanam
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ *35 r' jJAna- pradIpikA / arrat strI hai taskarI ca badhU bhavet / udayAdojarAzisthe pugrahe puruSo bhavet ||24|| samarAbhyudaye corI samastaiH strIprahairvadhUH / udayArUDhayozcaiva balAbalavazAdvadet // 25 // pharkinatrapuraMdhrISu naSTadravyaM na sidhyati / tulAvRSabha kubheSu naSTadravyantu sidhyati // 26 // jIvaM vinA sarvakhage saptamasthe na sidhyati / pazyanti ye grahAzcandra caurAstadvatsvarUpiNaH ||27|| dravyANi ca tathaiva syuriti jJAtvA vadetsudhIH / syAmArUpo yAti tasyAM dizi gataM vadet // 28 // tattadgrahAMzusaMkhyAbhistattatsaMkhyAdinADikAH / bhAvAdhivazAdeva anyadRSTivazAdvadet // 26 // candrasthAnAdudayabhaM yAvattAvaddinaM bhavet / carasthirobhayavazAdekadvitriguNAn vadet ||30|| iti naSTakANDa: **---- atha lAbhAlAbhakANDaH / suvastulAbhaM ramyaJca rASTra grAmaM striyA yatiH / upAyanaM svakAryANi lAbhAlAbhAn vadetsudhIH // 1 // udadyAdivikAn khedAH pazyantyuccezvarA yadi / cintitArthAgamacaiva strIlAbho rAjyasiddhayaH ||2| tAnIcadvipadaH kheTAH pazyanti yadi nAzayet / evaM vivAhakAryANAM zubhAzubhanirUpaNam // 3 // udadyAruDha chatrANi pazyanti suhRdo yadi / zatrurmitratvamAyAti ripuH pazyati cedripum ||4|| udayaM candralagnaM cedripuH pazyati vA yutaH / AyurhAnI rivusthAnaM gatazca baMdhanaM bhavet // 5 // gato nAyAti naSTaM cedra hireva gatiM vadet / balavacandrajIvAbhyAM kendraSu sahiteSu ca // 6 // Aho! Shrutgyanam
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| naSTaprazne na naSTa syAt mRtyuprazne na nazyati / pApadRSTiyute kendra bhUyAttasya viparyayaH // 7 // zanorAgamanaM nAsti caturthe pApasaMyute / iti kendraphalaM saumyAH sthitAzcetsarvasiddhayaH // 8 // udayArUDhachatreSu kendraSu bhujago yadi / dUrasthito na cAyAti tatra baddho bhaviSyati // 6 // viSAdipIDA-prazne tu rogiNAM maraNaM bhavet / gamane cintite praSTurnAstIti kathayedbudhaH // 10 // prArabdhakAryahAnizca dhanasyAhatirIritA / candrAvyomasthite zukre jIvADhyomasthite rakhau // 11 // tallagne kAryasiddhiH syAt pRcchatAM nAtra saMzayaH / udayAtsaptame vyoni zukrazcet strIsamAgamaH // 12 // dhanAgamazca saukhyaJca candra'pyevaM prakIrtitam / mitraH svAtyuJcamAyAnti yadA kheTAstatheSTadAH // 13 // nIcArimUDhamApannAH... sarvakAryavinAzinaH / iti lAbhAlAbhakANDaH - - - atha rogakANDaH / pUrvazAstrAnusAreNa mRtyuvyAdhinirUpaNam / udayAt SaSThabhe vyAdhiH aSTame mRtyurucyate // 1 // SaSThArUDhe jyAdhicintA nidhane mRtyucintanam / tattadgrahayute dRSTa vyAdhi mRtyuM vadet kramAt // 2 // pApanIcArayaH kheTAH pazyanti yadi sNyutaaH| na vyAdhizamanaM mRtyumavicArya vadet sudhIH // 3 // etayozcandrabhujagau tiSThato yadi codaye / / garAdinA bhaved vyAdhiH na zAmyati na saMzayaH // 4 // pRSThodayate tacchatra vyAdhimokSo na jAyate / / vyAdhisthAnAni caitAnimUrdhA vakraM bhujaH karaH // 5 // Aho ! Shrutgyanam
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| pakSaHsthalaM stanau kukSiH kaTi-mUlaM ca mehanam / urU pAdau ca meSAdyA rAzayaH parikIrtitAH // 6 // kujo mUni mukhe zukraH kandhare bhujayorbudhaH / candro vakSasi kukSau ca bhAnu meradhoguruH // 7 // urvoH zanirahiH pAde grahANAM sthAnamIritam / sthAneSveteSu naSTaca bhavedeteSu rAziSu // 8 // pApayukteSu dRSTaSu nIcAriSTeSu rugbhavet / pazyanti cedgrahAzcandra vyAdhisthAnAvalokanam // 6 // pUrvoktamAsavarSANi dinAni ca vadetsudhIH / SaSThATame pApayute rogazAntina jAyate // 10 // SaSThASTame zubhayute rogaH zAmyati sarvadA / kazcittatra vizeSo'sti rogamRtyusthale shubhm||11|| yAvadbhirdivasairyAnti tAvadbhiAdhimocanam / rogasthAnaM bhavedaste pApakheTyute tathA // 12 // tatSaSThe candrasaMyukte rogiNAM maraNAM bhavet / rogasthAnaM kujaH pazyecchirovedho jvaraM bhavet // 13 // bhRgurvisUcI saumyazcet kakSapranthibhaviSyati / . tathA cedudravyAdhiH zanirvAtazca paGgutA // 14 // rAhuviSaM zazI pazyennetrarogo bhaviSyati / mUlavyAdhiguruH pazyeccandravat syAbhRgoH pare // 15 // paridhAvindrakodaNDe SaSThe lagne yute kSite / kuSTavyAdhiriti ba yAt dhUme bhUtAhataM bhavet // 16 // sarvApasmAramAditye pizocaparipIDanam / zvAsaH kAzazca zulazca zanau zItajvaraM kuje // 17 // kAmuke daNDaparidhau dRSTe prazne tu rogiNAm / na vyAdhizamanaM kiJcillagnaM pazyanti cet zubhAH // 18 // rogazAntirbhavecchIghra mitrsvaatyuccsNsthitaaH| zirolalATe bhrU netre naasaashrutydhraaHsmRtaaH||16|| cibukazcAGgalizcaiva kRttikAdyuDavo nava / kaNThavakSaHstanaM caivAdaramadhyanitambakAH // 20 // Aho ! Shrutgyanam
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaa-nprdiipikaa| ziznamandoravaH proktA uttarAdyA navoDavaH / jAnujaMghApAdasandhipRSThAntastalagulkakam // 21 // pAdAna nakharAMgulyo vaizvAdyAzcoDavo nava / udyavizAdevaM jJAtvA tatra gadaM vadet // 22 // aMganakSatrakaM jJAtvA naSTadravyaM tathA vadet / trikoNalagnadazame zubhazcad vyAdhayo nahi // 23 // teSu nIcAriyuktaSu dehapIDA bhavennRNAm / iti rogakANDaH atha mrnnkaannddH| maraNasya vidhAnAni jJAtavyAni manISibhiH / vRSasya vRSabhacchatra siMhacchatra harerbhavet // 1 // alino vRzcikacchatra kumbhacchatra ghaTasya gha / uccasthAnamitijJAtvA rUDheH syAdudaye yadi // 2 // maraNaM na bhavettasya rogiNo nAtra saMzayaH / tulAyAH kArmukacchratra nIcomRtyurviparyaye // 3 // meSasya mithunacchana nIcomRtyurviparyaye / nakrasya mInacchatra ca nIcomRtyurviparyaye // 4 // kanyAcchatra kulIrasya nIcomRtyurviparyaye / nIcazca dvayAdhimokSo na mRtyurmaraNamAdizet // 5 // praheSu balavAn bhAnuryadi mRtyustadAgninA / mandaH kSudhA jalenenduH zItena kavirucyate // 6 // budhastuSAravAtAbhyAM zastra Noro balI yadi / / rAhurviSeNa jIvastu kutirogeNa nazyati // 7 // vidhoH SaSThASTame pApaH saptame vA yadi sthitH| rogamRtyustulAbhyAM vA rogiNAM maraNaM bhavet // 8 // ArUDhAnmaraNasthAnaM tasmAdaSTamagaH zazI / pApAH pazyanti cenmRtyu rogiNAM kathayetsudhIH // 6 // Aho ! Shrutgyanam
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jJAna- pradIpikA / dvitIye bhAnusaMyukta dazame pApasaMyute / dazAhAnmaraNaM brUyAt zukrajIbI tRtIyagau // 10 // saptAhAnmaraNaM brUyAt rogiNAmahi buddhimAn / udaye caturasravA pApAstvaSTadinAnmRtiH // 11 // lagnadvitIyagAH pApAcaturdazadinAnmRtiH / lagnAdvinidhane pApA dazame pApasaMyute ||12|| tridinAnmaraNaM kintu dazame pApasaMyute / tasmAtsaptamage pApe dazAhAnmaraNaM bhavet ||13|| nidhanArUDhage pApe dRSTe vA maraNaM bhavet / tattadbrahavazAdevaM dinamAsAdinirNayaH ||14|| iti maraNakANDaH ** atha svargakANDaH / grahoccaiH svargamAyAti ripau mRgakule bhavaH / nIce naramAyAti mile mitrakulodbhavaH ||1|| svakSetra svajane janma mRtAnAM tu vadet sudhIH / iti svargakANDaH atha bhojanakANDaH / kathayAmi vizeSeNa bhuktadravyasya nirNayam / pAkabhANDAni yuktAni vyaMjanAni rasaM tathA // 1 // sahabhoktan bhojanAni taddAtR ste hitAn ripUn / meSarAzau bhavecchAgaM vRSabhe gavyamucyate // 2 // dhanurmithuna siMheSu matsyamAMsAdibhojanam / nakAlikarkimIneSu phalabhakSyaphalAdikam ||3|| tulA kanyA ghaTeSvevaM zuddhAnnamiti kIrttayet / bhAnostiktakaTukSAramizraM bhojanamucyate ||4|| Aho! Shrutgyanam
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| uSNAnnakSArasaMyukta bhUmiputrasya bhojanam / bharjitAnyupadaM saureH saumyasyAhurmanISiNaH // 5 // pAyasAnnaM ghRtairyukta guro janamucyate / bhRgo nArasayutaM zuddhazAlyannamIritam // 6 // satailaM kodravAnnaJca prAcInAnnaM zanervadet / rAhAstubhiH sahAnnaM syAdrasavarga udAhRtaH // 7 // jIvasya mASavaTakaM nUnaM minasya bhojanam / candrasya kandaprasavau matsyAdya bhojnN bhavet // 8 // taudrApUpapayoyugbhiojanaM vyaMjanaibhRgAH / projarAzau zubhai tRSNayA bhojanaM bhavet // 6 // samarAzau zubhaidaSTe uSNaM svAdu ca bhojanam / ojarAzau duSTadRSTe duSTabhojanamAdizet // 11 // samarAzau zubhepTe uSNaM svAdu ca bhojanam / samarAzau mantRSNo bhuGkta 'lpaM pApavIkSite // 11 // kecitpazyanti pApazcat purANAnnaM kssudhaartitH| arkArau mAMsabhoktArau uzanAzcandrabhoginau // 12 // navanItadhRtakSIradadhibhirbhojanaM bhavet / jalarAziSu pApeSu sasaumyeSUditeSu ca // 13 // satailaM bhojanaM brUyAditi jJAtvA vickssnnH| pUrvoktadhAtuvargeNa bhojanAni vinirdizet // 14 // mUlavargeNa zAkAdInupadaMzAn vadebrudhaH / jIvavargeNa bhuktvA ca matsyamAMsAdikAnapi // 15 // sarvamAloDya nizcitya vadennRNAM vicakSaNaH / iti bhojnkaannddH| atha svpnkaannddH| svapna yAni ca pazyanti tAni vakSyAmi sarvadA / zirodaye devagRhaM prAsAdAdIn prapazyati // 1 // Aho ! Shrutgyanam
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahe jJAna- pradIpikA pRSThodaye dinAdhIze vidhau mAnuSyadarzanam / meodaye dinAdhIze jJAtadehasya darzanam // 2 // vRSabhasyodaye'rkArau byAkulAnmRtadarzanam / mithunasyodaye viprAn taparivavadanAni ca // 3 // kulIrasyodaye kSetra' zasyaM dRSTvA punargRham / tRNAnyAdAya hastAbhyAM gacchantIti vinirdizet // 4 // siMhodaye kirAtaJca mahiSI giripannagam / kanyodaye'pi cArUDhe mugdhastrIkanyakAdhUH ||5|| tulodaye nRpAn svarNa vaNijaJca sa pazyati / vRzcikasyodaye svapnaM pazyantyalimRgAnapi // 6 // vRSabhvau ca tathA brUyAt svapna dRSTvA na zaMkitaH / udaye dhanuSaH pazyet puSpaM patra phalAphale // 7 // mRgodaye nadInArIpuMsaH svaneSu pazyati / kumbhodaye ca makaraM mIne svarNa jalAzayam // caturthe tiSThati bhRgau rAjataM vastu pazyati / kujazcenmAMsara tAMzca sazukraphalamaMganAH // // mRgAH zanizcat saumyazcat pazUn svamare tu pazyati / prAdityazcanmRtAn puMsaH patanaM zuSkazAkhinAm // 10 // candrazcetlavanaM sindhau rAhumadhyaviSaM bhavet / atra kazcidvizeSo'sti chatrArUDhoyeSu ca // 11 // zukrasthitazcet suzvetasodha saumyAmarAnvadet / caturthasya vazAtsvapnaM brUyAt grahanirIkSaNaiH // 12 // tatrAnukta' yadakhilaM brUyAt pUrvokavastunA / iti svapnakANDaH / Aho! Shrutgyanam
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / atha nimittakANDaH / pratheobhaya pathiko durnimittAni pazyati / sthirodaye nimittAnAM virodhena na gacchati ||1|| carodaye nimittena samAyAtIti nirdizet / candrodaye divAbhItazazapArAvatAdayaH // 2 // zakunaM bhavatA dRSTamiti brUyAdvicakSaNaH / rAhUdaye tathA kAkabhAradvAjAdayaH khagAH // 3 // mandodaye kuliMgaH syAt jJodaye piMgalastathA / sUryodaye ca garur3aH zukraH savyavazAdvadet ||4|| sthirarAzau sthirAn pazyet care tiryyagatAMstathA / ubhaye'dhvani vRddhiH syAt grahasthitivazAdvadet ||5|| rAhogaulividhozcAtra jJasya cUcundarI bhavet / dadhizukrasya jIvasya kSIrasarpi rudAharet // 6 // bhAnozca zvetagarur3a : zivA bhaumasya kIrttitA / zanaizcarasya vahnizca nimittaM dRSTamAdizet // 7 // zukrasya pakSiNo brUyAt gamane zarAn bakAn / jIvakANDaprakAreNa pakSiNo'nyAnvicArayet ||8|| iti nimittakANDaH atha vivAhakANDaH / prazne vaivAhike lagne kujasUryAvubhau yadi / vaidhavyaM zIghramAyAti sA badhUnaiti saMzayaH // 1 // udaye mandage nArI riktA mRtasutA bhavet / candrodaye tu maraNaM dampatyoH zIghrameva ca // 2 // zukrajIvabudhA lagne yadi tau dIrghajIvinau / dvitIyasthe nizAnAthe bahuputravatI bhavet ||3|| sthitA yadyarkamandArA manaH zoko daridratA / dvitIye rAhusaMyukta sA bhavet vyabhicAriNI // 4 // Aho! Shrutgyanam 25
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaa-nprdiipikaa| zubhagrahA dvitIyasthA mAGgalyAyuSyavarddhanA / tRtIye ravirAhU cetsA vandhyA bhavati dhruvam // 5 // anye tRtIyarAzisthA dhanasaubhAgyavarddhanA / caturthe'nizAnAyau tiSThato yadi pApinau // 6 // zanizca stanyahInA syAdahiH sA patnavatyasau / budhajIvArazukrAzcet alpajIyanavatyasau // 7 // paMcame yadi sauriH syAd vyAdhibhiH pIDitA bhavet / zukrajIvabudhAH syuzcedvahuputravatI bhavet // 8 // candrAdityau tu vandhyA syAt ahi cenmaraNaM bhavet / ArazcetputranAzaH syAt prazne pANigrahocite // 6 // SaSThe zazI cedvidhavA budhaH kalahakAriNI / SaSThe tiSThati zukrazcedIrghamAGgalyadhAriNI // 10 // anye tiSThanti cennArI sukhinI vRddhimicchati / saptamasthe zanau nArI tarasA vidhavA bhavet // 11 // pareNApatA yAti kuje tiSThati saptame / budhajIvau sanmatiH syAbAhuzcedvidhavA bhavet // 12 // vyAdhiprastA bhavennArI saptamastho raviryadi / saptamasthe nizAdhIze jvarapIr3AvatI bhavet // 13 // zukrazcetputrasiddhiH syAtsA vadhUmaraNaM vrajet / aSTamasthAH zukragurubhujagA nAzayanti ca // 14 // zanijJo vRddhidau bhaumavandrau nAzayataH triyam / AdityArau punarbhUH syAtlazne vaivAhike vadhUH // 15 // navame yadi somaH syAt vyAdhihIno bhvedvdhuuH| jIvacandrau yadi syAtAM bahuputravatI vadhUH // 16 // anye tiSThanti navame yadi bandhyA na sNshyH| dazame sthAnake candro bandhyA bhavati bhAminI // 17 // bhArgavo yadi vezyA syAt vidhvaarkikujaavubhau| riktA guruzcejjJAdityau yadi tasyAH zubhaM vadet // 18 // lAbhasthAnagatAH sarve putrasaubhAgyavarddhakAH / lagnadvAdazagazcandro yadi syAnnAzamAdizet // 16 // Aho ! Shrutgyanam
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| zanibhaumau yadi syAtAM surApAnavatI bhavet / budhaH putravatI jIvo dhanadhAnyavatI vadhUH // 20 // sarpAdityau sthitau bancyA zukra sukhatarI bhavet / iti bibAhakANDaH atha komkaannddH| strIpuMsoratibhedAzca sneho'snehaH ptivrtaa| zubhAzubhau kramAtprokto zAstra jJAnapradIpake // 1 // pRcchatAmudayArUDhakendraSu bhujago yadi / teSAM duSTastriyaH proktA devAnAmadhyasaMzayaH // 2 // lagnAdekAdazasthAne tRtIye dazame shshii| jIvadRSTiyutastiSThet yadi bhAryA pativatA // 3 // candra pazyanti puMkheTAstena yuktA bhavanti cet / tadbhAryA durjanAM brUyAditi zAstravido viduH // 4 // saptamastho dviSatkhe?I TonIcAriMgaH zazI / bandhuviSiNI loke bhraSTA sA tu zubhAzubhaiH // 5 // bhAnujIvau nizAdhIzaM pazyantau vA yutau ydi| pativratA bhavennArI rUpiNIti vadevudhaH // 6 // zukreNa yukto dRSTo vA bhaumshvetprbhaaminii| bRhaspatirbudhArAbhyAM yukta cetkanyakAratiH // 7 // zukravargayute bhaume bhaumavargayute bhRgau / pRcchako vidhavA bhartA tasyA doSo bhaveddhavam // 8 // bhAnuvargayute zukra rAjastrINAM ratirbhavet / jIvavargayute candra snehena ratimAn bhavet // 6 // candrastrivargayuktazcet strI svAtantryavatI bhavet / purAzau puruvaiddaSTe yukte vA puruSAkRtiH // 10 // zanizcandraNa yuktazcedatIva vybhicaarinnii| pApavargayute dRSTe zukra cedvayabhidhAriNI // 11 // Aho ! Shrutgyanam
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 jJAna-pradIpikA ahivargayutazcandro nIcastrIbhAgavAnbhavet / mitravargayutazcandro mitravargavadhUratiH // 12 // svakSetra yadi zItAMzuH svabhAryAyAM ratirbhavet / uccavargayutazcandraH svacchavaMzastriyAM ratiH // 13 // udAsInagrahayuto dRSTovA yadi cndrmaaH| udAsInavadhUbhogamitiprAhurmanISiNaH // 14 // lagne ca dazamasthe'tra paJcame zaniyuk shshii| corarUpeNa kathayet rAtrau svapne vdhuurtiH||15|| ojodayastadadhipe ojasthe tvekamaithunam / samodaye tadadhipe samasthe dvistriyo ratiH // 16 // lagnazvaravalaM jJAtvA teSAM kiraNasaMkhyayA / athavA kathayet dvidvisaMdRSTagrahasaMkhyayA // 17 // candra bhaumayute dRSTe kalahena pRthak zayaH / bhRgau sauriyute dRSTe svasnIkalaha ucyate // 18 // catutha ca tRtIye ca paJcame saptame'pi vaa| candra zukrayute dRSTe svastriyo kalaho bhavet // 16 // tadIyavasanacchedaM racitaM parikIrtayet / saptame pApasaMyukta dazame pApasaMyute // 20 // tRtIye budhasaMyukta strIvivAdastale zayaH / lagne candrayute bhaume dvitIyasthe tathA nizi // 22 // jAgarazvorabhItyA ca rAzinakSatrasandhiSu / pRSThazcedvidhavAbhogamakaroditi kIrtayet // 22 // tatsandhau zukrasaumyau cet tattajjJAtipatiM vadet / yatna kutrApi zazinaM pApAH pazyanti cettathA // 23 // pusi na prIyati vadhUH shubhshcetpurusspriyaa| sAtvikAzcandrajIvArkA rAjasau bhRgusomajau // 24 // tAmasau zanibhUputrau evaM strIpuMgaNAH smRtaaH| iti kaamkaannddH| Aho ! Shrutgyanam
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / atha putrotpattikANDaH / putrotpattinimitteSu prazne trIbhiH kRte sati / chatrArUDhoye jIvo rAhuzcedgarbhamAdizet // 1 // arrar aorat fakeANe saptame'pi vA / bRhaspatiH sthito vApi yadi pazyati garbhiNI // 2 // zubhavargeNa yuktazcet sukhaprasavamAdizet / rinIcagrahairyukta sutAriSTaM bhaviSyati // 3 // praznakAle tu paridhau dRSTe garbhavatI bhavet / tadantasthagrahavazAt puMstrIbhedaM vadedbudhaH // 4 // yatra tatra sthitazcandraH zubhayukta tu garbhiNI / lagnAnivabhUteSu zukrAdityendavaH kramAt // 5 // tiSThanti cenna garbhaH syAdekatraite sthitAn ca / strIpuMviveke garbhiNyaH pRSTe vA tattrakAlike // 6 // parivepAdikaiH dvaSTe tasyA garbho vinazyati lagnAdojasthite candra putra sute same sutAm // 7 // zAnnakSatrarAzInAM yathA yogaM sutaM sutAm / lagnatRtIyanavame saptamaikAdaze'pivA // 85 // bhAnuH sthitazcet putraH syAttathaiva ca zanaizvaraH / ojasthAnagatAH sarve grahAzcetputra saMbhavaH || || samasthAnagatAH sarve yadi putrI na saMzayaH / zrArUDhAtsaptamaM rAzi yAvacchItAMzureSyati // 10 // tAvannakSatrasaMkhyAkaiH sA sUte divase sutam // iti putrotpattikANDaH / atha sutAriSTakANDaH / sutAriSTamatho vakSye sadyaH pratyayakAraNam / lagnaSaSThe sthite candra tadaste pApasaMyute // 1 // mAtuH sutasya maraNaM kintu paJcamaSaSThayoH / Aho! Shrutgyanam 26
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / pApAstiSThanti cenmAturmaraNaM bhavati dhruvam // 2 // paJcame yadi pApAH syurjAtaH putro vipadyate / dvAdaze candrasaMyukte pulavAmA kSinAzanam // 3 // vyayasthe bhAskare nazyet putradakSiNalocanam / pApAH pazyanti bhAnuM cet piturmaraNamAdizet ||4|| candra gAyukta dRSTe vA mAturmaraNamAdizet / candrAdityo guruH pazyet pitroH sthitimitIrayet // 5 // yadi lagnagato rAhurjIvadRSTivivarjitaH / jAtasya maraNaM zIghra bhavedatva na saMzayaH // 6 // dvAdazastha kicandrau netrayugmaM vinazyati / SaSThe vA paJcame pApAH pazyantIndudivAkarau // 7 // pitrormaraNamevAsti tayormandaH sthito yadi / bhrAtRnAzaM tathA bhaume mAtulasya mRtiM vadet // // udayAdinikastheSu kaNTakeSu zubhA yadi / mitrasvAtyuccavargeSu sarvAriSTaM vinazyati // // lagnaJca candralagnaJca jIvo yadi na pazyati / pApA: pazyanti cetputro vyabhicAreNa jAyate // 10 // iti jJAtvA vadeddhImAn zAstra jJAnapradIpake / iti sutAriSTakANDaH / atha kSurikAkANDa | kSurikAlakSaNaM samyak pravakSyAmi yathA tathA / rAhuNA sahite candra zatru bhaMgo bhaviSyati // 1 // nIcAristhAstu pazyanti yadi khaDgasya bhaMjanam / zubhagrahayute candre dvaSTe zAstra zubhaM vadet // 2 // pApagrahasame teSu chatrArUDhodayeSu ca / teSu dRSTaH sthitaH kintu tadastreNa hato athavA kalahaH khaGgaH pareNApahRto teSu sthAneSu saumyeSu khaDgastu zubhado bhavet // 4 // bhavet // 3 // bhavet / Aho! Shrutgyanam
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| pradarzitasya khaDgasya lagne vA pApasaMyute / khaDgasyAdAvRNaM brUyAt trikoNe pApasaMyute // 5 // zastrabhaGgasthito vyomni caturthe pApasaMyute / khaDgasya bhaMgA madhye syAditi jJAtvA vadetsudhIH // 6 // ekAdaze tRtIye ca pApe zastrAgramaMjanam / mitrasvAmyuccanIcAdivargAnadhigatAmahAH // 7 // tattadvargasthalAyAtaM zastramityabhidhIyate / sammukhe yadi khaDgaH syAttadIyaM khaDgamucyate // 6 // tiryagmukhazcettacchAmanyazastra vadetsudhIH / adhomukhazcetsaMgrAmecyutamAhRtamucyate // 6 // tattacceSTAnurUpeNa svaanyaahrnnvismRtiH| grahapAkApabhedena zAstra jJAnapradIpake // 10 // iti kSurikAkANDaH atha shlykaannddH| zalyapazna tu tatkAle pAdabhAvasunetrayuk / arvAtA nRpabhaktA zeSANAM phalamucyate // 1 // kapAlAsthISTakAloSTA kaasstthdaivvibhuutyH| sarvAGgArakadhAnyAni svarNapASANadardurAH // 2 // go'sthizvAsthipizAcAdikramAcchalyAni SoDaza / yeSu zalyeSu magaDUkasvarNagosthisudhAnyakAH // 3 // dRSTAzca duttamaM cAnye sarve syurazubhAH sthitaaH| aSTAviMzatikoSTheSu vahnidiSTyAdikaM nyaset // 4 // yatra bhe tiSThati zazI tatra zalyanudAhRtam / udayAdikaM nyasyedaSTAviMzatikoSTake // 5 // gaNayezcandranakSatraM tatra zalyaM prakIrtitam / zaMkAsthalasya vistArau yAmAbanyonyatADitau // 6 // viMzatyApahRtaM ziSTamaraniriti kattitam / Aho! Shrutgyanam
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| ranirguNitvA navabhinakhApta tAlamucyate // 7 // tatprAdezaM praguNyAMvrataM viMzatibhiryadi / zeSamaGgalamevokta raniprAdezamaGgalam // 8 // evaM krameNaratnAdyamagAdhaM kathayedbudhaH / kendraSu pApayukta Su pRSTaM zalyaM na dRzyate // 6 // zubhagrahayuteSveSu zalyaM tatra prajAyate / pApasaumyayute kendra zalyamastIti nirdizet // 10 // raviH pazyati cehe kujazca brahmarAkSasAn / kendra candrArasahite kujanakSatrakoSTake // 11 // zvazalyaM vidyate tatra kendra jIvendusaMyute / jIvasthoDugate koSThe svarNagopuruSAsthinI // 12 // kendra budhendusaMyukta budhanakSatrakASThake / zvazalyaM vidyate tatra kendra zukrandusaMyute // 13 // zukrasthita"ke koSThe raupyaM zvetazilApi vaa| budhArUDhakendraSu svarbhAnuryadi tiSThati // 14 // rAhutArAyute koSThe valmIkaM samudIrayet / zubhAH kendragatAH pApaiH pazyati balibhiryadi // 15 // tadA nIcAriyuktAzcattatra zalyaM na vidyate / zukrandujIvasaumyAzca kendrasthAnagatA yadi // 16 // tauva dRzyate zalyaM kaNTakasthAH zubhaM vadet / / svakSetroccagatAH saumyAH lagnakendragatA yadi // 17 // tatkSetre vidyate zalyaM teSu pApA yadi sthitAH / devapakSipizAcAdyAstatra tiSThantyasaMzayam // 18 // prahAMzusaMkhyayA teSAM khAtamAnaM vadet sudhiiH| paJcaSaTvabhUtAni sapAdekaM tathaiva ca // 16 // sArdharUpAtIravayaH sUryAdInAM karAH smRtAH / svazalyagAdhamanenaiva kareNa parimANayet // 20 // iti shlykaannddH| Aho ! Shrutgyanam
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna-pradIpikA / atha kuupkaannddH| atha vakSye vizeSeNa kUpakhAtavinirNayam / AyAme vASTarekhAH syustIryagra khAstu paJca ca // 1 // evaM kRte bhavetkoSThA aSTAviMzatisaMkhyakAH / prabhAte prAGmukho bhUtvA koSTheSveteSu buddhimAn // 3 // vakramAlokayedvidvAn rAtrA duttarAnanaH / madhyAhe mukhamArabhya maitrabhAdya nizAmukhe // 3 // IzakoSThadvayaM tyaktvA tRtIyAditriSu kramAt / kRtikAditrayaM nyasyaM taddho raudrabhaM nyaset // 4 // taduttaraM nayeSveva punarvasvAdikaM trayam / tatpazcimAdiyAmyeSu maghAcitrAvasAnakam // 5 // tatpUrvakoSThayoH svAtIvizAkhe nyasya tatparam / pradakSiNakramAdagninakSatrAntAzca tArakAH // 6 // madhyAhna dakSiNAzAsyaH pazcimAsyo nizAmukhe / arddharA dhaniSThAdya pUrvavat gaNayet kramAt // 7 // AgneyyAM dizi naiRtyAM vAyanyAM koSTakadvayam / tyaktvA pratyekamevaM hi tRtIyAdya vilekhayet // 8 // dinArdha saptabhirsatvA tallandhaM nADikAdikam / jJAtvA tattatpramANena kRtikAdIni vinyaset // 6 // yannakSatraM tadA siddha praznakAle vishesstH| kRtikAsthAnamArabhya pUrvavadgaNayetsudhIH // 10 // yatkoSThe candranakSatraM tatrodayanamAlikhet / tadAdIni krameNaiva pUrvavadgaNayetsudhIH // 11 // yondudRzyate tatra samRddhamudakaM bhavet / / jIvanakSatrakoSTheSu jalamastItyudAharet // 12 // tulokSanakakumbhAlimInakalirAzayaH / jalarUpAstadudaye jalamastIti nirdizet // 13 // tatrasthau zukracandrau cedasti tana bahUdakam / budhajIvodaye tana kiJcijalamitIrayet // 14 // etAn rAzIn prapazyanti yadi zanyarkabhUmijAH / Aho ! Shrutgyanam
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| jalaM na vidyate tatra phaNidRSTe bahUdakam // 15 // adhastAdudayArUDhe tacchato copari sthite| jalagrahayute dRSTe adhastAtsyAdadhojalam // 16 // ucca dRSTe grahe rAzau uccamevodakaM bhavet / UrdhvAdhasthalayoH pApAH tiSThanti yadi nodakam // 17 // adhojalaM catuHsthAne nAdhastAdyAgamaM vadet / dazame navame barSe kevidAhurmanISiNaH // 18 // jalAjalagrahavazAt jalanirNayamAdizet / kendraSu tiSTatazcandro jIvo yadi zubhodakam // 16 // candrazukrayute kendra parvate'pi jalaM bhavet / candrasaumyayute kendra jIrNa syAlavaNodakam // 20 // prArUDhAtkendrake candra paridhyAdibhirIkSite / adhojalaM tato'gAdhaM pUrvoktagraharazmibhiH // 21 // zukraNa saumyayuktena kaSAyajalamAdizet / kanyAmithunagaH saumyo jalaM syAdantarAlakam // 22 // bhAskare kSArasalilaM pariveSaM dhanuryadi / rAhuNA saMyute mande jalaM syAdantarAlakam // 23 // bRhaspatau rAhuyute pASANo jAyatetarAm / zukra candrayute rAhI agAdhajalamedhate // 24 // arkasyonnatabhUmiH syAt pASANA kaNTakasthalI / nAlikerAdipUnAgapUgayuktA kSamA guroH // 25 // zukrasya kadalI vallI budhasya panasaM vadet / ballikA ketakI rAhoriti jJAtvA vadedbudhaH // 26 // zanirAhRdaye kASThoragavalmIkadarzanam / svAmidRSTiyute vApi svakSetramiti kIrtayet // 27 // anyaiH yukta'thavA dRSTe parakIyasthala vadet / iti kuupkaannddH| isa kANDa kA lokakrama "bhavana" kI prati ke anukUla hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| atha senaakaannddH| senasyAgamanaM vakSye zatrorAgamanaM tathA / carodaye carArUDhe pApAH praJcamagA yadi // 1 // senAgamanamastIti kathayecchAstravittamaH / catuSpAdudaye jAte yugmai rAbhyudayo'pi vA // 2 // lagnasyAdhipatau ke senA pratinivartate / ArUDhAdudayAH kumbhakulIrAlijhaSA yadi // 3 // carodaye carArUDhe bhaumArkiguravo ydi| caturthakendra balino yadi senA nivartate // 4 // tiSThanti yadi pazyanti senA yAti mhttraa| ArUDhe svAmimitroccAhayukta'tha vIkSite // 5 // sthAyino vijayaM brUyAt yAyinazca parAjayam / evaM cho vizeSo'sti viparIte jayo bhavet // 6 // ArUDhe balasaMyukta sthAyI vijayamApnuyAt / yAyI vijayamApnoti chatra balasamanvite // 7 // prArUDhe nIcaripubhimra hairyukta 'tha viitite| sthAyI paragRhItasya chatre'pyevaM viparyaye // 6 // zubhodaye tu pUrvAhna yAyino vijayobhavet / zubhodaye tu sAyAhna sthAyI vijayamApnuyAt // 6 // chanArUDhAye vApi puMrAzau paapsNyute| tatkAle pRcchatAM sadyaH kalaho jAyate mahAn // 10 // pRSThodaye tathArUDhe pApayukta 'tha vIkSite / dazame pApasaMyukte catuSpAdudaye'pi vA // 11 // kalaho jAyate zIghra sandhiH syAcchubhavItite / dazamAdrAziSaTkeSu zubharAziSu cet sthitAH // 12 // sthAyano vijayaM brUyAt tavaM cendriyorjayam / pApagrahayute tavanmizre sandhiH prajAyate // 13 // ubhayatra sthitAH pApAH balavantaH samo jayaH / turyAdirAzibhiHSaDbhirAgatasya phalaM vadet // 14 // (tadanya rAzibhiH SaDbhiH sthAyinaH phalamAdizet ) Aho ! Shrutgyanam
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaa-nprdiipikaa| evaM prahasthitivazAt pUrvavat kathayevudhaH / prahodaye vizeSo'sti zanyarkA gArakodaye // 15 // Agatasya jayaM brUyAt sthAyino bhaMgamAdizet / budhazukrodaye sandhiH jayI sthAyI gurUdaye // 16 // paMcaSaTlAbharispheSu tRtIye'kiH sthito yadi / AgataH strIdhanAdIni hatvA vastUni gacchati // 17 // dvitIye dazame sauriH yadi senAsamAgamaH / yadi zukrasthitaH SaSThe yogyasandhirbhaviSyati // 18 // caturthe paJcamai zukro yadi tiSThati ttkssnnaat| strIdhanAdIni vastUni yAyI dattvA prayAsyati // 16 // saptame zukrasaMyukta sthAyI bhavati durlabhaH / navATasaptasahajAn vinAnyatra kujo yadi // 20 // sthAyI vijayamApnoti parasenAsamAgame / candra SaSThe sthito vApi parasenAsamAgamaH // 21 // caturthe paJcame candra yadi sthAyI jayI bhavet / tRtIye paJcamai bhAnuH yadi senAsamAgamaH // 22 // mitrasthAnasthitaH sandhioMcet sthAyI jayo bhavet / caturthe vittadaH sthAyI rise tu sthAyino mRtiH // 23 // udayAt sahaje saumye dvitIye yadi bhaaskrH| sthAyino vijayaM brUyAt vyatyaye yAyino jayam // 24 // sasaumye bhAskare yukta samaM yuddha' vdebudhH| lagnAtpaJcamage saumye yAyI bhavati cArthadaH // 25 // dvitristhe somaje yAyI vijayI bhavati dhruvam / dazamaikAdaze risphe sthAyI vijayameSyati // 26 // arkalAbhasthite yAyI hatazastraH sbaandhvH| zatru nIcasthita sUrye sthAyino bhaGgamAdizeta // 27 // udayAtpaJcame bhrAtRvyayeSu dhiSaNo yadi / yAyI bhaMgaM samAyAti dvitIye sandhirucyate // 28 // dazamaikAdaze jIvo yadi yAtyarthado bhvet| candrAdityau samasthAne sandhiH syAttiSThato yadi // 26 // Aho ! Shrutgyanam
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / viparIteSu yuddha' syAt bhAnau dvAdazake vidhau / tatra yuddha na bhavati zAstra jJAnapradIpake // 30 // cararAzisthite candra cararAbhyudaye'pi vA / AgatArehi sandhAnaM viparIte viparyayaH // 31 // yugmarAzigate candra yugmarAzyudaye'pi vA / ardhamArga samAgatya senA pratinivarvateH // 32 // siMhAdyA rAzayaH SaT ca sthAyino bhAskarAtmakAH / karkAtkrimAH SaT ca yAyinazcandrarUpiNaH ||33|| svAyI yAyI krameNaivaM brUyAdgrahavazAt phalam / iti senAkANDaH / atha yAtrAkANDaH / arates pravakSyAmi sarveSAM hitakAMkSayA / gamanAgamanaJcaiva lAbhAlAbhau zubhAzubhau // 1 // vicArya kathayedvidvAn pRcchatAM zAstravittamaH / mitrakSetrANi pazyanti yadi mitragrahAstadA ||2|| mitrasyAgamanaM brUyAt nIcAnIcagrahA yadi / nIcAya gamanaM brUyAt ucca nuJcagrahANi ca // 3 // svAdhikAgamanaM brUyAt puMrAzi puMgrahA yadi / puruSAgamanaM brUyAt strIrAzi strIgrahA yadi // 4 // strINAmAgamanaM brUyAdanyeSvevaM vicArayet / cararAbhyudayArUDhe tattagrahavilokane // 5 // tattadAzAsu gacchanti pRcchatAM zAstranirNayaH / sthirarAbhyudayArUDhe zanyakArakAH sthitAH // 6 // athavA dazame vA ced gamanAgamane na ca / zukasaumyendujIvAzca tiSThanti sthirarAziSu ||7|| vidyate sveSTasiddhyarthe gamanAgamane tathA / sthitiprazne sthitiM prayAnmastakodayarAziSu // 8 // Aho! Shrutgyanam 37
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pradIpikA jJAna-: pRSThodaye tu gamanaM krameNa zubhadaM vadet // 6 // dvitIye ca tRtIye ca tiSThanti yadi puMgrahAH / tridinAtpattrikAyAti dUto vA preSitasya ca // 10 // lagnArtha sahajavyomalAbheSvindujJabhArgavAH / tiSThanti yadi tatkAle cAvRttiH proSitasya ca // 11 // zubhaddaSTe zubhayute jIve vA kendramAgate / budharial trikoNe vA proSitAgamanaM vadet // 12 // caturthe dvAdaze vApi tiSThanti cecchubhagrahAH / patrikA proSitAdvArtA samAyAti na saMzayaH // 13 // SaSThe vA paJcame vApi yadi pApagrahAH sthitAH / proSito vyAdhipIDArthaM samAyAti na saMzayaH ||14|| cApotAgasiMheSu yadi tiSThati candramAH / cintitastattadAyAti caturthe tadAgamaH // 15 // svoccasvaSu tiSThanti zukrajIvendusomajAH / prayANAgamanaM brUyAt tattadAzAsu sarvadA // 16 // prahAH svakSetramAyAnti yAvattAvatphalaM vadet / gRhaM praviSTe vA pRSThato'pi grahaM gataH // 17 // caturthAntAntaragateH mArgamadhye phalaM vadet / madhyAntaragatervAcyaM gajadeze zubhAvaham // 18 // zubhagrahavazAtsaukhyaM pIr3AM pApagrahairvadet / saptamASTamayoH pApAstiSThanti yadi ca grahAH // 16 // proSito hRtasarvasvastatraiva maraNaM vrajet SaSThe pApayute mArgagAmI baddho bhaviSyati ||20|| jalarAzisthite pApe vireNAyAti cintitaH / iti jJAtvA vadeddhImAn zAstra jJAnapradIpake // 21 // iti yAtrAkANDaH / Aho! Shrutgyanam
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / atha vRSTikANDaH / jalarAziSu lagneSu jalagrahanirIkSaNe / kathayeSTi stIti viparIte na varSati // 1 // jalarAziSu zukrendu tiSThato vRSTiruttamA / jalarAziSu tiSThanti zukrajIvasudhAkarAH // 2 // ArUDhodayarAzI cet pazyantyadhikavRSTayaH / pate svakSetramuccaM vA pazyanti yadi kendrabham ||3|| tricaturdivasAdantarmahAvRSTirbhaviSyati / lagnAccaturthI zukrasyAttaddine vRSTiruttamA ||4|| kSatra pRSThodaye jAte pRSThodayagrahekSite / tatkAle parivezadiSTe vRSTirmahattarA // 5 // kendra Su mandabhaumajJarAhavo yadi saMsthitAH / vRSTirnAstIti kathayedathavA caNDamArutaH // 6 // pApasaumyavimizraizca alpavRSTiH prajAyate / cApasthau mandarAhU cet vRSTirnAstIti kIrtayet // 7 // zukrakArmukasandhiddhArA vRSTirbhaviSyati / itivRSTikANDaH / atha arghyakANDaH / ucca dRSTe yukta vAtyaya vRddhirbhaviSyati / nIcena yukte dRSTe vA syAdarghyatkSaya IritaH ||1|| mitrasvAmivazAt saumyAmila' jJAtvA vadetsudhIH / vRddhirazubhranAzanam // 2 // zubhagrahayute pApagrahayute dRSTe tvavRddhiyo bhavet // iti prakANDaH / 111 Aho! Shrutgyanam
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40% jJAna- pradIpikA / atha naukANDaH / jalarAziSu lagneSu zukrajIvendavo yadi / potasyAgamanaM brUyAdazubhazcenna siddhyati // 1 // AruDhachavalagneSu vIttiteSvazubhagrahaiH / potabhaMgo bhavennI zatru bhitra tathA bhavet // 2 // pRSThodayapraharlagne saMdRSTe nauvrajetsthalam / tagrahe tu yathA dRSTe tathA naudarzanaM vadet // 3 // vararAzyudaye ko dUramAyAti naustathA / caturthe paJcame candro yadi nauH zIghrameSyati // 4 // dvitIye vA tRtIye vA zukrazcennausamAgamaH / anenaiva prakAreNa sarva vIkSya vadedbudhaH // 5 // iti naukANDaH / iti jJAnapradIpikAnAma jyotiSazAstram sampUrNam / Aho! Shrutgyanam
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna-pradIpikA (jyotiSazAstram) zrImavIrajinAdhIzaM sarvazaM trijagadgurum / prAtIhAryASTakopetaM prakRSTaM praNamAmyaham // 1 // alokyanAyaka, sarvajJa, azoka vRkSAdi ATha prAtihAryoM se yukta, prakRSTa zrImahAvIrasvAmI ko maiM praNAma karatA huuN| sthityutpattivyayAtmIyAM bhAratImAItI satIm / atipUtAmadvitIyAmaharnizamabhiSTuve // 2 // sthiti, utpatti. aura pralayasvarUpiNI, pUjyA satI, atyanta pavitra aura advitIya zrIjinavANo devI ko maiM ( granthakAra ) gatadina stuti karatA huuN| jJAnapradIpakaM nAma zAstraM lokopakArakam / praznAdarza pravakSyAmi pUrvazAstrAnusArataH // 3 // pahale ke kahe hue zAstroMke anusAra loka ke upakAraka jJAnapradIpikA nAmaka praznataMtra ke Adarza zAstra ko khuuNgaa|| bhUtaM bhavyaM vartamAnaM zubhAzubhanirIkSaNam / paMcaprakAramArga ca catuSkendrabalAbalam // 4 // ArUDhachatravarga cAbhyudayAdibalAbalam / kSetraM dRSTiM naraM nArI yugmarUpaM ca varNakam // 5 // mRgAdinararUpANi kiraNAnyojanAni ca / AyUrasodayAdyaJca parIkSya kathayed budhaH // 6 // .. Aho! Shrutgyanam
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| __ bhUta, bhaviSya, vartamAna, zubhAzubha dRSTi, pA~ca mArga, cAra kendra, balAbala, Akar3ha, chantra, varga, udaya bala, astabala, kSetra, dRSTi, nara, nArI, napuMsaka, varNa, mRga tathA nara Adi rUpa kiraNa, yojana. Ayu, rasa, udaya Adi kI parIkSA karake buddhimAn ko phala kahanA caahiye| carasthirobhayAn rAzIn tatpradezasthalAni ca / nizAdivasasaMdhyAzca kAladezasvabhAvataH // 7 // vara, sthira, dvisvabhAva rAziyAM, unake pradeza, dina, rAta, sandhyA kA kAlAdeza, rAziyoM kA svabhAva; dhAtumUlaM ca jIvaM ca naSTaM muSTiM ca cintanam / lAbhAlAbhaM gadaM mRtyu bhuktaM svapnaca zAkunam // 8 // dhAtu, mUla, jIva, naSTa, muSTi, lAbha, hAni, roga, mRtyu, bhojana, zayana aura zakuna sambandhI prazna, jAtakarmAyudhaM zalyaM kopaM senAgamaM tathA / saridAgamanaM vRSTimadhyaM nausiddhimAditaH // 6 // janma, karma, astra, zalya ( haDDI), kopa, senA kA Agamana, nadiyoM kI bAr3ha, varSA, avarSaNa, naukAsiddhi Adi, krameNa kathayiSyAmi zAstre jJAnapradIpake / ina bAtoM ko isa jJAnapradIpaka zAstra meM kramazaH khuuNgaa| ityupodghAtakANDaH atha vakSye vizeSeNa grahANAM mitranirNayam // 1 // bhava prahoMkI maitrI kA varNana kreNge| bhaumasya mitre zukrajJau bhRgorzArArkimaMtriNaH / Adityasya gurumitraM zanevidagurubhArgavAH // 1 // bhAskaraNa vinA sarve budhasya suhRdastathA / candrasya mitre jIvajJau mitravargamudAhRtam // 2 // Aho ! Shrutgyanam
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zApa- pradIpikA / maMgala ke mitra zukra aura budha, zukrake budha, maMgala, zani aura bRhaspati sUrya ke bRhaspati, zani ke budha, bRhaspati aura zukra, budha ke mitra sUrya ko chor3a kara sabhI tathA candramA ke mitra vRhaspati aura budha haiM / siMhasyAdhipatiH sUryaH karkaTasya nizAkaraH / meSavRzcikayorbhImaH kanyAmithunayorbudhaH // 3 // dhanumInayomaMtrI tulAvRSabhayobhRguH / zanirmakarakuMbhayozca rAzInAmadhipA ime ||4|| siMha rAzi kA svAmI sUrya, karka kA candramA meSa vRSa kA maMgala, kanyA aura mithuna kA budha, dhanu aura mIna kA bRhaspati, tulA aura vRSa kA zukra, makara aura kuMbha kA svAmI zani haiM / dhanurmithunapAThInakanyokSANAM zaniH suhRt / ravizcApAntyayorAraH tulAyugmokSayoSitAm // 5 // dhanu, mithuna, mIna, kanyA, vRSa rAziyoM kA mitra zani haiN| dhanu mIna kA mitra ravi hai / tulA, mithuna, vRSa aura kanyA kA mitra maMgala haiM / kodaNDamInamithunakanyakAnAM zazI sudRt / budhasya cApanakAlikajokSatulAghaTAH ||6|| dhanu, mIna, mithuna aura kanyA kA mitra candramA hai / dhanu, makara, vRzcika, karka meSa, vRSa, tulA aura kuMbha kA mitra budha hai / kriyAmithuna kodaNDa kuMbhAlimakarA bhRgoH / guroH kanyA tulA kuMbhamithunokSamRgezvarAH // 7 // rAzimaitraM grahANAM ca maitramevamudAhRtam / meSa, mithuna, dhanu, kuMbha bRzcika, makara kA mitra zukra tathA kanyA, tulA, kuMbha, mithuna, vRSa, aura makara kA mitra guru hai / isa prakAra rAzi aura grahoM kI maitrI batAI gayI haiM / sUryendroH paridhairjIvA dhUmajJazanibhoginAm // 8 // zakracApakujaiNAnAM zukrasyoccAstvajAdayaH / Aho! Shrutgyanam
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / sUrya kA meSa, candramA kA vRSa, paridhi kA mithuna, vRhaspati kA karka, dhUmakA siMha, budha kA kanyA, zani kA tulA, rAhu kA vRzcika, indra dhanu kA dhana, maMgala kA makara, ketukA kumbha aura zukra kA mIna yaha ucca rAziyAM kramase hotI haiN| atyucca darzanaM vahnirmanuyuk yuk ca tithIndriyaiH // 6 // saptaviMzatikaM viMzadabhAgAH saptagrahAH kramAt / sUrya meSa meM daza aMza para, candramA vRSa meM 3 aMza para, maMgala makara meM 28 aMza para, budha kanyA meM 15 aMza para, vRhaspati karka meM 5 aMza para, zukra mona meM 27 aMza para, aura zani tulA meM 20 aMza para ucca ke hote haiM / budhasya vairI dinakRt candrAdityo bhRgorarI // 10 // bRhaspate ripubhaumaH zukrasomAtmajau vinA / zanezca ripavaH sarve teSAM tattadagrahANi ca // 11 // budha kA vairI sUrya, zukra ke zatru sUrya aura candra, bRhaspati ke maMgala, zani ke zatru budha, zukra ko chor3akara sabhI graha haiM 1 vervaNigalistvindoH kulIroM'gArakasya ca / budhasya mIno'jaH saureH kanyA zukrasya kathyate // 12 // surAcAryasya makarastveteSAM nIcarAzayaH / ravi kI nIca rAzi tulA, candramA kI vRzcika, maMgala kI karka, budha kI mIna, vRhaspati kI makara, zukra, kI kanyA aura zani kI meSa nIca rAzi haiM I rAho payugazakradhanuSkeNa mRgezvarAH // 13 // parivezasya kodaNDaH kaMbho dhamasya nIcabhUH / mitrastulA nakrakanyAyugmacApajhaSAstvaheH ||14|| kuMbhakSetramaheH zatruH kulIze nIcabhUH kriyAH / rAhu kA vRSa, indradhanukA siMha, parivezakA dhanu dhUmra kA kumbha ye nIca rAziyAM hotI haiN| rAhu ke liye tulA makara kanyA mithuna dhanu aura mIna ye mitra rAziyAM hotI haiM aura kuMbha rAzi zakta rAzi kahI jAtI hai tathA karka meSa ye nIca rAziyAM hotI haiM / Aho! Shrutgyanam
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaan-prdiipikaa| udayAdicatuSkaM tu jalakendramudAhRtam // 15 // taccaturtha cAstamayaM tattuyaM viyaducyate / tatturyamudayaM caiva catuSkendramudAhRtam // 16 // lama se cauthe sthAna ko jalakendra kahate haiN| caturtha sthAna se jo sthAna cauthe haiM use astamaya kahate haiN| saptama sthAna se caturtha sthAna ko 'viyat' yAnI dazama kahate haiN| usase bhI cauthe ko udaya yA lagna kahA jAtA hai| ye cAroM sthAna kendra kahe jAte haiN| cintanAyAM tu dazame hibuke svapnacintanam / chatre muSTiM cayaM naSTamAtyezcArUDhato'pi vA // 17 // cintA ke kArya meM dazama sthAna se aura svapnacintana meM caturtha sthAna se tathA chatra muSTi vRddhi naSTapApti ityAdi bAtoM kA zAna lagna se hotA hai| cApokSakarkinakAste pRSThodayarAzayaH / tiryagadinabalAH zeSA rAzayo mastakodayAH // 18 // dhanu, vRSa, karka, makara-ye rAziyA~ pRSThodaya haiN| aura divAvalI arthAt siMha, kanyA, tulA, vRzcika aura kuMbha ye zIrSodaya haiN| zeSa rAziyA~ bhI zIrSodaya haiM (vRhajjA taka ke anusAra mIna aura mithuna ubhayodaya haiM / ) . arkAGgArakamandAstu santi pRSThodayA grahAH / rAhujIvabhRgujJAzca grahAH syumestkodyaaH||16|| udyatastiryagevenduH ketustatra prakIrtitaH / sUrya, maMgala aura zani pRSThodaya graha, rAhu, vRhaspati, zukra aura budha mastakodaya tathA ketu aura caMndra tiryagudaya graha haiM / udaye balinau jIvabudhau tu puruSau smRtau // 20 // ante catuSpadau bhAnubhUmijo balino ttH| caturthe zukrazazinau jalarAzau balottarau // 21 // aryahI balinI cAste kITakAzca bhavanti hi / Aho ! Shrutgyanam
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna- pradIpikA / aura lagna meM budha aura bRhaspati puruSa graha haiM catuSpada graha haiM aura anta meM balavAn hote haiM / tathA jala rAzi meM ( karka mIna balavAn hote haiN| asta yAnI saptama meM balavAn hote haiM / } balavAn hote haiM / sUrya aura maMgala zukra aura candra jalavara hai" aura caturtha zani aura rAhu kITa graha haiM aura yugmakanyAdhanuH kuMbhatulA mAnuSarAzayaH ||22|| antyodayau mInamRgau anye tattatsvabhAvataH / mithuna, kanyA, dhanu, kumbha aura tulA ye manuSya rAzi haiN| makara aura mIna antyodaya rAzi haiN| zeSa apane apane svabhAva ke anusAra haiM / catuSpAdau meSavRSau siMhacApau bhavaMti hi ||23|| kulIzAlI bahupAdau prakSINau mRgamInabhau / dvipAdAH kuMbhamithunatulAkanyA bhavaMti hi ||24|| meSa, vRSa, siMha aura dhanu ye catuSpada, karka aura vRzcika ye bahupAda, makara aura mIna ye kSoNa-pAda tathA kuMbha, mithuna, tulA aura kanyA ye dvipAda rAzi haiM / dvipAdA jIvavitzukAH zanyarkArAzcatuSpadAH / zazisapa bahupAdau zanisaumyau ca pakSiNau // 25 // zanisapa jAnugatI padbhyAM yAntItare grahAH / bRhaspati budha zukra inakI dvipada saMjJA hai tathA zani sUrya maMgala ina grahoM kI catuSpada saMjJA kahI gaI hai, candramA rAhu ye bahupada tathA zani budha ye pakSisaMjJaka kahe jAte haiM, zani aura rAhu kI jAnu gati hotI hai aura ina se bhinna graha paira se calate haiM / udIryate'javIthyAM tu catvAro vRSabhAdayaH ||26|| yugmavIbhyAmudIryante catvAro vRzcikAdayaH / ukSavIbhyAmudIryante mInameSatulA striyaH // 27 // vRSa, mithuna, karka, siMha ye meSa-vIdhI meM; vRzcika, dhana makara aura kuMbha mithuna- vIthI maiM aura mIna, meSa tulA aura kanyA, vRSa vIthI meM kahe gaye haiM / Aho! Shrutgyanam
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ daan-prdiipikaa| rAzicakra samAlikhya prAgAdi vRSabhAdikam / pradakSiNakrameNaiva dvAdazArUDhasaMjJitam // 28 // vRSazcaiva vRzcikasya mithunasya zarAsanam / makarazca kulIzasya siMhasya ghaTa ucyate // 26 // monamtu kanyakAyAzca tulAyA meSa ucyate / rAzicakra likha kara usameM pUrvAdi kama se vRSAdi gaziyoM ko likhe| vRSa ke dAhine mithuna aura mithuna ke dAhine karpha ityaadi| isa para se krama se ArUr3ha isa prakAra smjhe| vRSa kA vRzcika, mithuna kA dhanu, karka kA makara, siMha kA kuMbha, kanyA kA mIna aura tulA kA meSa / pratisUtravazAdeti parasparanirIkSitAH // 30 // gaganaM bhAskaraH prokto bhUmizcandra udAhRtaH / graha eka sUtrastha eka dUsare ko dekhate haiN| sUrya ko AkAza aura bhUmi ko candramA samajhanA caahiye| pumAn bhAnuvadhUzcaMdraH khacakapraNavAdibhiH // 31 // bhUcakadehazcandraH syAditi zAstravinizcayaH / sUrya puruSa graha, candramA strI graha, sUrya vavakra aura candramA bhUmicakra deha kahA jAtA hai, yaha nirNaya zAstra kA nirNaya haiN| kheH zukaH kujasyArkaH gurorindurahirviduH // 32 // udayAdikameNaiva tattatkAlaM vinirdizet / sUrya ke liye zuka, maGgala ke liye sUrya, vRhaspati ke liye candramA aura gahu ke liye budha lanAdi krama se tAtkAlika ArUr3ha hote haiM, aisA Adeza krnaa| ityArUDhachatrAH praSTurArUDhabhaM jJAtvA tadvidyAmavalokya ca / ArUDhAdyAvati vidhistAvatI rudayAdikA // 1 // Aho ! Shrutgyanam
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaan-prdiipikaa| paMchane vAle kI ArUr3ha rAzi kA zAna kara ke phira usakI vidyA kA jJAna karanA cAhiye, ArUr3ha para se udaya Adi kA yathokta phala kahanA caahiye| tadrAzicchatramityukta zAstra jnyaanprdiipke| ArUDhAM bhAnugAM vIthIM parigaNyodayAdinA // 2 // isI ko isa zAstra meM rAzi chatra kahate haiN| lagna ( udaya ) se sUrya ko jAne vAlI vIthI kI gaNanA karake.. tAvatA rAzinA chatramiti kecit pracakSate / jitanI rAzi Aye usI ko chatra kahate haiM aisA kisI kisI kA matA hai| meSasya vRSabhaM chatraM meSacchatraM vRSasya ca // 3 // yugmakarkaTasiMhAnAM meSacchatramudAhRtam / kanyAyAzca paraM chatraM tulAyA vRSabhastathA // 4 // vRSabhasya yugacchatraM dhanuSo mithunaM tathA / nakrasya mithunacchatram meSaH kuMbhasya kIrtitam // 5 // mInasya vRSabhacchatraM chatramevamudAhRtam / meSa kA chatra vRSa, vRSa kA meSa, mithuna, karka aura siMha kA meSa, kanyA aura tulA kA meSa, vRzcika aura dhanu kA mithuna, makara kA bhI mithuna, kuMbha kA meSa aura mIna kA vRSa patra rAzi hai| udayAt saptame pUrNa ardhaM pazyetikoNabhe // 6 // caturastre tripAdaM ca dazame pAdaeva ca // ___ apane se saptama sthAnIya graha ko graha pUrNa dRSTi se dekhatA haiM, caturastra kA artha kendra haiN| para, yahAM kevala caturtha mAtra meM tAtparya hai| tIna caraNa se trikoNa ( 5, 6, ) ko bhAdhA yAnI do caraNa se aura dazama ko eka hI caraNa se dekhatA hai / ekAdaze tRtIye ca padArdhaM vIkSaNaM bhavet // 7 // gyArahave aura tIsare sthAna ko graha Adhe caraNa se dekhatA haiN| Aho! Shrutgyanam
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| ravIndusitasaumyAstu valinaH pUrNavIkSaNe / ardhakSaNe surAcAryyastripAdapAdArdhayoH kujH|8|| pAdekSaNe balI sauriH bokSaNe balamIritam / sUrya, caMdra, zukra aura budha pUrNa dRSTi meM balI hote haiM, vRhaspati AdhI meM, maMgala tripAda aura arddha meM tathA zani pAda dRSTi meM balI hote haiM -aisA dRSTibala kahA gayA hai| tiryak pazyanti tiryaJco manuSyAH samadRSTayaH // 6 // Urddha vekSaNe patrarathAH adhonenaM sarIsRpaH / tiryag yoni ke graha tirache dekhate haiM, manuSyasaMjJaka graha samadRSTi arthAt sAmane dekhane vAle hote haiN| patraratha Upara kI ora dekhate haiM aura sarIsRpa saMjJaka graha nIce dekhate haiN| grahoM kI isa prakAra kI saMjJAyeM pahale hI batA dI gayI hai| anyo'nyAlokitau jIvacandrau uddhavekSaNo raviH // 10 // pazyatyaraH kaTAkSeNa pazyato'tha kviinduno| ekadRSTa yArkamandau ca hANAmavalokanam // 11 // vRhaspati aura caMdra eka dUsare ko dekhate haiN| sUrya Upara ko dekhatA haiN| maMgala; zukra aura budha kaTAkSa se dekhate haiM, lU aura zAna eka dadhi se dekhate hai -isa prakAra grahoM kA avalokana hai| meSaH prAcyAM dhanuHsiMhAvasAkSazca dkssinne| mRgakanye ca nainA tyAM mithunaH pazcime tathA // 12 // vAyubhAge tulAkumbhI udIcyA karka ucyte| IzabhAge'limInau ca naSTadravyAdisUcakAH // 13 // naSTa dravyAdi ke sUcana ke liye rAziyoM kI dizAyeM isa prakAra hai| meSa pUrva, dhanu aura siMha agni koNa, bRSa dakSiNa, makara aura kAyA naiRtya koNa meM, mithuna pazcima, tulA, kuMbha vAyavya koNa, karka uttara tathA vRzcika aura mIna IzAna meN| akezukrArarAvarkicandrajJaguravaH kramAt / pUrvAdInAM dizAmIzAHRmAnnaSTAdisUcakAH // 14 // sUrya, zukra, maMgala, rAhu, zani, caMdramA, budha aura bRhaspati ye graha kramazaH pUrvAdivizAmoM ke svAmI haiN| Aho ! Shrutgyanam
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| meSayugmadhanuHkumbhatulAsiMhAzca pUruSAH / rAzayo'nye striyaH proktA grahANAM bheda ucyate // 15 // meSa, mithuna, dhanu, kuMbha, tulA aura siMha ye puruSarAziyA~ haiM bAko strIrAzi / pumAnso'rkAraguravaH zukrandubhujagAH striyaH / mandajJaketavaH klIbA grahabhedAH prakIrtitAH / / 16 // grahoM meM sUrya, maMgala, bRhaspati, ye puruSagraha, zukra, caMdra aura rAhu strograha tathA zani budha aura ketu ye klIva graha hai| tulAkodaNDamithunA ghaTayugmaM narAH smRtAH / ekAkinI meSasiMhI vRSakarkAlikanyakAH // 17 // ekAkinaH striyo proktAH stroyugmo sakarAntimau / ekAkino'ndukujAH zukrajJArkAhimantriNaH // 18 // ete yugmagrahAH proktAH zAstra jJAnapradIpake / tulA, dhanu, mithuna, kuMbha, mithuna (?) ye puruSagraha haiM, meSa siMha ye ekAkI puruSa haiN| vRSa pharka vRdhika kanyA ye ekAkI strIrAzi haiM / makara aura mIna ye strIyugma kahe jAte haiN| sUrya candramA maMgala ye ekAkI graha haiM aura zukra budha zani rAhu vRhaspati ye grahayugma graha ke nAma se isa jJAna pradIpaka meM kahe gaye haiN| viprAH kAlimInAzca dhanuHsiMhakiyA (1) nRpAH // 16 // tulAyugmaghaTA vaizyAH zUdrA nakrokSakanyakAH / karka, vRzcika, aura mIna ye brAhmaNa, dhanuH siMha aura meSa ye kSatriya, tulA mithuna aura kuMbha ye vaizya tathA bRSa makara aura kanyo ye zUdrarAziyA~ haiM / nRpo arkakujo vipro bRhaspatinizAkarau // 20 // budhA vaizyo bhRguH zUdro nIcAvarkabhujaGgamau / grahoM meM bhI sUrya maMgala kSAtraya, vRhaspati; aura caMdra brAhmaNa, budha vaizya, zuka zUdra aura zani tathA rAhu nIca haiN| Aho ! Shrutgyanam
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| raktA: meSadhanuHsiMhAH kulIrokSatulAssitAH // 21 // kumbhAlimInAH zyAmAH syuH kRSNayugmAMganAmRgAH / meSa, dhanu aura siMha ye lAla, karka, vRSa aura tulA ye sapheda, kuMbha vRzcika aura mona ye zyAma tathA mithuna kanyA aura makara ye kRSNa varNa ke haiN| zukaH sitaH kujo raktaH piGgalAGgo bRhaspatiH // 22 // budhaH zyAmaH zazI zvetaH raktaH sUryo'sitaH zaniH / rAhustu kRSNavarNaH syAt varNabhedA udAhRtAH // 23 // zukra kA varNa zveta, maMgala kA lAla, guru kA piMgala, budha kA zyAma, caMdrakA zveta, sUrya kA lAla, zani kA kRSNa, rAhu kA varNa kAlA hai| caturasra ca vRttaM ca kuzamadhyaMtrikoNataH / dIrghavRttaM tathASTAsra caturastrAyataM tathA // 24 // dIrghAyete kramAdete sUryAdyAH kramazo matAH / sUrya Adi nava grahoM kA svarUpa kramazaH isa prakAra hai ---caukonA, vRttAkAra, bIca meM patalA, tribhuja, dIrghavRtta ( aMDAkAra ) aSTabhuja, naukonA Ayata aura lNbaa| paJcai kaviMzayo dRSTI navadika SoDazAbdhayaH // 25 // bhAskarAdigrahANAM ca kiraNA: parikIrtitAH / 5, 21, 2, 6. 10, 16 aura 4 ye kramazaH sUryAdi grahoM kI kiraNeM haiN| vasu rudrAzca rudrAzca vahniSaTakaM caturdazam // 26 / / vizvAzA zatavedAzca catustriMzadajAdinA / kulIrAjatulAkumbhakiraNo vasusaMkhyayA // 27 // mithunokSamRgANAM ca kiraNA RtusNkhyyaa| siMhasya kiraNAH sapta kanyAkArmukayostathA // 28 // catvAro vRzcikasyoktAH saptaviMzat jhaSaraya c| 8, 11, 11, 3, 6, 14, 13, 10 100, 4, 4 aura 30 ye saMkhyAyeM kramazaH meSAdi rAziyoM kI kiraNoM kI dyotaka haiN| kisI ke mata meM karka, meSa tulA aura kuMbha inakI Aho ! Shrutgyanam
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| kiraNoM kI saMkhyA 8 haiN| mithuna vRSa aura makara ko 6, siMha kanyA aura makara ko 7 bRzcika kI 4 aura mIna kI kiraNasaMkhyA 27 haiN| saptASTazaravaNayabirudrayugdhAbdhiSaDvasu // 26 // saptaviMzatisaMkhyAJca meSAdInAM pare viduH / kucha AvArya aisA bhI mAnate haiM ki meSAdi rAziyoM kI saMkhyA kramazaH, 7 853 7 112 4 4 6 8 aura 27 ye haiN| kujenduzanayo hrasvA dIrghA jIvabudhoragAH // 30 // ravizukro samau proktau zAle jnyaanprdiipke| maMgala candramA aura zani ye hrasva , vRhaspati cudha rAhu ye laMbe kadake tathA sUrya zukra ye samAna kadake isa jJAnapradIpaka meM kahe gaye haiN| AdityazanisauSyAnAM yojanaM cASTasaMkhyayA // 31 // zukrasya SoDazoktAni gurozca navayojanam / sUrya, zani aura budha inake yojana kI saMkhyA 8 hotI hai| zukra kI yojana saMkhyA 16 aura guru kI nava hai| bhUmijaH SoDazavayAH zukraH saptavayAstathA // 32 // viMzavayAzcandrasutaH gurustriMzadvayAH smRtaH / zazAMkaH saptativayAH paJcAzad bhAskarasya vai // 33 // zanaizcarasya rAhozca zatasaMkhyaM vayo bhavet / maMgala kI avasthA 16 varSa kI, zukra ko sAta kI, budha kI bIsa ko, guru kI tIsa kI, candramA ko sattara kI, sUrya ko pAsa kI, zani aura rAhu kI avasthA sau varSa kI hai| tikto zanaizcaro rAhuH madhurastu bRhaspatiH // 34 // amlaM bhRguvidhuH kSAraM kujasya karajA rasAH / tavaraH (?) somaputrasya bhAskarasya kaTurbhavet / / 35 // zani aura rAhu tikta, vRhaspati madhura, zukra amla, maMgala khArA budha kasailA aura ravi kaTu-praha haiN| Aho ! Shrutgyanam
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| vRSasiMhAlikaMbhAzca tiSThanti sthirraashyH| .. karkinakratulAmeSAzcaranti cararAzayaH // 36 // yugmakanyAdhanurmInarAzayo dvisvabhAvataH / vRSa, siMha, vRzcika aura kuMbha ye sthira rAziyA~ haiN| karka, makara, tulA aura meSa ye cara rAziyAM hai| mithuna kanyA dhanu aura mIna ye dvisvabhAva hai| dhanurmeSavanaM proktaM kanyakA mithunaM pure // 37 // harigirau tulAmInamakarAH salileSu ca / dhanu aura meSa inakA sthAna vana hai, kanyA aura mithuna kA prAma, siMha kA parvata. aura tulA mIna aura makara kA sthAna jala meM hai / nadyAM kulIraH kulyAyAM vRSaH kuMbhaH payoghaTe // 38 // vRzcikaH kUpasalile rAzInAM sthitirIritA / karka kA sthAna nadI meM, vRSa kA kulyA (sada jalAzaya ) meM kuMbha kA jala ke ghar3e meM, vRzcika kA sthAna kue ke pAnI meM hai-yahI rAziyoM kI sthiti hai| vanakedArakodyAnakulyAdrivanabhUmayaH // 3 // .... ApagAdisaridvApi taTAkAH sritstthaa| dhana, kyArI, bagIcA, kulyA (kSadrajalAzaya ) parvata, vana, bhUmi jalAzaya yA nadI, tar3Aga ( tAlAva ) tathA nadiyA~ jalakuMbhazca kUpazca naSTadravyAdisUcakau // 40 // ghaTakakanyA yugmatulA graame'jaalidhnurhriH| jala kuMbha, kUpa, ye Upara ke batAye anusAra sthAna naSTa vastu ke sUcaka hai| kuma kanyA, mithuna ora tulA rAziyA~ gA~va meM vane cApi kulirokSanakramInA: jalasthitAH // 4 // vipine zanibhaumArki bhRgucandrau jale sthitau / meSa, vRzcika, dhanu aura siMha vana meM tathA, karka vRSa, makara aura mIna ye jala meM rahate haiN| isI prakAra zani, bhauma aura sUrya bana meM, zukra aura caMdramA jala meM- .... Aho ! Shrutgyanam
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| budhajIvau ca nagare naSTadravyAdisUcakau // 42 // bhaume bhUmirjalaM kAvye zazino budhabhAginaH / budha aura bRhaspati nagara meM naSTha dravya ke sUcaka hote haiN| isI taraha maMgala ke balavAna hone para bhUmi, zukra ke balI hone para jala caMdramA aura budha ke balavAna hone para niSkuTazcaiva raMdhazca gurubhAskarayonabhaH // 43 // maMdasya yuddhabhUmizca balottarakhage sthite (2) / gRhodyAna, bRhaspati se chidra, sUrya se AsamAna, zani ke balavAna hone para yuddha kI bhUmi-ye naSTa dravya ke sUcaka hote haiN| sUryAkarivale bhUmau guruzukravale khge||44|| caMdrasaumyabale madhye kaizcidevamudAhRtam / sUrya, maMgala aura zani ke balavAn hone para bhUmi meM guru aura zukra ke balI hone para AkAza meM candramA aura budha ke balI hone para bIca-ye kinhIM kinhIM kA mata hai| nizAdivasasandhyAzca bhAnuyugrAzimAditaH // 45 // cararAzivazAdevamiti kecitrcksste| kucha loga cara, sthira aura dvisvabhAva rAziyoM ke baza se rAta, dina aura sandhyA kA kramazaH nirdeza karate haiN| graheSa balavAnyastu tadvazAilamorayet // 46 // zanevarSaM tada, syAdbhAnormAsadvayaM viduH / grahoM kA bala vicAra karate samaya jo balavAna ho ulo ke anusAra usakA bala kahanA caahiye| zani kA Der3ha varSa kAla haiM, sUrya kA do mAsa zukrasya pakSo jIvasya mAso bhaumasya vAsaraH // 47 // iMdormuhUrtamityuktaM grahANAM balato vadet / zaka kA eka pakSa, bRhaspati kA eka mAsa, maMgala kA eka dina, caMdramA kA eka mahUrta kAla hai| prazna vicArate samaya grahoM kA balAbala vicAra kara tadanusAra phala kahanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ baamprdiipikaa| eteSAM ghaTikA proktA uccasthAnajuSAM kramAt // 4 // svagRheSu dinaM proktaM mitrabhe mAsamAdizet / yadi graha apane ucca ke hoM to ghaTikA, svagRho hoM to dina, mitra gRha hoM to mAsa kA Adeza karanA zatrusthAneSu nIceSu vatsarAnAharuttamAH // 4 // zatru gRhI hone para yA nIca rAzi meM hone para eka varSa hote haiM aisA uttamoM kA kahanA hai sUryArajIvavicchukrazanicandrabhujaMgamAH / prAgAdidikSu kramazazcareyuryAmasaMkhyayA // 50 // prAgAdIzAnaparyantaM vArezAdya tagA grahAH / sUrya, maMgala, vRhaspati, budha, zukra, zani, caMdra rAhu ye ATha graha kramazaH pUrvAdi dizAoM ke svAmI hote haiN| prabhAte prahare cAnye dvitIye'gnyAdikoNataH // 51 // evaM yAmyatRtIye ca krameNa parikalpayet / kucha logoM kI rAya meM dina ke ATha paharoM meM prathama prahara meM pUrva kI ora usI dina kA bAreza rahatA hai, dvitIya meM agni koNa meM usase dUsarA, tRtIya meM dakSiNa meM tIsarA isa prakAra se digIza rahate haiN| bhUtaM bhavyaM vartamAnaM vArezAdyA bhavaMti ca // 52 // tadine caMdrayuktakSa yAvadbhidayAdikam / tAvadbhirvAsaraH siddha kecidaMzAdhipAda viduH // 53 // ukta prakAra se bhata bhaviSya aura vartamAna phala dyotaka vAreza hote haiN| prazna ke dina cAMdra nakSatra jitane aMzAdi se udita huA hai utane ho dina meM kArya siddha hotA hai| para dUsaroM ke mata se navamAMza ke svAmI ke aMzAdi para se ise nikAlate haiN| sArdhadinADiparyaMtamaMkalagna pracakSate / prazna nizcitya ghaTikAH sArdhadvighaTikAH krmaat||54|| tadyathAkAlalagnatu tadA pUrvA dizA nyaset / tadvazAtpraSTurArUDhaM jJAtvA cArUDhakezcarAt // 55 // AruDhAdhipatiryatra prabhAte nssttnirgmH| Aho ! Shrutgyanam
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 jJAnapradIpikA / meSakarkitulAnakAH dhAturAzaya IritAH // 56 // kuMbhasiMhAlivRSabhAH zrUyaMte mUlarAzayaH / dhanurmInRyukkanyA rAzayo jIvasaMjJakAH // 57 // meSa, karka, tulA aura makara ye dhAturAziyA~ haiM / kuMbha, siMha, vRzcika aura vRSa ye mUlarAziyA~ haiM / dhanu, mIna, mithuna aura kanyA ye jIvarAziyA~ haiM I kujeMdusauribhujagA dhAtavaH parikIrtitAH / mUlaM bhRgurdinAdhIzau jIva dhiSaNasaumyajau // 58 // isI prakAra maMgala, candrA, zani aura rAhu ye dhAtu graha, zukra aura sUrya mUla graha budha aura bRhaspati ye jo graha haiM / svakSetrabhAnuruccaMdro dhAturanyazca pUrvavat / svakSetra bhAnujo vallI svakSetradhAturindujaH // 56 // (1) vizeSatA yaha hai ki, sUrya apane gRha kA, aura candramA ucca kA dhAtu hote haiM' | zani svakSetra meM mUla aura budha svakSetra meM dhAtu hotA hai, zeSa graha pUrvavat hI rahate haiM / tAmro bhaumapuzca kAMcanaM dhiSaNo bhavet / raupyaM zukaH zazI kAMsya: ayasaM maMdabhoginau // 60 // maMgala, tAmA, budha trapu (pItala ? ), guru sonA, zukra cAMdI, caMdramA kAMsA, zani rAhu lohe hote haiM / aura bhaumArkamaMzukAstu svasva lohasvabhAvakAH / candrajJaguravaH svasvalohAH svakSetramitraH // 61 // mizra mizraphalaM jJAtvA grahANAM ca phalaM kramAt / maMgala sUrya zani zukra ye apane 2 bhAva meM lauikAra ke hote haiM, candramA budha bRhaspati apane kSetra tathA mitra kSetra meM hone se lauhakAraka kahe gae haiN| mizra meM mizrita phala kA Adeza krama se karanA cAhiye / Aho! Shrutgyanam
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| zilA bhAnobudhasyAhuH mRtpAtraM coSaraM viduH // 62 // sitasya muktAsphaTike pravAlaM bhUsutasya c| ayasaM bhAnuputrasya maMtriNaH syAnmanaHzilA // 63 // nIlaM zanezca vaiDUryaM bhRgormarakataM viduH / sUryakAnto dinezasya caMdrakAnto nizApateH // 64 // tattadgrahavazAnnityaM tattadAzivazAdapi / / sUrya ko zilA, budha kA mRtpAtra aura uSara, zukra kA motI aura sphaTika maNi, maMgala kA mUMgA, zani kA lohA, guru kA manaHzilA, ( dhAtu vizeSa ) zani kA nIlama aura vaiDUrya, zukra kA marakata, sUrya kA sUryakAnta, caMdra kA caMdrakAMta, ye ratna prazna vicArate samaya tattadrAzi aura graha para se batAne vaahiye| balAbalavibhAgena mizra mizraphalaM bhavet // 65 // nRrAzau nRkhagardaSTe yukne vA martyabhUSaNam / tattadrAzivazAdanyat tattadrUpaM vinirdizat // 66 / / balI, nirmala kA vicAra karake dRr3ha aura adRr3ha phala batAnA caahiye| yadi mizrabala ho to phala bhI mizra hotA hai| yadi narAzi manuSyagraha-dvArA dRSTa kiMvA yukta ho to dhAtusaMbaMdhI prazna meM mAnavabhUSaNa batAnA caahiye| zeSa rAzi aura graha ke svarUpavaza xxxx / iti dhAtuciMtA mUlacintAvidhI mUlAnyucyante pUrvazAstrataH / aba pUrNazAstrAnusAra mUlacintA kA varNana karate haiN| kSudrasasyAni bhaumastha sasyAni budhajIvayoH // 67 // kakSANi jJasya bhAnozca vRkSazcandrasya vallarI / gurorikSu goviMcacA bhUruhAH parikIrtitAH // 68 / / zanerdArUragasyApi tIkSNakaNTakabhUruhAH / maGgala ke choTe sasya, budha aura bRhaspati ke bar3e sasya, x x x x sUrya kA vRkSa, candramA kI latAyeM, vRhaspati kI Ikha, zuka kI imalI, zani kA dAru, rAhu ke tIkhe koTedAra vRkSa bevRkSa kahe gaye haiN| Aho! Shrutgyanam
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... . jnyaanprdiipikaa| ajAlikSudrasasyAni vRSakarkitulAlatA // 6 // kanyakAmithune vRkSe kaNTadrumaghaTe mRge / ikSurmInadhanuHsiMhAH sasyAni parikIrtitAH // 7 // meSa vRzcika inake kSudra sasya, vRSa karka aura tulA inakI latAyeM, kanyA aura mithuna inake vRkSa, kuMbha aura makara inake kA~TedAra vRkSa, mIna, dhanu aura siMha inake sasya Istra haiN| akaMTadrumaH saumyasya RrAH knnttkbhuuruhaaH| yugmakaNTakamAditye bhUmije havakaNTakAH // 71 // vakrAzca kaNTakAH proktAH zanaizcarabhujaMgamau / pApagrahANAM kSetrANi tathAkaNTakino drumAH // 72 // budha ke binA kA~Te ke vRkSa, krUra grahoM ke bhI kAMTedAra vRkSa sUrya kA do kAMToM vAlA, maMgala kA choTe kAMToM vAlA, zani rAhu kA Ter3he kAMTo vAlA vRkSa kahA gayA hai x x x x / sUkSmakakSANi saumyasya bhRgornisskNttkdrumaaH| kadalI cauSadhozasya girivRkSA vivasvataH // 73 // bRhatpatrayutA vRkSA nArikelAdayo guroH / tAlA: zanezca rAhozca sArasArau tarU vadet // 74 / / sArahInazanIndvarkavantarasArau kapitthako / bahasArAH kharAzisthazanijJakujapannagAH // 75 // budha kA sUkSma vRkSa, zukra kA niSkaMTaka vRkSa. caMdra kA kadalI vRkSa, sUrya kA parvata vRkSa, vRhaspati kA nAriyala Adi bar3e pattoM vAle vRkSa, zani kA tAla vRkSa aura rAhu kA sAravAn vRkSa kahA gayA hai x x x x apane rAzistha zani ,budha maMgala aura rAhu ke bahusAra vRkSa kahe gaye haiN| antassAro hyaristhAne bahirasArastu mitrge|| tvakandapuSpachadanAH phalapakvaphalAni ca // 76 // mUlaM latA ca sUryAdyAH svasvakSetreSu te tathA / zatrukhAnastha graha antaHsAra vRkSa aura mitrasyAnastha bahiH sAra vRkSa ko kahate haiN| apano apanI gazi meM sthita sUrya Adi graha kramazaH tvak, mUla, puSpa, chAla, phala, pake phala, mUla, aura latA inake bodhaka hote haiN| Aho ! Shrutgyanam
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| mudjJasyADhakaH zvetaH bhRgozca caNakaM kuje // 7 // tilaM zazAMke niSpAvaM raverjIvo'ruNADhakaH / mASaM zane jaMgasya kuthAnyaM dhAnyamucyate // 78 / / budha kA mUga, zukra kA sapheda arahara, maMgala kA canA, caMdramA kA tila, sUrya kA maTara, bRhaspati kA lAla arahara, zani kA ur3ada aura rAhu kA kulayI dhAnya hai| priyaMgurbhUmiputrasya budhasya nihagastathA / svasvarUpAnurUpeNa teSAM dhAnyAni nirdizet // 6 // maMgala kA priyaMgu, (TAMguna ) budha kA nihaga dhAnya hotA hai| grahoM kA dhAnya unake rupa ke anusAra hI batAnA caahiye| unnate bhAnukujayovalmIke budhabhoginoH salile candrasitayoH guroH zailataTe tathA // 8 // zaneH kRSNazilAsthAne mUlAnyetAsu bhUmiSa / sUrya maMgala kA unnata sthAna meM, budha aura rAhu kA bila meM, candra zukra kA pAnI meM, bRhaspati kA parvatatala meM aura zani kA kRSNa zilAtala meM sthAna hai| inhI bhUmiyoM meM mUla ko cintA krnaa| varNa rasaM phalaM ratnamAyudhaM cAktamUlikA / / 81 // (2) patraM phalaM pakvaphalaM tvaGmUlaM pUrvabhASitam / varNa, rasa, phala, ratna, astra, mUla, patra tvak Adi kA vicAra pUrva kathita roti se karanA caahiye| iti mUlakANDaH Aho ! Shrutgyanam
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| candro mAtA pitA''dityaH sarveSAM jagatAmapi / . guruzukrAramaMdajJAH paMca bhUtasvarUpiNaH // 1 // sAre jagat ko mAtA candramA aura pitA sUrya haiM / vRhaspati zukra maMgala zani aura budha ye pAMco paMca mahAbhUta haiN| zrotratvakcakSarasanAghrANAH paJcedriyANyamI / zabdazpazI rUparasau gaMdhazca viSayA amI // 2 // zrotra ( kAna ) tvak ( carma ) AMkha, jIbha, ghrANa (nAka) ye pAMca indriya haiN| aura zabda sparza, rUpa, rasa aura gandha ye kramazaH inake viSaya haiN| jJAnaM gurvAdipaMcAnAM grahANAM kathayekramAt / guroH paJca bhRgozcAbdhiH trayaM jJasya kujasya dve // 3 // ekaM jJAnaM zaneruktaM zAstra jnyaanprdiipke| guru, zukra, maMgala, budha aura zani inakA jJAna kamazaH 5, 4, 2, 3, aura 3 hai| aisA jJAna pradApaka zAstra kA kahanA hai / bhaumavargA ime proktAH shNkhshuktivraattkaaH||4|| matkuNAH zithilAyUkamakSikAzca pipIlikAH / zastra, zukki, kaur3I, khaTamala, jU , makkhiyAM, cITiyAM-ye bhaumavarga arthAt maMgala ke jIva haiN| budhavargA ime proktAH SaTpadA ye bhRgostathA // 5 // devA manuSyAH pazavo vihagAH guroH / (2) tathaikajJAnino vRkSAH zanivRkSAH prakIrtitAH // 6 // ekaditricatuHpaMcagaganAdigaNAH smRtaaH| bhauMre budhavarga meM, deva manuSya zukra varga meM, pazu aura pakSI guru varga meM, aura vRkSa zanivarga meM kahe gaye haiM xxxxx / Aho ! Shrutgyanam
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 shaanprdiipikaa| deho jIvassito jihvA budho nAsekSaNaM kujaH // 7 // zrotraM zanaizcarazcaiva grahAvayavamIritam / / bRhaspati deha, zukra jIbha, budha nAka, maMgala A~kha, aura zani kAna ye grahoM ke zArIrika avayava haiN| dvipAccatuSpAda bahupAhihago jAnugaH kramAt // 8 // zaMkhazaMbUkasaMdhazca bAhuhInAn vinirdizet / do paira vAlA, cAra paira vAlA, bahuta paira vAlA, pakSo, jaMghA se calane vAlA, zaMkha, ghoMbA saMdha aura bAhuhIna ye sUryAdi prai ke bheda haiM / yUkamatkuNamukhyAzca buhupAdA udAhRtAH // 6 // godhAH kamaThamukhyAzca bahupAdA udAhRtAH / yUka (jU) matkuNa ( khaTamala ) vagairaha ye bahupAda kahe jAte haiM, sapiNo, kacchA Adi bhI isI taraha se bahupAda kahe jAte haiN| mRgamonau tu khacarau tantrasthau maMdabhUmijau // 10 // vanakukka TakAko ca ciMtitAviti kIrtiyet / tadrAzisthe bhRgau haMsaH zukaH saumyo vidhau zikhI // 11 // vIkSite ca tadA brUyAt grahe rAhI vicakSaNaH / prazAsana yadi makara yA mona ho aura usa para zani yA maMgala hoM to kramazaH vanakaSakaTa aura kApha kahanA / apane rAzi para zukra ho to haMsa, budha ho to zuka, caMdramA ho to mora kahanA cAhiye x x x x x x x x x x / tadAzisthe ravI tena dRSTe brUyAt khagezvaraM // 12 // bRhaspatau sitabakA bhAradvAjastu bhogini / kukku To jJasya bhaumasya divAMdhaH parikIrtitaH // 13 // anyarAzisthakheTeSu tattadrAzisthalaM bhavet / apane rAzi para sUrya ho to garur3a, bRhaspati ho to zveta baka tathA rAhu ho to bharadUla pakSI khnaa| budha apanI rAzi para ho to murgA, maMgala ho to ullU aura anya rAzila .. grahoM ke liye una rAziyoM kA sthala kahanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jnyaanprdiipikaa| saumye kheTe'DajAH saumyAH RragAH itare khagAH // 14 // uccarAiyudaye sUrye dRSTe bhUpAstadAzritAH / uccasthAne sthite rAjA maMtrI svakSetrage sthite // 15 // rAjAzritA mitrabharatA (2) vIkSite samaye bhaTaH / anyarAziSu yukteSu dRSTe vA saMkarAnvadet // 16 // saumya graha meM saumyapakSo aura krUra graha meM krUra jAnanA caahiye| sUrya apanI ucca rAzi meM udina ho, aura zubha graha se dUSTa ho to samrAT-ucca meM rAjA, svakSetraga hone se maMtrI, mitragRha meM mitra dRSTa hone se rAjazrita yoddhA kahanA caahiye| anya rAzi se yukta aura dRSTa hone se saMkara banAnA caahiye| kaMsa-kArakulAlazca kNsvikryinnstthaa| zaMkhacchedI dhAtupUrNAnvekSiNazcarNakAriNaH // 17 // kAMse kA kAma karane vAlA, kumhAra, kAMsA kA beMcane vAlA; zaMkhachedI, dhAtu cane kA dekhane vAlA, cUNa karane vAlA nRrAzI jovadRSTa ca bhAnuvaTu braahmnnodyH| . kujayukte'thavA dRSTe vaNijaH parikIrtitaH // 18 // budhayukte'thavAdRSTe tabrUyAt tapasvinaH / tadavacchaSu vRSalAH zaMkarA zazibhoginau // 16 // kizcidatra vishessoktirmiinbhaarkkiNkraaH| yadi manuSya rAzi meM sUrya ho aura vRharapati se dRSTa ho to brAhmaNa btaanaa| kuja ( maMgala ) se yukta kiMvA duSTa ho to vaniyA batAnA, budha se yuta yA druSTa haiN| to tapasvI zaka se yukta yA dRSTa ho to zUda ora varNasaMkara / mIna rAzi caMdra aura rAhu se yakta yA dRSTa ho to bhAravAhaka aura kiMkara btaanaa| candrasya bhiSajo jJAsya vaizyazcauragaNAH smRtAH // 20 // nara rAzi meM sUrya yadi caMdra se dRSTa yA yukta hoM to vaidya aura budha se vaizya aura cora batAnA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaanprdiipikaa| rAhorgarajacAMDAlastaskarAH prikiirtitaaH| rAhu se yukta yA dRSTa hone para viSa dene vAlA cANDAla batAnA x x x x | zanestarucchidaH proktaH rAho(varanApitau // 21 // zaMkhacchedo naTaH kArunartakaH zazinastathA / isake atirikta zani se vRkSa kATane vAlA, rAhu se dhIvara yA nAI, caMdra se zavachedI, kArogara, nartaka Adi kahanA caahiye| yaha grahoM kA valI honA batAyA gayA hai / cUrNakRnmauktikagrAhI zukrasya parikortitaH // 22 // tattadrAzivazAtItatattadrAzisthitaM graham / tattadrAzisthakheTAnAM balAttu naSTanirgamau // 23 // isI prakAra zukra ke balI hone se cUnA banAne vAlA, motI kA grahaNa karane vAlA batAnA caahiye| lagna ko rAzi jitano bIta cukI ho jitanI bAko ho, usa para graha jaisA ho usake anusAra naSTa nigama kA atIta Adi khnaa| iti manuSyakANDaH meSarAzisthite bhaume meSamAharmanISiNaH / tasminna sthite vyAghra golAMgUlaM budhe sthite // 24 // zukraNa bRSabhazcandraguravazca tataH paraM / mahiSIsUryatanaye phaNau gavaya ucyate // 25 // meSa rAzi meM maMgala ho to meSa, sUrya ho to vyAghra, budha ho to golAMgUla, zukra ho to vRSa (baila), x x x x zani ho to bhaiMsa, rAhu ho to gavaya (ghor3aparAsa) batAnA cAhiye bRSabhasthe bhRgau dhenuH kujenyaM kurudAhRtAH / (1) budhe kapigurAvazca (1) zazAMke dhenurucyate // 26 // Aditye zarabhaH prokto mahiSA zanisarpayoH / bRSa meM zukra ho to gAya, maMgala ho to kRSNamRga, budha ho to bandara aura Uda vilAra, candra hoto gAya, sUrya ho to bAraha siMgA, zani ho to bhaiMsa, aura rAhu ho taubhI bhaiMsa batAnA caahiye| Aho! Shrutgyanam
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| karkisthe ca karo bhaume mahiSI nakrage kuje // 27 // bRSabhasthe hariyugmakanyayoH zvA ca pheravaH / haristhe bhUmijo vyAgho ravIMdvostatra kesarI // 28 // zukro jIvA kaTaH saumye tvanye svAkRtayo mRgAH / maMgala yadi karka meM ho to kara, makara meM ho to bhaiM, vRSa meM ho to siMha, mithuna meM ho to kuttA, kanyA meM ho to zRgAla, siMha meM ho to vyAghra, usI meM ravi candra hoM to siMha kahanA cAhiye xxxxxx / tulAgate bhRgovatsazcaMndre gauH parikIrtitA // 26 // dhanusthiteSu jIveSu kujeSu turago bhavet / zanau vakra sthite tatra matto gaja udAhRtaH // 30 // zukra tulA meM haito bachar3A aura candramA tulA meM ho to gAya, dhanu meM vRhaspati yA kuja hoM to ghor3A aura zani yadi vakrI hokara usI meM ho to matta hastI batAnA caahiye| sarpasthe tatra mahiSo vAnaro budhajIvayoH / zukrAmRtAMzusaumyeSu sthiteSu pazurucyate // 31 // jIvasUryekSite garbha baMdhyAstrI ca zanIkSite / aMgArakekSite zukrastatra jJAtvA vadetsudhIH // 32 // vakSye'haM ciMtanAM sUkSmajanastu pariciMtitAm / usI (dhanu ) rAzi meM yadi rAhu ho to bhaisa, budha aura vRhaspati hoM to vAnara, zukra . candra aura budha sAtha hI hoM to pazu batAnA caahiye| ukta rAzi ko yadi vRhaspati aura : sUrya dekhate hoM to garbha tathA zani dekhatA ho to bandhyA batAnA x x x x x x / dhiSaNe kaMbharAzisthe trikoNasthe vAsa pazyati // 33 // mRgarAje sthite saumye dhanuSi vIkSite shubhe| smRtaH kapimeSagate zanau bayAnmataGgajam // 34 // kumbha rAzi kA bRhaspati ho yA trikoNa meM baiTha kara dekhatA ho, athavA candramA kumbha rAzi meM baiThA ho aura dhanu rAzistha zubha graha dekhatA hai| to bAnara aura meSa meM zani baThA ho to hAthI hotA hai| Aho! Shrutgyanam
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| kuje meSagate vyaMgaM budhe nartakagAyakau / guruzukradinezeSu vaNijo vastrajIvitaH // 35 // candre tathAgate mande siMhasthe ripuciMtanam / vRSasthe mahiSI taule bakra Na vRzcike gatA (?) // 36 // meSa meM kuja ho to aMgahIna, budha ho to nartaka aura gAyaka, guru hote. vaNika, zukra ho to vastrajIvI, xxxxmandra ho taubhI vahI, zani yadi siMha meM ho to zatru, vRSa meM ho to bhaisa, x x x x x x x x meSage sUryatanaye mRtyuH klezAdayastathA / mitrAdipaJcavargaJca jJAtvA yAtpuroktitaH // 37 // zani meSa meM ho to, mRtyu tayA kaSTa hotA hai| grahoM kA phala mitrAdi paMcavarga kA bala banA ke kahanA caahiye| iti cintanakANDaH dhAturAzau dhAtukhage dRSTe tacchatrasaMyute / dhAtuciMtA bhavettadvat mUlajIko tathA bhavet // 1 // dhAtvRkSasthe mUlakhage jIvamAhurvipazcitaH / jIvarAzau dhAtukhage dRSTe vA yadi mUlikA // 2 // mUlarAzo jIvakhage dhAtuciMtA prakIrtitA / dhAtu rAzi meM yadi mUla graha ho to jIva, jova rAzi meM dhAtu graha ho yA usase daSTa ho to mUla aura mUla rAzi meM jIva graha ho to dhAtu kI cintA kahanI cAhiye dhAtu rAzi yadi dhAtu khaga se dRSTa ho aura dhAtu chatra se yuka ho to dhAtu cintA kahanI cAhiye, isI prakAra jIva aura mUla cintA bhI jAnanI caahiye| trivargakheTakairdaSTe yukta balavazAvadet / pazyanti candra cedanya vadettattad hAkRtim // 3 // Aho! Shrutgyanam
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| dhAtumUlaJca jIvaJca vaMzaM varNa smRti vadeta / kaMTakAdicatuSkeSu syAcchatrumitragraharyate // 4 // dRSTe vA sarvakAryANAM siddhiM brUyAca ciMtanam / x x x x x x x x x x x x x x xxx dhAtu, mUla aura jIva rAziyoM para se vaMza, varNa aura smRti batAnA caahiye| bicAra karate samaya kaNTakAdilagna catuSTaya Adi tathA zatru mitra rAzi aura graha kA pUrNa vicAra kara siddhi batAnI caahiye| udaye dhAtuciMtA syAdArUDhe mUlaciMtanam // 5 // chatre tu jIvaciMtA syAditi kaizcidudAhRtam / kendra phaNaparaM proktamApolIvaM kramAtrayam // 6 // cintA tu muSTinaSTAni kathayetkAryasiddhaye jA lagna se dhAtu-cintA, ArUr3ha se mUlacintA aura chatra se jIvacintA kI jAtI hai aisA kucha loga mAnate haiN| kendra, (1, 4, 7, 10) paNaphara ( 2, 5, 6, 11) Apoklova (3, 6, 6, 12,) ye krama se haiM, ina para se naSTamuSTi Adi kA vicAra kiyA jAtA hai| iti dhAtukANDaH tata ArUDhage candre na naSTaM ruka ca zAmyati / ArUDhAdazame vRddhizcaturthe pUrvavadvadet // 1 // naSTadravyasya lAbhazca sahAnizca sptme| udayAdvAdazeSaSThe aSTamArUDhage sati // 2 // ciMtitArtho na bhavati dhanahAnidi pavalam / tanaM kuTumba sahajaM mAtaraM janakaM ripum // 3 // kalatraM nidhanaM caiva guru karma phalaM vyayam / dRSTe vidhikramAdbhAvaM tasya tasya phalaM vadet // 4 // candramA yadi ArUr3ha rAzi meM hoto uttara isa prakAra denA-vastu naSTa nahIM huI, roga zAnta hai,-ArUr3ha se dazama meM ho to bar3ha gayA hai, caturtha meM ho to naSTa vastu mila gaI, yA sthiti Aho ! Shrutgyanam
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| pUrvavat hai, saptama meM ho to saba naSTa ho gyaa| yadi ArUr3ha lagna se dvAdaza, SaSTha aura aSTama meM ho to-jisakI citA hai vaha nahIM hogA, dhanahAni, zatrubala, apanA, kalatra kA mAtA kA, pitA kA, nidhana aniSTa, vyaya Adi phala khnaa| grahoM kI zubhAzubha dRSTi Adi kA vicAra bhI krnaa| ravIndrazukrajIvajA narAziSu yadi sthitAH / martyacintA tataH zAridaSTenAtha kuje (?) tathA // 5 // kujasya kalahaH zaurestaskaraM garalaM bhavet / ravidaSTe'thavA yukne ciMtanAdeva bhUpateH // 6 // yadi, ravi, candra, zukra, bRhaspati aura budha manuSya rAzi para ho to matye ko ciMtA, zani yadi dekhatA ho to artha cintA khnaa| ganuparAzi para maMgala ho to kalaha, zani ho to cora yA jahara kI cintA, ravi se dRSTa athavA yakta ho to rAjA kI cintA kahanI caahiye| ityArUDhakAgaDaH dvitIye dvAdaze chatre sarvakArya vinazyati / gurau pazyati yukne vA tatra kArya zubhaM vadet // 1 // tasminpApayute dRSTe vinAzo avati ca vam / tasminsaumyayute dRSTe sarva kArya zubhaM vadet // 2 // mizra mizraphalaM bra yAta zAstra jnyaanpropike| yadi chatra dvitIya kiMvA dvAdaza ho to sArA kArya naSTa hotA hai| kintu yadi vRhaspati se yukta kiMvA dRSTa ho to siddhi hotI hai| pApagraha se dRSTa kiMvA yukta hone se vinAza tathA saumya graha se dRSTa athavA yukta hone para zubha kArya hotA hai| pApagraha se nAza zubha-graha se siddhi hotI hai| donoM hAM to mizraphala hotA hai| paJcame navame chatre sarvasiddhirbhaviSyati / tasmin zubhAzubhedRSTe mizra mizraphalaM vadet // 3 // pazcama aura nayama chatra meM saba kAryoM kI siddhi hotI hai| zubha se dRSTa yA yuka hone para zubha, pApa graha se azubha aura mizra se mizra phala hotA hai| caturthe cASTame SaSThe dvAdaze chatrasaMyute / naSTadravyAgamo nAsti na vyAdhizamanaM bhaveta // 4 // Aho ! Shrutgyanam
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| na kAryasiddhiH sarveSAM zanigrahavazAda vadet / vRhaspatyudaye svarNAdhanaM vijayamAgamaH // 5 // dveSazAMtiH sarvakAryasiddhireva na sNshyH| yadi chana 4, 8, 6, yA 12 vA ho to naSTa vastu nahIM milI, roga zAnta nahIM huA, kArya siddhi nahIM huI ityAdi phala zani se yukta hone para btaanaa| vRhaspati ke udaya hone para varNa, dhana, vijaya, dveSazAnti evaM saba kAryo' kI siddhi niHsandeha hotI hai| saumyodaye raNodyogI jitvA taddhanamAharet // 6 // punareSyati siddhiH syAt chatrasaMdarzane tathA / vyavahArasya vijayaM chatre'pyevamudAhRtam // 7 // chatra yadi zubha yukta yA dRSTa ho to yuddha meM vijaya, kArya kI siddhi Adi zubha phala kahanA caahiye| x x x x x x x x x x x candrodaye'rthalAbhazcet prayANe gamane tthaa|| ciMtitArthasya lAbhazca candrArUDhe sthite'pi ca // 8 // zukrodaye budho'pi syAt strIlAbhovyAdhimocanam / jayo yAntyarayaH snehaM candre'pyevamudAhRtam // 6 // caMdramA lagna meM ho to yAtrA Adi meM socI huI vastu mila jAtI hai| yaha bAta taba bhI saMbhava hai jaba candramA ArUr3ha meM ho| zuka yA budha lagna meM ho to strIlAbha, jaya, aura vyAdhi nAza evaM zatru kA snehapAtra honA batAnA caahiye| lanastha candramA hone para bhI yahI phala kahanA caahiye| udayArUDhachatreSu zanyakAMgArakA yadi / arthanAzaM manastApaM maraNaM vyAdhimAdizet // 10 // udaya, ArUr3ha aura chatra meM yadi zani sUrya aura maMgala ho to artha (dhana ) kA nAza mAnasika vyathA, maraNa aura vyAdhi batAnA cAhiye / eteSu phaNiyukteSu budhazcaurabhayaM ttH| maraNaM caiva daivajJo na saMdigdho vadet sudhIH // 11 // inhIM sthAnoM ( lagna, ArUr3ha aura chatra meM ) meM yadi rAhu ke sAtha budha vaiThA ho to nizzaMka hokara vidvAn jyotiSo ko cora kA bhaya aura maraNa batAnA caahiye| Aho! Shrutgyanam
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| nidhanAridhanastheSu pApeSvazubhamAdizet / tanvAdibhAvaH pApaistu yukto dRSTo vinazyati // 12 // aSTama, SaSTha, dvitIya meM pApa graha hoM to phala azubha hotA hai| pApagrahAkrAnta tanvAdi bhAva azubha phala dAyaka haiN| zubhadRSTo yuto vApi tattadabhAvAdi bhUSaNam / meSodaye tulArUr3he naSTaM dravyaM na sidhyati // 13 // zubha se iSTa kiMvA yukta hone para bhAva zubha phalada hote haiN| meSa lagna ho aura tulA ArUr3ha ho to naSTa dravya kI siddhi nahIM hotii| tulodaye kriyArUr3he naSTasiddhirna saMzayaH / viparIte na naSTAptirvRSArUr3he'libhodaye // 14 // kintu yadi tulA lagna aura meSa ArUr3ha ho to avazya siddhi hotI hai / vRSa ArUr3ha aura vRzcika lagna ho to mahA lAbha hotAhaiM / naSTasiddhirmahAlAbho viparIte viparyayaH / cApArUr3he naSTasiddhirbhavitA mithunodaye // 15 // viparIte na siddhiH syAt karkArUr3he bhRgodye| siddhizca viparIte tu na sidhyati na saMzayaH // 16 // kintu yadi vRSa lagna aura vRzcika ArUr3ha ho to siddhi nahIM hotii| mithuna lagna meM hoM dhanu ArUr3ha ho to naSTa siddhi hotI hai| ulTA hone se phala ulTA hotA hai| karka ArUr3ha ho makara kA udaya ho to siddhi hotI hai| ulTA hone se siddhi nahIM hotii| siMhodaye ghaTArUDhe naSTasiddhirna saMzayaH / viparIte na siddhiH syAta jhaSArUDhe'ganodaye // 17 // naSTasiddhirviparye (?) syAt dRSTAdRSTernirUpaNam / lagna siMha ho ArUr3ha kuMma ho to siddhi aura ulTA hone se asiddhi hotI hai| mIna bhAruDha ho aura kanyA lagna ho to naSTa siddhi nahIM hotI hai / Aho ! Shrutgyanam
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 jnyaanprdiipikaa| sthirodaye sthiracchatre sthiralagyo bhavedyadi / na mRtina ca naSTaM ca na rogazamanaM tathA // 18 // sthira lagna ho aura sthira chatra ho aura sthira udaya ho to phala 'nahIM' kahanA cAhiye / arthAt 'mRtyu nahIM huI ' 'naSTa nahIM huA' regazAnti nahIM huI nyAdi ityAdi kahanA samucita hai| dvidehabodhayA (2) rUDhe chatre nATaM na sidhyati / na vyAdhizamanaM zatruH siddhividyAna va sthirA // 16 // dvisvabhAva lagna, dvisvabhAva chatra aura dvisvabhAva ArUr3ha ho to naSTa siddhi nahIM huI ' vyAdhi zamana nahIM huA' Adi niSedhAtmaka uttara denaa| cararAzyudayArUdachatreSu syAditi sthitA / naSTasiddhirna bhavati vyAdhizAMtirna vidyate // 20 // sarvAgamanakAryANi bhavantyeva na saMzayaH / grahasthitibalenaiva evaM brayA zubhAzubham // 21 // para rAzi hI lagna, chatra aura ArUr3ha ho to bhI nahIM, arthAt naSTa siddhi na huI, rogazAnti nahIM huI, Adi btaanaa| Agamana sambandhI praznoM ke uttara meM 'hA~' kahanA cAhiye / isa prakAra zubhAzubha phala grahoM para se kahanA caahiye| carobhayasthitAH saumyAH sarvakAmArthasAdhakAH / ArUr3hachatralagneSu kareNvastaM teSu ca // 22 // pareNApahRtaM brUyAta tat sidhyati zubheSu ca // 23 // cara aura dvisvabhAva rAziyoM para yadi zubha graha hoM to kArya siddha hotA hai| ArUr3ha chara aura lagna meM yadi asta hokara krUra graha par3e hoM to dUsare ne curAyA hai' aisA phala khnaa| para, yadi zubhagraha hoM to mila jAyagA, aisA kahanA ! paMcamo navamaratena naSTalAbhaH shubhodye| yeSu pApena naSTAptI rUDhyAditrikeSu ca // 24 // paMcama, navama aura saptama (1) zubha le yukta ho to naSTa vastu milegI, azubha graha se yukta hoM to na milegii| yaho hAla lagna, caturtha aura dazama kA bhI jAnanA / Aho ! Shrutgyanam
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA | bhrAtRsthAnayute pApe paMcame vA'zubhasthite / naSTadravyANi kenApi dIyante svayameva ca ||25|| tRtIya sthAna meM pApa graha hoM yA paMcama meM ho pApa graha hoM to koI svayaM naSTa dravya de jAyagA / praznakAle zakracApe mena pariveSTite / grahe draSTurna bhavati tattadAzAsu tiSThati // 26 // X X X x x X X X X 31 pRSThodaye zazAMkasthe naSTaM kuvyaM na gacchati / tadrAziH zaniduSTazcennaSTaM vyoni kuje na tat 27 // pRSTodaya rAzi lagna meM ho, usameM caMdramA baiThA ho to naSTa dravya kahIM gayA nahIM hai aisA kahanA | kintu vaha pRSThodaya rAzi yadi zani se dRSTa ho x X X X X bRhaspatyudaye svarNa naSTaM nAsti vinirdizet / zukaM caturthake raupyaM naSTaM nAsti vadevam ||28|| saptamasthe zanau kRSNalauha naSTaM na jAyate / budhodaye purnaSTaM nAsti candra caturthake // 26 // kAMsaM naSTaM na bhavati vaMgaM rAhau ca saptame / ArakUTaM paMcamasthe bhAnau naSTaM na jAyate // 30 // x x lagna meM guru ho to sonA naSTa nahIM huaa| vaturtha meM zukra ho to cAndI naSTa nahIM huI / saptama meM zani hoM to lohA naSTa nahIM huaa| lakSa meM budha hoM tAMbA naSTa nahIM huaa| caMdramA caturtha meM hoM to kAMsA naSTa nahIM huA aisA batAnA cAhiye / Aho! Shrutgyanam rAhu saptama meM ho to gaMgA aura kAMsA nahIM naSTa hue| paMcama meM sUrya ho to pittala naSTa nahIM huaa| dazame pApasaMyukte na naSTaM ca catuSpadaM / bandhanAdi bhaveyuH syAttattadvipadarAzayaH // 31 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA | pApagraha dazama meM hoM to pazu naSTa nahIM huaa| yadi yaha rAzi nararAzi ho to kisI ne bAMdha liyA hai aisA batAnA caahiye| 32 bahupAdadaye rAzau bahupAnnaSTamAdizet / pakSirAzau tathA naSTe eteSAM baMdhamAdizet // 32 // bahupAt rAzi yadi lagna ho to bahupAda jIva naSTa huA haiM aisA batAnA / yadi ye pakSi rAzi meM naSTa hue hai to kisI ke bandhana meM par3a gaye haiM aisA batAnA cAhiye / 1 karkavRzcikayorlagne naSTaM sadmani kIrtayeta mRgamInodaye naSTaM kapotAntarayorvadet ||33|| karka aura vRzcika yadi lagna hoM to ghara meM hI naSTa vastu hai aisA batAnA | yA mIna hoto kabUtaroM ke vAsasthala ke pAsa kahIM par3A haiM 1 kalazo bhUmije saumye ghaTe raktaghaTe guruH / zukra karake bhane ghaTe bhAskaranandanaH ||34|| AranAlaghaTe bhAnuzcandro lavaNabhANDake / naSTadravyAzritasthAnaM sadmanIti vinirdizet // 35 // maMgalakAraka hone se ghar3e meM aura budha kA bhI ghar3e hI meM tathA vRhaspati kA lAla ghar3e meM, zukra, hote TUTe phUTe karaka meM, zanizcara ho to ghar3e meM kamalaghaTa meM sUrya kA, candramA kA namaka ke ghar3e meM apane ghara meM naSTa dravya kA sthAna nizcaya karanA / paMgrahe saMyute dRSTe puruSastaskaro bhavet / strIrAzI strIprahairdRSTe taskarI ca vadhUrbhavet // 36 // makara lagna puMrAzi kA ho, puruSa graha se yukta aura dRSTa ho to cora puruSa hai| para, yadi strI rAzi lagna ho aura strI graha se yuta aura dRSTa ho to strI cora hai| udayAdojarAzisthe puMgrahe puruSo bhavet / samarAzyudaye corI samastaiH strIgrahairvadhUH ||36|| lagna se viSama rAzi meM yadi puruSa graha ho to cora puruSa hotA hai| sama rAzi lagna meM ho aura usa se samasthAna para stro graha ho to strI cora hogI / Aho! Shrutgyanam
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| udayArUDhayozcaiva balAbalavazAda vadet / karkinakapuraMdhISu naSTadravyaM na sidhyati // 37 // lagna aura ArUr3ha para se jo phala kahA gayA hai use kahate samaya balAbala kA vicAra karake khnaa| karka makara aura kanyA meM bhUlA mAla nahIM miltaa| pazyanti khe khagezcandraH caurAstadvatasvarUpiNaH / dravyANi ca tathaiva syuriti jJAtvA vadeta sudhIH // 38 // AkAza meM jo graha candra ko pUrNa dRSTi se dekhatA ho usI ke svarUpa kA vora batAnA, vaSya bhI vaisA hI hogaa| yasya ArUDhabhaM yAtA tasyAM dizi gataM vadeta / tattadgrahAMzusaMkhyAbhistattadinAdhikaM vadeta (2) // 36 // jisake ArUr3ha meM vastu naSTa huI hai usI ko dizA meM gaI hai aura usa graha kI kiraNoM ke barAbara dina bho batAnA cAhiye / svabhAvakavazAdevaM kiMcidaSTivazAda vadet / candraH svAdudayabhaM yAvattAvat phalaM bhavet // 40 // carasthirobhayaH pazcAdekadvitriguNAn vadet / svabhAva aura dRSTi kA dhyAna rakha kara phala kahanA caahiye| candramA ke apanI rAzi se jitanI dUra lagna ho utanA hI phala hotA hai| carasthira aura dvisvabhAva gaziyoM se kramazaH eka do aura tona gunA kAla Adi btaanaa| iti naSTakANDaH suvastulAbhaM rAjyaM ca rASTra grAmaM striyastathA / upAyanAMzukodhAnalAbhAlAbhAn vadet sudhIH // 1 // isa prakaraNa meM kathita niyamoM ke anusAra vastulAbha, rAjya, rASTra, grAma, strI, pakha, lAbha, aura hAni ko buddhimAna btaaye| Aho ! Shrutgyanam
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 jJAnapradIpikA / udayAditrikAn kheTAH pazyantyuccarkSagA yadi / zatrurmitratvamAyAti ripuH pazyati cedripum // 2 // yadi ucca graha lagna dvitIya aura tRtIya ko dekhate hoM to zatru bhI mitra ho jAtA hai / udayaM chatralagnaM ca ripuH pazyati vA yutam / AyurhAniH ripusthAnaM gatazced bandhanaM bhavet // 3 // yadi zatrugraha apane zatru ko dekhatA ho athavA, lagneza kA zatru lagna yA chatra se yuta yA dRSTa ho to Ayu ko hAni hogii| ripulyAna gata hone se bandhana bhI hotA hai / gato nAyAti naSTaM cedra hireva gatiM vadet / galavaccandrajIvAbhyAM khendeSu sahiteSu ca // 4 // tea (uI paristhiti meM ) gayA huA dhana nahIM lauTatA athavA bAhara kI hI gati karanI cAhiye / pApa graha se yukta candramA aura vRhaspati kA yaha phala batAnA hai / naSTapraz na naSTaM syAt mRtyuprazne na nazyati / pApadRSTiyute khendre bhAnuyukta viparyayaH // 5 // khoye hue prazna meM khoyA huA nahIM kahanA evaM mRtyuke prazna meM bhI maratA nhiiN| yadi pApagraha kA dRSTiyoga ho to yaha phala hotA hai, kintu sUrya ke dRSTiyoga meM isakA ulTA hotA hai| zorAgamanaM nAsti caturthe pApasaMyute / dazamaikAdaze saumyaH sthitacetsarvakAryakRt // 6 // yadi lagna se cauthe sthAna meM pApa graha baiThe hoM to zatru kA Agamana nahIM hotA evaM aura ekAdaza meM zubha graha sthita hoto saba kAmoM ko siddha karatA hai . dazama bipIDA ta prazne tu rogiNAM maraNaM bhavet / gamanaM vidyate praSTurnAstIti kathayed budhaH ||7|| prArabdhakAryahAnizca dhanasyAyatirIhitA / | pUrvokta sthiti meM viSapIr3A ho to rogI kA maraNa ho jAtA hai aura praznakartA kI yAtrA nahIM hotI tathA prArambha kiye hue kArya kI hAni tathA dhana kI hAni hotI hai aisA kahAM gayA hai 1 Aho! Shrutgyanam
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| candrAvyomasthite zukra jovAdavyomasthite rkho| tallagna kAryasiddhiH syAt pRcchatAM nAtra saMzayaH / candra rAzi se dazama meM zukra ho aura vRhaspati kI rAzi se dazama meM sUrya ho to Upara . ke batAye hue lagna meM pUchane vAle kI niHsandeha siddhi hotI hai / udayAtsaptame vyomni zukrazcet strIsamAgamaH // 6 // dhanAgamaM ca saumye ca candre'pyevaM prakIrtitama / lagna se saptama meM zukra ho to strIsamAgama, budha ho to dhanAgama aura candramA bhI hoM to dhanAgama batAnA caahiye| anya zubhagrahoM para se bhI yahI phala kahA jaaygaa| mitraH svAmyuccamAyAti natA kheTAzca yaSTikAH // 10 // zanyArayogavelAyAM sarvakAryavinAzanam / / mitra svAmo ucca kA jyoti graha ho to khIMcatA hai; zani-maMgala yoga belA meM ho to sampUrNa kAryoM kA nAza karatA hai| pUrvazAstrAnusAreNa mRtyuvyAdhinirUpaNam // 11 // pUrva kathita zAstra ke anusAra mRtyu aura vyAdhi kA nirUpaNa karatA hai| udayAta SaSThame (2) vyAdhiH aSTame mRtyusaMyutam / tatrArUDhe byAdhicintA nidhane (?) mRtyucintanam // 12 // lama se SaSTha sthAna se vyAdhi aura aSTama sthAna se mRtyu kA vicAra karanA caahiye| isI prakAra ArUDha se bhI kramazaH SaSTha aura aSTama ho to vyAdhi aura mRtya kA vicAra karanA caahiye| tattadgrahayute dRSTe vyAdhi mRtyu vadet kramAt / pApanIcArayaH kheTAH pazyanti yadi saMyutAH // 13 // na vyAdhizamanaM mRtyu vicAyaivaM vadet kamAt / vyAdhi aura mRtyu ko isa prakAra batAnA cAhiye-yadi SaSTha sthAna aura aSTama sthAna pApa praha, nIca graha yA zatru graha se druSTa yA yuta hoM to vyAdhi aura mRtyu batAnA cAhiye / inakA zamana nahIM humA yaha vicAra karake batAnA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / etayozcaMdrabhujagau tiSThato yadi codaye // 14 // garAdinA bhavedavyAdhiH na zAmyati na sNshyH| pRSThodaye kSetrachatre vyAdhimokSo na jAyate // 15 // yadi inhIM SaSTha yA aSTama sthAna meM candramA aura rAhu yA lagna meM eka ho aura anya ina sthAnoM meM to viSa dene se vyAdhi huI hai aura yaha zAnta na hogii| pRSThodaya lagna ho aura lagneza kI rAzi ho chatra ho to vyAdhi kA zamana nahIM huA hai| vyAdhisthAnAni caitAni mUrdhA vakra bhujaH karaH / vakSaHsthalaM stanau kukSiH kakSaM mUlaM ca mehanaM // 16 // urU pAdau ca meSAdyA rAzayaH parikIrtitAH / meSAdi rAziyoM ke lagna hone se kramazaH isa prakAra vyAdhi sthAna jAnanA cAhiye--- sira, muMha, bAhu, hAtha ( hathelI ), chAtI, stana, kokha, kAMkha, mUla, upastha, aMdhA aura kujo mUrdhni mukhe zukrau gaNDayorbhujayorbudhaH // 17 // candro vakSasi kukSau ca hanau nAbhau ravirguruH / urvoH zanirahiH pAdau grahANAM sthAnamIritam // 18 // grahoM kA sthAna isa prakAra hai.--maMgala mUrdhA meM, zukra muMha meM, gaNDasthala aura bhuja meM budha, candra vakSaHsthala meM aura kokha meM, hanu ( Dhor3I ) aura nAbhi meM kramazaH sUrya aura bRha. spati, jaMghoM meM zani, caraNoM meM rAhu / sthAneSveteSu naSTaM ca bhavedeteSu rAziSu / pApayukteSu dRSTeSu nIcasakneSu sambhavaH // 16 // ina sthAnoM meM athavA ina rAziyoM meM pApa grahoM kA dRSTiyoga ho aura usa samaya meM naSTa hubhA ho to tathA nIcAsakta meM ho to roga kA sambhava jAnanA caahiye| pazyaMti ceTu grahAzcaMdU vyAdhisthAnAvalokanam / pUrvoktamAsavarSANi dinAni ca vadetsudhIH // 20 // yadi vyAdhi sthAna ko dekhane vAle caMdramA para grahoM kI dRSTi ho to pahale batAye hue dina, mAsa aura varSa kA nirdeza karanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA SaSThASTame pApayute rogazAntina jAyate / SaSThASTame zubhayute rogaH zAmyati sarvadA // 21 // SaSTha aura azma sthAna yadi pApAkrAnta hoM to rogazAnti nahIM hotI para, yadi zubha yuka hoM to hotI hai| kiMcittatra vizeSokto rogamRtyusthalaM zubham / ' yAvadbhirdivasAnti tAvadbhI rogamocanam // 22 // vizeSatA yaha hai ki, SaSTha yA aSTama sthAna meM jitane dinoM meM zubha graha pahuMcegA utane ho dinoM meM roga chuuttegaa| rogasthAnaM bhavedaste pApakheTyute tathA / tatvaSThacaMdrasaMyukte rogiNAM maraNaM bhavet // 23 // padi rogasthAna asta lagna pApa graha se yukta ho aura usase bhI chaThAM sthAna caMdramA se yukta ho to rogI kI mRtyu nizcita hogii| rogasthAnaM kujaH pazyet zirasto'dho jvaraM bhavet / bhRguvisUcI saumyazcet kakSapathirbhaviSyati // 24 // maMgala yadi SaSTha sthAna ko dekheM to zira ke nIce jvara, zuka dekhe to haijA aura budha dekhe to kakSa graMthi (plaga ? ) hogaa| rAhuviSU zazI pazyennetrarogo bhaviSyati / mUlavyAdhi guH pazyeccaMdravat syAd bhRgoH phalaM // 25 // rAhu se haijA, caMdramA ke dekhane se netraroga aura caMdra ko bhRgu dekhatA ho to zuka kA bhI phala caMdrasA hI hogaa| paridhau caMdrako daNDadRSTiH prazne kRte sati / kuSThavyAdhi mRti brUyAt dhUme bhUtAhataM bhavet // 26 // sarvApasmAramAditye pizAcaparipIr3anaM / / zvAsaH kAsazca zUlazca zanau zItajvaraM kuje // 27 // Aho! Shrutgyanam
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| paridhi candramA dhanuSa kI dRSTi meM prazna hoM to kuSTha roga kiMvA mRtyu btaanaa| ketu se bhUtabAdhA aura sUrya se saba prakAra kI mirago yA pizAcavAdhA, zani se zvAsa kAsa mora zala tathA maMgala se zIta jvara btaanaa| indrakodaNDaparidhau dRSTe prazna tu rogiNAM / navyAdhizamanaM kiMcidAyaM pazyati cet shubhaa||28|| indra dhanuSa paridhi dvaSTi meM yadi rogIkA prazna ho to roga kI kucha bhI zAMti nahIM ho to yadi sthAna ko kabhI rAhu nahIM dekhatA ho yaha sthiti hotI hai| (1) rogazAntirbhavecchIghra mitrasvAtyuccasaMsthitAH / yadi zubha graha ucca mitra aura svagRhI hoM to rogazAMti zIghra batAnA cAhiye / zirolalATe 5 netre nAsAzru tyadharAH smRtAH // 26 // cibukazcAMgulizcaiva kRttikAyu Davo nava / sira, lalATa, mauM, AMkha, nAka, kAna, hoMTha, cibuka aura aMguli ye kRtikAdi nava nakSatroM ke sthAna haiN| kaMThavakSaH stanaM caiva gudamadhyanitaMbakAH // 30 // ziznamedroravaH proktA uttarAdyA navoDavaH / kaMTha, chAtI, stana, gudA, kaTi, nitaMba, upastha, medra aura urU ye uttarAdi nava nakSatroM ke sthAna hai| jAnujaMghApAdasaMdhipRSThAntastalagulphakaM // 31 // pAdAna nAbhikAMgulyo vizvazaMdyA navoDavaH / jAnu, jaMghA pAdasaMdhi, poTha, antastala, gulaka, paira ke Age kA bhAga, nAbhi, aMguli ye uttarASAr3hAdi nava nakSatroM ke sthAna haiN| udayakSavazAdevaM jJAtvA tatra gadaM vadet // 32 // aMganakSatrakaM jJAtvA naSTadravyaM tathA vadet / Aho ! Shrutgyanam
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdopikaa| lama meM jo nakSatra ho usI ke anusAra ina aMgoM meM roga batAnA caahiye| isI prakAra zArora nakSatra nakSatra ke para se naSTha dravya bhI batAnA caahiye| trikoNalagnadazame zubhazced vyAdhayo nahi // 33 // teSu nIcAriyukteSu vyadhi-pIr3A bhavennRNAM / paMcama navama, lagna aura dazama meM yadi zubha graha hoM to vyAdhi nahIM hotI aura pApa yA zatru praha hoM to hotI hai| iti rogakANDaH atha maraNakANDaH maraNasya vidhAnAni jJAtavyAni manISibhiH / vRSasya vRSabhacchatraM siMhacchatraM harebhavet // 1 // alino vRzcika chatraM kuMbhacchatra ghaTasya ca / maraNa kA vidhAna bhI vidvAnoM ko jAnanA caahiye| vRSa kA chatra vRSa, siMha kA siMha, vRzcika kA vRzcika, aura kabha kA chatra kuMbha hai| uccasthAnamiti jJAtvA uccaH syAdudaye yadi // 2 // . maraNaM na bhavettasya rogiNo nAtra saMzayaH / yadi prazna kAla meM lagna ( lagneza ? ) ucca kA ho to rogI kI mRtyu nahIM huI / tulAyAH kArmukachatra nIcamRtyuviparyaye // 3 // meSasya mithunacchatra nIcamRtyuviparyaye / nakrasya mithunacchatra nIcamatyuviparyaye // 4 // kanyAchatra kulIrasya niicmtyuvipryye| tulA kA dhana, meSa kA mithuna, makara kA mithuna aura kanyA kA karka chatra hotA hai kintu nIca mRtyUviparya meM hI usakA zani kAma karatA hai| Aho! Shrutgyanam
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| nIce ceda vyAdhimokSo na mRtyurmaraNamAdizet // 5 // graheSu balavAn bhAnuryadi mRtyustadAgninA / maMdaH kSudhA jalenenduH zItena kavirucyate // 6 // budhastuSAravAtAbhyAM zastra Noro balI yadi / rAhuviSeNa jovastu kukSirogeNa nazyati // 7 // yadi lagneza nIva meM ho to mRtyu btaanaa| yadi grahoM meM balI sUrya ho to Aga se, zani ho to bhUkha se, caMdra ho to jala se, zuka ho to zota se, budha ho to tuSAra aura vAtase ketu ho to hathiyAra se rAhu hoto viSase aura bRhaspati ho to kukSiroga se mRtyu hotI hai| vidhoH SaSThASTame pApaH saptame vA yadi sthitaH / rogamRtyustalAbhyAM (?) vA rogiNAM bharaNaM bhavet // 8 // yadi caMdra ke chaThe' yA AThaveM sthAna meM pApa graha hoM to rogo kI mRtyu hogii| ArUDhAnmaraNasthAnaM tasmAdaSTamagaH zazI / pApAH pazyaMti cenmRtyaM rogiNAM kathayetsudhIH // 6 // ArUr3ha se aSTama sthAna ko usase agrama sthAna sthita caMdramA aura pApa graha dekhate ho, to rogI mregaa| dvitIye bhAnusaMyukte dazame pApasaMyute / dazAhAnmaraNaM brUyAt zukrajIvI tRtIyagau // 10 // saptAhAnmaraNaM va yAt rogiNAmahni buddhimAn / dvitIya meM sUrya hoM, dazama meM pApa ho to daza dina ke bhItara hI rogI mregaa| aura yadi zukra aura bRhaspati hoM to sAta dina ke bhItara dina meM hI rogI mregaa| udaye caturasra yA pApAstvaSTadinAnmRtiH // 11 // lagnadvitIyagAH pApAzcaturdazadinAnmRtiH / tridinAn maraNaM kintu dazame pApasaMyute // 12 // tasmAtsaptage pApe dazAhAnmaraNaM bhavet / Aho ! Shrutgyanam
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| udaya yA caturastra meM yadi pApa graha hoM to ATha dina meM, lagna aura dvitIya meM ho to 14 dina meM, dazA meM pApa graha sthita hoM to 3 dina meM aura caturtha meM hoM to daza dina meM mRtyu hogii| nidhanArUDhage pApadRSTe vA maraNaM bhavet / tattadgrahavazAdeva dinamAsAdinirNayam // 13 // mRtyu aura ArUr3ha sthAna yadi pApa grahoM se dRSTa ho to maraNa btaanaa| dina mahIne Adi kA nirNaya grahoM para se kara lenA / iti maraNakANDaH grahoccaiH svargamAyAti ripo mRgakule bhavaH / nIce narakamAyAti mitre mitrakulodabhavaH // 11 // svakSetre svajane janma mitraM jJAtvA vadet sudhIH / mRtyu ke samaya mRta prANI ko grahoM ke ucca ke rahane para svarga hotA hai zatru sthAna meM rahane para pazuyoni meM janma, mitra gRha meM rahane para mitra kula meM janma aura svakSetra meM rahane para svajanoM meM janma batAnA caahiye| iti svargakANDaH - - kathayAmi vizeSeNa mUkadravyasya lakSaNam / pAkabhANDAni bhuktAni vyaMjanAni rasaM tathA // 1 // aba maiM vizeSa karake mUka dravyoM kA nirNaya karatA hai| isa prakaraNa meM pAka-mANDa bhukta, vyaMjana aura isakA varNana hogaa| Aho ! Shrutgyanam
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 jJAnapradIpikA / sahabhoktA bhojanAni tattathAnubhavo ripUn / (?) meSarAzau bhavecchAkaM vRSabhe gavyamucyate // 2 // dhanurmithunasiMheSu matsyamAMsAdibhojanam / nakrAlika rkimIneSu phalabhakSyaphalAdikam ||3|| tulAyAM kanyakAyAJca zuddhAnnamiti kIrtayet / x X X X x x meSa lagna yadi balI ho to zAka bhojana batAnA caahiye| vRSa ho to daddoM dUdha ghI Adi, dhanu mithuna aura siMha hoM to machalI mAMsa, makara, vRzcika, karka aura mIna ho to phalAhAra aura tulA kanyA hoM to zuddha anna batAnA cAhiye / bhAnostiktakaTukSAramizra bhojanamucyate ||4|| uSNAnnakSArasaMyuktaM bhUmiputrasya bhojanam / sUrya kA bhojana tIMtA kaDavA khArA, aura maMgala kA garma anna aura khArA hai / bharjitAnyupadaM saure saumyasyAhurmanISiNaH // 5 // pAyasAnnaM ghRtairyuktaM gurorbhojanamucyate / zani aura budha kA bhojana bhunA huA padArtha, tathA vRhaspati kA ghRtayukta pAyasa jAnanA / satailaM kodravAnnaM ca bhavenmandasya bhojanam // 6 // samApaM rAhuketvozca rasavargamudAhRtam / tela meM banA huA aura kodo bhI zani kA bhojana hai| ur3ada ke sAtha yaha rAhu aura ketu kA bhI bhojana hai / jIvasya mASavaTakaM suSThu mInaistu bhojanam // 7 // candrakadaryaprasavamatsyAdya bhajanaM vadet / bRhaspati aura candramA kA bhojana mAMsa aura machalo se hotA hai / kSaudrApUpapayo yugbhirbhojanaM vyaMjanairbhRgoH // 8 // zukra kA bhojana madhu dUdha aura aprUpa Adi vyaMjanoM se hotA hai 1 Aho! Shrutgyanam
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| 43 ojarAzau zubhaidRSTe svecchayA bhojanaM bhavet / samarAzau pApadRSTe bhukte'lpaM pApavIkSite // 6 // yadi viSama rAzi ko zubha graha dekhate hoM to adhikatA se aura sama rAzi ko pApagrAha dekhate hoM aura yukta hoM to kamo ke sAtha bhojana batAnA caahiye| kiMcitpazyati pApazcet purANAn madhubhojinaH / (2) arkArau mAMsabhoktArau uzanazcandrabhoginAM // 10 // navanItaghRtakSIradadhibhirbhojanaM bhavet / pApa graha kI sAdhAraNa dRSTi ho to madhura bhojana btaanaa| sUrya aura maMgala mAMsabhakSI, zukra, candra aura rAhu makkhana ghI dUdha aura dahI ke sAtha khAne vAle haiN| jalarAziSu pApeSu saumyeSu ca dineSu ca // 11 // satailaM bhojanaM brUyAditi jJAtvA vicakSaNaH / pApa graha jalarAzi meM hoM aura saumya graha dinavAlA hoM to sataila bhojana batAnA caahiye| pUrvoktadhAtuvargeNa bhojanAni vinirdizet // 12 // mUlavargeNa zAkAdInupadezAda vadeda budhaH / jIvavargeNa bhuktvA ca matsyamAMsAdikAnapi // 13 // sarvamAlokya manasA vadennaNAM vicakSaNaH / pUrva kathita dhAtuvarga se bhojana, mUla varga se zAka sabjI Adi, aura jIvavarga se mAMsa machalI Adi kA bhojana buddhimAn puruSa saba dekha suna ke batAve / iti bhojanakANDaH Aho! Shrutgyanam
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 jJAnapradIpikA / svapnaM yAni ca pazyanti tAni vakSyAmi sarvadA / meSodaye devagrahaM prasAdAn saMvadaMti ca // 1 // vRSodaye dinAdhIzaM jJAtidezasya darzanam / vRzcikasyodaye karaM vyAkulaM mRtadarzanam // 2 // svapna meM manuSya jo dekhatA hai use bhI batAtA hai-- meSa lagna meM devagraha dekhatA hai aura prasannatA kI bAteM sunatA hai aura kahatA hai| vRSa meM sUrya ko, jAti ko deza ko aura vRzcika meM krUra, vyAkula aura mRtaka ko dekhatA hai / mithunasyodaye viprAn tapasvivadanAni ca / kulIrasyodaye kSetraM . . . . . . . . . . . 'punaH // 3 // tRNAnyAdAya hastAbhyAM gacchantIriti nirdizet / siMhodaye kirAtaM ca mahiSIbhirnipAtitam // 4 // mithuna lagna meM vipra aura tapasviyo ke muMha karka meM kheta.... tathA hAthoM meM tRNa lekara jate huoM ko dekhA jAtA hai| siMha meM kirAta ko aura bhaiMsa se apane ko nipAtita yA usI kirAta ko nipAtita dekhA jAtA hai / kanyodaye'pi cArUda (2) muNDastrIbhirdvi pAdayaH / tulodaye nRpAn svarNa vaNijazca sa pazyati // 5 // vRzcikasyodaye svapne pshyntylimRgaadyH| vRSabhazca tathA brUyAt svapnadRSTo na saMzayaH // 6 // udaye dhanuSaH pazyet puSpaM pakvaphalaM tathA / mRgodaye dinendaM ca ripuM svapne Su pazyati // 7 // kuMbhodaye ca makaraM mInasvapne jlaashyH| kanyA meM svapna dekhe to muNDita strI hAthI Adi, tulA meM rAjA, svarNa, paniyA Adi vRzcika meM bhauMrA mRga, baila Adi, dhanu meM phUla, pakva phala Adi, makara meM dina kA cA~da zatru, kuMbha meM ghar3iyAla ( magara ), mIna meM jalAzaya dikhAI detA hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| caturthe tiSThati bhRgau rajataM vastu pazyati // 8 // kujazcenmAMsaraktAMzca sazuklaphalamaMganAm / caturtha meM zukra ho to cAMdI kI cIja, maMgala ho to mAMsa, rakta aura sapheda phala liye huI aurata dikhAI par3atI hai| mRgaM zanizcet saumyazcet zilAM svapne tu pazyati // 6 // AdityazcenmRtAn paMsaH patanaM zuSkazAlinAm / caMdrazceta vadanaM zItaM rAhumadhyaviSaM bhavet // 10 // zani caturtha meM ho to mRga, budha ho to zilA, sUrya ho to mare hue manuSyoM ko athavA sUkhe dhAnyoM ko, candramA ho to zItavadana aura rAhu ho to madhya viSa kA darzana svapna meM atra kiMcit vizeSo'sti chatrArUDhodayeSu c| chatrasthitazcet saumyazcetsodhasaumyAmarAn vadet // 11 // isa praznAdhyAya meM lagna rAziyoM ke pakSa vizeSa yaha hai ki zubhagraha kamo chatrArUDha ho to "sundara gRha athavA devatAdika kA darzana hotA hai| caturthabhavanAt svapnaM brUyAt grahanirIkSakaH / tatrAnukta yadakhilaM brUyAt pUrvoktavastunA // 12 // caturtha bhavana se grahajJoM ko svapna phala kahanA caahiye| jo kucha na bhI kahA gayA hai use bhI pUrva kathita vastu para se samajha lenA caahiye| iti svapnakANDaH athobhayaH pathiko dunimittAni pazyati / sthirodaye nimittAnAM nirodhena na gacchati // 1 // carodaye nimittAnAM samAyAtIti Irayet / Aho! Shrutgyanam
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| ___ yAtrI dvisvabhAva lagna meM jAne se duHzakuna dekhatA hai| sthira lagna meM zakunoM ke prabhAva se yAtrA ho sthagita kara detA hai aura cara lagna meM zubha zakunoM ke prabhAva se sapha. latApUrvaka lauTa AtA hai| candrodaye divAbhItacaSapArAvatAdayaH // 2 // zakunaM bhavitA dRSTaM (2) iti va yAdvicakSaNaH / lagna meM yadi candra ho to rAste meM ullU kabUtara Adi kA zakuna hogA-yaha batAnA caahiye| rAhadaye tathA kAkabharadvAjAdayaH khagAH // 3 // mandodaye kuliMgaH syAt jhodaye piMgalastathA / lagna meM rAhu ho to kAka bharadUla Adi, zani ho to caTaka aura budha ho to bndr| sUryodaye ca garuDaH savyAsavyavazAda vadet // 4 // sthira rAzau sthigan pazyeta care tiryaggatA yadi / ubhaye'dhvani vRttasya grahasthitivazAdamI / / 5 / / sUrya lagna meM ho dAhine bAMye ko vicAra ke garur3a batAnA caahiye| sthira meM sthiA vastu, cara meM cara-pakSI Adi---aura dvisvabhAva meM rAste se lauTate hue AdamI dikhAI par3ate haiN| yahI bAta grahasthiti ke vaza se isa prakAra hai| rAhogaulividhozcAtra jJasya cunnadharI bhavet / dadhi zukrasya jIvasya kSIrasarpirudAharet // 6 // bhAnozca zvetagaruDaH zivA bhaumasya kiirtitaaH| zanaizcarasya vahnizca nimittaM dRSTamAdizet // 7 // zukrasya pakSiNau brUyAt gamane zaraTA bakAH / jIvakANDaprakAreNa vIkSaNasya vicArayet // 8 // rAhu kA gau aura bicchI candramA kA ........."budha kA cunnadharI ( pani vizeSa) zukra kA dahI, bRhaspati kA dUdha ghI, sUrya kA zveta garur3a, maMgala kA zRgAliyAM, zani kA Aho ! Shrutgyanam
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdopikaa| Aga, zukra kA do pakSo zaraTa aura baka-ye zakuna hote haiN| jIva kANDa meM kahe huye prakAra se zakuna darzana kA vicAra kara lenA cAhiye / iti nimittakANDaH prazne vaivAhike lagne kujaH syAdudaye yadi / - vaidhavyaM zIghramAyAti sA vadhU neti saMzayaH // 1 // prazna lagna meM, yadi vivAha saMbaMdhI prazna ho to, yadi maMgala ho to zIghra vinA saMdeha ke vadhU vidhavA ho jaaygii| udaye mandare nArI rikAmRgasutA bhavet / (1) candrodaye tu maraNaM dampatyoH zoghrameva ca // 2 // zukrajIvabudhA lagne yadi tau dorghajIvinau / lagna meM candramA ho to donoM strI puruSa zIghra ra jAyage, zukra bRhaspati yA budha ke lagna meM rahane se ve dIrghajIvI hoNge| dvitIyasthe nizAnAthe bahuputravatI bhavet // 3 // sthitimadhyarkamandArAH manaHzoko daridratA / yadi dvitIya meM caMdra ho to bahu putravato aura dazama meM sUrya maMgala aura zani ho to mAnasika kaSTa ora dAridraya prApta hotA hai| dvitIye rAhasaMyuktA sA bhavet vyabhicAriNI // 4 // zubhagrahA dvitIyasthA mAMgalyAyuSyavarddhanA / dvitIya sthAna meM rAhu ho to kanyA vyabhicAriNI aura zubha graha hoM to maMgala aura Ayu se pUrNa hotI hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jJAnapradIpikA | tRtIye rAhujIvau cetsA vandhyA bhavati dhruvam // 5 // anye tRtIyarAzisthA dhanasaubhAgyavarddhanA / rAhu aura bRhaspati yadi tRtIya meM hoM to strI vandhyA hogI / usI sthAna meM anya graha hoM to dhana aura sohAga se bharapUra hogI 1 nAthA dineza stiSThato yadi turye tato'zubhaH // 6 // (1) zanizca stanya honA syAdahiH sApatnyavatyasau budhajIvArazukrAzcat alpajIvanavatyasau // 7 // 1 caturtha meM sUrya ho to ( azubha phala ), zani ho to santAnahInA, rAhu ho sauta vAlI hogii| vahIM budha bRhaspati, maMgala yA zukra hoM to alpAyu hogI / paMcame yadi sauriH syAda vyAdhibhiH poDitA bhavet / zukrajIvabudhAzcApi pazuzcet bahuputravat // 8 // candrAdityau tu bandI syAt ahizcet maraNaM bhavet / Arazcet putranAzaH syAt prazne pANigrahocite // 6 // paMcama meM yadi zani ho to rogiNo, zukra. vRhaspati aura budha hoM to bahuta pazu aura putra se yukta, candramA aura sUrya hoM to bandI, rAhu ho to maraNa aura maMgala ho to putranAza yaha vaivAhika prazna meM batAnA / SaSThe zazo cedvidhavA budhaH kalahakAriNI / SaSThe tiSThati zukazcedIrghamAMgalyadhAriNI ||10|| anye tiSThanti cennArI sukhinI vRddhimicchati / SaSTa sthAna meM candramA ho to vidhavA, budha ho to kalaho, zukra ho to sarva mAMgalya dhAriNI aura anya graha hoM to sukho aura vRddhimatI kanyA hotI hai / saptamasthe zano nAro tarasA vidhavA bhavet ||11|| pareNApahRtA yAti kaje tiSThati saptame / budhajIvau sanmatiH syAdrAhuzceda vidhavA bhavet // 12 // vyasta bhavennArI samastha raviryadi / Aho! Shrutgyanam
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| saptamasthe nizAdhIze jvarapIDAvatI bhavet // 13 // zukazcetsaptame sthAne sA vadhUmaraNaM vrajet / / - saptama meM yadi zani ho to zIghra vidhavA, maMgala hoM to dUsare se harI jAkara anyagAminI, budha aura bRhaspati ho to sadbuddhi bAlI, rAhu ho to vidhavA, sUrya ho to vyAdhi prasta, candramA ho to bukhAra kI pIr3A se Akula aura zukra ho to mRtyu ko prApta hotI hai| aSTamasthAH zukagurubhujagA nAzayati ca // 14 // zanijJo vRddhidau bhaumacaMdro nAzayataH striyam / (?) AdityArau punarbhaH syAtprazne vaivAhike vadhUH // 15 // aSTama meM zukra, guru aura rAhu nAza karane vAle, zani aura budha vRddhi karane vAle, maMgala aura caMdra mAraka, sUrya aura maMgala punarvivAha kAraka hote hai| navame yadi somaH syAt vyAdhihInA bhaved vadhaH / jIvacaMdrau yadi syAtAM bahuputravatI vadhUH // 16 // anye tiSThanti navame yadi vaMdhyA na saMzayaH / navama meM yadi budha ho to vadhU nIroga, bRhaspati aura candramA hoM to bahu putravAlI aura anya graha hoM to bandhyA hotI hai-isameM sandeha nahIM / dazame sthAnake caMdro vandhyA bhavati bhAminI // 17 // bhArgavo yadi vezyA syAt vidhvaakikujaadyH| riktA guruzcejajJAdityo yadi tasyAH zubhaM vadet // 18 // dazama meM candra hoM to bAMjha zukra ho to vezyA, zani maMgala Adi ho to vidhavA, guru hoto rikA aura budha sUrya ho to azubha (2) phala vAlI hotI hai| lAbhasthAnagatAH sarve putrasaubhAgyavaddha kAH / lagnadvAdazagazcaMdro yadi syAnnAzamAdizet // 16 // ekAdaza sthAna meM sabhI graha putra aura saubhAgya ke varddhaka tathA lagna aura dvAdaza meM yadi caMdramA ho to nAzakAraka hotA hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdiipikaa| zanibhaumau yadi syAtAM surApAnavatI bhavet / sadityau sthitau vandhyA zukra sukhavatI bhavet // 20 // . . dvAdaza meM yadi zani aura bhauma hoM to madirA pAna karane vAlI, rAhu aura sUrya hoM to vandhyA aura zukra ho to sukhI hogii| iti vivAhakANDaH kSurikAlakSaNaM samyaka pravakSyAmi yathA tathA / rAhuNA rahite candre zatrubhaMgo bhaviSyati // 1 // aba jhurikA-yuddha saMbandho-lakSaNoM ko kahatA hUM yadi caMdramA rAhu se rahita ho to zatru avazya naSTa hogA yahI uttara prAznika ko denA cAhiye / nIcAriktAstu (2) pazyaMti yadi khar3agasya bhaMjanam / zubhagrahayute candre dRSTe cAstrazubhaM vadeta ( bhavet ) // 2 // candramA ko yadi nIca aura zatru graha dekhate hoM to talavAra kA TUTanA aura zubha graha ke yuta aura druSTa hone para usakI saphalatA batAno caahiye| pApagrahasameteSu chatrArUDhodayeSu ca / yeSu praSTA sthitaH kiMtu tadastraNa hato bhavet // 3 // chatra, ArUDha aura lagna yaha pApa graha dRr3ha yukta ho aura jisameM grahasthita ho usake zAstrAnusAra usa para kA maraNa khnaa| athavA kalahaH khaGgaH pareNApahRto bhavet / eSu sthAneSu saumyeSu khaDgastu zubhado bhavet // 4 // yA kalaha hogA yA talavAra koI dUsarA curA le jAyagA inhIM sthAnoM meM zubha graha ho to khaDga zubha phala tathA vijaya-kA dAtA hogaa| Aho ! Shrutgyanam
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 jnyaanprdiipikaa| pradeze tasya lagnasya lagne vA paapsNyute|| khaDgasyAdAvRNaM brUyAt trikoNe pApasaMyute // 5 // (isa zloka ke cauthe caraNa kA artha nIce ke zloka kI TokA meM sammilita hai ) lagna meM yadi pApa hoM to talavAra ke prAraMbha meM RNa lenA par3A hogaa| taskaro bhaMgato vyomni caturthe paapsNyute| khaDgasya bhaMgo madhye syAditi jJAtvA vdetsudhiiH||6|| yadi trikoNa ( 1, 5, 6 ) pApa yuta hoM to corI ho jAtI hai,...."caturtha meM pApagraha hoM to lar3AI ke bIca meM hI talavAra ke TUTane kI saMbhAvanA rahatI hai| ekAdaze tRtIye ca pApe zastrasya bhaMjanam / mitrasvAmyuccanIcAdivargenAdi (?) gatAH grahAH // 7 // eAdaza aura tRtIya meM yadi pApa graha ho to zastra TUTa jaaygaa| mitra, svAmI, ucca, nIca Adi vargoM meM gata graha tattadvargasthalAyAM tu zastramityabhidhIyate / saMmukhe yadi khagaH syAttattIryaggrahamucyate // 8 // una una vargoM ke sthala ke sammukha zatrapAta kA bhaya karate haiM, yadi sanmukha meM tiryapraha hoM to svaGgapAta kA bhaya karate haiN| tiryagmukhazcatta chatraM anyazastra vadetsudhIH / adhomukhazcatsaMgrAme cyutamAhRtamucyate // 6 // tiryag mukhna kI rAzi ho bahuta coTIlA (?) hathiyAra hai, yadi adhomukha rAzi ho to saMgrAma meM vaha puruSa mArA jAyagA aisA upadeza karanA cAhiye / tattacceSTAnurUpeNa tasya nai maraNaM smRtam / unakI ceSTA ke anurUpa usa puruSa kA saMgrAma meM maraNa athavA jaya parAjaya kA nirdeza krnaa| iti kSurikA kANDaH Aho ! Shrutgyanam
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| strIpuMso ratibhogau ca sneho'snehaH ptivrtaa| zubhAzubhau kamAtprokto zAstra jJAna-pradIpike // 1 // isa jJAnapradIpaka zAstra meM strI-puruSa kA pArasparika prema pAtivratya aura droha, isa prakAra zubha aura azubha hote haiM vaha kahA gayA tIvratA (2) udayArUDho (2) kheMdreSu bhujago yadi / teSAM duSTastriyaH sAkSAdevAnAmapi saMzayaH // 2 // lagna, ArUr3ha, dazama meM yadi rAhu ho to stro duSTa hogI, cAhe vaha devatA ke ghara hI kyoM na ho| lagnAdekAdazasthAne tRtIye dazame shshii| jIvadRSTiyutastiSThet yadi bhAryA prativratA // 3 // lagna se ekAdaza, tRtIya aura dazama meM yadi caMdra ho aura guru kI dRSTi se yukta ho to bhAryA pativratA hogii| candra pazyanti paMkheTAstena yuktA bhavaMti cet / tadabhAyA durjanAM brUyAditi zAstravido viduH // 4 // candramA ko puruSa graha dekhate hoM yA yuna hoM to nizcaya ho bhAryA durjana hogii| yahI zAstrajJoM kA kahanA hai| saptamastho dviSarakheTaiH nIcArigazazI tatho / baMdhuviddeSiNI loke bhraSTA sA tu zubhAzubhaiH // 5 // .. nIca kiMvA zatrusthAnagata candramA yadi saptama meM zatru-graha se yuta kiMvA dRSTa ho to strI bhraSTA hogii| bhAnujovau nizAdhIzaM pazyaMtI ca yutau ydi| ..pativratA bhavennArI rUpiNIti vaded budhaH // 6 // sUrya aura guru yadi caMdramA ko dekhate hoM yA yuta hoM to vaha stro svarUpavatI aura pativratA hogii| Aho ! Shrutgyanam
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| zukraNa yukto dRSTo vA bhaumazcetparagAminI / bRhaspatibaMdhArAbhyAM yuktazcetkanyakA yadi // 7 // zukra se yadi bhauma ( maMgala ) yuna yA druSTa ho to pApuruSagAmino aura guru yadi budha aura maMgala se yuta dRSTa ho to kanyA bhI svairiNo hotI hai| zukravargayute bhaume bhaumavargayute bhRgau| pRthake () vidhavA bhartA tasyA doSAnna viMdate // 8 // zukra varga se bhauma yA bhauma varga se yadi zukra yuta ho to pati se pRthak vaha strI vidhavA kI bhAMti rahatI hai aura vaha usake doSa nahIM jaantaa| bhAnuvargayute zukra rAjastrINAM ratirbhavet / jIvavargayute caMdre snehena ratimAnbhavet // 6 // sUrya varga se yadi zuka ho to rAjastriyoM se rati batAnA caahiye| guruvarga se yadi candramA yuta ho to prema pUrvaka ratimAn kahanA cAhiye / caMdrastrivargayuktazcet strI sutajJavatI bhavet / zanizcaMdreNa yuktazcet atIvavyabhicAriNo // 10 // candra yadi trivarga se yuta ho to strI putravatI aura zani caMdra se yuta ho to adhika vyabhicAriNo hotI hai / pApavargayute dRSTe zukrazcet vybhicaarinnii| arivargayutazcandro yadyamitraM vadhUnaraH (?) // 11 // yadi zukra pApa varga se yuta yA dRSTa ho to vyabhicAriNo aura zatru varga se yadi caMdrayuta ho to strI puruSa meM sneha nahIM hotaa| nIcavagayutazcaMdro na ca strIbhogakAmukaH / mitravargayutazcaMdraH mitravargavadhUrataH // 12 // yadi candra noba varga se yuta ho to strobhoga se manuSya kAmuka nahIM hotaa| mitra varga se yadi yuta ho to puruSa mitra kI strI se rata hai-yaha batAnA caahiye| / nAcA Aho ! Shrutgyanam
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdaapikaa| svakSetre yadi zItAMzuH svabhAryAyAM ratirbhavet / uccavargayutazcandraH svacchavaMzastriyAM ratiH // 13 // yadi candramA apane kSetra meM ho to apanI strI meM rati batAnA caahiye| kintu yadi ucca varga se yuna ho to apane se UMce khAndAna kI strA meM rati batAnI caahiye| udAsInagrahayuto dRSTo vA yadi candramAH / udAsInavadhUbhAgamiti prAimanISiNaH // 14 // yadi samagraha ( na mitra na zatru ) se candra yuta kiMvA dRSTa ho to vadhU se udAsIna prema (na atyadhika na kama ) hogaa| lagne ca dazamasthe'tra pazcane zaniyuka zazI / corarUpeNa kathayet rAtrI svargavadhUratiH // 15 // lana meM dazama meM aura paMcama meM candramA zani se yukta ho to coro se vArAMganA-gamana batAnA caahiye| ojodayastadadhipe ojasthe caikamaithunaM / samodaye tadadhipe samasthe dvirati tathA // 16 // lagnezvaraphalaM jJAtvA teSAM kiraNasaMkhyayA / athavA kathayeda dvidvisaMdRSTagrahasaMkhyayA // 17 // lagna viSama ho lagneza samameM ho to do eka maithuna, sama lagna ho lagneza sama meM ho to do maithuna hogaa| lagnezvara kI kiraNa saMkhyA se bhI yaha batAyA jAnA cAhiye / candre bhaumayute dRSTe kalahena pRthkshyH| bhRguvAriyute dRSTe svastrIkalahamucyate // 18 // candramA maMgala se yukta yA dRSTa ho to strIpuruSa kalaha karake pRthak soye aura zukra aura caMdra (1) yuta hoM to apanI striyoM se kalaha huA yaha batAnA caahiye| caturthe candratirye()ca paJcame saptame'pi vA / candrazukrayute dRSTe svastriyA kalaho bhavet // 16 // Aho ! Shrutgyanam
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdiipikaa| caturtha, tRtIya, paMcama yA saptama bhAva meM yadi caMdra zukra yoga ho to svastrI se kalaha batAnA caahiye| tadIyavasanacche (2) kalahaM parikortayet / saptame pApasaMyukte dazame bhaumasaMyute // 20 // tRtIye budhasaMyukte strIvivAdasthale zayaH / .... saptama meM pApa graha ho dazama meM maMgala tathA tRtIya meM budha ho ( candramA yuta dRSTa ho to ) strI se vivAdapUrvaka bhUzayana batAnA / lagne candrayute bhaume dvitIyasthe tathA yadi // 21 // jAgarazcorabhItyA ca rAzinakSatrasaMdhiSu / pRSThazcedvidhavAbhogaH saMkaTAditi kItayet // 22 // lagna meM yA dvitIya meM yadi maMgala aura caMdra kA yoga ho to jAgaraNa cora ke Dara Adi se saMkaTapUrvaka vidhavA se rati btaanaa| yaha phala rAzisaMdhi aura nakSatrasaMdhi meM bhI ghttegaa| tatsaMdhI zukrasaumyau cet tattajjJAtipatiM vadet / yatra kutrApi zazinaM pApAH pazyanti cettathA // 23 // rAzi saMdhi nakSatra saMdhi meM zukra yA caMdra ho to svajAtIya strI se rati tathA napaMso (1) sevyati (2) vadhUH shubhshcetpurusspriyaa| sAtvikAzcandrajIvArkA rAjasau bhRgusomajau // 24 // tAmasau zanibhUputrI evaM strIpuMgaNAH smRtaaH||25|| kahIM para sthita candramA ko yadi pApagraha dekhate hoM to stro pati kI sevA nahIM krtii| caMdra, bRhaspati sUrya ye satvaguNI zukra, budha rajoguNI, zani, maMgala tamoguNI hai| strI purUSa kA guNa inhIM ke balAbala se vicAra lenA caahiye| iti kAmakANDaH Aho ! Shrutgyanam
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdiipikaa| putrotpattinimittAya trayaH praznA bhavanti hi| udayArUDhachatreSu rAhuzceda garbhamAdizet // 1 // putrotpati ke liye tIna praznoM kA uttara varNana kiyA gayA- lagna ArUr3ha aura chatra meM yadi rAhu ho to garbha btaanaa| lagnAdvA candralagnAdvA trikoNe saptame'pi vA / bRhaspatiH sthito vApi yadi pazyati garbhiNI // 2 // lagna kiMvA candra se trikoNa ( 5, 6 ) yA saptama meM bRhaspati sthita hokara prazna lagna ko dekhatA ho to garbhiNI hogii| zubhavargeNa yuktazcet sukhaprasavamAdizet / arinIcagrahAzcet sutAriSTaM bhaviSyati // 3 // ..zubha varga se yukta ho to prasava sukha se aura noca aura zatru-graha se yuta dRSTa ho ne para bAlAriSTa hotA hai| praznakAle tu paridhau dRSTe garbhavatI bhavet / / tadantasthagrahavasAt puMstrIbhedaM vadedabudhaH // 4 // prazna lagna paridhi graha dUSTa ho to vaha strI garbhavatI hai aisA upadeza karanA aura paridhi lagna ke bIca meM strIkAraka athavA puruSa kAraka jo graha balavAna hoM unake anusAra strI puruSa kA janma batAnA caahiye| yatra tatra sthitazcandraH zubhayukte tu garbhiNI / na lagnAni na bhUteSu zukrAdityendavaH kramAt / / 5 / / tiSThanti cenna garbha cetsyAdekatrate (2) sthitena vA / ___ jahAM kahIM bhI candramA zubha yukta ho to garbha hai aisA nirdeza karanA aura lagna bhUtAdi meM apane yukta sUrya candramA pRthak ho athavA ekatra ho jahA~ kahIM bhI ho to garbha nahIM hai aisA upadeza karanA caahiye| strIpaviloke garbhiNyaH praSTurvA tatra kAlike // 6 // pariveSAdike dRSTe tasyA garbha vinazyati / Aho! Shrutgyanam
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| * prazna kAla meM strI-puruSa grahoM meM jo balavAna hokara dekhatA hai, usI ke anusAra strI athavA puruSa kA janma kahanA kintu lagna yadi pariveSAdi duSTa grahoM se dekhA jAtA ho to garbha kA nAza ho jAtA hai| lagnAdojasthite caMdre putra sUte same sutAm / vazAnnakSatrayogAnAM tathA sUte sutaM sutAM // 7 // lA se viSama gRha meM caMdra ho to putra sama meM ho to putrI utpanna hotI hai| nakSatra yoga Adi ke vaza se bhI putra putrI kA vicAra kiyA jAtA hai| lagnatRtIyanavame dazamaikAdaze'pi vA / bhAnuH sthitazcet putraH syAttathaiva ca zanaizcaraH // 8 // lagna, tRtIya, navama, dazama, ekAdaza meM yadi sUrya yA zani hA to putra paidA hogaa| ojasthAnagatAH sarve grahAzcetputrasaMbhavaH / samasthAnagatAH sarve yadi putrI na saMzayaH // 6 // lagna se viSama sthAna meM yadi sabhI graha hoM to putra aura sama sthAna meM hoM to putrI isameM sandeha nhiiN| ArUDhAtsaptamaM rAziM yAvatIM tAM sureSyati (2) // 10 // tAvannakSatrasaMkhyAkaiH sutaH syAdivasaH sutam / ArUr3ha se saptama rAzi paryanta jitane nakSatra hoMge utane hI dinoM meM putra utpanna hogaa| iti putrotpattikANDaH ...---- - ------ sutAriSTamatho vakSye sadyaH pratyayakAraNam / lagnaSaSThe sthite caMdra tadaste pApasaMyute // 1 // mAtuH sutasya maraNaM kiMtu paMcamaSaSThagAH / pApAH tiSThanti cenmAturmaraNaM bhavati dhruvam // 2 // Aho! Shrutgyanam
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / bhava zIghra vizvAsa dilAne kA kAraNasvarUpa sutAriSTa ko batAtA huuN| yadi lagna aura SaSTha meM caMdramA ho aura una se saptama meM pApagraha hoM to mAtA aura putra donoM kA marana hotA hai| kiMtu yadi paMcama aura SaSTha meM pApa graha hoM to mAtA kA maraNa nizcaya hogaa| 18 dvAdaze caMdrasaMyukte putravAmA kSinAzanam / vyayasthe bhAskare nazyet putradakSiNalocanam ||3|| dvAdaza meM caMdramA ho to putra kI bAMI AMkha aura sUrya ho to dAhinI AMkha naSTa hotI hai| pApAH pazyanti bhAnuM cet piturmaraNamAdizet / candrAdityo guruH pazyet pitroH sthitiritIrayet ||4|| pApa graha yadi sUrya ko dekhate hoM to pitA ko mRtyu aura guru yadi caMdra sUrya ko dekha te hoM to mA-bApa ko sthiti batAnA cAhiye / yadi lagnagato rAhurjIvadRSTivivarjitaH / jAtasya maraNaM zIghraM bhavedatra na saMzayaH // 5 // yadi lagna meM rAhu binA bRhaspati kI dRSTi ke ho to putra zIghra hI maregA- isameM saMzaya nahIM dvAdazastha arkicaMdra netrayugmaM vinazyati / SaSThe vA paMcame pApAH pazyantIndu divAkarau // 6 // pitrormaraNamevAsti tayormaMdaH sthito yadi / bhrAtRnAzaM tathA bhaume mAtulasya mRtiM vadet // 7 // dvAdaza sthAna meM yadi zani aura caMdra hoM to jAtaka kI donoM AMkheM mArI jAtI haiM 1 paMcama kiMvA SaSTha meM yadi pApa graha raheM aura candra sUrya ko dekheM aura paMcama aura SaSTha meM zani bhI par3A ho to mAM-bApa mara jaayeNge| zani baiThA ho to bhAI kA nAza, maMgala ho to mAmA kI mRtyu batAnA cAhiye / udayAditrikastheSu kaNTakeSu zubhA yadi / mitrasvAtyuccavargeSu sarvAriSTaM vinazyati // 8 // Aho! Shrutgyanam
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdiipikaa| lagnaM ca candralagnaM ca, candro yadi na pazyati / pApAH pazyanti cetputro vyabhicAreNa jAyate // 6 // lagna, paJcama navama meM yadi zubha graha hoM aura mitra aura ucca tathA nija gRha meM ho to saba AriSTa naSTa hote haiN| lagna aura candra lagna ko pApa-graha to dekhate hoM para candra nahIM dekhate hoM to putra vyabhicAra se utpanna hotA hai| iti putrapraznakANDaH zalyaprazne tu tatkAle pAdabhAvasute'tra yuk / arkAbhyastAnnapApaM ca zeSANAM phalamucyate // 1 // (1) zalya ke prazna meM praznakAla meM prazna lagna se caturtha meM jo bhAva par3A ho usakI jo saMkhyA ho use 12 se guNA kara natra ko bhAga dene se jo zeSa bace upakA phala jAnanA / . kapAlostISTakAloSThA kASThadevavibhUtayaH / savAsAraSTadhAnyAni dhanapASANadurdharAH // 2 // (?) sUryAdi aMza meM krama se kapAla-iTA cakkA kASTha devatA kI sAmagro sabasna aSTa dhAnya dhana pASANa ye durdhara se hote haiN| gostizvAvAcapezAmAdhIkramAt palAni SoDaza / yeSu zalyeSu maMDUkasvarNagosthisudhAdikaM // 3 // (2) dRSTAzceduttamaM cAnye srvesyurshubhsthitaaH| aSTAviMzatikoSTheSu vahnidiSTyAdikaM nyaset // 4 // yadi gRha ukta sthAna meM sthita hoM aura azubhAnvita hoM to pUrva kAla ko kahate haiN| mahA. isa koSTha meM kRtikA nakSatroM ko likhanA cAhiye / cchatrabhe tiSThati zazo tatra zalyamudAhRtam / udayAdikaM nyasyedaSTAviMzatikoSThake // 5 // Aho ! Shrutgyanam
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / jisa nakSatra meM candramA ho vahAM para zalya kahanA cAhiye / udaya nakSatrAdika kA nyAsa 28 aThThAisoM koSTha meM rakhanA cAhiye / gaNayeccandranakSatraM tatra zalyaM prakIrtitam / zaMkAsti zalyavistArayAmAvanyonyatADitam // 6 // viMzatyApahRtaM SaSThamaraniriti kIrtitam / vahAM para candramA ke nakSatra taka gaNanA karake zalya kA nirdeza karanA caahiye| isa rIti se jitane koSTa ke bhItara zalya kI zaMkA ho usako laMbAI caur3AI kA paraspara guNA karake bIsa se bhAga dekara phira 6 se bhAga denA usakI saMjJA kahI gaI hai| ranirguNitvA navabhirnIlAtA (2) tAlamucyate / tat pradeza praguNyAntairhitvA viMzatibhiryadi ||7|| zeSamaM gulamevoktaM ratnaprAdezamaM gulam / evaM krameNa ratyAdimagadaM kathayettathA // 8 // ni ko nava se guNA kara tola se bhAga denA usakI tAla saMjJA kahI gaI hai isa aiti se usa pradeza meM zabda kA nirdeza karanA cAhiye / una una pradezoM ko tattat aMkoM se guNA kara bIsa se bhAga dene se zeSa aMgulAdika hotA hai isa taraha rattI tulya vittA vaza aura aMgula kA vicAra karanA isI taraha ityAdika ke usa bhUmi kA zodhana kahA gayA hai / kendreSu pApayukteSu pRSThaM zalyaM na dRzyate / zubhagrahayuteSu zalyaM tatra prajAyate // 6 // bhI praznakartA ke prazna samaya kendroM meM pApa graha kA yoga ho to haDDo ( zalya ) hote hue dI nahIM par3hegA - yadi zubha graha kA yogAdika ho to vahAM para zalya hotA aura milatA hai pApasaumyayute kendre zalyamastIti nirdizet / zaniH pazyati cedevaM kujazcet prAhurAkSasAn // 10 // kendre candrArasahite kujanakSatrakoSThake / zvazalyaM (?) vidyate tatra kendre zukrandusaMyute // 11 // Aho! Shrutgyanam
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ shaanprdiipikaa| yadi pApa graha aura zubha graha donoM kA yoga kendu sthAna meM ho to avazya zalya haiM aisA kahanA caahiye| yadi zanaizcara dekhatA ho to devatA kA nivAsa kahanA, maMgala dekhatA hoto rAkSasa kA aura yadi kendra meM candramA maMgala ke sAtha maMgala koSTha meM par3A ho to ghor3e kA zalya vahAM para hai aisA kahanA caahiye| zukrasthe takSake koSThe raupyazvetazilA pitA (2) / paJcaSaDvasubhUtAni sapAdakaM tathaiva ca // 12 // sArdharUpAkSoravakSa (2) sUryAdInAM kramAt smRtAH / khazalyagAdanaiva (?) krUreNa kathayet sudhIH // 13 // yadi kendra meM zubha candramA saMyukta hokara takSaka koSTha meM zubha baiThA ho to cAMdI yA sapheda patthala usa bhUmi meM hotA hai| sUryAdi grahoM ke liye krama se pAMca chaH ATha pAMca savA eka Der3ha aura cAra yaha aMka hote haiN| zalya vicAra meM itanI itanI gaharAI para zalya kA nirdeza karanA caahiye| iti zalyakANDaH atha vakSye vizeSeNa kUyakANDavinirNayam / AyAme cASTarekhAHsyustiryagra khAstu paMca ca // 1 // aba isake vAda kUpakANDa ke nirNaya ko kahate haiM' khar3I ATha rekhA aura par3I pAMca rekhAyeM karanI caahiye| .... evaM kRte bhavet koSThA aSTAviMzatisaMkhyakAH / isa rIti se karane se aThThAisa kASTha kA eka cakra banAyA jAtA hai| prabhAte prAGmukho bhUtvA koSThevateSu buddhimAn / cakramAlokayedvidvAn rAtrA duttarAnanaH // 2 // buddhimAn ko cAhiye ki prAtaH kAla se AdhI rAta taka prazna dekhanA ho to cakra ko pUrvAbhimukha aura AdhI rAta ke bAda uttarAbhimukha ho kara isa cakra ko dekhanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / madhyendumukhamArabhya maitrabhAd bhAnizAmukhAH / (? ( . IzakoSThaddayaM tyaktvA tRtIyAditriSu kramAt // 3 // kRtikAditrayaM nyasyaM tadadho raudrabhaM nyaset / taduttaraM trayeSyeva punarvasvAdikaM trayam // 4 // bIca se mRgazIrSa se lekara likhanA aura anurAdhA se tathA bhAbhimukha likhanA IzAna koNa meM do koSTha chor3akara tInoM pakiyoM meM krama se kRtikAdi tIna tIna nyAsa kara usake nIce ArdrA ko likhanA usake bAda tInoM meM punarvastrAdi tIna nakSatroM ko likhanA cAhiye / tatpazcimAdiyAmyeSu maghAcitrAvasAnakaM / 62. tatpUrvakoSThayoH svAtIvizAkhe nyasya tatparam // 5 // use pazcima dakSiNa krama se maghA se lekara vitrA taka likhnaa| usake pUrva koSThoM meM svAtI aura vizAkhA ko rakhanA / pradakSiNakamAdagninakSatrAstAzca tArakAH / madhyAhne dakSiNasyAsya pazcimAntyAnizAmukhAt ( 2 ) // 6 // pradakSiNa krama se kRtikAdi nakSatroM ko nyAsa karanA cAhiye / madhyAhna meM dakSiNAbhimukha aura Urdhottara rAtri meM pazcimAbhimukha koSTha ko samajha kara dekhanA cAhiye / arddha rAtrau dhaniSThAya pUrvavadgaNayet kramAt / AgneyyAM dizi naiRtyAM vAyavyAM koSThakadvayam // 7 // tyaktvA pratyekamevaM hi tRtIyAyAM vilokayet / AdhI rAta ko dhaniSThAdi krama se pahale kahI huI rIti se gaNanA karanI cAhiye / Agneya koNa naiRRtya aura vAyavya koSThakoM meM do do koSTha chor3a chor3a kara pratyeka ko tIsare krama se dekhanA cAhiye 1 dinArthaM saptabhirha vA tallabdhaM nAr3ikAdikam / jJAtvA tatpramANena kRtikAdIni vinyasyeta ||8|| "dinArdha ko sAta se bhAga dene para jo prApta ho use nADyA dika samajha kara usI ke pramANa se kRtikAdi nakSatroM kA vinyAsa karanA cAhiye / Aho! Shrutgyanam
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / yannakSatraM tathA siddha praznakAle vizeSataH 1 kRtikAsthAnamArabhya pUrvavadgaNayetsudhIH // 6 // isa zIti se jo nakSatra Ave aura prazna kAla meM vizeSa kara isa rIti se kara kRtikA ke sthAna se lekara pahale kahI huI rIti se gaNanA karanI cAhiye / yatrendurdRzyate tatra samRddhirudakaM bhavet / zukranakSatrakoSTheSu tattatsvarNamudAharet // 10 // jahAM para candramA dIkha par3e vahAM para bahuta jyAde jala hotA haiM aura zukAdi nakSatra koSThaka meM vahAM vahAM para svarNAdika ko kahanA cAhiye / tulokSanakakuMbhAlimInakartyAlirAzayaH / jalarUpAstadudaye jalamastIti nirdizet // 11 // Wo Jian tulA, vRSa, makara kuMbha, vRzcika, mIna aura karka ye jala rAziyAM haiM ataH inake udaya meM pracura jala bahAnA cAhiye / tatrasthau zukra caMdrau cedasti tatra bahUdakam / budhajIvodaye tatra kiMcijjalamitIrayet // 12 // usameM yadi zukra aura candra hoM to pAnI jyAdA aura budha vRhaspati hoM to kucha kucha jala batAnA cAhiye / * etAn rAzon prapazyaMti yadi zanyarka bhUmijAH / jalaM na vidyate tatra phaNidRSTe bahUdakam // 13 // ina rAziyoM ko yadi zani sUrya aura maMgala dekhate hoM to jala nahIM aura rAhu dekheM to bahuta jala hotA haiM / adhastAdudayArUDhaM chatrayorupari sthite / jalagrahayute dRSTe adhastAtpAdado jalam ||14|| udaya lagna se nIce aura chatra se Upara yadi jala grahoM kA dRSTi yoga ho to nIce paira taka hI jala batAnA cAhiye / Aho! Shrutgyanam
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / ucce dRSTe grahe rAzau uccamevodakaM bhavet / UrdhvAdadhasthalayoH tiSThati nodamadhojalam // 15 // * jala rAziyAM ucca graha se yuta dRSTa hoM to pAnI U~ce aura nIca graha se yuta dRSTa hoM to nIce hotA hai / (?) catuHsthAnanAdhastAn nAgamaM vadet / dazame navame varSe kecidAhurmanISiNaH // 16 // ( ? ) jalAjalagrahavazAt jalanirNayamAdizet / kendreSu tiSThatazcandro jIvo yadi zubhodakam // 17 // jala graha aura ajala graha para se pAnI kA vicAra karanA caahiye| kendra meM yadi caMdra aura guru hoM to pAnI acchA hogA / candrazukrayute kendre parvate'pi jalaM bhavet / candrasaumya kendra jIrNAlAdharaNodakam // 18 // kendra meM yadi candra aura zukra hoM to parvata meM bhI jala mile| kendra meM yadi caMdra budha ho to purAne khaMDaharoM meM bhI jala mile / ArUr3hA kendrake candra paridhyAdivivIkSite / adhojalaMtato'gAdhaM pUrvoktagraharAzibhiH // 16 // ArUr3ha se kendra sthAna meM candra hoM aura paridhyAdi se dRSTa ho to nIce pahale kahe huye grahoM kI rAzi se agAdha jala jAnanA / : zukreNa saumyayuktena kaSAyajalamAdizet / kanyAmithunagaH somyA jalaM syAdantarAlakam // 20 // pUrvokta jala graha aura jala rAzi se budha zukra kA yoga hotA ho to pAnI kasailA hogA / yadi budha kanyA aura mithuna meM ho to jala bhItara hI bhItara hogA / bhAskare kSArasalilaM pariveSaM dhanuryadi rAhuNA saMyute maMde jalaM svAdaMtarAlakam // 21 // Aho! Shrutgyanam
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| una rAziyoM meM sUrya ho to pAnI khArA aura pariveSa dhanurAziyoM meM rAhu zanaizcara kA yoga ho to antarAla meM jala hotA hai| bRhaspatau rAhayute pASANo jAyatetarAm / zukra candrayute rAhI agAdhajalamedhate / / 22 / / yadi bRhaspati aura rAhu yukta ho to nIce khodane para patthala nikalatA hai zukra (8) candramA rAhu kA yoga ho to agAdha jala vahAM para hotA hai| asyonnatabhUmiH syAt pASANA kAMDakasthale / nAlikerAdipunnAgapUgayuktAkSamA guroH // 23 // kANDakasthala-nirjana sthAna meM sUrya kI pASANa mayI unnatabhUmi hotI hai| nAriyala pAna supArI ityAdi se yukta bhUmi bRhaspati kI hotI haiM / zukrasya kadalIvallI budhasya phalitA vadet / / vallikA ketakI rAhoriti jJAtvA vadedabudhaH // 24 // zukra ke liye kele kA vRkSa aura budha ke liye phalI huI latA hotI hai| ketakI kI ghallI rAhu kI hoto yaha saba jAna kara vidvAn ko Adeza karanA caahiye| zanirAhUdaye koSThe raGgavallIkadarzanam / svAmidRSTiyute vA'pi svakSetramiti kIrtayet // 25 // zani rAhu kA udaya koSTha meM hoto raGga ballI ko dikhalAtA hai yadi lagna svAmI se dRSTa vA yuta ho to apanI jamIna meM apanA bRkSa kahanA cAhiye / anye (0) yukte'thavA dRSTe parakIyasthalaM vadet / yadi dUsare kA dRSTi yoga ho to dUsare kI bhUmi batAnI cAhiye / iti kUpakANDaH senasyAgamanaM caiva pravakSyAmyaribhUbhRtAm / carodaye ca sArUDhe pApAH paJcagamA yadi // 1 // Aho ! Shrutgyanam
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA / senA ke Agamana ke viSaya meM bhI, jo zatru rAjA samaya samaya para AyA karate haiM, kahatA hUM-cara lagna ho vara ArUr3ha ho aura pApa graha yadi paJcama sthAna meM hoM / senAgamanamastIti kathayet zAstravittamaH / catuSpAdadaye jAte yugme rAyudaye pitA (?) ||2|| to zAstrajJa ko senA kA Agamana batAnA cAhiye / catuSpada rAzi kA udaya yA yugma rAzi kA udaya ho, lagnasyAdhipatau vaka senA pratinivartate / carodaye carArUDhe bhaumArkiguravo raviH ||3|| aura lagneza vakra ho to senA lauTa jaaygii| yadi lagna bhI cara ho aura cara ho aura usameM maMgala zani aura guru evaM sUrya, tiSThati yadi pazyaMti senA yAti mahattarA / ArUr3he svAmimitroccagrahayukte'tha vIkSite ||4|| par3he hoM yA dekhate hoM to bar3I bhArI senA bhI lauTa jAtI hai| ArUr3ha yadi svAmI, mitra yA ucca graha se yukta ho athavA dRSTa ho, sthAyino vijayaM vayAta yAyino rogamAdizet / brUyAt evaM chatre vizeSo'sti viparIte jayo bhavet // 5 // to sthAyI kI jIta hogI aura yAyI rogAkAnta hogA / chatra meM bhI yahI vizeSatA hai| isake viparIta hone se yAyI kI jaya hogii| ArUDhe balasaMyukte sthAyI vijayamApnuyAt / yAyI balaM samAyAti chatre balasamanvite // 6 // . ArUr3ha bhI ArUr3ha yadi balI ho to sthAyI kI aura chatra yadi balI ho to yAyI kI jIta batAnI cAhiye / ArUDha nIcaripubhiryukte'tha vIkSite / sthAyI paragRhItasya chatrepyevaM viparyaye // 7 // ArUr3ha yadi zatru nIca Adi grahoM se yukta kiMvA dRSTa ho to sthAyI dUsare dvArA giraphtAra kara liyA jAtA hai| isase ulTA arthAt ucca Adi grahoM se yadi chatra yukta dRSTa ho to bhI yahI phala hotA haiN| Aho! Shrutgyanam
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| zubhodaye tu pUrvAhna yAyino vijayo bhavet / zubhodaye tu sAyAhna sthAyI vijayamApnuyAt // 8 // lagna meM zubha graha hoM to pUrvAhna meM AkramaNakArI ko vijaya aura zubha lagna meM hI aparAhna meM sthAyo kI vijaya. btaanaa| chatrArUr3hodaye vApi puMrAzau pApasaMyute / tatkAle pRcchatAM sadyaH kalaho jAyate mahAn // 6 // chatra ArUr3ha ke udaya meM yA puruSa rAzi ke pApayuta hone para yadi koI pUche to zIghra hI kalaha batAnA caahiye| pRSThodaye tathArUr3he pApaiyakte'tha vIkSite / dazame pApasaMyukte catuSpAdudaye'pi ca // 10 // kalaho jAyate zIghra saMdhiH syAcchabhavIkSite / ArUr3ha yadi pRSThodaya rAzi ho aura pApa se yuta yA dRSTa ho dazama meM pApa graha hoM yA lagna meM catuSpada rAzi hA to zAghra kalaha hogA para yadi zubha graha dekhate hoM to saMdhi hotI haiN| udayAdiSu SaSTheSu zubharAziSu cet sthitAH // 11 // sthAyino vijayaM brUyAt tavaM cedriporjayam / lagna se lekara cha: bhAvoM meM zubha rAziyoM meM yadi graha hoM to sthAyo kI bhanyathA AkramaNakArI kI vijaya hoto hai| pApagrahayute tadvAgmitre (?) saMdhiHprajAyate // 12 // ubhayatra sthitAH pApAH balavantaH satojayam / yadi unhIM 6 rAziyoM meM pApa graha hoM to saMdhi aura yadi donoM balo pApa graha hoM to yAyI aura sthAyo meM jo sajana ho usI ko vijaya batAnI cAhiye / . turyAdirAzibhiH SabhiH sthAyino blmaadishet||13|| evaM grahasthitivazAta pUrvavatkathayeda budhaH / Aho ! Shrutgyanam
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 jJAnapradIpikA / yadi caturtha se lekara navama paryanta 6 rAziyoM meM zubha graha hoM to sthAyI kI jaya hotI hai, - buddhimAn grahoM ke vaza se phala kaheM / grahadaye vizeSo'sti zanyakIMgArakA yadi // 14 // Agatasya jayaM brUyAt sthAyino bhaMgamAdizet / vizeSatA yaha hai ki prazna lagna meM zani sUrya yA maMgala hoM to yAyo kI jaya aura sthAyI kI hAra hogI / budhazukrodaye saMdhiH jayaH sthAyI (2) gurUdaye ||15|| paMcASTalAbhAriSveSu tRtIye'rkiH sthito yadi / AgataH strIdhanAdIni hRtvA vastUni gacchati // 16 // ulo prazna lagna meM yadi budha aura zukra hoM to sandhi ho jAtI hai para guru hoM to sthAyI kI vijaya hotI hai| 9, 8, 11. 6 inameM yA tRtIya meM yadi zani ho to Agata rAjA zrI dhana Adi le kara calA jAyagA / dvitIye dazame sauriH yadi senAsamAgamaH / yadi zukraH sthitaH SaSThe yogya saMdhirbhaviSyati // 17 // yadi 2, yA 10 meM zani ho to senA AyegI para yadi paSTha meM zukra ho to sandhi ho jAyagI / caturthe paMcame zukro yadi tiSThati tatkSaNAt / strIdhanAdIni vastUni yAyI hutvA prayAsyati || 18 || yadi 4 yA 5 veM sthAna meM zukra ho to zIghra hI yAyI ( car3hAI karane vAlA, ) strI dhana Adi ko haraNa karake calA jAyagA / saptame zukasaMyukte sthAyI bhavati durlabhaH / navASTasaptasahajAnvitAnyatra kujo yadi // 16 // sthAyI vijayamApnoti parasenAsamAgame / saptama meM yadi zukra ho to sthAyI muzkila se bacatA hai| yadi 6, 8, 7, 3 ina se anyatra maMgala ho to zatru kI senA kA AkramaNa hone para sthAyI kI vijaya hogI / Aho! Shrutgyanam
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ haanprdiipikaa| caturthe paMcame candro yadi sthAyI jayI bhavet // 20 // tRtIye paMcame bhAnuH yadi senaasmaagmH| mitrasthAnasthitaH saMdhioMcasthAyI jayI bhavet // 21 // 4, yA 5 meM yadi candramA ho to sthAyI kI jaya hogI, 3 yA 5 meM yadi sUrya ho aura vaha yadi minna sthAna meM ho to saMdhi, anyathA sthAyI kI jaya batAno caahiye| ___ caturthe vittadaH sthAyI aSTame yAyino mRtiH / yadi sUrya 4rtha meM ho to sthAyI ko dhanada aura 8 meM ho to yAyI kI mRtyu batAnI caahiye| udayAt sahaje saumyo dvitIye yadi bhAskaraH // 22 // sthAyino vijayaM brUyAta vyatyaye yAyino jayaM / sasaumye bhAskare yukte samaM brUyAta dvayostayoH // 23 // lagna se tRtIya meM yadi zubha graha ho dvitIya meM yadi sUrya ho to sthAyI kI anyathA yAyI kI vijaya hotI hai| kintu yadi sUrya zubhagrahoM se yuta ho to donoM ko barAbara kahanA caahiye| udayAt paMcame saumye sthAyo bhavati cArtikaH / dvitristhe somaje yAyI vijayI bhavati dhruvam // 24 // lana se yadi paMcama meM budha ho to sthAyI kAtara hogaa| yadi budha 2 re, 32 sthAna meM ho to yAyI nizcaya vijayI hotA hai| ekAdaze vyaye saumye sthAyI vijayameSyati / ekAdaze ravI yAyI hatastrIpativAMdhavaH // 25 // yadi budha 11, yA 12 veM sthAna meM ho to sthAyI kI vijaya hotI hai| ravi yadi 11veM sthAna meM ho to yAyI kA strI dhana Adi sarvasva naSTa hogaa| zatrunIcasthite sUrye sthAyino bhaMgamAdizet / udayAtpaMcame zatruvyayeSu viSaye yadi // 26 // Aho ! Shrutgyanam
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| viparIteSu yuddha syAt bhAno dvAdazake yadi / tatra yuddha na bhavati zAstre jJAnapradIpike // 27 // sUrya yadi zatru yA nIca rAzi meM ho to sthAyI kI hAra hotI hai| lagna se paMcama, SaSTha aura 12 3 meM yuddha hotA hai| yadi sUrya dvAdaza meM ho to yuddha nahIM hotaa| cararAzisthite candre cararAzyudaye'pi vA / AgatAhi sandhAna viparIte viparyayaH // 28 // candramA cara rAzi meM yA cara lagna meM ho to Agata zatru se saMdhi aura anyathA yuddha hogaa| yugmarAzigate candre sthirarAzyudaye'pi vA / addha mAgaM samAgatya senA pratinivartate // 26 / / candramA yadi dvisvabhAva rAzi meM ho aura lagna meM sthira gazi ho to senA Adhe rAste se Akara lauTa jaaygii| siMhAdyAH rAzayaH SaT ca bhAskaraH sthAyirUpiNaH / karkAyu krameNaiva candro vai yAyirUpikAH // 30 // siMha se lekara mithuna taka 6 rAziyAM aura sUrya ye sthAyo ke rUpa hai| aura bAkI 6 rAzi aura candramA yAyI ke svarUpa haiM / ___sthAyI (?) yAyo (?) krameNavaM yAdagrahavazAbalam / isa prakAra sthAyI aura yAyI ke bala kI vivecanA krama se honI caahiye| iti senaagmnkaannddH| yAtrAkANDaM pravakSyAmi sarveSAM hitkaamyyaa| gamanAgamanaM caiva lAbhAlAbhau zubhAzubhau // 1 // vicArya kathayedvidvAn pRcchatAM zAstravittamaH / Aho! Shrutgyanam
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhaanprdiipikaa| saba ke hitArtha yAtrA kANDa kahatA hai| isa kANDa se gamana Agamana lAma hAni, zubha, azubha Adi bAte vicAra kara kahanI cAhiye / mitrakSetrANi pazyanti yadi mitragrahAstadA // 2 // mitrAya gamanaM brUyAt nIcaM nIcagrahANi (2) ca / nIcAya gamanaM brUyAt uccAnuccagrahANi (?) ca // 3 // yadi mitrakSetra ko mitragraha dekhate hoM to mitra ke liye gamana kahanA caahiye| yohI yadi nIca graha nIca sthAnoM ko dekhate hoM to nIca ke liye aura ucca graha dekhate hoM to apane se ucca ke pAsa yAtrA batAnI caahiye| khAdhikAye()'tigamanaM paMrAzi paMgrahA yadi / striyo gamanamityuktamanyepyevaM vicArayet // 4 // puruSa rAzi ko yadi ghugraha dekhate hoM to strI ke liye gamana hotA hai| anya paristhi. tiyoM meM bhI aise hI vicAra lenA cAhiye / cararAzyudayArUr3he tattadgrahavilokane / tattadAzAsu tiSThanti pRcchatAM zAstranirNayaH // 5 // ghara rAzi yadi lagna yA ArUr3ha meM ho to jo graha unheM dekhatA ho usI kI dizA kA prazna kahanA cAhiye aisA zAstrIya siddhAnta hai| sthirarAzyudayArUDhe zanyAMGgArakAH sthitAH / athavA dazame vA ced gamanAgamane na ca // 6 // sthira rAzi udaya yA ArUr3ha meM hoM aura zAna, sUrya aura maMgala ho yA dazama meM bhI ye hoM to gamana yA aAgamana nahIM hotaa| zukrasaumyendujIvAzcet tiSThanti sthirarAziSu / vidyate sveSTasiddhayarthaM gamanAgamane tathA // 7 // ... yadi sira rAzi meM zukra, budha, caMdra yA bRhaspati hoM to apanI iSTasiddhi ke liye gamanAgamana batAnA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 jnyaanprdiipikaa| sthitiprazneti (2) taM brUyAnmastakodayarAziSu / pRSThodaye tu gamanaM tathA gamanamedhate // 8 // yadi ye zIrSodaya rAzi meM ho to prazna sthiti kA batAnA caahiye| pRSThodaya rAzi meM hoM to vRddhipUrvaka gamana btaanaa| dvitIye ca tRtIye ca tiSThanti yadi paMgrahAH / tridinAtpatrikA yAti . . . . . 'proSitasya ca // 6 // dvitIya tRtIya meM yadi puruSa graha hoM to do yA tIna dina meM videzastha vyakti kA patra AtA hai| lagnasthasahajavyomalAbheSvidujJabhArgavAH / tiSThanti yadi tatkAle cAvRtiH proSitasya ca // 10 // yadi caMdra, budha aura zukra, 1, 3, 10 yA 11veM sthAna meM ho to pravAsI zIghra hI lauttegaa| caturthe vAri vA pApAH tiSThanti cet shubhgrhaaH| patrikA proSitasyAzu samAyAti na saMzayaH // 11 // yadi partha aura SaSTha meM kramazaH pApa graha aura zubha graha hoM to pravAsI kI patrikA niH sandeha zoghra aavegii| cApokSachAgasiMheSu yadi tiSThati cndrmaaH| cintitastattadA''yAti caturthe cettadAgamaH // 12 // dhanu, vRSa, meSa aura siMha meM yadi candramA ho to cintita AvegA para pharpha meM ho to usakA Agamana ho gayA hai| khasvakSetreSu tiSThanti shukrjiivendusomjaaH| prayANe gamanaM brUyAt tattadAzAsu sarvadA // 13 // yadi zukra, bRhaspati, caMdra aura budha apanI rAzi meM ho to unakI dizAoM meM yAtrA batAnI caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnapradIpikA | grahAH svakSetramAyAnti yAvattAvat phalaM vadet / zubhagrahavazAt saukhyaM pIDAM pApagrahairvadet // 14 // graha jitane dina meM apane kSetra meM AveM utane dina meM samAcAra AnA cAhiye / zubha graha ho to zubha aura azubha graha ho to azubha phala batAnA cAhiye / saptamASTamayoH pApAstiSThanti yadi ca grahAH / proSito hRtasarvasvastatraiva maraNaM vrajet // 15 // yadi saptama aura aSTama meM pApagraha hoM to pravAso videza meM hI hRtasarvasva ho kara * mara jAtA hai| SaSThe pApayute mArgagAmI baddho bhaviSyati / cararAzisthite pApe cireNAyAti nizcitam // 16 // baThTha yadi pApa graha ho to pravAsI puruSa mArga meM hI baddha ho jAtA hai| yadi pApa graha cara rAzi meM sthita ho to vaha cirakAla meM AvegA / balAvalavazenaiva zubhAzubhanirUpaNam / isa prakAra grahoM meM balAbala ke vicAra se zubhAzubha phala kA nirUpaNa hotA hai / iti yAtrAkANDaH jalarAziSu lagneSu jalagraha nirIkSaNe / kathaye vRSTirastIti viparIte na varSati // 1 // lagna meM jala rAzi ho aura jalagraha dekhate hoM to vRSTi hogI anyathA nahIM / jalarAziSu zukendra tiSThato vRSTiruttamA / jalarAziSu tiSThanti zukrajovasudhAkarAH // 2 // ArUDhodayarAzi ceta pazyantyadhikavRSTayaH / jalarAzi meM yadi zukra, tathA candra ho to acchI vRSTi hogI ! aura jala rAzi meM zukra, bRhaspati candra hoM aura lagna aura ArUr3ha ko dekhate hoM to adhika vRSTi hogI / Aho! Shrutgyanam
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ maanprdiipikaa| ete svakSetramuccaM vo pazyanti yadi kendrakam // 3 // tricaturdivasAdantamahAvRSTirbhaviSyati / / yadi zukra bRhaspati aura candramA apane kSetra ko ucca rAzi ko yA dazama ekAdaza ko dekhate hoM to tIna hI cAra dinoM ke bhItara mahAvRSTi hogii| lagnAccaturthe zukaH syAtta dine vRSTiruttamA // 4 // candre pRSThodaye jAte pRSThodayamabokSite / tatkAle pariveSAdidRSTe vRSTimahattarA // 5 // yadi la se caturtha meM candramA ho to usI dina uttama vRSTi hogI candramA yadi pRSThodaya rAzi meM ho aura pRSThodaya rAzi ko dekhate hoM aura usa para pariveSAdi upagrahoM ko dRSTi ho to vRSTi acchI hogii| kendraSu mandabhaumajJarAhavo yadi sNsthitaaH| vRSTirnAstIti kathayedathavA caNDamArutaH // 6 // kendra (1, 4, , 10 ) meM yadi zani, maMgala, budha aura rAhu sthita hoM to buSTi na hogI yA pracaNDa vAyu phegii| pApasaumyavimizca alpavRSTiH prajAyate / pApazcanmandarAhuzcet vaSTirnAstIti kIrtayet // 7 // yadi uparyukta sthAnoM meM pApa aura zubha donoM prakAra ke graha hoM to vRSTi thor3o hogI yadi zani aura rAhu hoM to vRSTi nahIM hogii| zukrakArmukasandhizceddhArAvRSTirbhaviSyati / yadi dhanu meM zukra paDe hoM to mUsalAdhAra pAno brsegaa| iti vRSTikANDaH ... Aho ! Shrutgyanam
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ maanprdiipikaa| uccana dRSTe yukte vA ardhyavRddhirbhaviSyati / nIcena yukte dRSTe vA ayakSayamitIritam // 1 // mitrasvAmivazAt saumyAmitraM jJAtvA vadetsudhIH / zubhagrahayute dRSTe vaya'vRddhirbhaviSyati // 2 // ucca se dRSTa kiMvA yukta hone para artha ( anna kA bhAva ) ko vRddhi aura nIca se yuta vA dRSTa hone para kSati hotI hai| isa viyara meM vidvAna ko mitra, zatru, svAmI, zubha, pApa kA pUrNa vicAra karanA caahiye| zubha graha se yuta dRSTa hone para ardha ( dara) kI vRddhi hogii| pApagrahayute dRSTe tvayaMvRddhikSayo bhavet / nIcazatrukzAnnyUnamaya'nirNayamoritam // 3 // lama yadi pApa graha se yuna yA dRSTa ho to dara ko bar3havArI ghaTego noca aura zatru ke paza se isakI nyUnatA kA nirNaya kahA jAtA hai / ityayakANDaH jalarAziSu lagneSu jovazukrodayo yadi / potasyogamanaM bra yAdazunazcanna sidvayati // 1 // lagna meM jala rAzi ho aura usameM bRhaspati aura zuka par3e hoM to jahAna zItra lottegaa| yadi azubha graha hoM to kAma siddha nahIM hogaa| ArUDhakendralagneSu vIkSineSvazubhagrahaiH / / potabhaMgo bhavati ca zatrubhirvA tathA vadet // 2 // mAiTa, keMdra ( 1, 4, 7, 10 ) ko yadi azubha graha dekhate hoM to zatruoM ne jahAna lUTa liyA hai-aisA-aisA btaanaa| adRSTasyodaye lagne zubhe naukA brajetsvayam / tadgrahe tu yathA dRSTe tathA naudarzanaM bhavet // 3 // Aho ! Shrutgyanam
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ jnyaanprdiipikaa| yadi lagna zubha graha se dRSTa pApa graha se adRSTa ho to naukA anAyAsa clegii| una grahoM meM jaise graha kA dRSTiyoga ho vaise hI naukA kA darzana hogaa| cararAzau caracchatre dUta AyAti naustthaa| caturthe paMcame candro yadi nauH zIghrameSyati // 4 // cara rAzi meM aura cara chatra meM yadi caMdramA ho to dUta naukA A jAtI hai| candramA yadi cauthe yA pAMcaveM sthAna meM ho to naukA zIghra AyegI yaha kahanA caahiye| dvitIye vA tRtIye vo zukrazcannausamAgamaH / anenaiva prakAreNa sarva vIkSya vadetsphuTam // 5 // yadi dvitIya tRtIya sthAna meM zukra ho to naukA kA Agamana zIghra hI hogaa| isa prakAra se saba dekha bhAla kara spaSTa phala batAnA caahiye| iti naukANDaH iti jJAnapradIpikA nAma jyotiSazAstram samAptam / Aho ! Shrutgyanam
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ devakumAra-granthamAlA kA dvitIya puSpa (kha) sAmudrika-zAstra (jyotiSa-zAstra) anuvAdaka aura sampAdaka, jyotiSAcArya paNDita rAmavyAsa pANDeya prakAzaka, nirmalakumAra jaina mantrI zrI jaina siddhAnta bhavana, aaraa| pIra saMvat 2460 (san 1934) Aho! Shrutgyanam
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho ! Shrutgyanam
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmudrika-zAstra viSaya-sUcI (1) AyurlakSaNa parva (2) puruSalakSaNa parva (3) zrIlakSaNa parva Aho ! Shrutgyanam
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho ! Shrutgyanam
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTam jinendrAya namaH sAmudrikA-zAstram AdidevaM namaskRtya sarvajJa sarvadarzinam / sAmudrikaM pravakSyAmi zubhAMgaM puruSastriyoH // 1 // sabake jJAtA, saba kucha dekhane vAle, Adi deva, (RSabhadeva ) paramAtmA ko namaskAra karake, puruSa aura striyoM ke zubha lakSaNoM ko batAne vAle sAmudrika zAstra ko kahatA huuN| pUrvamAyuH parIkSeta pazcAllakSaNamAdizet / AyuhInanarANAM tu lakSaNaiH kiM prayojanam // 2 // sAmudrika zAstra ke dvArA zubhAzubha phaloM ke vivecana karane vAle puruSa ko pahale praznakartA kI Ayu kI parIkSA kara anya lakSaNoM kA Adeza karanA caahiye| kyoMki jisakI Ayu hI nahIM hai vaha anya lakSaNa jAna kara kyA karegA ? vAmabhAge tu nArINAM dakSiNe puruSasya ca / nirdiSTaM lakSaNaM caiva sAmudra-vacanaM yathA // 3 // isa zAstra ke vacana ke anusAra, puruSa ke dAhine aura strI ke vAMye aMga ke lakSaNa kA nirdeza karanA caahiye| paMcadIrgha caturha svaM paMcasUkSmaM SaDunnatam / saptarakta trigambhIraM trivistIrNamudAhRtam // 4 // jaisA ki Age batAyA hai, manuSya ke pAMca aMgoM meM dIrghatA ( bar3A honA ) cAra aMgoM meM hasvatA ( choTAI ), pAMva meM sUkSmatA ( bArIkI) chaH aMgoM meM UcAI, sAta meM lalAI, tIna meM gaMbhIratA ( gaharAI ) aura tIna meM vistIrNatA ( caur3AI ) prazasta kahI gaI hai| bAhunetranakhAzcaiva karNanAsAstathaiva ca / stanayorunnatizcaiva paMcadIrgha prazasyate // 5 // Aho! Shrutgyanam
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhujAoM meM, netro meM, nakhoM meM kAnoM meM aura nAka meM dIrghatA honI caahiye| stanoM meM dIrghatA ke sAtha hI sAtha kucha UMcAI honI caahiye| inhI pAMca aMgo kI dIrghatA prazasta batAI gaI hai| grovA prajananaM pRSThaM hasvajaMghe prpuurite| hasvAni yasya catvAri pUjyamApnoti nityazaH // 6 // gardana pITha aura bharI huI jaMghA ye cAra aMga jisake hrasva ( choTe ) hote haiM vaha sadA pUjA pAtA hai| sUkSmAnyaMguliparvANi dantakezanakhatvacaH / paJca sUkSmANi yeSAM syustenarA dIrghajIvinaH // 7 // aMguloM ke pora, dA~ta, peza nakha aura tvak ( camar3A ) ye pA~coM jina puruSoM ke sUkSma ( bArIpha ) hote haiM ve dIrghajIvI hote haiN| kakSaH kukSizca vakSazca ghrANaskandhau lalATakam / sarvabhUteSu nirdiSTaM SaDunnatazubhaM viduH // 8 // kakSa ( kAMkha ), kukSi, ( kosa ) chAtI, nAka, kandhe aura lalATa, ina chaH aMgoM kA UMcA honA kisI bhI jIva ke liye zubha haiN| pANipAdatale rakte netrAntAni nakhAni ca / tAlu jihvAdharoSThau ca sadA raktaM prazasyate // 6 // hathelI, caraNoM ke nIce kA bhAga, netroM ke kone, nakha, tAlu, jIbha aura nivale hoMTha ina sAta aMgoM kA sadA lAla rahanA uttama hai| nobhisvaraM sattamiti prazasta gaMbhIramante tritayaM narANAm / urolalATovadataM ca puMsAM vistIrNametat tritayaM prshstm||10|| nAbhi, svara aura satya ye tIna yadi puruSoM ke gambhora hoM to prazasta kahe jAte haiN| isI prakAra chAtI, lalATa aura mukha kA caur3A honA zubha hotA hai| varNAt parataraM snehaM snehAtparataraM svaram / svarAt parataraM satvaM sarva sattve pratiSTitAm // 11 // Aho ! Shrutgyanam
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSya kI deha meM, raMga se uttama snigdhatA (cikanAI, Ava ) hai, snigdhatA se bhI uttama svara hai aura svara ( AvAz2a ) se bho uttama sattva haiN| (sattva vaha vastu hai jisake kAraNa manuSya kI sattA hai, jisake na rahane se manuSyatva hI nahIM rahatA) isI liye sattva hI saba kA pratiSThA-sthAna haiN| netratejo'tiraktaca nAtipicchalapiMgalam / dIrghabAhunibhaizvayaM vistIrNa sundaraM mukham // 12 // AkhoM meM teja aura gAr3hI lAlimA kA honA tathA bahuta cikanAI aura piMgala varNa (mAMjara-pana) kA na honA, bhujAoM kA dIrgha honA, aura muMha kA vizAla aura sundara honA, aizvarya ko prApta karate haiN| urovizAlo dhanadhAnyabhogI zirovizAlo nRpapaMgavaH syAt / kaTevizAlo bahuputrayukto vizAlapAdo dhanadhAnyayuktaH / 13 jisakI chAtI caur3I ho vaha dhana dhAnya kA bhoktA, jisakA lalATa caur3A ho yaha rAjA, jisakI kamara vizAla ho vaha bahuta putroMvAlA tathA jisake caraNa vizAla hoM vaha dhanadhAnya se yukta hotA hai| vakSasnehana saubhAgyaM dantasnehena bhojanam / tvacaHsnehena zayyA ca pAdasnehena vAhanam // 14 // . vakSaHsthala (chAtI) ko vikanAI se saubhAgya, dA~ta ko cikanAI se bhojana, camar3e kI cikanAI se zayyA aura caraNoM ko cikanAI se savArI milatI hai| akarmakaThinau hastau pAdau caadhvaankomlau| tasya rAjyaM vinirdiSTa sAmudravacanaM yathA // 15 // vinA kAma kAja kiye bhI jisakA hAtha kaThina (kar3A) ho, aura mArga calane para jisake paira komala rahate hoM, usa manuSya ko isa zAstra ke kathana ke anusAra, rAjya milanA caahiye| dIrghaliMgena dAridra yam sthUlaliMgena nirdhanam / kRzaliMgena saubhAgyaM hasvaliMgena bhUpatiH // 16 // Aho ! Shrutgyanam
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisa puruSa ko liMga ( jananendriya ) laMbA ho vaha daridra, moTA ho vaha nirdhana, patalA ho vaha saubhAgyazola evaM choTA ho vaha rAjA hotA hai| kaniSThikApradezAdyA rekhA gacchati tarjanIm / avicchinnAni varSANi tasya cAyuvinirdizet // 17 // kaniSThA aMgulI ke nIce se jo rakhA jAtI hai vaha yadi tarjanI taka calI gaI ho to samajhanA cAhiye ki isakI Ayu pUrNAyu arthAt 120 varSa ko hai| kaniSThikA pradezAdhA rekhA gacchati mdhymaam| avicchinnAni varSANi azItyAyurvinirdizet / vahI rekhA yadi madhyamA aMgulI taka gaI ho to usakI Ayu vinA bAdhA ke assI varSa jaannaa| kaniSThikAMguledezAdekhA gacchatyanAmikAma / avicchinnAni varSANi SaSThirAyurvinirdizet // 16 // vahI (kaniSThA ke adhaH pradeza se jAne vAlI) rekhA yadi anAmikA taka gaI ho to puruSa kI Ayu, be khaTake 60 varSa kI hotI hai / kaniSThikAMguledezAta rekhA tatraiva gacchati / avicchinnAni varSANi viMzatyAyurvinirdizeta // 20 // vahI (kaniSThA ke adhaH pradezavAlI) rekhA yadi kaniSThA ke mUla taka jAkara hI raha jAya to Ayu ke varSa bIsa (varSa) hoNge| lalATe yasya dRzyante paMca rekhA anuttarAH / zatavarSANi nirdiSTaM nAradasya vaco yathA // 21 // jisa puruSa ke lalATa para pAMca rekhAye, eka dUsare ke bAda, dikhAI deM, usakI Ayu, nAradamuni ke kathanAnusAra, sau varSa honI caahiye| lalATe yasya dRzyante catUrekhAH suvarNitam / nirdiSTAzItivarSANi sAmudravacanaM yathA // 22 // jisa puruSa ke lalATa para cAra rekhAyeM, khUba acchI taraha se dikhAI par3eM, isa zAstra ke anusAra usakI Ayu assI varSa kI hogii| Aho ! Shrutgyanam
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalATe dRzyate yasya rekhAtrayamanuttaram / SaSThivarSANi nirdiSTaM nAradasya vaco yathA // 23 // lalATe dRzyate yasya rekhAdvayamanuttaram varSaviMzatinirdiSTaM sAmudravacanaM yathA // 24 jisake lalATa meM tIna rekhAyeM hoM usakI sATha tathA jisake lalATa para do rekhAyeM ho usakI bIsa varSa kI Ayu samajhanI cAhiye-aisA nArada kA vAkya hai| kucailinaM dantamalaprapUritam bahAzinaM niSThuravAkyabhASiNam / sUryodaye cAstamaye ca zAyinaM vimuJcatizrIrapi cakra-pANinam // 25 // maile vastra ko dhAraNa karane vAle, dA~ta ke mAla ko sApha na karane vAle, bahuta khAne vAle, kaTu vAkya bolane vAle, sUryodaya aura sUryAsta ke samaya sone vAle purUSa ko-ve cAhe viSNu hI kyoM na hoM-lakSmI chor3a detI haiN| aMguSThodaramadhyastho yavo yasya virAjate / uttamo bhakSyabhojI ca narassa sukhamedhate // 26 // jisake aMgUThe ke udara (bIca) meM jau kA cinha ho uttama bhoga ko prApta karatA humA sukha kI vRddhi pAtA hai| atimedhAtikIrtizca atikrAntasukhI tathA / asnigdhacaili nirdiSTamalpamAyurvinirdizet // 27 // jo manuSya atyadhika buddhimAna, atizaya kIrtimAn aura atyanta sukhI tathA malina vastradhArI rahatA hai-vaha alpAyu hotA hai aisA jAnanA caahiye| rekhAbhirbahubhiH klazI rekhAlpa-dhanahInatA / raktAbhiH sukhamAproti kRSNAbhizca vane vaseta // 28 hathelI meM bahuta rekhAyeM hoM to manuSya duHkhI evaM kama hoM to nirdhana hotA hai| rekhAyeM yadi lAla hoM to sukha aura kAlo hoM to vanavAsa hotA hai // 28 // zrImAnnRpazca rakttAkSo nirarthaH ko'pi piGgalaH / sudIrgha bahudhaizvarya nimAsaM na ca vai sukham // 26 // A~khe lAla hoM to dhanavAna aura rAjA, piGgalavarNa kI ho to nirdhana, bar3I 2 hoM to aizvaryavAna aura mAMsa hIna hoM (dhaMsI huI hoM) to duHkhI jAnanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcarekhA yugatrINi dvirekhA ca samAsthitaM / navatyazItiH SaSThizca catvAriMzacca viMzatiH // 38 jisake kramazaH pA~ca, cAra, tona, aura do rekhAyeM hoM kramazaH 60, 80, 60, 4. aura 20 varSa jItA hai| ityAyurlakSaNaM nAma prathamaM parva dvitIyaM parva atha tat sampravakSyAmi dehAvayavalakSaNam / uttamaM madhyamaM hInaM samAsena hi kathyate // 1 // aba maiM saMkSepa meM zarIra ke una lakSaNoM ko kahatA hUM jina se uttama, madhyama aura adhama kA jJAna hotA hai| pAdau samAMsalau snigdhau rktaavrtimshobhnii| unnato svedarahitA zirAhonI prajApatiH // 2 // jisa puruSa ke pera mAMsayukta, vikane, raktimA liye huye, sundara unnA aura pasonA na dene vAle tathA zirAhIna ( Upara se zirA na dikhAI de-aise ) hoM vaha bahuta prajA (santAnoM ) kA mAlika hotA hai| yasya pradezino dIrghA aMguSThAdativaddhitA / . strIbhogaM labhate nityaM puruSo nAtra saMzayaH // 3 // jisakI pradezinI ( paira ke aMgUThe ke pAsa vAlI uMgalI ) aMgUThe se bhI bar3I ho vaha puruSa nissandeha nitya hI strIbhoga pAtA hai / tathA ca vikRtairU khairdAridra yamApnuyAt / patitAzca nakhA nIlA brahmahatyAM vinirdizet // 4 // vikRta, kakhe nakhoM vAlA puruSa daridra hotA hai| gire hue aura nIla varNa ke nakha se brahmahatyA kA nirdeza karanA caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvetavarNaprabhaiH kAntyA nakhairbahasukhAya ca / tAmravarNanakhA yasya dhAnyapadmAni bhojanam // 5 // jinake nakha kI kAnti sapheda aura prakAzamAna ho unako bahuta sukha hotA hai, jinake nama kI kAnti lAla ( tAme kI taraha ) ho unheM asaMkhya dhAnya aura bhojana prApta hotA hai| sarvaromayute jaMghe naro'tra duHkhabhAgbhavet / mRgajaMghe tu rAjAhvo (nyaH) jAyate nAtra sNshyH||6|| jisake jaMdhoM meM ( ghuTanoM ke nIce aura phIloM ke Upara ) adhika roye hoM vaha manuSya duHkhI hotA hai| jisakI jaMghA mRga ke samAna ho vaha rAjapuruSa ( rAja kumAra) hotA hai isameM sandeha nahIM / zRgAlasamajaMghena lakSmIzo na sa jAyate / mInajaMghaM svayaM lakSmIH samApnoti na saMzayaH // 7 // sthUlajaMghanarA ye ca anyabhAgyavivarjitAH / siyAra ke samAna jaMghA vAlA dhanI nahIM hotA, para machalI ke samAna jaMghA vAlA khuba dhanI hotA hai| moTI jaMghA vAlA bhAgyahIna hotA hai| ekaromA labhedrAjyaM dviromA dhaniko bhavet / triromA bahuromANo narAste bhAgyavarjitAH // 8 // jisa puruSa ke roma kUpoM se eka eka roMye nikale hoM vaha rAjA hotA hai, do roma pAlA dhanika aura tIna yA adhika roma vAlA bhAgyahIna hotA hai| haMsacakrazukAnAM ca yasya tadda gatibhavet // 6 // zubhadaMgAdavantazca (?) strINAmebhiH zubhA gatiH / yadi cAla haMsa, cakavA yA sugge kI taraha ho to vaha puruSa ke liye azubha hai, para yahI cAla triyoM ke liye zubha hotI hai| vRSasiMhagajendrANAM gati gavatAM bhavet // 10 // mRgavajahna yAne(?) ca kAkolUkasamA gatiH / dravyahInastu vizeyo duHkhazokabhayaGkaraH // 11 // Aho ! Shrutgyanam
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bala, siMha aura masta hAthI kI sI cAla vAle bhogavAn hote haiN| mRga ke samAna zRgAla ke samAna tathA kaue aura ullU ke samAna gati vAle manuSya dravyahIna tathA bhayakara duHkha-zoka se grasta hote haiN| ___ ivAnoSTramahiSANAM ca (1) zUkaroSTradharAstataH / gatiryeSAM samAsteSAM te narA bhAgyavarjitAH // 12 // kutte, UMTa, bhaiMse aura sUara kI taraha gativAlA puruSa bhAgyahIna hotA hai| dakSiNAvartaliMgastu sa naro putravAn bhavet / vAmAvarte tu liMgAnAM naraH kanyAprajo bhavet // 13 // jisa puruSa kA zizna (jananendriya ) dAhinI ora jhukA ho vaha putravAna tathA jisakI bAI ora jhukA ho vaha kanyAoM kA janmadAtA hotA hai| tAmravarNamaNiryasya samarekhA virAjate / / subhago dhanasampanno naro bhavati tatvataH // 14 // jisake liMga ke Age kA bhAga ( maNi ) kI kAnti lAla ho tathA rekhAyeM samAna ho vaha vyakti saubhAgyazIla tathA dhanavAna hotA hai| suvarNaraupyasadRzairmaNiyuktasamaprabhaH / pravAlasadRzaiH snigdhaiH maNibhiH puNyavAn bhavet // 15 // sonA, cAMdI, maNi, pravAla ( mUMgA ) Adi ke samAna prabhA vAle vikane maNi ( ziznAnabhAga ) vAle puruSa puNyavAna hote haiM / / samapAdopaniSTasya gRhe tiSThati medinii|| IzvaraM taM vijAnIyAtpramadAjanavallabhaM // 16 // vaha puruSa sAmarthavAn tathA striyoM kA pyArA hotA hai jisa ke paira pRthvI para barAbara baiThate haiN| usake ghara pRthvI bhI rahatI hai| dvidhAraM patate mUtraM snigdhazabdavivarjitam / strIbhogaM labhate saukhyaM sa naro bhAgyavAn bhvet||17|| pezAya karate samaya jisakA mUtra do dhAra ho kara gire aura unameM se zabda na nikale to vaha puruSa bhAgyavAna hotA hai aura strIbhoga tathA sukha ko prApta hotA hai| 1 samAsagata niyama viruddha jAna par3atA hai, "zvoSTramahiSANAMca" aisA honA cAhiye thaa| Aho ! Shrutgyanam
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ mInagandhaM bhavedretaH sa naraH putravAn bhavet / madyagandhaM bhavedretaH sa narastaskaro bhavet // 18 // homagandhaM bhavedretaH sa naraH pArthivo bhavet / kaTugandhaM bhavedretaH puruSo durbhago bhavet // 19 // kSAragandhaM bhavedretaH puruSA dAridryabhoginaH / madhugaMdhaM bhavedretaH pumAndAridryavAn bhavet // 20 // jisa puruSa ke vIrya se machalI ko gaMdha AtI ho vaha putravAn, zarAba kI gaMdha AtI ho yaha cora, homa kI gaMdha AtI ho vaha rAjA, kaDuI gaMdha AtI ho vaha abhAgA, sArI gandha AtI ho vaha daridra evaM madhu kI gandha ho vaha nirdhana hotA hai| kicinmibhaM tathA pItaM bhavedyasya ca zoNitam / rAjAnaM taM vijAnIyAt pRthvaziM cakravartinam // 21 // jisako raka kucha pIlApana liye huye ho use pRthvI kA mAlika cakravatI rAjA jAnanA caahiye| mRgodaro naro dhanyaH myuurodrsnnibhH| vyAghodaro naraH zrImAn bhavet siMhodaro nRpaH // 22 // mRga aura mora kI taraha peTa vAlA manuSya bhAgyavAn , bAgha kI taraha peTa vAlA dhanavAn aura siMha ke peTa ke samAna peTa vAlA manuSya rAjA hotA hai| siMhapRSTho naro yaH sa dhanaM dhAnyaM vivardhayet / kUrmapRSTho labhedrAjyaM yena saubhAgyabhAgbhavet // 23 // siMha jaisI pITha ghAlA dhana dhAnya se yukta aura kachuye jaisI pITha vAlA rAjya saubhAgya se yukta hotA hai| pANDurA viralA vRkSarekhA yA dRzyate kre| caurastu tena vizeyo duHkhadAridra yabhAjanam // 24 // pANDura varNa kI, virala, vRkSa ke AkAra kI rekhA jisake hAtha meM ho vaha duHbhora dakhitA se yukta cora hotA hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasya mInasamA rekhA dRzyate karasaMtale dharmavAn bhogavA~zcaiva bahuputrazca jAyate // 25 // jisake hAtha meM machalI kI rekhA ho vaha dharmaniSTha, bhogavAn aura aneka putroM vAlA hotA hai| tulA yasya tu dIrghA ca karamadhye ca dRzyate / vANijyaM sidhyate tasya puruSasya na saMzayaH // 16 // jisake hAtha meM laMbI tarAjU ke AkAra kI rekhA ho vaha puruSa nizcaya hI uttama vyApArI hotA hai| aMkuzo vA'tha cakra vA padamavajro tathaiva ca / tiSThanti hi kare yasya sa naraH pRthivI-patiH // 27 // jisake hAtha meM aMkuza, cakra, kamala athavA vaz2a kA cihna ho vaha manuSya pRthvI kA mAlika ( rAjA.) hotA hai| zaktitomarabANaJca yasya karatale bhavet / vijJeyo vigraha zuraH zastravidyauva bhidyate // 28 // zakti, tomara, bANa ke cihnoM se aMkita hAtha vAlA puruSa yuddha meM zUra hotA hai, vaha zala vidyA ko bhedane vAlA hotA hai| ratho vA yadi vA chatraM karamadhye tu dRzyate / rAjyaM ca jAyate tasya balavAn vijayI bhavet // 26 // jisake hAtha meM ratha, chana kA cihna ho vaha balavAn aura rAjya kA jItane vAlA hotA hai / vRkSo vA ryAda vA zaktiH karamadhye tu dRzyate / amAtyaH sa tu vijJeyo rAjazreSThI ca jAyate // 30 // jisake hAtha meM vRkSa yA zakti kA cihna ho vaha maMtrI aura rAjA kA seTha hotA hai / dhvaja vA hyathavA zaMkhaM yasya haste prajAyate / tasya lakSmIH samAyAti sAmudrasya vaco yathA // 31 // jisake hAtha meM dhvaja yo zaMkha kA cihna ho usake pAsa, sAmudrazAstra ke kathanAnusAra balmI jAtI hai| Aho! Shrutgyanam
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 11 ) koSThAkArastathA rAzistoraNaM yasya dRzyate / kRSibhogI bhavet so'yaM puruSo nAtra saMzayaH // 32 // jisake hAtha meM kole kA AkAra, rAzi, kiMvA toraNa ( vandanavAra ) kA cihna ho vaha puruSa, nissandeha, kRSijIvI hotA hai| dIrghabAhurna yogyaH sa sarvaguNasaMyutaH / alpabAhurbhaveyo'sau parapreSaNakArakaH // 33 // jisa puruSa kI bAMhe laMbI hoM vaha yogya tathA sarvaguNasampanna hotA hai isI prakAra choTI bahuoM vAlA dUsare kA naukara hotA hai / vAmAvartI bhujo yasya dIrghAyuSyo bhavennaraH / sampUrNa bAhavazcaiva sa naro dhanavAn bhavet // 34 // jilako bhujAyeM vAI ora ghumI hoM vaha puruSa dIrgha Ayu vAlA tathA dhano hotA haiN| grIvA tu vartulA yasya kuMbhAkArA suzobhanA / pArthivaH syAt sa vijJeyaH pRthvIzo kAntisaMyutaH // 35 // jisakI gardana ghar3e kI bhAMti gola aura sundara ho vaha sundara svarUpa vAlA rAjA hogA aisA jAnanA cAhiye / * zazagrIvA narA ye te bhaveyurbhAgyavarjitAH / kambugrIvA narA ye ca te narAH sukhajIvinaH // 36 // jinakI gardana kharagoza kosI hove abhAge hote haiM aura jinakI gardana zaMkha jaisA ho vai manuSya sukhI hote haiM / kadalIstaMbhasadRzaM gajaskaMdhasubandhuram / rAjAnaM taM vijAnIyAt sAmudravacanaM yathA // 37 // jisakA kandhA kele ke khaMbhe kI taraha athavA hAthI ke kandhe kI taraha bharA pUrA sthUla ho vaha rAjA hogA aisA isa zAstra kA vacana haiM / candrabimbasamaM vakta N dharmazIlaM vinirdizet / azvavaktro naro yastu duHkhadAridryabhAjanam // 38 // Aho! Shrutgyanam
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) karAlavaktavairUpo sa narastaskaraH smRtH| bakavAnaravaktazca dhanahInaH prkiirtitH|| 36 // yadi muMha candramA ke bimba jaisA ho to dharmazIla, ghor3e ke muMha jaisA ho to duHkhI aura daridra, bhayAnaka tathA rukhA ho to cora, bagulA yA bAnara jaisA ho to manuSya nirdhana hotA hai| yasya gaMDasthalo pUrNau pdmptrsmprbho| kRSibhogI bhavet so'pi dhanavAn mAnavAn pumAn / 40 // jisakA gaMDasthala bharA huA tathA kamala ke patte ke samAna hoM vaha puruSa dhana tathA mAna ke sahita kRSijIvI hotA haiM / siMhavyAghragajendrANAM kapAlasadRzaM bhavet / bhogavanto narAzcaiva sarvadakSA vidurbudhAH // 41 // siMha, bAgha, hAthI Adi ke sadRza kapAla vAle puruSa bhogI, catura jJAnI aura zreSTha hote haiN| raktAdharo nRpo zeyo sthUloSTho na prazasyate / zuSkAdharo bhavettasya nuH susaubhAgyadAyinaH // 42 // lAla hoThoM vAlA rAjA hotA hai, moTA hoMTha acchA nahIM hotA zuSka adhara saubhAgya ke sUcaka hai| kaMdakusumasaMkAzaiH dshnairbhogbhaagitaiH| yAvajIvet dhanaM saukhyaM bhogavAn sa naro bhavet // 43 // kunda kI koI ke samAna zubhra dAMto vAlA manuSya jIvana bhara sukha, bhoga aura dhana Adi se yukta rahatA hai| rukSapANDuradantAzca te kSudhAnityapIr3itAH / hastidantA mahAdantA snigdhadantAH guNAnvitAH // 14 // - kakhe aura pole dAMto vAle manuSya sadA bhUkha se satAye hue hote haiN| hAthI jaise dAMto ghAle, bar3e bar3e dAMto vAle tathA cikane dAMtoM vAle manuSya guNI hote haiM / dvAtriMzadazanai rAjA ekatrizacca bhogavAn / . . Aho ! Shrutgyanam
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizaMdantA narA ye ca te bhavanti subhoginaH // 45 // ekonatriMzaddazanaiH puruSAH duHkhajIvinaH / 32 dAMtoM vAlA puruSa rAjA, 31 dA~toM vAlA sukhI, 30 dA~toM vAlA bhogI aura 26 dAMto vAlA manuSya duHkhI hotA hai| kRSNA jihvA bhavedya SAM te naro duHkhajIvinaH // 46 // zyAmajihvo naro yaH syAtsa bhavet paapkaarkH| sthalajihvA pradhAtAro narAH paruSabhASiNaH // 47 // zvetajihvA narA ye ca zaucAcArasamanvitAH / padmapatrasamA ye tu bhogavanamiSTabhojanAH // 48 // kAlo jIbha vAle duHkhI, sAMvalI ( halkI kAlimAmayI ) jIbha vAle pApI, moTI jIbha vAle paruSa ( kar3A ) bolane vAle sapheda jIbha vAle pavitra AcAra zIla, tathA kamala patra ke samAna cikanI jIbha vAle manuSya mogI tathA miSTa padArtha khAne vAle hote haiN| kiMcittAnaM tathA snigdhaM raktaM yasya ca dRzyate / sarvavidyAsu cAturya puruSasya na saMzayaH // 46 // jisakI jIbha kucha lAlimA ke sAtha cikanAI bhI liye ho vaha puruSa niHsandeha saba vidyAoM meM catura hotA hai| kRSNatAlunarA ye ca saMbhavaM kulanAzam / padmapatrasamaM tAlu sa naro bhUpatirbhavet // 50 // kAle tAlu vAlA puruSa kula kA nAzaka tathA kamala-patra ke samAna tAlu vAlA rAjA hotA hai| zvetatAlunarA ye ca dhanavaMto bhavanti te| jina manuSyoM kA tAlu sapheda raMga kA hove dhanavAn hote haiN| hayasvaranarA ye ca dhanadhAnyasubhoginaH // 51 // meghagambhIranirghoSo muMgANAM ca vizeSataH / te bhavanti narA nityaM bhogavanto dhanezvarAH // 52 // Aho ! Shrutgyanam
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ haMsasvarazca rAjA syAt cakravAkasvarastathA / vyAghrasvaro bhavet klezI sAmudrazcanaM yathA // 53 // jinakA svara ghor3e ke samAna hove dhanI hote haiM', megha ke samAna gambhIra ghoSa vAle aura khAsa karake bhauMroM kI gujAra sarIkhe svara vAle puruSa nitya bhogavAn aura bar3e dhana vAna hote haiM, haMsa kI taraha svaraH vAle aura cakave kI taraha svara vAle rAjA hote hai| bAgha ke samAna svara vAle duHkhI hote haiM-aisA sAmudrika zAstra kA kahanA haiN| pArthivaH zukanAsA ca dIrghanAsA ca bhogabhAk / hasvanAsA naro yazca dharmazIlazate rataH // 54 // sthalanAsA naro mAnyaH niMdyAzca hayanAsikAH / siMhanAsA naro yazca senAdhyakSo bhavetsa ca // 55 // zuka kIsI nAka vAle rAjA, laMbI nApha vAle bhogI, patalI nApha vAle dharmaniSTha, moTI nAka vAle mAnanIya, ghor3e kI sI nAka vAle niMdanIya, aura siMha kIsI nAka vAle senApati hote haiN| trizUlamaMkuzaM cApi lalATe yasya dRzyate / dhanikaM taM vijAnIyAt pramadAjIvavallabhaH // 56 // jisake lalATa para trizUla yA aMkuza kA cihna dikhAI de use dhanI samajhanA caahiye| vaha strI kA prANa-pyArA hotA haiM / sthalazIrSanarA ye ca dhanavaMtaH prkiirtitaaH| .. vartulAkArazIrSeNa manujo mAnavAdhipaH // 57 // caur3e sira vAle manuSya dhanI aura golAkAra sira vAle rAjA hote haiN| rukSanirvANi varNAni snehasthUlA ca mUrddha jaa| nistejAH saH sadA zeyaH kuTilakezaduHkhitaH // 48 // jisake bAla rUkhe aura vivarNa hoM tathA tela Adi lagAne para jakar3a kara sthUla ho jA te hoM vaha puruSa nisteja hotA hai| kuTila alakoM vAlA manuSya duHkhI hotA hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 15 ) aGakuzaM kuMDalaM cakra' yasya pANitale bhavet / viralaM madhuraM snigdhaM tasya rAjyaM vinirdizet // 56 // jisakI hathelI meM bha'kuza, kuDala yA cakra hoM usako nirAle aura uttama rAjya, kA pAne vAlA batAnA cAhiye / iti puruSalakSaNaM nAma dvitIyaM parva // 2 // atha strIlakSaNam praNamya paramAnandaM sarvajJaM svAminaM jinam / sAmudrikaM pravakSyAmi strINAmapi zubhAzubham // 1 // parama Anandamaya, sarvajJa, zrI svAmI jinezvara ko praNAma karake striyoM ke zubhAzubha ke batAne vAle sAmudrika zAstra ko kahatA hU~ / teri arkari rezIM ca vivarjayeta / kiMcitkulasya nArINAM lakSaNaM vakta marhasi ||2|| kesI kanyA kA varaNa karanA cAhiye, kaisI kA tyAga karanA cAhiye, kulastriyoM kA kucha lakSaNa Apa kaha sakate haiM / kRSodarI ca vimboSThI dIrghakezI ca yA bhavet / dIrghamAyuH samApnoti dhanadhAnyavivarddhinI // 3 // jo strI kRzodarI ( kamara kI patalI ), biMvaphala ke samAna agharoMvAlI aura laMbe laMbe kezoM vAlI hotI hai vaha dhanyadhAnya ko bar3hAnevAlI hotI hai aura bahuta dinoM taka jItI Aho! Shrutgyanam
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) pUrNacandramukhI kanyAM bAlasUryasamaprabhAm / vizAlanetrAM raktoSThI tAM kanyAM varayeda budhaH // 4 // pUrNacandra ke samAna muMhavAlI, sabere ke ugate hue sUrya ke samAna kAnti bAlI, bar3I A~khoM vAlI aura lAla hoMThoMvAlI kanyA se vivAha karanA caahiye| aMkuzaM kuNDalaM mAlA yasyAH karatale bhavet / yogyaM janayate nArI suputraM pRthivopatim // 5 // jisa strI kI hathelI meM aDaza, kuNDala yA mAlA kA cinha ho vaha rAjA hone vAle yogya suputra ko paidA karatI hai| yasyAH karatale rekhA prAkArAMstoraNaM tathA / api dAsa-kule jAtA rAjapatnI bhaviSyati // 6 // jisa strI ke hAtha meM prAkAra yA toraNa kA cinha ho yadi dAsa kula meM bhI utpanna ho, to bhI paTarAnI hogii| yasyAH saMkucitaM kezaM mukhaM ca parimaNDalam / nAbhizca dakSiNAvatI sA nArI rati-bhAminI // 7 // jisa strI ke keza dhuMgharAle hoM, mukha golA ho, nAbhI dAhanI ora ghumI huI ho, vaha strI rati ke samAna hai aisA samajhanA cAhiye / yasyAH samatalau pAdau bhUmau hi supratiSThitau / ratilakSaNasampannA sA kanyA sukhamedhate // 8 // jisake caraNa samatala hoM aura bhUmi para acchI taraha par3ate hoM, (arthAt koI ugalI mAdi pRthvI ko chUne se raha na jAtI hoM) baha ratilakSaNa se sampanna kanyA sukha pAtI hai| pInastanA ca pInoSThI pInakukSI sumdhymaa| prItibhogamavApnoti patra zca saha vardhate // 6 // pIna ( moTe) stana kokha aura hoThavAlI tathA sundara kaTivAlI strI prIti mora bhoga poto huI putroM ke sAtha bar3hatI hai| Aho! Shrutgyanam
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 17 ) kRSNA zyAmA ca yA nArI snigdhA campakasaMnibhA / snigdhacaMdanasaMyuktA sA nArI sukhamedhate // 10 // kRSNavarNa kI zyAmA stro (jo zItakAla meM uSNa aura uSNa kAla meM zIta rahe) AvadAra, campA ke samAna varNa vAlI, candana gaMdha se yukta ho vaha sukha pAtI hai| alpasvedAlpanidrA ca alpromaalpbhojnaa| surUpaM netragAtrANAM strINAM lakSaNamuttamam // 11 // pasInA kA kama honA, thor3I mIMda, thor3e roye, thor3A bhojana, netroM tathA anya aMgoM kI sundaratA,-yaha strI kA uttama lakSaNa hai| snigdhakezI vizAlAkSI sulomAM ca suzobhanAm / sumukhIM suprabhAM cApi tAM kanyAM varayed budhaH // 12 // vikane kezoM vAlI, bar3I AMkhoM vAlI, sundara loma, mukha aura kAnti vAlI sundarI kanyA kA varaNa karanA caahiye| yasyAH saromako pAdau udaraM ca saromakam / zIghra sA svapati hanyAt tAM kanyAM parivarjayet // 13 // jisake paira roMyedAra hoM tathA peTa meM bhI roMyeM hoM, vaha strI zIghra hI pati ko mAratI hai, ataH isakA varaNa nahIM karanA / yasyA romacaye jaMdhe saromamukhamaNDalam / zuSkagAtrI ca tAM nArI sarvadA parivarjayet // 14 // jisa strI ke jaMghoM aura mukha maNDala para royaM ho tathA zarIra sUkhA huA ho usase sadA dUra hI rahanA caahiye| yasyAH pradezinI yAti aMguSThAdativaddhi nI / duSkarma kurute nityaM vidhaveyaM bhavediti // 15 // jisa strI ke paira ke aMgUThe ke pAsa vAlI aMgulI aMgUThe se bar3o ho vaha nitya ho durAcAra karatI hai aura vidhavA hotI hai| yasyAstvanAmikA pAde pRthivyAM na prtisstthte| patinAzo bhavet kSipra svayaM tatra vinazyati // 16 // Aho ! Shrutgyanam
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 18 ) jisakI anAmikA aMgulI pRthvoM ko nahIM chUtI Upara hI rahatI hai usa strI ke pati kA zoghra hI nAza hotA hai aura vaha svayaM naSTa ho jAtI hai / yasyAH prazastamAno yo hyAvarto jAyate mukhe / puruSatritayaM hatvA caturthe jAyate sukham // 17 // jisake mukha para sundara Avarta ( bha~varI ) rahatA haiM vaha tIna pati ko naSTa kara cauthI zAdI karatI hai taba sukha pAtI hai / udvAhe paMDitA nArI romarAji -virAjitA / api rAjakule jAtA dAsItvamupagacchati // 18 // ye se bharI huI strI yadi rAjakula meM bhI utpanna hoM to vivAhita hone para vaha dAsI kI taraha mArI mArI phiratI haiN| stanayoH stavake caiva romarAjivirAjate / varjayettAdRzIM kanyAM sAmudravacanaM yathA // 16 // jisa strI ke donoM stanoM ke cAro ora roMye ho use isa zAstra ke kathanAnusAra, chor3a denA cAhiye / vivAdazIlAM svayamarthacAriNIM parAnukUlAM bahupApapAkinIm / AkrandinIM cAnyagRhapravezinIM tyajettu bhAyya dazaputramAtaraM // 20 // lar3ane vAlI, apane mana kI calane vAlI, dUsare ke anukUla rahane vAlI, aneka pApa kAriNI, rone vAlI, dUsare ke ghara meM ghusane vAlI strI agara dasa lar3akoM kI mAM bhI ho to bhI use chor3a denA cAhiye ! yasyAstrINi pralaMbAni lalATamudaraM kaTiH / sA nArI mAtulaM hanti zvasuraM devaraM patim // 21 // jisake lalATa, peTa aura kamara ye tIna aMga laMbe hoM vaha strI mAmA, sasura, devara aura pati ko mArane vAlI hotI hai| yasyAH prAdezinI zazvat bhUmau na spRzyate yadi / kumArI ramate jAraiH yauvane nAtra saMzayaH // 22 // Aho! Shrutgyanam
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 16 ) jisake aMgUThe ke pAsa vAlI aMgulI pRthvI ko na chue vaha strI kumArI tathA yauvanAter meM dUsare puruSoM ke sAtha vyabhicAra karatI hai, isameM sandeha nahIM / pAdamadhyamikA caiva yasyA gacchati unnatim / vAmahaste dhruvaM jAraM dakSiNe ca patiM tathA // 23 // jisake paira kI bivalI aMgulI pRthvI se Upara rahe vaha strI, meM jAra ko aura dAhine meM pati ko liye rahatI hai / nizcaya hI, bAMye hAtha unnatA piNDitA caiva viralAMguliromazA / sthUlahastA ca yA nArI dAsItvamupagacchati // 24 // uMcI, simaTI huI virala aMguliyoM vAlI, royeM vAlo tathA choTe hAthoM vAlI aurata dAsI hotI hai| azvatthapatrasaMkAzaM bhagaM yasyA bhavetsadA / sA kanyA rAjapatnItvaM labhate nAtra saMzayaH // 25 // jisa strI kA jananendriya pIpala ke patte ke samAna ho vaha paTarAnI pada ko prApta hotI hai - isameM sandeha nahIM / pRSThAvartA ca yA nArI nAbhizcApi vizeSataH bhagaM cApi vinirdiSTA prasavazrI vinirdizet // 26 // (?) maNDUkakukSikA nArI nyagrodhaparimaNDalA / ekaM janayate putraM so'pi rAjA bhaviSyati // 27 // mer3haka ke samAna koMkha vAlI tathA vara ke patte ke samAna maNDala vAlI strI eka hI putra paidA karatI haiM sobhI rAjA / sthUlA yasyAH karAMgulyaH hastapAdau ca komalau / raktAMgAni nakhAzcaiva sA nArI sukhamedhate // 28 // jisa strI ke hAtha kI aMguliyA~ choTI hoM, hAtha paira komala hoM, zarIra aura nakha se khUna jhalakatA ho vaha strI sukha pAtI hai| . kRSNajihvA ca laMboSThI piMgalAkSI kharasvarA / dazamAsaiH patiM hanyAttAM nArI parivarjayet // 26 // Aho! Shrutgyanam
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 20 ) kAlI jIbha, laMbe hoMTha maMjarI A~kha, aura tIkhe svara vAlI strI vasa mahIne meM hI pati kA nAza karatI hai| usako chor3a denA caahiye| yasyAH saromako pAdau tathaiva ca pyodhrau|| uttaroSThAdharoSTau ca zIghra mArayate patim // 30 // jisa strI ke paira, payodhara, Upara yA nIce ke hoMTha royedAra hoM vaha zIghra hI pati ko mAratI hai| candrabimbasamAkArau stano yasyAstu nirmalau / bAlA sA vidhavA jJa yA sAmudravacanaM yathA // 31 // jisake stana nirmala candrabimba ke samAna hoM vaha strI vidhavA hotI hai, aisA isa zAstra kA vacana hai| pUrNacaMdravibhA nArI atiruupaatimaaninii| dIrghakarNA bhavedyAhi sA nArI sukhamedhate // 32 // pUrNa candramA ke samAna prabhA vAlo ati rUpazolA, ati mAninI tathA laMghe kAnoM vAlI strI sukhI hotI hai| yasyAH pAdatale rekhA prokAraichatratoraNam / api dAsakule jAtA rAjapatnI bhaviSyati // 33 // jisa strI ke paira ke talave meM prAkAra, chatra yA toraNa kI rekhA ho vaha yadi dAsakula meM utpanna ho to bhI paTarAnI hogii| raktotpalasuvarNAbhA yA nAro raktapiMgalA / narANAM gatibAvalpA alaMkArapriyA bhavet // 34 // lAla, kamala, aura sone kI kAnti bAlI, rakta aura piMgala varNa kI aurata tathA puruSa ke samAna calane vAlI choTI bhujAoM vAlI aurata gahanoM ko bahuta cAhatI haiN| __ atidIrghA bhazaM hrasvAM atisthalAmatikRzAm / atigaurAM cAtikRSNAM SaDetAH parivarjayet // 35 // atyanta laMcI, atyanta choTI, atyanta moTI, atyanta patalI, atyanta gorI tathA atyanta kAlI ye 6 prakAra kI aurateM chor3a denI caahiye| Aho ! Shrutgyanam
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 3 ) zuSkahastau ca pAdau ca zuSkAMgI vibhakA bhavet / amaMgalA ca sA nArI dhanyadhApakSayaMkarI // 36 // suka hAtha, sale paira aura sUkhe zarIra bAlI bI vidhaSA hotI hai| yaha mamaMgalA dhana dhAnya kI saMhAriNI hotI hai| piMgAkSI kUpagaMDA praviralakzamA diirghjNghordhvkeshii| lamboSThI dIrghavatrA kharaparuSaravA shyaamlaamrosstthjilaa| zuSkAMgI saMgatAdhU stanayuSiSamA naasikaasthuulruupaa| sA kanyA varjanIyA patisutarahitA zIlacAritryadUrA // 37 // jisa kanyA kI AMkheM piMgala varNa kI hoM, kapola dhase hue hoM; dAMta susajita rUpa se na hoM; jaMdhA laMbI ho, keza khar3e ho; oMTha laMbe hoM; muMha laMbA ho; bolI karkaza ho; tAlu, hoMTha aura jIbha kAlI hoM; zarIra sukhA ho, bAta bAta para AMsU giratA ho; donoM stana samAna na ho; nAka cipaTI ho; usake sAtha vivAha nahIM karanA caahiye| kyoM ki vaha pati aura putra se rahita hogI, usake caritra bhI dUSita hoNge| zRgAlAkSI kRzAMgI ca sA nArI ca sulocanA / dhanahInA bhavetsAdhvI gurusevAparAyaNA // 38 // siyAra kI taraha A~khoM vAlI, patale zarIra vAlI, sulocanA strI dhanahIna hotI huI bhI sAdhvI aura gurujanoM kI sevA karane vAlI hai / raktotpaladalA nArI sundarI gaja-locanA / hemAdimaNiratnAnAM bhartaH prANapriyA bhavet // 36 // kamala ke patte ke samAna hAthI jaisI A~khoM vAlI sundarI ramaNI, suvarNa maNi bhora rasoM ke svAmI kI prANapriyA hotI hai| dIrghAgulI ca yA nArI dIrghakezI ca yA bhavet / amAMgalyakarI jJeyA dhanadhAnyakSayaMkarI // 4 // bar3I bar3I aMguliyoM vAlI, aura dIrgha kezoM vAlI aurata dhana dhAnya kI mAzaka tathA mamaMgalamayI hai| Aho! Shrutgyanam
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 22 ) zaMkhapadmayavacchatramAlAmatsyadhvajA ca. yA / pAdayorvA bhavedyatra rAjapatnI bhaviSyati // 41 // jisa strI ke donoM paira meM zastra, padma, jau, chatra, mAlA, machalI, dhvajA yA vRkSa kA ciha hai vaha rAjapatnI hogii| mArjArAkSI piMgalAkSI viSakanyeti kiirtitaa| suvarNapiMgalAkSI ca duHkhinIti pare jaguH // 42 // billI kI taraha piGgalavarNa ko AMkhoM vAlI strI ko viSakanyA' kahA gayA haiN| para sone ke raMga ke samAna piMg2alanetrA strI duHkhinI hotI hai-aisA bhI kisI AcArya kA mataM hai| pRSThAvartA pati hanyAt nAbhyAvartA ptivrtaa| kaTyAvartA tu svacchandA skandhAvartA'rthabhAginI // 43 // pITha kI bhaMvarI vAlI strI pati ko mArane vAlI, nAmi kI bhaMvarI vAlI strI pativratA, kamara kI bhaMvarI vAlI svacchandacAriNI aura kandhe ko bhavarI vAlI dhanI hotI haiN| madhyAMgulimaNibandhanordhvarekhA karAMgulim / vAmahaste gatA yasyAH sA nArI sukhamedhate // 44 // 'bAe hAtha kI kalAI se bicalo aMgulI taka jAne vAlI rekhA, jisake hAtha meM hotI hai, vaha stro sukha prApta karatI haiN| arekhA bahurekhA ca yasyAH karatale bhavet / tasyA alpAyurityuktaM duHkhitA sA na saMzayaH // 45 // jisa strI kI hathelI meM bahuta kama rekhAyeM yA. bahuta rekhAyeM ho vaha niHsandeha thor3e dina niyegI aura duHkhI rhegii| bhago'vakhuravad zeyo vistIrNa jaghanaM bhavet / . sA kanyA ratipatnI syAtsAmudravacanaM yathA // 46 // jisa kanyA kA jananendriya ghor3e ke khura ke samAna ho aura jisakA jaghana sthAna (ghuTane ke Upara kA bhAga) caur3A ho vaha sAkSAt rati ke samAna hogI aisA isa zAstra kA pacana hai| Aho ! Shrutgyanam
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 23 ) padminI bahukezI syAdalpakezI ca hastinI / zaMkhinI dIrghakezI ca vakrakezI ca citriNI // 47 // bahuta kezoM vAlI stro ko padminI, kama kezoMvAlI ko hastinI, laMbe kezoM vAlI zaMkhinI, Ter3he mer3he kezoM vAlI ko citriNI strI kahate haiM / vRttastanau ca padaminyAH hastinI vikaTastanI / dIrghastanau ca zaMkhinyAH citriNI ca samastanI // 48 // padminI ke stana gola, hastinI ke vikaTa, zaMkhinI ke laMbe, aura citriNI ke samAna hote haiM / padaminI danta- zobhA ca unnatA caiva hastinI / zaMkhinI dIrghadantA ca samadantA ca citriNI // 46 // padminI ke dAMta zobhAmaya hastinI ke UMce, zaMkhinI ke laMbe aura citriNI ke samAna hote haiM / padimanI haMsazabdA ca hastinI ca gajasvarA / zaMkhinI rukSazabdA ca kAkazabdA ca citriNI // 50 // padminI kA zabda haMsa ke samAna, hastinI kA hAthI ke samAna, zaMkhinI kA rukhA aura citriNI kA zabda kauA ke samAna hotA haiM / padminI padmagandhA ca madyagandhA ca hastinI / zaMkhinI kSAragandhA ca zUnyagandhA ca citriNI // padmagandha se padminI, madyagandha se hastinI, khArI gandha se zaMkhinI evaM zandha gandha se vitriNI jAnI jAtI hai| iti sAmudrika zAstre strIlakSaNakathanaM nAma tRtIyaM parva samAptam / Aho! Shrutgyanam
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aho! Shrutgyanam
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavana kI prakAzita pustakeM (1) munisuvratakAvya sajilda saMskRta aura bhASA TIkA sahita sasta AramArA ... (2) jJAna-pradIpikA tathA sAmudrika zAstra bhASA TIkA sahita (sammilita) (3) jaina siddhAnta bhAskara kI ma tathA zya, 3ya sammilita kiraNe ... ... (4) bhavana ke saMgrahIta zAstroM ko purAnI sUcI (5) bhavana ko saMgrahIta aMgrejo pustakoM kI nayI prakAzita sUcI ... ... ... .) prApti sthAna :jaina siddhAnta bhavana, pArA (bihaar)| bAbU devendra kizora jaina dvArA zrIsarasvatI prinTiGga varkasa, pArA meM mudrita / Aho ! Shrutgyanam