________________
शान-प्रदीपिका। __ भूत, भविष्य, वर्तमान, शुभाशुभ दृष्टि, पाँच मार्ग, चार केन्द्र, बलाबल, आकढ़, छन्त्र, वर्ग, उदय बल, अस्तबल, क्षेत्र, दृष्टि, नर, नारी, नपुंसक, वर्ण, मृग तथा नर आदि रूप किरण, योजन. आयु, रस, उदय आदि की परीक्षा करके बुद्धिमान् को फल कहना चाहिये।
चरस्थिरोभयान् राशीन् तत्प्रदेशस्थलानि च । निशादिवससंध्याश्च कालदेशस्वभावतः ॥७॥ वर, स्थिर, द्विस्वभाव राशियां, उनके प्रदेश, दिन, रात, सन्ध्या का कालादेश, राशियों का स्वभाव;
धातुमूलं च जीवं च नष्टं मुष्टिं च चिन्तनम् ।
लाभालाभं गदं मृत्यु भुक्तं स्वप्नच शाकुनम् ॥८॥ धातु, मूल, जीव, नष्ट, मुष्टि, लाभ, हानि, रोग, मृत्यु, भोजन, शयन और शकुन सम्बन्धी प्रश्न,
जातकर्मायुधं शल्यं कोपं सेनागमं तथा ।
सरिदागमनं वृष्टिमध्यं नौसिद्धिमादितः ॥६॥ जन्म, कर्म, अस्त्र, शल्य ( हड्डी), कोप, सेना का आगमन, नदियों की बाढ़, वर्षा, अवर्षण, नौकासिद्धि आदि,
क्रमेण कथयिष्यामि शास्त्रे ज्ञानप्रदीपके । इन बातों को इस ज्ञानप्रदीपक शास्त्र में क्रमशः कहूंगा।
इत्युपोद्घातकाण्डः
अथ वक्ष्ये विशेषेण ग्रहाणां मित्रनिर्णयम् ॥१॥ भव प्रहोंकी मैत्री का वर्णन करेंगे। भौमस्य मित्रे शुक्रज्ञौ भृगोर्शारार्किमंत्रिणः । आदित्यस्य गुरुमित्रं शनेविदगुरुभार्गवाः ॥१॥ भास्करण विना सर्वे बुधस्य सुहृदस्तथा । चन्द्रस्य मित्रे जीवज्ञौ मित्रवर्गमुदाहृतम् ॥२॥
Aho ! Shrutgyanam