Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AcAryazrImadvijayadAnasUrIzvarajI-jainagranthamAlAyA dvicatvAriMzaM ratnam (42) zrImadbhadrabAhusvAmipraNItaniyuktiyutabhASyasaGkalitA zrImanmANikyazekharasUrIzvaraviracitA zrImadAvazyakaniyuktidIpikA (tRtIyo vibhAgaH) ->prakAzayitrI-saccAritracUDAmaNi siddhAntamahodadhi AcAryazrImadvijayapremasUrIzvarapaTTadhara vyAkhyAnavAcaspati AcAryazrImadvijayarAmacandrasUrIzvara ziSyaratna paMnyAsa zrItilakavijayagaNivaropadezena labdhadravyasAhAyyena AcArya zrImadvijayadAnasUrIzvarajI jainagranthamAlA-gopIpurA-surata saMzodhakaH-siddhAntamahodadhi AcAryazrImadvijayapremasUrIzvarapraziSyaH paM. zrImAnavijayaH vIra saMvat 2475 vikrama saMvat 2005 kAiSTasana 1949 idaM pustakaM bhAvanagarapuryA mahodayamudraNAlaye gulAbacandra lallubhAI dvArA mudrApayitvA prakAzitam / For Private & Personal use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 1 // Jain Education Internatio vAMcakone sAdara vijJapti -> f. zrIdvAdazAMgInA praNetA zrIgaNadhara bhagavaMta racita zrI AvazyakasUtranI niryukti yugapradhAna zrImad bhadrabAhusvAmI mahArAje ane cUrNi zrImad jinadAsagaNimahattare karelI che. te niryukti upara vistRta TIkA caudaze cummAlIsa pranthanA praNetA AcArya zrImad haribhadrasUrijI mahArAje karela che. A cUrNi tathA TIkAnA AdhAre niryukti upara zrIalagacchanA AcArya zrImerutuGgasUrijInA ziSya AcArya zrImANikyazekharasUrijI mahArAje dIpikA racela che. niryukti, cUrNi tathA TIkAmAM koI paNa sthaLe potAnA gacchanI mAnyatAno nAmanirdeza paNa nahi hovA chatAM sadarahu dIpikAmAM potAnA gacchanI mAnyatAonI jevI ke muhapattine badale vakhano cheDo, parva divase ja pauSadha, pauSadhamAM AhArano niSedha vagerenI puSTi karavAne kalpita carcAo upasthita karIne tene siddha karavA prayatno karelA che. harakoI pranthakArane potAnA svataMtra racela granthamAM potAnI agara potAnA gacchanI je je mAnyatAo hoya tene zAstrIya pramANothI siddha karavAne mATe svataMtra carcAo ubhI karI tene siddha karavAnI chUTa hoya che, paraMtu maulika prantho upara TIkA, cUrNi vagerenA AdhAre jyAre lakhavAnuM hoya tyAre temAM AvI vikRti karavI te koI paNa rItie hitAvaha nathI. A grantha chapAvatI vakhate temanI mAnyatAonuM khaMDana TIppaNIo karavAthI thaI zake tema hovA chatAM paNa teja granthamAM teja pranthakAranI mAnyatAnuM khaMDana kara ucita nahi lAgavAthI sadarahu pranthamAM tevuM kaMI paNa karavAmAM Avela nathI, paraMtu jevo grantha che teboja chapAvavAmAM Avela sAdara vijJapti // 1 //
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ a% - - MIche. mATe sunna vAcakoe eTalo khyAla rAkhavo ke jyA jyA sAmAyika, pauSadha, muhapatti Adi sthaLomA tapAgacchanI mAnyatA kA viruddha dekhAya te aJcalagacchanI mAnyatA mujaba jaNAvela che ane samaja na paDe tyAMnA sthaLo mATe TIkA, cUrNi tathA pravacanaparIkSAdi 5 grantho joI levA. / jaina upAzraya, lIMca li. saMzodhaka vi. saM. 2005, Aso zuda 5. ) mAnavijaya. CA4 % % A %AXI prakAzakIya nivedana. je zrIAvazyakaniyukti dIpikA panthano 1 lo tathA 2 jo bhAga sadarahu granthamAlAnA granthAMka naM. 16 tathA naM. 29 tarIke bahAra pADavAmAM AvelA che tenA trIjA bhAgarnu mudraNa keTalAka anivArya saMjogone lIghe baMdha rAkhavAmAM Avyu hatuM, paraMtu adhUrUM rahela kArya koI rIte pUrNa karaQ joIe te hetuthI tathA bIjo bhAga kyAre bahAra paDaze ema banne bhAganA grAhako taraphathI vAraMvAra -%E045 |www.janelibrary.org Jain Education Inter
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryuktidIpikA / // 2 // Jain Education Internat pRcchA thavAthI pUjya mahArAjazrIne amoe gaI sAlamAM dIpikAnuM bAkInuM kAma pUruM karI ApanA vinaMti karI ane amArI te vinaMtine svIkArIne pUjya mahArAjazrIe cAlu sAlamAM te kAryanI zaruAta karI pUrNa karI ApavAthI amo A zrIAvazyaka niyukti dIpikAno zrIjo bhAga sadarahu pranthamAlAnA prathAMka naM. 42 tarIke vAMcakajanonA karakamalamAM raju karavA bhAgyazAlI thayA chIe. A trIjA bhAgane chapAvavAmAM pUjya paMnyAsajI mahArAja zrItilakavijayajI gaNivaranA upadezathI vIramagAmanA rahevAsI suzrAvaka haThIsaMga tejapAla dvArA maLela ru. 351 traNaso ekAvana tathA pahelA tathA vIjA bhAganA becANanI Avela rakamano upayoga karavAmAM Avela che. tathA pU. paMnyAsajI mahArAja zrImAnavijayajI gaNivara tathA pU. paMnyAsajI mahArAja zrIkAntivijayajI gaNivare prUpho vagere tapAsI ApavAmAM potAnA amUlya samayano bhoga Apyo che. tathA je sAdharmI baMdhue pUrva puNyanA yoge maLelA dravyano zrutajJAnanI bhakti karavA dvArA A granthane chapAvavAmAM sahAya karelI che te baghAono A saMsthA taraphathI atyaMta AbhAra mAnavAmAM Ave che. ane AvI rIte teonA taraphathI saMsthAne lAbha maLato rahe evI AzA rAkhavAmAM Ave che. sadarahu pranthanA karttA mATe prastAvanAmAM yathAyogya darzAvavAmAM Avela che eTale atre lakhavAmAM Avela nathI. gopIpurA-surata li0 vi. saM. 2005 bhAdaravA suda 15 zrIvijayadAnasUrIzvarajI jaina granthamAlA vyavasthApaka:- mAstara hIrAlAla raNachor3abhAI prakAzakIya nivedana 8 // 2 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA tee RECRUCIAL vi. saM. 1994 mA saJcAritracUDAmaNi siddhAntamahodadhi AcArya zrImada vijayapremamarIzvarajI mahArAjA potAnA bahoLA ziSya-praziSya samudAya sAthe muMbaI lAlabAga jaina upAzrayamAM cAturmAsa birAjamAna hatA. te vakhate potAnI dekharekha nIce chedasUtra zrInizIthacUrNinA saMzodhana- kArya potAnA sAdhuo dvArA cAlatuM hataM. te daramiyAna kAraNavazAt pAyadhunI upara Avela zrIzAntinAthajI mahArAjanA derAsaranA makAnamAM Avela zrIsAgaragaccha pravacana pUjaka sabhAnA hastalikhita bhaMDArana lIsTa jotA temAM zrIAvazyaka niyukti dIpikAnuM nAma vAMcatA te prati jovA mATe maMgAvI. te jotAM ema lAgyuM ke sAdhu ane sAdhvIone ubhaya TaMka pratikramaNamA bolavAnA Avazyaka sUtronA arthajJAna mATe pU. zrIharibhadrasUrimahArAjanI temaja pU. zrImalayagirimahArAjanI vistRta ane kaThina TIkAo vaMcAvatA pUrve A dIpikA jevo sAmAnya grantha baMcAvavAmAM Ave to prathama sAmAnya bodha jaladIthI thAya ane pachI vistRta TIkAo paNa sahelAIthI bacAvI zakAya ane samajAvI zakAya. vaLI A prantha adyAvadhi amudrita che. A hetuthI A dIpikA grantha chapAvavAnI eozrInI icchA thaI ane te kArya mArA vaDIla gurubandhu pU. muni zrItilakavijayajI mahArAja ( hAla paM. zrItilakavijayajI gaNivara ) tathA mane soMpavAmAM AvyU. tyAra pachI A anthanI bIjI pratio meLavavA mATe koziSa karatA phakta ekaja prati pUnAnA zrIbhAMDArakara insTITyUTamAthI maLI AvI. A pramANe maLelI kula be pratio uparathI presa kopI taiyAra karAvavAmAM AvI ane te presa kopI banne pratio sAthe meLavIne zuddha karavA mATe banato prayAsa karavAmAM Avyo. Jain Education Internati For Private & Personal use only ww. library org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 3 // Jain Education Internati A te presa kopI taiyAra thayA pachI chapAvavA mATe dravyanI je sahAya joIe te pUjya zrItilakavijayajI mahArAje avaranavara upadezadvArA bhAvika zrAvako pAsethI apAvavAnuM svIkArya ane A grantha chapAvavA mATe presa sAthe goThavaNa karavI prUpho zodhavA vagerenuM bAkInuM tamAma kArya meM svIkArya. Ama A prantha chapAvavA mATe paramopakArI pUjyapAda AcAryadevanI preraNAthI ane amArA bannA sahayogathI A zrIAvazyaka niryukti dIpikA nAmano grantha RNa vibhAgamAM saMpUrNa bahAra pADI zakAyo che. svargIya pU. AcAryadeva sakalAgamarahasyavedI zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjazrInA potAnA uparanA anahada upakArathI prerAine mAstara hIrAlAla raNachoDabhAIe eozrInA punita nAmathI aMkita granthamAlA vi. saM. 1994 mAM zaru karI hatI. ane keTalAka grantho te saMsthA taraphathI bahAra paNa paDI cUkyA hatA. bIjA paNa apUrva grantho A saMsthA dvArA bahAra paDe to sAraM ema mAstara hIrAlAlanI icchA hovAthI temaNe amone te kArya mATe vinaMti karavAthI A prantha paNa sadarahu granthamAlA ke jenI sAthai amArA paramapUjya paramagurudeva svargIya AcAryadevanuM nAma joDavAmAM Avela che te granthamAlAnA 16-29 ane 42 mA granthAMka tarIke sadara graMthanA traNa vibhAgo bahAra pADavAmAM Avela che. sadara granthamA kartA granthanI prazastimAM jaNAvyA mujaba aMcalagacchamAM thayela zrImahendraprabhasUrijInA paTTadhara zrImerutuMgasUrijInA paTTadhara zrImANikyazekharasUri che. temanuM AkhuM jIvana tapAsa karavA chatAM paNa upalabdha thaI zakyuM nathI. temaja teo kyA thA ? kyoM jammyA ? kyAre dIkSA lIghI ? e badhI viziSTa hakIkato paNa maLI zakI nathI chatAM, paNa je kaI temanA saMbaMdhAM prApta thayuM che te nIce mujaba ApavAmAM Ave che prastAvanA // 3 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ PiCOCACI549-%95%EOCTOR ROCAL- ROCHOC 1 teozrIno sattAkALa paMdaramI sadI hovAno saMbhava che. zrIjaina satya prakAza mAsikomA pU. mu. zrInyAyavijayajI mahArAja taraphathI cAlu sAlamA zrIjIrAvalA tIrthanA zilAlekho saMbaMdhI lakhANo Ave che. temAM tA. 15-8-49 nA aMka 11 mAM derI naMbara 31 no je zilAlekha ApavAmAM Avelo che, temAM lakhela che ke 'saMvata 1483 varSe prathama vaizAkha zuda 13 gurau zrIaMcalagacche zrImerutuMgasUrINAM paTTodhareNa zrIjayakIrtisUrIzvara sugurUpadezena...zrIjirAulA pArzvanAthasya caitye dehari (3) kArApitA.......... A zrIjayakIrtisUrijI mahArAja aMcalagaccheza zrImerutuMgasUrijInA ziSya che ane sadarahu andhanA kartA zrImANikyazekharasUri paNa temanA ziSya che. eTale banne gurubhAI hovAno saMbhava che ane zrIjayakIrtisUrijIe saM. 1483 mAM derInI pratiSThA karAvela che. te uparathI uparanuM amAruM anumAna siddha thAya che ke A panthanA kartA zrI- mANikyazekharasUrijI paNa teja sadImA thayA hovA joIe. taduparAMta A anumAnanA anusaMdhAnamAM mane trIjA bhAganA saMzodhana vakhate pUjya vidvadvarya sAhityapremI munirAja zrIpuNyavijayajI mahArAja taraphathI je be pratio maLelI che temAM eka vi.saM. 1550 tathA bIjI vi. saM. 1564 mAM lakhAyelI che ane prathama muMbaI tathA pUnAnI je pratio maLelI temAM to lakhyA saMvata che ja nahi. eTale temanA sattA kALanA anumAnanI pahelAnI lakhAyelI koI prati maLatI ja nathI ane sattAkALanA anumAna pachInA ja pahelA saikAnI lakhela pratio maLelI che. e uparathI paNa amAuM anumAna sAcu hovAno saMbhava che. P2 granthanA ante ApavAmAM AvelI granthakAranI prazastimAM granthakAre (1) zrIAvazyakaniyukti dIpikA (2) zrIdazavakAlika niyukti dIpikA (3) zrIpiNDaniyukti dIpikA (4) zrIoghaniyukti dIpikA (5) zrIuttarAdhyayana dIpikA ane (6) zrIAcAra OLOG Jain Education Internet |
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 4 // Jain Education Inter dIpikA navatazva vicAraNA ema cha prantho racela hovAnuM jaNAvela che. jyAre zrIjaina zvetAmbara konpharansa taraphathI chapAyela zrIjainamanthAvalImA (1) zrI Avazyaka niyukti dIpikA ( 2 ) zrIpiNDaniryukti dIpikA (3) zrIdazavaikAlika niyukti dIpikA ane (4) zrIodhaniryukti dIpikA ema cAra ja prantho sadarahu granthakAre racelA hovAnuM jaNAvavAmAM Avela che. bAkInA be upalabdha yatA nathI. saMbhava che ke adyAvadhi aprasiddhAvasthAmA rahela bhaMDAromAM te ve prantho hoya agara viccheda paNa pAmyA hoya. A satie pranthakAranA saMbandhamAM jeTaluM sAhitya maLI zakyuM teTalaM upara mujaba jaNAvavamAM AvyuM che. upara z2aNacyA mujaba sadarahu granthanA saMzodhana kAryamAM prathama be ja pratio prApta thayelI ane te uparathI ja presa kopI taiyAra karavAmAM AMvelI. banne pratio joIye tevI zuddha na hatI, banne pratiomAM paNa paraspara pAThaphera AvatA hatA chatAM paNa banneno samanvaya karIne zakyatA pramANe presa kopI zuddha karIne grantha chapAvavAmAM Avyo che. topaNa keTaleka ThekANe arthadRSTie truTio rahelI che, paraMtu nirupAye te emane ema ja rAkhIne ve bhAgo bahAra pADavAmAM AvyA. tyAra pachI trIjA bhAganuM kArya anivArya saMjogomAM bAkI rahI gayuM. teTalAmAM laDAi zaru thaI, pepara upara kanTrola Avyo, kAgaLa maLavAnI muzkIlatA thaI, moMghavArI paNa vadhI ane chapAmanA cArja paNa ghaNA ja baghatA gayA. AvA kAraNonA yoge samaya palaTAya ane soMghavArI thAya eTale bAkInuM kAma puruM karIe e AzA cha sAta varSa nIkaLI gayA. chevaTe gai sAla mAstara hIrAlAlano A kAma pUrNa karI ApaNA mATe Agraha thavAthI A kArya pUrNa karavA cAlu sAlamAM zaru karyu. te vakhate mArA laghugurubandhu paMnyAsa zrIkAntivijayajI gaNivara mAraphata sAhityapremI vidvadvarya pUjya zrI puNyavijayajI mahArAja pAsethI pUjya zrIhaMsavijayajI mahArAjanA zAstrasaMgrahamAMthI ve pratio eka vi.saM. 1550 mAM lakhAelI prastAvanA // 4 //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA bIjI vi. saM. 1564mAM lakhAelI maLI AvI. tenI sAthe trIjA bhAganI presa kopI meLavIne banatI vizeSa zuddhi karIne PI A trIjo bhAga chapAvavAmAM Avyo che. be pratio paNa atizuddha na hatI chatAM paNa temAthI keTaluka agatyanuM sudhAravA lAyaka maLI gayu. A rIte traNe bhAgo zuddha chapAvavA mATe banatA prayAso karavAmAM AvyA che. chatAM prationI azuddhatAne yoge, arthadRSTie pAThanI | truTinA yoge tathA chadmasthatAnA yoge mArI samajapheranA kAraNe je bhUla rahI javA pAmI hoya athavA presadoSathI tathA prUpha sudhAravAmAM| paNa anupayogI je kaI bhUla rahI javA pAmI hoya tene vidvAn vAMcako sudhArI leze evI AzA che. ___ sadarahu granthanI pratio pUrI pADanAra saMsthAone tathA sAhityapremI pUjya munirAja zrIpuNyavijayajI mahArAjane tathA trIjA bhAganA prapho tapAsavAmAM mane apUrva sahAya ApanAra mArA laghugurubandhu paM. zrIkAntivijayajI gaNivarane yAda karyA vagara rahI | zakAya tema nathI. eja zubhecchA. jaina upAzraya, lIMca. ) li. saMzodhaka | vi. saM. 2005 Aso suda 2 / mAnavijaya T Jain Education Internat ww.jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyakaniyukti zuddhipatrakam diipikaa| patiH azuddhaH paGkiH azuddhaH zuddhaH | pRSTham mANikya | CASHAKAKARAOKAR+KACI rUpatvAt 1555 zuddha rUpatvAt 245 mANakya 1551 1551 1552 1553 1552 1554 1554 RRRRHHHHH 246 246 242 244 244 245 // 1 // (pra0) | 1557 1557 1558 1558 1559 1559 1560 1551 1551 1552 1552 1553 , Jain Education Internat Jww.jainelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ paGktiH azuddhaH huss w azuddhaH 1561 1560-61 1562 zuddhaH | pRSTham 1554 6/1 1553-54 1555 9 V bhauM bhaGgAH bhaGgAH 1555 1556 1556 taJceda RAKKAANSARAH REACHES taJcaida saMkalpaja 1562 1563 1563 1564 1564 1565 *ASKARNERAKSHARA chavi namutthuNaM 19/1 saMkalpajaH chavi namutthu NaM janAsthAvRddhi. karito IriyA0 porisiM janAsthA vRddhi0 karito iriyA0 21/1 21/2 5 | 22/1 1567 7. porirsi Jain Education Inter
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ patiH azuddhaH aavshykniyuktidiipikaa| | pRSTham 24/ 1 25/1 patiH 6 11 37/1 zuddhaH | zuddhi ca patrakam / niHspRha. m: 00 sAhUmUle AASARASWAROSA azuddhaH zuddhaH | pRSTham nivRttaM nirvRttaM karhi kahiM | 40/1 sAhU(hu )mUle sadharaMgaNao sagharaMgaNao | 41/1 sAhUNo sAhU(huNo anyonnati vaima0 anyonnativema0 mahatvavAn mahattvavAn 41/2 tapo nirjaraiva. taponirjaraiva 43/1 syAttathA syAttathA (tathA) nispRha cedgRhI guNe rase 27/1 27/1 kiM c- 4 hiMsA kalapyaM 29/2 33/1 GARCANE Jan Education Internat! W ww.jainelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10--%ii -k% 2-4 4- - - - zrIvijayadAnasUrIzvarajI jaina granthamAlA-surata. / pranyAMka grantharnu nAma kiMmata | granyAMka granthana nAma kiMmata 1 mauna ekAdazI saM. padya 0-1-0-12 jinaguNagAna amIdhArA gujarAtI x 2 zrIyavarAjarSi kathA saM. padya 0-1- 3 13 vividha praznottara bhA. 2. 1-0-0 x 3 upadhAna vidhi gujarAtI meTa 414 zrIsuvrataRSi kathA prAkRta 5 4 zrIzrIpAlacaritra saM. padya , 15 zrIlaghupravacanasAroddhAra mUla bheTa 4 5 zrIsAmAyikasUtra vidhisahita prAkRta 16 zrI Avazyakaniyukti dIpikA bhA. 1 3-8-0 4 6 zrInizItha cUrNI bhA. 1 417 prAcIna sajjhAyakarNikA gujarAtI 0-2-0 |-18 svAdhyAyadohana saMskRta 1-8-0 48 , bhA. 3 x19 prAcIna sajjhAya pada saMgraha bhA. 1 gujarAtI __0-120 9 pratikramaNasUtra padavRtti saMskRta -6- 0420 jinendrastavakarNikA , 410 zrIyogazAstra- mULa meTa | 21 siddhAcala mahAtIrtha stavanAvalI gujarAtI 11 zrIpiNDavizuddhi-mULa sahita saM. TIkA 1-120 | 422 surasundarI rAsa 10 4 -%AM 1- 4 T- 0 Jain Education Intel For Private & Personal use only Howw.jainelibrary.org H 4
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 R 0 - %A Avazyakaniyukti diipikaa| kiMmata bheTa 3-0-0 %2 4 - %% +05 % granthAMka granthay nAma kiMmata | anyAMka granthanuM nAma 523 zrInizItha cUI bhA. 4 bheTa | 33 paryuSaNASTAhikA vyA0 zrIudayasomasU0 | 434 prakaraNamALA mULa 35 paMca pratikramaNa-vidhi sahita gujarAtI | 426 yugAdi dezanA saM. padya 1-0-0 36 jinendra stavanAdi kAvya sandoha 427 ArAdhanA sAra bhASAntara saha | 37 tapavidhi saMgraha | 428 pratimApUjana 38 prakaraNa dohana 429 zrIAvazyakaniyukti dIpikA bhA.2 39 sattvArtha uSA 430 prakaraNa stotrAdi saMgraha 0.10.0 | 10 sAmAyika caitya-guruvandanAdi 431 devavandanamAlA | 11 tIrthakara gaNadhara Agama varNana 432 zrIpiNDavizuddhi anuvAda gujarAtI , 12 zrIAvazyakaniyukti dIpikA bhA.3 prAptisthAnaH-zrIvijayadAnasUrIzvarajI jaina granthamAlA, vya mAstara hIrAlAla raNachoDabhAI-gopIpurA-surata. 4 cokaDIba kA grantho khapo gayela hovAthI maLI zake tema nathI. N m 0 TITI / / / 0 074 0 0 0 % -04- % % % %*-*---- %% Jain Education inte |
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ SC MA 3 // aIm // zrImanmANekyazekharasUrIzvaraviracitA AvazyakaniyuktidIpikA-tRtIyo vibhAgaH ____ atha SaSThaM pratyAkhyAnAdhyayanam / / atha pratyAkhyAnAdhyayanaM, pAzcAtyAdhyayane vraNacikitsoktA, iha tu mRlottaraguNAnAM dhAraNA procyate, itysyaadhikaarH| asya catvAryanuyogadvArANi saprapaJcAni vAcyAni yAvannAmaniSpanne nikSepe pratyAkhyAnAdhyayanamiti, asya dvAragAthA paJcakkhANaM paJcakkhAo, paJcakkheyaM ca ANupubIe / parisA kahaNavihI, yA phalaM ca AIi chabbheyA // 1550 // pratyAkhyAyate niSidhyate vastvaneneti pratyAkhyAnaM 1, pratyAkhyAtA tasya kArako guruH ziSyazca 2, pratyAkhyeyaM pratyAkhyAnagocaraM vastu 3, AnupUrvyA paripATyA vAcyaM iti zeSaH / tathA parSad vaktavyA yathA IdRzaH parSadaH kathyaM 4, kathana. vidhizca 5 vaktavyaH / tathA phalaM cAsya aihikAmuSmikaphalaM kathanIyaM 6, AdAvete SaD bhedAH // 1550 / / pratyAkhyAnamAhanAmaM ThavaNAdavie aicchapaDisehameva bhAve ya / ee khalu chanbheyA paJcakkhANaMmi nAyabA // 1551 // %% CAREEK Jain Education Internal For Private & Personal use only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvazyaka niyuktidiipikaa| tRtIyo vimaamH| 1%9A%AA%95%A5%A5%% nAmapratyAkhyAnaM 1 sthApanApratyAkhyAna 2 dravyapratyAkhyAnaM 3 dAtumicchA ditsA na ditsA aditsA, saiva pratyAkhyAnaM (aditsApratyAkhyAnaM 4), pratiSedhapratyAkhyAnaM 5, bhAvapratyAkhyAnaM 6 // 1551 ||naamsthaapnaaprtyaakhyaane sugame, dravyapratyAkhyAnamAhadavanimittaM datve davabhUo va(u)tattha raaysuaa| aicchApaJcakkhANaM baMbhaNasamaNA aicchatti // 1552 // amugaM dijau majjhaM, natthi mamaM taM tu hoi paDiseho / sesapayANa ya gAhA, paJcakkhANassa bhAvami // 1553 // dravyanimittaM pratyAkhyAnaM vastrAdidravyArthamityarthaH, tathA dravye pratyAkhyAnaM yathA bhUmyAdau vyavasthitaH karoti / tathA dravyabhUto'nupayuktaH san yaH karoti, tuzabdAd dravyANAM dravyeNa cetyAdi jJeyam / tatra rAjasutAkathA yathA ekasya rAjJaH sutA bhartari mRte pituhamAgatA | dharmArthinI pAkhaNDinAM dAnaM datte / anyadA kArtiko dharmamAsa iti mAMsaM pratyAkhyAya tatra mAse mAMsaM nAharati pUrNe ca mAse pAraNe naikeSAM nAnAvidhAni mAMsAni svayaM dadati, anyadA sAdhUna nyamantrayat / tairbhaktaM lAtvA mAMsaM niSiddham / sA prAha kiM vaH kArtiko na pUrNaH 1 tairUce yAvajIvaM naH kArtikaH / tato mAMsadoSokyA sA buddhA diikssitaa| evaM tasyAH prAg dravyapratyAkhyAnaM pazcAdbhAvapratyAkhyAnaM jAtam / aditsApratyAkhyAnaM he brAhmaNa! he zramaNa! aditseti na me dAtumicchA, na tu nAsti yat tvayA'yAci / tatazcAditsaiva vastunaH pratiSedhAtmiketi kRtvA pratyAkhyAnam Jain Education Interna For Private & Personal use only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter // 1552 || pratiSedhapratyAkhyAnamAha anukaM ghRtAdi mahyaM dIyatAm / itarastvAha nAsti mama taditi na tu dAtumanicchA / aaisi pratiSedha eva pratyAkhyAnaM pratiSedhapratyAkhyAnam / 5 / bhAvapratyAkhyAnamAha ' sesa0 ' zeSapadAnAM AgamanoAgametyAdInAM sAkSAdihAnuktAnAM pratyAkhyAnAnAM gAthAvyAkhyApratiSThA svayaM kAryeti zeSaH / iha bhAvamiti bhAvapratyAkhyAnaM idaM vakSyamANam - duvihaM suanasua surya duhA puvvameva nopuvaM / puvasu navamapuvvaM nopuvvasurya imaM caiva // 1554 // tadbhAvapratyAkhyAnaM dvividhaM zrutapratyAkhyAnaM nozrutapratyAkhyAnaM ca / pratyAkhyAnanAmakameva taM zrutapratyAkhyAnaM, pratyAkhyAnAkhyazrutAdanyad nozrutapratyAkhyAnaM, tatra zrutapratyAkhyAnaM dvidhA pUrvazruta pratyAkhyAnaM nopUrvazruta pratyAkhyAnaM ca / tatra pUrvazruta pratyAkhyAnaM navamaM pratyAkhyAnAkhyaM pUrvazruta pratyAkhyAnaM, pUrvazrutAdanyat idameva pratyAkhyAnAdhyayanaM Atura pratyAkhyAnAdi ca // 1554 // nozrutapratyAkhyAnamAha noapaccakkhANaM mUlaguNe caiva uttaraguNe ya / mUle savvaM detaM ittariyaM AvakahiyaM ca / / 1555 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niyuktidiipikaa| tRtIyo vibhaagH| CCCCESCHE // 2 // CASS-RECORRECA%AR C mUlaguNA vi ya duvihA samaNANaM ceva sAvayANaM ca / te puNa vibhajamANA paMcavihA iMti nAyavvA // 1556 // nozrutapratyAkhyAnaM mUlaguNA uttaraguNAzca / mUlaguNAH prANAtipAtaviratyAdayo viratirUpatvAt pratyAkhyAnam / tathocaraguNAH piNDavizodhyAdayo'pyazuddhAhArAdiviratirUpatvAta pratyAkhyAna, uttaraguNaviSayaM vA'nAgatAdidazadhApratyAkhyAnam // 1555 / / mUlaguNapratyAkhyAnaM dvidhA sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM dezamUlaguNapratyAkhyAnaM ca / sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM paJcamahAvratAni / dezamUlaguNapratyAkhyAnaM pazcANuvratAni / evaM uttaraguNapratyAkhyAnamapi dvidhA sarvottaraguNapratyAkhyAnaM dezottaraguNapratyAkhyAnaM ca / tatra sarvottaraguNapratyAkhyAnaM 'dazavidhamaNAgayamaikataM' ityAdyane vakSyate / dezottaraguNapratyAkhyAnaM saptavidhaM, trINi guNavratAni catvAri zikSAvratAni / punaruttara(guNa )pratyAkhyAnaM dvidhA itvaraM, sAdhUnAM kizcidabhigrahAdiH zrAvakANAM tu catvAri zikSAvratAni, dvitIyaM yAvatkathikaM tacca niyantritAkhyaM pratyAkhyAnaM yad durbhikSAdiSvapyamagnaM syAt / | zrAvakANAM trINi guNavratAni // 1556 // sarvamUlaguNapratyAkhyAnamAha pANivahamusAvAe, adattamehuNapariggahe ceva / samaNANaM mUlaguNA, tivihaM tiviheNa nAyavvA // 1557 // prANA indriyocGkAsAdyA daza, teSAM vadhaH, prANavadhAdiSu viSayabhUteSu zramaNAnAM mUlaguNA AdyaguNAstrividhatrividhena CHOCOCC - Jain Education Interna
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ * %%95%EASE yogakaraNatrayAbhyAM netanyA grAhyAH / zramaNaH prANAtipAtAdiviratatrividhatrividhenetyarthaH // 1557 // dezamalaguNapratyAkhyAnaM zrAvakANAM syAditi taddharmamoSata Aha sAvayadhammassa vihiM bucchAmI dhIrapurisapannattaM / jaM cariUNa suvihiyA gihiNo vi suhAI pAvaMti // 1558 // ___zRNoti yatibhyo dharmamiti zrAvakaH prapannasamyaktvAdiguNaH, dhIrA ahadgaNadharAH, yaM dharma caritvA suvihitAH sukriyA | gRhiNo'pi sukhAni (prApnuvanti) // 1558 // sAbhiggahA ya nirabhiggahA ya, oheNa sAvayA duvihA / te puNa vibhajamANA, aTTavihA iMti nAyavvA // 1559 // tatra sahAbhigrahailottaraguNarUpeSu sarveSvekasmin vA vratAdau niyamaivartanta iti sAmigrahAH, niramigrahAH kevalasamyaga| darzaninaH kRSNazreNikAdayaH / oghena sAmAnyena te punardvividhA api vimajyamAnA aSTavidhAH syuH // 1559 // yathA duvihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi| duvihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 1560 // Jain Education Internatio I w w.jainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvazyaka niyuktidIpikA tRtIyo vibhaagH| egavihaM duviheNaM ikvikaviheNa cha?o hoi| uttaraguNa sattamao avirayao ceva aTThamao // 1561 // kacanAbhigrahaM lAti, sahyeva lAti, dvividhaM trividheneti prathamo bhedaH 1 / ko'rthaH ? dvividhaM iti yogavizeSaNaM trividheneti | karaNavizeSaNam / tatra yogAH karaNakAraNAnumatirUpA vyApArAH, karaNAni yogasAdhakAni manovAkAyarUpANi, tato'yaM arthH| prANA jIvAsteSAM atipAtaM vinAza, dvividhaM karaNakAraNarUpaM, trividhena manasA vAcA kAyena pratyAkhyAmi iti / evaM dvividhaM dvividheneti, ko'rthaH 1 dvividhaM kRtakAritAdirUpaM dvividhena manovAg-manAkAya-vAkAyarUpeNa pratyAkhyAmi 2 / dvividhaM yoga ekavidhena manasA vAcA kAyena vA karaNeneti tRtIyaH 3 / ekavidhaM yogaM kRtaM kAritaM vA trividhena karaNeneti turyaH / ekavidhaM yoga dvividhana karaNeneti paJcamaH 5 / ekavidhaM yoga ekavidhena karaNeneti SaSThaH 6 zrAvakabhedaH, zrAddhasyAnumatiniSedhAmAvAtrividhaM yogamiti maGgo noktaH, yadA manasA vAcA niSiddhaH tadA kAyena zUnyatayA karoti, yadA tu vAcA kAyena niSiddhaH tadA manasA hiMsakaH, yadA manovAgmyAM (manAkAyAmyAM) niSiddhaH tadA zUnyatayA hiMsakavAgbhASItyAdimaDA jeyaa| anujJA tu vimirapyastIti sarvatra bhAvyam / tathA ko'pi uttaraguNAnAM madhye kamapyabhigrahaM lAti, eSa saptamo maGgaH 7 / ko'pi niyamAgrahaNAdavirato'STamo bhedaH 8 // 1560-61 // Jain Education Intem
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNaya caukkaM ca tigaM dugaM ca egaM ca giNhai vyaaii| ahavA vi uttaraguNe ahavA vi na giNhaI kiMci // 1562 // ko'pi paJcANuvratAnyAdatte'nyaH 4-3-2-1 iti paJcamedAH, dvividhaM dvividhena pratyAkhyAmIti prAmuktaH SaDamargaNitAtriMzadbhedAH syuH| athavA ko'pyuttaraguNamadhye niyama lAti 31, ko'pi kazcana niyamaM na lAti samyaktveva(sthyeva) syAta 32, evaM 32 shraaddhmedaaH||1562 // sa tu zrAddhaH sarvo'pi nizcalasamyaktva(kvI) eva syAdyato malottaraguNAnAmAdhAraH samyaktvaM tata Aha nissaMkiya nikaMkhiya nibitigicchA amUDhadiTTI ya / vIravayaNami ee battIsaM sAvayA bhaNiyA // 1563 // vIravacane zrIvIrazAsane niHzaGkitAH zaGkArahitAH, niSkAsitAH kAsArahitAH, nirvicikitsA vicikitsArahitAH, zAdayo'gre vakSyante'mRdRSTiH (STayaH) vicAreSu na mRDhA dRSTirAntarA matirUpA yeSAM te / ete dvAtriMzadapi zrAvakamedAH samyagdarzanino maNitAH // 1563 // sIyAlaM bhaMgasayaM paccakkhANaMmi jassa uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akupsalA u // 1564 // Jain Education Inter
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ C CTECE bAvazyaka niyuktidiipikaa| | tRtIyo |vimaagH| A yasya puMsaH saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM vizodhya pratyAkhyAne upalabdhaM jJAtaM syAt // 1564 // sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaJcakkhANabheyaparimANaM / taM ca vihiNA imeNaM bhAveyatvaM payatteNaM // 1565 // tinni tiyA tinni duyA tinnilikA ya iMti jogesuN| tiduikkaM tiduikkaM tiduegaM ceva karaNAI // 1566 // paDhame labbhai ego sesesu paesu tiya tiya tiyaM ti / do nava tiya do navagA tiguNiya sIyAla bhaMgasayaM // 1567 // saptacatvAriMzaM bhaGgazataM gRhiNAM ekaikavratarUpe pratyAkhyAne bhedaparimANaM, taccAnena vakSyamANena vidhinA bhAvyaM, yathA | trayastrikAstrayo dvikAlaya ekakA yogeSu bhavanti, trINi dve ekaM trINi dve ekaM trINi dve ekaM ca karaNAni / prathamaM trividhaM | trividheneti bhane eko medo labhyate / zeSeSu bhaGgeSu trikaM trikaM ceti medA lamyante / tathA trINi nava nava trINi nava nava ca evaM sarve labdhamedAH 49 bhavanti / te ca kAlatrayeNa guNitAntriguNitAH saptacatvAriMzaM bhaGgazataM syAt / sthApanA SECRECTOCHECRECR HECCALCHESTROLOCAUSEX VI4 // Jain Education Interna AAw w.jainelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati 3 | 1 3 9 9 3 9 9 sAmAyikAdhyayane ete 49 medAH spaSTAH kRtAH santi / tatra gRhiNo dIkSArthinaH ekAdaza pratimAM prapannasya (sva) viSaya bAhyArambhAhArAdInAmeva trividhaM trividhena niyamaH syAnnAnyeSAm / ete ca 147 medAH paJcavatAnAM syuH / tataH paJcaguNAH 735 bhedAH syuH, yadvA 32 zrAddhabhedA evaM 'paMcalabdhamedAH NhamaNuvayANaM, ikkagadugatigacaukkapaNaehiM / paMcagadasadasapaNaikage ya saMjoga kAyA // 1 // paJcAnAM aNuvratAnAM ekayoge paJcabhaGgAH, ko'rthaH ? ko'pyAdyaM ekamevoccarati 1, anyo dvitIyaM ekameva 2, evaM tRtIyAdiSvapIti 5 bhedAH / tataH dvitayoge 10, tritratayoge 10, caturvratayoge paJca paJcatayoge 1 bhedaH, yathA ( ko'pi ) pra0, ko'pi dvi0, evaM tR0 ca0 paM0, evaM paJcabhaGgAH / dviyoge yathA ko'pyAdyaM vrataM dvitIyaM vrataM cAdate 1, kopyAdyatRtIye 2, ko'pyAdyaturye 2, kopyAdyapazcame 4, evaM dvitIyatRtIye 5, dvitIyaturye 6, dvitIyapaJcame 7, tRtIyaturye 8, tRtIyapazcame 9, ko'pi caturthapaJcame 10 lAti / trikayoge yathA pra0 dvi0 tRtIyAni kopilAta, paraH pra0 dvi0 turyANi 2, evaM pra0 dvi0 paM0 3, pra0 tR0 ca0 4, pra0 tR0 paM0 5, pra0 ca0 paM0 6, dvi0 tR0 ca0 7, dvi0 0 paM0 8, dvi0 ca0 paM0 9, 0 ca0 paM0 10 / caturyogAH pra0 dvi0 0 ca 1, pra0 dvi0 0 paM0 2, pra0 dvi0 0 0 3, pra0 tR0 ca0 paM0 4, dvi0 0 ca0 paM0 5 / pazcayogasyaikaH prANAtipAtAdIni pazcApi ko'pyAdatte bhaGgaH 1, evaM medAH 31, athavA ko'pi kazcinniyamaM prapadyate, evaM 32 zrAddhabhedAH / atraikayoge paJcabhedAH duviha 3 3 3 2 2 2 1 1 1 yogAH 1 3 2 1 3 2 1 karaNAni
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryuktidIpikA / // 5 // Jain Education Internat tiviNaM paDhamo, ityAdi 6 maGgairguNitA jAtAH sarve'pi 30 bhedAH, dvikayoge tu dhUlagaM pANAivAyaM paJcavakkhAmi dhUlagaM musAvAyaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM 1, tathA thUlagaM pANAivAyaM paJcavakkhAmi duvihaM tiviheNaM dhUlagaM musAvAyaM paJcakkhAmi duvihaMti (du) viheNaM 2, evaM AdyaM duvihaM tiviheNa dvitIyaM duvihaM egavihaM (heNaM) 3, tathAdyaM tathaiva dvitIyaM tu egavihaM tiviheNaM 4, AdyaM tathaiva dvitIyaM egaviha duviheNaM 5, AdyaM tathaiva dvitIyaM egavihaM egaviNaM 6, evaM bhaGgAH 6 SaT ekenAdyavratasthena duvihaM tiviheNa padena labdhAH, tata AdyaM vrataM duvihaM duviheNaM dvitIyaM duvihaM tiviheNaM 1, punarAdyaM duvihaM duviheNaM dvitIyaM duvihaM dubiheNaM 2 AdyaM tathaiva dvitIyaM duviha egaviheNaM 3 ityAdibhaGgAH 6 Athavratasthena duvihaM duviheNa padena labdhAH evaM bhaGgAH 12, tata AdyaM duvihaM egaviNaM dvitIyaM tu duviha tiviheNetyAdi 6 bhaGgA duvihaM egaviheNa labdhAH, evaM bhaGgAH 18, tata AdyaM egavihaM tiviheNaM dvitIyaM tu duvihaM duviheNaM ityAdiSaGgabhaGgaiH sarve 24 bhaGgAH / tata Adyavrate egavihaM duviheNaM padena dvitIyavrataSabhaGgaiH 30 bhaGgAH, tata Adya egavihaM egaviheNaM dvitIye tu SaDbhaGgaparAvarttite 36 maGgA jAtAH, evaM AdyadvitIyatratarUpe prathame dvikayoge 36 zrAddhabhedA jAtAH / yataH ko'pi Adyabhedena ko'pi dvitIya bhedenoccaratItyAdi / evaM zeSANAM dvikayogAnAM navAnAM 36 bhaGgAH syurjAtAH 360 ete eva bhedAtrikayoge SaDguNAH 2160 medAH syuH, yato ye dvikayoge bhaGgAH santi ta eva tRtIyena SaibhirbhaGgaiH parAvartitena guNyante / tatra parAvarttavatkAryaM pazcimAnupUyaiva yathAdau antyatrataM SaDbhaGgairguNyate / tAvatprathamadvitIyatratayorekameva duvihaM tiviheNaM padaM sthApyate / tato dvitIye duvihaM dubiheNaM kathyate / Adye ca duvihaM tiviheNaM padaM antyavrate ca SaDbhaGgAH prAgvat / tato dvitIyaM dvividhaikavidhAdibhaGgAH krameNa kriyante / evaM 36 tRtIyo vibhAgaH / // 5 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ CRECRACANCERCACAS bhaGgaiH kRtairAye duvihaM duviheNaM sthApyate, evaM yAvat prathamasthAne egavihaM egaviheNa padaM sthApita, evaM 216 bhaGgA jAtA: sarve dazaguNA 2160 medAH / gatastriyogaH, caturyoge yathA'ntye SaDguNAH tataH pAzcAtyaparAvarte 36 tato'pi pAzcAtyaparAvarte 216 prAgvat / tata Adyasya SabhirbhaGgairguNane 1296 bhedA ekaikasmin caturyoge labdhA IdRzAH paJca caturyogabhedAH santi tena paJcabhirguNane 6480 sarvamedAH / gatazcaturyogaH, atha paJcayogaH, tatrAntye SaT pAzcAtye 36 tataH pAzcAtye 216 tataH pAzcAtye 1296 tataH pAzcAtye 7776 medAH / tatra sarvasaGkhyA pazcavratAnAM likhyate / ekayoge 30 dviyoge 360 triyoge | 2160 caturyoge 6480 paJcayoge 7776 / sarve triMzadAdibhaGgA ekatra mIlitAH 16806 tathA uttaraguNAn digvatAdIna ko'pi lAti ko'pyavirata eva / evaM 16808 zrAddhamedAH / atra gAthAH vayamikagasaMjogANa huMti paMcaNha tIsaI bhNgaa| dugasaMjogANa dasaha tinni saTThA sayA hu~ti // 1 // saMjogANa dasaha bhaMgasayaM ikkavIsaI saTTA / causaMjogANa puNo causaTThisayANi'sIyANi // 2 // satttari sayAiM chasattarAiM ca paMca saMjoe / uttaraguNa avirayameliyANa jANAhi savvaggaM // 3 // CCCCCCCCCCES Jain Education Interie
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOSE% Avazyakaniyukti solasa ceva sahassA aTThasayA ceva hu~ti atttthiyaa| eso uvAsagANaM vayagahaNavihI samAseNaM // 4 // tRtIyo vimaagH| diipikaa| 48 5-155 342 kAlatrayeNetairmaGgaistriguNitenAgatamAha-pannAsasahassAI, catvAri sayAI taha ya cauvIsA / kAla2400 tiyaguNiyameyaM aNubbayANaM chabhaMgIe // 1 // eSa saMkSepavratagrahaNavidhiH / tathAtra SaDbhaGgAdayo vika16806 lpAzcatvAraH syustatra SaDbhaGgayAM Ayavrate SaDbhaGgAH, AdyadvitIyayostu pratyekoccAre 12 saMyuktocAre 117648 tu 36 bhaGgA evaM 48 bhnggaaH| Adyadvitriyoge pratyekaM grahaNe 18 dvisaMyoge 36 triguNAH kriyante 108 823542 jAyante yataH prANA0 mRSA0, ada0 mR0, prA0 ada0, evaM triyoge 216 medAH sarve 342 evaM dvAdaza5764800 vratairapi jnyeyaaH| iha sAmAyikapauSadhasaMvibhAgeSu paDbhaGgathAdi tadatIcArANAM na karomItyAdiprakAro | 40353606 / jJeyaH, anyathA vA svadhiyA bhAvyaM, sAmAyike vA bahuso sAmAiyaM kujA madhyastho bhUyAditi yucyA 282175248 | pauSadhe niyamarUpapauSadhayuktyA vA cintyam / sarvasatyavaM iha Adyavrate 6 bhaGgAstato dvikAdiyogeSu M // 1977326742 | pAzcAtyaH pAzcAtyo'GkaH saptaguNaH SaDyutazca kriyate / eSA sthApanA caivam / 1384128720 SaDbhaGgIprarUpaNA // OM A% Jain Education Internal Care PRw w.jainelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha navabhaGgI yathA / maNeNaM na karemi 1 vAyAe na karemi 2 kAraNaM na karemi 3 maNeNaM na kAravemi 4 vAyAe na kAra0 5 kAyeNaM na kAra0 6 maNeNaM nANujANAmi 7 vAyAe nANujANAmi 8 kAraNaM nANujANAmi 9 evaM navabhaGgAH | ekaikavrate, tato dvAdazavateSu sthApanA yathAdye eko navakaH, vratadvaye 99 dvau navako, vratatraye 999 trayo navakAH yAvad dvAdazavratayoge dvAdazanavakAH / evaM navamaGgI / atha SaDbhaGgayA bhede 21 bhedAH , atrAyamarthaH duvihaM tiviheNabhede 1 eko bhnggH| duvihaM duviheNabhede trayo bhaGgAH, yathA na karemi na kAravemi maNeNaM vAyAe 1, na ka0 na kA0 maNeNaM kAraNaM 2, naka. nakA. vAyAe kAraNa 3 tathA dvividhaM ekavidhenetyatrApi 3 mnggaaH| na karemi na kAravemi maNeNaM 1, na ka0 na kA vAyAe 2, na ka na kA0 kAeNaM 3 / tathA egavihaM tiviheNa bhaGgadvayaM yathA maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi 1, maNeNaM hai vAyAe kAraNaM na kAravemi egavihaM duviheNaM manA6 yathA maNeNaM vAyAe na karemi 1, maNeNaM kAraNaM na karemi 2, vAyAe kAraNa na karemi 3, maNeNaM vAyAe na kAravemi 4, maNeNaM kAraNaM na kAravemi, 5 vAyAe kAraNaM na kAravemi 6 / egavihaM egaviheNaM bhaGgA 6 yathA maNeNaM na karemi 1, vAyAe na ka0 2, kAraNaM na ka0 3, maNeNaM na kA0 4, vAyAe na kA05, kAraNaM na kAravemi 6, evaM ekaviMzatibhaGgAH / atraikadvikAdisaMyogasaMkhyAgAthA 'egAIvayatullA, uvaruvari pakkhive caramavajaM / cha chakkagaguNiyA guNakArA te Thavaha agge' / ekadvyAdayo vratamAnA aGkA Urdhva UvaM sthApyante / tatra 5vratasthApanA yathA / tato. 'ntyAvarja pAzcAtyo'ko'gre mIlyate / evaM UrbokinivRtyA pUrvapUrvAko'gre yojyaH, iti ekaThyAdisaMyogasaGkhathA syAt , sA ca SaDbhaGgayAM SaDguNaSaDguNavRddhAkasya guNakArarUpA jJeyA tadguNaH SaDguNAGkaH kriyate ityarthaH, evaM bhaGgakasaGkhyA syAt / sA cAgre 2016KISANGANESHE SANG Jain Education Internat
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryuktidIpikA / // 7 // Jain Education Internat lekhyA yathA ekodvikekSipto jAtastrikaH, sa (ca) trike kSipto jAtAH paDityAdi yAvadantyaM paJcakaM muktvA pazcAddaza jAtAH / atha ekaviMzatibhaGgaiH sarvavratabhedA likhyante / tatrAdyavate 21 tatasta eva dvAviMzatiguNA ekaviMzatiyuktAzca sarvavratasaMkhyA kramAt sthApanA / ekonapaJcAzadbhagyAM ekatrate 49, vratadvaye 2499, vratatraye 124 tato navakatrayaM, vratacatuSke 624 navakacatuSkaM evaM 3124 navakapaJcakaM, 15624 navakaSaTkaM / evaM vratavRddhyA likhitAGkebhyo navakavRddhirjJeyA yAvad dvAdaza (me) dvAdaza navakAH / 78124, 390624, 1953124, 9765624, 48828124, 244140624 / 33 / 1 32 / 3 31 / 2 23 | 3 23 / 1 22 / 3 21 / 3 13 / 2 12 / 6 11 / 6 evaM 21 21 483 10647 234255 5153631 113379903 2494357887 54875873535 1207259217791 26551922791423 584318301411327 12855002331049215 49 2499 124999 6249999 312499999 15624999999 781249999999 3906249 1953124999999 97656249999999 | 4882812499999999 2441406249999999 22 / 9 tividdhaM tividveNa tivihaM duviheNaM tivihaM egaviheNaM duvidaM tividdeNaM duvihaM duviddeNaM duvihaM egaviNaM 29 / 9 egavihaM tiviNaM 13 / 3 egavihaM dubiheNaM 12 / 9 egavihaM egaviNaM 11 / 9 evaM 49 bhaGgAH zrAvaka vrata bhaGgAH / // 7 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatra yasmAt zrAvakaH dharmasya mUlaM samyaktvaM tatvArthazraddhAnarUpaM upasampadyate'tastadvidhiH tattha samaNovAsao puvAmeva micchattAo paDikkamai, sammattaM uvasampajai, no se kappai ajappabhiI annautthie vA annautthiadevayANi vA annautthiyapariggahiyANi arihaMtaceiyANi vA baMdittae vA namaMsittae vA puThica aNAlattaeNaM Alavittae vA saMlavittae vA tesiM asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA dAuM vA aNuppayAuM vA, nannattha rAyAbhiogeNaM gaNAbhiogeNa balAbhiogeNaM devayAbhiogeNaM guruniggaheNaM vittIkaMtAreNaM, se ya sammatte pasatthasammattamohaNiyakammANuveyaNovasamakhayasamutthe pasamasaMvegAiliGge suhe AyapariNAme pannatte, sammattassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyabvA na samAyariyavvA, taMjahA-saMkA kaMkhA vitigicchA parapAsaMDapasaMsA parapAsaMDasaMthave (sUtram ) tatra zramaNAnAM yatInAM upAsakaH zrAvakaH pUrvamevAdAveva zrAvako bhavan mithyAtvAttattvAzraddhAnarUpAta pratikrAmati nivrttte| samyaktvamupa sAmIpyena sampadyate svIkurute / se tasya no kalpate no yujyate / adyaprabhRti samyaktvapratipatterAramyAnyatIrthikAM. stApasAdIna anyatIrthikadaivatAni rudrAdIni anyatIrthikaparigRhItAni vAheccaityAnyahatpratimArUpANi mahAkAlavIrarudrAdIni boTikAni vA vandituM stotuM namaskata, vA samuccaye, na kalpate iti smbndhH| tadvandanAdermuktyarthinAmaprayojanAt mithyAdRzA sthirIkaraNAdezca / tathAnyatIrthikaiH pUrva anAlaptena satA tAn AlaptuM sakRdvAdayituM vArtA katuM saMlaptuM punaHpunarvAdayituM, yataste sArambhAH syuH, vAditAzca gRhAgamAdiprasaGgamArambhaM ca kuyuH, zizUnAM ca vikathAdiprasaGgasnehau syAtAm / teSAmazanAdi LECTROCESCOCCCESS-CCESCA-G k Jain Education Interner |
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM9C% smyktvaadhikaarH| E0% Avazyaka | dAtuM sakRt anupradAtuM asakaddAtuM ca no mama kalpate, kintu anyatra rAjAbhiyogAdyAkArebhyaH rAjAbhiyogAdi vinetyrthH| niyukti # rAjAbhiyogAdau dadad dharma nAtikramate / tatra rAjAbhiyogo rAjAgrahaH, gaNo janavRnda, balAbhiyogo balAtkAraH, devtaadiipikaa| bhiyogo devatAgrahaH / gurunigraho gurvaadeshH| vRttikAntAraM durmikSam / tatra rAjAbhiyoge kArtikazreSThI dRSTAntaH, sa naigamASTasa hasramukhyo hastinApure gRhItasaparivArajitazatrurAjAgrahAllinino mAsa(kSapaNa)pAraNe svayaM pariveSako'bhUta, liGgI ca tadAGguli cAlitavAn kathaM te samyaktvamiti tena nirvedena naigamASTasahasrayuk zrIsuvratAhatpArzve pravrajya caturdazapUrvI dvAdazasamaparyAyaH saudharme zakratvaM prApto liGgI ca tenAbhiyogenairAvaNo'bhRdindraM dRSTvA naSTo gRhItaH zakra ArUDhaH dve zIrSe kRte zakrAvapi dvau | jAtau / evaM yAvanti zIrSANi karoti tAvanti zakro'pi rUpANi / tato nazyan vajAhataH svastho'sthAt / gaNAbhiyogena & varuNo sthamuzale yuddhe prvRttH| evaM zrAddho'pi gaNAbhiyogAdanyatIthikAnAM dadAti / devatAbhiyoge ko'pi navazrAddho jaatH| pUrvagotrajAdivyantarANyatyajat, suryA tavAvaH sutazcApahRtAH zrAddhaM ca vakti ki mAM tyajasi ? zrAddhenoktaM arha| pratimAnte tiSTha tatrArcayAmi / tataH surI tatra sthitA gAH sutaM (ca) Anayat / 3 gurunigrahe bauddhaH zrAvakaputrIM chadmanA pari-1 NetuM kapaTazrAddho bhUtvA samyag niviSTe zrAddho jAtaH, chamAlocya zreSThinodvAhitaH / pRthag gRhaM kRtvA sthitH| anyadA pitamyAM bauddha bhikSumyo bhaktaM vidhAyAgraheNAhAnAya preSitaH / tairabhimantritaphaladAnena parAvRtto gRhametya priyAmRce bhikSubhyo bhaktaM davaH zrAvikA naicchat / tatsevakA bhojyaM kattuM pravRttAH / zrAvikayA gurumya Uce / tairyogapratibhedo dattaH, sa tayA'mmasA tasya dattaH / bauddhavyantarA naSTAH / sa bhAvuke jAte'vak kimetadbhojyam ? / tataH priyoktyA jJAtvA tatprAsukaM ACCORRECTOR // Jain Education Internatio R w.jainelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOROSCORRENGEL | sAdhubhyo dadau / vRttikAntAre saurASTrikaH zrAddho'vantyAM durmikSe yAn zambalatruTau bauddhazambalaM nirvAhAya vadan tairnirvAhyate | so'tisArAnmRtastairante svaraktAmbarairdeSTayitvA tyaktaH / sa namaskAreNa mRtvA vaimAnikadevo jAtaH / svaM bhavaM vIkSyamANo || raktavasvAcchAditadehaM dRSTvA prAgbhave svaM bauddhaM manyamAno bauddha bhikSUNAM bhaktiM cakre / bhikSAkAle bhUSitakaraNAkAzasthena tebhyo bhikSAM datte / tena bauddhonnatirjAtA / zrAddhairgurUNAmAgatAnAM jJApitam / gurubhirUce / devasya kara lAtvA bhaNata 'namo arihaM.18 tANaM bujha gujjhgaa'| taistathAkRtaM devaH sambuddho natvA lokamRce / bauddheSu na dharmaH, jainadharmaH satya iti sa zrAddho'bhUt / | anyatIrthikANAM tadbhaktAnAM ca dAne mithyAtvasthirIkaraNa, bhaktadAne tu samyaktvalAJchanaM ArambhadoSazca, dayAgocaratvaM prAptAnAM tu dadyAdapi yataH 'savvehiM pi jiNehiM dijaha (dujaya) jiyarAgadosamohehiM sattANukaMpaNaTThA dANaM na kahiM va (kahiMci) paDisiddhaM / tathA'rhanto'pyanukampayA sAMvatsaradAnaM dadati / atra kSepakaM padaM / ' se ya sammatte pasatthetyAdi / tatsamyaktvaM kimucyate ityAha prazastA ujjvalIkRtA mithyAtvapudgalAste samyaktvamohanIyakaNiva ucyante tadvedanasamutthaM AdhunikakAle vartamAnaM kSAyopazamikasamyaktvam / tathA samyaktvANUpazamasamutthaM prAgvarNitaM aupazamikaM samyaktvam / tathA samyaktvANukSayasamutthaM kSAyikasamyaktvam / ete dve adhunA na stH| paraM samyaktvaM sarva prazamasaMvegAdiliGgaH prazamasaMvegAdilakSaNaM zubha AtmapariNAmaH prjnypto'rhtaa| etAvatA zubhapariNAmastattvatrayazraddhAnarUpaH samyaktvaM syaadityrthH| 'sammattassa' zramaNopAsakena zrAvakeNeme paJca, 'aticarati samyaktvaM yAtyebhirityaticArAH doSA jJAtavyAH zraddhAnajJAnAmyAM na tu smaacritvyaaH| tadyathetyudAharaNopanyAse / zaGkA matidaurbalyAjinokteSu saMzayaH zaGkA, sA dvidhA dezataH sarvatazca, tatra dezataH kiM jIvo Jan Education Intemato How.janelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvazyaka niyuktidiipikaa| GE0% A4 | dehamAtro vizvamAtro vetyAdirUpA / sarvataH kiM jIvo'styahanabhRnnavetyAdi / tatra sarvArhadAjJA pramANameva kaaryaa| 'payamakkharaM trINi pi ekaM jo ya na roei yo na rocayati na zraddhatte suttaniddiTuM / sesaM royanto rocamAno vi hu micchA(ccha)ddiDI munneybbo'|1| zatAni iha saMzayo'pi mithyAtvameva / / kAsA paradarzaneSvabhilASaH / sA ca dvidhA dezataH sarvatazca / dezataH saugataM darzanaM kAsati / dra tripazyadhisarvataH sarvadarzanAni kAsati / athavaihikAmuSmikaphalAni kAGkSati, tadapi na yuktaM samayaniSiddhatvAt , mukti vinAnyA kAni kAsA na kAryA 2 / vicikitsA puNyaphalaM prati sandehaH / yadvA vido vidvAMsasteSAM jugupsA viju(jju)gupsA sAdhanAM nindA18 pAkhayathA 'asnAnA ete' ityAdi 3 / parapAkhaNDAnAM paramatAnAM prazaMsA stutiH| tAni yathA 'asIisaya kiriyANaM akiriya nnddinH| vAINa hoi culsiiii| aNNANI sattaTThI veNaiyANaM tu bttiisN| 1 / kAlo 1 sahAva 2 niyaI 3 puvakayaM 4 purisa kAraNe paMca / samavAe sammattaM egaMte hoi micchttN'|2| atraikAntavAdinAM mataM likhyate / kAlavAdI vakti kAlena vizvamutpadyate kAlena barddhate, kAlena jarAmeti, kAlena vinazyati / ataH kAla eva vishvotpttihetuH|1| svabhAvavAdyAha- svabhAvena sarvavizvotpattiH syAt / kaH kaNTakAn tIkSNAn karoti, ko moraM citrayati, ko'bjAni surabhayati ityAdikaM sarva svabhAvena niSpadyate / narasya nRsvabhAvaH, striyAH strIsvabhAvaH ityAdi / 2 / niyativAdyAha-niyatirbhavitavyatA kathyate / sA yatkaroti tadbhavati / yadbhAvi varttate tadindreNApi na rakSyate / yadbhAvi nAsti tatkenApi na bhavati / yadvastu yadA bhAvyasti tattadeva bhaviSyati kiM syAt bahUpakramairapi / tathA prasUti bhRtvA kapardAni kSiptAni ekAni samAni petaH anyAnyadhomukhAni peturityAdau niyatereva pramANam / iha niyatirnAma dravyakSetrabhAvairviziSTaH kaalbhedH3| karmavAdyAha +SCORCHECRECRACROCACC %ACIOUSik Jain Education Internat For Private & Personal use only Doww.jainelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati yatkarmma karoti tadeva syAt anyatsarvaM vRthA 4 / puruSakAravAdyAha AtmopakrameNaiva vizvaM niSpadyate / AtmA vizvaM sRjati AtmA pAlayati AtmA saMharati / yAvadete paJcavAdinaH svIyaM svIyaM mataM sthApayanti tAvanmithyAtvaM cetsamavAyena pazcApi kAlAdIn manyante tadA samyaktvaM syAt / yo bhAra ekena dvAbhyAM tribhizcaturbhiranutpATyaH san paJcabhirjanairutpATitaH syAt sa cedekenotpATitaH kathyate tarhi mithyA, paJcabhirutpATitaH kathyate tarhi samyak / tathA vizvaM paJcabhirniSpAdyamAnamasti / tatraikaM sthApyate tanmithyAtvam / samavAyo yathA kenApi jIvena sthAnAdyupakramaM kRtvA vRkSa AropitaH, jIvayogAt kAlena varddhitaH, svabhAvena madhurAdiraso jAtaH karmmatazcirasthAyI bhUtaH, bhavitavyatayA yathAsaGkhyaM patraphalazAkhA divA (mA) najani / itthaM sarvasmin jIvAjIvarUpe vizve pazcApi vacAMsi jJeyAni / tathAtra navatancve'zItizatakriyAvAdina iti nAmnA pAkhaNDino bhavanti, bhaNanti ca jIvo'sti kriyAM ca karoti / tatraike AhuH asti jIvaH svato nityaH kAlataH 1 | eke Ahu asti jIvaH svato'nityaH kAlataH 2 / eke AhuH asti jIvaH parato nityaH kAlataH 3 / eke AhuH asti jIvaH parato'nityaH kAlataH 4 / svata iti AtmasvarUpeNa / parata iti ghaTAdipadArthApekSayA hasvatvadIrghatvavaditi / evaM jIvapadaM caturddhA kAlavAdyAha / itthameva svabhAva 2 niyatIzvarAtmavAdinaH pazcApi caturddhA caturddhA vadanti / evaM viMzatirjIvavAdino jAtAH / evaM ajIva puNyapApAzrava saMvaranirjarAbandhamokSeSu pratyekaM pratyekaM viMzatirvAdino bhavanti / evaM sarve'zItizatakriyAvAdino bhavanti / tatrezvaro naiyAyikairmanyate / mImAMsakaiH sarvatraka evAtmA manyate / tathA'kriyAvAdinaH 'sarvaM kSaNe kSaNe vinazyati ataH kAraNAt ko'pi kriyAM na karoti ' IdRzaM vadanti / te caturazItibhedAH syuH / tatraike itthamAhuH nAsti AtmA svataH /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niyuktidiipikaa| CRECO trINi zatAni triSaSTyadhikAni paakhnnddinH| // 10 // kAlataH 1 / eke AhuH nAstyAtmA parataH kAlataH 2 / itthaM jIvamAzritya kAlavAdibhedadvayena bhavati / itthaM svabhAva 2 yadRcchA 3 niyati 4 Izvara 5 AtmavAdino medadvayena bhavanti / evaM jIvamAzritya vAdinAM dvAdazabhedAH syuH| tatra yahacchA sA kathyate yatkiJcidakasmAjAyate, sA niyatereva bhedH| upakrame kriyamANe na Talati sA niyatiH syAt / athavA yadRcchA sA kathyate yA na niyatitvenotpatiH yathedRzaM nAsti yagodhUmA godhUmebhya evotpadyante kintu vaMzAdikebhyo'pyutpadhante ityAdi / itthaM puNyapApe varjayitvA ajIvAdiSaTtatvAnAM dvAdaza dvAdaza bhedairvAdinaH syuH evaM sarve caturazItibhedAH akriyAvAdinAm / ye AtmAnaM na manyante te puNyapApe tattvamadhye pRthak na gaNayanti / tathA saptaSaSTirajJAninaH, te jIvAdinavatattvAnAM sotpattInAM bhedaiH syuH| yathaike AhuH jIvo'sti itthaM ko'pi vetti ko'pi na vettItyarthaH, kiM kArya tena jJAtena 1 / ke AhuH nAsti jIva iti ko vetti kiM kArya tena bAtena 2 / ke AhuH jIvo'sti nAsti ca dezakAlavizeSeNa punaritthaM ko jAnAtItyAdi / ke AhuH jIvo'vaktavyaH, itthaM ko vetti kiM kArya tena jJAtena 4 / ke AhuH jIva: sadavaktavyaH, itthaM ko vetti kiM vA tena jJAtena 5 / ke AhaH jIvo'sadavaktavyaH, itthaM ko veti kiM vA tena jJAtena 6 / ke AhuH jIvaH sadasadavaktavyaH, itthaM ko veti kiM vA tena jJAtena 7 / itthaM sapta vAdino jIve jAtAH / itthaM ke AhuH ajIvo'sti ko vetti kiMvA tena bAtena ityAdi sapta vAdibhedAH / itthaM zeSeSu tattveSu jJeyAH, evaM sarve triSaSTirbhedAH / tathA ke AhuH utpattirasti ko veti kiM vA tayA jJAtayA 1 / ke AhuH nAsti bhAvotpattiH ko02| ke AhuH asti nAsti bhAvotpattiH ko03 / kepyAhuH utpattiravAcyA ko04, itthaM jJAnaM manyante / evaM caturmirutpattimedavAdibhiH R ROCESCANNOCRA // Jain Education Internat Rimjanelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internation saha saptaSaSTirajJAnavAdino medAH syuH / atrotpattivAdinazcaturbhireva bhedaiH syuH, sadavaktavyAdimedatrikaM na syAt / tathA dvAtriMzadvinayavAdino vainayikAH syuH / tatraike AhuH devAnAM manasA vinayaH kriyate 1 kepyAhuH vAcA kriyate 2 ke'pi kAyena 3 kespi dAnena kriyate 4, devaviSaye catvAro vinayavAdibhedAH / itthaM rAja 2 yati 3 jJAti 4 vRddha 5 anAstika 6 pitR 7 mAtR 8 viSaye manovinayAdikacaturbhede vinayavAdino bhavanti, etAnaSTau caturguNAn kRtvA dvAtriMzadvainayika medAH syuH / evaM 180-84 67-32 / evaM sarve ekAnta ( ekatra ) sthApane trizatAni triSaSTizca pAkhaNDinaH / yataH yatkriyAvAdinaH AhuH astyeva jIvaH tanmithyA, yadyekAntena jIvaH sannevAsti tarhi yathA jIvo jIvatve'sti tathA jIvo'jIvatve syAt punaritthaM na syAt / ato jIvAdikaM sadasadvAcyaM svarUpe'sti pararUpe nAstItyarthaH / yadekAntena nityamanityaM ca sthApyate tanmithyAtvam / yadi jIva ekAntena nitya eva syAt tarhi kathamutpadyate vinazyati ca / yadyanitya eva syAt tarhi ko badhyate ko mucyate 1 tapaHkriyAsmRtyAdivyavahArocchedatha / paraM jIvo dravyatvena nityaH devanarAdiparyAya parAvarttena / nityazca syAt / itthamajIvAdikamapi jJeyam / yaJjIvo'sti punaH kAlato nityaH svabhAvato nitya ityAdyekAntasthApanena pAkhaNDino bhavanti / paraM jIvAjIvAdikaM svabhAvAdeva nityAnityamasti / tatra kAlabhavitavyatAdisahakArihetavo jJeyAH / tathA jIvo nityAnityaH sabhvAnyathAnupapatteH vyomavat / tathA vastu samudAyenaiva syAt sahakArisApekSatvAt paTavat / tathA'kriyAvAdino jIvAdikaM sadapi nAstIti vadanti tataH pAkhaNDinaH / ajJAnino jJAnamamanvAnAH 1 adhamaH iti hAri0 vRttau pR. 817/2
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA // 11 // Jain Education Internatio 'pAkhaNDinaH / tathAstyanantajJAnaM tAratamyavazvAt parimANavat yathA tadvyomni sthitaM taccaidaM jinaiH (proktaM ) / vainayikAH pAtrApAtra vicAraNAnirapekSatvena vinayaM manyamAnAH pAkhaNDinaH / tathA vinayaH pAtre kAryaH satphalatvAt dRSTivat / tatra samyaktvavataikAnto na sthApyaH kintu sarvvaM dravyato nityaM paryAyato'nityaM ca punaH svarUpeNAsti pararUpeNa nAsti / itthaM nityAnityaM asti nAstirUpaM mAnyam / jJAnavAdI kevalaM jJAnameva sthApayati, darzanavAdI tu darzanaM, cAritravAdI cAritrameva / paramekena jJAnAdinA muktirna syAt / jJAnadarzanacAritreSu militeSu muktiH syAditi jJeyam 4 / parapAkhaNDinAM saMstavaH paricayo gRhA maitravAsa bhojanAdirUpaH 5 / taMtra zaGkAyAM dRSTAntaH / dvau sutau lekhazAlAyAH zItAzanAyAyAtaH, mAtrA peyAyAM mASAH kSiptAH / eko makSikAdhiyA pivati, tasya valgulIvyAdhirutpanno mRtazca / anyo manmAtA makSikA na datte iti ( pibati ) jIvitaH / kAGkSAyAM rAjAmAtyazvAzvahRtau vane kSiptau / kSudhA phalAnyattaH / valamAno rAjA dadhyau / laDDukAdi bahvadmi / tata etena sUpakAro'bhANi, yaloke khyAtaM tadbhavyaM rAdhyam, tato rAddhe sarva idaM bhavyamidaM bhavyamiti bahu bubhuje zUlena mRtaH / mantrI yad bhuJjAno bhogabhAg jAtaH 2 / zrAddho nandIzvaradvIpagamanaM divyagandho devasaMgharSeNa jAtaH / mitrapraznaM vidyAdAnaM, tayA vidyayA kRSNacaturdazyAM zmazAne catuHpAdazikyakenAdhaH khadirAGgAreSu aSTazataM vArAn japitvA pAdapAdachedane nabha utpAtaH / zrAddhena mitrAya dattA / sa sAdhanAya zikyArUDhaH saMzayAnacaureNa loptrayutena rAjanaramAraNabhayAdvAdita ityAdi lo davA, vidyAttA cauraH zikyArUDhaH sAhasAjApAdanu chede utpatitaH / sAdhakena setsyati naveti vicikitsayA dattA / caureNa zrAddhenAsya datteti tataH zuddheti nizcalacittenAttA / tatazcaureNa rAjanRbhyaH sAdhako'zmapAtAnmocitaH tasyApi vidyA samyaktvA ticArAH / // 11 // ww.jainelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhA dvAvapi zrAddhau jAtau 3 / yadvA vidAM sAdhUnAM jugupsA vijugupsA viduguMchA, sAdhavo'snAnAta prasvedajalaklinnA malinatvAd durgandhAH syuH| tatra ekaH zrAddhaH pratyante vasati / tatputrIvivAhe sAdhUnAgatAn pitruktyA pratilambhayantI malagandhaM jJAtvA'rhatA bhavyo dharma uktaH, paraM zuddhajalena snAne ko doSaH ? iti dadhyau / taccAnAlocya mRtvA rAjagRhe vezyAsutA jAtA durgandhatvAt tyaktA zreNikena dRSTetyAdi pRcchA / sA tadaiva tatkarma veditvA gandhahInA AbhIryA varddhitA yAvat 12 varSANi zreNikapatnI jAtA / pRthyAroheNa zreNikenopAlakSi tato dIkSitA / anye AhuH vaNikkule AyAtA paraM garbhasthAyAM aratihetatvAtpAtanAni kRtAni / tato jAtA tyaktA / aSTavarSANi rAjJItvaM / parapAkhaNDaprazaMsAyAM candraguptena bhikSavRttI hRtAyAM bhikSavastasya dharma jagaduH, rAjA'tuSyat cANikyaM pazyan tadaprazaMsAto na datte / bhAryApreritazcANAkyaH subhASitamiti jgau| rAjJA sA'nyA ca vRttirdade / dvitIye'ti cANikyena rAjoktaH kiM tvayA dattaM? so'vaka yuSmatprazaMsAtaH / so'vaka (na)mayetyuktaM / aho sarvArambhiNo raJjanAya kuryuriti / tato rAjA'sthAt tato na shNsyaaH| saMstave prAguktaH saurASTra zrAddha eva 5 / ebhiratIcArai rahitaH samyaktvo'NuvratAdharhaH syAttadAha // thUlagapANAivAyaM samaNovAsao paJcakkhAi, se pANAivAe duvihe pannatte, taMjahA saMkappao a AraMbhao a, tattha samaNovAsao saMkappao jAvajjIvAe paJcakkhAi, no AraMbhao, thUlagapANAivAya. veramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-baMdhe vahe chavicchee aibhAre bhattapANavucchee 1 / (sUtram ) // CROCESCROCRACCORR ECEN Jain Education Internet
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ K ** Avazyaka niyuktidiipikaa| prathamavratasvarUpamaticArAzca / * // 12 // *45 sthalaH sarvalokasiddho dvIndriyAdiH, tasya prANA indriyAdyAH, tatra paJcendriyANi 5 ucchAsaniHzvAsaH 6 manobalaM 7 vAgbalaM 8 kAyavalaM 9 AyuH 10 prANAsteSAM madhye ekendriyeSu sparzendriyocchvAsAyuHkAyabalAkhyAzcatvAraH prANAH, dvitricaturindriyeSu kramAt SaTsaptASTaprANAH rasanendriyAyekaikendriyAdhikyasya vAgbalasya cAdhikyAt / asaMjJipaJcendriyeSu manobala- hInatvAnava, saMjiSu samanastvAddaza prANAH, prANAnAM atipAto vinAzastaM zrAvakaH pratyAkhyAti tyajati / prANAtipAto dvividhaH saMkalpaja Arambhajazca / saMkalpya manasA jJAtvA hiMsA saMkalpaja / Arambha halakhananAdau jAtA hiNsaa''rmbhjH| tatraikendriyANAM saMkalpyaivArambhaH syAttenaikendriyArambhaM na pratyAkhyAti / trasahiMsA tu saMkalpato nirArambho yAvajIvaM pratyAkhyAti / paraM sAparAdhasApekSAn muktvA / evaM sapAdavizopako'narthadaNDatyAgigRhiNaH syAta / asyAtIcArA:-bandho rajvAdinA, vadho daNDAdinA, tatra gADhaM bandhavadhau aticArAya, chavirdehastasya chedaH pATanaM aGkanakarNakalpanAdiH, atibhAraH atibhArAropaH, bhaktapAnavyavacchedaH spaSTaH 5 / etAn samAcaran prathamavrataM aticarati lokanindhazca syAt / tatra zrAddhasya te pazavo ghaTante ye bandhaM vinA alpena vA tiSThanti / kAraNe dayayAzvabAlAdInAM bandhavadhAdiSu rogilakhanAdau ca svalpo doSaH / eSAM doSANAM tyAgena bhogAntarAyAdi jayati / tathA hiMsAyAM doSadRSTAntaH kokaNasya, yathA tena priyAmRtau navapatnyA lAbhAyeSuNA suto htH| hiMsAnivRttau guNAH sAptapadikaH sAmAyikAdhyayane vyaakhyaatH| 'sattavaIe kuMkaNagadArae' ityAdau / tathA'vantyAM zrAvakasuto mAlavakarhataH sUpakatA krIto jIvAn jahi / so'hana(na)n suupkRtkuhitH| tAraM rudana nRpapRSTau ythaasthmRce| rAjJo'pi kiM na haMsItyukte'pyanan sa ibhadharSaNAmayaM darzitastathApyanan svAGgarakSo vihitaH kAlena sthavirAnte * // 12 // 4-15 Jain Education internaci For Private & Personal use only CAlw.jainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAGAROCHROCE%% dIkSitaH / pATaliputre jitazatrurAjJaH kSemamantrI sa nRpamAnyo dayI dharmI rAjJo hita ityanyarAbhistadudayAsahaiH kSemajanairvavAdyaiH parAvAbhimarairjAta rAjA kSemopari kopitH| kSemo nigRhIto'vagahaM sarvasattvAnAM kSemakaraH kiM punA rAjJaH ? tathApi rAjJA vadhya AjJaptaH / tatra rAjJo'zokavanikAyAmagAdhA sotpalapanA puSkaraNI paraM makaragrAhai?ravagAhA syAt / ko'pi tatpanAnyucchettuM nAlam / yo vadhyaH syAt sa padmAnayane preyate / kSemastatra nIto 'namutthuNaM arihaMtANa' bhaNitvA yadya| haM nimantustadA surI sAnnidhyaM karotviti sAkAraM bhaktaM pratyAkhyAt surIsAnnidhyAnmakarapRSTistho bahupadmAnyAnIyottIrNaH / rAjJA hRSTena kSamayitvopagUDhaH / vairiNo nigRhyoktaH kaM varaM dade ? gADhAgraho'pi tena dIkSAvaro'yAci AttA ca / evamihalokaguNAH paratra sudevanRdIrghAyustvAdi jJeyam / thUlagamusAvAyaM samaNovAsao paJcakkhAi, se ya musAvAe paMcavihe pannatte, taMjahA-kannAlIe gavAlIe bhomAlie nAsAvahAre kUDasakkhije / thUlagamusAvAyaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-sahassambhakkhANe rahassabbhakkhANe sadAramaMtabhee mosuvaese kUDalehakaraNe 2||(suutrm) ___ mRSAvAdo dvidhA, sthUlaH sUkSmazca / tatra sthUlaH svAnyayormahAklezahetuH, so'rthAdanAdvA na vAcyaH / sthUlazcAsau mRSAvAdazceti samAsaH, tatra sthUlaH kanyAlIkAdiH, kanyAgrahaNAdadoSalaghuprauDhakumAravarANAmapi kUTaM kathanaM kanyAlIkaM 1, tatra 1 'makarapRSTisthaH padmAni lAtvottIrNaH, rAjJA triH kSAmitaH vipakSanigrahaM kRtvoktaH kiM te varaM dade ? sa nirudhyamAno'pi prAbrAjIt' iti paattho'nyprtau| Jain Education Internal Kiww.jainelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ C bAvazyaka niyuktidiipikaa| dvitIyavratasvarUpamaticArAzca / -% % % kanyA kadApi dveSAt kUpAdau patet / gorupalakSaNAt pazUnAM sadugdhatvAdimRSAvadanaM gavAlIkaM 2 / bhUmyalIkaM svAM bhuvaM parAM vaktItyAdi, UparI bhavyAM vaktItyAdi, bahudhAnyAmalpadhAnyAmityAdi 3 / nyAso dravyasthApanA tadapalApo nyAsAlIkaM 4 / kUTasAkSiH spaSTA 5 / etairantarAyANAM bandhaH syAt / sUkSma alIkaM kUTakrayAderitarat / sahasA'bhyAkhyAnaM tvaM caura ityAdi 1 / rahasyAbhyAkhyAnaM kasyApyA (kAMzcidA) locayato vaktIdaM ayuktaM vimRzantaH santItyAdikathanaM 2 / svadAretyupalakSaNAsvakalatramitrAyuktasya mantrasyeti rahasyasya bhedo'nyebhyaH kathanaM 3 / mRSopadezaH kUTavA dikRtiH kUTopadezazca 4 / kUTalekhaH kUTalekhasya likhanaM kUTalekhalikhanam / nyAsApahAre purodhA dRSTAnto namaskAre / mRSopadeze parivATa naramace kiM klizyase'haM te niSaNNasya dhanamarjayAmi yathA yAhi vyAkulaM vaNija mArgayocchinnaM janadAnagrahaNAkulatve kAlAntare punaH punaH maargyeH| mAM sAkSiNa kuryaaH| sa tathAyAcata tenAdatte gADhamavak mama dravyaM na datse ? iyanmAnaM ca / evaM vAratrayaM yAcito'dadatkaraNa nItastena paritrAjA sAkSiNA jito'dhanAyAdAt / mRSA'bhASaNe guNaH / kokaNaH zrAddho'tra uktaH / azvaM nazyantaM handhi ? tena hato mRtazca / azvezA karaNaM nItaH pRSTaH kaste sAkSI ? azvezA'sya suto me sAkSIti putraH pRSTo'vak satyametattuSTaM karaNaM tamapUjayat / loko'zaMsata pitApi muktaH / abhyAkhyAnAdau svAnyamRtyAdyA doSAH syuH hAsyAdinApyanRtaM na vAcyam / mRSAto mukhavigandhatvAdidoSaH 5 / thUlagaadattAdANa samaNovAsao paJcakkhAi, se adinnAdANe duvihe pannate, taMjahA-sacittAdattAdANe acittAdattAdANe a| thUlAdattAdANaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca ahayArA jANiyabvA, 4%%A4%95 % %A3 -4-3GE Jain Education internat |
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ | taMjahA-tenAhaDe nakkarapaoge viruddharajAikkamaNe kUDatulakUDamANe tappaDirUvagavavahAre 3 // ( sUtram ) ____ adattasyAdAnaM grahaNaM dvidhA sthUlaM sUkSmaM ca / tatra sthUlaM caurya gRhAraNyamArgakSetrAdiSu na kAryam / sUkSma vaNigvRttyAdAnam / sthUlasUkSma api dvidhA sacittaviSaye acittaviSaye ca / tatra sacittaM sajIvaM vastu, acittaM nirjIvaM, anyavastuno dhanikAnukkyAdAne'dattAdAnameva / stenAzcaurAstairAhRtaM AnItaM stenAhRtam / caurairvikrayAyAnItaM jJAtvA laato'ticaarH| zrAddhena hi caurasthAneSu na vastavyaM na pravizyaM hiMsopakAri na deyam 1 / taskaraprayogaH, stenAnAM zambalAdisAhAyyaM 2 / viruddhasya nRpasya rAjyaM viruddharAjyaM tatrAtikramo'pagamanaM lobhAt vairirAjye vikrayArtha gatirityarthaH 3 / kUTatulAkUTamAnakaraNaM tatronaM dadato'dhikaM ca lAto doSaH 4 / tatpratirUpakamiti anyaM bhavyaM vastu darzayitvA'nyamarpayatIti tatpratirUpakavyavahAraH 5 / tatra ghRtAdau / tailAdiyogaH brIdyAdiSu laJjIkSepa ityAdi ca tatpratirUpakaM ucyate / atra doSA raajdnnddaadyaaH| yutinaH zrAddhayutAH sthavirIprakaraNe janaiH saha gtaaH| jane gate tairgRhaM muSTaM vRddhA mAyayA teSAM kramayoH pratyekaM vAraNAya patantI morapicchena tatpAdAnaciyat / prAta pAyoktaM rAjJA kathaM te jJeyA ityukte pAdAGkitAstayoktAH / purAgame aUna te upalakSitAH sarve dhRtAH ekaH zrAddho'vag na harAmyanyasvaM nAGkitazca / stenairathoce eSo'mantuH muktH| anye shikssitaaH| evaM zrAddhena chUtagoSThyAmapi na pravezyaM cetpravizati tadApi hiMsrAdi na datte na stenamantre tiSThati parabhave dhanahInachinnAGgAdidoSAH // 3 // paradAragamaNaM samaNovAsao paccakkhAti sadArasaMtosaM vA paDivajaha se ya paradAragamaNe duvihe pannatte, taMjahA-orAliyaparadAragamaNe veuvviyaparadAragamaNe sadArasaMtosassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA 13456-5-15345-5053-5- 1 5 Jain Education intem
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryui dIpikA / // 14 // Jain Education Internat jANiyavvA, taMjahA - ittariyapariggahiyAgamaNe aparigahiyAgamaNe aNaMgakIDA paravIvAhakaraNe kAmabhogatibbAbhilAse 4 || (sUtram ) paradArA'parakalatraM tatra gamanaM AsevanArtham / tataH zrAddhaH pratyAkhyAti svadAreSu santoSaM vA prapadyate'yaM bhAvaH paradAragamananiSedhako yAsu paradArazabdaH pravarttate tAsAM niyamaM kuryAt / svadArasaMtuSTastu ekAnekasvadArAn muktvA sarvAsAM niSedhakaH / tatra audArikaparadArAgamanam nRtiryaktrIgamanaM / vaikriyaparadArAgamanaM devAGganAgamanam / itvaraparigRhItA kAlazabdalopAdisvarakAlaparigRhItA bhATI (Ti) pradAnena kiyantamapi kAlaM dinamAsAdikaM svavazIkRtA tasyAM gamanam 1 / aparigRhItA vezyA'nyasatkAgRhItabhATiH kulastrIrvA'nAthA tasyAM gamanam 2 / anaGgAni maithunAGgaM vinA'nyAni kucakakSorumukhAdIni teSu krIDanamanaGgakrIDA'thavA'naGgakrIDA kRtaratasyApi svaliGgena tulyairdArulepyamRttikA carmAdighaTitaguyaiH phalena vA yoSidupasthA sevA 3 / svApatyAnAM vinA'nyApatyAnAM pareSAM vivAhakaraNaM kanyA phalecchayA snehena vA, yataH ke'pi zrAddhAH svApatyAnAmapi vivAhaM na yojayanti / kanyA patyA milatu paNDo gavA milatvityAdi bhASApi na kalpyA 4 | kAmAH zabdarUpagandhA bhogAH rasasparzAsteSu tIvrAbhilASo'tyantAdhyavasAyastasmAccedaM karoti / samAptarato'pi yoSinmukhopasthakarNa kakSAntareSvatRptatayA liGgaM kSiptvA mRta ivAste mahatIM velAM dantanakhAdibhirvA madanamuttejayati vAjIkaraNaM vopayuGkte / yoSilliGgaM vA mRdnAti / ihAdyau aticArau svadArasantuSTasya syAtAM na tu paradAratyAginaH / zeSA dvayorapi / turyAzuvratapAlino mAtRgamanAdayo'pi doSAH syuH / yathA girinagarastriyazcaurahRtAH pArasadeze vikrItA vezyA jAtAH, tAsAM putrA laghavo'bhUvan vRddhA mitrIbhUtAstatra vyava caturthavratasvarUpamati cArAzva / // 14 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 4.COMSE5645459 sAyaM gtaaH| tatra deze strItviA mATI(TiM) dattvA sthitAH, dvAbhyAmakRtyaM kRtam / ekaH zrAddhatvAna cakre / pRSTavAn strIdezaM yAvad jJAtA mAtA / dvAmyAM mRtirdadhyau / pAriNAmikIbuddhyA trayaH sAdhupArzve prAvrajan / tathA kApi bhartA sagarbhapanyAM gataH sutA jAtA / anyapure dattA saMvalamAna AyAn sutApure varSAsthitaH sutayA saha saMgataH, varSAtikrame svapuraM gtH| sutAmAnAyitavAn , sutA taM dRSTvA lajitA nivRtya mRtA'nyaH prAbAjIta / punaraviratyA doSaH / ekA vezyA prasUtA yugmam / tato mA stokA bhATiM labhe iti dve apatye sutasutArUpe puraH pUrvapazcimadvArayostatyAja / tadA tatra vaNigbhyAM mitho mitrAbhyAM te dve gRhIte, tatpraticArakadAsyau gate sthAnaM, tataste prauDhe jAte mitho vivAhite / tAvatA putro vezyAyAM lagnaH priyAM nehate / paraM sA mAtA tena na jJAtA tasyAH putro'bhUta vadhUstu vairAgyAta pravajyotpannAvadhibhikSA bhramantI gatA gaNikAgRham / tatsva. rUpajJApanAya vezyAputraM gRhItvA parAvartayat jagAda ca bhrAtA putro devaro mama tvam / yastvatpitA sa bhartA pitA bhrAtA, yA te mAtA sA me mAtA zvazrUH sapatnIti / tataH sa bhartA sambuddho dIkSitaH / yadvA ko'pi somilo vaNiga, tatrAnyavaNiggRhaM prativezma / tatra somilastasya saudhe kASThenAruhya tatsnuSayA saha vasati / evaM kAle yAti anyadA prAtivezmikena jajJe / kuDyaM ghRSTam / nUnaM kASThena ko'pyArohati tatazcaTan dhRSTA varcaHkUpe kSipto malaM bhakSayati mRtraM pibati / meghavRSTe jalabhRtAda kRpAjalamArgeNa kSAlena svaM gRhaM gataH vigandho vaidyaiH pUrvarUpaH kRtaH tataH punaH punaH tAmevecchat / evaM trIn vArAn , turyavArAyAM saGkalabaddho varca:kRpe kSipto mRtH| tathA'nye'pi doSAH / yathA kvApi patyau vANijye gate priyA'nyena lanA, patiH kativarAyAna priyAsvarUpajJaptyai bhikSukaveSeNa gRhaM gatastAvat sA bhavyabhakSyANi kRtvopapati CANCECRECORROTECK Jain Education Internati For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 + S Avazyaka niyuktidiipikaa| pshcmvrtsvruupmticaaraashc| ROCRACROCOCCACCHECE yAntI taM bhikSakaM bhavyAhArailAbhayitvA tena bhAraM (vAhayitvA ) bane jArAntike'nayat / sa tata priyAsvarUpaM jJAtvA'jJApayana mahA gRhamAyAto vinayAtpatnyA satkRto rAtrau vanagamanavRttAntamapRcchat / sA bhikSukatve'sAviti nizcitya lajitA mRtA so'dIkSiSTa / tathA mAtA lolA sutaH kugosstthiimilitH| sutapriyA patimRce mAtA bhramantyasti / so'zraddadhAno mAtrA goThyA saha nizi devakule tamasi reme / mAtRputra yorvastraviparyAse priyayoktam / kasyAH striya AcchAdanavastraM tvayAttam ? tato mAtAtvA naSTo diikssitH| bhavAntare doSAH klainyakurUpaviyogAdyAH, guNA iha yathA Anandapure dvijo mUlezvara upavAsAMzcakre / ahaM bhaktaM dade pAtrAya devena vAradvayaM uktam / kacche AbhIrAbhIyauM zrAddhe taddAne'kSayaM phalam / sa tatra gatvA tAbhyAM bhaktaM dakSiNAM ca dattvA'prAkSIt / kiM yuvayostapaH? yena surAya'tA, tAbhyAmUce ekAntaraM brahmavatamAttam / vivAhe dvayoranyonyAhabrahmaNo (vrataM) jAtam / brahmaNyeva vArddhakyaM jAtam / kumAratve dvijaH subuddho'rhaddharma lalau pretya svargasunRtvAdi // 4 // aparimiyapariggahaM samaNovAsao icchAparimANaM uvasampajjai, se pariggahe duvihe pannatte, taMjahAsacittapariggahe acittapariggahe ya, icchAparimANassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-khittavatthupamANAikkame hirannasuvannapamANAikkame dhaNadhannapamANAikkame dupayacauppayapamA. NAikkame kuviyapamANAikkame 5 // (sUtram ) aparimito'parimANaH sa cAsau parigraho'parimitaparigrahaH taM zrAddhaH pratyAkhyAti / icchAparimANaM sacittAdigocarecchAparimANam / kssetrvaastuprmaannaatikrmH| tatra sasyotpattibhUH kSetraM kSIyate'tra bIjamiti vyutptteH| tacca setu ketubhedAd dvidhA, ROCHECCCCCCCCCCCCC Jain Education Internat T
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ A 4 % tatra setukSetramaraghaTTAdisekyaM, ketukSetraM tvAkAzapatitodakaniSpAdyam / ucyate'veti vAstu gRham / tatridhA khAtaM utsRtaM khAtotsRtaM c| tatra khAtaM bhUmigRhAdi / utsRtaM prAsAdAdi / khAtotsRtaM bhUmigRhorce praasaadH| eSAM kSetravAstUnAM pramANAtikramaH pratyA| khyAnakAlagRhItapramANollaGghanam 1 / hiraNyasuvarNapramANAtikramaH tatra hiraNyaM rajatamaghaTitaM ghaTitaM ca drammAdi, evaM suvarNamapi / tayoH pramANAtikramaH bhAryAdInAmAyattatAkaraNena 2 / dhanadhAnyayolamyayoH sthApyakaraNena samarpayorvA satyaGkAradAnena / varSAva| dhipUtoM agretanaM mRDhakeSu vA vyApRteSu grahISye iti cintayA suvarNagrahaNAdyapi jJeyam / dhanaM gaNimaM pUgAdi 1 dharimaM maJjiSThAdi 2 meyaM ghRtAdi 3 paricchedyaM ca maNyAdi 4 / dhAnyaM spaSTaM 3 / dvipadA dAsyAdyA morAdyAzca catuSpadAH 4 / kupyamAsanazayanabhojanapariveSaNasnAnAdyupabhogahetuvastujAtaM vastrANi ca ttprmaannaatikrmH| yathA prAganyadrammaiH kupyaM cintitaM syAcato dhanavRddhau drammaparAvarta kuryAt sthAlAdInAM vA'nyanAmatAM kuryAt 5 / etAnyaNuvratAni // 5 // aNuvratAnAM pAlanAya guNakArINi guNavratAnyucyante, yathA disivae tivihe pannatte uDDhadisivae ahodisivae tiriyadisivae, disivayassa samaNovAsaeNaM ime paJca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-uDadisipamANAikkame ahodisipamANAikkame tiriyadisipamANAikkame khittavuDDI saiaMtaraddhA 6 // (sUtram ) vrataM niyama ucyate, UrdhvadigvataM etAvatI digRvaM parvatAdyArohaNAdavagAhanIyA na parata ityevambhUtam 1 / adhodigvataM etAvatI digadhaH vApyAdyavataraNAdavagAhmeti 2 / tiryagadigavataM iyatI dig pUrveNAvagAyA iyatI dakSiNenetyAdi na parata iti A5-%A5ASHIS Jain Education Intern
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sptmvrtsvruupmticaaraashc| bAvazyaka 3 / asmin vrate Atte tiryagadigabahisthajantUnAM hiMsA na syAditi guNaH / eSAM niyamAnAM pramANAtikramo niyamitabhuva niyukti- Urca calane / tatra Urdhva svamAnagiryArUDho druphalAni pakSyAttabhUSAdi svataH patitaM lAti na tu yatnaM kuryAt / kssetrvRddhiridiipikaa| tyekato yojanazataM niyamita parato dazayojanAnIti / tatra kAryotpattau vistIrNadizo yojanAni saMkIrNadizi kSiptvA'gAt tataH samaM kSetraM karoti 4 / smRterantardhAna bhraMzaH smRtyantardhAnam / yathA ke mayA niyamA AttAH santIti smRterakRtiH / smR. // 16 // timUlaM ca niyamAnuSThAnaM tataH smRtibhaGge niyamabhaGga ityticaarH5| yadvA sati lAme'ntardhAnaM svagopanena pareNa dezAntaragamanam / bahulome doSaH lobhanandivat / guNe ekAkinI strI bhartari gate kSudhitA ratnAni vikrINatI zrAddhena bahumUlyAni dRSTvA anAtteSu pareNa yathecchamAtteSu patyAvaite ratnamUlyAGce sa nRpAyoce kuTamUlyakRdayamiti sa rAjJA hataH zrAddho'pUji / 8| dvitIyaM guNavatamAha uvabhogaparibhogavae duvihe pannatte, taMjahA-bhoaNao kammao a| bhoaNao samaNovAsaeNaM | ime paJca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-sacittAhAre sacittapaDibaddhAhAre appauliosahibhakkhaNayA duppauliosahibhakkhaNayA tucchosahibhakkhaNayA / kammao NaM samaNovAsaeNaM imAiM pannarasa kammAdANAI jANiyavvAI, taMjahA-iMgAlakamme vaNakamme sADIkamme bhADIkamme phoDIkamme daMtavANijje lakkhavANije rasavANijje visavANije, kesavANijje jaMtapIlaNakamme nilaMchaNakamme davaggidAvaNayA saradahata. lAyasosaNayA asaIposaNayA 7 // (sUtram) * ICCCIALIS CICIEO Jain Education Internatio Riww.jainelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ AC% upazabdaH sakRdarthe'ntarbhoge ca, tata upabhoga aahaaraadeH| parizabda AvRttau punaH punararthe bahirmoge vA tataH paribhogo vastrAdeH, dvayorviSayaM upabhogaparibhogavratam / tatra bhojanata utsargeNa zrAddho'pi niravadyaprAsukamojI azaktau sacittavarjako vA syAt, apavAdato'nantakAyabahuvIjapRthvIkAyatucchauSadhitucchaphalavivarjakaH syAt / azane'nantakAyaM ArdakamAMsAdi, pAne rasakaM madyAdi, khAdime udumbarAdiphalAdi, svAdime madhvAdityajanam / upaparibhoge 'ullaNavihi daMtaNavihi abhaMgaNavi. phalavi0 tillavi0 ujvalaNavi0 majaNavi. vatthavilevaNabhRsaNapuSpa(ppha)dhUvabhoyaNapiJjakhajagasUanehamAhurasAgAjemaNapANiya. muhavAsaityAdiniyamAzcintyAH / ' ullaNaM' klinnAGgarUkSaNavastraM gandhakASAyAdi 'ujvalaNaM' pIThikAdi, sUpo dAliH, jemanaM | vaTakAdi, tatrAnAbhogAdinA scittaadibhoge'ticaarH| atha karmataH karma vyApArastadAzritya, asAvadhavyApAreNa mukhyato bhAvyaM azaktI mahAsAvadyatyAgaH kaaryH| tatra bhojanato bhojanamAzritya saha cittena jIvena vartate iti sacittaH sa cAsAvAhArazca sacittAhAraH niyamAdhikasa- | cicAdAnaM 1 / sacittena pratibaddha AhAro yathA vRkSapratibaddho gundAdi pakkaphalAni vA 2 / apakkauSadhayazca nakhadalikakaNikAyA apariNatAstAsAM bhakSaNatA'cittadhiyA 3 / duSpakauSadhayo'rddhapakkaphalikApRthukazAkAdirUpAH 4 / tucchauSadhayo mudgaphalyAcA asArAstAsAM bhakSaNenAhArasa, kvApi rAjAzvavAhanikAM gato naraM phalikA adantaM gacchan AyAMzca dRSTvA aho'syeyatkAlaM khAdane kiyanmadhye sAramabhUditi parIkSAyai janastacandamadAsyadugdhaphenamevAdrAkSIttato yeSAM phalikAkomalapRthukAdInAM bhakSaNe ghanA virAdhanAlpA ca tuSTiH tattucchaphalam / tathA 'puSphaphalehiM rasehi ya bahutasapANehiM ajayahANehiM / ECRECROCHEDCAROO Ww.jainelibrary.org Jain Education Internation
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakaniyuktidIpikA / sptmvrtsvruupmticaaraashc| 17 // SECRECAUSA majehiM ya maMsehi ya viramejA acahiyakAmo // 1 // jatthathi sattapIlA uvabhogo thovao ya tahiyaM tu / kujA nAipasaMga sesesu vi sattio niuNaM' // 2 // zeSeSvapi zrAddhAcIrNeSvapyArambheSvatiprasaGgaM na kuryAt / atha karmataH, karmAdAnAnIti anyArammebhyo bahubAnAvaraNAdikarmabandhahetutvAdAdAnAni karmAdAnAni / aGgArakarma agnijvAlanotthavyApAro lAbhArtham 1 / vanakarma vanaspatikAyavRkSadAruvaMzakaTAditaNAdiphalapuSpapatracchedavikrayakaNadalanAdyArambho lAbhArthamiti sarvatra jJeyaM 2 / zakaTena jIvana zakaTAGgavikrayaH zakaTakarma upalakSaNAdyAnapAtrAGgAdivikrayazca zakaTakarma 3 / mATakArtha zakaTAzcagavAdidAnaM bhATakena vastuvahanaM zakaTAdinA bhATakakarma 4 / halakheTanabhUsphoTanAzmaghaTTanAdinA vRttiH sphoTakarma 5 / Akare dantakezamuktAnakhAdijalpanaM tadgrahaNaM dantavANijyaM 6 / lAkSAmanaHzilAdivANijyaM kRmyAdidhAtAya 7 / mrakSaNAditApanaM madhumadyAdivikrayo rasavANijyaM 8 / viSazastrahalaharitAlAdijantughAtakavastuvikrayo viSavANijyaM 1 / dvipadacatuSpadavikrayaH kezavANijyaM kezazabdena paJcendriyA jJeyAH 10 / araghaTTakAdikaraNaM yantrapIDanakarma 11 / pazUnAM zobhAdyartha dAhavedhAdikRtinirlAJchanam 12 / dhAnyAdyartha davadApanaM 13 / saroidataTAkAnAM dhAnyAdyartha vairisainyaduHkhArtha zoSaNaM sAraNivAhanaM saroidataTAkazoSaNatA 14 / asatI ghoTakAdikA tAsAM poSaNaM ghoTakAdyartha evaM | dAsyAdipoSaH tathA gRharakSAyai zvAdipoSaH krIDAdyartha zukAdipoSaH etadapyasatIpoSazabdena jJeyaM 15 / evaM paJcadazAnAM kathanAdanyeSAmapyevaMjAtIyAnAM bahusAvadha karmaNAM tyAgaH kAryaH / / 7 // ___ aNatthadaMDe cauvihe pannatte, taMjahA-avajjhANAyarie pamattAyarie hiMsappayANe pAvakammovaese, I OMiOMOMOMOMOM*++ n CSI Jain Education Internat For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern aNatthadaMDa veramaNassa samaNovAsaeNaM ime pazca aiyArA jANiyavvA, taMjahA- kaMdappe kukkue moharie saMjuttA higaraNe upabhogaparibhogAirege 8 // (sUtram ) arthaH kAryaM gRhiNaH kSetravAstudhanadhAnyadehAdiviSayam / tasmai Arambho bhUtopamardo'rthadaNDaH / anartho'kAryo (4) bhUtAni daNDayate hinastItyanarthadaNDaH / yathA mattastaruM praharati tatsthajantUn hanti ityAdi / tatra apadhyAnaM durdhyAnaM vairighAtaRddhiprArthanAdi tasyAcaritaM AcaraNaM 1 / pramAdo madyAdistena tasya vAcaritaM 2 / hiMsA hetuzastrAgriviSAdidAnaM hiMsApradAnaM 3 / pAtayati durgatAviti pApakarma tasyopadezo yathA kRSyAdi kurvityAdi, alaM pAsAyakhaMbhANaM ityAdi ca 4 / kandarpo viSayarAgAt prahAsamizraM mohoddIpakaM narma, yataH zrAddho'dRTTahAsaM na kuryAt ISad haset kArye sati 1 | kautkucyamanekadhA mukhAkSipadaprabhRticeSTApUrvikA hAsAdijanikA bhaNDakriyA 2 / maukharyaM dhAyaM prAyamasatyamasambaddhapralApitvam 3 / saMyuktAdhikaraNaM mUzalodUkhalAdisaMyojanam / saMyuktaM ca tadadhikaraNaM ceti samAsaH tataH saMyuktAni zakaTAdIni na dhAryANi 4 / upabhogaparibhogayogyadravyANAmAdhikyakaraNam / yataH zrAddhaH snAnatAmbUlAIvastUni tAvanti na lAyAdyAvantyanyo'pyAdAya sAdi virAdhayati / puSpAdIn trasAMca tyajet 5 / niSiddhAnarthadaNDasyaite'ticArAH // 8 // uktaM tRtIyaM guNavratam / atha catvAri zikSAvratAni / zikSA nAma punaH punarabhyAsaH, yataH sAmAyikadezA va kAzikAdIni punaH punaH kriyante / sAmAiaM nAma sAvajjajogaparivajjaNaM niravajjajogapaDisevaNaM ca / sikkhA duvihA gAhA uvavAyaTiI gaI kasAyA ya / baMdhaMtA veyaMtA paDivajjAikkame paMca // 1 // sAmAiaMmi u kae samaNo iva sAvao
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ k Avazyaka niyukti- diipikaa| // 18 // SCRECI | havai jamhA / eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA // 2 // savvaM ti bhANiUNaM viraI khalu jassa navamavratasabbiyA natthi / so savvaviraivAI cukkai desaM ca savvaM ca // 3 // sAmAiyassa samaNovAsaeNaM paJca | svarUpamati aiyArA jANiyavvA, taMjahA-maNaduppaNihANe vaiduppaNihANe kAyaduppaNihANe sAmAiyassa saiakara- | caaraashc| | NayA sAmAiyassa aNavaTThiyassa karaNayA 9 // (sUtram ) sAvadyaH sapApaH yogo vyApAraH tasya parivarjanaM sAvadhayogaparivarjanaM kAlAvadhineti, niravadyayogAnAM niravadyavyApArANAM parisavanaM AsevanaM ca / samo rAgadveSaviyukto jantustasya Ayo lAmaH pratikSaNaM varddhamAnAnAM jJAnadarzanacaraNAnAM smaayH| samAya eva kAryamasyeti sAmAyikaM / taM sAvaeNa kahaM kAya ? iha sAvago duviho iDDipatto aNaDDipatto ya, RddhiprAptaH anRddhi(praapt)shvetyrthH| jo so aNaDipatto so ceiyaghare sAhusamIve ghare posahasAlAe vA jattha vA vIsamai acchai nivAvAroM savvattha karei savaM causu ThANesu niyamA kAyavaM / atra sarvazabdena sarva SaDAvazyakaM iti vRddhA vyAkhyAnti / ceiyaghare sAhumle posahasAlAe ghare AvassayaM kareMto ti / yadi dharaNAdimIH syAttadA sAdhusakAze na karoti / tAhe ghare ceva sAmAiyaM kAUNa uvAhaNAo mottUNa sacittadavavirahio baccai / tatrAnukto'pi zrIbhagavatyAyuktaH zrAddhasya sAdhupArzve game paJcavidhAbhigamo jnyeyH| | paMca samio tigutto| IriyAe uvautto jahA sAhU bhAsAe sAvajaM pariharanto esaNAe kaTTha leTuM vA paDilehettu pamajiu, evaM AyANe nikkhevaNe khele siMghANe na vigiMcati vigaMcaMto vA paDilehiya pamanjiya thaMDile, jattha ciTThai tattha guttiniroha karei / eyAe vihIe gantA tiviheNa namiUNa sAhuNo pacchA sAhusakkhiyaM sAmAiyaM karei / atra zrAddhasya zAlAgamasAdhu CIAL V Jain Education Internet
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ - RROCER vandanAdau mudrA cintyA / karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajaM joga paJcakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhU panjuvAsAmi tila kAUNaM / atra duvihaM tiviheNaM ti padaviparyAsaM puraHsaMkSepanadhiyA sAvajaMjogaMzabdavizeSaNajJApanAya ghaTate tattvevaM paatthH| jai ceiAI asthi to paDhamaM vandai, atra prathamazabdAcetyAbhAve pazcAccaityAni vandate iti vRddhAH / sAhUNaM sagAsAo rayaharaNaM nisajaM vA maggai, aha ghare to se uggahiyaM syaharaNaM asthi tassa asai pottassa aMteNa / atra rajoharaNamArgaNaM atha ca rajoharaNAbhAve potasya vastrasyAnteneti yaduktaM tatkimartha ? bhUpramArjanArtha vA dharmadhyAnakaraNArtha vA'nyahetave vA taccintyam / tathA rajoharaNazabdo'tra morapiccharajoharaNArthoM ghaTate'nyadharmadhvajadArudaNDAdi cintyamAnaM na saGgatimaGgati / pacchA 8 IriyAvahiyaM paDikkamai pacchA AloecA vandai / AgamanaM Alocya dvAdazAvartavandanaM datte iti vRddhaaH| AyariyAdI jahArAyaNiyAe ythaajyesstthmityrthH| puNo vi guruM vaMdittA paDilehitA niviTTho pucchai paDhai bA, evaM ceiesu vi / atra 12 caityeSvapItyatidezaH samyak cintyaH, asai sAhuceiANaM posahasAlAe sagiheba sAmAiyaM AvassayaM vA karei / atra vAzabdavArthe / yadvA azaktaH kevalasAmAikadaNDakaM uktvA tiSThatIti vRddhaaH| tattha bhaNai jAvaniyamaM samANemi paramayaM pATho na zrUyate / jo iDDipatto so eMto sabiDDie ei to jaNassa atthA hoi, anena vAkyenaivaM jJAyate yathA janAsthA vRddhistathA na dopaH / ADhiyA ya sAhuNo sappurisapariggaheNaM / sAdhavaH satpuruSaparigraheNa satpuruSANAM vandanAdyAgraheNa AhatAzca janamAnyAH syustena zrAddhaigurUNAM abhigrahAdibhAvadravyastavaH kriyate tadyuktaM iti vRddhaaH| jai so kayasAmAio ei tAhe AsahatthimAiNA jaNeNa ya adhigaraNaM pavattai / tAhe na kare / sAmAyikaM gRhe kRtvA nAyAtItyarthaH / kayasAmAieNa pAehiM -%A5%ASCARRORSCOREAL Jain Education Internal For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyakaniyukti diipikaa| AgaMtavvaM / teNa na karei / kRtasAmAyikasyopAnatyAga eva lokAdviziSTa uktaH na tu prAvaraNamocanAdi / atra sAmAyika| sAmAyikaniSedho'pi doSAya na gaNitaH vyavahArAdinayaprAmANyAta / Agao sAhasamIve kre| jaha sosAvago tonA grahaNakoi udvei / aha ahAbhaddau tti pUyA kayA hoi tti / atha bhadraka evAsti rAjA tena pUjA kRtA vIkSyate / tAhe puvaraiyaM vidhiH| AsaNaM karei / gurUNAM pUrvaracitaM AsanaM kriyate / AyariyA udviyA ya acchaMti / utthitAstiSThanti / sa sAmAiyaM kAUNa paDikato vaMdittA pucchaha / atra vanditvA kRtikarmaNeti ghaTate / so ya kira sAmAiyaM karito mauDaM na avaNei mukuTaM nApanayati na muzcet / kuNDalAinAmamudaM pupphataMbolapAvAragamAi bosirai / atra prAcArakAdInizabdena apratilekhyavastrapazca- 10 kamadhyasthaM palhavi(vI)koyava(vi)pAvAra iti prAvAranAmakaM jhIlAcchATaDAprabhRti tyajati yathA sANIpAcArapihiyaM / atra prAvArazabdArthaH na tu prAvAra ityuttarAsaGgaH, yataH siddhAnte prAvArazabdenottarAsaGgaH kvApi na vyAkhyAtaH / anne bhaNanti mauDaM pi avaNei / esA vihI sAmAiyassa / atra sAmAyikazabdena sarvAvazyakanigamanaM jJeyam iti vRddhAH, no cedamunA vidhinA sAmAyikaM ko'pi kurvannanyagaccheSu nopalabhyate / savaM causu ThANesu niyamA kAyavaM ti / yadA pUrvoktasthAnapaJcakamadhyAccaityAdiSu caturSa sthAneSu sAmAyikaM karoti tadA niyamAdAvazyakaM sarvamapi SaDvidhamapi karomIti / nanu sarvamiti vizeSaNaM tasya cAvazyakaM vizeSyatvena kathaM labhyate ? ucyate kevalasya zrAvakasAmAyikasya sarvamiti vizeSaNasyAsambhavAta / uttaratra cAnantarameva AvassayaM karito ci ityAdinAvazyaka vidhervakSyamANatvAdAvazyakamiti vizeSyaM saMgacchata eva / AvAsayaM karito 695%25ARA65%EOC4%95 // Jain Education Internati For Private & Personal use only HOMww.jainelibrary.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ *CROCIR C% tti Avazyakazabdena kevalameva sAmAyikamiti na vAcyaM, yato nirupapadenAvazyakazabdenAdhyayanaSaTkamevocyate, tathAhi 'AvassayaM avassakaraNijaM dhuvaniggaho visohI ya / ajjhayaNachakkavaggo nAo ArAhaNAmaggo' / / anuyogadvAre / 'AvAsaM kaauunnN'| AcA0 niyuH / yadA prathamAdivizeSaNamAvazyakasya tadaikaikaM labhyate'nyathA tu ssttkmeveti| tathA 'AvAsayaM karito tI'tyatra itizabdaH prastAvanArthaH yathA ' kahaM vayAmo tti tattha uvvayA' / ogha0 ni / ' mitti miumaddavatte' gAthAdvaye sthAnaSaTke itizabdAH prstaavnaarthaaH| 'Ava0' ata eva causu ThANesu niyamA kAyavaM ityAdipadAnAM zrImadabhayadevamaribhirapyevaM padayojanA kRtA tadyathA caturSa sthAneSu punarniyamAtkaroti caityagRhe sAdhusamIpe pauSadhazAlAyAM svagRhe vAvazyakaM kurvANastatra yadi sAdhusamIpe karoti tatrAyaM vidhiriti prathamapaJcAzakavR0 / tathAvazyakaM kurvANastatra yadi sAdhusamIpe karoti tatrAyaM vidhirityetena vAkyenAsya uttaragranthena saha sambandhaM kurvato'syAyamAzayo lakSyate / punaH kazcidAha nanvasmin daNDake sAmAyikasya prastutatvAt paryante ca 'esA vihI sAmAiyassa' iti bhaNanAcca kathamantarA SaDAvazyakamApatitamiti ceducyate 'savaM causu ThANesu niyamA kAyavamityAdivAkyAt yadi ca sAmAyikamevAtra kevalaM nirvANa(gha) syAttadA 'jattha vA vIsamai acchai vA nivAvAro kareI' ityetatpadAnantaraM 'tattha jai sAhusagAse karei tattha kA vihI' ityevaM paThitaM syAt , na punaH 'satvaM causu ThANesu ityAdikaM AvassayaM karito tye' tatparyantaM madhyavAkyamiti / aparaM ca sAmAyikasya prastAvanA 'taM sAvaeNa kaha kAyavami'tyanenaiva padena kRtA, tat kiM punarapi tasyaiva prastAvanAya 'AvassayaM karito tti' paThyate / tasmAdete(tena) paDAvazyakameva prastAvyata ityavabudhyate / kizca yadyatra sAmAyikasyaiva vidhiH syAnna punaH paDAvazyakasya tataH 'tAhe ghare ceva sAmAiyaM 4%9OMOM45-25 % % % % %AE% Jain Education Internet www.iainelibrary.org EO
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 20 // Jain Education Internati kAU' etAvatApi pUrvakAlagaNanena sAmAyikAnuSThAnasya samarthitatvAt, taduttaragranthoktastu vidhiH kimartha iti ? atha gurubhaktipratipAdanArtha iti cet tadapi na, yato'yamevAnuSThAnavidhizcaitye pauSadhazAlAyAM gRhe vAtidekSyata iti / tathA yacca paryante 'esA bihI sAmAiyasya ' ityuktaM tadapi na SaDvidhAvazyakasya bAdhakaM yato yathA kAyotsarganiryuktau kAyotsarga prastUyAntarA ca prasaGgAgataM sAdhUnAmAvazyakavidhimabhidhAya punaH kAyotsargasya nirvAhaH kRtastathA'trApi sAmAyikavate vyAkhyAyamAne prastAvAt sAmAyikAdikaM zrAvakasya SaDAvazyakamabhidhAya punaH sAmAyikasya nigamanaM kRtamiti sambhAvayAmaH / tathA ' tAhe ghare caiva sAmAiyaM kAUNaM ti' sAdhUpAzraye gacchato mA kAlAtikramaH sAmAyikasya bhavatviti hetorgRha eva ekameva sAmAkisUtramuccArya zeSAnuSThAnaM tatraiva kariSyAmIti vicintya sAdhUpAzraye vrajatIti sambandhaH / atha sarvamapyanuSThAnaM gRhe kRtvA kiM na gacchatIti[ cet ] ucyate'tra sAdhumUlAnuSThAnasya prastutatvAt / gRhAnuSThAnamArga (magre) caturthasthAne vakSyati / ato'tra sAmAkisUtramAtroccAraNamevAvabudhyate iti / ' karemi bhaMte sAmAiyamityAdi nanu AcaraNAM vinA kutaH zrAvakasAmAyikasUtraM labhyate / ucyate yatizrAvakayoH sAmAyikasUtrameva kevalaM sarvamiti, jAvajIvA iti, tivihaM tiviheNaM ti, karaMtaM pItyAdi vizeSAcatvAraH, te ca cUrNikRtA 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvajjaM jogaM paccakkhAmi, duvihaM tiviheNaM jAva sAhU pajjuvAsAmI' tyevaM bhaNatA trayaH sAkSAdeva darzitAzcaturtho'pi 'duvihaM tiviheNaM ' ti bhaNanAllabdha eva / tatazcaitadvizeSacatuSTayavizeSitaM yatisAmAyikasUtrameva zrAvako'pi bhaNatIti / ayaM cArtha:-' sAvaJjajoga parivajaNaDA sAmAiyaM kevaliyaM pasatthaM ' ityasyA niryuktigAthAyA vyAkhyAne bhASyamahodadhinA vRtti 4 sAmAyika grahaNavidhiH / // 20 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati kRdbhyAM ca itthameva vyAkhyAtaM, tathAhi 'gihiNo vi saGghavajaM duvihaM tiviheNa chinnakAlaM taM / kAyavamAha sa ko doso ? bhannae NumaI' | 1 | bhASyaM / gRhasthenApi satA tatsAmAyikaM chinnakAlaM dvighaTikAkAlamAnopetaM sarvava sarvazabdoccAraNarahita dvividhaM trividhena karttavyameveti vRttiH / jai ceiAI atthi to paDhamaM vandai / atra prathamamiti maNanAt sAmAyike kRte pazcAdapi caityavandanA kAryeti / anyathA jar3a ceiAi atthi to vandai ityuktameva syAt / tathA caitatsAmAyikaM sarvakAlamapi syAt / muhUrttAdhikaM ca na syAttadA kathaM sAmAyikaM kRtvA sAdhupArzva yAti / stokakAlAt kRtvA pArayitvA ca kiM na yAti tenaivaM jJAyate prAtaH sAmekaikameva bahukAlaM yAvatsAmAyikaM syAttatazca gurusAkSyuccarati / cetparamparAgataH zrAddhAvazyakavidhirevamabhaviSyattadA jJAyate | siddhAntoko'yamiti / syaharaNaM nisiaM vA maggaha, bhUpramArjanAya mayUrapicchAdimayaM daMDAsanAkhyaM rajoharaNaM niSadyAM vA yAcate iti / asya yuktistu prAk mukhavastrikAdhikAre sarvvA samarthitAsti / tathA pacchA AloittA bandara ci, AgamanaM Alocya dvAdazAvarttavandanaM dadAti / vandatezabdena Agame dvAdazAvarttavandanamucyate iti prAg darzitamasti / 'sAmAi AvasyaM vA karer3a ci' iha tAvat 'savaM causu ThANesu niyamA kAyavamityAdinA' AvazyakavidhAnasthAnasaMgrahaM kRtvA tatastasyaiva teSu caturSvapi sthAneSu vidhIyamAnasya 'AvassayaM kariMto cI' tyAdinA 'esA vihI sAmAiyassa' etatparyantena granthena samagro'pi vidhiruktaH / tatrApi jar3a sAdhusamAse kareha ityAdinA puccha paDhai ityantena sAdhumUle | vidhIyamAnasyAmUlacUlaM vidhiruktaH, tatastasyaiva sAdhyabhAve caityagRhe vidhIyamAnasya evaM ceiesa vi' ityantena pUrvapradarzita
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aavshykniyuktidiipikaa| // 21 // -% RTERS | eva saadhumuulvihitvidhirnirvshesso'pytidissttH| tato'pi tasyaiva sAdhucaityayorabhAve pauSadhazAlAyAM vA svagRhe vA vidhIya- sAmAyikamAnasya asai sAhuceiANamityAdinA jAvaniyama samANemi ityetadantena punarapi sa eva sAdhumUle vihitavidhirati- grahaNa dissttH| kevalamatra vizeSatrayaM, taccedaM pUrva hi gRhe kevalameva sAmAyikamaGgIkRtya tataH sAdhumUlacaityayoH samAgatya vidhiH| tatsAkSika sAmAyikoccAraNapUrvakaM sAmAyikAdikaM sarvamapyAvazyakaM kRtavAn / iha tu sAmAyikamapyAvazyakamapi ekatraiva karoti, iha vAzabdadvayasyApi samuccayArthatvAt 1 / tathA pUrva sAmAyikaM kRtvA sAdhumUle gato'tra gamanaM nAsti 2 / tathA pUrva jAvasAhu tti bhaNitavAn atra tu jAvaniyamamiti 3 / ata evAha granthakAraH 'sAmAiyaM AvasmayaM vA karei 1' navari tattha gamaNaM natthi 2 / bhaNai jAvaniyama samANemi 3 / tathAtra vAzabdAnAM samuccayArthatvamAgame sthAne sthAne prasiddhameva, tathAhi 'suhumaM vA bAyaraM vA, tasaM vA thAvaraM vA' ityAdi vratapaTake'pi vaashbdaaH| vikalpArthavyAkhyA punarnAvabudhyate yato'yamiti deze vyAkhyAyamAno'sti sa ca pUrvapradarzitasyaiva vidhiH / pUrva vAtra sAmAyikAvazyakayoH samuditayoreva vidhirmaNito na punarekaikasya pRthak pRthagiti / tato vikalpArthena vAzabdena ko dvitIyo vidhiH pradarzitaH ? iti / 'pacchA so iDvipatto sAmAiyaM kAUNa paDikato tti vaMdittetyAdi' atra kazcidAha paDikaMto tti vaMdittu savasiddhetyAdi pratikramaNaM kRtavAniti tadayuktaM yato yadeva pratikramaNaM sarvamihevAnenaiva cUrNikRtA'nRddhiprAptamAzrityoktamRddhiprAptasyApi tadeva yujyata iti / tacca pUrvoktamidaM 'pacchA iriyAvahiyAe paDikkamai pacchA AloittA vandaha ityAdi, tata ihApi 'paDikaMta' iti IryApathaM pratikrAntabAniti vyAkhyA yuktimtaa| na ca vAcyaM svamanISikayA IP2 AC % Jain Education Internak www.iainelibrary.org aura
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikalpitametaditi / yataH zrIabhayadevasUriNApyayameva 'paDikaMta' itizabda itthameva vyAkhyAtastathAhi evaM sAmAyika | kRtvA IryApathaM pratikrAnto banditvA pRcchati paThati vA / prathamapazcAzake / tathA puSpa(pha)tambolapAvAragamAi bosirai tti, atra pAvAragaza dena duSpratyupekSyo vastra vizeSo jJeyo na punaH sAmAnyena prAvaraNamityapi prAga mukhavasvikAdhikAre nirNItamasti / 'kharaDo taha boraThI( voruTThI) salomapaDao tahA havai jINaM / sadasaM vatthaM palhavimAINamime u pajAyA' / / 1 / / iti pravacanasAroddhAre / yadyatra daNDake pratyAkhyAnaM sAkSAtroktaM tathApi vidhivAdacaritAnuvAdAbhyAM zrAvakasyApi pratyAkhyAnAdhikAritvAt , 'AvassayaM karito tti' ityAdinA ca SaDvidhAvazyakasya prastutatvAt pratyAkhyAnamapi vidheyameva / tathA cAvazyakasya cUrNI saMkeyaM nAma ketamiti gRhasyAkhyA gRhavAsinAM pratyAkhyanamityuktaM bhavati / tathA sAvao porirsi paccakkhAittA khittaM gao ityAdi / tathA elakAkSotpattau sAvigA egassa micchAdidviyassa dinA / veyAliyaM AvassayaM karei paccakkhAi ya / Ava0cUNau~ / tasmAdatrAnuktamapi pratyAkhyAnaM jJeyaM / pratyAkhyAnAnte ca desAvagAsiyaM uvabhogaparibhogaM paccakkhAmIti vratadvayamuccAryam / dezAvakAzike ca pUrvagRhItasarvavratapramANAni smRtvA saMkSepyANi / uktaM cAvazyakacUrNo desAvagAsigAdhikAre | evaM sababaesu je pamANA ThaviyA te puNo divase ussArei / evaM 'egamuhuttaM divasaM rAI paMcAhameva pakkhaM vA / vayamiha dhAreu daDhaM jAvaiyaM ussahe kAlaM' / / ityAdi / vratapramANasmaraNe ca vratAnAM zodhanArtha zrIupAsakadazAsUtrAvazyakAdiniyuktyAdiyuktyA samyaktvamUladvAdazavratasaMlekhanAtIcArAH paJcAzItirAlocanIyAH, AnandAdibhyaH zrIvIreNaiSAmatIcArANAmevoktatvAta / tata evaM paDvidhAvazyakaM kRtvA 'pANivahamusAvAe adinnamehuNapariggahe ceva / sayamegaM tu aNUNaM usmAsANaM bhavijAhi // 1 // Jain Education Internat
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyakaniyukti diipikaa| III sAmAyika grhnnvidhiH| // 22 // iti AvazyakaniyuktivacanAt kusvapnakAyotsargaH sAdhukta zrAddhasyApi yujyate yathA IryApathakAyotsargaH sAdhuzrAddhayostulya eveti / tathA 'so ussaggo duviho ciTThAe abhibhave ya nAyabo / bhikkhAyariyAe paDhamo uvasaggabhijujaNe bIo' // 1 // ityAdi gAthA / tataH sAmAyike kRte dvitIyo'bhibhavakAyotsargo'pi yuktaH, yathA candrAvataMsakarAjAdibhiH kRta iti / / kizcaiSa AvazyakavidhiH svalpo'pi pUrvazrutadharAbhihitatvAttatpramANameva / yadi ca samadhikamapi vidhi sUtrabhASyacUrNicirantanavRttyAdibhiH zrAddhamAzritya ko'pi darzayati tadA so'pi pramANaM nAtra ko'pyabhinivezo'sti yataH 'se nUNaM bhaMte ! tameva sacaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM, haMtA goyamA! tameva saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paveiyaM' bhagavatyAM, sthAnakeSvapi 'AgamaM AyaraMteNa appaNo hiyakaMkhiNA / titthanAho gurU dhammo save te bahumanniyA' // 1 // ataH siddhAntoktavidhiH zraddheyaH / paJcame kSetrakhalAdau sAmAyikasthAne kadAcitsampUrNamapi SaDAvazyakaM kadAcidasampUrNamapi kadAcitkevalamapi sAmAyikaM bhavati / tathAhi yadi ciraM sthAsyati nirvyApArazca bhUmirapi niSadyA ruyAdisaMghaTTodyotikAdivarjitA mithyAdRSTyAdisAgArikAbhAvazca tadA sarvamAvazyaka kuryAt , kAraNe tu sAmAyikarahitamapyAvazyakaM, vizeSakAraNe tu kevalaM sAmAyikaM kRtvA namaskArAdi parAvarttate / sAmAyikavelAyA abhAve tvabhigrahavizeSarUpaM granthyAdi yAvat sAvadhapratyAkhyAnaM kuryAt / yato'traivAgre cUrNI 'aMguTThamuTThigaMThI tti' vyAkhyAne 'tAba na jememi jAva na muDhi muyAmItyAdi na kevalaM bhatte annesu vi abhiggahavisesesu / tato'bhigrahavizeSAH sarvArthaviSayA bhavanti / tathA 'vaMdittu sabasiddhe' ityAdi pratikramaNanAmarUDhaM sUtraM niyuktI noktaM, tathA zrAddhAnAM pAkSikapratikramaNasUtre ca bhinna kSAmaNAni ca / tato'yamAvazyakacayuktaH saMkSipto'pyAvazyakavidhizcirantanazrAddhAnAM jnyeyH| nanu 94242-ARCH // 22 // G Jain Education Intemat ww.jainelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540%AISHESAKAA%CC093e zrAddhasAdhvorairyApathikyAM kathaM samocchvAsAH / ucyate samitaguptayoyorapyevaMzuddherdezasarvaviratyoH prapattyA samyaktvabalAt sAvadha mahAbhItaH, asamitayostu dvayorapyanyachedapardainavApi saMyamasthAnabhedAnAM zrAddhaguNAnAM ca tAratamyena vRddhihAnyorasaGkhyatvAt , tata Avazyaka sAmyameva iti shraavkyogyssddaavshykvicaarH| nanu kRtasAmAyikaH zrAddho guNaiH sAdhureva / sa kasmAditvaraM sAmAyika sarvasAvadyayoga pratyAkhyAmIti noccarati ? sarva sAvadhavirateragAriNo'sambhavAt ArambheSvanumateravyavacchinnatvAt kanakAdiSu cAtmanahAnivRtteH sAdhuzrAvakayozca prapazcena medAbhidhAnAt tathA cAha sikkhA duvidhA gAhA uvavAtaThitI gatI kasAyA ya / baMdhatA vedentA paDivajAikkame paMca // 1 // zikSAkRtaH sAdhuzrAvakayomahAn bhedH| zikSA dvidhA''sevanAzikSA grahaNazikSA ca / zikSA'bhyAsastatrAsevanAzikSAmAzritya sampUrNAmeva cakravAlasAmAcArI sadA sAdhuH pAlayati / zrAvakastu AcArADoktA sAmAyike'pi pUrNAM na pAlayatyajJAnAdasambhavAca / grahaNazikSA tvAzritya sAdhurjaghanyena sUtrato'rthatazcASTau pravacanamAtarutkRSTa tastu bindusAraparyantaM gRhNAti / zrAvakaH sUtrato'thetazca jaghanyenASTapravacanamAtRrutkRSTataH SaDjIvanikA bhaNati vyAkhyAnayati ca / arthatastu piNDaiSaNAM AcArAGgoktAM zRNoti tathA gAthAsUtraprAmANyAcca, yata uktaM 'sAmAiyaMmi ukae0'atra sAmAyike zrAvakA zramaNa iva syAdityuktaM na tu zramaNa eveti ythaa'bdhivttddaagH| zeSaM prAgvyAkhyAtameva / tathopapAtasyApi bhedaH zrAddhasyotkRSTopapAto'cyute, sAdhostu sarvArthasiddhau jaghanyena dvayorapi saudharmopapAtaH / sthiterapi bhavAntare bhedaH zrAddhasya jaghanyA sthitiH palyamutkRSTA dvAviMzati sAgarANi / Jain Education Internat Noww.jainelibrary.org
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryuktidIpikA / // 23 // Jain Education Internat sAdhorjaghanyA sthitiH palyapRthaktvaM utkRSTA trayastriMzatsAgarANi / gaterbhedaH sAdhuH suragatau mokSe'pi zrAddhacatasRSveva / kaSAyAdbhedaH sAdhuH kaSAyodayamAzritya saMjvalana catustridvyekakaSAyo'pi syAdakaSAyo vA zrAvako'pyavirato dvAdazakapAyI dezaviratastvaSTakapAyI / bandhAdbhedaH sAdhurmUlaprakRtyapekSayA'STavidhabandhakaH saptavidhabandhakaH SaDvidhabandhaka ekavidhabandhako vA zrAddhastvaSTavidhabandhako vA saptavidhabandhako vA / vedanAbhedaH sAdhuraSTAnAM saptAnAM catasRNAM prakRtInAM vedakaH / zrAddhastvaSTAnAmeva / pratipattibhedaH sAdhuH paJcamahAvratAni samakaM prapadyate zrAvakastu ekamaNuvrataM dve ityAdi / athavA sAdhuH sakRtsAmAyikaM prapadya sarvakAlaM dhArayati zrAvakastu punaH punaH prapadyate / atikramAdbhedaH sAdhorekavratAtikrame paJcavatAtikramaH zrAddhasya tvekasyaiva / tathA 'saGgha'ti sarvaM sAvadyaM iti bhaNitvA yasya viratiH sarvA nAsti anumaternityapravRttatvAt sa sarvavirativAdI dezaviratiM sarvaviratiM ca bhrazyati / 'maNa 0 ' manoduSpraNidhAnaM manasA gRhavyApArAdisAvadyadhyAnaM 1 / vAgduSpraNidhAnaM sAvadyAsabhyavAditA'sami - tena ca vaktRtvam 2 | kAyaduSpraNidhAnaM anirIkSyApramRjya karAMdrayAdinyAsaH sthAnAdervA karaNam 3 / sAmAyikasya sambandhinI yA smRtirupayogastasyA akaraNam / yathA pramAdAnnaiva smaratyasyAM velAyAM mayA sAmAyikaM karttavyaM kRtaM na kRtamiti vA, yataH 'na saraha pamAyajutto jo sAmaiyaM kayA u kAyavaM / kayamakayaM vA tassa u kathaM pi viphalaM tayaM neyaM / 1 / 4 / sAmAyikasyAnavasthitasya karaNaM / anavasthitamalpakAlaM karaNAnantarameva tyajati, yathA 'kAUNa takkhaNaM ciya pAreha kareha vA jahicchAe / avaTThiyasAmAiyaM aNAyArAo asuddhaM tu' / 1 / karoti vA yadRcchayA'vyavasthitatvena 5 / foreseeatree disAparimANassa paidiNaM parimANakaraNaM desAvagAsiyaM, desAvagAsiyassa sama sAdhuzrAvakayoH zikSAdi kRtabhedaH sAmAyika vratAti cArAzva / // 23 // ww.jainelibrary.org
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ NovAsaeNaM ime pazca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-ANavaNappaoge pesavaNappaoge saddANuvAe rUvANuvAe bahiyA puggalapakkheve 10 // (sUtram) digvatamadhyagRhItasya yAvajIvasambandhidiparimANasyaiva pratidinamityetat praharamuhUrtAdyupalakSaNaM pramANakaraNaM dinAdigamanayogya dezasthApanaM pratidinapramANakaraNaM dezAvakAzikam / dezo digvatapramANasya vibhAga upalakSaNAtprANAtipAtAdivatAnAmapi yAvajIvasambandhiparimANaniyamAnAM dinAdiviSaye dezataH sarvato vA ArambhatyAgena saMkSepaNaM dezastasyAvakAzo gatyAdi. ceSTAbandho dezAvakAzastena nivRttaM dezAvakAzikaM, yataH 'egamuhuttaM divasaM rAI paMcAhameva pakkhaM vA / vayamiha dhAreu daDhaM jAvaiyaM ucchahe kAlaM' // 1 // dezAvakAzikavataM dRDhaM dhArayet yAvantaM kAlaM utsaheta zaknuyAt / AnayanaprayogaH niyamitabhUvAdyavastunaH pareNa nareNa sandezAdinA vA AnayanAya prayojanaM vyApAraNam / evaM dinaniyame sAvadhAnatayA stheyaM / svayamagacchatA pareNApi nAneyam / balAdviniyojyaH preSyastasya prayogo'nyena niyamitabhUvahiHkAryakAraNaM niyamitabhavo bahiH kAryakAraNAya kSutkAsazabdAnupAtaiH parasya jJApanaM zabdAnupAtaH 3 / evaM svarUpadarzanaM pareSAM rUpAnupAtaH 4 / niyamitabhuvAM bahiH karkarAdipudgalaprakSepaH 5 / iha dezAvakAzikaM prANihiMsArakSAye gRhyate, anyapreSaNe ca prANihiMsA kAritaiva / tataH kRtakAritayona ko'pi phalabhedaH / kintu svayaM gatau IryAzuddhiH syAdanyagatau tvadakSatvAdayatanaiveti bhAvaH / tathA niyamitabhuvo bahiH zabdAdayo'pi viSayatayA nAneyAH te Asanne AyAnti tadA bhavyaM ahaM vA Asanno yAmItyAdi na cintyam / posahovavAse cauvihe pannatte, taMjahA-AhAraposahe, sarIrasakkAraposahe, baMbhaceraposahe, avvAvAra NAHARASHASIRAHAS www.janelibrary.org Jain Education inte
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 24 // Jain Education Interna posahe, posahovavAsassa samaNovAsaeNaM ime pazca aiyArA jANithavvA, taMjahA - appaDilehiyadupaDihi sijA saMthArae apamajjiyasijjAsaMdhArae appaDile hiya duppaDilehiyauccArapAsavaNabhUmIo appamajji duppamajjiyauccAra pAsavaNa bhUmIo posahovavAsassa sammaM aNaNupAlaNayA 11 || (sUtram ) _ poSa yA parvasu varttate / parvANi cASTamyAditithayaH / pUraNAtparva, dhammapacaya hetutvAdityarthaH / atra yoSadhazabdo vyA parvasviti cintyaM, ye poSadhA aviratairbharatAdibhirdinatrayamiha lokArthaM kRtAH te poSaghavratamadhye na ghaTate AzaMsArUpatvena niSphalatvAt / nAmagrahaNa eva yadi grAhyastadA sAmAyikazabdo'pi samyaktva sAmAyike varttamAnatvAt 'bahuso sAmAiyaM' iti kathaM ? yAvajjIvaM sAmAyikaM iti kiM na ? poSadhazabdava niyamabhojanatapomukhyArtheSu siddhAntazailyA dRzyate / paraM vratAdhikAre sarvapoSadha eva yuktyA dRzyate'tIcArAzca tasya / sa ca parvasu rUDho bhavati / tathA parvANyaSTamyAdaya iti paJcamyAdayo dvitIyAdyA vA kiM noktAH 1 / poSadhe upavasanaM poSadhopavAsaH / niyamavizeSAkhyAnaM cedaM / poSadhopavAsazcaturvidhaH prajJaptastadyathA - AhArapoSadha AhAranimittaM dharmapUraNaM parveti bhAvaH / evaM zarIrasatkAraviSayaM dharmapUraNaM zarIrasatkArapoSadhaH / tathA brahma kuzalAnuSThAnaM caryaM samAcaraNIyaM brahma ca taccaryaM ceti samAsaH / evaM avyApArapoSadho hi sAvadyavyApAratyAgaH / tatrAhArapoSadho dvidhA dezataH sarvatazca / deze vikRtyAdisaMkSepAcAmlaikAzanadvirbhaktAdirUpaH, sarvataH ahorAtraM caturAhAratyAgaH 1 / tathA zarIrasatkArapoSadhaH snAnodvarttanavilepanapuSpagandhatAmbUla vanAbharaNAdInAM madhyAdamukaM zarIrasatkAraM na kariSyAmIti dezataH, sarva snAnAdi na kurve iti sarvataH 2 / evaM brahmacarya poSadhopavAsa vrata svarUpamaticArAzca / // 24 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati divA rAtrau vA pramANena vA kurve iti dezataH / ahorAtraM brahma pAlayAmIti sarvataH 3 / anukaM sAvadyavyApAraM na kariSyAmIti dezataH, sarva na kurve iti sarvato'vyApArapopadhaH 4 / atra dezataH poSadhazabdo dezAvakA zikavAcI ghaTate natvatIcArapratibaddhapoSadhavratavAcI, yataH cUrNau ' taM sattio karizA tavo ya jo vaNNio samaNadhamme / desAvagAsieNa va jutto sAmAieNaM vA' // 1 // tapazca evArthe dvAdazadhA zramaNadharme yadvarNitaM tacchaktitaH kuryAt dezAvakAzikena yukto dezapoSadhavAn tapaH kuryAt, sAmAyikena vA yuktaH sarvapoSadhavAn tapaH kuryAt / paraM dezAvakA zikavAn zrAddhaH sadA syAt tena dezapoSadho'styeva paraM sa poSadhazabdo rUDhiM na labhate yathA'viratAnAM sAmAyikaM uktaM cetthaM 'sarvvasu kAla pattho (tthe Nimae tavo jogo / aTThamipannarasIsu ca, niyameNa havija posahio ' // 1 // sarveSu kAlaparvasu pratipadAdiSu jinamate tapo yogaH prazastaH, paramaSTamIpazcadazyorniyamAtpoSadhiko bhavet / atra sarvapoSadha eva ghaTate'nyathA vizeSAbhidhAnaM katham ? tapasi dezapoSadhasyAyAtatvAdeva tathA yo dezapoSadhaM karoti sa sAmAyikaM karoti na vA karoti / yaH sarvoSadhaM karoti sa niyamAtkaroti / atra sAmAyikaM karoti na vA karotItizabdena poSadhasambaddhaM sAmAyikaM na ghaTate kintvAvazyakakAle karoti na vA / atha poSadhavidhi:-' taM karhi ? cehayaghare sAhUmUle ghare vA posahasAlAe vA ummukamaNisubanno paDhanto putthayaM vAei, dhammajjhANaM jhAei, jahA ee sAhuguNA ahaM asamatyo mandabhaggo dhAriuM' ityAdi / evaM poSadho yo varNitaH sa sarvapoSadha eva ghaTate / tata eva vRttikadAha- idamapi zikSApadavataM niraticAraM pAlyam / 'posaho' poSadhopavAsasya popadhAvasthAnasya paJcAtIcArAH / apratyupekSita duSpratyupekSitazayyA saMstArau zayyA phalakAdyAstIryate zayanAya poSadhinA iti, 5
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ aavshykniyuktidiipikaa| OCTOCOCOCK // 25 // saMstAraH darbhakambalIvastrAdiH, pratyupekSaNaM cakSuSA nirIkSaNaM, pramArjanamAsevanakAle vastropAntAdinA, na pratyupekSitau duSTapramattatayA ekAdazapratyupekSitau vA 1, na pramArjitau duSTapramArjitau vA zayyAsaMstArau 2, na pratyupekSitA duSTapratyupekSitA vA, na pramArjitA duSTaH vratasvarUpapramArjitA vA uccAraprazravaNabhUmayaH, uccAro viT prazravaNaM mUtraM tayorbhUmayaH, uccArAdizabdopalakSaNAniSThayUtasvedamalAdityAga- maticAbhUmiH, apratyupekSitaduSpratyupekSitoccAraprazravaNabhUmayaH [apramArjitaduSpramArjitoccAraprazravaNabhUmayaH 3-4] / ettha puNa sAmA rAzca / yArI kaDaposaho no apaDilehiyasejaM durUhai Arohati, saMthAraMga vA durUhai, posahasAlaM vA sevai, dambhavatthe vA bhUmIe saMtharei, kAiyabhUmIo Agao puNaravi paDilehai, annahAiyAro, evaM pIThagAisu / tathA poSadhopavAsasya samyak pravacanoktavidhinA || niSprakampena cetasA'nanupAlanaM anAsevanam 5 / itthaM bhAvanA-'kayaposaho athiracitto AhAre tAva savaM desaMvA patthei / viiyadivase pAraNagassa appaNo aTThAe ADhattiM karei kArAvei vA, imaM imaM vatti kareha / tathA sarIrasakkAre sarIraM ubaTTei / dADhiyAo kesA vA romAI vA siMgArAbhippAeNaM ThAvei, dAhe vA sarIraM siMcai / evaM savANi sarIrabhUsAkAraNANi[Na] pariharai / baMbhacere ihaloie paraloie vA bhoge patthei saMvAhei vA / ahavA saddarUvarasapharisagandhe vA abhilasai kaiyA baMbhaceraposaho purihi iti / avvAvAre sAvajANi vAvArei kayamakayaM vA cintei / evaM paMcAiyArasuddho aNupAliyahoti / iha yuktyA sarvapoSadha eveyaM yuktiyuktA na deze, poSadhanAmApi sarvasyaivocyate na tu dezasya yato vRttikRtA 'kayaposaho athiracitto' ityAdhuktaM natUktaM 'kayasabaposaho athiracitto' iti / tasmAtpoSadhaH sarvapoSadha eva / tato yatke'pi sUrayo nizIthabhASyagAthArthAtpoSadhe AhAraM grAhayanti tana jJAyate, yataH tatreyaM gAthA 'je bhikkhU asaNAI dijA gihi ahaba annatitthINaM / so ANAaNavatthaM // 25 // Jain Education Internal Joww.jainelibrary.org
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ STORA micchattavirAhaNaM pAve // 1 // juttamadANamasIle kaDasAmAiu hoi samaNa iva / tassamajuttamadANaM codaga suNa kAraNaM tattha // 2 // kAmI sadharaMgaNao thUlapaiNNA se hoi daTThavA / chedaNabhedaNakaraNe uddiDhakaDaM pi so bhuMje // 3 // paMca visayA kAmei tti kAmI, saha gRheNa sagRhaH, aGganA strI saha aGganayA sAGganaH / thUlapaiNNA desavirata iti / vRkSAdichedane pRthivyAdibhedane ca pravRttaH sAmAyikamAvAdanyatra jaM ca uddiDhakaDaM taM kaDasAmAio vi bhuMjai / evaM so sabavirao na bhavati / eeNa kAraNeNa tassa na kappai dAuM' / ni0 bhA0 cU0 u0 15 / atra yatsAmAyike uddiSTakRtabhoga uktaH sa vanapaTTakAdyuddizyati vRddhaaH| athAzanAdInizabdaspaSTatve'zanAdibhoga eva ghaTate, ucyate yadyazanAdibhogastadA kathazcitsAmAyike sa bhaviSyati paraM poSadhavrate kathaM ghaTate ? AhArAdiniSedhAdeva / sAmAyike cAhAragrahaNaM gacchAcaraNayA prAyo na dRzyate'to'tra bahuzrutAH pramANam / paraM bhujezandena bhojanArthaH sAmAyike kayA rItyA saGgatastacintyaM, kAyacintAdau uddiSTakRta iva bhogo ghaTate'pi // 11 // atihisaMvibhAgo nAma nAyAgayANaM kappaNijANaM annapANAINaM davANaM desakAlasaddhAsakArakamajuaM parAe attIe AyANuggahavuddhIe saMjayANaM dANaM, atihisaMvibhAgassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyabvA taMjahA-saJcittanikkhevaNayA saccittapihaNayA kAlaikkame paravavaese macchariyA ya 12 // (sUtra) bhojanArtha bhojanakAlAgato'tithirucyate / tatrAtmArthaM niSpAditAhArasya gRhivatinaH sAdhureva mukhyo'tithistasya saMvibhAgo dAnaM atithisNvibhaagH| saMvibhAgazabdAtpazcAtkAdidoSaparihAro jnyeyH| naamshbdo'lngkaaraarthH| nyAyAgatAnAM nyAyo dvijakSatriyavaizyAdInAM svavRttyanuSThAnaM tenAgatAnAM prAptAnAM astyainyena vyavahArazuddhyAgatAnAmityarthaH / kalpanIyAnAmudamAdi GA% E0%AROO Jain Education inte
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 R- AvazyakaniyuktidIpikA / dvAdazavratasvarUpamaticArAzca / // 26 // CHECE doSojjhitAnAmityarthaH / annapAnAdInAmAdito vastrapAtrauSadhabheSajAdigrahaH anena hiraNyAdivyavacchedaH / dezakAlazraddhAsatkArakramayuktam / tatra zAlyAdiniSpattibhAga dezaH, subhikSAdiH kAlaH, zuddhacittapariNAmaH zraddhA / abhyutthAnAsanadAnavandanAnuvrajanAdiH satkAraH, pAkasya peyAdiparipATyA pradAnaM krmH| yadvotkRSTAnutkRSTavastUnAM paripATiH kramaH / ebhirdezAdibhiryuktam / anena viparItakramavyavacchedamAha / parayA bhaktyA parayA tattvabujhyA, tathAtmAnugrahabuddhyA na tu yatyanugrahabuddhyA yatayazcAtmanyanugrahaparAH syuH| saMyatebhyo mRlottaraguNasaMpannebhyo dAnam / ettha sAmAyArI-sAvaeNa posaha pAraMteNa niyamA sAhUNa dAuM pAreyavvaM / annayA puNa aniyamo, dAuM vA pArei pArie vA deha, tamhA puvvaM sAhUNaM dAyavvaM / kahaM ? jAhe desakAlo yadA prastAvaH tAhe appaNA sarIrassa vibhUsaM kaauN| paraM vibhUSA kimarthamuktA? ucyate, alaGkato dharmamAcarediti vyavahArarakSAyai, sAhupaDissayaM gatuM nimaMtei bhikkhaM geNhaha tti / sAdhUNaM kA paDivattI? sAdhUnAM kA pratipattiyuktiH ? tAhe anno paDalaM anno muhaNaMtagaM anno bhANaM paDilehei mA aMtarAiyadoso Thaviyagadoso ya, antarAyadoSaH sthApanAdoSazca mA bhavata iti sAdhavaH pAtrakapratilekhanAM vibhinnAH kuryuH / so jai paDhamAe porisIe nimaMtei asthi namokkAraitagA to gheppai, aha natthi na gheppai, taM vahiyavvayaM hoi / jai ghaNaM | lagijA tAhe gheppai saMce(ci)kkhAve(vi)jai / jo vA ugghADaporisIe pAreha pAraNaitto anno tassa dijai / pacchA teNa sAvageNa samagaM gammai / saMghADago baccai ego na vaTTA peseuM sAhuNo purao sAvago maggao gharaM neUNa AsaNeNa uvanimaMtiJjanti / jai niviTThA to laTThayaM / ahavA na nivissanti tahAvi viNao pautto, tAhe bhattaM pANaM sayaM ceva dei / ahavA 1 NamokArasahitAito' iti Ava0 hAri0 vRttI, 'namokArasittA' iti Ava0 cUrNau / %A5% // 26 // Jain Education Internat AG Oliww.jainelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ C bhANaM dhareha bhaJjA dei / ahavA Thiyao acchai jAva dina, sAhU vi sAvasesaM davvaM geNhanti pacchAkammapariharaNaTThA, dAUNa vaMdiu~ visajei aNugacchai / pacchA sayaM bhuMjai / jaM ca kira sAhUNo na dinnaM taM sAvageNa na bhottavvaM / jai puNa sAhU natthi tAhe desakAlavelAe disAloo kAyavyo / visuddhamAveNaM ciMteyatvaM / jai sAhavo hotA nitthArio mi hoto tti ityAdi / asyAtIcArAH / annAderadAnabuddhyA sacitteSu nikSepaNaM mAyayA / tathA evaM sacittena pidhAnaM sthaganaM sacittapidhAnaM 2 / evaM kAlAtikramaH / ucito yo yatibhikSAkAlastamatikramyAnAgataM vA nimanvya bhu23 / evaM sAdhoH poSadhopavAsapAraNakAle bhikSAgatasya prakaTamannAdi pazyataH zrAddho vakti parakIyamidamannaM nAsmAkIyaM tena na dade iti parasya vyapadezaH chalaM paravyapadezaH paraM vyapadizati yadvA anyasya jIvato mRtasya vA puNyaM bhavatviti 4 / evaM mAtsarya iti yAcitaH kupyati / sadapi na datte tathA anyonnati vaimanasya mAtsarya syAttena yadi dramakeNa yAcitena dattaM kimahaM tato'pi nyUnaH ? iti mAtsaryAhatte / sakaSAyacittasya vA dAne mAtsaryam 5 / samAptaM caturtha zikSApadavratam // 12 // zrAddhadharma nigamayannAha itthaM puNa samaNovAsagadhamme paMcANuvvayAI tinni guNavvayAiM AvakahiyAI, cattAri sikkhAvayAI ittariyAI, eyassa puNo samaNovAsagadhammassa mUlavatthu sammattaM, taMjahA-taM nisaggeNa vA abhigameNa vA paMcaaIyAravisuddhaM aNuvvayaguNavvayAI ca abhiggahA anne vi paDimAdao visesakaraNajogA, apacchimA mAraNaMtiyA saMlehaNAjhasaNArAhaNayA, imIe samaNovAsaeNaM ime paJca aiyArA jANiyavvAihalogAsaMsappaoge paralogAsaMsappaoge jIviyAsaMsappaoge maraNAsaMsappaoge kAmabhogAsaMsappa RECE5C%CREA5%9 Jain Education Internat ww.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ baavshykniyuktidiipikaa| // 27 // CONCE oge 13 / / (sUtram) zrAddhadharmapaMcANuvratAni trINi guNavratAni yAvatkathikAni sakRd gRhItvA yAvajIvaM pAlyAni / zikSApadavratAnItvarANi, zikSAs- nigamanam / bhyAsastasyAH padAni sthAnAni tAnyeva vratAni / tatra pratidivasAnuSTheye sAmAyikadezAvakAzike punaH punaruccArye / atra | sAmAyikamapi dezAvakAzikavatkAladvayameva kArya iti vRddhAH / poSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau na pratidivasAcaraNIyau / atra pratiniyatazabdena parvadine iti vRddhaamnaayH| yatsubAhunA'STamena poSadhAdi kRtaM tatra dvAdazaM pauSadhavrataM kiM na ghaTate ? tasya parvadinAnuSThAnatvAt zrIvijayAdinAM poSadhadRSTAntena yadvA trayodazyAmupavAsaM kRtvA'nte caturdazIpaJcadazyoH poSadhadvayamiti, yadvA niyamavizeSe vA'STamatapasi poSadhazabdaH / atra yadvacanaviruddhaM syAttacchutajJAnaM kSamayAmi / 'eyassa0' etasya dvAdazavidhasya dharmasya mUlavastu mUlabhUtaM samyaktvaM prazamasaMveganirvedAnukampAstikyasvarUpam / tannirsegaNa vAs-IX dhigamena vA syAttatra nisargaH svabhAvo'dhigamo guroH zAstrAdvA yathArthavastujJAnam / yadyapi mukhyataH samyaktvaM kSayopazamAjAyate tathApi nisargAdhigamau sahakAriNau bhavata eva / idaM ca zaGkAdipazcAtIcArarahitaM pAlyamiti shessH| tathANuvratAni guNavatAni niraticArANi pAlyAni / abhigrahA locakRtaghRtadAnAdyAH (zu)ddhA bhaGgAyaticArarahitAH pAlyAH, anye ca pratimAdyA vizeSaNa karaNayogAH puNyavyApArA AdizabdAdanityatvAdyA bhAvanAH pAlyAH / tathA'pazcimamAraNAntikI saMlekhanAjoSaNArAdhanAticArarahitA samyaka pAlyA / tatra pazcimaivApazcimA maraNamevAnto maraNAntastatra bhavA mAraNAntikI / saMlikhyante kazIkriyA | nte'nayA dehakaSAyAdIni [iti ] saMlekhanA tapovizeSarUpA tasyA joSaNaM sevanaM tasyArAdhanA'khaNDapAlanaM caH samuccaye / ettha 4 // 27 // 6453A%A6056452RE % %SCHOOL Jain Education Internat For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5454545% SAGARORAGARICRORE sAmAyArI-AseviyagihidhammeNa kila sAvageNa pacchA nikkhamiyatvaM / evaM sAvagadhammo ujjamio hoi / na sakkai tAhe bhattapacakkhANakAle saMthArasamaNeNa hoyvN| atredaM vicAryate / yadi saMstAradIkSApyavazyaM zrAddhaiAhyA ityasti AnandAdibhizca sAmagryo nAttA, tataH kevalacaritAnuvAdamAtreNaiva na stheyaM kintUktabalAdapi vidheyam / tena granthi bavA sAmAyikavadyatpAlayanti sAvadhaniyamaM tatra doSo na ghaTate / 'imIe' ityAdi, iha maraNakAle ihalokAzaMsAprayogaH ihaloko manuSyalokastasminnAzaMsA'bhilASastasyAH prayogo yathA iha bhave mahatvavAn syAmiti 1 / evaM paraloko devalokaH 2 / jIvitAzaMsA maraNasamaye'pi pustakavAcanAdipUjAbahuparivAralokazlAghyatvadarzanAdanazanino'pi jIvitecchAkaraNam 3 / maraNAzaMsAprayogo'nazane na pUjyatve aniSTasparzAdinA zIghra mriye'hamiti cintanam 4 / kAmabhogAzaMsA janmAntare cakrI syAmityAdi 5 / vyAkhyAtaM digvatAdidezottaraguNapratyAkhyAnam / sarvottaraguNapratyAkhyAnamAha paccakkhANaM uttaraguNesu khamaNAiyaM aNegavihaM / teNa ya ihayaM pagayaM taM pi ya iNamo dasavihaM tu // 1557 // pratyAkhyAnaM uttaraguNeSu uttaraguNaviSayaM prakaraNAtsAdhUnAmidaM kSapaNAdi upavAsAdi, tenaivAtra sarvottaraguNapratyAkhyAnaprakrame prakRtamupayogaH, tadapi cedaM dazavidhaM mUlabhedApekSayA // 1557 / / aNAgayamaikvaMtaM koDiyasahi niaMTiaM cevaM / ECRAC% Jain Education Intem |
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 28 // Jain Education Internati sAgAramaNAgAraM parimANakaDaM niravasesaM // 1558 // anAgataM paryuSaNAdau guruvaiyAvRtcyAdestapo'ntarAyabhAvAdarvAk tattapaHkaraNaM anAgatam 1 / evamatikrAnte parvaNi tapostikrAntam 2 | koTyau antau militau samAnau yatra tatkoTIsahitaM AdyantayozcaturthAditulyapratyAkhyAnamityarthaH 3 / nitarAM yantritaM niyantritaM yathA amukadine kAraNe'kAraNe vA etattapaH kAryameva 4 / sahAkAraiH sAkAram 5 / avidyamAnAkAraM anAkAram 6 / datyAdiparimANAt parimANakRtam 7 / sarvAhAratyAgarUpaM niravazeSam 8 / / 1558 // saMkeyaM caiva addhA paJcakkhANaM tu dasavihaM / sayamevaNupAlaNiyaM dANuvaese jaha samAhI // 1559 // hi cihna aGguSThAdi saha tena vartate iti saGketam 9 / ' addhA 'tti pauruSyAdikAlamAnam 10 / pratyAkhyAnaM dazavidhaM idaM svayamevAnupAlanIyaM na tu prANAtipAtAdipratyAkhyAnavadanyakArApaNe'numatau vA niSedhaH / dAne kRtopavAsasyAnyeSA - mAhAradAne upadeze anyadAnopadeze ca yathAsamAdhi svecchayA karotItyarthaH / / 1559 / / dazavidhapratyAkhyAnaM vyAkhyAti hohI pajjosavaNA mama ya tathA antarAiyaM hujjA / guruveyAvacceNaM tavassi gelannayAe vA // 1560 // dazavidhapratyA khyAnavyA |khyAnam / / / 28 / / ww.jainelibrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat bhaviSyati paryuSaNA upalakSaNAccaturmAsakAdAvapIdaM jJeyam / tatra paryuSaNAyAM vikRSTatapaH kAryam, tatra yadi sarvavikRSTaM karttuM na zaknoti tadApi jaghanyavikRSTaM aSTamaM karoti, evaM caturmAse SaSThaM pAkSike upavAsaH / tathA'nyeSvapi snAtrarathayAtrAdiSvapi yathAzaktayA tapaH kAryam / tadA parve mama guruvaiyAvRtyena tapasvipAraNena svasya glAnatayA ca anyena vA grAmagamanakAryAdinA copavAsasyAntarAyaM bhavati / / 1560 / / so 'tavokammaM paDivajje taM aNAgae kAle / eyaM paJcakkhANaM aNAgayaM hoi nAyavvaM // 1561 // sa idAnIM anAgate kAle tatparyuSaNAsambandhi tapaHkarmma pratipadyate tadanAgate kAle etatpratyAkhyAnamanAgataM jJAtavyam // / 1561 // atikrAntavyAkhyAmAha dAi pajjosavaNAi tavaM jo khalu na karei kAraNajAe / guruveyAvacceNaM tavassigelannayAe vA // 1562 // paryuSaNAyAM yastapo na karoti kAraNajAte sati tadevAha gurvAdivaiyAvRtyena tapasviglAnatayA'ntarAyaM ca / / 1562 / / so dAi tavokammaM paDivajjai taM aicchie kAle /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ koTI baavshykniyuktidiipikaa| // 29 // 45C5C%CE evaM paJcakkhANaM aikaMtaM hoi nAyavvaM // 1563 // 'aicchie' atikrAnte kAle // 1563 / / tatrAnAgatapratyAkhyAne vidhiH-paryuSaNAyAM gurUNAM gocaravaiyAvRtyaM kArya tadA sahita pratyAkhyAte'sahatvAdupavAsAsahA anyA vA kApyAjJaptiH syAt , aAmAntarAdvA kizcidAneyaM syAta, dehavaiyAvRttirvA / upavAsI ta guruvayAvRtyAdyasahaH / tataH kSamaH upavAsavaiyAvRttye kuryAdanyo vopavAsAsahaH kuryAta, yadvAnyo vihartA nAsti asti vA 18 nm| paramalAmo'jJo vA vidhau, tataH sa eva pUrvamupavAsaM kRtvA paryuSaNAyAM bhuGkte, yadvA tapasvI kSapakastasya paryuSaNAyAM pAraNaM sametaM gocarAkSamazca / asahaM tapasvinaM jJAtvA paryuSaNAyAM pArApitaH tatastapasvI cet kSamo manAgapi tadA AsanagRheSu hiNDate Asanne vA na gRhANi yogyaM vA na labhyate tataH sa evetyAdi prAgvat / tathA glAnatAM svasya vetti yathA tadine'haM asahaH syAM, vaidyAdvA vetti, vaidyenoktaM amukadine'gadaM kuryAH, yadvA gaNDAdipIDA'sahatvaM svasya tadA vetti, tataH prAgvata / tathA kulagaNasaMghAcAryagacchahetUn vA paryuSaNAyAM vetti / tenAnAgataM pratyAkhyAti / tadA ca bhuGkte, paryuSaNAtapo nirjaraiva tasya evamanAgatapratyAkhyAnamapyebhiH kAraNa yam / koTIsahitamAha paTTavaNao a divaso paJcakkhANassa niTThavaNao a| jahiyaM samiti dunni vi taM bhannai koDisahiyaM tu // 1564 // prasthApakazca tapaHprArambhakazca divasaH pratyAkhyAnasya niSThApakazca samAptidivasazca yatra pratyAkhyAne sametaH tulyapratyA- * // 29 // Jain Education interna For Private & Personal use only (Lilww.jainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna khyAnatvena milataH dvAvapi paryantau tadbhaNyate koTIsahitam / yathA prAtarAvazyake bhaktArthaH kRtaH tato dvitIye'hnayapi taM kuryAdevaM dvitIyopavAsasya prasthApanA''dyasya tu niSThApaneti dvau koNau militau, evaM AyambilanicciyaegAsaNa egaTThANANa vi / aSTamAdiSu ubhayataH koTiH yato dvitIyapratyAkhyAnAhorAtrAnta evopavAso militaH / AdyopavAsAhorAtrAnta eva ca dvitIyaM pratyAkhyAnaM militamiti / yadvopavAsAnte AcAmAmlaM punarupavAsAcAmAmle iti, evaM ekAsanAdiSvapi saMyogaH / nirvikRtyAdiSvapi pratyAkhyAneSvapi sadRzeSu visadRzeSu ca saMyogaH kAryaH || 1564 // niyantritamAha mAse mAse avo amugo amuge diNaMmi evaio / haTTeNa gilANeNa va kAyavo jAva UsAso // 1565 mAse mAse'mukamamukaM caturthAditapaH, etAvanmAtraM saMkhyayA, amukadivase hRSTena nIrogeNa glAnena vA kAryam yAvaducchvAso yAvadAyuH / / 1565 // eyaM paJcakkhANaM niyaMTiyaM dhIrapurisapannattaM / jaMgita'NagArA aNissi (bha) appA apaDibaddhA || 1566 // niyantritaM yad gRhNanti anagArA anizritAtmAno'nidAnA vRddhA apratibaddhA dehakSetrAdiSu / / 1566 / / caudasa puvIjiNakappiesu paDhamami caiva saMghayaNe / eyaM vicchinnaM khalu therA vi tayA karesI y| 1567
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ % Avazyaka niyuktidiipikaa| // 30 // S3GROCCOCCASSES caturdazapUrvijinakalpikeSu prathame eva vajananaSabhanArAcasaMhanane etad vyucchinnam / sthavirA apizabdAdanye'pi tadA | sAkAra| 'kAryuH // 1567 / / sAkAramAha pratyAkhyAmayaharagAgArehiM annattha vi kAraNami jAyaMmi / jo bhattapariccAyaM karei sAgArakaDameyaM // 1568 // navyAkhyA___ ayaM mahAnayaM mahAnanayoratizayena mahAn mahattarA AkArAH prakArAstairmahattarAkAraiH prabhUtadazAkArakhyApanArtha bahu nam / vacanam / ato mahattarAkArahetubhUtairanyasmiMzcAnAbhogAdau kAraNe jAte sati bhujikriyAM kariSye ahamityevaM yo bhaktaparityAgaM karoti, sAkArakRtametat / yathA sAdhunA'bhaktArthaH pratyAkhyAtaH / gurubhirUce'make grAme gamyaM sa Uce mamopavAsaH / tatazcekSamastadA yAti azaktau anyo yAti / nAstyanyastatkAryAkSamo vAsti tato gurustaM preSayati tasya bhuJjAnasyAnabhilASasyopavAsanirjarA syAt guruniyogena, evaM pAriSThApanikAkAro'pi yuktyA jJeyaH / evaM glAnakulasaMghakAryeSvapi // 1568 // | anAkAramAha nijAyakAraNaMmI mayaharagA no karaMti AgAraM / katAravittidubhikkhayAi eyaM nirAgAraM // 1569 // nizcayena yAtamapagataM kAraNaM ekavAreNaiva dattAhAraiH yasminnasau niryAtakAraNastasmin sAdhomahattarAH prayojanavizeSAstatphalAbhAvAta AkAravizeSaM na kurvanti / kAntAravRttau bhillapallyAdikAntArapatane durmikSatAyAM durmikSabhAve cshbdaa-18||| 30 // EOCODACOCONNECK K Jain Education Internet ww.jainelibrary.org
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ *% A5 %A5 | huSTenAhAraniSedhite ca atra yatkriyate etat pratyAkhyAnaM nirAkAram , bhAvArthastu bhojyalAbhAbhAvAdanAkAraM pratyAkhyAti yadvA na jIvAmIti jJAtvA'nAkAraM pratyAkhyAti / tatrApyanAbhogasahasAkArau bhavata eva / kadAcit zalAkA kASThamaGguliM vA mukhe kSipedanAbhogena sahasA vA // 1569 // parimANakRtamAha dattIhi u kavalehi va gharehiM bhikkhAhiM ahava davehiM / jo bhattapariccAyaM karei parimANakaDameyaM // 1570 // dattibhirekavAreNaiva dattAhArA kavalairvA gRhe bhikSAbhiH saMsRSTAdibhirathavA dravyairodanAdibhirAhArAya sapramANaiyoM bhaktatyAgaM kuryAt , tatra dattirekavAre'nnapAtaH, kRtaparimANaM pratyAkhyAnametat / / 1570 // niravazeSamAha savaM asaNaM satvaM pANagaM sabakhajjabhujavihaM / / __vosirai sababhAveNa evaM bhaNiyaM niravasesaM // 1571 // azanaM ArdrakamAMsasaptadazadhAnyAni, evaM pAnaM khaNDapAnAdi, khAdimaM phalAdi, svAdimaM dantapAvanamadhvAdi / sarvakhAdyabhojyavidhI khAdya ikSukhaNDAdi bhojyaM sarvataH svAdyaM tayorvidhI prakArau sarvaprakAreNa sarvato vyutsRjati / 'eyaM' niravasesaM nirAkAra pAryate'pi, idaM tu na pAryate iti vizeSaH // 1571 // saMketamAha 5-%A5% ROCESCRECORRC-COCOCCC % CE % % Jain Education Internet
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34544 bAvazyaka niyuktidiipikaa| saMketapratyAkhyAnavyAkhyA nam / // 31 // %80 aMguTThamuDhigaMThIgharaseussAsathibugajoikkhe / bhaNiyaM saMkeyameyaM dhIrehiM aNaMtanANIhiM // 1572 // aGguSTamuSTigranthigRhasvedocchvAsastibukajyotiSkAn cihnaM kRtvA yatkriyate pratyAkhyAnam / ayamarthaH pUrNe'pi pauruSyAdipratyAkhyAne sAdhuH zrAddho vA yAvanna bhukte tAvat kiJciJcihamamigRhNAti na yujyate'pratyAkhyAninaH sthAtuM iti / tato'GguSTaM yAvanna muzcAmi granthi yAvanna choTayAmi yAvad gRhaM na vizAmi yAvat svedo na zuSyati yAvadetAvanta ucchvAsAH pAnIyamazcikAyAM yAvadetAvantaH stibukA vindavo'vazyAyapRSato vA yAvajyotiSkazabdena dIpo gRhyate tato yAtradeSa dIpo jvalati tAvadahaM na bhokSye / etattu pratyAkhyAnaM saMketa bhaNitaM dhIrama(raira)nantajJAnibhiH / na kevalaM bhakte'nyeSvapyabhigrahavizeSeSu saMketaM syAt / tena sAmAyikatulanayA granthisahitamapi pratyAkhyAti shraaddhH|| 1572 / / addhAmAha addhA paJcakkhANaM jaM taM kAlappamANacheeNaM / purimaDaporisIe muhuttamAsaddhamAsehiM // 1573 // ___ addhA kAle pratyAkhyAnaM yat tat addhApratyAkhyAnam , tat kAlapramANachedena syAt purimArddhapauruSIbhyAM pazcimArddhana ca tathA muhUrta namaskArasahitam / evaM ekAzanopacAsadivasadvayAdi yAvat mAsArddhamAsaiH SaNmAsaiH syAt / / 1573 / / atha nigamayati -% CE% 1 // 31 // Jain Education Internat O ww.jainelibrary.org E
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern bhaNiyaM dasavihameyaM paJcakkhANaM guruvaeseNaM / kapaJcakkhANavihiM itto vucchaM samAseNaM // 1574 // Aha jai jIvaghAe paccakkhAe na kArae annaM / bhaMga bhayA'saNadANe dhruva kAravaNe ya naNu dose // 1575 // kRtaM pratyAkhyAnaM yena sa tathAvidhastasya vidhiM itaH samAsena saMkSepeNa vakSye // 1574 || 'Aha' atra para Aha yathA jIvaghAte prANAtipAte pratyAkhyAte sati asau pareNa jIvaghAtaM na kArayati pratyAkhyAnabhaGgabhayAt evaM kRtapratyAkhyAnasyAzanAdidAne dhruvaM kAraNAdi jAyate iti nanu doSo lagati pratyAkhyAnabhaGgarUpaH || 1575 || ataH paccakkhANo AyariyAINa dina asaNAI | no naya viraIpAlaNAo veyAvaJcaM pahANayaraM // 1576 // no tivihaM tiviNaM paJcakakhai annadANakAravaNaM / suddhassa tao muNiNo na hoi tabbhaMga utti // 1577 // kRtapratyAkhyAnaH kRtopavAsa AcAryAdibhyo'zanAdi na dadyAt / na ca viratipAlanAdvaiyAvRtyaM gocaracaryA pradhAnataraM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14% Avazyakaniyukti- diipikaa| pratyAkhyA naviSaye cAlanApratyavasthAnam / // 32 // syAt // 1576 / / gururAha 'no' trividhaM karaNakAraNAnumatirUpaM trividhena manovAkAyena yogena na pratyAkhyAti AhAraviSaye tena anyadAnarUpaM kAraNaM zuddhasya AzaMsArahitasya munestadbhaGgahetuH pratyAkhyAnabhaGgahetuna syAt yastu lolyAdanyasmai datte mayA na bhuktaM eSa bhuGkte, tasya pramAdadoSo lagati / / 1577 // kizca sayamevaNupAlaNiyaM dANuvaeso ya neha paDisiddho / tA dija uvaisijja va jahA samAhIi annesi // 1578 // svayameva pratyAkhyAnaM anupAlanIyaM iti niyuktikAreNoktam / zaktI AtmanA''nIya dAnaM azaktau yatInAM zrAddhakulAdi| kathanaM tau dvau iha na pratiSiddhau / tasmAddadyAdupadizedvA yathAsamAdhinA'nyebhyo bAlAdibhyaH // 1578 // amumevArthamAha kayapaJcakkhANo vi ya AyariyagilANabAlavuDDANaM / dijjAsaNAi saMte lAbhe kayavIriyAyAro // 1579 // lAme sati kRtavIryAcAro'zanAdi dadyAta / satyAM zaktau anyo na preSyaH vaiyAvRSyaM svayaM kAryam / 'dANe 'tti gatam , uvadisija vA'lAme sati / / 1579 / / Aha bhASyakRta saMviggaaNNasaMbhoiyANa deseja saDDhagakulAI / ataraMto vA saMbhoiyANa dejjA jahasamAhI // 247 // AE%9545545CS // 32 // Jain Education Internet vww.jainelibrary.org
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvignAnyasAmbhogikAnAM tUpadizeta yathaitAni zrAddhakulAni saMkhaDiM ca zrutAM dRSTA vA darzayet nAnIya dadyAdityarthaH / ataranazaknuvan sAMbhogikAnAmapi dizeta na doSaH / sati sAmarthya sAmbhogikAnAM ekamaNDalIkAnAM jJAtebhyo'jJAtebhyo vA kulebhyaH saMkhaDyA vAnIya labdhimAn svayaM dadyAt / 'uvadesoti gatam , yathAsamAdhirnAma yathA yathA sAdhUnAmAtmano vA samAdhiH syAttathA prayatitavyam / akSamasyAnyamaNDalIsatkasyApyAnIya deyam / 'samAhi 'tti gatam / pratyAkhyAnazuddhimAha sohI paccakkhANassa chabihA samaNasamayakehi / / pannattA titthayarehiM tamahaM vucchaM samAseNaM // 248 // zramaNasamayaketubhiH sAdhusiddhAntadhvajarUpairarhadbhiH prajJaptA / yathA dhvajaH sarvoccastathA'hallokottaraH / SaDvidhatvamevAha sA puNa saddahaNA jANaNA ya viNayANubhAsaNA ceva / aNupAlaNA visohI bhAvavisohI bhave chahA // 1580 // sA zuddhirevaM SaDvidhA zraddhAnazuddhiH 1 jAnanAzuddhiH 2 vinayazuddhiH 3 anubhASaNAzuddhiH 4 anupAlanAzuddhiH 5 bhaavshuddhiH6|| 1580 // bhASyam , zraddhAnazuddhimAha paJcakkhANaM sabannudesiaM jaM jahiM jayA kaale| taM jo saddahai naro taM jANasu saddahaNasuddhaM // 249 // %25A5CREA5 % 95 % Jain Education Internat For Private & Personal use only Tww.jainelibrary.org
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvazyaka niyuktidiipikaa| pratyAkhyAnasya ssddvidhshuddhiH| 7 // 33 // 5 % AGRICE paJca mahAvratAni dvAdazadhA zrAddhadharma: dazadhottaraguNapratyAkhyAnamiti saptaviMzatiH 'yat' saptaviMzatividhasyAnyatamata pratyAkhyAnaM ' yatra' jinakalpAdau caturyAmAdau zrAddhadharme vA ' yadA' subhikSAdau divA rAtrau vA pUrvAhne'parAhne vA 'kAle' iti maraNe karttavyaM syAt / tatra saptaviMzatibhedA evaM paJcavidhaM sAdhumUlaguNapratyAkhyAnaM dazavidhamuktamuttaraguNapratyAkhyAnaM dvAdazadhA zrAddhapratyAkhyAnaM ceti tadyo naraH zraddhatte dvaa01|| 249 // paJcakkhANaM jANai kappe jaM jaMmi hoi kAyavvaM / mUlaguNe uttaraguNe taM jANasu jANaNAsuddhaM // 250 // yasmin kalpe caturyAmapazcayAmarUpasthitikalpe jinakalpAdike vA mUlottaraguNaviSayaM kartavyaM syAt dvA0 2 // 250 // kiikammasla visohI pauMjaI jo ahINamairittaM / maNavayaNakAyagutto taM jANasu viNayao suddhaM // 251 // vinayato vinaye(yena) zuddhaM pratyAkhyAnakAle kRtikarmaNo vandanasya vizuddhiM niravadyakaraNakriyAM anyUnAtiriktAM dvaa03| aNubhAsai guruvayaNaM akkharapayavaMjaNehiM parisuddhaM / paMjaliuDo abhimuho taM jANaNubhAsaNAsuddhaM // 252 // kRtakRtikarmA prAJjaliSuTo yojitahasto'bhimukhaH pratyAkhyAnaM kurvannanubhASate guruvacanaM laghutareNa zabdena bhaNatItyarthaH % A5A520tle Jain Education Interna For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ *COACHCAREECE%ii akSarapadavyaJjanaiH parizuddham / navaraM guruH paccakkhAi bosiraha tti vakti / pratyAkhyAtA paJcakkhAmi vosirAmi tti, zeSaM sadRzameva dvaa04||252|| kaMtAre dubbhikkhe AyaMke vA mahaI samuppanne / jaM pAliyaM na bhaggaM taM jANaNapAlaNAsaddhaM // 253 // kAntAre'raNye mahatyAtaGke roge vA yat pAlitaM na bhagnam , atra kAntArAdiSvapi dvicatvAriMzadikSAdoSAnna bhanaktIti bhAvaH / tathApavAde yatanayA sevayApyabhagnamevA'nyathApavAdacchedaH dvaa05|| 253 / / rAgeNa va doseNa va pariNAmeNa va na dUsiyaM jaM tu / taM khalu paJcakkhANaM bhAvavisuddhaM muNeyatvaM // 254 / / rAgeNa sutAdimohena dveSeNa krodhAdinA yadvA rAgeNa svapUjAhetoH dveSeNa pareSAM apUjAhetoH tathA pariNAmena ihalokanirvAhAdinA kIAdyannapAnagRhavastuzayyAdihetunA vA stambhAdinA vA vakSyamANena na dRSitaM yat tat bhAvazuddhaM pratyAkhyAnaM dvaa06||254|| eehiM chahiM ThANehiM paccakkhANaM na dUsiyaM jaM tu / taM suddhaM nAyavaM tappaDivakkhe asuddhaM tu // 255 // PROCESSORRECTOCOCCCCXCOM Jain Education Inter For Private & Personal use only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryuktidIpikA / // 34 // Jain Education Internat pabhiH sthAnakaiH zraddhAnAdibhiH pAlitaiH pratyAkhyAnaM na dUSitaM yadeva tacchuddham, tatpratipakSe'zraddhAnAdau azuddham / / 255 / / pariNAmamAha thaMbhA kohA aNAbhogA aNApucchA asaMtaI / pariNAmao asuddha avAu jamhA viu pamANaM // 256 // stambhAdgarvAt svagauravArthaM 1, krodhAt vRddhanirbhatsanAdeH 2, anAbhogAdvismRteH pratyAkhyAnamajJAtvA vA bhuGkte bhojanAdanu smRtaM pratyAkhyAnaM tena bhagnaM 3, anApRcchayA svecchayA gurvanujJAM vinA bhuGka, cetprakSyAmi tadA vakSyanti upavAsastvayA kRta iti 4, asaMtatirasampattistayA yathAtra kiJcinnAsti tato varaM pratyAkhyAnam 5, tathA ihalokAdyarthaM pariNAmato'zuddhaM 6, evaM na kalpate / tathA'pAyAnniSkAsanAdibhiyoM yatkurute tadapyasAdhu tasmAdvidvAn kriyAyuktaH pramANam / sa jAnannanyathA na karoti tasya zuddhaM syAdityarthaH / / 256 || iyatA 'paccakkhANaM paccakkhAo' ityAdyagAthAyAH pratyAkhyAnapadaM vyAkhyAtaM atrAntare'dhyayanazabdaH prAgvat / sUtrAlApa kaniSpanne nikSepe sUtram - sUre uggae namokArasahiyamityAdi yAvat sahasAgAreNa vosiraha sUre uggae namokArasahiyaM pacakkhAi cauvi pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM, aNNatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNa vosiraha || (sUtram ) sUrye udgate namaskArasahitaM muhUrttAdinA namaskArakathanAdarvAk pratyAkhyAti / caturvidhamapyAhAram |' azU ' bhojane, azyate ityazanaM maNDakAdrAdi ( maNDakaudanAdi ) / pIyate iti pAnaM jalAdi / 'khAdya' bhakSaNe, khAdyate iti khAdimaM namaskArasa hitapratyA khyAnam / // 34 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROSCORES-4505669345 phalasukhamakSikAdi / svada AsvAdane sva(svA)dyate iti svAdimaM guDadantapAvanasaMmukhazakyAdi (guddtaambuulpugphlaadi)| paraM anAbhogAt atyantavismRtyA anyatra sahasAkAraH sahasA'jAnato mukhakSepastasmAdanyatra / anAmogasahasAkArau muktvA'nyatra caturAhAraM pratyAkhyAtItyarthaH, evaM vyutsRjati caturAhArAn / atra sUtrasparziniyuktiH asaNaM pANagaM ceva khAimaM sAimaM thaa| eso AhAravihI caubiho hoi nAyavo // 1581 // AhAravidhirAhAraprakAraH // 1581 // niruktimAha AsuM khuhaM sameI asaNaM pANANuvaggahe pANaM / khe mAi khAimaM ti ya sAei guNe tao sAI // 1582 // Azu zIghra kSudhaM zamayatItyazanaM 1 / prANAnAmindriyAdInAmupagrahe upakAre yadvartate tatpAnaM, khamityA''syAkAzaM tatra mAtIti khAdimaM / svAdayati guNAn sarasAhArAn jArayati svAdayati saMyama bhakSate vA tatsvAdimaM sarvatra nipAtAta siddham // 1582 // cAlanAmAha sabo vi ya AhAro asaNaM savo vi vuccaI pANaM / sabo vi khAimaM ti ya sabo vi ya sAimaM hoI // 1583 // Jain Education Internat For Private & Personal use only Silww.jainelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvazyaka yadyanantaroktapadArthApekSayA'zanAdIni syustadA sarvo'pi caturdApyAhAro'zanaM sarvo'pi vocyate pAnaM ityAdi, kathaM 14 azanAdiniyukti- anvathaikyAta, yataH yathaivAzanaM kSudhaM zamayatyevaM pAnaM kSIrapAnAdyapi kSudhaM zamayati / yathA pAnaM prANAnugrahe vartata evamazanAdI- | caturAhAre diipikaa| nyapi / tasmAdayukta evaM bhedaH // 1583 // atha pratyavasthAnam , gururAha-yadyapyetadevaM tathApi rUDhito nItitaH prayojanaM ca cAlanAsaMyamopakArakamastyevaM kalpanayA'nyathA doSastathA cAha pratyavajai asaNameva satvaM pANaga avivajaNami sesANaM / sthAnam / havai ya sesavivego teNa vihattANi cauro vi // 1584 // yadyanvarthAzrayAdazanameva sarvamAhArajAtaM gRhyate tataH zeSANAM lokarUDhAnAM pAnakAdInAM avivarjanaM syAta, bhavati ca zeSaviveko'sti ca zeSAhAramedaparityAgo nyAyopapannatvAt / sa ceha viduSAM sambhavati / tena vibhaktAni catvAryapyazanAdIni & // 1584 // evaM tu sAmAnyavizeSabhedanirUpaNaM sukhajJeyaM syAt sukhazraddheyaM ca syAt / anyathA dvividhaM trividhaM caturvidhamapyAhArapratyAkhyAnaM na ghaTate, tadAha asaNaM pANagaM ceva khAimaM sAimaM thaa| evaM parUviyaMmI saddahiuM je suhaM hoi // 1585 // zraddhAtuM 'je' pAdapUya, sukhaM syAt / upalakSaNAddIyate pAlyate ca sukham // 1585 // Aha manasA'nyathA cintite * // 35 // Jain Education Inter | For Private & Personal use only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte pratyAkhyAne trividhisya pauruSyA vA pratyAkhyAnaM karomIti vAganyathA nirgatA caturvidhasya purimArddhasyeti, guruNApi tathaiva dattamatra kaH pramANam ? ucyate ziSyasya manogato bhAva iti, yataH annattha nivaDie vaMjaNami jo khalu maNogao bhAvo / taM khalu paccakkhANaM na pamANaM vaMjaNacchalaNA || 1586 / / anyatra iti dvividhaM pratyAkhyAmIti sthAne trividhaM caturvidhaM vA pratyAkhyAmi iti vyaJjane zabde nipatite sati yaH khalu manogato bhAvaH pratyAkhyApayituradhikatara saMyamayogAkSiptacetaso na tu pramAdAt tat khalu pratyAkhyAnaM pramANam / etenAntarAlasthasUkSmavivakSAniSedhamAha / nizcitAzayasyaiva prAmANyAdhikRtatvAt vyaJjanaM ziSyAcAryavacanaM na pramANam, yataH chalanAsau vyaJjanarUpA / / 1586 / / pratyAkhyAnapAlanamAha phAsiyaM pAliyaM ceva sohiyaM tIriyaM tahA / kiamArAhi ceva erisayaMmI payaiyavaM / 1587 // spRSTaM pratyAkhyAnagrahaNakAle vidhinA prAptaM 1 / pAlitaM punaH punarupayogapratijAgaraNena rakSitaM 2 | zobhitaM gurvAdipradAnazeSabhojanAsevanena 3 | tIritaM pUrNe'pyavadhau yatkiJcitkAlAvasthAnena 4 / kIrttitaM bhojanavelAyAmamukaM pratyAkhyAnaM pUrNamityuccAraNena 5 / ArAdhitamebhireva kAraNaiH sampUrNa kRtaM 6 / IdRzi pratyAkhyAne prayatitavyam / atra kSepakagAthA ' ucie
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niyuktidiipikaa| pratyAkhyA| naguNAH / ADSANA kAle vihiNA ja pattaM phAsiyaM ti taM (phAsiyaM tayaM) bhaNiyaM 1 / taM pAliyaM jamasayaM ( taha pAliyaM ca asaI) samma uvogpddiyriyN2||1|| gurudattasesabhoyaNasevaNayAe visohiyaM ( ya sohiyaM )3 jANa / puNNe vi thevakAlAvathA(sthA)NA tIriyaM 4 hoi // 2 // bhoyaNakAle amugaM paccakkhAyaM ti bhuMjao kittiyaM 5 / ArAhiyaM payArehiM sammameehiM nihiba(duvi)yaM 6' // 3 // niSThApitaM pUrNIkRtaM // 1587 // pratyAkhyAnaguNAH tathA vismRtyA sahasA vA namaskAre'kRte mukhe kSiptaM syAt , smRte yata mukhe kSiptaM syAt smRte yat mukhe tat khelamallake yad haste tatpAtre muktvA namaskAraM kRtvA mute evaM na bhagnam / yata evamapyAhArAnivRtta iti / paJcakkhANaMmi kae AsavadArAI hunti pihiyaaii| AsavavuccheeNaM taNhAvuccheaNaM hoi // 1588 // pratyAkhyAne kRte AzravadvArANi karmAgamadvArANi pihitAni syuH, AzravavyucchedanaM syAt / tRSNA viSayecchA / taNhAvocchedeNa ya aulovasamo bhave maNussANaM / aulovasameNa puNo paJcakkhANaM havai suddhaM // 1589 // atulopazamo madhyasthaH bhAvaH syAt // 1589 / / CHECReck // 36 // Jain Education Inter
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internati tatto carittadhammo kammavivego tao aputraM tu / tatto kevalanANaM tao a mukkho sAsukkho // 1590 // tataH pratyAkhyAnAt zuddhacAritradharmmaH sphurati / tataH karmavivekaH karmanirjarA / tataH krameNApUrvakaraNaM / chadmasthA'dhyAtapUrvazubhAdhyavasAyaH / tataH zreNikrameNa kevalajJAnaM / tatazca mokSaH sadAsaukhyaH / / 1590 / / idaM ca pratyAkhyAnaM dazavidhaM syA dAkAraiH saha gRhyate pAlyate ca tadAha namokkAra porisIe purimagAsaNegaThANe ya / AyaMbila abhattaTTe carame ya abhigga vigaI // 1599 // namaskArasahita 1 pauruSyAM 2 purimArje 3 ekAzane 4 ekasthAne 4 ca 5 AcAmle 6 abhaktArthe 7 carame ca 8 abhigrahe 9 vikRtau 10 yathAsaGkhyamete AkArAH / / 1511 // do chacca satta aTTha sattaTTha ya paMca chacca pAmi / ca paMca aTTa nava ya patteyaM piMDae navae / 1592 // dvau 1 paT 2 sapta 3 aSTau 4 sapta 5 aSTau 6 paJca 7 ete namaskArAdiSu saptapratyAkhyAneSu krameNa jJeyAH, pAnake ca
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka baavshykniyuktidiipikaa| pratyAkhyAnAkArakathanam / // 37 // CHOCOCOCOCK SaT, sAmAnyAbhigrahe ca catvAraH paJca vA, nirvikRtau vikRtau ca aSTa nava vA / tatra nirvikRtirdvidhA lepAktaM alepAktaM ca / alepAktanirvikRtau dravavikRtipratyAkhyAnena 'ukkhittavivegeNaM ti padaM nocAryate ato'STa nava vetyAkArAH / pratyekamevamAkArA jJeyAH / piMDake samUhavacane ca navaiva AkArAH kathyante / yathA sAmAnyAbhigrahe 4, 'avAuDataM'paJcakkhAmItyabhigrahe 5 dvayormIlane 9 / samUhavacane nirvikRtau vikRtau ca naveti kathanaM vizeSavyAkhyA vAle tathAkAretyAdyA'nyagranthAsaMmatapiNDako dravavikRtirUpaH navako navAkAravAn syAdityarthaH / piNDakaH samUho navakaH navasaGkhyAka iti / jIvAHtrayodazakriyAsthAna: vartitvAta trayodazabhedAH evaM dvAviMzatisaGkhyA jAtA, etAvantaH sarve AkArAH syuH| yathA annatthaNAbhogeNaM 4 catvAraH AkArAH, pacchannakAleNaM 3 traya AkArAH, levAleveNaMmukhyAH 5 pazcAkArAH, sAgAriyAgAreNaMmukhyAH 3 traya AkArAH, tathA colapaTTAgAreNaM 1 adhikaH, levADeNavAmukhyAH 6 SaT AkArAH, evaM sarve pratyAkhyAnAkArAH 22 jAyante / atra laghuvRttivyAkhyA navaketi 9 AkAretyAdyAnyagranthAsaMmatau ca mUlavRttyAdInAM ca // 1592 // vyaktyAha / docceva namukkAre AgArA chacca porisIe u| satteva ya purimaDDhe egAsaNagaMmi advaiva // 1593 // sattegaTThANassa u aTevAyaMbilaMmi aagaaraa| paMceva abhattaTe chappANe carimi cattAri // 1594 // 56SCARROCARROSSES // 37 // Jain Education Internati w.jainelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMca cauro abhiggahi nibIe aTTa nava ya aagaaraa| appAurANa paMca u havanti sesesu cattAri // 1595 // AkAraH pratyAkhyAnApavAdahetuH / dvAvevAkArau namaskArasahite yathA 'mare uggae namokkA0 annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM 2 iti / vyAkhyA sUrye udgate sati namaskArasahitamiti namaskArabhaNanopalakSitakAlasahitaM pratyAkhyAmi tyajAmi svIkurve caturvidhamapyAhAraM zeSaM prAgvat / idaM caturvidhAhArasyaiva / muhUrtAtparato bhojanakAle vA namaskAroccAreNa 'matthaeNa vaMdAmo khamAsamaNo NamokAraM pAremi tti pAryate'nyathA sUryAstamane'pi na iti vRddhaaH| pauruSI dvividhAdyAhArA'pi syAditi vRddhAH tasyAM paTa / iha sUtraM 'porisiM paccakkhAi uggae sUre'kyAdi porisiM paccakkhAi uggae sUre cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM aNNavaNAbhogeNaM sahasAkAreNaM pacchanneNaM kAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirAmi (sUtram) / / dinacaturbhAgamAnakAlena puruSapramANachAyayA nivRttA'ddhA pauruSI ucyate, tAM yAvat caturvidhAhAraM pratyAkhyAmi anyatrA. bhogena sahasAkAreNeti prAgvat / tathA 'pacchanneNaM kAleNaM' rajovRSyatrAdinA sUrye sthagite pracchannena kAleneti tRtIyA paJcamyarthe pracchannakAlAdanyatretyarthaH / pracchannakAle savelamapi pAraNe mA bhnggH| atrApi bhuJjAnasya pauruSyapUrNatAjJAne mukhasthaM zleSmamAtre karasthaM pAtre muktvA mithyAduSkRtaM datvA kAle pUrNe manasA pArayitvA bhute| digmohAta pUrvAM prati pazcimAbuddhyA Jain Education Interna For Private & Personal use only W w w.jainelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 bAvazyaka- II zItakAle vA digmohaH syAt / sAdhuvacanena yathA sAhuNo bhaNanti ugghADaporisI tataH pArayitvA bhuJjAnaH kenApyuktaH pauruSyAdiniyukti- sakAla iti tataH sthAtavyaM / sarvasamAdhipratyayAkArAtsamAdhipratyayAdevApavAdAdanyatrAhArAn vyutsRjAmi svasyAnyasya cArI- prtyaakhyaadiipikaa| raudradhyAnaparihAreNa samAdhikaraNahetorAhAramapi gRhNAmi anyathA tu prtyaakhyaamiityrthH| samAhI nAma teNa porusI pacca nAni / kkhAyA AsukAriyaM dukkhaM jAyaM, gADhapIDA tassa annassa vA teNa kiM kAya ? tAhe tassa pasamaNanimittaM pArAvijai // 38 // ussa(osa)haM vA dijai vaidyAdirvA''gADhaglAnasArakaH pauruSyAM kRtAyAM pauruSyAmapUrNAyAmapi mujhena bhaGgaH / arddhabhukto vA glAnA(na)samAdhimRtI zrutvA zeSAnaM tyajati / saptaiva purimAddhe AdyayAmadvayapratyAkhyAne 'sUre uggae purimaDDU paccakkhAi cauvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM anna saha. paccha0 disA0 sAhu0 maha0 sava' / arthaH prAgvat / sAdhuvacaneneti kenApi bhavyapuMsA uktaM yathA purimAdhoM jAta iti / mahattarAkAro lAbhavizeSAkAraH mahattaraM pratyAkhyAnapAlananirjarAdhikalAbhahetuM anyanarAsAdhyaM glAnacaityasaMghAdikArya tadevAkArA pratyAkhyAnApavAdastasmAdanyatra / sArddhapauruSIpratyAkhyAnaM pauruSIvaditi prakaraNAni / ekAzane aSTaivAkArAH ekAzanaM sthiropaviSTaputAcAlanena bhojanam , sUtram ekAsaNaM paJcakkhAi cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM aNNattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM sAgAriyAgAreNaM AuMTaNapasAraNeNaM guruanbhuTANeNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNa savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirAmi // ( sUtram ) ekAzanaM ekasthAnAhAraM pratyAkhyAmi svIkaromi 'cau0 anna saha. sAgAriyAgAreNa saha AgAreNa vartante iti P38 // *OMOMOMOMOM Jain Education inte
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ SE % 9 5 % % sAgArikAH, ihAdhikArAtsAdhUnAM gRhiNaH zrAddhAnAM bAndikAdyAH taiH AgataiH AkArAt apavAdakAraNAt anyatra pratyAkhyAnaM / sAgAriyaM addhasamudisiyassa AgayaM jaha bolei paDicchaha pratIkSyate, aha thiraM tAhe sajjhAyabAghAu tti udveuM annattha gantUNa samuhissai / AuM0 AkuzcanaM pAdAderAkarSaNaM, prasAraNaM pAdAdipralambakaraNaM tAbhyAmanyatra / hatthaM vA pAyaM vA sIsaM vA | pasArija na bhajai / guruabbhu0 AyariyA pAhuNago vA Agao anbhuTTeyatvaM tassa / evaM samuddidvassa uTThiyassa pAridvAvaNiyA | | jai hoja kappai / pAriTThA0 pariSThApanA tyajanA tayA saMsRSTaH pAriSThApaniko'dhikArAdAhArastasyAkArAdapavAdAdanyatretyAdi vosirAmi vyutsRjAmi AhAraM / saptakasthAnasya tu / ekasthAnaM nAma pratyAkhyAnaM yathA 'egaTThANaM pacca0' egaTThANae jahA aMgovaMga ThaviyaM teNa tahAThieNa ceva samuddisiyatvaM / atra AuMTaNapasAraNaM natthi zeSamekAzanavat / aSTaivAcAmAmlasyA-1 kaaraaH| idaM cAgre 'goNaM nAmaM tiviha' ityAdinA granthena vyAkhyAsyate / sUryodmAdanu bhaktArthasya, bhaktanArtho bhaktArthaH na bhaktArtha abhaktArtha upavAsaM ityarthaH, pratyAkhyAmi sUryodgamAdityukto bhojanAdanu pratyAkhyAnaniSedhaH, tasya paJcAkArA:'sUre uggae abhattaTuM0 anna0 saha pAri0 maha saba / jai tivihassa paJcakkhAi to vigicaNayA kappai / jai caunvihassa paccakkhAi pANagaM ca ahigaM natthi tato'kalpyaM jai pANagaM vi uvariyaM tAhe se kappai / sarvapratyAkhyAnAni caturvidhA- 12 hAratyAgena kriyante / jai tivihassa paccakkhAi tAhe sapANagassa cha AgArA kIranti / pAnasya SaT AkArAH 'levADeNa vA' lepayuktena drAkSAjalAdinA takrAdipatanena salepena jalena ca / 'alevADeNa vA lepacopaDitabhAjanAdijalasyAgAlayitvA lepayuktaM kRtaM tena / acchena nirmalakAJjikAdinA, bahalenAyAmaguDi(gaDDa)ladhAvanajalena / sasikthena sikthapatanena tandulAdi % % Jain Education Internal
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAvazyakaniryukti dIpikA // 39 // Jain Education Internatio sadbhAvena ca / asikthena vA sikthApanayanena, vAzabdAH samuccayArthAH / atra prakaraNagAthA 'levADadakkhapANAi iyarasovIramacchamusiNajalaM / bahalaM dhAvaNamAyAma sasitthaM iyarasitthaviNA' // 1 // ityAkArArthaH / evaMvidhena pAnakena vinA'nyaM trividhamAhAraM vyutsRjAmi rAtrau pAnakAhArapratyAkhyAnaM na syAt sarvajinairnizAbhojyasya niSiddhatvAt, rAtribhojane ca mUlavratavirAdhanAbhAvAt / zrAddhAnAmapi yadrAtrau jalapAnaM tadapyutsargato'kalpyaM tena nirvikRtyAdiSu tapovizeSeSu nizAsu jalaM na pibanti / pAnakAkAreSu vazanAdilepo'sti azanakhAdime ca zrAdvai rAtribhojyaniSedhe niSiddhe / tadA tu pAnakAkArA noktAH kintu dazAkArA rAjAbhiyogAdyA uktAH / tena zrAddhA rAtrau sAnnalepaM nIraM na pibanti / apavAde tu dinagalitA le polkAlitAmbu utkaTa rakSAkSepaNapariNatagalitAmbu ca pibanti / mukhyataH sacittatyAgo nizAbhojyatyAgAdanveva yuktaH pratimAsu tathAdarzanAt / tataH ke'pyazaktyAmbu pibanti paraM pAnakAkArA noktA eva / carame catvAra iti caramaM dvidhA divasacaramaM bhavacaramaM ca / dvayorapi catvAraH - anna0 saha0 maha0 saGgha0 / bhavacaramaM yAvajjIvaM syAt / divasacaramaM dvividhAdi syAt / bhavacaramaM trividhAdyeveti vRddhAH / tato namaskArasmaraNAdicaturvidhapratyAkhyAnaM kriyate tatpArayitvA'nazanI pAnaM pivati / paJca catvArazcAbhigrahe / tathA nirvikRtau aSTa nava vAkArAH / tatrAbhigraheSu aprAvaraNe'prAvaraNAbhigrahe paJcAkArAH / yathA ko'pi avAuDattaM paccakkhAi / tatra ana0 saha0 colapaTTAgAreNaM maha0 saGgha0 / zeSeSvabhigraheSu daNDakapramArjanAdiSu granthi - sahitAdiSu ca colapaTTAkAraM vinA catvAra AkArAH / aprAvRttatve niyamite sAgArikAgame colapaGkaM gRhNAtI tyarthaH / nirvikRta alepasaMjJe dravavikRtau vASTAkArAH / anyasminnirvikRtau vikRtipratyAkhyAne ca nava / tatra daza vikRtayaH / pauruSyAdipratyAkhyAnAni / // 39 // w.jainelibrary.org
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interna khIraM dadhi navaNIyaM ghayaM tillaM gulo madhu majaM maMsaM ogAhimaM ca 10 / tatra vigaIo paccakkhAmIti pramANakRtazeSA vikRtIH pratyAkhyAmi tyajAmi / nivigaiyaM paccakkhAi' nirvikRtikaM vikRtInAM niSedhaM pratyAkhyAmi svIkurve / 'AM (Arya) bilaM paccakkhAI' AyAmaM avazrAmaNaM, amlaM turyo rasastAbhyAM niSpannaM AyAmAmlaM pratyAkhyAmi svIkurve / anna0 saha0 levAleveNaM, lepo bhAjane niSiddhavikretelaMganaM yadvA nirvikRtau vikRtilepaH tasmin dUre kRte'nyabhaktaM alepamiva syAt tato lepAlepa ucyate / tasmAllepAle pAdanyatra nirvikRtikaM pratyAkhyAmi / AyAmAmle cetpAtre lepavadAttaM samuddiSTaM saMlikhitaM ca tena vAssnayati nirlepaM tato na doSaH / 'utkSiptaviveke' AyAmAmlAI vikRtyAdi patitamutkSipya vivicyate vibhinnaM kriyate mA galatviti / anyadapyAcAmlAnahaM uddhartuM zakyaM tadA kalpate nAnyathA / ' gihatthasaMsadveNaM ' gRhiNA svArthe niSiddhavikRtiH lohAdinA saMsRSTA kusaNitA'sti / eSa AkAro nispRhayatereva syAnna tu zrAddhasyeti vRddhAH / iha cedgRhI kusaNAdinA tallepayugaDovapAtrAdinA datte tadA kalpyaM yadi raso dRzyate tato'kalpyaM / eSa gRhasthasaMsRSTAkAra AcAmAmlAdanvagre niryuktikRtA vyAkhyAsyate / 'ukkhittavivegeNaM' utkSipte vikRtidravye polikAdigate pRthakkRte sati viveko vikRtipArthakyaM tasmAdanyatra, yathA polikAyAM zIte ( taM) gADhastyAnaghRtaM piNDaguDo vA kaThinaM galitaM dadhi vA'bhUttad dUrIkRtaM tato lepo na jJAyate / eSa utkSiptavivekaH / ' paDuccamakkhiNaM ' pratItya jJAtvA sarvarUkSamaNDakAdikamapekSya saukumAryotpAdanAyeSat snehena prakSitaM na tu gADhaM snehasvAdvabhAvAdyanprakSitAbhAsamityarthaH, polikAdi dhArAM vinA gRhiNA svArthe aGgulyA''jyena tailena prakSitaM pratItyakSitaM tasmAdanyatra / pAriSThApanikAkArAt pariSThApanArhavikRtyAkArAdanyatra / tatra bahvannAptau cet stokaM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niryukti dIpikA / // 40 // Jain Education Inter vRddhaM tadA namaskArapauruSIvatAM deyaM pAraNakavatAM vA'sahAnAM vA deyaM yathA pAriSThApanikAhAraH kalpyaH tadagre vakSyate / vikRti ke nirvikRti ca adravavikRtiSu nava dravavikRtiSvaSTAkArA jJeyAH / zeSaM prAgvat / aSTanavAkArayuktiM vaktinavaNIogAhimae addavadahi (va) pisiyaghayagule caiva / nava AgArA tesiM sesadavANaM ca aTTheva // 1596 // navI avagAhima adravadani gAlite ityarthaH pizite mAMse ghRtaguDe caiva, adravatvaM sarvatra jJeyaM / amUSAM vikRtInAM navAkArA syuH / zeSadravANAM zeSANAM dravANAM vikRtInAM vilInaghRtatailadrava guDAdInAmaSTAvAkArAH utkSipta viveko na syAdityarthaH / / 1596 / / athAcAmAmlaM goNNaM nAma tivihaM oaNa kummAsa satuA ceva / ikkikkaM pi ya tivihaM jahannayaM majjhimukosaM // 1597 // mAlamiti gauNaM nAma / AyAmo'vazrAmaNaM AmlaM caturtharasaH tAbhyAM nirvRttaM AyAmAmlaM / idaM copAdhibhedAtridhA-odanaH dhavaladhAnyamityarthaH, kulmASAH kASTadvidalamityarthaH, saktavo loha ityarthaH, odanAdInadhikRtya syAditi / AcAmAmle paktradhAnyaM nirnakhikamapyakalpyaM marIcajIrakAdiyuk karIrAdiphalAni ca dhAnyasthAnIyAni, pRthag lavaNaM cAkalyaM utsarge'nuktatvAt / ekaikaM odanAdi trividhaM syAt / jaghanyaM madhyamaM utkRSTaM syAt / / 1597 / / kathamityAha AcAmA mlasva rUpam / // 40 // .
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ dave rase guNe vA jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / tasseva ya pAuggaM chalaNA paMceva ya kuDaMgA // 1598 // dravye guNe rase ca / dravyaM guNaM rasaM caashrityetyrthH| kiM jaghanya madhyamaM utkRSTaM ca ? tathA tasyaivAcAmlasya prAyogyaM / tathA chalanA tathA pazcaiva kuDaMgA vakravAditvabhAvA vaktavyAH / tatra AcAmAmlayogyaM dravyamutkRSTaM zAligodhUmakulmASAdi yadyasmai rocate, rasa utkRSTaH zAlyAdivazrAvaNAdinA, guNo nirjarArUpa: sa tadA jaghanyaH syAt / jaghanyaM dravyaM rAlakA kodravAdiH, raso jaghanyo yadyasmai neSTaM uSNAmbho vA, tena guNa utkRSTo nirjarArUpaH / madhyamadravyarasayorguNo nirjarA madhyA syAt / atrAyaM vRddhAmnAyaH-AcAmlaM nAma saptadhA zAlikUrAdidravyaM tadbhedAzca / tenAcAmlaM kriyate upacArAttadapyAcAmlamuktaM, idaM cotkRSTatvAtprAyo na gRhyata eva / AcAmAmlaprAyogyaM tandulakaNikApiSTapolikAmaNDakAdi, asya ca nirapavAdagrAhyatvAt prAyogyatvamuktam / evaM kulamASAdyA AcAmAmlaprAyogyaM tuSamizritakaNikAdisaktavo javAdInA[mAcA]mAmlaprAyogyaM dhAnyamaNDakAdi / AcAmAmle'pakvatandulAdi prAsukamapyakalpyaM odanAdInAmevoktatvAt / phalikAH palimanthatvAtsadaivAgrAdhAH kiM punarAcAmAmle ? / tatra kalamazAlikUro dravyata utkRSTaM dravyaM tatsatkenAyAmena rasata utkRSTaM guNato jaghanyam / sa eva kUro'nyeSAmAyAmaidravyata utkRSTo rasato madhyo guNato'pi madhyaH, yadoSNAmbunA tadA rasato jaghanyaM guNato madhyamam / jauna(taNDu)lodanA dravyato madhyamA kAJjikena rasotkRSTA AyAmena rasamadhyA uSNodakena rasajaghanyA ete trayo 43443434304545 Jain Education Internat daw.janelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcAmA baavshykniyuktidiipikaa| kuddnggaaH| RECE // 11 // guNena madhyA madhyamadravyatvAt / rAlagAditRNakUrA dravyato jaghanyAH, te kAJjikAyAmAbhyAM rasotkRSTamadhyA guNamadhyA uSNodakena tadA jaghanyaM dravyaM raso jaghanyaH guNa utkRSTa ityAdi / ahavA ukosokosaM, ukkosamajjhima, ukkosajahanna / kajiya AyAmauNhodaehiM jahannA majjhimA ukkosA nijarA / evaM triSvapi jJeyaM / tathA chalanA iyaM, yathA ko'pyAcAmlaM pratyAkhyAya | vikRtImoktuM upaviSTaH / gururUce kathamevaM ? sa Uce yathA hiMsAM pratyAkhyAya sA na kriyate evamAcAmlaM pratyAkhyAya tatkathaM | kriyate ? iti chlnaa| gururAha bho! pratyAkhyAnaniyamavratAdizabdAH pravRttinivRttyarthAstato'tra pravRtyarthaH pratyAkhyAnazabdo jJeyaH // 1598 // atha kuDaGgA: loe vee samaye annANe khalu taheva gelanne / ee paMca kuDaMgA nAyavA aMbilaMmi bhave // 1599 // kenApyAcAmAmlaM kRtvA saMkhaDiM dRSTvA saMkhaDyAM pakvAnnAdyaTitvAcAryebhyo'darzi / gururUce tvayAcAmAmlaM pratyAkhyAtamasti / sa Uce mayA kApi loke lokazAstreSu tathA vede tathA samaye carakAdisiddhAnte mayAcAmAmlaM nAdarzi tataH kiM AcAmAmlaM ? evaM trayaH kuDaGgAH mAyAbhedAH / tathA'jJAne'haM na jAne kathamAcAmAmlaM kriyate, mayA jJAtaM ghRtena bhaktamArdIkRtya bhujyate iti 4 caturthaH kuDaGgaH / tathA glAno'haM zUlaM sameti nakSama AcAmAmlaM kartuM paJcamaH kuDaGgaH 5 // 1599 // nirvikRtikAdhikArazeSamAha NESCARENCEOCHOCOCCC Jain Education Internation Viraw.jainelibrary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat paMcaiva ya khIrAiM cattAri dahINa sappi navaNItA / cAri yatilAI do viyaDe phANie dunni || 1600 // paJca kSIrANyajoSTrIgomahiSyeDikAnAm, tathA catvAri dadhIni uSTrINAM daghno'bhAvAt, tathA catvAri sarpaSi ghRtAni, catvAri navanItAni / catvAri tailAni tilAtasIlaTTAsarSapANAM vikRtayaH, zeSANyavikRtayaH levADANi tu syuH / vikaTe madhe dve kASTajaM piSTajaM ca / phANitau guDau dvau dravaguDaH piNDaguDazca // 1600 // mahupuggalAI tinni calacalaogAhimaM tu jaM pakkaM / esiM saMsa vucchAmi ahANupuvI // 1601 // madhUni trINi kauntikaM bhramaraM mAkSikaM ca / trINi pudgalAni mAMsAni jalacarANAM sthalagAnAM khagAnAM ca / yaccalacaletizabdena pakkaM saphenaM avagAhena snehabolena nirvRttaM avagAhimaM dazamA vikRtiH / tatrAdyadvitIya tRtIya vArAvagAhimaM vikRtiH / sesANi a jogavAhINaM kappanti / jar3a najai yathA egeNa caiva pUyaeNa tavago bhario vIyaM caiva kappar3a nivigaiyapaJcakkhANaittagassa levADaM tu hoi / eteneti spaSTaM jJAyate pUpakAdyapyavagAhimavikRtireva / eteSAM vikRtibhedAnAM saMsRSTaM gRhasthasaMsRSTAkAraM AnupUrvyA vakSyAmi // / 1601 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Avazyakaniyukti diipikaa| sNsRssttaakaarvyaakhyaa| // 42 // CRECCANCIEOCOCC khIradahI viyaDANaM cattAri u aMgulAI saMsaTuM / phANiyatillaghayANaM aMgulamegaM tu saMsaDheM // 1602 // kSIreNa mizritaH karo labhyate tatra tasya kuNDakasya odanAccatvAryaGgalAni dugdhaM syAttadA nirvikRtikasya kalpate, paJcamamArabdhaM tadA vikRtiH| evaM dadhivikaTayorapi / phANitatailaghRtAnAM mizrite yadyaGgulamupari tataH kalpate prton||1602|| madhupuggalarasayANaM addhaMgulayaM tu hoi sNsttuN| gulapuggalanavaNIe addAmalayaM tu saMsaDheM // 1603 // madhunaH pudgalarasakalpazlathamAMsasyArdhAGgulena saMsRSTaM syAt / piNDaguDasya pudgalasya navanItasya cAAmalakamAtraM | saMsRSTaM / ArdrAmalakazabdena nimbamukuraH, yadi bahUnyetanmAnAni tadA kalpate ekamapi vRddhaM na kalpate // 1603 // pAriSThApanikAkAre kIdRzasya pAriSThApanikaM deyaM ? gururAha AyaMbilamaNAyaMbila cauthA baalvuddddshuash| aNahiMDiyahiMDiyae pAhuNayanimaMtaNAvaliyA // 1604 // pAriSThApanikayogyAH sAdhavo dvidhA AcAmAmlavanto'nAcAmAmlavantazca / anAcAmAmlavanta ekAzanAdyaSTamatapo yAvat / IOCOCCCCCCCUSA PI42 // A5% Jain Education Inter
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamAditapasAM pAriSThApanikaM na kalpate tepAmuSNapeyAdyarhatvAt sUryadhiSThAnAcca / ke'pyAcAryA aSTamAditapo vikRSTaM ke'pi dazamAdi vikRSTa vadanti / tatra ye aSTamaM vi(avi)kRSTamAhuH teSAmaSTamaM yAvata pAriSThApanika kalapyaM / tatrAcAmAmlakRccaturthabhaktayormadhye caturthakRto deyaM, so'pi dvidhA bAlo vRddhazca vAlAya deyaM, so'pi dvidhA saho'sahazca asahAya deyaM tatrApi hiNDitAya deyaM na tvahiNDitAya / tatrApi prAghurNakAya deyaM mukhyato na tu vAstavyAya / evaM caturthabhakto bAlo'saho hiNDitaH || prAghurNakaH pAriSThApanikaM bhojyate 1 / tadabhAve bAlo'saho hiNDito vAstavyaH 2 / tadabhAve bAlo'saho'hiNDakaH prAghurNakaH 3 / tadabhAve bAlo'saho'hiNDako vAstavyaH 4 / evametena karaNopAyena caturbhiH padeH poDazabhaGgAH syuH / sthApanA# 5 - - 1 - - 1 / evaM kriyamANe yAvadantyabhaGge deyaM / tato'pi the W W - - 0 0 - 0 W - - bahau pariSThApye sarvebhyo deyaM / yathAcAmlikacAtu. Fuuuuuuu rthikayomadhye cAturthikAya deyamuktaM tathAcAmlikaSaSThatapasorapi 16 bhaGgAH / tato'STamaka ( tathAcAmlikASTamatapasorapi) 16 bhaGgAH / AcAmlanirvikRtyorapi 16, tatrA(trAcA)mlavate deyaM tathAcAmlaikasthAnayobhaGgAH 16 AcAmlavate deyaM / AcAmAmlaikAzanayoH 16 AcAmlavate deyaM / evaM AcAmlena caturthaSaSThASTamanirvikRtyekasthAnakAzanasatkaiH SoDazabhirbhaGgaiH sarve SaNNabati bhaGgAH / caturthaSaSThatapasoH poDaza SaSThatapase deyaM, caturthASTamabhaktayoH 16 aSTamatapaso deyaM / ekasthAnanirvikRtyoH 16 ekasthAnA(nikA)ya deyaM / ekasthAna(kAzana) nirvikRtyoH 16 ekasthAnAya ( ekAzanikAya ) deyam // 1604 // pariSThApanA kathaM syAttatra vidhimAha / / / / / / || sss || ss / 1515 / / ss / / / / / / / / | Jain Education Internal For Private & Personal use only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niyuktidiipikaa| paarisstthaapnaavidhiH| // 43 // vihigahiyaM vihibhuttaM taha gurUhiM jaM bhave aNunnAyaM / tAhe vaMdaNapuvaM bhuMjai se saMdisAveuM // 1605 // vidhinA'lubdhena nirdoSaM gRhItaM tato vidhinA vRddhAnAM pradAnujJApya kSullAdinimantraNayA kaTaprataracchedasiMhakhAdanA|dinA oghaniryuktyuktena maNDalyAM bhuktam / IdRzaM udvaritaM adhikaM jAtaM gurvanujJAtaM pAriSThApyaM jJAtvA yadA gururvakti Au~dai pAriSThApanikamicchAkAreNa bhukSva, tadA tasya vandanaM datvA saMdizya bhoktuM kalpyam / / 1605 // cauro ya huMti bhaMgA paDhame bhaMgami hoi AvaliyA / itto a taiyabhaMgo AvaliyA hoi nAyavA // 1606 // catvAro bhaGgAH syuH / vidhigRhItaM vidhibhuktaM 1 vidhigR. avidhibhuktaM 2 avidhigR0 vidhibhuktaM 3 avidhigR0 / avidhibhuktaM 4 / prathame bhane pUrvoktAvalikAnAM bhoktaM kalpyaM / dvitIye pariSThApyate / avidhibhuktaM nAma kAkazRgAlAdirItyA | bhuktaM, tatra yadvardhate tadujjhyate / dAne charyAdidoSaH / IdRg yo datte yazca mule dvayorapi vivekaH kriyate'punaHkAreNa vopa| sthitayoH paJcakalyANaM dIyate / tRtIyabhaGge'vidhigR0 svabhojanArtha snigdhAdibahulAmaM lAtvA vidhinA bhuktaM rAtnikena saha maNDalyA, tadudvaritaM AvalikAnAM kalpyaM / avidhigRhItaM avidhibhuktaM akalpyam / tathA yadvA'saMstaraNe'zuddhaM gRhItaM tato maNDalyAM vRddhAdezAdvidhinA bhuktaM / tatrAvalikayA na kalpate // 1606 / / vyAkhyAtaM AdyagAthoktaM pratyAkhyAnadvAraM / pratyAkhyAtAramAha // 53 // Jain Education Internet For Private & Personal use only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcakkhAeNa kathA paJcakkhAvitae vi suuaae(u)| ubhayamavi jANageara caubhaMge goNididaMto // 1607 // pratyAkhyAtA gurustena dvAragAthoktena pratyAkhyA(khyApayi)taryapi ziSye sUcA kRtA jJeyA tau ca vAcyau / na hi pratyAkhyAnaM prAyo guruziSyo vinA syAt / ubhayorapyatra jJAtari ajJAtari ca caturbhaGgaH tatra caturbhaGge godRssttaantH||1607|| bhAvArtha svayamAhamUlaguNauttaraguNe save dese ya taha ya suddhIe / paJcakkhANavihinnU paccakkhAyA gurU hoi // 1608 // mUlaguNeghUttaraguNeSu ca sarvato dezatazca tathA ca zuddhau pavidhAyAM zraddhAnAdirUpAyAM pratyAkhyAnavidhijJaH pratyAkhyAtA guruH | syAt / / 1608 // kiikammAivihinna uvaogaparo a asaDhabhAvo a / saMviggathirapainno paJcakkhAvitao bhaNio // 1609 // ___ kRtikarmAdividhijJo vandanAdividhijJaH pratyAkhyAnAkAraprakArajJaH upayogaparaH saMvigno mokSArthI sthirapratijJaH pratyAkhyA payitA ziSyo bhaNito jinaayeH|| 1609 // itthaM puNa caubhaMgo jANagaiyaraMmi goNinAeNaM / suddhAsuddhA paDhamatimA u sesesu a vibhAsA // 1610 // -OCRACCORRECTOR Jain Education Inte For Private & Personal use only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka niyukti diipikaa| 5- troHcatu. // 44 // % atra pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitRbhyAM caturbhaGgI / jAnatItarasmizca godRSTAntena / pratyAkhyAtA guruH pratyAkhyApayitA pratyAkhyA shissyH| zuddhAzuddhau prathamAntyo zeSayomaGgayorvibhASA vibhAgaH kAryaH / yathA namaskArapauruSyAdikaM vidhiM jAnan jAnataH tRpratyApratyAkhyAnaM kArayati Adyo bhaGgaH zuddhaH, ajAnanajAnataH kArayati turyo bhaGgo'zuddhaH / atra jJAtena dRSTAntena gAvo jnyeyaaH||4 khyApayi. yadi gavAM pramANa svAmI vetti gopo'pi veti tadA svAmI sukhaM vRtti datte gopAlazca lAti / evaM zuddhAzuddhau prathamAntyabhaGgo syAtAm / zeSayobhaGgayorvibhASA / sthApanA yathA gurorjAnataH ziSyasyAjAnato dvitIyabhaGgaH / iha tatkAlaM ziSyaM saMkSepataH prabodhya pratyAkhyAnavidhi jJApayitvA guroH pratyAkhyAnaM dadato'yamapi zuddhaH, anyathA tvshuddhH| gurorajAnataH pratyAkhyAne tRtIyaH / yathA sAmAnyasAdhvAdipArzve pratyAkhyAnAkArAdijJaH zrAddhaH pratyAkhyAti, ayaM kAraNe zuddhaH, akaarnne'shuddhH| yathA prabhurgavAM pramANavettA vyagraH san sandizatyajJasyAnyasya tataH sa sandiSTo'jJasya gopAlasya taduktamAtreNa vRtti datte, asandiSTo na datte / evamajJo gurusandiSTaH pratyAkhyApayitA zuddha eva / evaM prabhusandiSTAdiSu vibhASA // 1610 // ukta pratyAkhyAtAdvAram , pratyAkhyAtavyamuktamadhyadhyayane dvArAzUnyArthamAha dave bhAve ya duhA paccakkhAivayaM havai duvihaM / davami a asaNAI annANAI ya bhAvaMmi // 1611 // dravye bhAve pratyAkhyAtavyaM syAditi dvividhaM jJeyaM / dravye pratyAkhyAtavyamazanAdi / ajJAnAdi tu bhAve dvA0 3 / atha Ming4 // ERESCACOCCC - Jain Education Internal For Private & Personal use only A w w.jainelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ A CCUSARKCARRORORSCOC parSavAraM, parSaditi pratyAkhyAnAhabhanyazreNiH sA dvidhA upasthitA'nupasthitA ca / upasthitA zrotuM AgatA, anupasthitA shrotumnaagtaa| upasthitApi dvidhA samyagupasthitA ca mithyopasthitA ca / mithyopasthitA kapaTAgatA govindAcAryavat / samyagu. pasthitA dvidhA bhAvitA'bhAvitA ca / bhAvitA dvidhA vinItA'vinItA ca / vinItA dvidhA vyAkSiptA'vyAkSiptA ca / vyAkSiptA yA sIvanAdikarmaparA, avyAkSiptA dvidhA upayuktA anupayuktA ca / tatropasthita 1 samyagupasthita 2 bhAvita 3 vinIta 4 avyAkSipto 5 payuktAyAH 6 parSadaH pratyAkhyAnaM vAcyaM, upalakSaNAdanyadAvazyakAdi sarva zrutaM ca vAcyaM / etadviparItAyA anupasthitAdivizeSaNAyA na deyaM / evaM SaTpadaiH antyapadAdiparAvartena prAktanaSoDazabhaGgavata atra catuHSaSTibhaGgA jheyAH, pazcAnupUrvyA dviguNagurulaghukaraNe yadA sarvalaghuH sametaH tAvatA bhaGgakAH pUrNAH syuH / atrAyo bhaGgaH zuddhaH zeSA na // 1611 / / tata Aha souM uvaTThiyAe viNIyavakkhittataduvauttAe / ... evaMvihaparisAe paccakkhANaM kaheyatvaM // 1612 // (dvAram ) __ zrotuM samyagupasthitAyAH vinItAyAH avyAkSiptAyAstadupayuktAyAH parSadaH 'evaMvihe'tyAdi dvA04 / atha kathanavidhiHpUrva mUlaguNAH sAdhudharmaH sa ucyate tadazaktasya shraaddhdhrmH| uttaraguNeSu pUrva SaNmAsatapa ucyate tato yAvadyayena zakyA kartuM zakyate taddeyaM // 1612 // athavA'yaM kathana vidhiH ANAgijjho atyo ANAe ceva so kaheyavo / Jan Education interes For Private & Personal use only www.janelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathanavidhi Avazyaka niyuktidiipikaa| // 45 // diTuMti u diTuMtA kahaNavihi virAhaNA iarA // 1613 // (dvAram ) AjJA AgamastadbAhyastadvinizceyo'rtho vicAro'nAgatAtikrAntapratyAkhyAnAdiH saudharmAdirvA AgamenaivAsau kathayitavyaH stathA phalana dRSTAntena / ratnajJapitrA samagrajJApitamUlyaH putro ratnAni vikrINan paroktamalpamUlyaM na zraddhatte tato mRSA na vadediti / tathA dvAram / dArzantiko dRSTAntavAnyo'rtho vahvayAdidRSTAntAt dRSTAntadarzanAt kathanIyaH, yathA AtmA nityAnityo vastutvAd ghaTavat ityAdidRSTAntAt dRSTAntena vAcyaM / yadvA yathAmukamevaM bhavatA jJAtaM tathedamapi pratyetavyamiti kathane'yaM vidhiH, anyathA | viparyayoktau kathanavidhevirAdhanA syAta dvA05 // 1613 // atha phalaMpaccakkhANassa phalaM ihaparaloe ahoi duvihaM tu / ihaloi dhammilAI dAmanagamAI paraloe // 1614 // ___ ihaloke phalaM syAt paraloke ceti dvividhaM / ihaloke dRSTAnto dhammilAdiH / yathA dhammilenAcAmAmlAni kRtvA phalaM prAptaM / 8 atra dhammillahiNDI vIkSyA, AdizabdAta kaphavipuNmalAmadiyo labdhayaH syuH| paralokaphale dRSTAnto daamnkH| yathA rAjapure eka: kulaputrako jinadAsamitrasaMgAt sAdhupArzve gato matsyamAMsaniyama lalau / durbhikSe matsyAhAre loke zyAlakaiH balAd idaM niitH| tatra tena jAlaM kSiptaM matsyAn dRSTvA'muJcat / evaM dinatrayaM balAtkRtaM / ekadA matsyapakSma truTitaM tato nivRtto'nazanAdrAjagRhe zreSThisuto dAmanakanAmA'bhUt / aSTavarSasya mAryA kulaM mRtaM / tatraiva sAgarapotasya gRhe tasthau / tatra sAdhu mikSAyA (mikSArthamAyA)tau / sAdhRktireSa gRhasvAmIti | gRhezena zrutvA'ntyajAnAmarpitaH, tairaGgalicchedAnirviSayIkRtaH / nazyan zreSThigokula Jain Education Interna For Private & Personal use only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ patinA'nAthatvAta sthApitaH putrasthAne, yauvane sAgarapotastatratastaM dRSTopalakSya lekhaM dattvA mAraNAya rAjagRhe putrAya preSi caitye suptaH kramAt viSApariNayanaM / punaH zreSThinA mAtRdevIpUjAya sa preSi yAvatsa zreSThI jAtaH / yAvat 'aNupuMkhamAvaha (ya)tA vi aNatthA tassa bahuguNA hunti / suhadukkha kaccha puDha(Da)o, sukhaduHkhayoH karaNaviSaye kacchApuTA kakSApuTo yasya sa sukhaduHkhakakSApuTaH, jassa kayaMto vahai pkkhN'|1| iti gAthA, tatastisro lakSAH dadau / rAjJA pRSTe sambandhaM zrutvA prasAdaH kRtaH, tato bodhilAbho dharmAddevaloka: AdizabdAtsukulaprAptimuktI // 1614 // paJcakkhANamiNaM seviUNa bhAveNa jinnvruddhiN| pattA aNaMtajIvA sAsayasukkhaM lahaM mukkhaM // 1615 // idaM pratyAkhyAnaM jinavaropadiSTa, sevitvA'nantajIvA laghu zIghraM mokSa prAptAH / pratyAkhyAnaphalaM 'paJcakkhANami kae' ityAdau svarUpadvAreNa (NoktaM, iha tu) lokanItyA uktaM // 1615 / ukto'nugamo vyAkhyArUpaH, atha nayA:nAyaMmi giNhiyatve agihiyavaMmi ceva atthNmi| jaiyatvameva ii jo uvaeso so nao nAma // 1616 // gRhItavye'gRhItavye cArthe jJAte eva sati yatitavyaM, tato jJAnameva pramANaM na kriyA jJAnaM vinA sAdhyasiddhyabhAvAta iti jnyaannyH| atha kriyAnayaH, gRhItavye'gRhItavye cArthe jJAte yatitadhyameva tataH kriyeva pramANaM na jJAnaM yatnaM vinA | sAdhyasiddhyabhAvAt iti dvayonikriyAnayayorya upadezaH, sa nayo nAma kathyate // 1616 // atha pramANamAhaA savesi pi nayANaM bahuvihavattavayaM nisAmittA / taM savanayavisuddhaM jaM caraNaguNaDhio sAhU // 1617 // | // iti paJcakkhANanijjuttI samattA / zrIbhadrabAhusvAmiviracitA zrImadAvazyakaniyuktiH samAptA // Jain Education inte For Private & Personal use only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpikA kAra prshsti| AvazyakatA sarveSAmapi nayAnAM naigamasaMgrahAdInAM jJAna( jJAnakriyA )dvayasaMgRhItAnAM bahuvidhAM vaktavyatAM nizamya tatsarvanayavizuddhaM niyakti- sarvanayasaMmataM jJeyaM yatsAdhuzcaraNaguNavyavasthitazcAritrakriyAjJAnasthitaH syAt / yataH pUrva jJAte gRhItavye'gRhItavye cAthai yatitadIpikA vyameva pazcAkriyAyatnaH kArya eva tatazcAritraM, yataH sarvanayA bhAvanikSepamicchanti / bhAvazca ratnatrayArAdhanaparaH saadhuH| iti pratyAkhyAnaniyuktiH smaaptaa| // 46 // te zrIaJcalagacchamaNDanamaNizrImanmahendraprabha-zrIsUrIzvarapaTTapaGkajasamullAsollasadbhAnavaH / tarkavyAkaraNAdizAstraghaTanAbrahmAyamANAzciraM, zrIpUjyaprabhumerutuGgaguravo jIyAsurAnandadAH // 1 // tacchiSya eSa khalu sUrizcIkarat zrI-mANikyazekhara iti prathitAbhidhAnaH / cazcadvicAracayacetanacArumenAM saddIpikA suvihitavatinAM hitAya // 2 // eSA zrIAvazyakaniyukterdIpikA ciraM jayatAta / maninicayavAcyamAnA tamoharA dIpikA piNDaniryakrodhaniryatti hai dIpikAdazavakAlikasyApyuttarAdhyayanadIpike // 3 // . AcAradIpikAnAvatatvavicAraNaM tathAsya / ekakartRtayA granthA amI asyAH sahodarAH // 4 // iti zrIvidhipakSamukhyAbhidhAnazrImadazcalagacchAdhirAjasugurusuvihitacakravartizrImanmerutuGgasarIndrakrama kamalamarAlaziSyazrImANikyazekharasUriviracitA zrIAvazyakaniyuktidIpikA smaaptaa| SECRECTORRECIRCLOCACCIAC CERIA Jain Education Intel