Book Title: Aagam 12 AUPAPAATIK Moolam evam Vrutti
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004112/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' [12] zrI aupapAtika (upAMga)sUtram namo namo nimmaladasaNassa / pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH / "aupapAtika mUlaM evaM vRtti: [mUlaM evaM abhayadevasUri racita: droNAcArya zodhita: vRttiH] [Adaya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) puna: saMkalanakartA, muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) | 30/10/2014, guruvAra, 2070 kArtika zukla 7 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita....AgamasUtra-[12], upAMga sUtra-[1] *aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka BANANARIANSANANYAMANANANANANANANANAAG // aham // zrIcaturdazapUrvadharazrutasthavirapraNItaM candrakulInazrImadabhayadevasUrivihitazrImadroNAcAryazodhitavRttiyutaM zrImadaupapAtikasUtram / mudrayitA jhavherInavalacandaudecandavadhUnandakorAkhyAyutA'maracandrAtmajaharSacandra putrIratnAyutatejasyAkhyAkRtadnyasAhAyyena AgamodayasamitikAryavAhakaH zAha-veNIcandraH sUracandrAtmajaH dIpa anukrama RANARTARNARNAANANAND ORNARNARNAANARNANAND mudrita mohamagyo nirNayasAgaramudraNayantre rA0rA0 rAmacandra pesa zeDagevArA thIrasaMvat . 2442 vikramasaMvat. 1972 kAie. 1916 prathamasaMskaraNe pratayaH pazavI 500 pathyaM dvAdazANakA: 0-12JANUAUUNNNNNNNNURUMUNUN aupapAtika(upAMga)sUtrasya mUla "TAiTala peja" Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAkA: 43+30 mUlAMka: 01-43 viSaya: samavasaraNa padaM -campAnagarI, pUrNabhadracaityaM, - vanakhaMDa, -azokavRkSaH, -zIlApaTTa, bhagavaMta mahAvIrasya antevAsI, sthavIra varNanaM, -tApa-bhedAH, devaAgamanaM, - AgAradharma ityAdiH pRSThAMkaH 004 aupapAtika (upAMga) sUtrasya viSayAnukrama -------- mUlAMka: 44-47 viSaya: upapAta-padaM -gautama gaNadhara ambaDa-parivrAjakaH, -devaupapAtavarNanaM - kevalIsamudghAtaH, -siddhajIvaH, -siddhazIlA, - siddhajIvasya saukkhyaM, draSTiH, lakSaNaM ityAdiH pRSThAMka: ~2~ 169 mUlAMka muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH dIpa- anukramA: 77 pRSThAMka Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ['aupapAtika' - mulaM evaM vRtti:] isa prakAzana kI vikAsa-gAthA yaha prata sabase pahale "aupapAtika sUtram" ke nAmase sana 1916 (vikrama saMvata 1972) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdakamahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI) mahArAja sAheba | isI prata ko phira se dusare pUjyazrIone apane-apane nAmase bhI chapavAI, jisame unhoMne khudane to kucha nahIM kiyA, magara isI prata ko oNphaseTa karavA ke, apanA evaM apanI prakAzana saMsthA kA nAma chApa diyA. jisame kisIne pUjyapAda sAgarAnaMdasUrijI ke nAma ko Age rakhA, aura apanI vaphAdArI dikhAI, to kisIne svayaM ko hI isa pure kArya kA kartA batA diyA aura zrImadsAgarAnaMdasUrijI tathA prakAzaka kA nAma hI miTA diyA | hamArA ye prayAsa kyoM? * Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira viSaya aura mUlasUtra ke kramAMka likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA viSaya evaM mUlasUtra cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama aura isI prata kA sUtrakrama diyA hai, usake sAtha vahA~ 'dIpa anukrama' bhI diyA hai, jisase hamAre prAkRta, saMskRta, hiMdI gujarAtI, iMgliza Adi sabhI Agama prakAzanomeM praveza kara zake | hamAre anukrama to pratyeka prakAzanomeM eka sAmAna aura kramazaH Age baDhate hae hI hai, isIlie sirpha krama naMbara die hai, magara prata meM gAthA aura sUtroM ke naMbara alaga-alaga hone se hamane jahAM sUtra hai vahA~ kauMsa die hai aura jahAM gAthA hai vahA~ |- aisI do lAina khIMcI hai yA phira gAthA zabda likha diyA hai| hamane eka anukramaNikA bhI banAyI hai, jisame pratyeka viSaya Adi likha diye hai aura sAthameM isa sampAdana ke pRSThAMka bhI de die hai, jisase abhyAsaka vyakti apane cahite viSaya taka AsAnI se paha~ca zakatA hai| aneka pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai, jisame usa pRSTha para cala rahe khAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana sambandhI jAnakArI prApta hotI hai | abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isi ko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ......muni dIparatnasAgara. ~3~ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ----------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [1) dIpa anukrama [1] // aham / / caturdazapUrvadharazrutasthavirasaMkalitaM / zrImadabhayadevasUrisaMdRbdhavivaraNayutaM / zrIaupapAtikasUtram / | ||||shriivrddhmaanmaanmy, praayo'nygrnthviikssitaa| aupapAtikazAstrasya, vyAkhyA kAcidvidhIyate // 1 // athopapAtika miti kaH zabdArthaH 1, ucyate, upapatanamupapAto-devanArakajanma siddhigamanaM ca, atastamadhikRtya kRtamadhyayanamIpapAtikam / / idaM copAGga vartate, AcArAGgasya hi prathamamadhyayanaM zAstraparijJA, tasyAdyodezake sUtramidam-"eva 'megosi no nAyaM bhavaiasthi vA me AyA uvavAie, nasthi vA me AyA ubavAie, ke vA ahaM AsI? ke vA iha ( ahaM) zue (io cuo) pecA yaha bhavissAmI" tyAdi, iha ca sUtre yadIpapAtikatvamAtmano nirdiSTaM tadiha prapazyata ityarthato'Ggasya samIpabhAvene- damupAgam / asya copodghAtagrantho'yam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA, riDasthimiyasamihA pamuiyajaNajANavayA AiNNa-III .1 AcArAyattikArAbhiprAyeNa pavetyAdirbhavaiparyantaH pATho dvitIyasUtropasaMhAravAkyarUpaH / aramera aupapAtika sUtre atra "samavasaraNa-padaM" Arabhyate *. caMpAnagaryA: varNanaM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam prata sUtrAMka auSapA- IMIjaNamaNussA halasapasahassasaMkiTThavikiTThalaTThapaNNattaseusImA kukurasaMDeagAmapaurA ukachujavasAlikaliyA| nagaryadhika gomahisagavelagappabhUtA AyAravaMtaceiyajuSAvidhihasapiNaviTThabahulA ukkoDiyagAyagaMThibheyabhaDatakarakhaMDa rakkharahiyA khemA NiruvadavA subhikkhA bIsatthasuhAvAsA aNegakoDikuTuMbiyAiNNaNivyasuhA nn||1 // araNagajallaMmallamuDiyavelaMbayakahagapacagalAsagaAikkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMcavINiyaaNegatAlAyarANucariyA ArAmujANaagaDatalAgadIhiyavappiNiguNovaveyA naMdaNavaNasannibhapagAsA iha ca bahavo vAcanAbhedA dRzyante, teSu ca yamevAvamotsyAmahe tameva vyAkhyAsyAmaH, zeSAstu matimatA svymuudyaaH| tatra yo'yaM NaMzabdaH sa vAkpAlaGkArArthaH, 'te' ityatra ca ya ekAraH sa prAkRtazailIprabhavo, yathA 'karemi bhaMte ! ityAdiSu, tato'yaM vAkyArthoM jAtaH-tasmin kAle tasmin samaye yasminnasau nagarI babhUveti, adhikaraNe ceyaM saptamI / atha kAlasamayayo kA prativizeSaH ?, ucyate, kAla iti sAmAnyakAlo vartamAnAvasarpiNyAzcaturthavibhAgalakSaNaH, samayastu sadvizeSo yatra sA nagarI sa rAjA varddhamAnasvAmI ca babhUva / athavA-tRtIyaiveyaM, tatazca tena kAlena avasarpiNIcaturdhArakalakSaNena hetubhUtena tena samayena tadvizeSabhUlena hetunA campA nAma nagarI 'hotyatti' abhavad, AsIdityarthaH / nanu cedAnImapi sA'sti kiM punaradhikRtagranthakaraNakAle ? tatkathamuktamAsIditi ?, ucyate, avasarpiNItvArakAlasya varNakAndhavarNitavibhUtiyuktA sA tadAnIM nAstIti / 'RddhasthimiyasamiddhA' RddhA-bhavanAdibhivRddhimupagatA, stimitA-bhayavarjitatvena sthirA, samRddhA-dhanadhAnyAdiyuktA, tataH padatrayasya karmadhArayaH / 'pamuiyajaNajANavayA' pramuditAH-hRSTAH dIpa anukrama -2-59-4-5%8-2-964-55 caMpAnagaryA: varNanaM ~5~ Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [1) CREAKESAXCX pramodakAraNavastUnAM sadbhAvAt janA-nagarIvAstavyalokA jAnapadAzca-janapadabhavAstatrAyAtAH santo yasyAM sA pramudita| janajAnapadA, pAThAntare 'pamuiyajaNujANajaNavayA' tatra pramuditajanAnyudyAnAni janapadAzca yasyAM sA tathA / 'AiNNa. jaNamaNussA' manuSyajanenAkIrNA-saGkIrNA, manuSyajanAkIrNetivAcye rAjadantAdidarzanAdAkIrNajanamanuSyetyuktam , AkIrNo vA-guNavyApto manuSyajano yasyAM sA tathA / 'halasayasahassasaGkiTavikihalapaNattaseusImA' halAnA-lAlAnAM zataiH ||4| | sahabaizca zatasahasrA-lakSaiH saMkRSTA-vilikhitA vikRSTaM-dUraM yAvad avikRSTA vA-AsannA laSTA-manojJA kapakAbhimata| phalasAdhanasamarthatvAt 'paNNatta'tti yogyIkRtA bIjavapanasya setusImA-mArgasImA yasyAH sA tathA, athavA-saMkRSTAdivizeSaNAni setUni-kulyAjalasekakSetrANi sImAsu yasyAH sA tathA, adhavA-halazatasahasrANAM saMkRSTena-saMkarSaNena | vikRSTA-dUravartinyo laSTAH prajJapitA:-kathitAH setusImA yasyAH sA tathA, anena tajanapadasya lokabAhulyaM kSetrabAhulyaM coktam / 'kukuDasaMDeyagAmapaurA' kukuTA:-tAmracUDAH paNDeyAH-paNDaputrakAH teSAM grAmA:-samUhAste pracurA:-prabhUtAH yasyAM | sA tathA, anena lokapramuditatvaM vyaktIkRtaM, pramudito hi lokaH krIDArtha kukkuTAn poSayati paNDAMzca karotIti / 'ucchujabasAlikaliyA' pAThAntareNa 'ucchujavasAlimAliNIyA' etadvyAptetyardhaH, anena ca janapramodakAraNamuktaM, na hyevaMprakArava-|| svabhAve pramodo janasya syAditi / 'gomahisagavelagappabhUyA' gavAdayaH prabhUtAH-pracurA yasyAmiti vAkyam, gavelagAurabhrAH / 'AyAravanta ceiyajuvaivivihasaMviNaviThThabahulA' AkAravanti-sundarAkArANi AkAracitrANi vA yAni caityAni-devatAyatanAni yuvatInAMca-taruNInAM paNyataruNInAmiti hRdayaM, yAni vividhAni sanniviSTAni-sannivezanAni hai| dIpa anukrama caMpAnagaryA: varNanaM ~6~ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka 2 // (30 dIpa aupapAna IPI pATakAstAni bahulAni bahUni yasyAM sA tathA, 'arihantaceIyajaNavayavisaNNiviThThabahule'ti pAThAntaraM, tatrArhacaityAnAM || nagayadhika janAnAM vatinAM ca vividhAni yAni sanniviSTAni-pATakAstairvahuleti vigrahaH, 'suyAgacittaceIyajayasaNNiyihabahulA' iti / ca pAThAntaram , tantra ca suyAgA:-zobhanayajJAH cinacaityAni-pratItAni yUpacitayo-yajJeSu yUpacayanAni yUtAni vA kI-|| sU0 DAvizeSAzcitayaH teSAM sanniviSTAni-nivezAssairvahulA yA sA tathA, 'ukkoDiyagAyagaMThibheyabhaDatakarakhaMDarakkharahiyA utkoTA-varakocA lazcetyarthastayA ye vyavaharanti te autkoTikAH gAtrAt-manuSyazarIrAvayavavizeSAt kaThyAdeH sakAzAt granthi-kArSApaNAdipuTTalikA bhindanti-AcchindantIti gAtragranthibhedakA, 'ukkoDiyagAhagaMThibheya' iti ca pAThAntaraM / vyaktaM, bhaTAH-cArabhaTAH balAtkArapravRttayaH taskarAH-tadeva-cauyaM kurvantItyevaMzIlAH khaNDarakSA-daNDapAzikAH zulkapAlA yA ebhI rahitA yA sA tathA, anena tantropadrayakAriNAmabhAvamAha / 'khemA' azivAbhAvAt / 'NiruvahavA' nirupadravA. II | avidyamAnarAjAdikRtopadravetyarthaH / 'subhikkhA' suSchu-manojJAH pracurA bhikSA bhikSukANAM yasyAM sA subhikSA / ana eva | pApaNDinAM gRhasthAnAM ca 'cIsatthasuhAvAsA' vizvastAnA-nirbhayAnAmanutsukAnAM vA sukha:-sukhasvarUpaH zubho vA AvAso yasyAM sA tathA / 'aNegakoDikuDumbiyAiNNaniccuyasuhA' anekAH koTayo dravyasaGghayAnAM svarUpaparimANe vA yeSAM te &| anekakoTayaH tai :kauTumbikaiH-kuTumbibhirAkIrNA-saGkhalA yA sA tathA, sA cAsau nirvRtA ca-santuSTajanayogAtsanto pavatIti karmadhArayaH, ata eva sA cAsau sukhA ca zubhA veti karmadhArayaH / 'naDanagajallamallamuDiyavelambayakahagapavaga[lAsagaAikkhagalakhamakhatUNailatumbavINiyaaNegatAlAyarANucariyA' naTA:-nATakAnAM nATayitAro nartakA ye nRtyanti, anukrama // 2 caMpAnagaryA: varNanaM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [1...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [1) kA aGkilA ityeke, jallA-varanAkhelakAH, rAjJaH stotrapAThakA ityanye, malAH-pratItAH mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti, 4 viDambakA:-vidUSakAH, kathakA:-pratItAH, plavakA-ye utplavante nadyAdikaM vA taranti, lAsakA-ye rAsakAn gAyanti, jayazabdaprayokkAro vA, bhANDA ityarthaH, AkhyAyakA-ye zubhAzubhamAkhyAnti, laGkA-mahAvaMzAnakhelakAH, maGkhAH-citra phalakahastA bhikSukAH, tUNailA-tUNAbhidhAnavAdyavizeSavantaH, tumbavINikA-vINAvAdakAH, aneke ca ye tAlAcarAH-tAlA4dAnena prekSAkAriNastairanucaritA-AsevitA yA sA tathA / 'ArAmujjANaagaDatalAyadIhiyavappiNiguNovaveyA' AramantiIS yeSu mAdhavIlatAgRhAdiSu dampatyAdIni krIDanti, ArAmAH, udyAnAni-puSpAdimavRkSasAlAnyutsavAdI bahujanabho gyAni, 'agaDatti' avaTA:-kUpAH, taDAgAni-pratItAni, dIpikA-sAraNI, 'vappiNi'tti kedArAH, eteSAM ye guNA| ramyatAdayastairupapetA-yuktA yA sA tathA, upa apa ita ityetasya zabdatrayasya sthAne zakandhvAdidarzanAdakAralope upapeteti bhavati / kacitpaThyate 'nandaNavaNasannibhappagAsA' nandanavana-meroddhitIyavanaM tatprakAzasannibhaH prakAzo yasyAM sA tathA, iha caikasya prakAzazabdasya lopaH uSTramukha ityAdAviceti / ubbiddhaviulagaMbhIrakhAyaphalihA cakagayamusuMDhiorohasayagghijamalakavADaghaNadupayesA dhaNukuDilabaMkapAgAraparikkhittA kavisIsayavaharaiyasaMThiyavirAyamANA adyAlayacariyadAragopuratoraNajapaNayasuvibhatsarAyamaggA vyAyariyaradayadaDhaphalihaiMdakIlA 'ubiddha viulagambhIrakhAyaphalihA' udviddha-uddhaM vipulaM-vistIrNa gambhIram-alabdhamadhyaM khAtam-uparivistIrNam dIpa anukrama 444*AINME% OM caMpAnagaryA: varNanaM ~8~ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [...] dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam sUtrAMka // 3 // 4-82-86 dIpa anukrama [1] | adhaHsaGkaTa parikhA ca-agha upari ca samakhAtarUpA yasyAM sA tathA / 'cakkagayamusuMDhi orohasayagdhijamalakavADaghaNaduppavesA' cakrANi-rathAGgAni araghaTTAGgAni vA, gadAH-praharaNavizeSAH, musuNDhayo'pyevam , avarodhaH-pratolidvArepvavAntaraprAkAraH sambhAvyate, zataghyo-mahAyaSTayo mahAzilA vA yA upariSTAtpAtitAH satyaH zatAni puruSANAM mantIti, yama-15 lAni-samasaMsthitadvayarUpANi yAni kapATAni dhanAni ca nizchidrANi tairduSpravezA yA sA tathA / 'dhaNukuDilavaMkapAgArapa| riksittA' dhanuHkuTilaM-kuTiladhanustato'pi vakreNa prAkAreNa parikSiptA yA sA tathA / 'kavisIsayavaTTaraiyasaMThiyavirAya|mANA' kapizIrSakairvRttaracitaH-vartula kRtaiH saMsthitaiH-viziSTasaMsthAnavanirvirAjamAnA-zobhamAnA yA sA tthaa| aTTAlayacari| yadAragopuratoraNauNNayasuvibhattarAyamaggA' aTTAlakAH-prAkAroparivAzrayavizeSAH, carikA-aSTahastapramANA nagaraprAkArAntarAlamArgAH, dvArANi-prAkAradvArikAH, gopurANi-puradvArANi, toraNAni-pratItAni, unnatAni-guNavanti uccAni ca yasyAM sA tathA, suvibhaktAH-viviktA rAjamArgA yasyAM sA tathA, tataH padadvayasya krmdhaaryH| 'cheyAyariyaraiyadaDha-16 phalihaIdakIlA' chekena-nipuNenAcAryeNa-zilpinA racito dRDho-balavAn pariSaH-argalA indrakIlazca-gopurAvayavavizeSo yasyAM sA tthaa| vicaNivaNicchettasippiyAiNNaNinyasuhA siMghADagatigacaukkacacarapaNiyAvaNavivihavatyuparimaMDiyA surammA naravaipaviiNNamahivaipahA aNegavaraturagamattakuMjararahapadakarasIyasaMdamANIyAiNNajANajuggA vima -%25 caMpAnagaryA: varNanaM ~9~ Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [...1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [1) dIpa anukrama | ulaNavaNaliNisobhiyajalA paMduravarabhavaNasaNNimahiyA uttANaNayaNapecchaNijjA pAsAdIyA darisaNijA abhirUvA paDirUvA // (sU01) 'vivaNiSaNicchettasippiyAiNNaNivyasuhA' viSaNInAM-vaNipathAnAM haTTamArgANAM, vaNijAM ca-bANijakAnAM ca, kSetra-18 sthAnaM yA sA tathA, zilpimiH-kumbhakArAdibhirAkIrNA ata eva janaprayojanasiddherjanAnAM nirvRtatvena sukhitatvena ca nirvatasukhA ca yA sA tathA, vAcanAntare chettazabdasya sthAne cheyazabdo'dhIyate, tatra ca chekazilpikAkIrNeti vyAkhyeyam / 'siMghADagatigacaukkacaccarapaNiyAvaNavivihavatthuparimaMDiyA' zRGgATaka-trikoNaM sthAnaM, trika-yatra rathyAtrayaM milati, catu-18 ka-rathyAcatuSkamelakaM, catvaraM-bahurathyApAtasthAnaM, paNitAni-bhANDAni tatpradhAnA ApaNA-haTTAH, vividhavastUni-anekavidhadravyANi, ebhiH parimaNDitA yA sA tathA, pustakAntare'dhIyate-'siMghADagatigacaukacaccaracaummuhamahApahapahesu | paNiyAvaNavibihavesaparimaMDiyA' tatra caturmukha-caturiM devakulAdi, mahApatho-rAjamArgaH, panthAH-taditaraH, tatazca zRGgATakAdiSu paNitApaNaiH vividhaveSaizca janaivividhavezyAbhirvA parimaNDitA yA sA tathA / 'surammA' atirmnniiyaa| naravaipaviiNNamahivaimahA' narapatinA-rAjJA pravikINoM-gamanAgamanAbhyAM vyApto mahIpatipatho rAjamArgoM yasyAM sA tathA, athavA-narapatinA pravikIrNA-vikSiptA nirastA'nyeSAM mahIpatInAM prabhA yasyAM sA tathA, athavA-narapatibhiH pravikIrNA | | mahIpateH prabhA yasyAM sA tathA / 'aNegavaraturagamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANIyAiNNajANajuggA' anekvrturgairmtkunyjraiH| rahapahakaratti-rathanikaraiH zivikAbhiH syandamAnIbhirAkIrNA-vyAptA yAnayugyaizca yA sA tathA, athavA-aneke varaturagA REaratundina caMpAnagaryA: varNanaM ~ 10~ Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: auSapAtikam pUrNabhadacai0 prata 4 // sUtrAMka dIpa dayo yasyAM AkIrNAni ca guNavanti yAnAdIni yasyAM sA tathA, tatra zivikA:-kUTAkAraNAcchAditA jampAnavizeSAH, syandamAnikA:-puruSapramANajampAnavizeSAH, yAnAni-zakaTAdIni, yugyAni-golaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni 4 vedikopazobhitAni jampAnAnyeveti / 'vimaulaNavaNaliNisobhiyajalA' vimukulAbhiH-vikasitakamalAbhirnavAbhinali-1 nIbhiH-padminIbhiH zobhitAni jalAni yasyAM sA tathA / 'paMDuravarabhavaNasaNNimahiyA' pANDuraiH-sudhAdhavalaiH varabhavanaiHprAsAdaiH samyak nitarAM mahiteva mahitA-pUjitA yA sA tathA / 'uttANaNayaNapecchaNijjA' saubhAgyAtizayAduttAnikaiH animiSitainayanaiH-locanaiH prekSaNIyA yA sA tathA / 'pAsAiyA' cittprsttikaarinnii| 'darisaNijjA' yAM pazyaccakSuHzrama |na gapachati / 'abhirUvA' manojJarUpA / 'paDirUvA' draSTAraM 2 prati rUpaM yasyAH sA tatheti // 1 // tIse NaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapurasthime disibhAe puNNabhadde NAma ceie hosthA, cirAIe puthvapurisapaNNatte porANe sadie vittie kittie NAe sacchatte sajjhae saghaMTe sapaDhAge paDAgAipaDAgamaMDie salomahatthe kayaveyadie lAulloiyamahie gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradipaNapaMcaMgulitale uvaciyacaMdaNakalase caMdaNaghaDamukayatoraNapaDiduvAradesabhAe AsattosattaviulavadvagghAriyamalladAmakalAve paMcavaNNasarasasurahimukkapuSphapuMjopayArakalie kAlAgurupavarakuMdurukaturukadhUvamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAme sugaMdhavaragaMdhagaMdhie gaMdha-4 badvibhUe NaDaNaTTagajallamallamuTTiyavelavayapavagakahagalAsagaAikkhagalaMkhamakhatUNaillatuMbavINiyanuyagamAgahapa- rigae bahujaNajANavayassa vissurakittie bahujaNassa Ahussa AhuNijje pAhuNijje accaNije vaMdaNijje namasa anukrama [1] // 4 // caMpAnagaryA: varNanaM, pUrNabhadracaityasya varNanaM ~11~ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [2] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka (2) dIpa ||Nijje pUyaNijje sakAraNijje sammANaNije kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM viNaeNaM pajuvAsaNije dive sce| sabocAe sapiNahiyapADihere jAgasahassabhAgapaDicchae bahujaNo acei Agamma puNNabhaI ceiyaM 2 || (suu02)|| 'tIseti tasyAM 'Na'mityalaGkAre campAyAM nagaryA 'uttarapurasthimetti uttarapaurastye-uttarapUrvAyAmityarthaH, 'disibhAe'tti | digbhAge, pUrNabhadraM nAma caityaM-nyantarAyatanaM, 'hotthe ti abhavat / 'cirAIe pubapurisapaNNatte' ciram-cirakAla AdiHnivezo yasya tadhirAdikam , ata eva pUrvapuruSaiH-atItanaraiH prajJaptam-upAdeyatayA prakAzitaM pUrvapuruSaprajJaptaM / 'porANe'tti | nirAdikatvAtpurAtanaM / 'sahie'tti zabdaH-prasiddhiH sa saJjAto yasya tacchanditaM / 'vittie'tti vittaM-dravyaM tadasti yasya | | tadvittika, vRtti vA''zritalokAnAM dadAti yattaddhRttidaM / 'kittie'tti pAThAntaraM, tatra kIrtita-janena samutkIrtita kIrtidaM vA / 'NAe'tti nyAyanirNAyakatvAt nyAyaH jJAtaM vA-jJAtasAmarthyamanubhUtatatprasAdena lokeneti / sacchatraM sadhvaja | saghaNTaMmiti vyaktaM / 'sapaDAgAipaDAgamaMDie' saha patAkayA dhartata iti sapatAkaM taca tadekA patAkAmatikramya yA patAkA sA atipatAkA tayA maNDitaM yattattathA, vAcanAntare-'sapaDAe paDAgAipaDAgamaMDie'tti / 'salomahatthe lomamayapramArjanakayuktaM / 'kayaveyadie kRtavitardika-racitavedikaM / 'lAulloiyamahie' lAiyaM yadbhUmezchagaNAdinopalepanam , ulloiyaMkuDyamAlAnAM seTikAdibhiH saMmRSTIkaraNaM, tatastAbhyAM mahitamiva mahita-pUjitaM yttttthaa| 'gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradinnapaMcaMgulitale' gozINa-sarasaraktacandanena ca daIreNa-vahalena capeTAprakAreNa vA dattAH paJcAGgulayaH talA-hastakA anukrama FarPurwanaBNamunoonm | pUrNabhadracaityasya varNanaM ~ 12~ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [2] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA. tikam prata sUtrAMka (2) dIpa yatra tsthaa| 'uvaciyacandaNakalase' upacitA-nivezitAH candanakalazA-mAGgalyaghaTA yatra tattathA / 'caMdaNaghaDasukaya-IN | toraNapaDidubAradesabhAe' candanaghaTAzca suTu kRtatoraNAni ca dvAradezabhAgaM 2 prati yasiMstacandanapaTasukRtatoraNapratidvAra-18|| dezabhAge, dezabhAgAzca dezA eva / 'AsattosattaviulavadvagdhAriyamalladAmakalAve' Asakto-bhUmau saMbaddhaH utsata-uparisaM|baddhaH bipulo-vistIrNaH vRtto-vartulaH 'vagdhArio'tti pralambamAnaH mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yatra tattatheti / | 'paJcavaNNasarasasurabhimukapuSphapuMjovayArakalie' pazcavarNena sarasena surabhiNA muktena-kSiptena puSpapukhalakSaNenopacAreNapUjayA kalitaM yattattathA / 'kAlAgurupavarakuMdurukkaturukadhUvamabamaghantagandhuLyAbhirAme' kAlAguruprabhRtInAM dhUpAnAM yo maghamaghAyamAno gandhaH udbhuta-ujUtastenAbhirAmaM yattattathA, tatra 'kuMdurukaM ti cIDA 'turukati ca sivhakaM / 'sugandhavaragaMdhagaMdhie' sugandhA ye baragandhAH-pravaravAsAsteSAM gandho yatrAsti tattathA / 'gandhavaDibhUe' saurabhyAtizayAdgandhadravyaguTikA kalpamityarthaH / 'naDanaTTe' tyAdi pUrvavannavaramiha bhuyagA-bhujaGgA bhogina ityarthaH, bhojakA bA-tadarthakAH 'mAgadhA' bhaTTA se iti / 'bahujaNajANavayassa vissuyakittie' yahorjanasya-paurasya jAnapadasya ca-janapadabhavalokasya vizrutakIrtika-pratIta khyAtika / 'bahujaNarasa Ahussa'tti AhotuH-dAtuH, kacididaM na dRzyate, 'AhuNije 'tti AhavanIya-sampradAnabhUtaM / 'pAhuNijjetti prakarSeNa AhavanIyaM / 'accaNije' candanagandhAdibhiH / 'vandaNije stutibhiH / 'namaMsaNijje' praNAmataH / pUNijje pusspaiH| 'sakAraNije' vstraiH| 'sammANaNije' bahumAnaviSayatayA / 'kalANaM maGgalaM devayaM ceiyaM viNapaNaM pajuvAsaNijje' kalyANamityAdibuddhyA vinayena paryupAsanIyaM, tatra 'kalyANam' arthahetuH 'maGgalam' anarthapratihatihetuH 'daivtN'| anukrama // 5 // | pUrNabhadracaityasya varNanaM ~ 13~ Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [2] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: * prata sUtrAMka * (2) *% A dIpa |devaH 'caityam' iSTadevatApratimA 'dive' divyaM pradhAnaM / 'sacce' satyaM satyAdezatvAt / 'saccovAe' satyAvapAtaM / 'satyaseva' | sevAyAH saphalIkaraNAt / 'saNihiyapADihare' vihitadevatAprAtihArya / 'jAgasahassabhAgapaTicchae' yAgAH-pUjAvizeSAH brAhmaNaprasiddhAH tatsahasrANAM bhAgam-aMzaM pratIcchati AbhAvyatvAt yattattathA, vAcanAntare 'yAgabhAgadAyasahassapaDi cchae' yAgA:-pUjAvizeSAH bhAgA-viMzatibhAgAdayo dAyAH-sAmAnyadAnAnyeSAM sahasrANi pratIcchati yattattathA / 'bahujaNoM' MityAdi sugama, navaraM 'puNNabhaddaceiyaM ' iti atra dvivacanaM bhaktisambhramavivakSayeti // 2 // se NaM puNNabhadde ceie ekeNaM mahayA vaNasaMDeNaM sabbao samaMtA saMparikkhitte, se NaM vaNasaMDe kiNhe kiNhobhAse nIle nIlobhAse harie hariobhAse sIe sIobhAse giddhe giddhobhAse tibve tibvobhAse kiNhe | lakiNhacchAe nIle nIlacchAe harie hariyacchAe sIe sIyacchAe Nihe NicchAe tibve tibvacchAe ghaNakaDiakaDicchAe ramme mhaamehnnikurNbbhuue| 'sadhao samantA' iti sarvataH-sarvadikSu samantAt-vidikSu / 'kiNhe'tti kAlavarNaH / 'kiNhobhAse tti kRSNAvabhAsaH kRSNaprabhaH, kRSNa evAvabhAsata iti kRSNAyabhAsaH / evaM 'nIle nIlobhAse' pradezAntare, 'harie hariobhAse' pradezAntare & eva, tatra nIlo-mayUragalavat, haritastu zukapucchavat, haritAlAbha iti vRddhaaH| 'sIe'tti zItaH pApekSayA, balyAdyA kAntatvAt iti vRddhAH / 'Niddhe'tti snigdho na tu rUkSaH / 'tibbe'tti tIno varNAdiguNaprakarSavAn / 'kiNhe kiNhacchAetti, | iha kRSNazabdaH kRSNacchAya ityasya vizeSaNamiti na punaruktatA, tathAhi-kRSNaH san kRSNacchAyaH, chAyA cAdityAvaraNa anukrama 4 % AC Baitaram.org | pUrNabhadracaityasya varNanaM, vanakhaMDasya varNanaM ~14~ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [3] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- prata sUtrAMka dIpa anukrama janyo vastuvizeSaH / 'ghaNakaDiyakaDicchAe'tti anyo'nya zAkhAnupravezAd vahalanirantaracchAya ityarthaH / 'mahAmehaNikura- vanapaNDA |vabhUe'tti mhaameghvRndklpH| sU03 te NaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMbhamaMto tayAmato sAlamaMto pavAlamaMto pattamaMto pupphamato phalamaMto bIyamaMto aNupubbasujAyaruilabaddabhAvapariNayA ekkakhaMdhA aNegasAlA aNegasAhappasAhaviDimA aNeganaravAmamuppasAriaaggejmaghaNaviulavaDakhaMdhA acchidapattA aviralapattA avAINapattA aNaIapattA nibhU| yajaraDhapaMdupattA NavahariyabhisaMtapattabhAraMdhakAragaMbhIradarisaNijA uvaNiggayaNavataruNapatsapallavakomalaujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA NicaM kusumiyA NicaM mAiyA NicaM lavaiyA NicaM thavaiyA NicaM gulaiyA NicaM gocchiyA NicaM jamaliyA NicaM jubaliyA NicaM viNamiyA NicaM paNamiyA |NicaM kusumiyamAiyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyapaNamiyamuvibhattapiMDamaMjarivarDisayagharA suyabarahiNamayaNasAlakoilakohaMgakabhiMgArakakoMDalakajIvaMjIvakaNaMdImuhakavilapiMgalakkhakAraMDacakavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamiNaviraiyasahuNNaiyamaharasaraNAie suramme saMpiDiyadariyabhamaramahukaripahakaraparilintamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjatadesabhAge abhaMtarapupphaphale bAhirapasocchaNNe pattehi ya pupphehi ya ucchapaNapaDivalicchapaNe sAuphale niroyae akaMTae jANAvihagucchagummamaMDavagarammasohie vicittasuhakeubhUe vAvIpukkhariNIdIhiyAsu ya munivesiya rammajAlaharae / vanakhaMDasya varNanaM, ~ 15~ Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [3] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [3] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 'te NaM pAyayati yatsaMbandhAd vanakhaNDa iti / 'mUlamanto kandamanto' ityAdIni daza padAni tatra kando- mUlAnAmupari vRkSAvayavavizeSo, matuppratyayazceha bhUni prazaMsAyAM vA / skandhaH - sthuDaM / 'taya'tti tvak valkalaM zAlA-zAkhA pravAla:| palavAGkaraH, zeSANi pratItAni / 'hariyamante'tti kvacid dRzyate, tatra haritAni - nIlatarapatrANi / 'aNupuvasujAya ruilavaibhAvapariNayatti AnupUrvyeNa mUlAdiparipAvyA suSThu jAtA rucirAH vRttabhAvaizca pariNatAH parigatA vA ye te tathA 'aNegasAhappasAhaviDimA' anekazAkhA prazAkho viTapa:- tanmadhyabhAgo vRkSavistAro vA yeSAM te tathA / 'aNeganaravAmasuSpasAriyaaggejjhaghaNaviu lava (baddha) khaMdhetti anekAbhirnazyAmAbhiH suprasAritAbhiragrAhyo ghano- niviDo tripulo- vistIrNo baddho jAtaH skandho yeSAM te tathA, vAcanAntare'tra sthAne'dhikapadAnyevaM dRzyante- 'pAINapaDiNAyayasAlA udINadAhiNavicchiNNA oNayanayapaNaya vippahA iya olaMba palaMbalaMbasAhappasAhaviDimA avAINapattA aNuINNapattA' iti, ayamartha:-prAcInapratIcInayoH- pUrvAparadizorAyatA - dIrghAH zAlA:- zAkhA yeSAM te tathA, udIcIna dakSiNayoH- uttarayAmyayordizoviMstIrNAviSkambhavanto yeSAM te tathA, avanatA-adhomukhA natA-AnamrAH praNatAzca nantuM pravRttAH viprabhAjitAzca vizeSato vibhAgavatyaH avalambA- adhomukhatayA avalambamAnAH pralambAzca-atidIrghAH (lambAH) zAkhAH prazAkhAzca yasmin sa tathAvidho ciTapo yeSAM te tathA, avAcInapatrAH - adhomukhaparNAH anuGgIrNapatrA :- vRttatayA abahirnirgataparNAH / athAdhikRtavAcanA'nuzri (tri ) yate-'acchidapattA' nIrandhrapatrAH / 'aviralapattA' nirantaradalAH / 'avAINapattA' avAcInapatrA 1 vRkSAvayavavizeSo veti pra0 / Education Internation vanakhaMDasya varNanaM For Penal Use Only ~16~ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [3] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA tikam prata sUtrAMka dIpa anukrama adhomukhapalAzAH, avAtInapatrA vA-avAtopahatavarhAH / 'aNaIyapattA' ItivirahitacchadAH / ' niyajaraDhapaMDupattA' vanapaNDA apagatapurANapANDurapatrAH / 'NavahariyabhisaMtapattabhAraMdhakAragaMbhIradarisaNijjA' navena haritena bhisaMtatti-dIpyamAnena patraMI bhAreNa-dalacayenAndhakArA-andhakAravantaH ata eva gambhIrAzca dRzyante ye te tathA / 'uvaNiggayaNavataruNapattapallavako-1|| sU03 malajajjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA' upanirgatairnavataruNapatrapallavaiH-atyabhinavapatragucchaH tathA| | komalonjvalacalabhiH kizalayaiH-patravizeSaiH tathA sukumAraprayAlaiH zobhitAni varAGkarANi aprazikharANi yeSAM te tathA / iha ca aranavAlapalavakisalayapatrANAmalpabahubahutarAdikAlakRtAvasthAvizeSAdvizeSaH sambhAvyata iti / NicaM kusumiyA' ityAdi vyaktaM, navaraM 'mAiya'tti mayUritAH 'lavaiya'tti pallavitAH 'thavaiya'tti stavakavantaH 'gulaiyA' gulmavantaH 'gocchiyA jAtagucchAH, yadyapi ca stabakagucchayoravizeSo nAmakoze'dhItastathA'pIha puSpapatrakRto vizeSo bhAvanIyaH, 'jamaliya'tti yamalatayA-samazreNitayA vyavasthitAH, 'jubaliya'tti yugalatayA sthitAH, "viNamiya'tti vizeSeNa phalapuSpabhAreNa natAH, 'paNamiya'tti tathaiva nantumArabdhAH, prazabdasyAdikArthatvAt / NicaM kusumiyamAjhyalavaiyathavaiyagula-10 iyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyamuvibhattapiDimaMjarivarDisayadharati kecit kusumitAyekaikaguNayuktAH apare tu samastaguNayuktAH, tataH kusumitAzca te ityevaM karmadhArayaH, navaraM suvibhaktAH-suviviktAH suniSpannatayA piNcyo-lumbyo majayaMzca pratItAstA eva avataMsakAH-zekharakAstA dhArayanti yete tthaa| 'suyavarahiNamayaNasAlakoilakohaMgakabhiMgArakakoMDalakajIvaMjIvakanaMdImuhakavilapiMgalakkhakAraMDacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviraiyasaDhuNNaiyamahurasara vanakhaMDasya varNanaM ~17~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [3] dIpa anukrama [3] mUlaM [3...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) Education Internation vanakhaMDasya varNanaM jAie zukAdInAM sArasAntAnAmanekeSAM zakunagaNAnAM mithanairviracitaM zabdonnatikaM ca-unnatizabdakaM madhurasvaraM ca nAditaM| lapitaM yasmin sa tathA vanakhaNDa iti prakRtam / 'suramme' atizayaramaNIyaH / 'saMpiMDiyadariya bhamaramahukaripahakara parili| ntamattachappaya kusumA savalolamahuragumagumaMta guMjata desa bhAge' saMpiNDitAH dRptAnAM bhramaramadhukarINAM vanasatkAnAmeva pahaka| raci- nikaza yatra sa tathA parilIyamAnA- anyata Agatya layaM yAnto mattaSaTpadAH kusumAsavalolA:- kiJjalkalampaTAH madhuraM gumagumAyamAnAH guJjantazca-zabdavizeSaM vidadhAnAH dezabhAgeSu yasya sa tathA tataH karmmadhArayaH / 'abbhantarapuSkaphale bAhirapattocchaNNe pattehi ya puSphehi ya ucchaNNapaDivalicchapaNe' atyantamAcchAdita ityarthaH, etAni trINyapi kvaci| vRkSANAM vizeSaNAni dRzyante - 'sAuphale' tti miSTaphalaH, 'niroyae'tti rogavarjitaH, 'akaNTaka' iti / kvacit 'NANAviha gucchagummamaMDavagarammasohie si tatra gucchA-vRntAkyAdayo gulmA-navamAlikAdayo maNDapakA - latAmaNDapAdayaH 'ramme'tti kacinna dRzyate / 'vicittasuhake bhUe' vicitrAn zubhAn ketUn dhvajAn bhUtaH - prAptaH / 'vicittasuhaseja keDabahule' tti pAThAntaraM tatra vicitrAH zubhAH setavaH - pAlibandhA yatra ketubahulazca yaH sa tathA / 'vAvIpukkhariNIdIhiyAsu ya sunivesiyarammajAlaharae' vApISu caturasrAsu puSkariNISu vRttAsu puSkaravatISu vA dIrghakAsu ca RjusAraNISu suSThu nivezitAni ramyANi jAlagRhakANi yatra sa tathA / piMDimaNI hArimasugaMdhi hasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtA NANAvihaguccha gumma maMDavakaghara kasu For Penal Use Only ~18~ www.andrary or Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA tikam prata sUtrAMka // 8 // dIpa anukrama haseukeupahalA aNegarahajANajuggasibiyapavimoyaNA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhiruvA paDirUvA (sU03) | "piMDimaNIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muyaMtA' piNDimanihArimAM-pulalasamUharUpAM dUradezagA- | | minI ca sugandhi ca-sadgandhiko zubhasurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAnmanoharA yA sA tathA tAM ca, mahatA mocanaprakAreNa vibhaktivyatyayAnmahatI vA gandha eva bhrANihetutvAttRptikAritvAdgandhadhANistAM muJcanta iti vRkSavizeSaNam / evamito'nyAnyapi 'NANAvihagucchagummamaMDavakagharakasuhase ukeubahulA' nAnAvidhA gucchAH gulmAni maNDapakA gRhakANi ca yeSAM santi te tathA, tathA zubhAH setavo-mArgA AlavAlapAlyo vA ketavo-dhvajA bahulA-bahavo yeSAM te tathA, tataH karmadhArayaH / 'aNegarahajANajuggasiviyapavimoyaNA' anekeSAM rathAdInAmadho'tivistIrNatvAt pravimocanaM yeSu te tathA / 'su-13 rammA pAsAjhyA darisaNijjA abhirUvA paDirUva'tti etAnyeva vRkSavizeSaNAni bnkhnnddvishessnntyaavaacnaantre'dhiitaani||shaa tamsa NaM vaNasaMDassa bahumajhadesabhAe ettha NaM mahaM eke asogavarapAyave paNNatte, kusavikusavisuddharukkhamUle mUlamaMte kaMdamate jAva pavimoyaNe suramme pAsAdIe darisaNije abhirUve paDirUve 'tassa Na vaNasaMDasse'tyAdau azokapAdapavarNake kvacididamadhikamadhIyate-dUrovagayakaMdamUlavaTTalahasaMThiyasilighaNama-II 4AsiNaNiddhasujAyaniruvahauviddhapavarakhaMdhI' dUropagatAni-atyarthe bhUmyAmavagAhAni kandamUlAni-pratItAni yasya sa tathA, REnama vanakhaMDasya varNanaM, azokavRkSasya varNanaM ~ 19~ Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [8] dIpa anukrama [4] mUlaM [4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) vRtto- vartulo, laSTo manojJaH saMsthito viziSTasaMsthAnaH, zliSTaH saGgato, ghano- niviDo, masRNaH-aparuSaH, snigdhaH - arukSaH, sujAtaH-sujanmA, nirupahato-vikAravirahita, uSiddhaH atyarthamuccaH, pravaraH-pradhAnaH, skandhaH-sthuDaM yasya sa tathA, inpratyayazca samAsAntaH / 'aNeganarapavara bhuyAgejjho' anekanarANAM pravarabhujeH- pralambabAhubhirvAmAbhirityarthaH, agrAhyaH - anAzleSyo yaH sa tathA, 'kusumabhara samonamaMtapattala visAlasAlo' kusumabhareNa samavanamantyaH patralAH- patravatyaH vizAlAH zAlA yasya sa tathA / 'mahukaribhramaragaNagumagumAiyaniliMtauDitasassirIe' madhukarI bhramaragaNena-lokarUDhigamyena, 'gumagumAinta'tti kRtagumagumetizabdena, nIlIyamAnena - nivizamAnena, uDDIyamAnena ca utpatatA sazrIkaH sazobho yaH sa tathA 'NANAsauNagaNamihuNasumahurakaNNasuhapalattasamahure' nAnAvidhAnAM zakunigaNAnAM yAni mithunAni teSAM sumadhuraH karNa sukhazca yaH praptazabdastena madhura iva madhuro manojJo yaH sa tathA / athAdhikRtavAcanA- 'kusa bikusavisuddha rukkhamUle' kuzA-darbhAH vikuzA-valva (la) jAdayastairvizuddhaM virahitaM vRkSAnurUpaM vRkSavistara pramANamityartho mUlaM- samIpaM yasya tathA / 'mUlamaMte' ityAdivizeSaNAni pUrvavadvAcyAni yAvat paDive // seNaM asogavarapAyave aNNehiM bahUhiM tilaehiM lauhi~ chattovehiM sirIsehiM sattavaNNehiM dahivapaNehiM lokahiM dhavehiM caMdaNehiM ajuNehiM NIvehiM kuDaehiM savvehiM phaNasehiM dADimehiM sAlahiM tAleohaM tamAlehiM piyaehiM piyaMmUhiM purovagehiM rAyarukkhehiM maMdirukhakhehiM saba samatA saMparikhite, te NaM tilayA lavaiyA jAva NaMdirukkhA kusavika savisuddharukkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto eeAsaM vaNNao Education Internation azokavRkSasya varNanaM For Parts Only ~20~ Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA tikam prata sUtrAMka 9 // dIpa anukrama bhANiyaco jAva sibiyapavimovaNA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA, te NaM tilayA azovRka0 jAva NaMdirukkhA aNNehiM paharhi paumalayAhi NAgalayAhiM asoalayAhiM caMpagalayAhiM cUyalayAhiM vaNa-|| su04 liyAhi vAsaMtiyalayAhiM aimuttayalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiM sacao samaMtA saMparikhisA, tAo NaM 81 paumalayAo NicaM kusumiyAo jAva vaDiMsayadharIo pAsAdIyAo darisaNijAo abhirUvAoda paDisvAo // (sU04) Pal so'zokabarapAdapaH anyairbahubhistilakailakucaiichatropaiH zirISaiH saptapaNa:-ayukchadaparyAyairayukpatranAmakaH dadhipaNaiH | lo]H dhavaiH candanaiH-malayajaparyAyairarjunaiH kakurAparyAyaiH nIpaiH kadambaiH kuTajaiH-girimallikAparyAyaiH savyaH panasairdADimaiH | zAlaiH-sarjaparyAyastAlaiH-tRNarAjaparyAyaiH tamAlaiH priyakaiH-asanaparyAyaiH priyaGgubhiH-zyAmaparyAyaiH puropagaiH rAjavRkSaH nandiFoll vRkSa-rUdigamyaH sarvataH samantAt samparikSipta ityAdi sugamamApadmalatAzabdAditi / 'paumalayAhi ti padmalatAH-sthalakama linyaH padmakAbhidhAnavRkSalatA vA, nAgAdayo vRkSavizeSAsteSAM latA:-tanukAsta eva, strAzokA-kolI cUtaH-sahakAraH vana:pIlukaH, vAsantIlatA atimuktakalatAzca yadyapyekArthI nAmakoze'dhItAstathA'pIha bhedo rUDhito'vaseyaH, zyAmA-priyaGgaH / kA zeSalatA rUdigamyAH, iha latAvaNekAnantaramazokavarNakaM pustakAntare idamadhikamadhIyate-'tassa NaM asogavarapAyavarasa uvari // 9 bahave aDaaTThamaMgalagA paNNattA' aSTAvaSTAviti vIpsAkaraNAtpratyekaM te'STAvitti vRddhA, anye tvaSTAviti sajhyA, aSTamaGgalakA-15 nItiM ca saMjJA / 'taMjahA-sovasthiya 1 sirivaccha 2 naMdiyAktta 3 vaddhamANaga 4 bhaddAsaNa 5 kalasa 6 maccha 7 azokavRkSasya varNanaM ~214 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [4] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama || dappaNA 4, tatra zrIvatsa-tIrthakarahRdayAvayavavizeSAkAro, nandyAvartaH-pratidinavakoNaH svastikavizeSo rUdigamyo, parddhamAnaka-zarAvaM, puruSArUDhaH puruSa ityanye, bhadrAsanaM-siMhAsanaM, darpaNaH-AdarzaH, zeSANi pratItAni / 'savarayaNAmayA' 'acchAH' svacchAH AkAzasphaTikavat, 'saNhA' zlakSNA:-zlakSNapudgalanivRttatvAt , 'maNhA' mahaNAH, 'paThThA' pRSTA iva || ghRSTA kharazAnayA pratimeva 'maTThA' mRSTAH sukumArazAnayA pratimeva pramArjanikayeva vA zodhitAH, ata eva 'nirayA' nIra-1 | jasaH rajorahitAH 'nirmalA:' kaThinamalarahitAH 'nippaMkA' ArdramalarahitAH 'nikaMkaDacchAyA' nirAvaraNadIptayaH 'sappahA saprabhAH 'samirIyA' sakiraNAH 'saujjoyA pratyAsannavastudyotakAH 'pAsAdIyA 4 / 'tassa NaM asogavarapAyavassa uvari vahave 'kiNhacAmarajjhayA' kRSNavarNacAmarayuktadhvajAH 'nIlacAmarajjhayA lohiyacAmarajjhayA sukillacAmarajjhayA hAliddacAmarajhayA acchA saNhA' 'ruppapaTTA raupyamayapatAkApaTAH 'vairAmayadaMDA' vanadaNDAH 'jalayAmalagaMdhiyA' padmavat nirdo-3 pagandhAH 'surammA pAsAdIyA' 'tassa NaM asogavarapAyavassa' 'uvari' upariSTAt 'vahave' 'chattAicchattA' uparyuparisthitAss-14 tapatrANi 'paDAgAipaDAyA' patAkoparisthitapatAkAH 'ghaNTAjuyalA cAmarajuyalA' 'uppalahatthagA' nIlotpalakalApAH 'paukA mahatthagA' padmAni ravivodhyAni 'kumuyahatthagA' kumudAni candravodhyAnIti, 'kusumahatthaya'tti pAThAntaraM 'naliNahatthagA subha-| gahathagA sogaMdhiyahatvagA' nalinAdayaH padmavizeSA rUDhigamyAH, 'puMDarIyahasthayA' puNDarIkANi-sitapadmAni 'mahApuMDarIyahatyA' mahApuNDarIkANi tAnyeva mahAnti 'sayapattahatthA sahassapattahatthA sagharayaNAmayA acchA jAva paDirUvA 4 // 4 // tassa NaM asogavarapAyavassa heTThA IsiM khaMdhasamallINe estha NaM mahaM pakke puDhavisilApaTTae papaNatte, vikkhaM-10 airmanasurary.org azokavRkSasya varNanaM, pRthvIzIlApaTTakasya varNanaM ~ 22 ~ Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: ApapA tikam prata // 10 // sUtrAMka dIpa anukrama bhAyAmaussehasuppamANe kiNhe aMjaNaghaNakivANakuvalayahaladharakosejjAgAsakesakajjalaMgIkhaMjaNasiMgabhedari-1 yajaMbUphalaasaNakasaNabaMdhaNaNIluppalapattanikaraayasikusumappagAse marakatamasArakalittaNayaNakIyarAsivaNNe NiddhaghaNe aTThasire Aryasayatalovame suramme IhAmiyausamaturaganaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabha-18|| camarakuMjaracaNalayapaumalayabhatticitte AINagarUyabUraNavaNItatUlapharise sIhAsaNasaMThie pAsAdIe darisa|Nijje abhirUve paDirUve // (sU05) __ athAdhikRtavAcanA''ni(ni) yate IsiM khaMdha samallINe' manAk skandhAsanna ityarthaH / 'estha NaM maha eke ityatra ettha NaMti zabdaH azokavarapAdapasya yadadho'vetyevaM smbndhniiyH| 'vikkhaMbhAyAmajassehasuppamANe' viSkambhA-pRthutvam , AyAmo-daiya'm , utsedha uccatvameSu supramANa-ucitapramANo yaH sa tathA / 'kiNhe'tti kAlaH, ata eva 'aMjaNakavANakuvalayahaladharakosejjAgAsakesakajalaMgIkhaMjaNasiMgabhedariSThayajaMbUphalaasaNakasaNabaMdhaNanIluppalapattanikaraayasikusumappagAse'nIla ityarthaH, tatra aJjanako banaspativizeSaH haladharakoseja-baladevavastraM kajjalAGgI-kajjalagRhaM zRGgabheda-mahiSAdiviSANacchedaH riSThaka-ratam azanako-bIyakAbhidhAno banaspatiH sanabandhana-sanapuSpavRntaM / 'marakayamasArakalittaNayaNakIyarAsivaNNe' marakata-ranaM masAro-mahaNIkArakaH pApANavizeSaH, sa cAtra kaSapaTTaH sambhAvyate, kalittaMti-kaTinaM kRttivizeSaH nayanakIkA-netramadhyatArA tadrAzivarNaH kAla ityarthaH / 'NiddhaghaNe snigdhaghanaH 'asire' aSTazirA: aSTakoNa ityrthH| 'Ayasayatalovame suramme IhAmiyausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapau // 10 // pRthvIzIlApaTTakasya varNanaM ~23~ Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka dIpa malayabhatticitte IhAmRgAH-vRkAH vyAlakAH-vApadabhujagAH / 'AINagarUyabUraNavaNIyatUlapharise' Ajinaka-carmamayavastraM rUta-pratItaM bUro-vanaspativizeSaH tUlam-arkatUlaM sIhAsaNasaMThie-siMhAsanAkAraH, pAsAdIe jAva paDirUvetti // vAcanAntare punaH zilApaTTakavarNakaH kizcidanyathA dRzyate, sa ca saMskRtyaiva likhyate-aJjanakadhanakuvalayahaladharakoze yakaiH sadRzaH, ghano megha ityarthaH, AkAzakezakajalakarketanendranIlAtasIkusumaprakAzaH, karketanendranIle ralavizeSau, bhRGgAhai anazRGgabhedariSThakanIlagulikAgavalAtirekabhramaranikurumbabhUtaH' bhRGgaH-kITavizeSo'GgAravizeSo vA aJjana-sauvIrAjanaM Fol zRGgabhedo-viSANacchedo viSANavizeSo bA, riSThaH-kAkaH phalavizeSo vA, athavA'riSThanIle rajavizeSau gulikA-varNadravya vizeSo gavalaM-mahipazuGgam , etebhyo'tireko nIlatayA'tirekavAn yaH sa tathA, sa cAsI bhramaranikurumbabhUtazceti karma-1 |dhArayaH, nikurumbaH-samUhA, jambUphalAsanakusumabandhananIlotpalapatranikaramarakatAzAsakanayanakIkArAzivarNaH' AzAsa ko-vRkSavizeSaH / snigdho-dhano'ta evAzupiraH, 'rUpakapratirUpadarzanIyaH' rUpakaiH pratirUpo-rUpavAn ata eva darzanIyazca-10 pradarzanayogyo yaH sa tathA, mukkAjAlakhacitAntakarmA-mukkAjAlakapariMgataprAnta ityarthaH // 5 // tattha NaM caMpAe NayarIe kUNie NAma rAyA parivasai, mahayAhimavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre accaMtavisuddhadIharAyakulavaMzasuppasae NiraMtara rAyalakkhaNavirAiaMgamaMge bahajaNabahamANe pUjie savvaguNasamiDe kha-| 4||ttie muie muddhAhisitte mAupiusujAe dayapatte sImakare sImaMdhare khemaMkare khemaMdharemaNusside jaNacayapiyAja NavayapAle jaNavayapurohie seukare keukare Narapavare purisavare purisasIhe purisavagghe purisAsIvise purisapuMDa anukrama pRthvIzIlApaTTakasya varNanaM, koNikarAjJasya varNanaM ~ 24 ~ Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ---------- mUlaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: auSapA. tikamA prata sU. 6 sUtrAMka // 11 // dIpa pl parisavaragaMdhahatthI he ditte vitta vikipaNaviulabhavaNasapaNAsaNajANavAhaNAipaNe bahudhaNabahujAya- koNikA | svarayate AogapaogasaMpautte vicchaDiapaurabhattapANe bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUte paDipuNNaja-18 takosakoDAgArAudhAgAre balavaM dubbalapaJcAmitte ohayakaMTayaM nihayakaMTayaM maliarphaTayaM uddhiyakaMTayaM akaMTayaM ohayasattuM nihayasattuM maliyasattuM uddhiasattuM nijiyasattuM parAiasattuM vadhagayadRmbhikkhaM mAribhayaviSpamukkaM / khema sirva subhikkha pasaMtaDiMbaDamaraM raja pasAsemANe viharai / / (sU06) rAjavarNake likhyate-'mahayAhimavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre' mahAhimavAniva mahAn zeparAjaparvatApekSayA, tathA malayaH-parvatavizeSo mandaro-meruH mahendraH-parvatavizeSaH zakro vA, tadvatsAra:-pradhAno yaH sa tathA / 'aJcantavisuddhadIharAyakulavaMsasuSpasUe' atyantavizuddho-nirdoSo dIrghaH-cirakAlIno yo rAjJAM kularUpo vaMzastatra suSTu prasUto yaH sa tthaa| 'NiraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge' rAjalakSaNaiH svastikAdibhiH virAjitamaGgamaGgaM-gAtraM yasya sa tathA, makArastu / prAkRta zailIprabhavaH / 'muie'tti muditaH pramodavAn , athavA nirdoSamAtRko, yadAha-"muio jo hoi joNisuddhoti / 'muddhAhisitte'tti pitRpitAmahAdibhiH rAjabhirvA yo rAjye'bhiSiktaH / 'mAupiusujAe'tti pitrovinItatayA stputrH| 'dayapatte'tti prAptakaruNAguNaH / 'sImaMkare'tti sImAkArI, maryAdAkArItyarthaH / 'sImaMdhare'tti kRtmryaadaapaalkH| evaM 'khemakare khemaMdhare'tti kSemaM punaranupadravatA / 'maNusside'tti manujeSu paramezvaratvAt / 'jaNavayapiya'tti janapadAnAM piteva 1 mudito yo bhavati yonizuddha iti / anukrama [6] // 11 // JMERural koNikarAjJasya varNana ~ 25~ Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] mUlaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) hitatvAt / 'jaNavayapAle 'ti tadrakSakatvAt / 'jaNavayapurohie' ti janapadasya zAntikaratvAt / 'seDakare 'ti mArgadarzaka ityarthaH / 'keukare 'ti adbhuta kAryakAritvena cihnakArI / 'garapavare'tti narAH pravarA asyetikRtvA / 'purisavare'tti puruSANAM madhye pradhAnatvAt / 'purisasIhe'tti krUratvAt / 'purisavagdhe tti rope sati raudrarUpatvAt / 'purisAsIviseti puruSazcAsAvAzIviSazca puruSAzIviSaH, AzIviSazca sarpaH, kopasAphalyakaraNasAmarthyAt / 'purisapuMDarIetti sukhArthinAM sevyatvAt, puNDarIkaM ca sitapadmaM / 'purisavaragaMdhahatthI' pratirAjagajabhaJjakatvAt / 'a'ti samRddhaH 'ditte'tti dRSTho darpavAn 'vitte' tti | prasiddhaH / 'vicchiNNaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAiNNe'tti vistIrNAni - vistAravanti vipulAni prabhUtAni bhavanazayanAsanAni pratItAni yasya sa tathA, yAnavAhanAni - rathAzvAdIni, AkIrNAni - guNAkIrNAni yasya sa tathA, tataH karmabhArayaH, athavA vistIrNavipulabhavanAni zayanAsanayAnavAhanAkIrNAni yasya: tathA / 'bahudhaNa bahujAyasvarayate' bahu-prabhUtaM dhanaM-gaNimAdikaM bahunI ca jAtarUparajate - suvarNaraupye yasya sa tathA / 'Aogapaoga saMpautte' Ayogasya - arthalAbhasya prayogA- upAyAH samprayuktAH - vyApAritA yena teSu vA samprayukto - vyApRto yaH sa tathA / 'vicDaDDiyapaurabhattapANe' vicchardite-tya ke bahujanabhojanadAnenAviziSTocchiSTa sambhavAt saJjAtavicchadde vA nAnAvidhe pracure bhaktapAne- bhojanapAnIye yasya sa tathA / 'bahudAsI dAsagomahisaga belagappabhUe' bahavo dAsIdAsA gomahipagavelakAzca prabhUtA yasya sa tathA, gavelakA-urabhrAH / 'paDipuNNajaMtakosakoThAgArAudhAgAre' pratipUrNAni yantrANi ca pASANakSepayantrAdIni kozo-bhANDA| gAraH koSThAgArazca - dhAnyagRhaM AyudhAgArazca-praharaNazAlA yasya sa tathA / 'balavaMta prabhUtasainyaH / 'dumbalapacAmitte' Education Internation koNikarAjJasya varNanaM For Parts Only ~26~ Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [6] dIpa anukrama [6] aupapAtim // 12 // mUlaM [6] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH *6*444% "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) su0 7 durbalAH pratyamitrAH prAtivezmikanRpA yasya sa tathA / 'ohayakaMTarya'ti upahatA-vinAzitAH kaNTakA:- pratisparddhigotrajA 1 dhAriNI0 | yatra rAjye tattathA kriyAyA vA vizeSaNametat evamanyAnyapi, navaraM nihatAH - kRtasamRddhyapahArAH, malitAH - kRtamAnabhaGgAH, uddhRtA- dezAnnirvAsitAH, ata evAvidyamAnA iti / tathA zatravaH- agotrajAH nirjitAH-svasaundaryAtizayena paribhUtAH, parAjitAstu tadvidharAjyopArjane kRtasambhAvanAbhaGgAH, 'vavagayadubhikhaM mAribhayavippamuka' miti vyaktam / 'pasaMtaDiMbaDamaraM 'ti DimbA:-vinAH umarANi - rAjakumArAdikRtavairAjyAdIni, 'pasaMtAhiyaDamaraM 'tti kacitpAThaH, tatrAhitaDamaraMzatrukRtaviro'dhikaviGgaro vA / 'rajjaM pasAsemANe'tti prazAsayan pAlayan 'pasAhemANe tti kvacitpAThaH, tatrApyayamevArthaH, 'viharati vartate // 6 // tassa NaM koNiyatsa raNNo dhAriNI nAmaM devI hojjA, sukumAlapANipAyA ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA lakkhaNarvajaNaguNovaveA mANummANaSpamANapaDipuNNasujAyasavvaMga suMdaraMgI sasisomAkArakaMtapiyadaMsaNA | sukhvA karayala parimiapasatthativaliyavaliyamajjhA kuMDalullihiamaMDalehA komuharayaNiyara vimalapaDipuNNa| somavayaNA siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiabhaNiavihiavilAsasalaliasaMlAvaNiuNajuttovayAraku|salA pAsAdIA darisaNijA abhiruvA paDiruvA, koNieNaM raNNA bhaMbhasAraputteNaM saddhiM aNurattA avirattA iTThe saddapharisara sarUvagaMdhe paMcavihe mANussara kAmabhoe pacaNunbhavamANI viharati // (sU07) zazIvarNake likhyate- 'ahINapaDipuNNapaMciMdiyasarIrA' kvacittu 'ahINapuNNapaMciMdiyasarI ' ahInAni - anyUnAni Education Internation koNikarAjJasya varNanaM, dhAriNIrAjJyaH varNanaM For Parts Only ~ 27 ~ // 12 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [7] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama lakSaNataH, pUrNAni svarUpataH, puNyAni vA-pavitrANi paJcApIndriyANi yatra tattathAvidhaM zarIraM yasyAH sA tathA / 'lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA' lakSaNAni-svastikacakrAdIni vyaJjanAni-mapItilakAdIni teSAM yo guNaH-prazastatvaM tenopapetA-yuktA yA sA tathA / 'mANummANappamANapaDipuNNasujAyasavaMgasuMdaraMgI' tatra mAna-jaladroNapramANatA, katham ?-jalasyAtibhRte kuNDe pramAtavyamAnupe nivezite yajjalaM nissarati tadyadi droNamAnaM syAttadA tanmAnupaM mAnaprAptamucyate, tathA unmAnamarddhabhArapramANatA, katham , tulAropitaM mAnuSa yadyarddhabhAraM tulati tadA tadunmAnaprAptamityucyate, pramANaM tu-svAGgulenASTottarazatocchyatA, tatazca mAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni-anyUnAni sujAtAni-suniSpannAni sarvANyaGgAni-ziraHprabhRtIni yatra tatsathAvidhaM sundaramaGga-zarIraM yasyAH sA tathA / 'sasIsomAkArakatapIyadasaNA' zazivatsImyAkAra-kAntaM ca-kamahanIyamata eva ca priyaM-balabha draSTaNAM darzana-rUpaM yasyAH sA tathA / ata eva 'surUva'tti zobhanarUpA / 'karayalaparimia pasatthativaliyavaliyamajhA' karatalaparimito-muSTigrAhyaH prazastaH-zubhatrivaliko calitrayayukto calitaH-saJjAtavalimadhyo-madhyabhAgo yasyAH sA tathA / 'kuMDalullihiyagaDalehA' kuNDalAbhyAmullikhitA gaNDalekhAH kapolapatravalyo yasyAH da sA tathA, 'kuNDalollikhitapInagaNDalekheti pAThAntaraM, vyaktaM ca / 'komuirayaNiyaravimalapaDipuNNasomavayaNA' kaumudI candrikA kArtikI vA tatpradhAnastasyAM vA yo rajanIkara:-candrastadvadvimalaM pratipUrNa saumyaM ca vadanaM yasyAH sA tathA / 'siMgArAgAracAruvesA' zRGgArasya-rasavizeSasyAgAramiva-sthAnamiva cAru:-zobhano vepo-nepathyaM yasyAH sA tathA, athavA || lazRGgAro-maNDanabhUSaNATopastatpradhAnaH AkAra:-saMsthAnaM cAruzca vepo yasyAH sA tathA / 'saMgayagayahasiyabhaNiyavihiyavi AREarathinintimational dhAriNIrAjya: varNanaM ~ 28~ Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [7] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapAtikam prata sUtrAMka // 13 // dIpa anukrama lAsasalaliyasalAvaNiuNajuttovayArakusalA' saGgatA-ucitA gatahasitabhaNitavihitavilAsA yasyAH sA tathA, tatradhAriNIva |vihita-ceSTitaM vilAso-netraceSTA, tathA saha lalitena-prasannatayA ye saMlApA:-parasparabhASaNalakSaNAsteSu nipuNA yA sA tathA, tathA yuktAH-saGgatA ye upacArA-lokavyavahArAsteSu kuzalA yA sA tathA, tataH padatrayastha karmadhArayaH, kacididamanyathA dRzyate-'suMdarathaNajaghaNavayaNakaracaraNanayaNalAvaNNavilAsakaliyA' vyaktameva, navaraM jaghanaM-pUrvakaTIbhAgaH lAvaNyamAkArasya spRhaNIyatA vilAsaH-strINAM ceSTAvizeSaH, Aha ca-"sthAnAsanagamanAnAM hastadhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa vilAsaH syAt // 1 // " iti / tathA 'koNipaNaM raNNA saddhiM aNurattA avirattA iThe sadapharisarasarUvagaMdhe paMcavihae mANussae kAmabhoe paJcaNubbhavamANI viharati' vyaktameva, navaraM anuraktA-avirakkA, anurajya na | vipriye'pi viraktatAM gatetyarthaH // 7 // tassa NaM koNiassa raNNo eke purise viulakayavittie bhagavao pavittivAue bhagavao tadevasi paviti Niveei, tassa NaM purisassa bahave aNNe purisA diNNabhatibhattaveaNA bhagavao pavittivAuA bhagavao taddevasiyaM pavittiM Nivedeti // (suu08)|| 'tassa Na' mityAdI 'viulakayavittie'tti vihitaprabhUtajIvika ityarthaH, vRttipramANaM cedam-arddhatrayodazarajatasahasrANi, yadAha-maMDaliyANa sahassA pIIdANaM sayasahassA" / 'pavittivAue'tti pravRttivyApUto-bArtAvyApAravAn, vArtAnivedaka 1 mANDalikAnAM sahasrANi prItidAnaM zatasahasrANi (aagmne)| NAGAR | dhAriNIrAjya: varNanaM, ~29~ Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [8] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: CKS prata sUtrAMka A dIpa anukrama ityarthaH / taddevasiti divase bhavA daivasikI sA cAsau vivakSitA-amutra nagarAdAvAgato viharati bhagavAnityAdi-|| rUpA, daivasikI ceti tadevasikI, atastAM nivedayati / 'tassa NamityAdi tatra 'diNNabhatibhattaveyaNa'tti dattaM bhRtibhaktarUpaM | vetanaM-mUlyaM yeSAM te tathA, tatra bhRtiH-kArSApaNAdikA bhaktaM ca-bhojanamiti // 8 // | teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM koNie rAyA bhaMbhasAraputte bAhiriyAe uvaTThANasAlAe aNegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalabaramAiMbiakoDaMbiamaMtimahAmaMtigaNagadovAriaamacaceDapIDhamadanagaranigamasehiseNAva|| isasthavAhadUtasaMdhivAla sardi saMparibuDe viharaha / / (suu09)|| 'bhabhasAraputte'tti zreNikarAjasUnuH / 'aNegagaNe tyAdi, aneke ye gaNanAyakA:-prakRtimahattarAH, daNDanAyakA:-tantrapAlAH rAjAno-maNDalikA IzvarA-yuvarAjAH, matAntareNANimAdyaizvaryayuktAH, talavarA:-parituSTanarapatipradattapaTTabandhavibhUSitAHrAjasthAnIyAH, 'bhADaMbiyA' chinnamaDambAdhipAH, 'koDaMbiyA' katipayakuTumbaprabhavo'valagakAH mantriNaH pratItAH, mahAmantriNo-mantrimaNDalapradhAnAH, hastisAdhanoparikA iti vRddhAH, gaNakA-jyotiSikAH, bhANDAgArikA iti vRddhAH, dauvArikA:-pratIhArAH rAjadauvArikA vA, amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH, ceTA:-pAdamUlikAH, pIThamardAH-AsthAne AsanAsannasevakAH, vayasyA ityarthaH, nagara-nagaravAsiprakRtayaH, nigamAH-kAraNikAH vaNijo vA, zreSThinaH-zrIdevatAdhyAsi-18 // tasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH, senApatayo nRpatinirUpitacaturaGgasainyanAyakAH, sArthavAhAH-sArthavAhakAH, dUtA-anyeSAM RSSORRORESTOST 181 EXASSACR ~30~ Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [1] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tika prata sUtrAMka // 14 // | [1) * rAjAdezanivedakAH, sandhipAlA:-rAjyasandhirakSakAH, eSAM dvandvastatastaiH, iha tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH, 'saddhiM ti sArddha sahetyarthaH, na kevalaM tatsahitatvameva, api tu taiH samiti-samantAtparivRtaH parikarita iti // 9 // sU09 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare tisthagare sahasaMbuddhe purimuttame purisasIhe purisavarapuMDarIe purisavaragaMdhahatdhI abhayadae cakkhudae maggadae saraNadae jIvadae dIvo tANaM saraNaM gaI paihA cammavaracAuraMtacakavahI appaDihayavaranANadasaNadhare viacchaume jiNe jANae tiNNe tArae mutte | moyae buddhe bohae savaNNU sambadarisI sivamayalamaruamaNatamakkhayamavvAbAhamapuNarAvattioM siDigai NAmadheyaM ThANaM saMpAviukAme arahA jiNe kevalI sattahatthUssehe samacaraMsasaMThANasaMThie bajarisahanArAya|| saMghapaNe aNulomavAuvege kaMkaggahaNI kavoyapariNAme sauNiposapiTutarorupariNae mahAvIravarNake likhyate-'zramaNo mahAtapasvI nAmAntaraM vA idamantimajinasya 'bhagavAn' samapraizvaryAdiyuktaH 'mahAvIro' devAdikRtopasargAdiSvacalitasattvatayA devapratiSThitanAmA, 'AdikaraH' AdI prathamatayA zrutadharmasya karaNazIlatvAta, 'tIrthaGkaraH' sahakaraNazIlatvAt 'sahasambuddhaH' svayameva samyagboddhavyasya bodhAt , kuta etadityAhayataH 'puruSottamaH' tathAvidhAtizayasambandhena puruSapradhAnA, uttamatvamevopamAtrayeNAha-'puruSasiMhA' zIyotizayAt || 14 // |'puruSavarapuNDarIkaH' puruSa eva barapuNDarIkam-dhavalapadmaM puruSavarapuNDarIka, dhavalatA cAstha sarvAMzubhamalImasarahi-31 1 sayaM pr0| dIpa anukrama 8 | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~31~ Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [10...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [10] dIpa tatvAt , evaM 'puruSavaragaMdhahastI' gandhahastitA cAsya sAmAnyagajakalpaparacakradurbhikSajanamarakAdiduritavinAzanAta, tathA||* jAna bhayaM dayate-dadAti prANApahArakaraNarasikopasargakAriNyapi prANinItyabhayadayaH, abhayA vA-sarvaprANibhayaparihAravatI diyA-ghRNA yasya so'bhayadayaH, na kevalamayamanarthe na karoti apitvartha karotIti darzayannAha-cakSuriva cakSuH-zrutajJAnaM taha-15 yate yaH sa cakSurdayaH, yathA hi loke cakSurdattvA vAJchitasthAnamArga darzayanmahopakArI bhavati ityevamihApIti darzayannAhaBI mArga-samyagdarzanAdikaM mokSapathaM dayata iti mArgadayaH, yathA hi loke cakSurudghATanaM mArgadarzanaM ca kRtvA caurAdiviluptasAdhanAnnirupadravaM sthAna prApayan paramopakArI bhavatItyevamihApIti darzayannAha-'zaraNadayo' nirupadravasthAnadAyako, nirvANa-IKI heturityA, yathA hi loke cakSurmArgazaraNadAnAduHsthAnAM jIvanaM dadAtyevamihApIti dazaryanAha-jIvanaM jIvo-bhAvapANadhAzaraNam , amaraNadharmatvamityarthaH, taM dayata iti jIvadayo, jIveSu vA dayA yasya sa jIvadayaH, tathA dIpa iva samastavastuprakA-10 zakatvAt dvIpo vA saMsArasAgarAntargatAGgivargasya nAnAvidhaduHkhakallolAbhighAtaduHsthitasyAzvAsahetutvAt, tathA bANamanarthapratihananaM taddhetutvAnANaM, tathA zaraNam-arthasampAdanaM taddhetatvAccharaNaM, tathA 'gai'tti gamyate'bhigamyate duHsthitaiH susthatArthamAzrIyate iti gatiH, 'paiha'tti pratiSThantyasyAmiti pratiSThA-AdhAraH saMsAragarne prapatataH prANivargasyeti, tathA| vayassamudrAzcaturtho himavAnete catvAraH pRthivyA antAH-paryantAsteSu svAmitayA bhavatIti cAturantaH, sa cAsau cakravartI ca | || cAturantacakravartI, varazvAsI cAturantacakravartI ca varacAturanta cakravatI-sarvarAjAtizAyI, dharmaviSaye varacAturanta cakravartI dharmavaracAturantacakravatI, sakaladharmapraNetRNAM madhye sAtizayatvAditi, tathA apratihate-kaTAdibhiraskhalite avisaMvAdake anukrama [10] bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 32~ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [10...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapAtikam prata // 15 // sUtrAMka [10] dIpa vA ata eva kSAyikatvAdvA vare-pradhAne jJAnadarzane-kevalalakSaNe dhArayatIti apratihatavarajJAnadarzanadharaH, kathamasyaite dazrIvIrava. ityata Aha-yato 'vyAvRttacchA nivRttajJAnAdyAvaraNo nirmAyo vA, etacca rAgAdijayAttasyetyAha-'jinoM rAgAdijetA, rAgAdijayazca rAgAdisvarUpAdijJAnAdityata Aha-'jANae'tti jJAyako-jJAtA rAgAdibhAvasambandhinAM svarUpakAraNaphalAnAmiti, ata eva 'tiNNo'tti tIrNa iva tIrNaH, saMsArasAgaramiti gamyate, ata eva 'tArakaH' saMsArasAgarAdupadezava|rtinAM bhagavAniti, tathA 'mukto' bAhyAbhyantaragranthAt karmabandhanAdvA, ata eva 'mocakaH' anyeSAmupadezavartinAM, tathA || 'buddhe'tti buddhavAn boddhavyam , ata eva 'bodhakaH' anyeSAmiti, etAvanti vizeSaNAni bhavAvasthAmAzrityoktAni, atha siddhAvasthAmAzrityocyate-'savaNNU sabadarisI'tti, iha jJAna-vizeSAvabodhaH, darzanaM ca-sAmAnyAvabodhaH, siddhAvasthAyAM || puruSasya kaizcit jJAnaM nAbhyupagamyate prakRtivikArasya buddherabhAvAdityetanmatavyapohArthamidaM, tathA 'ziva' sarvopadravarahi| tatvAd 'acalaM khAbhAvikamAyogikacalanarahitatvAt 'aruja' rogAbhAvAt 'anantam' anantArthaviSayajJAnasvarUpatvAt , M'akSayam' anAzaM, sAdyaparyavasitatvAt , akSayaM vA paripUrNatvAt, 'avyAyAdham' apIDAkAritvAt, 'apunraavrtkN'| punarbhavAbhAvAt , siddhigatiriti nAmadheyaM-prazastaM nAma yasya tasiddhigatinAmadheyaM, tiSThantyasminniti sthAna-kSINakarmaNo | * |jIvasya svarUpaM lokAgraM vA, jIvasvarUpavizeSaNAni tu lokAne upacArAdavaseyAnIti, 'saMpAviukAme'tti sNpraaptukaamst-18|| 15 // satrAprApta ityarthaH, 'jiNe jANae ityAdivizeSaNAni cinna dRzyante, dRzyante punarimAni-'araha'tti arhan-azokAdi-paTU mahApUjArhatvAt avidyamAnaM pA rahA-ekAntaM pracchannaM sarvajJatvAdU yasya so'rahA, jinaH prAgvat, kevalAni-sampUNoni anukrama [10] bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~33~ Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [10 ...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" | zuddhAni anantAni vA jJAnAdIni yasya santi sa kevalI, ata eva 'sabaNNU savadarisI' / 'sattahatthussehe' saptahastapramANaH / 'samacauraMsa saMThANasaMThie' samaM tulyaM adhaHkAyoparikAyayorlakSaNopapatatayA tacca taccaturasramiva caturasraM ca pradhAna lakSaNopapetatayaiva samacaturasraM tacca tat saMsthAnaM ca-AkArastena saMsthito yaH sa tathA / 'vajraRSabhanArAcasaMhanana' iti prathamasaM| hananaH / 'aNulomavADavege' anulomaH- anukUlo vAyuvegaH- zarIrAntarvartivAyavo yasya sa tathA / 'kaGkagrahaNI' kaGkaH-pakSivizeSaH tasyeva grahaNI-gudAzayo yasya nIrogavarcaskatayA sa tathA 'kavoyapariNAme' kapotasyeva pakSivizeSasyeva pari| NAmaH- AhArapAko yasya sa tathA kapotasya hi pASANalavAnapi jaTharAgnirjarayatIti kila zrutiH / 'sauNiposapitarorupariNae' zakuneriva pakSiNa iva 'posaM'ti apAnadezaH purISotsargairnirlepatayA yasya sa tathA pRSThaJca pratItamantare ca- pRSTho darayorantarAle pAirvAvityarthaH, urU ca-ja iti dvandvastata ete pariNatA viziSTapariNAmavantaH sujAtA yasya sa tathA // Education Internation - mupagaMdhasarisanissAsasurabhivaghaNe chavI nirAyakauttamapasatyaaiseyaniruvamapale jalamallakalaMka separamado savajjiya sarIraniruvaleve chAyAjjjoiaMgamaMge ghaNaniciya subalakkhaNuNNayakUDAgAranibhapiMDiagga| sirae sAmaliboMDaghaNaniciyacchoDiya miDavisayapasatyasuDuma lakkhaNasugaMdhasuMdara bhuamoagabhiMgane lakajjalapahiGabhamaragaNaNiDanikuruMba niciyakuMcipapayAhiNAvattamuddha sirae dAlimapupphaSpagAsatavaNijjJasarisanimmalasuddhike saMta kesabhUmI ghaNa (niciya) chattAgAruttamaMgadekhe NivvaNasamalamacaMdaddhasamaNiDAle uDubai paDipuNNasomavayaNe allINapamANajuttasavaNe susavaNe pINamaMsalakabola sabhAe ANAmiyacAvaruilakiNha bharAitaNuka bhagavaMtamahAvIrasya paricaya: For Parts Only ~34~ wor Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam sUtrAMka // 16 // [10] dIpa siNaNiDabhamuhe avadAliapuMDarIyaNayaNe koAsiadhavalapattalacche garulAyataujutuMgaNAse uvaciasilappa- zrIvIrava0 vAlabivaphalasaNNibhAharohe paMDarasasisaalavimalaNimmalasaMkhagokkhIrapheNakuMdadagarayamuNAliAdhavaladaMtaseDhI akhaMDadaMte apphuDiadaMte aviraladaMte suNiddhadaMte sujAyadaMte egadaMtaseDhIviva aNegadaMte huyavahaNitadho-13 sU0 yatattatavaNijjarattatalatAlujIhe 'paumuppalagaMdhasarisanissAsasurabhivayaNe' padma-kamalaM utpalaM ca-nIlotpalamathavA pa_-padmakAbhidhAnaM gandhadravya| mutpalaM ca-utpalakuSThaM tayorgandhena-saurabhyeNa sadRzaH-samo yo niHzvAsa:-zvAsavAyustena surabhi-sugandhi padana-mukhaM yasya || sa tthaa| 'chavIti chavimAn udAttavarNaH, sukumAratvacA yukta ityarthaH / 'nIrAyakauttamapasatthaaiseyaniruvamapale' nirAtakanIrogamuttama-prazastamatizvetaM nirupamaM ca palaM-mAMsaM, pAThAntareNa talaM-rUpaM yasya sa tathA, pAThAntarapakSe 'atisseya' iti hai atizreyaH-atyantaprazasyam / 'jallamallakalaMkaseyarayadosavajjiyasarIraniruvaleve' yAti ca lagati ceti yallaH-svalpaprayatnA|paneyaH sa cAsI mallati yalamallaH, sa ca kalavaMca-duSTatilakAdikaM svedazca-prasvedo rajazva-reNusteSAM yo doSo-mAlinya karaNaM tena varjitaM zarIraM yasya sa tathA, sa cAsAvata eva nirupalepazceti krmdhaaryH|'chaayaaujjoiyNgmNge' chAyayA-dIyA, | udyotita-prakAzitaM aGgamA yasya / 'ghaNaniciyasubaddhalakkhaNuNNayakUDAgAranibhapiDiyaggasirae' ghnnicitm-atyrth-ID16|| |nibiDaM dhanavadvA-ayodhanavat nicitaM-subaddhaM suSTu snAyubaddhaM lakSaNonnataM-prazastalakSaNaM kUTasya-parvatazikharasya AkAraNa-18 saMsthAnena nirbha-sadRzaM yattattathA, piNDikeva-pASANapiNDikevAgram-uSNISalakSaNaM yasya tattathA, tadevavidha ziro yasya sa anukrama [10] SAREaralia bhagavaMta-mahAvIrasya paricayaH ~ 35~ Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] 5555555565458 4 ghnnicitaadivishessnnshirskH| 'sAmaliboMDadhaNaniciyappho(ccho)DiyamiuvisayapasasthasuhumalakkhaNasugaMdhasuMdarabhuamoagabhiMganelakajjalapahiDabhamaragaNaNiddhanikuruMbaniciyakuMciyapayAhiNAvattamuddhasirae' zAlmalI-vRkSavizeSaH tasyA yoNDaM-phalaM ghananicitam-atIva nibiDa 'choTiyaM ti choTitaM sphoTitaM tadvat mRdavA-sukumArAzca vizadAzca-vyaktAH prazastAzca-zubhAH || sUkSmAzca-lakSNAH lakSaNAca-lAkSaNikAH sugandhayazca-surabhayaH sundarAzca-zobhanAH bhujamocakavad-ratnavizeSa iva bhRGgavat&|| kITavizeSavadaGgAravizeSavadA nailavat-nIlIvikAravat athavA bhRGganelavat kajalavat-mapIva prahRSTadhamaragaNavaJca-niruja dvirephavRndamiva snigdhA-kRSNacchAyo nikurumbaH-samUho yeSAM te tathA, te ca nicitAzca-niviDAH kushitaashc-kunnddlii|| bhUtAH pradakSiNAvartAzva-pratItAH mUrddhani-mastake zirojA-vAlA yasya sa tathA, adhikRtavAcanAyAM bhujamocakazabdAdArabhya cedamadhIyate na sAmalItyAdIti / 'dAlimapupphappagAsatavaNijasarisanimmalasuNiddhakesaMtakesabhUmI' dADimapuSpaprakAzA ca raktetyarthaH, tapanIyasahazI ca-raktasuvarNasamavarNetyarthaH, nirmalA ca susnigdhA ca pratItA kezAnte-cAlasamIpe | kezabhUmiH-kezotpattisthAnabhUtA mastakatvak yasya sa tathA / ghaNaniciyetyAdi prAgvat , chatrAkArottamAGgadezaH, unnatatva| sAdhAt / 'NiSaNasamalahamaTThacaMdaddhasamaNiDAle' nirRNa-visphoTakAdikRtakSatarahitaM samam aviSamamata eva laSTaM-manojJa | mRSTaM-zuddhaM candrAdhasama-zazadharazakalasadRzaM lalATam-alikaM yasya sa tathA / 'uDuvaipaDipuSNasomavayaNe' iha prAkRtatvAt pratipUrNo Dupatisaumyavadana iti dRzyam, uDupatiH-candraH / 'allINapamANajuttasavaNe' AlInI na tu Tapparau pramANa-|| yuktI-svapramANopetau zravaNau-kau~ yasya sa tathA, ata eva 'suzravaNaH' zobhanazrotraH zobhanazravaNabyApAro vA / 'pINamaM | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~36~ Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata tikam "17 sUtrAMka [10] dIpa salakavoladesabhAe' pInau-akRzau yato mAMsalau-samAMsau kapolo-gaNDau tayostAveva vA mukhasya dezarUpI bhAgI yasya sa zrIvIrava. tathA / 'ANAmiyacAvaruilakiNhanbharAitaNukasiNaNiddhabhamuhe' AnAmitam-IpannAmitaM yaccApaM-dhanustadvadrucire-manojJe || | kRSNAbhrarAjIva-kAlikamegharekheva tanuke kRSNe-kAle snigdhe ca-succhAye bhuvI-netrAvayavavizeSau yasya sa tathA, vAca khU010 nAntare tu dRzyate 'ANAmiyacAvaruilakiNhadabharAisaMThiyasaMgayaAyayasujAyabhamue AnAmitacApavadrucire kRSNArAjIvacca saMsthite-tasaMsthAnavatyo saGgate-ucite Ayate-dIrghe sujAte-suniSpanne dhruvau yasya sa tathA / 'avadAliyapuMDarIyaNa| yaNe' avadAlita-ravikarairvikAsitaM yatpuNDarIkaM-sitapadmaM tadvannayane yasya sa tathA, ata eva 'koAsiadhavalapattalacche ol kokAsiyatti-padmavadvikasite dhavale ca kaciddeze patrale ca-pakSmavatyau akSiNI-locane yasya sa tathA / 'garulAyataujju tuMgaNAse' garuDasyevAyatA-dIrghA RjvI-avakA tuGgA-unnatA nAsA-nAsikA yasya sa tathA / 'uaciasilapavAlabiMtraphalasaNNibhAharohe' uaciatti-parikarmitaM yacchilArUpaM pravAlaM vidumamityarthoM, bimbaphala-golhAphalaM tayoH sannibhaHsadRzo raktatayA unnatamadhyatayA ca adharoSThaH-adhastanadantacchado yasya sa tathA / 'paMDurasasisaalavimalaNimmalasaMkhagokkhIrapheNakuMdadagarayamuNAliyAdhavaladaMtaseDhI' pANDuram-akalakaM yacchazizakalaM-candrakhaNDaM vimalAnAM madhye nirmalazca yaH zaGkhaH | gokSIraphene ca pratIte kunda-puSpavizeSaH udakarajazca-toyakaNA mRNAlikA ca-vizinI tadvaddhavalA dantazreNiyasya sa // 17 // tthaa| akhaNDadante sakalaradanaH, 'apphuDiyadaMte' ajarjaradantaH, 'aviraladaMte dhanaradanaH, 'suNiddhadaMtetti vyaktaM, 'sujAyadaMte' samyaganiSpannadantaH 'egadaMtaseDhIviva aNegadaMte' ekasya dantasya zreNiH patiryasya sa tathA, sa iva parasparAnupala-18 anukrama [10] jA bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~37~ Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [10] dIpa kSyamANadantavibhAgatvAt aneke dantA yasya sa tathA / 'huyavahaNitadhoyatattatavaNijjarattatalatAlujIhe' hutavahena-agninA &aa nirmAta-dagdhamalaM dhauta-jalaprakSAlitaM tapta-satApaM yattapanIyaM-suvarNa tadvadrakatalaM-lohitarUpaM tAlu ca-kAkudaM jihvA || ca-rasanA yasya sa tathA / avaDiyasuvibhattacittamaMsU maMsalasaMThiyapasatthasahUlaviulahaNUe cauraMgulamuppamANakaMbuvarasarisaggIve vara-3 mahisavarAhasIhasalausabhanAgavarapaDipuNNaviulakkhaMdhe jugasannibhapINaraiyapIvarapauhasusaMThiyamusilidRvisiSaNathirasubahasaMdhipuravaraphalihavahiyabhue bhuaIsaraviulabhogaAdANapalihaucchUDhadIhabAra rattata-19 lovaiyamauamaMsalasujAyalakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI pIvarakomalavaraMgulI AyaMcataMvataliNasuharuila&ANidaNakkhe caMdapANilehe sUrapANilehe saMkhapANilehe cakrapANilehe disAsotthiapANilehe caMdasarasaMkhacakaTa disAsosthiapANilehe kaNagasilAtalujjalapasatthasamatalavaciyavicchiNNapiThulavacche sirivacchaMkiyavacche akaraMDuakaNagaruyapanimmalasujAyaniruvahayadehadhArI aTThasahassapaDipuNNavarapurisalakkhaNadhare sapaNaya-18 pAse saMgapapAse suMdarapAse sujAyapAse miyamAiapINaraiapAse ujjuasamasahiyajacataNukasiNaNiddhaAijalaDaharamaNijaromarAI jhasavihagasujAyapINakucchI I 'avaDiyasuvibhattacittamaMsU' avasthitAni-avarddhiSNUni suvibhaktAni-viviktAni citrANi-atiramyatayA adbhutAni zmazrUNi-kUrcakezA yasya sa tathA / 'masalasaMThiyapasatthasahalaviulahaNUe' mAMsala-upacitamAMsaH saMsthito-viziSTasaMsthAnaH anukrama [10] bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~38~ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] aupapAtikam // / 18 !! "aupapAtika" - mUlaM [... 10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH bhagavaMta- mahAvIrasya paricayaH upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) prazastaH- zubhaH zArdUlasyeva- vyAghrasyeva vipulo - vistIrNo hanuH- cibukaM yasya sa tathA / 'cauraMgulasuSpamANakaMbuvarasarisaggIve' | caturaGgulalakSaNaM suSThu pramANaM yasyAH sA tathAvidhA kamyuvarasadRzI ca-unnatatayA balitrayayogAcca pradhAnazaGkhasadRzI grIvAkaNTho yasya se tathA / 'varamahisava rAhasIhasa dUlau sabhanAgavarapaDipuNNaviu lakkhaMdhe' varamahiSaH - pradhAnaH sairabheyaH varAhaH| zUkaraH siMhaH- kesarI zArdUlo vyAghraH RSabho vRSabho nAgavaraH- pradhAnagajaH eSAmiva pratipUrNaH - svapramANenAhIno vipulo-vi|stIrNaH skandhaH - aMzadezo yasya sa tathA / 'jugasannibhapINarapIvarapaDaDasaMThiyamu siliGa visiGghaNathiramubaddhasaMdhipuravaraphalihavaTTiyabhue' yugasannibhau-vRttatvAyattatvAbhyAM yUpatulyau pInau - upacitau ratidau- pazyatAM sukhakarau pIvaraprakoSTho akuzakalA| cikau saMsthitau viziSTa saMsthAnau suzliSTAH saGgatA viziSTAH pradhAnAH ghanAniviDAH sthiraH- nAtizvathAH subaddhAH suSThu | naddhAH snAyubhiH sandhayaH-sandhAnAni yayostau tathA, puravaraparighavat-nagarArgalAvadvartitau ca bAhU yasya sa tathA vAcanAntare | 'puravaraphaliTTiyabhue' ityetAvadeva bhujavizeSaNaM dRzyate / 'bhuyaIsara vilabhogaAdANapalihaucchUDhadIhavAhU bhujagezvaro-nAgarAjastasya yo vipulo mahAn bhogo-dehaH sa tathA sa cAsau AdAnArtham IpsitArthagrahaNAya 'palihocchUDha'tti paryavakSitazca-prasArita iti samAsaH, pAThAntare 'AyANaphalihaocchUDha ti AdIyate asmAdityAdAnam - argalAsthAnaM tasmAd 4 'ucchUDho 'ti niSkAzitaH 'phaliho'tti argalAdaNDaH sa iva tAviva vA dIrghau bAhU yasya sa tathA, vAcanAntare yugasanni bhapInaratidapIvara prakoSThazvAsau saMsthitopacitaghanasthira susambaddhasunigUDhaparvasandhizceti karmadhArayapadamiti / 'ratataloba| iyama amaMsalasujAya lakkhaNapasatthaacchiddajAlapANI' raktatalau-lohitAdhobhAgI upacitI-unnatI mRdukI-komalau // 18 // For Parata Use Only ~39~ zrIvIrava0 sU0 10 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: 24 prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] mAMsalau-samAMsI sujAtI-suniSpannau prazastalakSaNI-zubhacihnau acchidrajAlau-vivakSitAnulyantarAlasamUharahitI pANI-18 hastA yasya sa tthaa| 'pIvarakomalavaraMgulI' vyaktaM, navaraM pIvarA:-mahatyaH, kacittu dRzyate 'pIbaravaTTiyasujAyakomalavaraMgulI vyaktaM ca / 'AyaMbataMbataliNasuiruilaNikSaNakkhe 'AyaMvataMba'tti tAmavat AtAmrA-IpalohitAH talinA:-pratalAH zucayaH-pavitrA rucirA:-dIptAH snigdhA-arukSA nakhA:-kararuhA yasya sa tthaa| 'caMdapANilehe' candrAkArAH pANI rekhA yasya sa tathA, evamanyAnyapi trINi / 'disAsotthiapANilehe' diksvastikaH-dakSiNAvartasvastikA, etadevAnantaroktaM | vizeSaNapazcakaM tatprazastatAprakarSapratipAdanAya saGgrahavacanenAha-candrasUryazaGkhacakradiksvastikapANilekhaH, ata eva vAcanAntare'dhIyate-'ravisasisaMkhacakkasosthiya vibhattasuviraiyapANilehe' vyaktaM, navaraM vibhaktA-vibhAgavatyaH suviracitAH-suSTukRtAH svakIyakarmaNA / 'aNegavaralakkhaNuttimapasatthasuiraiyapANilehe' anekaibaralakSaNairuttamAH prazastAH zucayo ratidAzcaramyAH pANilekhA yasya sa tathA / atha prakRtavAcanA'nuzrIyate-kaNagasilAyalujalapasarathasamatala ubaciyavicchinnapihu-IN lavacche' kanakazilAtalavadujapalaM prazastaM ca zubhaM samatalazca-aviSamarUpam upacitA-mAMsala vistIrNa pRthulaM ca-atikA vizAlaM ca vakSa:-uro yasya sa tathA / 'sirivacchaMkiyavacche' vyakta, vAcanAntare tu vakSovizeSaNAnyevaM dRzyante-'ubaciya-16 puravarakavADavicchiNNapihulavacche' upacita puravarakapATavadvistIrNa pRthulaM ca-atipRthu vakSo yasya sa tathA, 'kaNayasilAyalujalapasatthasamatalasirivaccharaiyavacche' pUrvavannavaraM zrIvatsena ratidaM-ramyamiti vizeSaH / 'akaraMDuakaNagaruyayanimmalasujAyaniruvahayadehadhArI' akaraNDukazca-mAMsalatayA'nupalakSyamANapRSThavaMzAsthika, kanakasyeva rucako-ruciryasya sa hai SARASANSMISCAR bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 40~ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam sUtrAMka // 19 // [10] dIpa anukrama [10] tathA nirmalaM ca sajAtaM ca nirupahataM ca-rogopahativarjitaM dehaM dhArayatItyevaMzIlo yaH sa tathA / 'asahassapaDi- zrIvIrava. puNNavarapurisalakkhaNadhare'tti kvacidRzyate, aSTasahasram-aSTottarasahanaM pratipUrNam-anyUna varapuruSalakSaNAnAM svastikA-1 dInAM dhArayati yaH sa tathA / 'saNNayapAse' adho'dhaHpArzvayoravanatatvAt 'saMgayapAse' dehapramANocitapArthaH, ata eva || sU010 'suMdarapAse'tti vyaktaM, 'sujAyapAse' suniSpannapAzvaH, 'miyamAiapINaraDyapAse' mitamAtrikI-atyarthaM parimANavantI piinii-| upacitI ratidI-ramyau pAvoM-kakSAdhodezau yasya sa tathA / 'ujuyasamasaMhiyajaccataNukasiNaNiddhaAijjalaDaharamaNijaromarAI RjukAnAm-avakrANAM samAnAm-aviSamANAM saMhitAnAM-saMhatAnAM jAtyAnA-pradhAnAnAM tanUnA-sUkSmANAM kRSNAnA-kAlAnAM snigdhAnAm-arUkSANAm AdeyAnAm-upAdeyAnAM laDahAnAM-salAvaNyAnAm ata eva ramaNIyAnAM ca-ramyANAM romNAM-tanUruhANAM rAjiH-patiryasya sa tathA / 'jhasavihagasujAyapINakucchI' matsthapakSiNoriva sujAtI| suniSpannI pInI-upacitI kukSI-udaradezavizeSI yasya sa tthaa| jhasodare suikaraNe paumaviaDaNAbhe gaMgAvattakapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNabohiyaakosA. yaMtapaumagaMbhIraviyaDaNAbhe sAhayasoNaMdamusaladagpaNaNikariyavarakaNagaccharusarisavaravAiravaliamajhe pamuiyavaraturagasIdavaravaTTiyakaDI varaturagasujAyasugujjhadese AipaNahaubca Niruvaleve varavAraNatullavikamavilasiyagaI gayasasaNasujAyasannibhoru samuggaNimaggagUDhajANU eNIkuruviMdAvattavahANupuvvajaMghe saMThiyamusili-| gUDhagupphe suppaidviyakummacArucalaNe aNupuvvasusaMhayaMgulIe upaNayataNutaMyaNiddhaNakkhe rattuppalapattamaua bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~41~ Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] "aupapAtika" - mUlaM [... 10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Eucation internation upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) sukumAlakomalatale aTTasahassavarapurisalakkhaNaghare naganagaramagarasAgaraca kaika varaMka maMgalaMkiyacalaNe visirUve huyavaha niddhUmajaliyataDitaDiyataruNaravikiraNasarisatee aNAsave amame akiMcaNe chinnasoe niruvaleve vavagayapemarAgadosamohe niggaMdhassa pavayaNassa desae bhagavaMta- mahAvIrasya paricayaH 'jhasodare' tti vyaktaM / 'sukaraNe' zucIndriyaH / 'jhapodarapadmavikaTanAbhi' iti pAThAntaraM / 'gaGgAvattakapayAhiNAvattataraMgabhaMgura ravikiraNataruNavohiyaako sAyaM tapaDa magaMbhIraviyaDaNAhe 'gaGgAvartaka iva pradakSiNAvartataraGgairiva vIcibhiriva bhaGgarA ca-bhagnA ravikiraNataruNatti-taruNaravikiraNaibadhitaM spRSTaM akosAyaMtati-vikAzIbhavad yatpadmaM tadvadgambhIrA ca vikaTA ca nAbhiryasya sa tathA / 'sAhayasoNaMda musaladappaNaNika riyavara kaNagaccharusarisava ravaravaliyamajjhe' sAhayatti saMhataM saMkSisamadhyaM yatsoNaMda-trikASThikA muzalaM ca pratItaM darpaNakazya- AdarzakadaNDo nigariyatti sArIkRtaM yadvarakanakaM tasya yaH tsaruH khaGgamuSTiH sa ceti dvandva, taiH sadRzo varavajra iva valitaH kSAmo madhyo- madhyabhAgo yasya sa tathA / 'pamuiyavaraturayasIvara vaDiyakaDI' pramuditasya - rogazokAdyanupahatasya varaturagasyeva siMhavarasyeva va pratItasya vartitA-vRttA kaTInitambadezo yasya sa tathA, pAThAntare tu 'pamuiyavaraturagasIha airegavaTTiyakaDI' tti dRzyate, tatra pramuditayorvarayosturagasiMhayoH kavyAH sakAzAdatirekeNa atizayena vartitA vRttA kaTI yasya sa tathA / 'varaturagasujAyagujjhadese' varaturagasyeva sujAtaH - saGgatatvena suniSpanno guhyadezo yasya sa tathA, vAcanAntare tu 'pasatthavaraturagagujjhadese' vyaktaM ca / 'AiNNahaucca nirubaleve' jAtyazva iva nirupalepo-leparahitazarIraH, jAtyazvo hi mUtrapurISAdyanupaliptagAtro bhavati / 'varavAraNa For Parts On ~ 42~ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- tikam prata sUtrAMka [10] dIpa tulavikkamavilasiyagaI varavAraNasya-gajendrasya tulyaH-sadRzo vikramaH-parAkramaH vilasitA ca-vilAsavatI gati:-gamanaM zrIvIra yasya sa tathA / 'gayasasaNasujAyasannibhoru' gajazvasanasya-hastinAsikAyAH sujAtasya-suniSpannasya sannibhe-sadRzyo UrU-jo yasya sa tathA / 'samuggaNimaggagUDhajANU' samudgaH-samudgakAkhyabhAjanavizeSastasya tatpidhAnasya ca sandhistadvannimanagUDhe-atyantanigUDhe mAMsalatvAdanunnate jAnunI-aSThIvatI yasya sa tathA / 'eNIkuruviMdAvattavaTTANupuvaghe eNI-hariNI tasyA iva kuruvindaH-tRNavizeSaH vatraM ca-sUtravalanakaM te iva ca vRtte-vartule AnupUNa tanuke ceti gamyaM, jo-prasUte yasya sa tathA, anye vAhuH-eNyaH-snAyavaH kuruvindA-kuTilakAbhidhAno rogavizepaH tAbhistyakte, zeSa tathaiva / 'saMThiyasusiliGagUDhagupphe' saMsthitI-saMsthAnavizeSavantau suzliSTau-sughaTanau gUDhau-mAMsalatvAdanupalakSyI gulphI-pAdamaNi-| |bandhI yasya sa tathA / 'supaiDiyakummacArucalaNe' supratiSThitau-zubhapratiSThI kUrmavat-kacchapavacArU-unnataspena zobhanI calanau-pAdau yasya sa tathA / 'aNupuvasusaMyaMgulIe' AnupUyeNa-krameNa varddhamAnA hIyamAnA vA iti gamya, susaMhatA-suSTu aviralA aGgulyA-pAdAnAvayavA yasya sa tathA, 'aNupuvasusAhayapIvaraMgulIe'tti kacid dRzyate / 'uSNayataNutaMbaNiddhaNahe' unnatA-animnAH tanavaH-pratalAH tAmrA-aruNAH snigdhAH-kAntA nakhA:-pAdAnulyavayavA yasya sa tathA / 'rattuppalapattamauyasukumAlakomalatale' rakta-lohitamutpalapatravat-kamaladalavanmRdukam-astabdhaM sukumArA- 20 4ANAM madhye komalaM pAdatalaM yasya sa tathA / 'avasahassavarapurisalakkhaNadhare'tti vyAkhyAtameva / vAcanAntare'dhIyate-'naga-12 nagaramagarasAgaracarkakavaraMkamaMgalaMkiyacalaNe' nagaH-parvato nagaraM-pattanaM makaro-jalacaravizeSaH sAgara:-samudraH carka-rathAGgaM 13 anukrama [10] | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 43~ Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama [10] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH etAnyevAGkA - lakSaNAni varAGkAzca-nagAdivyatiriktapradhAnalakSaNAni maGgalAdIni ca svastikAdInIti dvandvaH, tairaGkitau calanau yasya sa tathA / 'visiharUve 'ti vyaktaM / 'huyavahaniDU majaliyataDitaDiyataruNa ravikiraNa sarisatee' hutavahasya nirdhUmaM yad jvalitaM tasya taTitaDitazca vistAritavidyutaH taruNaravikiraNAnAM ca--abhinavAdityakarANAM sadRzaM| samaM tejaH prabhA yasya sa tathA / 'aNAsave' prANAtipAtAdirahitaH |'amme' mametizabdarahito, nirlobhatvAt / 'akiMcaNe' nirdravyaH, parigrahasaMjJArahityAt / 'chinnasoe' chinnazrotAH truTitabhavapravAhaH, chinnazoko thaa| 'niruvaleve' dravyato nirmaladeho, bhAvatastu karmabandhahetulakSaNopaleparahitaH / pUrvoktameva vizeSeNAha - 'vavagayapemarAgadosamohe' vyapagataM naSTaM prema ca-abhiSvaGgalakSaNaM rAgazca viSayAnurAgalakSaNo dveSazca-aniSTe'prItirUpo mohazca ajJAnarUpo vA yasya sa tathA / "nigaMdhassa pavayaNassa desae' nirmanthasya- jainasya pravacanasya - zAsanasya dezakaH, satyanAyage paDAvae samaNagapaI samaNagaviMdapariahae cauntIsa yuddhavayaNAti sesapate paNatIsa sacavayaNAtisesapatte AgAsagaeNaM cakeNaM AgAsagaeNaM chatteNaM AgAsipAhiM nAmarAhiM AgAsaphaliAmaeNaM sapAyavIdeNaM sIhAsaNeNaM dhammajjhaeNaM purao pakaDhijz2amANeNaM ( caudasahiM samaNasAhassIhiM chattIsAe aniAsAhassIhiM ) saddhiM saMparibur3e puSvANupurvi caramANe gAmANuggAmaM dRhyamANe suhaMsuheNaM viharamANe caMpAe NayarIe bahiyA uvaNagaraggAmaM uvAgae caMpa nagariM puNNabhaGgaM ceiaM samosariDaM kAme // ( sU0 10 ) // 1 AgasagayA seyavaracAmarAhiM / 2 naitadvayAkhyAnugatam / Education Internation bhagavaMta- mahAvIrasya paricayaH For Parts Only ~44 ~ Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) --------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: 18 aupapA prata sUtrAMka [10] KI zAstA nAyakA, tasyaiva netA svAmItyarthaH / 'paiTAvara' tasyaiva pratiSThApakaH, taistairupaayairvyvsthaapkH| 'samaNagapaI lAzrIvIrava0 tikam ||zramaNakapatiH, sAdhusahAdhipatiH / 'samaNagaviMdapariaTTae' zramaNA eva zramaNakAsteSAM vRndasya parivartako-vRddhikArI parikarSako pA-agragAmI tena vA paryAyakaH-paripUrNo yaH sa tathA / 'cauttIsabuddhavayaNAtisesapatte caturviMzat baddhAnA-[ sU0 // 21 // jinAnAM vayaNatti-vacanapramukhAH 'sarvasvabhASAnugataM vacanaM dharmAvavodhakara'mityAdinoktasvarUpA ye'tizeSA-atizayAstAn prAdho yaH sa tathA / iha ca vacanAtizayasya grahaNamatyantopakAritvena prAdhAnyakhyApanArtham , anyathA dehavaimalyAda-| yaste paThyante, yata Aha-"dehaM vimalasubaMdhaM AmayapasseyavajiyaM aruyaM / ruhiraM gokkhIrAma nidhIsaM paMDuraM maMsa | // 1 // " ityAdi / 'paNatIsasaccavayaNAisesapatte' paJcatriMzat ye satyavacanasyAtizeSA-atizayAstAna prApto yaH sa| tathA, te cAmI vacanAtizayAH-tadyadhA-saMskAravattvam 1 udAttatvam 2 upacAropetatvaM 3 gambhIrazabdatvam 4 anunA-2 ditvaM 5 dakSiNatvam 6 upanItarAgatvaM 7 mahArthatvam 8 avyAhatapaurvAparyatvaM 9 ziSTatvaM 10 asandigdhatvam 11 apahatAnyottaratvaM 12 hRdayagrAhitvaM 13 dezakAlAvyatItatvaM 14 tattvAnurUpatvam 15 aprakIrNaprastatvam 16 anyo'nyapragRhItatvam 17 abhijAtatvam 18 atisnigdhamadhuratvam 19 aparamarmavedhitvam 20 ardhadharmAbhyAsAnapetatvam 21 udAratvaM | 22 paranindAtmotkarSaviprayuktatvam 23 upagatazlAdhyatvam 24 apanItatvam 25 utpAditAcchinnakautUhalatvam 26 adbhu-18 hai tatvam 27 anativilambitvaM 28 vibhramavikSepakilikiJcitAdiviprayuktatvam 29 anekajAtisaMzrayAdvicitratvam 30 1 deho vimalaH sugandha mAmayapakhedavarjitaH arujaH / rudhiraM gokSIrAbhaM nivilaM pANDuraM mAMsam // 1 // dIpa ACCESS *-964-96494504564594 anukrama [10] SAREaalind | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 45~ Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [10] dIpa anukrama AhitavizeSatvaM 31 sAkAratvaM 32 sattvaparigRhItatvam 33 aparikheditvam 34 abyuccheditvaM 35 ceti vcnaatishyaaH| tatra 'saMskAravattvaM saMskRtAdilakSaNayuktatvaM 1 udAttatvam-uccaivRttitvam 2 upacAropetatvam-agrAmyatA 3 gambhIraza bdatvaM-meghasyeva 4 anunAditvaM-pratiravopetatvAdi 5 dakSiNatvaM-saralatvam 6 upanItarAgatvaM-mAlavakezikAdigrAmarAga| yuktatA 7 ete sapta zabdApekSA atizayAH, anye tvarthAzrayAH, tatra mahArthatva-bRhadabhidheyatA 8 avyAhatapUrvAparatvaM-pUrvAparavAkyAvirodhaH 9 ziSTatvam-abhimatasiddhAntoktArthatA vaktuH ziSTatAsUcakatvaM vA 10 asandigdhatvam-asaMzayakA-3 ritA 11 apahatAnyottaratvaM-paradUSaNAviSayatA 12 hRdayagrAhitvaM-zrotRmanoharatA 13 dezakAlAvyatItatvaM-prastAvocitatA 14 tattvAnurUpatvaM-vivakSitavastusvarUpAnusAritA 15 aprakIrNaprasRtatvaM-susambaddhasya sataH prasaraNam , athavA asa-II mbaddhAdhikArasvAtivistarayorabhAvaH 16 anyo'nyapragRhItatvaM-paraspareNa padAnAM vAkyAnAM vA sApekSatA 17 abhijAtatvaM | vaktaH pratipAdyasya vA bhUmikAnusAritA 18 atisnigdhamadhuratvaM-ghRtaguDAdivat sukhakAritvaM 19 aparamarmavedhitvaM-parama-IIG mAnudghATanasvarUpatvam 20 arthadharmAbhyAsAnapetatvaM-arthadharmapratibaddhatvaM 21 udAratvam-abhidheyArthasyAtucchatvaM gumphaguNa vizeSo vA 22 paranindAtmotkarSaviprayuktatvamiti pratItameva 23 upagatazlAghyatvam-uktaguNayogAt prAptazlAdhyatA 24| I&|| anapanItatvam-kArakakAlavacanaliGgAdivyatyayarUpavacanadoSApetatA 25 utpAditAcchinnakautUhalatvaM-svaviSaye zrotAM Tra janitamavicchinnaM kautukaM yena tattathA tadbhAvastatvam 26 adbhutatvam anativilambitvaM ca pratItaM 27-28 vibhramavikSepakilikizcitAdiviyuktatva-vibhramo-vaktRmanaso bhrAntatA vikSepaH-tasyaivAbhidheyArdhaM pratyanAsaktatA kilikizcita [10] | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 46~ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...10] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: SAR prata sUtrAMka // 26 // [10] dIpa aupapAroSabhayAbhilApAdibhAvAnAM yugapadasakRtkaraNam, AdizabdAnmanodoSAntaraparigrahaH, tairviyuktaM yattathA tajhAvastattvaM 29|| zrIvIrava0 tikam 4. anekajAtisaMznayAdvicitratvam , iha jAtayo varNanIyavastusvarUpavarNanAni 30 AhitavizeSatvaM-vacanAntarApekSayA dauki tavizeSatA 31 sAkAratva-vicchinnavarNapadavAkyatvenAkAraprAptatva 32 sattvaparigRhItarava-sAhasopetatA 33 aparikhe-131 sU010 ditatvam-anAyAsasambhavaH 34 avyuccheditva-vivakSitArthasamyasiddhiM yAvad avyavacchinnavacanaprameyateti 35 // atha | prakRtavAcanA-'AgAsagaeNa'ti AkAzavartinA 'cakreNa dharmacakreNa 'AgAsagaeNaM chatteNe'ti chatratrayeNa 'aagaasiyaahiti|* AkAzam-ambaramitAbhyAM-prAptAbhyAM AkarSitAbhyAM vA-AkRSTAbhyAmutpAritAbhyAmityarthaH, 'cAmarAhiMti cAmarAbhyAMprakIrNakAbhyAM, prAkRtatvAcca liGgavyatyayaH, lakSita iti sarvatra gamyam / 'AgAsaphaliyAmaeNati AkAzatulyaM svaccha-4 tayA yat sphaTikaM tanmayena, sapAdapIThena siMhAsaneneti vyakta / 'dhammajjhaeNaM'ti dharmacakravartitvasaMsUcakena ketunA-mahedandradhvajenetyarthaH, 'purao'tti agrataH 'pakaDhijjamANeNaMti devaiH prakRSyamANeneti, 'saddhiM' saha 'saMparivuDe'tti samyaka parikaritaH-samantAdveSTita ityarthaH / 'puSANupuriti pUrvAnupUrvyA na pazcAnupUrvyA nAnAnupUrvyA vetyarthaH, krameNeti hRdayaM, 'caran' saJcaran, etadevAha-'gAmANuggAmaM dUijjamANe tti grAmazca pratIto'nugrAmazca-vivakSitagrAmAnantaro grAmo grAmAnugrAmaM tada dravan' gacchan ,ekasmAddhAmAdanantaraM grAmamanulapayannityarthaH, anenaaprtibddhvihaarmaah,ttraapyautsukyaabhaavmiti| 'suhaMsuheNaM viharamANe'tti ata eva sukhaMsukhena-zarIrakhedAbhAvena saMyamabAdhAbhAvena ca 'viharan' sthAnAt sthAnAntaraM gacchandra prAmAdiSu vA tiSThan 'bahiyatti bahistAt 'uvaNagaraggAmati nagarasya samIpamupanagaraM tatra grAma upngrgraamstmupaagtH||10|| anukrama [10] | bhagavaMta-mahAvIrasya paricaya: ~ 47~ Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [11] dIpa anukrama [11] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH taNaM se pavittivAjae imIse kahAe laDaTTe samANe hatucittamAnaMdie pIimaNe paramasomaNassie harisava savisappamANahiyae pahAe kayabalikamme kayako amaMgalapAyacchite suDappavesAI maMgalAI basthAI pavaraparihie appamahagyA bharaNA laMkiyasarIre saAo gihAo paDiNikkhamai, saAo gihAo paDi|NikkhamittA caMpAe NayarIe majamajjheNaM jeNeva koNighassa raNNo gihe jeNeva bAhiriyA ubadvANasAlA jeNeva kRNie rAyA bhaMbhasAraputte teNeva uvAgaccha 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu | japaNaM vijaeNaM baddhAvei 2 evaM vyAsI jassa NaM devANupiyA daMsaNaM kaMsvaMti jassa NaM devANupiyA daMsaNaM | pIhaMti jassa NaM devANupiyA daMsaNaM patthati jassa NaM devANupiyA daMsaNaM abhilasaMti jassa NaM devAzuppiyA NAmagottassavi savaNayAe hahatuTThajAvahiayA bhavaMti se rNa samaNe bhagavaM mahAvIre putravANu - | puci caramANe gAmANuggAmaM dUijamANe caMpAe NayarIe uvaNagaragAmaM uvAgae caMpa NagariM puNNabhadaM veiaM | samosariDaM kAme, taM ebha NaM devANuppiyANaM piaTTayAe piaM Nivedemi, piaM te bhava // ( sU0 11 ) // . tato'nantaraM, 'Na' miti vAkyAlaGkAre, 'se' iti asau 'pravittivAue' tti pravRttivyAvRto bhagavaddhAtavyApAravAn 'imIse | kahAe ti asyAM bhagavadAgamanalakSaNAyAM vArtAyAM 'laTThe samANe'tti udhArthaH san prAptArthaH san vijJaH sannityarthaH, 'hatucittamANaMdie'tti hRSTatuSTam atyarthatuSTaM dRSTaM vA vismitaM tuSTaM ca-topavaJcittaM mano yatra tattathA tat dRSTatuSTacittaM 1 kriyApadasyAdvilakSaNAGkena tasyaiva pUrvakAla kRdantatA jJeyeti likhanazailI, kacittu agre 'tA' iti likhanAmapi, Ja Eucation Internationa For Park Use Only ~ 48~ ora Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: pravRtti yA prata aupapA- tikam 123 // sUtrAMka [11] yathA bhavati, evamAnandita-ISanmukhasaumyatAdibhAvaiH samRddhimupagataH tatazca 'Nadie'tti nnditH-smRddhitrtaamupgtH| XII 'pIimaNe' prItiH-prINanamApyAyanaM manasi yasya sa tathA, 'paramasomaNassie' paramaM saumanasya-sumanaskatA saJjAtaM yasya || || sa paramasImanasthikaH tadvA'syAstIti paramasaumanasthikaH, 'harisavasavisappamANahiyae' harSavazena visarpata-vistAra praja-|| jadayaM yasya sa tathA, sarvANi caitAni haSTAdipadAni prAya ekArthAni, na ca duSTAni, pramodaprakarSapratipattihetutvAt stutirUpatvAca, yadAha-"vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvastathA nindan / yaspadamasakRd brUyAttatpunaruktaM na dopAya | 'hAetti' vyakta, 'kayavalikamme tti snAnAnantaraM kRtaM balikarma svagRhadevatAnAM yena sa tathA / 'kayakouamaMgalapAyacchitte kRtAni kautukamaGgalAnyeva prAyazcittAni-duHsvamAdivighAtArthamavazyakaraNIyatvAdyena sa tathA, tatra kautukAni-mapItilakAdIni maGgalAni tu-siddhArthadadhyakSatarvAGkarAdIni 'suddhappavesAI maMgalAI vatthAI pavaraparihie' zuddhAtmA-mAnena | zucikRtadehaH vezyAni-veze sAdhUni athavA zuddhAni ca tAni pravezyAni ca-rAjasabhApravezocitAni ceti vigrahaH * maGgalyAni-maGgalakaraNe sAdhUni vakhANi vyaktaM, pavaratti-dvitIyAvahuvacanalopAt pravarANi-pradhAnAni parihito-nivasitaH athavA pravarazcAsau parihitazceti samAsaH / 'appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIre'tti vyaktaM, navaraM alpAni-stokAni || mahApANi-bahumUlyAni / 'saAo'tti svakAt-svakIyAt / 'jeNeva'tti yasminneva deze ityarthaH / 'bAhiriya'tti abhya-I ntarikApekSayA bAhyA / 'upahANasAla'tti AsthAnasabheti / teNeba'tti tasminneva deza ityarthaH / 'sirasAvattaMti zirasA"mastakenAprAptam-aspRSTa zirasi vA Avartata iti zirasyAvarto'tastaM / 'jaeNa vijaeNaM baddhAveti'tti jy-saamaanyo| / dIpa anukrama [11] // 23 // ~ 49~ Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata [11] dIpa anukrama [11] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [11] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | vinAdiviSayo vijayaH sa eva viziSTataraH pracaNDapratipanthAdiviSayaH vardhayati-jayena vijayena ca varddhasva tvamityevamA ziSaM prayuGkte smetyarthaH / 'devANupiyatti saralasvabhAvAH / 'daMsaNaM'ti avalokanaM / 'kati'tti prAptaM sadvimoktuM necchanti / 'pIhaMti'tti spRhayanti anavAptamavAptumicchanti / 'patthaMti'tti prArthayanti tathAbhUtasahAyajanebhyaH sakAzAdyAcante / 'abhi| lasaMti'tti abhilaSanti Abhimukhyena kamanIyamiti manyante / 'NAmagottassavi'tti nAma ca-abhidhAnaM yathA mahAvIra | iti, gotraM ca-vaMzo yathA kAzyapagotra iti, nAmagotramiti dvandvaikatvamatastasya, athavA nAmAbhidhAnaM gotraM ca yathArtha, tataH karmadhAraya iti / 'savaNayAe'ti zravaNAnAM bhAvaH zravaNatA tayA, svArthiko vA tApratyayaH prAkRta zailIprabhava iti // 11 // tapa NaM se kRNie rAyA bhaMbhasAraputte tassa pavittibA assa aMtie eyamahaM socA Nisamma haTThatuha jAvahibhae viasiavarakamalaNayaNabaghaNe paaliavarakaDagatuDiyakeyUramauDakuMDala hAravirAyaMtaraiyavacche pAlaMbalaMbamANagholaMta bhUsaNaghare sasaMbhramaM turiyaM cavalaM nariMde sIhAsaNAra an 2 tA pAyapIDhAu | pacoruhai 2 sA pAuAo omua 2 tA avahaTTu paMca rAyakakuhAI taMjA-khagrga 1 cha 2 upasaM 3 vAhaNAo 4 bAlavIaNaM 5 ekkasADiyaM uttarAsaMgaM kareha 2 ttA AyaMte cokkhe paramasuibhUe aMjali - mali aggahatthe tisthagarAbhimuhe satta pathAI aNugacchati satta payAI aNugacchittA vAmaM jANaM aMcei vAmaM jANuM aMbesA dAhiNaM jANaM dharaNitalaMsi sAha tikakhutto mudrANaM dharaNitalaMsa niveseha 2ttA IsiM pakSuNNamati pakSuNNamitA kahagatuDiyarthabhiAo bhuAo paDisAharati rattA karayala jAva kaTTu evaM vayAsI annatal For Parts Only ~ 50~ Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [12...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: 5 aupapA- prata sU012 // 24 // sUtrAMka [12] A5%45 dIpa anukrama 'socA Nisammatti zrutvA-zrotreNAkaye nizamya-hRdayenAvadhArya / 'dhArAhayanIvasurabhikusumacaMcumAlaiaucchiyaromakU' dhArAbhiH-jaladharavAridhArAbhirhataM yannIpasya-kadambasya surabhikusumaM tattathA, tadiva caMcumAlaiyatti-pulakito'ta apaya ucchUitaromakUpazca yaH sa tathA, idaM ca vizeSaNaM kacideva dRzyate / 'viasiyavarakamalaNayaNavayaNe' vikasitAnibhagavadAgamanavArtAzravaNajanitAnandAtizayAdutphullAni barakamalavannayanavadanAni yasya sa tathA / 'pacaliyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiyavacche pracalitAni-bhagavadAgamanazzravaNajanitasambhramAtirekAt kampitAni varANi-pradhAnAni kaTakAni ca kaGkaNAni tuTikAzca-bAhurakSakAH keyUrANi ca-aGgadAni mukuTa ca-kirITaM kuNDale ca-karNAbharaNe yasya sa tathA, hAro-muktAkalApo virAjan-zobhamAno racito-vihito vakSasi urasi yena sa tathA, tataH krmdhaaryH| |'pAlaMbapalabamANagholatabhUsaNadhare' prAlambo-jhumbanakaM pralambamAnaM-lambamAna gholaM ca-dolAyamAnaM yaSaNam-AbharaNaM |4|| taddhArayati yaH sa tathA / 'sasaMbhama ti sAdaraM 'turiya' (kharitaM)cavalaMti-atitvaritaM, kriyAvizeSaNe caite / 'paJcoruhaI' tti pratyavarohati-avataratItyarthaH, kacididaM pAdukAvizeSaNaM dRzyate-veruliyavariTariDaaMjaNaniuNoviyamisimisiMtama|NirayaNamaMDiyAo'tti evaM cAtrAkSaraghaTanA-bariSThAni-pradhAnAni vaiDUryariSThAjhanAni-ralavizeSA yayoste tathA, tathA mA nipaNena-kazalena zilpinA opiyatti-parikarmite yete tathA, ata eva misimisiMtatti-cikicikAyamAne maNiralaiH--- candrakAntAdikatanAdibhirmaNDite-bhUSite ye tathA, tataH padacatuSTayasya karmadhArayaH / tathedamapi avahaTTa paMca rAyakaku& hAI, taMjahA-khaggaM chattaM upphesaM vAhaNAo vAlavIaNati tatrAva9-apahRtya-parihatya rAjakakudAni-rAjacihnAni [12] *45-45645- ~514 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [12...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama upphesaMti-mukuTaM vAlanyajanI-cAmaramiti / 'egasADiyaM uttarAsaMgati ekaH sATako yasminnasti sa ekasATikaH uttarAso-vaikakSakam 'Ayate'tti AcAnto-jalasparzanAt 'cokkhe'tti cokSo-vivakSitamalApanayanAta, kimuktaM bhavati ?-'paramasuibhUe' atIva zuciH saMvRttaH / 'aMjalimauliyahatthe aJjalinA-aJjalikaraNato mukulitI-mukulAkRtIkRtI hastI yena | sa tathA / 'aMceiti Akuzcayati 'sAhaddu'tti saMhRtya nivezya / 'tikhutto'tti vikRtyatrIna vArAnityarthaH, 'nivesei'tti nyasyati, 'IsiM paJcunnamaiti ISat-manAk pratyunnamati-avanatatvaM vimavati 'paDisAharai'tti Urdhva nayati / / | Namo'tthu NaM arihaMtANaM 'bhagavaMtANaM AigarANaM titthagarANaM sayaMsaMbuddhANaM purisuttamANaM purisasIhANaM| X purisavarapuMDarIANaM purisavaragaMdhahatthINaM loguttamANaM loganAhANaM logahiyANaM logapaIcANaM logapajo-18 agarANaM abhayayANaM cakkhudayArNa maggadayANaM saraNadayANaM jIvadayANa bohiyANaM dhammadayArNa dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkabahINaM dIvo tANaM saraNaM gaI paihA appaDihayavara-2 mANadasaNadharANaM viadRchaumANaM jiNANaM jAvayANaM tiNNANaM tArayANaM buddhANaM bohayANaM muttANaM moagANaM| hai sabvannUrNa savvadarisINaM sivamayalamaruamarNatamakkhayamavvAbAhamapuNarAbattisiddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM, namo'sdhu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa Adigarassa tisthagarassa jAva saMpAviukAmassa mama dhammA yariyassa dhammovadesagassa, baMdAmi NaM bhagavaMtaM tattha gayaM iha gate, pAsai me (me se) bhagavaM tattha gae iha & gayanti kaTu vaMdati NamaMsati // [12] zakrastava ~52~ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama [12] aupapAtikama / / 25 / / zakrastavaM "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 12] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 'namotthu Na' mityAdi prAgvat, navaraM 'dIvo tANaM saraNaM gaI paTTA' ityatra je tesiM namo'tthu NamityevaM gamanikA kAryeti / 'dhammAyariyarase' ti dharmAcAryAya, na tu kalAcAryAya, dharmAcAryatvameva kathamityata Aha- 'dhammo vade sagasa ' dharmopadezakA yeti / 'tastha gayaMti tatra grAmAntare sthitam, 'iha gae'tti atrAvasthito'haM vande / kasmAdevamityata Aha'pAsai me 'ti pazyati mAM, 'se'tti sa bhagavAn 'itikaTu' itikRtvA - itihetoH 'vaMdaiti pUrvoktastutyA stauti 'NamaMsai' ti namasyati - zironamanena praNamati // vaMditA maMsittA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe nisIaha, nisIhattA tassa pavittivAuassa anuttarasayasahassaM pItidANaM dalayati, dalaittA sakAreti sammANeti sakAritA sammANittA evaM vayAsI jayA NaM devANuppiyA ! samaNe bhagavaM mahAvIre ihamAgacchejA iha samosarijA iheba caMpAe jayarIe bahiyA puSNabhadde cehae ahApaDirUvaM uggaha uggihittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharejjA tayA NaM mama | eama nivedijAsittika bisajjite // (sU0 12 ) // 'attarasyasahassaM pIidANaM'ti aSTottaraM lakSaM rajatasya tuSTidAnaM dadAti smedi, tacAvazyake mANDalikAnAM prItidAnamarddhatrayodazalakSamAnamuktaM, yadAha-""vittI u suvaNNassA bArasa addhaM ca sayasahassAI / yaM ciya koDI pIIdA tu 1 vRtistu suvarNAnAM dvAdaza arddha ca zatasahasrANAm / tAvatya eva koTayazca prItidAnaM tu cakriNAm // 1 // etadeva pramANaM kevalaM rajatAnAM tu kezavA dadati / mANDalikAnAM sahasrANi prItidAnaM zatasahasrANi // 2 // Educatin internationa For Parata Lise Only ~53~ pravRttivA0 12 / / 25 / / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ----------- mUlaM [...12 muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [12] dIpa anukrama cakkissa // 1 // evaM ceva pamANaM navaraM rayayaM tu kesavA diti / maMDaliyANa sahassA pIIdANaM sabasahassA // 2 // "13 iti, iha punastadaSTottaralakSamAnamuktamiti kathaM na virodha!, ucyate, bhagavati campAyAmAgate taddAsyatIti na virodhH| 'sakAreitti pravaravastrAdibhiH pUjayati / 'sammANei'tti tathAvidhayA vacanAdipratipattyA pUjayatyeveti / evaM 'sAmitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNeitti vAcanAntare vAkyam , evamiti-yathA''dezaM svAminnityAmantraNArthaH itiH-upapradarzane | | AjJayA-tadAjJAM pramANIkRtyetyarthaH vinayena-aJjalikaraNAdinA vacanaM-rAjAdeza pratizRNoti-abhyupagacchati iti // 12 // 3 | taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phuluppalakamalakomalummilitaMmi AhA (aha)| paMDure pahAe rattAsogappagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAgasarise kamalAgarasaMDavohae uDDiyammi sUre sahassarassimi diNayare teyasA jalaMte jeNeva caMpA gayarI jeNeva puSaNabhadde ceie teNeva uvAgacchati 2ttA ahApaDirUvaM uggaha uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati // (suu013)|| S 'kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe'tti kalyamiti-zvaH prAduH prAkAzye tataH prakAzaprabhAtAyAM rajanyAM 'phulluppalakamalakoma lummiliyamitti phulaM-vikasitaM tacca tadutpalaM ca-padma phulotpalaM tacca kamalazca-hariNavizeSaH tayoH komalam-akaThoramunmIlita-dalAnAM nayanayozconmIlanaM yasmistattathA / tatra 'aha paMDure pabhAe'tti atha rajanIprabhAtAnantaraM pANDure-zule & prabhAte-upasi / 'rattAsogappagAsakiMsuasuamuhaguMjaddharAgasarise kamalAgarasaMDabohae uDiyaMmi sUre'tti rakAzokasya [12] ~54~ Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ------------ mUlaM [13] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA anagA prata sU014 sUtrAMka [13] dIpa anukrama taruvizeSasya prakAzaH-prabhA sa ca kiMzukaM ca-palAzakusumaM zukamukhaM ca-pratItaM guJjA-raktakRSNaH phalavizeSaH tadarddha ceti dvandvaH, eSAM yo rAgo-raktavaM tena sadRza:-samo yaH sa tathA, tathA kamalAkarA-padmotpattisthAnabhUtA dAdayasteSu yAni paNDAni-nalinavanAni teSAM bodhako-vikAzako yaH sa tathA tatra, utthite-ugate sUre-ravau / kimbhUte?-'sahassarasimi || |diNaare teasA jalaMte'tti vizeSaNatrayaM vyaktam / 'saMpaliyakanisanne'tti padmAsane niSaNNaH, idaM ca vAcanAntarapadam // 13 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave samaNA bhagavaMto appegaiyA uggapabvaiyA bhogapabvaiyA rAiNNaNAyaka korabdha khattiapavvAA bhaDA johA seNAbaI pasatthAro , sehI inbhA aNNe ya bahave evamAiNo uttamajAtikularUvaviNayaviNNANavaNNalAvaNNavikamapahANasobhaggatijuttA bahudhaNadhaNNaNicayapariyAlaphiDiA NaravaiguNAiregA icchiabhogA suhasaMpalaliA kiMpAgaphalo-18 vamaM ca muNia visayasokkhaM jalabubbuasamANaM kusaggajalabiMducaMcalaM jIviyaM ca NAUNa aDuvamiNa rayamiva hai PApaDaggalaggaM saMvidhuNittANaM cahattA hiraNaM jAva pavaiA, appegaiyA addhamAsapariAyA appegaiA mAsa|| pariAyA evaM dumAsa timAsa jAva ekkArasa0 appegaiA vAsapariAyA duvAsa tivAsa0 appegahaA W|| aNegavAsapariAyA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharati / / (suu014)|| Mil 'aMtevAsitti shissyaaH| 'appegaiyatti apiH-samuccaye ekakA-eke anye kecidapItyarthaH / 'uggapabaiya'tti ugrA-1 Adidevena ye ArakSakatvena niyuktAH tadvaMzajAzca ata ugrAH santaHprannajitA-dIkSAmAznitA ugrapravajitAH / evamanyAnyapi *CRORSCCCXCX [13] | // 26 // SARERatininemarana vividha-prakArasya anagArasya varNanaM (kula-anusAra) ~55~ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [14] dIpa anukrama [14] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [14] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH padAni, navaraM bhogA - ye tenaiva gurutvena vyavahRtAstadvaMzajAzca rAjanyA ye tenaiva vayasyatayA vyavasthApitAstadvaMzajAzca, | jJAtA ikSvAkuvaMzavizeSabhUtAH nAgA vA nAgavaMzaprasUtAH koravatti- kuravaH kuruvaMzaprasUtAH, kSatriyAzcAturvaNyeM dvitIyavarNabhUtAH, bhaDatti- cArabhaTAH, johatti-bhaTebhyo viziSTatarAH sahasrayodhAdayaH, seNAvainti-sainyanAyakAH, pasatthAratti-praza stAro dharmazAstrapAThakAH, zreSThinaH -zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTAGkitamastakAH, imbhatti-ibhyA: hastipramANadraviNarAzipatayaH 'aNNe ya bahave evamAiNo'tti evamprakArAH 'uttamajAikularUvaviNaya viSNANavaNNalAvaNNavikkamapahANa sohaggakaMti jutta ti | uttamA ye jAtyAdayaH pradhAne ca ye saubhAgyakAntI tairye yuktAste tathA tatra jAtiH - mAtRkaH pakSaH kulaM - paitRkaH pakSaH rUpaM zarIrAkAraH vinayavijJAne ca-pratIte varNo-- gauratvAdikA kAyacchAyA lAvaNyam - AkArasyaiva spRhaNIyatA vikrama:| pauruSaM saubhAgyam - AdeyatA kAntiH - dIpti: / 'bahughaNaghaNNanicayapariyAlaphiDiA' bahavo ye dhanAnAM - gaNimadharimAdInAM dhAnyAnAM ca - zAlyAdInAM nicayAH-saJcayAH parivArazca dAsIdAsAdiparikarastaiH sphuTitA-IzvarAntarANyatikrAntAH | athavA tebhyaH sarvasaGgatyAgena dUrIbhUtA ye te tathA, pAThAntare bahavo dhanadhAnyanicayaparivArA yasyAM sA tathAbhUtA sthitiH gRhavAse yeSAM te tathA / 'NaravaiguNAireA' narapateH - rAjJaH sakAzAdguNaiH- vibhavasukhAdibhiH atirekaH- atizayoyeSAM te tathA / 'icchiyabhogA' IpsitA-bAcchitAH bhogAH zabdAdayo yeSAM te tthaa| 'suhasaMpalaliyA' sukhena samprala| litAH - prakrIDitA ye te tathA / 'kiMpAgaphalobamaM catti viSavRkSaphalatulyaM punaH 'muNia'tti jJAtvA 'visayasuhaM'ti vyaktaM, tathA 'jalabubbuasamAnaM' kuzAgre jalabinduH kuzAgrajalavindustadvacaJcalaM 'jIviyaM'ti jIvitavyaM ca jJAtvA tathA 'aju Education International vividha prakArasya anagArasya varNanaM For Penal Use Only ~56~ www.inrary.org Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [14] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: anagA // 27 // prata sUtrAMka [14] dIpa anukrama [14] aupapA- IC vamiNa ti idaM viSayasaukhyadhanasazcayAdikam adhruvam-anityarUpaM raja iva paTAyalagnaM 'saMvidhuNittA Nati vidhUya-sagiti || tikam vihAya, nathA 'caittatti tyaktvA, kiM tadityAha-hiraNyaM ca rUpyaM, yAvacchabdopAdAnAdidaM dRzyam-ciccA suvaNaM ciccA dhaNaM evaM dhaNaM balaM vAhaNaM kosa koDAgAraM raja raDaM puraM aMteuraM ciccA vipuladhaNakaNagarayaNamaNimottiasaMkhasilappavA-1 larattarayaNamAIyaM saMtasArasAvateja vicchaDDuittA vigovaittA dANaM ca dAiyANaM paribhAyaittA muMDA bhavittA agArAo aNagAriya miti, vyaktaM caitat , navaraM suvarNa ghaTitaM dhanaM-gavAdi balaM-caturaGgaM vAhana-begasarAdikaM punardhana-gaNimAdi kanakam-aghaTitasuvarNa ratlAni-karketanAdIni maNayaH-candrakAntAdayaH mauktikAni-muktAphalAni zaGkhA:-pratItAH zilApravAlAni-vidrumANi raktaratnAni-padmarAgA AdizabdAdvastrakambalAdiparigrahA, etena kimuktaM bhavatItyAha-saMtatti | vidyamAnaM sArasvApateyaM-pradhAnadravyaM, kimityAha-vicchadha-vizeSeNa tyaktvA vicchardavadvA kRtvA niSkramaNamahimakaraNataH, tathA tadeva guptaM sadvigopya-prakAzIkRtya dAnAtizayAdata eva 'dANaM ca dAiyANa ti dAnAhebhyaH paribhAjya-dattvA, gotrikebhyo vA-vibhAgazo datvA muNDA bhUtvA-dravyataH ziroluzcanena bhAvataH krodhAdyapanayanena agArAd-gehAt niSkamyeti zeSaH, anagAritAM-sAdhutAM pratrajitA-tAH, vibhaktipariNAmAvA anagAritayA avajitA:-zramaNIbhUtAH, paryAyasUtrANi vyaktAnyeveti // 14 // 4 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave niggaMthA bhagavaMto appegaiA & AbhiNibohiyaNANI jAva kevalaNANI appegaiA maNavaliA vayavaliA kAyavaliA appegaiA maNeNaM // 27 // SARERaunintenarana vividha-prakArasya anagArasya varNanaM -(jJAna-Adi anusAra) ~57~ Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [ 15...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH sAvANuggahasamatthA 3'. appegaiA khelosahipattA evaM jallosahi0 vipposahi0 Amosahi0 sancosahi0 appegaiA koDabuDI evaM bIabuddhI paDabuddhI appegaiA pathANusArI appegaiA saMbhinnasoA appegaiA vIrAsavA appegaiA mahuAsavA appegaiA sappiAsavA appegaiA akkhINamahANasiA evaM ujjumatI appegaiA viulamaI viuyaNihipattA cAraNA vijAharA AgAsAtivAiNo // * sAdhuvarNakagamAntaraM vyaktameva, navaraM 'maNovaliya'tti manobalikA:-mAnasAvaSTambhavantaH vAgbalikAH- pratijJAtArthanivAhakAH parapakSakSobhakAricacanA vA, kAyavalikAH kSudhAdiparISaheSvaglAnIbhavatkAyAH 'nANavaliyA' avyabhicArijJAnAH 'daMsaNabaliyA' parairakSobhyadarzanAH 'cAritavaliyA' iti vyakta, vAcanAntarAdhItaM cedaM vizeSaNatrayam 'appegaiA maNeNaM sAvANuggahasamatthA' manasaiva pareSAM zApAnugrahI - apakAropakArI kartuM samarthA ityarthaH evaM vAcA kAyena ceti / 'khelo| sahipatta'tti khelo- niSThIvanaM sa ervauSadhiH sakalarogAdyanarthopazamahetutvAt khelopadhistAM prAptA ye te tathA, evamanyatrApi, | navaraM 'jallosahi'tti jallo-malaH 'vipposahi'tti vipuSaH prazravaNAdivindavaH, athavA vi iti viSThA pra iti prazravaNaM te | eva oSadhiH iti / 'Amosahi'tti AmarpaNamAmarpaH hastAdisaMsparza iti / 'sabosahi'tti sarva eva khelajalavimukezaro manakhAdaya oSadhiH sarvauSadhiH, 'koDabuddhi'tti koSThavat-kuzUla iva sUtrArthadhAnyasya yathAprAptasyAvinaSTasyA''janmadharaNAbuddhi: matiryeSAM te tathA / 'bIjabuddhi' tti bIjamiva vividhArthAdhigamarUpa mahAtarujananAdbuddhiryeSAM te tathA / 'paDabuddhi ti 1 vAkkAyazApAnugrahasamartheti jJApanAya trikalakSaNo'GkaH // Eucatur Internation vividha prakArasya anagArasya varNanaM - ( jJAna Adi anusAra ) For Penal Use Only ~58~ wor Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [15...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: | anagA prata aupapAtikam sU015 sUtrAMka 28 // [15] dIpa anukrama CEO-CSC | paTavat viziSTavaktRvanaspativisRSTavividhaprabhUtasUtrArthapuSpaphalagrahaNasamarthatayA buddhiryeSAM te tathA / 'padANusAritti padenasUtrAvayavenaikenopalabdhena tadanukUlAni padazatAnyanusaranti-abhyUhayantItyevaMzIlA padAnusAriNaH / 'saMbhinnasopatti sambhinnAn bahubhedabhinnAn zabdAn pRthak pRthak yugapacchRNvantIti sambhinnazrotAraH, sambhinnAni vA-zabdena vyAptAni zabdagrAhINi, pratyeka vA zabdAdiviSayaiH zrotAMsi-sarvendriyANi yeSAM te tathA / 'khIrAsava'tti kSIravanmadhuratyena zrotAM karNamanaHsukhakaraM vacanamAzravanti-kSaranti ye te kSIrAzravAH / 'mahuAsava'tti madhvAzravAH prAgvat , navaraM madhuvatsarvadoSopazamanimittatvAdAlhAdakatvAcca tadvacanasya kSIrAnavebhyaste bhedenokAH / 'sappiAsava'tti sarpirAzravAstathaiva, navaraM zrotRNAM svaviSaye snehAtirekasampAdakatvAt kSIrAzravamadhvAzravebhyo bhedenoktAH / 'akkhINamahANasIya'tti mahAnasam-annapAka| sthAnaM tadAzritatvAdvA'nnamapi mahAnasamucyate, tatazcAkSINaM-puruSazatasahasrebhyo'pi dIyamAnaM svayamabhuktaM sat tathAvidhalabdhivizeSAdatruTitaM tacca tanmahAnasaM ca-bhikSAlabdhaM bhojanamakSINamahAnasaM tadasti yeSAM te tathA / 'ujjumaItti RgvI sAmAnyato manomAtragrAhiNI matiH-manaHparyAyajJAnaM yeSAM te tathA / 'viulamaitti vipulA-bahuvidhavizeSaNopetamanyamAnavastumAhiravena vistIrNA matiH-manaHparyAyajJAnaM yeSAM te tathA, tathAhi ghaTo'nena cintitaH sa ca dravyataH sauvarNAdiH kSetrataH pATaliputrakAdiH kAlataH zAradAdirbhAvataH kAlavarNAdirityevaM vipulamatayo jAnanti, Rjumatayastu sAmAnyata eva, tathA arddha tRtIyAkulanyUne manujakSetra vyavasthitasaMjinAM manoyAhikA AdyAH, itare tu sampUrNa iti / 'viubaNitipatta'tti vikurvaNA-vaikriyakaraNalabdhiH saiva RddhistA prAptA ye tathA / 'cAraNa'tti caraNa-gamanaM tadatizayabadasti yeSAM te [15] // 28 // vividha-prakArasya anagArasya varNana ~59~ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [ ... 15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - cAraNAH, te ca dvidhA jaGghAcAraNA vidyAcAraNAzca tatrASTamASTamena kSapato yateryA labdhirutpadyate yayA ca kaJcijjaGghAvyApAramAzrityaikenaivopapAtena trayodazaM rucakavarAbhidhAnaM dvIpaM merumastakaM ca yAvadgantuM pratinivRttazca tata utpAtadvayenehAgantuM samartho bhavati tathA yuktA AdyAH, yA punaH SaSThaM SaSThena kSapata utpadyata yayA zrutavihiteSadupaSTambhatayotpAtadvayenA|STamaM nandIzvarAkhyaM dvIpaM merumastakaM ca gantuM tataH pratinivRttazcekenaivotpAtene hAgantuM samartho bhavati tayA yuktA dvitIyA iti / 'vijjAhara'tti prajJatyAdivividhavidyAvizeSadhAriNaH / 'AgAsAtivAiNo'tti AkAzaM vyomAtipatanti - atikrAmanti | AkAzagA mividyAprabhAvAt pAdalepAdiprabhAvAdvA AkAzAdvA hiraNyavRSTyAdikamiSTamaniSTaM vA'tizayena pAtayantItyevaMzIlA AkazAtipAtinaH, AkAzAdivAdino yA-amUrtAnAmapi padArthAnAM sAdhana (ne) samarthavAdina iti bhAvaH / appegaiA kaNagAvaliM tavokammaM paDivaNNA evaM ekAvaliM khuDDAgasIha nikkIliyaM tavokammaM paDivaNNA appegaiyAmahAlayaM sahanikIliyaM tavokammaM paDiNNA bhaddapaDimaM mahAbhaddapaDimaM savvatobhaddapaDimaM AyaMbilavaddhamANaM tavokammaM paDivaNNA 'kaNagAvaliM tavokammaM paDivaNNagatti kanakamayamaNikamayo bhUSaNavizeSaH, kalpanayA tadAkAraM yattapastatkanakAvalItyucyate, tatsthApanA caivam caturtha paSThamaSTamaM cottarAdharyeNAvasthApya teSAmadho'STAvaSTamAni catvAri catvAri paGkidvayenAvasthApanIyAni, ubhayato vA rekhAcatuSkeNa nava koSThakAnvidhAya madhyame zUnyaM vidhAya zeSeSvaSTasu tAni sthApanIyAni, tatastasyAdho'dhaH caturthAdIni catustriMzattamaparyantAni tataH kanakAvalimadhyabhAgakalpanayA catustriMzadaSTamAni tAni cottarAdharyeNa vividha prakArasya anagArasya varNanaM - (tapokarma Adi anusAra) For Para Use Only ~60~ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ----------- mUlaM [...15]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- // trINi catvAri pazca SaT paJca catvAri trINi dve cetyevaM sthApyAni, athavA'STAbhiH panizca rekhAbhiH paJcatriMzarakoSThakAna vidhAya madhye zUnyaM kRtvA zeSeSu tAni sthApIyAnIti, anagA. tikam sU015 il29 // prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] 3/3333 333013 33333 SAREautatuninternational vividha-prakArasya anagArasya varNanaM -(tapokarma Adi anusAra) ~ 61~ Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH tata uparyupari catustriMzattamAdIni caturthAntAni tataH pUrvavadaSTAvaSTamAni tato'STamaM SaSThaM caturthaM ceti / caturthAdIni cakrameNaikopavAsAdirUpANIti / atra caikasyAM paripAThyAM vikRtibhiH pAraNakaM, dvitIyasyAM nirvikRtikena, tRtIyAyAmalepakRtA, caturthyAM cAcAmleneti / atra caikaikasyAM paripAThyAmekaH saMvatsaro mAsAH paJca dinAni ca dvAdaza paripATI| catuSTaye tu saMvatsarAH paJca mAsA nava dinAni cASTAdazeti / 'evamekAvalI' kanakAvalyabhilApenetyarthaH, ekAvalI ca | nAmyatropalabdheti na likhitA / 'khuDDAgasI hanikkIliyaM'ti vakSyamANamahAsiMhanikrIDitApekSayA kSulakaM siMhanikrIDitaMsiMhagamanaM tadiva yattapastat siMhanikrIDitamityucyate, tadgamanaM cAtikrAntadezAvalokanataH, evamatikrAntatapaHsamAsevanenApUrvatapaso'nuSThAnaM yatra tatsiMhanikrIDitamiti, taccaivam caturthI tataH SaSThacaturthe'STamapaThe dazamASTame dvAdazadazame | caturdazadvAdaze poDazacaturdaze aSTAdazapoDaze viMzatitamASTAdaze viMzatitamaM ceti krameNa vidhIyate, tataH poDazASTAdaze caturdazapoDaze dvAdazacaturdaze dazamadvAdaze aSTamadazame SaSThASTame caturthaSaSThe caturthaM ceti, sthApanA caivam 1 9 1 / 23456789 45 7654321 atra ca ekasyAM paripAvyAM dinamAnam navakasaGkalane dve 45 / 45 aSTa12345678 45 8765432 kasaGkalanA caikA 36 saptakasaGkalanA'pyekaiva 28 pAraNakadinAni 33 sarvAgram 187, evaM ca mAsAH 6 dinAni ca 7, catasRSu paripATISvetadeva caturguNaM syAt, tatra varSe 2 dinAni 28, tatra prathamaparipAThyAM pAraNakaM sarvakAmaguNitaM, dvitIyasyAM nirvikRtika, tRtIyAyAmalepakAri, caturthyAmAcAmAmlamiti / evaM mahAsiMhanikrIDitamapi, navaramiha sthApanA ekAdayaH SoDazAntAH punaH SoDazAdaya ekAntAH sthApyante, tatra yAdInAM Education Internation vividha prakArasya anagArasya varNanaM - (tapokarma Adi anusAra) For Pale One ~62~ Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] "aupapAtika" upAMgasUtra- 1 ( mUlaM + vRttiH) mUlaM [...15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam // 30 // Ov | poDazAntAnAmagre pratyekamekAdayaH paJcadazAntAH sthApyante, tathA ye SoDazAdya ekAntAH sthApitAsteSu paJcadazAdInAM | vyantAnAmAdau caturdazAdayaH sthApanIyAH, caturthAdinA cAbhilApena te samutkIrtanIyAH / BY 9 5 20 mm 1 20 g voor or or or or or or or mor 20 dinamAnaM caikasyAM paripAvyAmidamatra - dve poDazAnAM saGkalane 136, 126 ekA paJcadazAnAM 120 caturdazAnAmadhye keva 105 ekaSaSTizca pAraNakAnIti, sarvAgraM ca 558, evaM ca varSamekaM paT ca mAsAH dinAnyaSTAdazeti, paripATI catuSTaye caturguNametadeva varSANi 6 mAsau 2 dinAni 12 / tathA bhadrapratimA - yasyAM pUrvadakSiNAparottarAbhimukhaH pratyekaM praharacatuSTayaM kAyotsarga karoti, epA cAhorAtradvayamAneti, mahAbhadrA'pi tathaiva, navaramahorAtraM yAvadekaikadigabhimukhaH kAyotsarga karoti, ahorAtracatuSTayaM cAsyAM mAnamiti, sarvatobhadrA punaryasyAM dazasu dikSu pratyekamahorAtraM kAyotsarga karoti / asyAM ca | dazAhorAtrANi mAnamiti / athavA dvividhA sarvatobhadrA kSudrA mahatI ca tatra kSudrAyAH sthApanA | sthApanopAyagAthA ceyamatra - 'egAI paMcaMte ThaviDaM majjhaM tu AimaNupaMti / sese kameNa viDaM jANejA sabaobhadaM // 1 // tapodinAnIha paJcasaptatiH, pAraNa kadinAni tu paJcaviMzatiH, sarvANi dinAni zatame| kasyAM paripAThyAM catasRSu tvetadeva cturgunnm| evaM mahatyapi, navaramekAdayaH saptAntAstasyAmupavAsA bhavanti, | sthApanopAyagAthA sviyam -'egAI sattA ThaDiM majjhaM tu AimaNupaMti / sese kameNa ThaviDaM jANa mahAsabaobhadaM // 1 // 123 Education Internation 14 15 2 13 1 14 205 - 0 - 5 20 mr or or oor or or 20 5 9 voor or or or or or vividha prakArasya anagArasya varNanaM - (tapokarma Adi anusAra) For Parts Only ~63~ anagA0 sU015 // 30 // wor Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...15]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] zaza4567) iyaM prathamA paGkiH 4 / 5 / 6 / 12 / 3 dvitIyA ash24.5|6| tRtIyA zA5672 caturthI | 67122245 paJcamI 2245 / 671 SaSThI 5/67 / 14 saptamI / iha ca paNavatyadhika zataM tapodinAnAM syAdekonapazcAzaca pAraNakadinAni, evaM cASTau mAsAH paJca dinAni, catasRSu paripATIpvetadeva caturguNamiti / 'AyavilavaddhamANa'ti yatra caturtha kRtvA AyAmAmlaM kriyate, punazcaturthaM, punajhai AyAmAmle, punazcaturtha, punastrINi AyAmA-18 mlAni, evaM yAvacaturtha zataM cAyAmAmlAnAM kriyata iti, iha ca zataM caturthAnAM tathA paJca sahasrANi pazcAzadadhikAni | AyAmAmlAnAM bhavantIti / ___mAsiaMbhikkhupaDima evaM domAsi paDimaM timAsi paDima jAva sattamAsiaM bhikkhupaDima |paDivaNNA paDhama sattarAIdiaM appegaiyA bhikkhupaDima paDivaNNA jAva tacaM sattarAiMdiraM bhikkhupaDima |paDivaNA ahorAiMdiaMbhikkhupaDima paDivaNNA ikarAiMdiaM bhikkhupaDima paDivaNNA sattasattamiaM| bhikkhupaDimaM ahamiaM bhikkhupaDima NavaNavami bhikkhupaDima dasadasamiaM bhikkhupaDima khuDDiyaM | moapaDimaM paDivaNNA mahalliyaM moapaDima paDivaNNA javamajhaM caMdapaDima paDivaNNA bahara (vaja) majjhaM caMdapaDima paDivaNNA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharati / / (suu015||) 'mAsiya bhikkhupaDimati mAsaparimANA mAsikI tAM bhikSupratimAM-sAdhupratijJAvizeSa, tatra hi mAsaM yAvadekA datti 1 TIkAkRdabhiprAyeNa raaiNdiaN| 2 egarAiyaMti vRttiH / auralianchurary.org | vividha prakArasya anagArasya varNanaM --(bhikSu-pratimAdi anusAra) ~ 64 ~ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama aupapA- bhaktasyai kaiva ca pAnakasyeti, evaM dvitIyAcA saptabhyantAH ekaikadattivRddhiyuktA iti / 'paDhamasattarAiMditi timaNAM || tikam TrAmadhye prathamA saptarAvindivA-saptAhorAtrapramANA, asyAM ca caturtha caturthena pAnakAhAravirahita uttAnako vA pArzvazAyI vaa| OIL sU015 niSadyopagato vA prAmAdibhyo bahirSiharati, dvitIyasaptarAtrindivA'pyevaMvidhaiva, navaraM utkuTuko vA lagaNDazAyI vA // 31 // daNDAyato vA viharati, evaM tRtIyA saptarAtrindivApi, navaraM godohikAsthito vA vIrAsaniko vA Amakunjo vA|| Asta iti / 'rAIditi rAtrindivapramANAmahorAtrikImityarthaH, asyAM ca SaSThopavAsiko prAmAdibhyo bahiH pralambabhujastiSThatIti / 'egarAiyaMti ekA rAtriH pramANamasyA ityekarAtrikI tAm, asyAM cASTamabhaktiko prAmAdivahirISadavanatagAtro'nimiSanayanaH zuSkapudgalaniruddhadRSTiH jinamudrAsthApitapAdaH pralambitabhujastiSThatIti, viziSTasaMhananAdiyukta eva caitAH pratipadyante, Aha ca-"paDivajai eyAo saMghayaNadhiijuo mahAsatso / paDimAu bhAviyappA sammaM guruNA aNunnAo // 1 // " ityAdi // 'sattasattamiya'ti saptasaptamAni dinAni yasyAM sA tathA, sA ca saptabhirdinAnAM saptakairbha vati, tatra ca prathamadine ekA dattirbhaktasyaikaiva ca pAnakasyaivaM vyAdivekottarathA vRkSyA saptamadine sasa dattayA, evamanyAlAnyapi paTU saptakAni, athavA prathamasaptake pratidinamekA dattiddhitIyAdiSu tu dhAdayo yAvatsaptame sapta ke pratidinaM sapteti, evamaSTASTamikA navanavamikA dazadazamikA ceti, navaraM dattivRddhiH kAryeti / kacidiha sthAne bhadrAsubhadrAmahAbhadrAsaveM. tobhadrAbhottarAzca bhikSupratimAH paThaMyante, tatra subhadrA apratItA, zeSAstu vyAkhyAtAH prAk, navaraM bhadrottarAsthApanA 1 pratipadyata etAH saMhananadhRtiyukto mahAsattvaH / pratimA bhAvitAtmA samyAguruNA'nujJAtaH // 1 // [15] RELIGunintentATHREE vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(bhikSu-pratimAdi anusAra) ~65~ Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...15] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [15] 5-%25A dIpa anukrama [15] | evam-14/678ArA prathamA phiH78|9|5|6| dvitIyA / 9 / 5 / 6378 tRtIyA / 6789 / 5/ caturthI daa9|5|67 pazcamIti / athavA / 5 / 6 / 9 / 10 / 11 / prathamA patiH / 8 / 9 / 10 / 11 / 5 / 67 / dvitIyA / 125 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / tRtIyA 78 / 9 / 10 / 11 / 5 / 6 caturthI / 10 / 11 / 5/6789 paJcamI 1678 / 9 / 1015 / SaSThI / 9 / 10 / 11 / 5 / 6 / 78) saptamIti / 'khuDDiya'ti kSudrikA-mahatyapekSayA laghvI mokapratimA-prazravaNAbhigrahaH, iyaM ca dravyataH prazravaNaviSayA prazzravaNasyApra|tiSThApanetyarthaH, kSetrato grAmAdevahiH, kAlataH zaradi nidAghe vA pratipadyate, bhuktvA cet pratipadyate caturdazabha kena samApyate, abhuktyA cet pratipadyate tadA poDazabhaktena samApyate, bhAvatastu dinyAdikopasargasahanamiti / evaM 2 mahAmokapratimA'pi navaraM bhuktvA cet pratipadyate tadA SoDazabhaktena samApyate, abhuktvA cettadA'STAdazabhakteneti / 'java-18 majhaM caMdapaDimati yavasyeva madhyaM yasyAM sA yavamadhyA, candra iva kalAvRddhihAnibhyAM yA pratimA sA candrapratimA, tathAhi zuklapratipadi eka kavalaM bhikSA vA abhyavahatya pratidinaM kavalAdivRddhayA paJcadaza paurNamAsyAM kRSNapratipadi ca paJcadazaiva mA bhuktvA pratidinamekahAnyA amAvAsyAyAmekameva yasyAM bhulesA sthUlamadhyatvAt yavamadhyeti / 'baharamaNjhaM caMdapaDima'ti vairasyeva (vajrasyeva) madhyaM yasyAM sA tathA, yasyAM hi kRSNapratipadi paJcadaza kavalAn bhuktvA tataH pratidinamekahAnyA amA vAsyAyAmekaM zuklapratipadyaSyekameva, tataH punarakavRddhyA paurNamAsyAM paJcadaza bhune sA tanumadhyatvAlUjamadhyeti // vAca-11 4AnAntarAdhItamatha padacatuSkam-'vivegapaDimati vivecana vivekaH-tyAgaH, sa cAntarANAM kaSAyAdInAM bAhyAnAMca gaNazarI-18 rAnucitabhaktapAnAdInAM ttprtipttivivekprtimeti| viussaggapaDimati vyutsargapratimA-kAyotsargakaraNamiti / 'uvahANa 25 SARERatininemarana vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(bhikSu-pratimAdi anusAra) ~66~ Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [15] dIpa anukrama [15] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [... 15 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam // 32 // 4 "aupapAtika" | paDimaM 'ti tapoviSayo'bhigrahaH, yadyapi dazAzrutaskandhe bhikSUpAsakapratimAsvarUpeya muktA tathApIha tathA na vyAkhyAtA, bhikSupratimAnAM prAgeva darzitatvAd, upAsakapratimAnAM ca sAdhUnAmasambhavAt / 'paDilI paDimaM ti saMlInatA'bhigrahamiti // 15 // - te kAle teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave gherA bhagavaMto jAtisaMpaNNA kulasaMpaNNA balasaMpaNNA ruvasaMpaNNA viNayasaMpaNNA NANasaMpaNNA daMsaNasaMpaNNA caritasaMpaNNA lajjAsaM paNNA lAghavasaMpaNNA oaMsI teaMsI vayaMsI jasaMsI jiakohA jiyamANA jiamAyA jialobhA jiaiMdiA jiaNiddA jiaparIsahA jIviAsamaraNabhayaviSyamukkA vayaSpahANA guNappahANA karaNaSpahANA caraNa pahANA NiggahappahANA nicchayapahANA aJjavappahANA mahavappahANA lAghavappahANA khaMtippahANA muttippahANA vijJApahANA saMtappahANA beappahANA vaMbhappahANA nayappahANA niyamappahANA saccappahANA soappahANA cAruSaNNA lajjAtavassIjiiMdiA sohI aNiyANA appussuA apahillesA | appaDilessA susAmaNNarayA detA iNameva NiggadhaM pAvayaNaM puraokAuM viharati / Education International sAdhuvarNakamAntarameva tatra 'jAisaMpanna'tti uttamamAtRkapakSayuktA ityavaseyam, anyathA mAtRkapakSa sampannatvaM puruSamAtrasyApi syAditi naiSAmutkarSaH kazciduktaH syAd, utkarSAbhidhAnArthaM caizaM vizeSaNakadambakaM cikIrSitamiti, evaM 'kulasaMpannA' ityAdyapi vizeSaNanavarka, navaraM kulaM paitRkaH pakSaH valaM saMhananasamutthaH prANaH rUpam-AkRtiH vinayajJAne pratIte | darzanaM samyaktvaM caritraM- samityAdi lajjA- apavAdabhIrutA saMyamo vA lAghavaM dravyato'lpopadhitA bhAvato gauravatrayatyAgaH vividha prakArasya anagArasya varNanaM - ( jAtisaMpanna Adi guNAH) For Penal Use Only ~67~ anagA0 sU0 16 // 32 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [16...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [16] dIpa anukrama 'ositti ojo-mAnaso'vaSTambhastadvantaH ojasvinaH tayaMsitti tejaH zarIraprabhA tadvantaH tejasvinaH 'vacaMsitti / vaco-vacanaM saubhAgyAdhupetaM yeSAmasti te vacasvinaH, athavA varcaH-tejaH prabhAva ityarthaH, taddhanto varcasvinaH 'jasaMsitti 3 yazasvinaH-khyAtimantaH jitakrodhAdIni sapta vizeSaNAni pratItAni, nabara krodhAdijayaH-udayaprAptakrodhAdiviphalIkaraNa-16 to'vaseyaH, 'jIviAsamaraNabhayaviSpamukkA' jIvitAzayA maraNabhayena ca vipramuktAH, tadubhayopekSakA ityarthaH, 'vayapahANe ti vrata-yatitvaM pradhAnam-uttama zAkyAdiyatitvApekSayA nirgranthayatitvAdyeSAM, vratena vA pradhAnA ye te tathA, nirgandhazramaNA ityarthaH, te ca na vyavahArata evetyata Aha-guNappahANa'tti pratItaM, navaraM guNA:-karuNAdayaH, guNaprAdhAnyameva prapaJcayannAha-'karaNappahANe' tyAdivizeSaNasaptake pratItArtha ca, navaraM karaNaM-piNDavizuddhayAdi caraNa-mahAvratAdi nigrahaH| anAcArapravRtteniSedhanaM nizcayaH-tattvanirNayaH vihitAnuSThAneSu vA avazyaMkaraNAbhyupagamaH, ArjavaM--mAyodayanigrahaH / mArdavaM-mAnodayanirodhA, lAghaba-kriyAsu dakSatvaM kSAnti:-krodhodayanigraha ityarthaH, mukti:-lobhodayavinirodho vidyAHprajJatyAdikAH mantrA-hariNegameSyAdimantrAHvedA:-AgamAH RgvedAdayo vA brahma-brahmacarya kuzalAnuSThAna vA nayA-nItayaH / niyamA-abhigrahAH satyaM-samyagvAdaH zauca-dravyato nirlepatA bhAvato'navadyasamAcAraH, yacceha caraNakaraNagrahaNe'pyAjavAdigrahaNaM tadArjavAdInAM prAdhAnyakhyApanArthamavaseyaM, 'cAruvaNNa'tti satkIrtayaH gaurAdyudAttazarIravaNeyuktA vA satprajJA | vA 'lajjAtavassIjiiMdiya'tti lajjApradhAnAstapasvinaH-ziSyA jitendriyAzca yeSAM te lajjAtapasvijitendriyAH, athavA lajjayA tapaHzriyA ca jitAnIndriyANi yaiste lajjAtapAzrIjitendriyAH, yadyapi jitendriyA iti prAguktaM, tathApIha lajjA [16] | vividha-prakArasya anagArasya varNanaM -(jAtisaMpanna Adi guNA:) ~68~ Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [16] dIpa anukrama [16] papA tikam // 33 // "aupapAtika" mUlaM [16...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH * - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) tapovizeSitatvAnna punaruktatvamava seyamiti, 'sohi'tti suhRdo mitrANi jIvalokasyeti gamyam, athavA zodhiyogAcchodhayaH- akaluSahRdayA ityarthaH, 'aNiyANa'tti anidAnA - nidAnarahitAH 'appussuya'tti alpautsukyA-autsukyavarjitAH 'ahilesa tti saMyamAdavahirbhUtamanovRttayaH, 'appaDilessA [vA]' apratilezyA - atula manovRttayaH, 'susAmaNNaraya'tti atizayena zramaNakarmAsaktAH, 'daMta'tti gurubhirdamaM grAhitAH vinayitA ityarthaH, idameva nairgranthyaM pravacanaM 'puraokArDa'ti puraskRtya pramANIkRtya viharantIti kvacidevaM ca paThyate- 'bahUNaM AyariyA' arthadAyakatvAt 'bahUNaM uvajjhAyA' sUtradAyakatvAt, bahUnAM gRhasthAnAM pratrajitAnAM ca dIpa iva dIpo mohatamaHpaTalapATanapaTutvAt, dvIpa iva vA dvIpaH saMsArasAgaranimagnAnAmAzvAsabhUtatvAt, 'tANaM'ti trANamanarthebhyo rakSakatvAt, 'saraNaM'ti zaraNamarthasampAdakatvAt 'gaiti gamyata iti gatirabhigamanIyA ityarthaH, 'paiti pratiSThantyasyAmiti pratiSThA Azraya ityarthaH // tesi NaM bhagavaMtANaM AyAvAyAvi viditA bhavaMti paravAyA viditA bhavaMti AyAvAyaM jamaittA na lavaNamiva mattamAtaMgA acchiddapasiNavAgaraNA rayaNakaraMDagasamANA kuttiAvaNabhUA paravAdiyapamaddaNA | dubAlasaMgiNo samattagaNipiDagadharA savvakkharasaNNivAiNo sababhAsANugAmiNo ajiNA jiNasaMkAsA jiNA iva avitahaM vAgaramANA saMjameNaM tavasA appAnaM bhAvemANA viharati // (sU016) vividha prakArasya anagArasya varNanaM - ( jAtisaMpanna Adi guNAH) teSAM bhagavatAM 'AyAvAyAvitti bhAtmavAdA:- svasiddhAntapravAdAH, apiH samuccaye, pAThAntareNAtmavAdino jainA ityarthaH, viditAH - pratItAH bhavanti, tathA paravAdAH - zAkyAdimatAni, pAThAntareNa paravAdinaH- zAkyAdayo viditA For Para Use Only ~69~ anagA0 sU0 16 // 33 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...16] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [16] dIpa anukrama bhavanti, svaparasiddhAntapravINatayA, tatazca 'AyAvAya'ti svasiddhAntaM 'jamaitta'si punaH punarAvartanenAtiparicitaM kRtvA, 6 kimiva ke ityAha-nalavanamiva mattamAtaGgA iti pratItaM, nalavanA iti pAThAntaraM, nalavanAnIveti vyAkhyeya, tataH acchi-18 lAdapasiNavAgaraNa'tti aviralapraznA aviralottarAzca sambhUtAH santo viharantIti yogaH, 'rayaNakaraMDagasamANa'tti pratItaM, 'kuttiAvaNabhUatti kutrika-svargamartyapAtAlalakSaNaM bhUmitrayaM tatsambhavaM vastvapi kutrikaM, tatsampAdaka ApaNo-haTTaH / kutrikApaNastajUtAH-samIhitArthasampAdanalabdhiyuktatvena tadupamAH, 'paravAiyapamaddaNa'tti tanmatapramaInAt 'paravAIhiM aNo-3 kaMtA ityAdi codasapuSI'tyantaM vAcanAntaraM, tatra anupakrAntA-anirAkRtA ityarthaH, 'aNNausthiehi'ti anyayU-15 thikaiH-paratIthiMkaH 'aNoddhaMsijamANa'tti anupadhvasyamAnAH mAhAtmyAdapAtyamAnAH, viharanti-vicaranti, 'appegaiyA hai AyAradhare'tyevamAdIni poDaza vizeSaNAni sugamAni, navaraM sUtrakRtadharA ityasya prAktanAGgadharaNAvinAbhUtatve'pi tasyAtizayena dharaNAtsUtrakRtadharA ityAdhuktam , ata eva vipAkazrutadharoktAvapi ekAdazAGgavida ityuktam, athavA vide*rvicAraNArthatvAdekAdazAGgavicArakAH, navapUAdigrahaNaM tu teSAM sAtizayatvena prAdhAnyakhyApanArthamiti, caturdazapUrvitve | satyapi dvAdazAmitvaM keSAzcinna sthAcaturdazapUrvANAM dvAdazAGgasyAMzabhUtatvAt , ata Aha-'duvAlasaMgiNo'tti, tathA dvAda zAGgitve'pi na samastazrutadharatvaM keSAzcitsyAdityata Aha-samattagaNipiDagadharA' gaNInAm-arthaparicchedAnAM piTakamiva | piTakaM-sthAnaM gaNipiTakam , athavA piTakamiva vAlajakavANijakasarvasvAdhArabhAjanavizeSa iva yattaspiTarka, gaNina-AcAyasya piTaka gaNipiTaka-prakIrNakazrutAdezazrutaniyuktyAdiyukta jinapravacanaM, samastam-anantagamaparyAyopetaM gaNipiTaka [16] vividha-prakArasya anagArasya varNana ~ 70~ Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [16] dIpa anukrama [16] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 16] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapA tikam // 34 // dhArayanti ye te tathA, ata eva 'savakkharasaNNivAiNo tti sarve akSarasannipAtAH - varNasaMyogA jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA, 'sababhAsANugAmiNo tti sarvabhASAH AryAnAryAmaravAcaH anugacchanti-anukurvanti tadbhASAbhASitvAt svabhASayaiva vA labdhivizeSAttathAvidhapratyayajananAt, athavA sarvabhASAH - saMskRtaprAkRtamAgadhyAdyA anugamayanti-vyAkhyAntItyevaMzIlA ye te tathA, 'ajiNa' tti asarvajJAH santo jinasaGkAzAH, jinA ivAvitathaM vyAkurvANAH // 16 // teNeM kAle teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI bahave aNagArA bhagavaMto hariA4 samibhA bhAsAsamiA esaNAsamiA AdANabhaMDamasanikkhevaNAsamiA uccArapAsavaNakhelasiMghANajalapAri dvAvaNiyAsamiA maNaguttA vayaguptA kAyagutA guttA gusiMdiyA guptavaMbhayArI amamA akiMcaNA chiNNaggaMthA chiNNasoA nirubalevA kaMsapAtIva mukatoA saMkha iva niraMgaNA jIvo viva appaTihapagatI | jacakaNagaMpiva jAtarUvA AdarisaphalagAviva pAgaDabhAvA kummo iva gusiMdiA pukakharapattaM va nirUvalevA | gagaNamitra nirAlaMbaNA aNilo iva nirAlayA caMda iva somalesA sura iva disateA sAgaro iva gaMbhIrA vihaga iva savvao vipyamukkA maMdara iva appakaMpA sArayasalilaM va suddhahiayA svaggivisANaM va egajAyA | bhAraMDapakkhI va appamattA kuMjaro iva soMDIrA basabho hava jAyasthAmA sIho iva duDarisA vasuMdharA iva savvaphAsavisahA suhaahuAsaNe iva teasA jalatA 1 vRttyabhiprAyeNa agnyA / Education Internation For Parts Only vividha prakArasya anagArasya varNanaM -- ( kevalajJAnaprAptiH yogya anagArasya guNa-varNanaM ) ~71~ anagA0 sU0 17 // 34 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [17] SCREENAX dIpa 'teNaM kAleNa'mityAdi gamAntaraM vyaktaM ca, navaraM samitisUtre 'AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiya'tti AdAne-grahaNe upakaraNasyeti gamyate, bhANDamAtrAyAH-vaskhAdhupakaraNarUpaparicchadasya, bhANDamAtrasya vopakaraNasyaiva, athavA bhANDasyavastrAdema'nmayabhAjanasya vA mAtrasya ca-pAtra vizeSasya nikSepaNAyAM-vimocane ye samitA:-supratyupekSitAdikrameNa samyak pravRttAste tathA, 'uccArapAsavaNakhelasiMghANajAlapAriDAvaNiyAsamiyA' purIpamUtraniSThIvananAsikAzleSmamalaparityAge samitA iti zuddhasthaNDilAzrayaNAta, 'maNagutte'tyAdi padatrayaM kaNThayam , ata eva 'guttA' sarvathA guptatvAt 'gutidiya'tti zabdAdiSu rAgAdirahitA ityarthaH, athavA 'guttAguttiviyatti guptAni zabdAdiSu rAgAdinirodhAd aguptAni ca AgamazravaNeryAsamityAdiSvanirodhAdindriyANi yeSAM te tathA, 'guttabaMbhayAritti gupta-yasatyAdiguptimabrahma-maithunaviratiM caranti-Asevanta ityevaMzIlA guptabrahmacAriNaH, 'amamati AbhiSvaGgikamametizabdavarjAH 'akiMcana'tti nirdevyAH (pranthAnam 1000) vAcanAntare 'akohe'tyAdInyekAdaza padAni dRzyante, tatra 'akohe'tyAdi 4 pratItAni, ata eva 'saMta'tti zAntA antarvRttyA 'pasaMta'tti prazAntAH pahirvRttyA 'upasaMta'tti upazAntA ubhayataH, adhavA manaHprabhRtyapekSayA zAntAdIni padAni, athavA zrAntA bhavabhramaNAt prazAntAH prakRSTacittatvAt upazAntA-nivRttAH pApebhya, athavA prazamaprakarSAbhidhAnAyaikArtha padatrayamidam , ata eva 'parinibuA' sakalasantApavarjitAH 'aNAsava'tti anAzravAH-avidyamAnapApakarma bandhAH 'agaMdha'tti avidyamAnahiraNyAdigranthAH 'chinnaso'tti chinnazokAzchinnazrotaso vA, chinnasaMsArapravAhA ityarthaH, lAnirubaleva'tti upalipyate anenetyupalepastadrahitAH, karmabandhahetuvarjitA ityarthaH, atha nirupalepatAmevopamAnarAha-vakSyamA anukrama [17] FarPranamamumony vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(kevalajJAnaprApti: yogya anagArasya guNa-varNana) ~72~ Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [17...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam | OMi sUtrAMka [17]] kaNapadAnAM ca bhAvanAdhyayanAyukte ime saGghahagAthe- kase 1 saMkhe 2 jIve 3 gayaNe 4 vAe 5 ya sArae salile 6 / pukha anagA0 pArapatte 7 kumme 8 vihage 9 khagge ya 10 bhAraMDe 11 // 1 // kuMjara 12 vasahe 13 sIhe 14 nagarAyA ceva 15 sAgara||'klohe 15 / caMde 17 sUre 18 kaNage 19 vasuMdharA ceva 21 sUhuyahue 21 // 2 // ' uktagAdhAnukrameNeha tAni padAni | sU017 vyAkhyAsyAmaH, vAcanAntare itthameva dRSTatvAditi, 'kaMsapAIva mukatoyA' kAMsyapAtrIveti vyaktaM mukta-tyakaM toyamiva toyaM-bandhahetutvAt sneho yaiste tathA, 'saMkho iva niraMgaNe ti kambuvat raGgaNaM-rAgAdyuparaJjanaM tasmAnnirgatAH, 'jIva iva appaDihayagatI' pratyanIkakutIthikAdiyukteSvapi dezanagarAdiSu viharanto vAdAdisAmopetatvenAskhalitagataya ityarthaH, saMyame vA apratihatavRttaya ityarthaH, 'gagaNamiva nirAlaMbaNa'tti kulagrAmanagarAdyAlambanavarjitA ityarthaH sarvatrAnizcitA iti hRdayaM, 'vAyuriva appaDibaddhA' prAmAdiSvekarAjyAdivAsAt 'sArayasalilaM va suddhahiaya'tti akaluSamanastvAt , 'pukkharapattaM 4 va niruvaleva'tti paGkajalakalpasva janaviSayasneharahitA ityarthaH, 'kummo va gutiMdiya'tti kacchapo hi kadAcid prIvApAdalakSaNAvayavapazcakena gupto bhavati, evamete'pIndriyapazcakeneti, 'vihaga iva viSpamuka'tti muktaparikaratvAdaniyatavAsAcca, 'khaggivisANaM va egajAya'tti saGgI-ATanyo jIvastasya viSANaM-zRGgaM tadekameva bhavati tadekajAtA-ekabhUtA rAgA-||4|| &AdisahAyavaikalyAditi, 'bhAraMDapakkhIva appamatta'tti bhAraNDapakSiNoH kilaka zarIraM pRthagmI tripAdaM ca bhavati, tI zAcAtyantamapramattatayaiva nirvAhaM labhete tenopamA kRteti, 'kuMjaro iva soMDIrA' hastIva zUrAH kaSAyAdiripana pratI-III | tyeti, 'vasabho iva jAyatthAmA' gaurivotpannavalAH, pratijJAtakAryabharanirvAhakA ityarthaH, 'sIho iva duddharisA' parISahAdi-18 SCSSACSIRESS dIpa anukrama [17] // 5 vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(kevalajJAnaprApti: yogya anagArasya guNa-varNana) ~ 73~ Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [17] dIpa anukrama [17] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [17... ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [12] upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH mRgairanabhibhavanIyA ityarthaH, 'maMdaro iva appakaMpatti merurivAnukUlopasargavAyubhira vicalitasattvAH, 'sAgaro iva gaMbhIra'tti | harSazokAdikAraNa samparke'pyavikRtacittAH, 'caMdo iva somalessa' tti anupatApahetumanaH pariNAmAH, 'sUro iva dittatea'tti | dIptatejaso dravyataH zarIradIyA bhAvato jJAnena, 'jaJcakaNagamiva jAyaruvA' jAtaM labdhaM rUpaM svarUpaM rAgAdikudravyavirahAt yaiste jAtarUpAH, 'vasuMdharA iva sabaphAsavisaha 'tti sparzAH zItoSNAdayo anukUletarAH parISahAstAn sarvAn viSahante ye te tathA, 'suhuahuAsaNo iva teasA jalatA' suSThu hutaM kSiptaM ghRtAdi yatra hutAzane cahau sa tathA, tadvattejasA-jJAnarUpeNa taporUpeNa ca jvalanto dIpyamAnAH, pustakAntare vizeSaNAni sarvANyetAnIdaM cAdhikam - 'Adarisapha | lagA iva pAyaDabhAvA' AdarzaphalakAnIva paTTikA iva pratale vistIrNatvAdAdarzaphalakAni tAnIva prakaTA yathAvadupalabhyamAnasvabhAvA bhAvA- AdarzapakSe nayanamukhAdidharmAH sAdhupakSe azaThatayA manaHpariNAmAH yeSu te prakaTabhAvAH / natthi NaM tesi NaM bhagavaMtANaM kasthaha paDibaMdhe bhavai, se a paribaMdhe caDavhei paNNatte, taMjahA - davvao vittao kAlao bhAvao, davvao NaM sacittAcittamIsiesa davvesu, khettao gAme vA Nayare vA raNe | vA khette vA khale vA ghare vA aMgaNe vA, kAlao samae vA AvaliyAe vA jAva ayaNe vA aNNatare vA dIhakAlasaMjoge, bhAvao kohe vA mANe vA mAyAe vA lohe vA bhae vA hAse vA evaM tesiM Na bhavai / te NaM bhagavaMto vAsAvAsavalaM aTTa gimha hemaMtiANi mAsANi gAme egarAiA Nayare paMcarAiA vAsIcaMdaNa For Para Use Only vividha prakArasya anagArasya varNanaM -- ( kevalajJAnaprAptiH yogya anagArasya guNa-varNanaM ) ~74~ Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: anagA0 aupapAtikam prata sUtrAMka sU017 // 36 // [17] dIpa samANakappA samalehukaMcaNA samasuhadukkhA ihalogaparalogaappaDiyA saMsArapAragAmI kammaNigghAyaNahAe abhuDiA viharaMti // (suu017)|| ___ 'natthI' tyAdi, nAsti teSAM bhagavatAmayaM pakSo yaduta kutracidapi prativandho bhavatIti, tadyathA-dravyataH 4, dravyataH sacittAdiSu 3, kSetrato prAmAdiSu 7, tatra kSetraM-dhAnyajanmabhUmiH khalaM-dhAnyamalanapavanAdisthaNDilaM, zeSANi vyakkAni, kAlataH samayAdiSu, tatra samayA-sarvanikRSTaH kAlaH, AvalikA-asaGkhyAtasamayA yAvatkaraNAdidaM razyam-'ANApANU vA' ucchAsani:zvAsakAla ityarthaH, 'thove vA' saptaprANamAne 'lave vA' saptastokamAne 'muhutte vA' lavasaptasaptatimAne ahorAtrapakSamAsAH pratItA, 'ayaNa' dakSiNAyanamitaraca, anyatare vA 'dIhakAlasaMjoetti varSazatAdau, bhAvataH krodhAdiSu 6, evaM tesiM na bhavaI'tti evam-amunA prakAreNa teSAM na bhavati prativandha iti prakRtam, 'vAsAvAsavarjati varSAMsu-prAvRSi|4 vAso-nivAsastadvarjamityarthaH, 'gAme egarAiya'tti ekarAtro vAsamAnatayA asti yeSAM te ekarAtrikAH, evaM nagare paJcarAtrikA iti, etaca pratimAkalpikAnAzrityokam , anyeSAM mAsakalpavihAritvAditi, 'vAsIcaMdaNasamANakappa'tti vAsIcandanayoH pratItayorathavA vAsIcandane iva vAsIcandane-apakArakopakArako tayoH samAno-niparAgatvAtsamaH kalpovikalpaH samAcAro vA yeSAM te vAsIcandanasamAnakalpAH, 'samalejhukaMcaNa'tti same-tulye upekSaNIyatvAlleSTukAzcane yeSAM te tathA, 'samasukhe' tyAdi 'viharatI' tyetadantaM vyakta, vAcanAntare punaH 'taMjahA' ityataH paraM gamAntaM yAvadidaM paThyate-'aMDae ivA' aNDajo-haMsAdiH aNDakaM vA-mayUrANDakAdiH krIDAdimayUrAdiheturiti vA pratibandha sthAt, saptamyekavacanAntaM * anukrama [17] * * ..:.:. . anditurary.com vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(kevalajJAnaprApti: yogya anagArasya guNa-varNana) ~ 75~ Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...17] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [17] dIpa cedaM vyAkhyeyam , ikArastu prAkRtaprabhavaH, 'poyae i vA potajo-hastyAdiH, potako vA zizuriti vA pratibandhaH syAt , 'aMDaje ivA' boMDaje ive tyatra pAThAntare aNDajaM-vastraM kozikArakITANDakamabhavaM boNDa-kAMsIphalaprabhavaM vastrameva, 'jaggahie i vA avagRhItaM-pariveSaNArthamutpATitaM bhaktapAnaM 'pamgahie vA' pragRhItaM bhojanArthamutpATitaM tadeva, athavA avagrahika-avagraho'syAstItyavagrahika-casatipIThaphalakAdikaM aupagrahikaM vA daNDakAdikamupadhijAtaM, pragRhItaM tu prakaprANa gRhItatvAdIpikamiti, 'jaNNaM jaNNaM disaM'ti NaGkArasya vAkyAlaGkArArthatyAdyAM yAM dizamicchanti vihartamiti shessH| 'taM 'ti tAM tAM dizaM viharantIti yogaH, 'suibhUya'tti zucibhUtA:-bhAvazuddhimantaH zrutibhUtA vA-prAptasiddhAntAH, 'laghubhUya'tti alpopadhitayA gauravatyAgAcca, athavA laghubhUto vAyustadvat ye satatavihArAste laghubhUtAH, 'annppgNdhaa'| analpagranthAH-bahAgamAH avidyamAno vA AtmanaH sambandhI antho-hiraNyAdiryeSAM te tathA, anaryagranthA yA bhAvadhanayuktA ityarthaH // 17 // tesi NaM bhagavaMtANaM eteNaM vihAreNaM viharamANANaM ime eArUve anbhitarabAhirae tavovahANe hotthA, taMjahA-abhitarae chavihe bAhiraevi chavihe // (suu018)|| hai atha sAdhuvarNakaH prakArAntareNocyate-saca 'tesi NamityAdi se taM bhAvaviussagge' ityetadantaH anazanAditapo bhedapratipAdanaparaH sugama eva, navaraM vAcanAntare 'jAyAmAyAvitti'tti saMyamayAtrAmAtrArtha vRttiH-bhaktagrahaNaM yAtrAmAtrAvRttiH 'aducaraM vatti athAparaM punarityarthaH / tathA'dhikRtavAcanAyAm 'abhitaraetti abhyantaram-Antarasyaiva zarI anukrama [17] vividha-prakArasya anagArasya varNanaM --(kevalajJAnaprApti: yogya anagArasya guNa-varNana) ~ 76~ Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------- mUlaM [18] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- prata tikam sUtrAMka // 37 // [18] rasya tApanAtsamyagdRSTibhireva tapastayA pratIyamAnatvAcca, 'bAhirae'tti bAhyasyaiva zarIrasya tApanAnmithyAdRSTibhirapi tapa- | tapobhedaH 4 stayA pratIyamAnatvAJceti // 18 // sU018 | se kiM taM bAhirae ! 2 chavihe, taMjahA-aNasaNe UNo (avamo) ariyA bhikkhAariyArasaparicAe kAyakilese paDisaMlINayA / se kitaM aNasaNe, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-ittarie a Avakahie a| se kita ittarie, 2 aNegavihe paNNate, taMjahA-cautthabhatte chahabhatte aTThamabhatte dasamabhase vArasabhatte cauddasabhatte solasabhatte ajamAsie bhatte mAsie bhatte domAsie bhatte temAsie bhatte caumAsie bharo paMcamAsie * bhatte chammAsie bhatte, se taM ittarie / se kiM taM Avakahie?,2duvihe paNNatte, taMjahA-pAovagamaNe abhattapaJcakkhANe ase kiM taM pAovagamaNe, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-vAghAime a nibbAghAime a niyamA appaDikamme, se taM pAovagamaNe / se kiM taM bhattapaJcakkhANe 1,2 duvihe paNNate, taMjahA-vAghAime a kA nivvAghAime aNiyamA sappaDikamme, se taM bhasapaJcakkhANe, se taM annsnne| | 'aNasaNe'tti bhojananivRttiH, taccekartuM na zaknoti tadA ki kAryamityAha-'avamoyaritti avamodarasya karaNamavamodarikA-unodaratetyarthaH, upalakSaNatvAccAsya nyUnopadhitA'pIha dRzyeti, tatrAzakasya yatkAryaM tadAha-'bhikkhAyariya'tti | [vRttisaMkSepa ityarthaH, tatrApyazakasya yatkAryaM tadAha-rasaparivAe'tti, tatrApyazaktasya yattadAha-kAyakilese', tatrApi yatta-I||" dAha-paDisaMlINaya'tti, 'ittarie'tti itvaram-alpakAlikamekopavAsAdi SaNmAsAntam 'Avakahie' tti yAvatI cAso SANSKAR dIpa anukrama [18] tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~77~ Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [19...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [19] dIpa kathA ca-manuSyo'yamitithyapadezarUpA yAvatkathA tasyAM bhavaM yAvatkathika-yAvajIvikamityarthaH, 'pAovagamaNe'tti pAdapasyevopagamanam-aspandatayA'vasthAnaM pAdapopagamanaM 'vAghAime atti vyAghAtavat-siMhadAvAnalAdyabhibhUto yat pratipa| dyate 'nibAghAime atti vyAghAtavirahitaM / se kiM taM omoariAo ?, 2 duvihA paNNattA, taMjahA-bvomoariA ya bhAvomoariA ya, se ki taM vvomoariA, 2 duvihA paNNattA, taMjahA-uvagaraNadabyomoariA ya bhattapANadabbomoariA th| se kiM taM uvagaraNadavyomoariA, 2tivihA paNNatA, taMjahA-ege batthe ege pAe ciyattoSakaraNasA| tivaNayA, setaM uvgrnnbbomoariaa| se kiM taM bhattapANadabbomoariA,2 aNegavihA paNNattA, taMjahA-ahakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe appAhAre, duvAlasakukuDibhaMDagappamANamette kavale AhAramANe avaDomoariA, solasakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe dubhAgapattomoariA, cauvvIsakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe pattomoariA, ekatIsakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe kiMcUNomoariA, battIsakukuDiaMDagappamANamette kavale AhAramANe pamANapattA, etto ege Navi ghAseNa UNa AhAramAhAremANe samaNe NiggaMdhe No pakAmarasabhoItti vattavvaM siA, se taM bhattapAraNavomoariA, se taM vvomoariaa|se kiMta bhAvomoariA?,2aNegavihA paNNattA, taMjahA-appa kohe appamANe appamAe appalohe appasadde appajhaMjhe, se taM bhAvomoaribhA, se taM omoariaa| se 645464545454556 anukrama [19] tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~ 78~ Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [19] dIpa anukrama [19] aupapAtikam // 38 // mUlaM [... 19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) kiM taM bhikkhAyariyA 1, 2 aNegavihA paNNattA, taMjahA- davbAbhiggahacarae khettAbhiggahacarae kAlAbhiggahacaraNa bhAvAbhiggahacarae ukkhitacarae Nikkhittacarae ukkhintaNikkhitacarae Nikkhitaukkhitacarae vaTTimANacarae sAhariz2amANacarae uvaNIacarae avaNIatharae uvaNIaavaNI acarae avaNI aDavaNI* acarae saMsadvacarae asaMsaGghacarae tajjJAtasaMsaTTacarae aNNAyacarae moNacarae diTThalAbhie ahilAbhieM 2) puTThalAbhie apulAbhie bhikkhAlAbhie abhikkhalAbhie aNNagilAyae oSaNihie parimitapiMDavAie suddhesaNie saMkhAyattie, se taM bhikkhAdhariyA / 'ciyatovagaraNa sAijaNaya'tti cittaM prItikaraM tyaktaM vA doSairyadupakaraNaM vastrapAtra vyatiriktaM vastrapAtrameva vA tasya yA zrayaNIyatA svadanIyatA vA sA tathA, 'appAhAre' tti dvAtriMzatkavalApekSayA aSTAnAmalpakhAt, 'avahomoyariyatti dvAtriMzato'rddha SoDaza, evaM ca dvAdazAnAmarddhasamIpavartitvAdupA'vamodarikA dvAdazabhiriti, 'dubhAgomoyariya'tti dvAtriMzataH SoDaza dvibhAgo'rddhamityarthaH, tataH SoDazakavalamAnA dvibhAgAvamodariketyucyate, 'pattomoyariya'tti caturviMzateH kavalAnAM dvAtriMzadvitIyArddhasya madhyabhAgaM prAptatvAccaturviMzatyA kavalaiH prAptAvamodariketyute, athavA prApteva prAptA dvAtriMzatakhayANAM bhAgAnAM prAptatvAccaturthabhAgasya cAprAptatvAditi, 'kiMcUNUmoyariyatti ekatriMzato dvAtriMzata ekenona|| tvAt, 'pamANapate 'ti dvAtriMzatA kavalaiH prAptapramANo bhavati sAdhurna myUnodara iti, 'esI'ti ito dvAtriMzatkavalamAnAdekenApi 'ghAseNaM'ti prAsena 'No pakAmarasabhoIti vattavaM siyA' iti nAtyarthamannabhoketi vAcyaM syAditi, 'appasadde 'ti tapasa: bAhya abhyaMtara bhedA: For Parks Use Only ~79~ bAhyata0 sU0 19 // 38 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [19] dIpa anukrama [19] "aupapAtika" Education Internation - mUlaM [... 19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH tapasa: bAhya abhyaMtara bhedA: upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) | alpakalaha ityarthaH, kalahaH- kodhakAryam 'appatti aspazamzaH - avidyamAna kalahavizeSaH, alpazabdazcAbhAvavacano'pyasti, 'davAbhiggahacarae ti dravyAzritAbhigraheNa carati - bhikSAmadati dravyAzritAbhigrahaM vA carati Asevate yaH sa dravyAbhigrahacarakaH, iha ca bhikSAcaryAyAM prakrAntAyAM yad dravyAbhigrahacaraka ityuktaM taddharmadharmiNorabhedavivakSaNAt, dravyAbhigrahazca lepakRtAdidravyaviSayaH, kSetrAbhigrahaH- svagrAmaparagrAmAdiviSayaH, kAlAbhigrahaH -pUrvAhnAdiviSayaH, bhAvAbhigrahastu gAnahasanAdipravRttapuruSAdiviSayaH, 'ukkhittacarae'tti utkSitaM svaprayojanAtha pAkabhAjanAduddhRtaM tadarthamabhigrahatazvarati tadgaveSaNAtha gacchatItyutkSiptacarakaH, evamuttaratrApi, 'nikkhittacarae'tti nikSiptaM - pAkabhAjanAdanuddhRtaM 'ukkhittanikkhitacarae'tti pAkabhAjanAdutkSipya nikSitaM tatraivAnyatra vA sthAne yattadutkSiptanikSiptam athavotkSiptaM ca nikSiptaM ca | yazcarati sa tathocyate 'nikkhitta ukkhittacarae' ti nikSiptaM bhojanapAtryAmutkSiptaM ca svArtha tata eva nikSiptotkSiptaM, 'vaTTiIjamANacarae ti pariveSyamANacarakaH 'sAharijamANacarae'tti yat kUrAdikaM zItalIkaraNArtha paTAdiSu vistAritaM tatpunabhajane kSiSyamAnaM saMhiyamANamucyate, 'uvaNIacarae'tti upanItaM kenacitkasyacidrapaDhaukitaM praheNakAdi, 'avaNIyacarae'ti apanItaM deyadravyamadhyAdapasAritamanyatra sthApitamityarthaH, 'uvaNIyAvaNIyacarae'tti upanItaM vinItaM DhaukitaM satpraheNakAdyapanItaM sthAnAntarasthApitaM athavopanItaM cApanItaM ca yazcarati sa tathA athavA upanItaM-dAyakena varNitaguNaM apanItaM nirAkRtaguNam upanItApanItaM yadekena guNena varNitaM guNAntarApekSayA tu dUSitaM yathA'ho zItalaM jalaM kevalaM kSAramiti, yattu kSAraM | kintu zItalaM tadapanItopanItamucyata iti, ata Aha-'avaNIyaDavaNIyacarae'ti, 'saMsadvacarae'tti saMsRSTena - kharaNTitena For Parts Only ~80~ Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapAtikam prata sUtrAMka [19] // 39 // dIpa | hastAdinA dIyamAnaM saMsRSTamucyate taccarati yaH sa tathA, 'asaMsahacarae'tti uktaviparItaH, 'tajjAyasaMsaGghacarae'tti tajjAtena deyadravyAvirodhinA yat saMsRSTaM hastAdi tena dIyamAnaM yazcarati sa tathA, 'aNNAyacarae'tti ajJAtaH-anupadarzitasvAjanyAdibhAvaH saMzcarati yaH sa tathA, 'moNacarae'tti vyakaM, "diThThalAbhiya'tti dRSTasyaiva bhaktAdeSTAdvA pUrvopalabdhAdAyakAlAbho yasyAsti sa dRSTalAbhikaH, 'adihalAbhie'tti tatrAdRSTasyApi apavarakAdimadhyAnnirgatasya zrotrAdibhiH kRtopayogasya bhaktAderadRSTAdvA pUrvamanupalabdhAdAyakAlAbho yasyAsti sa tathA, 'pulAbhie'ti pRSTasyaiva he sAdho! kiM te dIyata ityAdipaznitasya yo lAbhaH sa yasyAsti sa tathA, 'apuTThalAbhie tti uktaviparyayAditi, "bhikkhAlAbhie'tti bhikSeva bhikSA tucchamavijJAtaM 4 // vA tallAbho grAhyatayA yasyAsti sa bhikSAlAbhikaH, 'abhikkhalAbhie ti uktaviparyayAt, 'aNNagilAyae'tti anna-bhojanaM / vinA glAyati annaglAyakaH, sa cAbhigrahavizeSAt prAtareva doSAnnabhugiti, 'ovaNihie'tti upanihitaM yathA kathaJcitra pratyAsannIbhUtaM tena carati yaH sa aupanihitikA upanidhinA vA caratItyaupanidhikaH, 'parimiyapiMDavAie'tti parimitapiNDapAtaH-arddhapoSAdilAbho yasyAsti sa tathA, 'suddhesaNie'tti zuddhaiSaNA zaGkAdidoSarahitatA zuddhasya vA nirvyaJjanasya kUrAdereSaNA yasyAsti sa tathA, 'saMkhAdattie'tti saGkhyApradhAnA dattayo yasya sa tathA, dattizca ekkssepbhikssaalkssnnaa| se kiM taM rasaparicAe ?, 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA-Nibvi (ya) tie paNIarasaparicAe AyaMbilae AyAmasitthabhoI arasAhAre virasAhAre aMtAhAre paMtAhAre lUhAhAre, se taM rasaparicAe / se kiM taM kAyakilese , 2 aNegavihe paNNatte, taMjahA-ThANadvitie ThANAie ukuTuAsaNie paDimaTThAI cIrAsaNie nesa CACACANCE anukrama [19] // 39 // tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~81~ Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: * * 4 prata sUtrAMka [19] dIpa lie daMDAyae lauDasAI AyAvae avAuDae akaMDuae aNihae savvagAyaparikammavibhUsavippamukke, seta kAyakilese / se kiM taM paDisaMlINayA 1,2 caunvihA paNNattA, taMjahA-iMdiapaDisalINayA kasAyapaDisaM-18 lINayA jogapaDisaMlINayA vivittasayaNAsaNasevaNayA, 'Nidhiyatie'tti nirgataghRtAdivikRtikaH, 'paNIyarasaparicAI praNItarasaM galaghRtadugdhAdibinduH, 'AyaMbilae'tti AyAkamlam-odanakulmApAdi, 'AyAmasityabhoi'tti avazrAvaNagatasikthabhoktA 'arasAhAre'tti araso-hiGgAdibhirasaMskRta AhAro yasya sa tathA, 'virasAhAre'tti vigatarasaH-purANadhAnyaudanAdiH, 'aMtAhAre'tti ante bhavamantya-jaghanyadhAnya vallAdi, 'paMtAhAre'tti prakarSaNAntyaM vallAyeva bhuktAvazeSaM paryuSitaM ghA, 'luhAhAre'tti rUkSa-rUkSasvabhAvaM, kvacit 'tucchAhAre'tti dRzyate tatra tuccho'lpo'sArazca // 'ThANadiie'tti sthAna kAyotsargastena sthitiryasya sa sthAnasthitikA, pAThAntareNa| 'ThANAie'tti sthAnaM-kAyotsargastamatigacchati-karotIti sthAnAtigaH, 'ukuDuyAsaNie'tti pratItaM, 'paDimAIti pratimAmAsikyAdayaH, 'vIrAsaNie'tti vIrAsanaM-siMhAsananiviSTasya bhUnyastapAdasya siMhAsanApanode yAdRzamavasthAnaM tadyasyAsti sa vIrAsanikaH, 'nesajjie'tti niSadyA putAbhyAM bhUmyAmupavezanaM tayA carati naiSadhikaH, 'daMDAyae lagaMDasAItti kvaciddazyate tatra daNDasyevAyatam-AyAmo yasyAsti sa daNDAyatikA lagaNDaM-bakrakASThaM tadvacchete yaH sa lagaNDazAyI tasya pArNikA|zirAMsyeva pRSThameva vA bhUmau lagatIti, 'AyAvae'tti AtApayati-zItAdibhirdehaM santApayatItyAtApakaH, AtApanA ca | trividhA bhavati-niSpannasyotkRSTA'niSpannasya madhyamA Urdhvasthitasya jaghanyA, niSpannAtApanA'pi vidhA-adhomukhazA anukrama [19] tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~ 82 ~ Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka aupapAtikam // 40 // // 40 // [19] dIpa yitA 1 pArzvazAyitA 2 uttAnazAyitA ceti 3, aniSpannAtApanA'pi tridhA-godohikA utkuTukAsanatA paryaGkAsanatA bAhyata0 ceti, UrdhvasthAnAtApanA'pi tridhaiva-hasti zauNDikA ekapAdikA samapAdikA ceti, eteSu cAtApanAbhedatritayeSu utkRSTAdivayaM pratyeka yojanIyamiti, 'avAuDae'tti amAvRtakaH prAvaraNavarjaka ityarthaH, akaNDUyakAniSThIvako vyaktI, 'dhuyake-13 sU019 samaMsuloma'tti kvacidRzyate, tatra dhutAni-niSpratikarmatayA tyaktAni kezazmazruromANi-zirojakUcakakSAdilomAni yena sada tathA, kimuktaM bhavati-sarvagAtrapratikarmavibhUpAvipramukta iti / | se kiM taM iMdiyapaDisaMlINayA ?, 2 paMcavihA paNNatA, taMjahA-soiMdiyavisayapayAraniroho vA soiMdiyavisayapattesu asthesu rAgadosaniggaho vA cakhidiyavisayapayAraniroho vA cakkhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA ghANidiyavisayapayAraniroho vA ghANidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA jibhidiyavisayapayAraniroho vA jibhidiyavisayapattesu atthesu rAgadosaniggaho vA phAsidiyavisayapadhAraniroho thA phArsidiyavisayapattesu atthemu rAgadosaniggaho vA, se taM iMdiyapa-15 DisaMlINapA / se kitaM kasAyapaDisaMlINayA 1,2 caubvihA paNNattA, taMjahA kohassudapaniroho vA * udayapattassa vA kohassa viphalIkaraNaM mANassudayaniroho vA udayapattassa vA mANassa viphalIkaraNaM || mAyAudayagiroho vA udayapattassa (tAe) vA mAyAe viphalIkaraNaM lohassudayagiroho vA udayapattassa vA lohassa viphalIkaraNaM, se taM kasAyapaDisaMlINayA / se kiM taM jogapaDisalINayA ?, 2 tithihA paNNattA, anukrama [19] 0345 tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~83~ Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [19] dIpa anukrama [19] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 19] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | taMjahA-maNajogapaDisaMlINayA vayajogapaDisalINayA kAyajogapaDilINayA / se kiM taM maNajogapaDisalINayA 1, 2 akusalamaNaNiroho vA kusalamaNaudIraNaM vA, se taM maNajogapaDisaMlINayA / se kiM taM vayajogapaDilINayA ?, 2 akusalavayaNiroho vA kusalavayaudIraNaM vA, se taM vayajogapaDisalINayA / se kiM taM kAyajogapaDilINayA 1, 2 japaNaM susamAhiapANipAe kummo iva gutidie sabbagAyapaDisalINe ciTThA, se taM kAyajogapaDisaMlINayA / se kiM taM vivittasayaNAsaNasevaNayA 1, 2 jaM NaM ArAmesu ujjANesu devakulesu | sabhAsu pavAsu paNiyagihesu paNiasAlAsu itthIpasupaMDagasaMsattavirahiyAsu basahIsu phAsuesaNijjapIDhaphalagasejjAsaMdhAragaM uyasaMpatti NaM viharada, se taM paDisaMlINayA, se taM bAhirae tave (sU0 19 ) 'soidiya visayappayAraniroho vatti zrotrendriyasya viSaye zabde pracArasya pravRtternirodho niSedhaH zrotrendriyaviSayapracAranirodhaH, sa ca 'soiMdiyavisayapattesu atthesu'tti zrotrendriyagocaraprApteSvartheSu-zabdeSu karNapraviSTeSvityarthaH, 'ArA| mesu ti puSpapradhAnavaneSu 'ujjANesu'ti puSpaphalopetAdimahAvRkSasamudAyarUpeSu 'sabhAsu 'tti janopavezanasthAneSu 'pavAsa'ti | jaladAnasthAneSu 'paNiya gihesu'tti bhANDa nikSepArthagRheSu 'paNiyasAlAsu'tti bahugrAhakadAyakajanociteSu gehavizeSeSu, zayyA yatra prasAritapAdaiH supyate, saMstArakastu tato hInaH // 19 // se kiM taM bhitara tave? 2 chavvihe paNNatte, taMjahA- pAyacchintaM viNao veyAvacaM sajjhAo jhANaM viurasaggo se kiM taM pAyacchitte 1, 2 dasavihe paNNatte, taMjahA-AloaNArihe paDikamaNArihe tadubhayArihe tapasa: bAhya abhyaMtara bhedA: For Pal Use Only ~84~ Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUla [20...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata aupapA- tikam // 41 // sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] vivegArihe viussaggArihe tabArihe chedArihe mUlArihe aNavaDhappArihe pAraMciArihe, se taM pAyacchitte / hA Antara0 se kiM taM viNae ?, 2 sattavihe paNNatte, taMjahA-NANaviNae daMsaNaviNae carittaviNae maNaviNae vaiviNae | * kAyaviNae logovayAraviNae / se kiM taM NANaviNae?,2paMcavihe paNNate, taMjahA-AbhiNiyohiyaNANavi sU020 4 kANae suaNANaviNae ohiNANaviNae maNapajavaNANaviNae kevalaNANaviNae / se kiM tadasaNaviNae 1,2|| lAdavihe paNNatte, taMjahA-susmusaNAciNae aNacAsAyaNAviNae / se kiM taM susmusaNAviNae?,2 aNegabihe | |paNNatte, taMjahA-abbhuTThANe i vA AsaNAbhiggahe i vA AsaNappadANe icA sakAre i vA sammANe i vA kihakamme i vA aMjalipaggahe i vA etassa aNugacchaNayA Thiassa pajuvAsaNayA gacchaMtassa paDisaMsAhaNayA, se taM sussusaNAviNae / 'pAyacchitta'ti aticAravizuddhiH, sA ca vandanAdinA vinayena vidhIyata ityata Aha-viNao'si karmavinayanahe-hai tuvyApAravizeSaH, tadvAneva ca vaiyAvRtye vartata ityata Aha-veyAvaccaMti bhaktAdibhiruSaSTambhA, vaiyAvRtyAntarAle ca | svAdhyAyo vidheya ityata Aha-sajjhAo'tti zobhano maryAdayA pATha ityarthaH, tatra ca dhyAnaM bhavatItyAha-'jhANaM'ti, zubhadhyAnAdeva heyatyAgo bhavatItyata Aha-'viussagge'tti, 'AloyaNArihe'tti AlocanAM-gurunivedanAM vizuddhaye yadaheti // 4 // bhikSAcaryAcaticArajAtaM tadAlocanAha, tadviSayatvAdAlocanAlakSaNA vizuddhirapi AlocanAhamityuktaM, tasyA eva tapoprArUpatvAditi, evamanyAnyapi, navaraM paDikkamaNArihe'tti mithyAduSkRtaM, 'tadubhayArihetti AlocanApratikramaNasvabhAvaM, 'vive-18/ tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~854 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [20...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata kalakara sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] 2534533OM* gArihe'tti azuddhabhaktAdivivecanaM, 'vijassaggArihetti kAyotsargaH, tavArihetti nirvikRtAdikaM tapaH, 'chedArihe'tti dinapaJca-6) | kAdinA krameNa paryAyarachedanaM, 'mUlArihe'tti punavratopasthApanam , 'anavadvApArihetti acaritatapovizeSasya pratevanabasthApana, MpAraMciArihe'tti tapovizeSeNaivAticArapAragamanamiti , 'AsaNAbhiggahe i vatti yatra yatropaveSTumicchati tatra tatrAsananayanaM, 'AsaNappayANaM ti AsanadAnamAtrameveti / se kitaM aNaJcAsAyaNAviNae , 2 paNatAlIsavihe paNNate, taMjahA-arahatANaM aNacAsAyaNayA arahatapaNNattassa dhammassa aNacAsAyaNayA AyariyANaM aNacAsAyaNayA evaM uvajjhApANaM gherANaM kulassa gaNassa saMghassa kiriANaM saMbhogiassa AbhiNivohiyaNANassa suaNANassa ohiNANassa maNapajjavaNANassa lakevalaNANassa eesiM ceva bhattivahumANe eesiM ceva vaNNasaMjalaNayA, se taM aNacAsAyaNAviNae / se kita carittaviNae 1,2 paMcavihe paNNatte, taMjahA-sAmAiacaritsaviNae cheovaTThAvaNiacarittaviNae parihAravi-1 suddhicarittaviNae suhamasaMparAyacarittaviNae ahavakhAyacarittaviNae, se taM carittaviNae / se kiM taM maNacigae?, 2 dubihe paNNatte, taMjahA-pasatthamaNaviNae apasatyamaNaviNae / se kiM taM apasatthamaNaviNae ?,2je amaNe sAvaje sakirie sakakase kaDue Nihure pharuse aNhayakare cheyakare bheyakare paritAvaNakare uddavaNakare bhUovaghAie tahappagAraM maNo No pahArejA, se taM apasasthamaNoviNae / se kiM taM pasatyamaNoviNae?,2taM va pasatthaM NeyabvaM, evaM ceva bahuviNao'vi eehiM paehiM ceva Neabbo, se taM vaiviNae / +CASS tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~ 86~ Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: Antara prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] aupapA 'kiriyANati kriyAvAdinAM 'saMbhoiyassa'tti ekasamAcArikatAyA iti / manovinaye likhyate-'je a maNe'tti yatpu-15 tikam |narmana:-cittamasaMyatAnAmiti gamyate, 'sAvaje'tti sahAvadyena-garhitakarmaNA hiMsAdinA vartata iti sAvadyam, etadevarA // 42 // prapaJcayate-'sakiriya'tti kAyikyAdikriyopetaM, 'sakakase'tti sakArkazyaM karkazabhAvopetaM, 'kaDuetti pareSAmAtmano vA kaTukamiva kaTukamaniSTamityarthaH, 'nihure'tti niraM-mArdavAnanugataM, 'pharuse'tti snehAnanugataM, 'aNDayakareM'tti Azravakaram-azu| bhakazrivakAri, kuta ityAha-cheyakare'tti hastAdicchedanakAri, 'bheyakare'tti nAsikAdInAM bhedanakAri, 'paritAvaNakare'tti prANinAmupatApahetuH, 'udayaNakare'tti maraNAntikavedanAkAri dhanaharaNAdyupadyakAri vA, 'bhUovaghAie'tti bhUtopadhAto | yatrAsti tadbhUtopaghAtikamiti, 'tahappagAraMti evamprakAraM asaMyatamanaHsadRzamityarthaH, 'maNo No pahAreja'tti na pravartayet / / se kiM taM kAyaviNae , 2 duvihe papaNatte, taMjahA-pasatthakAyaviNae apasasthakAyaviNae / se kiM taM apadAsatdhakAyaviNae 1, 2 satsavihe paNNase, taMjahA-aNAuttaM gamaNe aNAuttaM ThANe aNAuttaM nisIdaNe aNAuttaM tuahaNe aNAusaM ullaMghaNe aNAuttaM palaMdhaNe aNAuttaM sabidiyakAyajogajuMjaNayA, se taM apasatthakAyaviNae / se kiM taM pasatthakAyaviNae 1,2evaM ceva pasatthaM bhANiyadhvaM, se taM pasatdhakAyaviNae, se taM kAyaviNae / se kiM taM logovayAraviNae 1,2 sattavihe paNNatte, taMjahA-abbhAsavattiya parakauMdANuvattiyaM kajaherDa // 42 // kiyapaDikiriyA attagavesaNayA desakAlaNNuyA sacadvesu apaDilomayA, se te logovayAraviNae, se taM vinne| 'aNAutta'ti asAvadhAnatayA, 'ulaMghaNe'tti kardamAdInAmatikramaNaM paunaHpunyena tadeva pralaGghanamiti, 'sabiMdiyakAyajo tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~87~ Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) yy sUtrAMka [20] anukrama [20] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [... 20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" tapasa: bAhya abhyaMtara bhedA: - gajuMjaNaya'tti sarvendriyANAM kAyayogasya ca yojanaM prayojanaM vyApAraNaM sarvendriyakAyayogayojanateti 'avabhAsavattiya'tti abhyAsavRttitA-samIpavartitvaM 'paracchaMdAnuvattiya'tti parAbhiprAyAnuvartanaM 'kajjahe 'ti kAryaheto:- jJAnAdinimittaM bhaktAdidAnamiti gamyaM, 'kayapaDikiriya'tti adhyApito'hamanenetibuddhyA bhaktAdidAnamiti 'attagavesaNaya'tti ArtasyaduHkhitasya vArtAnveSaNaM 'desakAlaNNuya'tti prastAvajJatA-avasarocitArthasampAdanamityarthaH 'savatthesu apaDilomaya'tti || sarvaprayojanedhvArAdhya sambandhiStrAnukUlyamiti / se kiM taM beAvace 1, 2 dasavihe paNNatte, taMjahA-AyariyaveAvace uvajjhAyaveAvace sehaveAvace gilANave Avace tavassiveAvace theraveAvacce sAhammiave Avacce kulaveAvace gaNaveAvace saMghave Avacce, se taM beAvace se kiM taM sajjhAe 1, 2 paMcavihe paNNatte, taMjahA-vAyaNA paripucchaNA pariaDaNA aNuppehA dhammakahA, se taM sjjhaae| se kiM taM jhANe 1, 2 caunvihe paNNatte, taMjahA-ahajjhANe rujjhANe dhammajjhANe sukkajhANe, aTTajjhANe caubbihe paNNatte, taMjahA- amaNuNNasaMpaogasaMpa use tassa vippaogarasatisamaNNAgae Avi bhavai, maNuNNasaMpaogasaMpate tassa avippaogassatisamaNNAgae Avi bhavai, AyaMkasaMpaogasaMpate tassa vippaogassatisamaNNAgae Ayi bhavai, parijUsiyakAmabhogasaMpaogasaMpatte tasma avippaogarasatisamaNNA gae Avi bhavai / 'veAvace 'tti vaiyAvRttyaM-bhaktapAnAdibhirupaSTambhaH 'seha'ti abhinavapravrajitaH tapasvI - aSTamAdikSapakaH 'thera'tti For Parts Only ~88~ 6 % % Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sU020 sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] sthaviro jammAdibhiH, sAdharmikaH sAdhu sAdhvI vA, kulaM gacchasamudAyaH, gaNaH kulAnAM samudAyaH, so gaNasamudAyaH| tikam |||| iti / 'amaNuNNasaMpaogasaMpautte'tti amanojJA-aniSTo yA zabdAdistasya yaH samprayogo-yogaratena samprayukto yaH sa tathA, tathAvidhaH san 'tassa'tti tasya-amanojJasya zabdAdeviprayogasmRtisamanvAgatazcApi bhavati-viyogacintAnugataH syAta, // 43 // vApItyuttaravAkyApekSayA samucayArthaH, asAvAtedhyAnaM syAditi zeSaH, dharmadharmiNorabhedAditi / tathA 'maNuNNasaMpaogarsa-1 pautteti vyakta, navaraM mano-dhanAdi 'tassa'tti manojJasya dhanAdeH 'avippaogastaisamaNNAgae Avi bhavati vyakta navaram-ArtadhyAnamasAbucyata iti vAkyazeSaH, tathA 'AyaMkasaMpaogasaMpauttetti vyaka, navaramAtaGko-rogaH 'tassatti tasyAtasya 'viSpogasaisamaNNAgae'tti vyaktaM, vAkyazeSaH pUrvavat / tathA 'parijusiyakAmabhogasaMpaogasaMpautte'tti vyakta, navaraM parijusiyatti-'jupI prItisevanayo ritivacanAt sevitaH prIto vA yaH kAmabhogaH-zabdAdibhogo madanasevA vA 'tassa'tti tasya kAmabhogasya 'avippaogassa isamaNNAgae'tti prAgvat / assa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNatA, taMjahA-kaMdaNayA soaNayA tippaNayA vilavaNayA / rudda-15 jhANe caubvihe paNatte, taMjahA-hiMsANucaMdhI mosANubaMdhI teNANubaMdhI sArakkhaNANubaMdhI, ruddassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taMjahA-usaNNadose pahudose aNNANadose AmaraNaMtadose / dhammajjhANe caubihe cauppaDoyAre paNNatte, taMjahA-ANAvijae avAyavijae vivAgavijae saMThANavijae, dhammassa jhANassa cittAri lakkhaNA paNNattA, taMjahA-ANAI NisaggaruI uvaesaraI muttaruI, dhammassa NaM jhANassa cattAri C% // 43 // Usa tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~89~ Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [... 20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 240643 "aupapAtika" AlaMgaNA paNNattA, taMjahA - vAyaNA pucchaNA pariyahaNA dhammakahA, dhammassa NaM jhANassa cattAri aNuppehAo paNNattAo, taMjahA aNicANuppehA asaraNANuppehA egattANuppehA saMsArANuppehA / Education Internation - 'kaMdaNaya'ti mahatA zabdena viravaNaM 'soaNaya'tti dInatA, 'tippaNaya'tti tepanatA tipeH kSaraNArthatvAdazruvimocanaM, vilapanatA - punaH punaH kliSTabhASaNamiti, 'usaNNado setti usaNNena - bAhulyenAnuparatatvena doSo-hiMsA'nRtAdattAdAnasaMrakSaNAnAmanyatamaH usaNNadoSaH, tathA 'bahudose' tti bahuSvapi sarveSvapi hiMsAdiSu 4 doSaH pravRttilakSaNo bahudoSaH 'aNNANadose 'tti ajJAnAt kuzAstrasaMskArAddhiMsAdiSvadharmasvarUpeSu dharmayuddhyA yA pravRttistalakSaNo doSaH ajJAnadoSaH, 'AmaraNaMtadose 'ti maraNamevAnto maraNAntaH A maraNAntAt AmaraNAntam, asaJjAtAnutApasya kAlasaukarikAdevi yA hiMsAdiSu 4 pravRttiH saiva doSaH AmaraNAntadoSaH, iha cArtaraudre parihAryatayA sAdhuvizeSaNe dharmazukle khAsevyatayeti / 'cauppaDoyAre'tti caturSu-bhedalakSaNAlambanAnuprekSAlakSaNeSu padArtheSu pratyavatAraH - samavatAro vakSyamANasvarUpo yasya taccatu pratyavatAramiti / 'ANAvijaya'tti AjJA-jinapravacanaM tasyA vicayo-nirNayo yatra tadAjJAvicayaM, prAkRtatvAdANAvijayaM, | AjJAguNAnucintanamityarthaH, evaM zeSapadAnyapi, navaram apAyAH- rAgadvepAdijanyA anarthAH, vipAkaH - karmaphalaM, saMsthA| nAni-lokadvIpasamudrAdyAkRtayaH / 'ANAruI 'tti niyuktyAdizraddhAnaM 'NisamgaruI 'tti svabhAvata eva tattvazraddhAnam 'uvaesaruI 'si sAdhUpadezAttattvazraddhAnaM 'suttaruI 'ti AgamAttattvazraddhAnam 'AlaMgaNa'tti AlambanAni dharmadhyAnasaudhazikharArohaNArtha yAmyAlamvyante - AzrIyante tAnyAlambanAni-vAcanAdIni, anityatvAzaraNatvaikatvasaMsArAnuprekSAH pratItAH / tapasa: bAhya abhyaMtara bhedA: For Parts Only ~90~ waryra Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: Antara0 prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] aupapA- sukajjhANe caubihe cauppaDoAre paNNatte, taMjahA-puhuttaciyake saviArI 1 egattaSiyake aviArI 2 tikam suhamakirie appaDivAI 3 samucchinnakirie aNiyaTTI, 4, sukkassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, pataMjahA-vivege vijasagge abdhahe asammohe, sukkassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paNNatA, tNjhaa-khNtii| // 44 // muttI ajabe maddave, sukkassa NaM jhANassa cattAri aNuppahAo paNNattAo, taMjahA-avAyANuppehA asu-12 bhANuppehA arNatavittiANuppehA vippariNAmANuppehA, se taM jhANe // 'puhattaviyake saviArI'tti pRthaktvena-ekadravyAzritAnAmutpAdAdiparyAyANAM bhedena vitakoM-vikalpaH pUrvagatazrutAlambano nAnAnayAnusaraNalakSaNo yatra tat pRthaktvavitarka, tathA vicAra:-arthAdvayaJjane vyaJjanAdarthe manaHprabhRtiyogAnAM cAnyasmAdanyatarasmin vicaraNaM saha vicAreNa yattatsavicAri, sarvadhanAdityAdin samAsAntaH, tathA 'egattaviya ke avi-18 ArI tti ekatvena-abhedenotpAdAdiparyAyANAmanyatamaikaparyAyAlamvanatayetyarthaH, vitarkaH-pUrvagatazrutAzrayo vyaJjanarUpo'rtharUpo vA yasya tadekaravavitarka, tathA na vidyate vicAro'rthavyaJjanayoritarasmAditaratra tathA manaHprabhRtInAmanyattarasmAdanyatra yasya tadavicArIti, 'suhumakirie appaDivAi'tti sUkSmA kriyA yatra niruddhavAGmanoyogatve satyarddha niruddhakAyayogatvAt Mtat sUkSmakriyam , apratipAti-apratipatanazIlaM pravarddhamAnapariNAmatvAd, etacca nirvANagamanakAle kevalina eva syAditi, Paa samucchinnakirie aNiyaTTI'tti samucchinnA-kSINA kriyA-kAyikpAdikA zailezIkaraNe niruddhayogatvena yasmiMstattathA, 4aa anivarti-avyAvartanasvabhAvamiti / vivegetti dehAdAtmana Atmano vA sarvasaMyogAnAM vivecanaM-yuyA pRthakkaraNaM vivekaH, - - tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~ 91~ Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [20] dIpa anukrama [20] 'viusagge'tti vyutsargo-niHsaGgatayA dehopadhityAgaH 'abahetti' devAdyupasargajanitaM bhayaM calanaM vA vyathA tadabhAvo'vyartha 'asaMmohe si devAdikRtamAyAjanitasya sUkSmapadArthaviSayasya ca sammohasya--mUDhatAyA niSedho'sammohaH, 'avAyANuppeha'tti | apAyAnA-prANAtipAtAdyAzravadvArajanyAnAnAmanuprekSA-anucintanamapAyAnuprekSA 'asubhANuppeha'tti saMsArAzubhatvAnucintanam 'aNaMtavattiyANuppeha'tti bhavasantAnasyAnantavRttitA'nucintanaM 'vipariNAmANuppeha'tti vastUnAM pratikSaNaM vividhapariNAmagamanAnucintanamiti / se kiM taM viussagge ?, 2 duvihe paNNase, taMjahA-davaviussagge bhAvaviussagge a / se kiM taM dadhvavi4|| ussagge ?, 2 caubdhihe paNNatte, taMjahA-sarIraviussagge gaNaviussagge uvahiviussagge bhattapANaviu-18 lassagge, se taM davaviussagge, se kiM taM bhAvaviussagge, 2 tivihe paNNatte, taMjahA-kasAyaviussagge saMsA raviussagge kammaviussagge, se kiM taM kasAyaviussagge?.2 ca uvihe paNNatte, taMjahA-kohakasAyaviu. | ssagge mANakasAyaviussagge mAyAkasAyaviussagge lohakasAyaviussagge, se taM kasAyaviussagge, se ki taM saMsAraviussagge ?,2 caubihe paNNatte, taMjahA-NeraiasaMsAraviussagge tiriyasaMsAraviussagge maNu& asaMsAraviussagge devasaMsAraviussagge, se taM saMsAraviussagge, se kiM taM kammaviussagge ?, 2 aDhavihe paNNatte, taMjahA-NANAvaraNijakammaviussagge darisaNAvaraNijjakammaviussagge vedhaNIakammaviussagge tapasa: bAhya-abhyaMtara bhedAH ~92~ Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ----------- mUlaM [...20] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- prata tikam sUtrAMka // 45 // *** [20] dIpa anukrama mohaNIyakammaviussagge AUakammaviussagge NAmakammaviussagge goakammaviussagge aMtarAyakamma vijassagge, se taM kammaviussagge, se taM bhAvaviussagge // (suu020)| _ 'saMsAraviussagge'tti narakAyuSkAdihetUnAM mithyAdRSTitvAdInAM tyAgaH 'kammaviussagge'tti jJAnAvaraNAdikarmabandha hetUnAM jJAnapratyanIkatvAdInAM tyAgaH // 20 // mA teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave aNagArA bhagavaMto appegardA AyAra-1 dharA jAba vicAgasuadharA tastha tattha tahiM tahiM dese dese gacchAgachi gummAgummi phaDDAphaDDei appegahaA vAyaMti appegahaA paDipucchati appegaiyA pariyadati appegaiyA aNuppehaMti appegahaA akkhevaNIo vikkhevaNIo saMveaNIo NiveaNIo caubvihAo kahAo kahati appegaiyA uDDhujANU ahosirA jhANakoDovagayA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharati / __'appegaiyA AyAradhare' tyAdi pratItaM, kvacid dRzyate 'tattha tatthati udyAnAdau 'tahiM tahiti tadaMzoktamevAha deze deze-avagrahabhAge, vIpsAkaraNaM cAdhArabAhulyena sAdhuvAhulyapratipAdanArtha, 'gacchAgacchiti ekAcAryaparivAro gacchaH gacchena mAgacchena ca bhUtvA gacchAgacchi vAcayantIti yogaH, daNDAdaNDyAdivacchandasiddhiH, evaM 'gummAgummi phaDAphaDhei ca' navaraM gulma-gacchakadezaH upAdhyAyAdhiSThitaH phaDaka-laghutaro gacchadeza eva gaNAvacchedakAdhiSThita iti / atha prakRtavAcanA 'vAyaMti'tti sUtravAcanAM dadati 'paDipucchaMti ti sUtrArthoM pRcchanti pariya1ti'tti parivartayanti tAveva, 'aNuppehati tti [20] // 45 // BE | vividha-prakArasya anagArasya varNanaM -(AcAra-Adi sUtradhara evaM vAcanAdi guNayuktatA) ~93~ Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [21] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [21...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - anuprekSante tAveva cintayanti / 'akkhevaNIo'tti AkSipyate - mohAttattvaM pratyAkRSyate zrotA yakAbhirityAkSepaNyaH 'vikkhevaNIo'tti vikSipyate kumArgavimukho vidhIyate zrotA yakAbhistA vikSepaNyaH 'saMveyaNIo'tti saMvejyate - mokSasukhAbhilASo vidhIyate zrotA yakAbhistA saMvejanyaH 'niveyaNIo'tti nirvedyate saMsAranirviNNo vidhIyate zrotA yakAbhistA nigheMdinyaH, tathA 'uDuMjANU ahosira'tti zuddhapRthivyAsana varjanAdaupagrahikaniSadyAyA abhAvAccotkuDukAsanAH santo'padi| zyante-UrdhvaM jAnunI yeSAM te UrdhvajAnavaH, adhaH ziraso-adhomukhA, nordhvaM tiryagyA kSiptadRSTaya ityarthaH, 'jhANakoDovagaya'tti dhyAnarUpo yaH koSThastamupAgatA ye te tathA, dhyAnakoSThapravezanena saMvRtendriyamanovRttidhAnyA ityarthaH, saMyamena tapasA''tmAnaM bhAvayanto viharantIti / Education Internationa * saMsArabhavviggA bhIA jammaNajaramaraNakaraNagaMbhIra dukkha pakkhubhiapaurasalilaM saMjogaviogavIcIciMtApasaMgapasariavahabaMdha mahallavijalakallolakaluNavilavialobhakalakalaMta bolabahulaM avamANaNapheNatibva| khiMsaNapulaMpulappa bhUarogave aNaparibhava viNivAyapharusavarisaNAsamAvaDiakaThiNakamma patthara taraMgaraMgata nicamabhayatoapa kasAyapAyAlasaMkulaM bhavasayasahassakalusajalasaMcayaM patibhayaM aparimiama hicchakalusama tivAuvegaujummamANadgarayara paMdhaAravara pheNapauraAsApivAsabhavalaM mohamahAvantabhoga bhramamANaguppamANuchatapacoNiya pANiyapamAyacaMDa bahuduisAvayasamA hauddhAya mANapa bhAra ghorakaMdiyamahAravaravaMta bhairavaravaM / prakArAntareNa sa evocyate- 'saMsArabhavigga' tti pratItaM 'jaMmaNajaramaraNa karaNagaMbhIradukUkhapakkhubbhiyapa urasalila' janma For Park Use Only ~94~ ***%* 56% Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) --------- mUlaM [...21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA |zramaNa tikam // 46 // prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama jarAmaraNAnyeva karaNAni-sAdhanAni yasya tattathA, tacca tadgambhIraduHkhaM ca tadeva prakSubhitaM-pracalitaM pracura-prabhUta salilaM-jalaM yatra sa tathA taM, saMsArasAgaraM tarantIti yogaH, 'saMjogaviogavIiciMtApasaMgapasariyavabaMdhamahalaviulakallolakaluNavilavialobhakalakaliMtabolabahulaM' saMyogaviyogA eva vIcayaH-taraGgA yatra sa tathA, cintAprasaGga:-cintAsAtatyamityarthaH sa || evaM prasRta-prasaro yasya sa tathA, vadhAH-hananAni bandhAH-saMyamanAni tAnyeva mahAnto-dIrghA vipulAzca-vistIrNAH kalolA-mahormayo yatra sa tathA, karuNAni vilapitAni yatra sa tathA, sa cAsau lobhazca, sa eva kalakalAyamAno yo bolodhvaniH sa bahulo yatra sa tathA, tataH saMyogAdipadAnAM karmadhArayo'tastam, 'avamANaNapheNatibakhisaNapulaMpulappabhUyaro| gaveaNaparibhavaviNivAyapharusadharisaNAsamAvaDiyakaDhiNakammapattharataraMgaraMgatanizcama[bhayatoyapahuM' apamAnameva-apUjanameva pheno yatra sa tathA, tIvrabiMsanaM ca-atyarthanindA pulampulaprabhUtA-anavaratodbhUtAH yA rogavedanAH, pAThAntare tIvrakhiMsanaM pralumpanAni ca prabhUtarogavedanAzca paribhavavinipAtazca-parAbhibhavasamparkaH paruSarSaNAzca-niSThuravacananibharsanAni samApatitAni-samApannAni baddhAni yAni kaThinAni-karkazodayAni karmANi-jJAnAvaraNAdIni tAni ceti dvandvaH, tata etAnyeva ye prastarA:-pASANAstaiH kRtvA taraGgai raGgadU-vIcibhizcalat nityaM-dhruvaM mRtyubhayameva-maraNabhItireva toyapRSTha-jaloparitanabhAgo yatra sa tathA, tataH karmadhArayaH, athavA apamAnaphenamiti toyapRSThasya vizeSaNam, ato bahuvrIhirevAtastaM, kasAyapAyAlasaMkulaM' kaSAyA eva pAtAlA:-pAtAlakalazAstaiH saGkalo yaH sa tathA taM, 'bhavasayasahassakalusajalasaMcaya |bhavazatasahasrANyeva kaluSo jalAnAM sazcayo yatra sa tathA taM, pUrva jananAdijanyaduHkhasya salilatoktA iha tu bhavAnAM jana [21] ARSA // 46 ~ 95~ Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [21] "aupapAtika" Education Inte - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [... 21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | nAdidharmavatAM jalavizeSasamudAyatoketi na punaruktatvamiti, 'paibhayaMti vyaktaM, 'aparimiamahecchakalusama ivAuvegauDu|mmamANadagarayarathaMdhaAravara pheNapaDara AsApivAsaghavalaM' aparimitA aparimANA yA mahecchA-bRhadabhilASA lokAsteSAM kaluSA- malinA yA matiH saiva vAyuvegena uddhummamANaM udbhuvamANaM vA - utpAdyamAnaM yadudakarajaH - udaka reNusamUhastasya rayo| vegastenAndhakAro yaH sa tathA barapheneneva pracurAzApipAsAbhistatra pracurA-bahuca AzAH - aprAptArthAnAM prAptisambhAvanAH | pipAsAstu teSAmevAkAMkSA atastAbhirdhavala iva dhavalo yaH sa tathA, tataH karmadhArayaH, atastaM, 'mohamahAvattabhogabhamamANaguppamANucchalaMtapaccoNiyattapANiyapamAya caMDa bahuduDasAvayasa mAha uddhAyamANapabbhAraghorakaMdiyamahAravaravaMta bheravaravaM' moharUpe mahAvarte bhogarUpaM bhrAmyat-maNDalena bhramanuSyat-vyAkulIbhavaducchalat utpatat pratyavanipataca-adhaH patat pAnIyaM - jalaM yatra sa tathA pramAdA-madyAdayasta eva caNDabahuduSTazyApadAH- raudrabhUrikSudravyAlAstairye samAhatAH prahatA uddhAvantazca- utti punto vA vividhaM ceSTamAnA samudrapakSe matsyAdayaH saMsArapakSe puruSAdayasteSAM prAgbhAraH pUro vA samUho yatra sa tathA, tathA ghoro yaH kranditamahAravaH sa eva ravan-pratizabdakaraNataH zabdAyamAno bhairavaravo bhImaghoSo yatra sa tathA tataH padatrayasya karmadhArayo'tastam / aNNANabhamatamaccha parihRtthaaNihutiMdiyamahAmagaraturiacariakhokhugbhamANanacaM taca valacaMcala calaMta ghummaMtajalasamUhaM aratibhayavisAya sogamicchattasela saMkaDaM aNAisaMtANakammabaMdhaNakilesa cikkhillasuduttAraM ama| ranara tiriyanirayaga igamaNakuDilaparivattaviula velaM cauraMtamahaMtamaNavadgaM ruSaM saMsArasAgaraM bhImadarisaNijjaM For Personal Use Only ~96~ Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [21] -0-944 - dIpa anukrama aupapA-15 tarati dhIIdhaNianiSpakaMpeNa turiyacavalaM saMvaraveraggatuMgakUvayasusaMpautteNaM NANasitavimalamUsieNaM sammatta- zramaNa tikam visuDaladdhaNijjAmaeNaM dhIrA saMjamapoeNa sIlakaliA pasatvajjhANatavavAyapaNolliapahAvieNaM ujjamavavasAyaggahiyaNijaraNajayaNajavaogaNANadaMsaNavisuddhavayabhaMDabhariasArA jiNavaravapaNovadiDamaggeNa aku sU0 21 // 47 // DileNa siddhimahApaTTaNAbhimuhA samaNavarasatyavAhA susuisusaMbhAsamupaNhasAsA gAme gAme egarAyaM 3 gare Nagare paMcarAyaM dUijjantA jiiMdiyA NibbhayA gayabhayA sacittAcittamIsiema dabbesu virAgayaM gayA|| saMjayA virayA muttA lahuA NiravakakhA sAha NihuA caraMti dhamma // (suu021)|| 'aNNANabhamaMtamacchaparihatthaaNihutidiyamahAmagaraturiyacariyakhokhunbhamANanayaMtacavalacaMcalacalaMtaghumaMtajalasamUha' ajJAnAnyeva bhramanto matsyAH parihatthatti-dakSA yatra sa tathA, anibhRtAni-anupazAntAni yAnIndriyANi tAnyeva mahAmakarAsteSAM yAni svaritAni-zIghrANi caritAni-ceSTitAni teH khokhumbhamANatti-bhRzaM kSubhyamANo nRtyanniva nRtyan / capalAnAM madhye caJcalaca, asthiratvena cala~zca sthAnAntaragamanena ghUrNazca-bhrAmyan jalasamUho-jalasaGghAto'nyatra jaDasamUho yatra sa tathA, tataH karmadhArayastatastam , 'araibhayavisAyasogamicchattaselasaMkarDa' aratibhayaviSAdazokamithyAtvAni pratI-1 | tAni tAnyeva zailAstaiH saGkaTo yaH sa tathA tam , 'aNAisaMtANakammabaMdhaNakilesacikkhillasuduttAraM' anAdisantAnam-anA- // 47 // dipravAhaM yat karmabandhanaM tacca klezAzca-rAgAdayastAlakSaNaM yaJcikkhiAI-kardamastena suSTu dustAro yaH sa tathA tam, 'amarana-2 "ratiriyanirayagaigamaNakuddhilaparivattaviulavela' amaranaratiryagnirayagatiSu yadgamanaM tadeva kuTilaparivartA-cakraparivartanA|| -- [21] IML ~97~ Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama [21] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH vipulA ca vistIrNA velA - jalavRddhilakSaNA yatra sa tathA taM, 'cauraMtamahaMtaM' ti caturvibhAgaM digbhedagatibhedAbhyAM mahAntaM ca-mahAyAmam, 'aNavadaggaM ti anavadanam - anantamityarthaH, 'ruda'ti vistIrNa, saMsArasAgaramiti vyaktaM, 'bhImadarisaNijaM'ti bhImo dRzyata iti bhImadarzanIyastaM, 'taraMti' lakSyanti, saMyamapoteneti yogaH, kimbhUtena ? - 'ghIIghaNiyaniSpakaMpeNa' |dhRtirajjubandhanena dhanikam - atyartha niSprakampaH - avicalo yaH sa madhyapadalopAddhatidhanikaniSprakampastena tvaritacapalamatitvaritaM yathA bhavatItyevaM taranti, 'saMvaraveraggatuMgakUvaya susaMpautteNaM' saMvaraH- prANAtipAtAdiviratirUpo vairAgyaM-kapAyanigrahaH etallakSaNo yastuGgaH- uccaH kUpakaH stambhavizeSastena suSThu samprayukto yaH sa tathA tena, 'gANasiyavimalamUsieNaM 'ti jJAnameva sita:- sitapaTaH sa vimala ucchrito yatra sa tathA tena, makAraceha prAkRtazailIprabhavaH 'sammattavimuddhaladdhaNijAmaeNaM samyaktvarUpo vizuddho- nirdoSo labdhaH - avApto niryAmakaH- karNadhAro yatra sa tathA tena, dhIrA-akSobhAH saMyamapotena zIlakalitA iti ca pratItaM, 'pasatyajjhANatavavAyapaNoliya pahAvieNaM' prazastadhyAnaM dharmAdi tadrUpaM yattapaH sa eva vAto vAyustena yat praNoditaM-preraNaM tena pradhAvito-yegena calito yaH sa tathA tena, saMyamapoteneti prakRtam, 'ujjamava | vasAyaggahiyaNijjaraNajayaNa uvaogaNANadaMsaNavisuddhavayabhaMDabhariasArA' udyamaH - anAlasyaM vyavasAyo - vastunirNayaH saGkhyA| pAro vA tAbhyAM mUlakalpAbhyAM yadgRhItaM krItaM nirjaraNayatanopayogajJAnadarzana vizuddhavratarUpaM bhANDaM krayANaMka tasya bharitaHsaMyamapotabharaNena piNDitaH sAro yaiste tathA, zramaNavarasArthavAhA iti yogaH, tatra nirjaraNaM tapaH yatanA- bahudoSatyAgenAspadopAzrayaNam upayogaH - sAvadhAnatA jJAnadarzanAbhyAM vizuddhAni vratAni, athavA jJAnadarzane ca vizuddhabratAni ceti For Parts Only ~98~ Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...21] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [21] dIpa anukrama aupapA- samAsaH, pratAni ca-mahAnatAni, pAThAntareNa 'NANadaMsaNacarittavisuddhavarabhaMDabhariyasAra'tti tatra jJAnadarzanacAritrANyeva zramaNa tikam vizavarabhANDaM tena bharitaH sAro yaiste tathA, 'jiNavaravayaNovadichamaggeNaM akuDileNa siddhimahApaTTaNAbhimahA samaNavarasatthavAhapatti vyakta, 'sumususaMbhAsasupaNhasAsa'tti suzrutayaH samyakzrutagranthAH sasiddhAntA vA suzucayo vA sukhaH || sU021 // 48 // | sambhApo yeSAM sukhena vA sambhASyanta iti susambhASAH zobhanAH praznAH yeSAM sukhena vA prazzyante ye te supraznAH shobhnaa| | AzA:-cAmchA yeSAM te svAzAH athavA sukhena prazyante zAsyante ca-zikSyante ye te supraznazAsyAH zobhanAni vA praznazasyAni-pRcchAdhAnyAni yeSAM te tathA athavA supraznAH zasyAzca-prazaMsanIyAH, tataH karmadhAraya iti, 'dUijanta'tti dravanto-basantaH, anekArthatvAddhAtUnAM, 'Nibbhaya'tti bhayamohanIyodayaniSedhAt 'gayabhaya'tti udayaviphalatAkaraNAt TrA'saMjayatti saMyamavantaH, kuta ityAha-viraya'tti yato nivRttAH hiMsAdibhyaH, tapasi vA vizeSeNa ratAH viratAH, virayA vA-nirautsukyAH virajaso vA-apApAH, 'saMcayAo viraya'tti kvacid dRzyate, tatra sannidhernivRttA ityarthaH, 'mutta'tti muktAH granthena 'lahutti laghukA svalpopadhitvAt 'NiravakaMkha'tti aprAptArthAkADAviyuktAH 'sAhU' mokSasAdhanAt 'NihuA' prazAntavRttayaH 'caraMti dhammati vyaktam / atra sAdhuvarNake jitendriyatvAdIni vizeSaNAni bahuzo'dhItAni, tAni ca gamAntaratayA niravadyAni, yat punaratraiva game punaruktamavabhAsate tat stavatvAnna duSTaM, yadAha-"samjhAyajhANatavaosahesu / // 48 // 3 uvaesadhuipayANesuM / saMtaguNakittaNAsu ya na huMti punaruttadosA u // 1 // " // 21 // 1 khAdhyAyadhyAnatapuauSadheSu upadezastutipradAneSu / sadguNakIrtaneSu ca na bhavanti punaruktadoSAstu // 1 // [21] ~994 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [22...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [22] dIpa anukrama [22] teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa yahave asurakumArA devA aMtiaM pAubhavitthA | kAlamahANIlasarisaNIlaguliagavalaayasikusumappagAsA viasiasapavattamiva pattalanimmalaIsisitarattataMSaNayaNA garulAyataujutuMgaNAsA uaciasilappacAlaviphalasaNNibhAharohA paMDurasasisakalavimalaNimmalasaMkhagokkhIrapheNadagarayamuNAliyAdhavaladaMtaseDhI hupavahaNiddhatadhoyatatsatavaNijarattatalatAlujIhA || aMjaNaghaNakasiNasyagaramaNijaNiddhakesA vAmegakuMDaladharA addcNdnnaannulittgttaa| & asuravarNake kimapi likhyate-'kAlamahANIlasarisaNIlaguliagavalaayasikusumappagAsA' kAlo yo mahAnIlo-maNi vizeSastena sahazA varNato ye se tathA, nIlo-maNivizeSaH gulikA-nIlikA gavalaM-mAhiSaM zRGgam atasIkusuma-dhAnyaH | |vizeSapuSpaM eteSAmiva prakAzo-dIptiryeSAM te tathA, tataH karmadhArayaH, kAlavarNA ityarthaH, 'viasiasayavattamiveti vyaktaM, 'pattalaNimmalaIsIsiyarattataMvaNayaNA' pattalAni-pakSmavanti nirmalAni-vimalAni ISat sitaratAni kvaciddeze manAka zvetAni kvacica manAgratAnItyarthaH kacicca tAmrANi-aruNAni nayanAni yeSAM te tathA, zatapatrasAdhamya ca vyaktameva, | 'garule' tyAdivizeSaNacatuSTayaM mahAvIravarNakavanneyam 'aMghaNaghaNakasiNaruyagaramaNijaNiddhakesA' aJjanadhanau-pratItI kRSNaH-1 | kAlaH rucako-maNivizeSastadvadramaNIyAH snigdhAzca kezA yeSAM te tathA, 'vAmegakuMDaladharA' bAme karNe ekameva kuNDalaM| dhArayanti ye te tathA, dakSiNe svAbharaNAntaradhAriNa iti sAmarthyagamyam , AIcandanAnuliptagAtrA iti vyaktam / . IsisiliMdhapupphappagAsAI suhamAI asaMkiliTTAI vatthAI pavaraparihiyA vayaM ca paramaM samatikatA bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: asura-devAnAm varNanaM ~100~ Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [22] dIpa anukrama [22] A~papAtikam // 49 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH viti ca vayaM asaMpattA bhadde jonvaNe vaTTamANA talabhaMgayatuDiapavara bhUsaNanimmalamaNirayaNamaMDiabhuA dasamuddAmaMDiaggahatthA vUlAmaNicidhagayA surUvA mahihiA mahajjutiA mahavalA mahAyasA mahAsokkhA mahANubhAgA hAravirAitayacchA kaDagatuDiardhabhianuA aMgayakuMDalamaTTagaMDatalakaNNapIDhadhArI vicintavatthAbharaNA vicittamAlAma ulimauDA kallANakayapavaravatthaparihiyA kallANakayapavara mallANulevaNA bhAsuravoMdI palaMbavaNamAladharA / 'IsisiliMdhapuSkarapagAsAi' iti manAk silindhakusumaprabhANi, ISatsitAnItyarthaH, silindhaM bhUmisphoTaka chatrakam 'asuresu hoMti rattaM'ti matAntaram, 'asaMkiliDAI 'ti nidUSaNAni 'suhumAI'ti zlakSNAni 'vatthAI'ti vasanAni 'pavaraparihiyA' pravarAzca te parihitAzca-nivasitA iti samAsaH, 'vayaM ca' ityAdi sUtraM, tatra trINi vayAMsi bhavanti, yadAha'ASoDazAdbhavedvAlo, yAvat kSIrAnnavartakaH / madhyamaH saptatiM yAvat, parato vRddha ucyate // 1 // Adyasya vayaso'tikrame dvitIyasya sarvathaivAprAptau bhadraM yauvanaM bhavatyeveti bhadre yauvane ityuktaM, 'talabhaMgayatuDiyapavarabhUsaNa nimmalamaNirayaNa maM| DiabhuA' talabhaGgakAni - cAhvAbharaNAni truTikAzca cAhurakSikAstA eva varabhUSaNAni tairnimalamaNiralaizca maNDitA bhujA yeSAM te tathA, 'cUlAmaNiciMdhagayA' cUDAmaNilakSaNaM cihnaM prAptAH, zrUyante cAsurAdInAM cUDAmaNyAdIni cihnAni, yadAha"cUDAmaNiphaNivajje garuDe ghaDa assa vaddhamANe ya / mayare sIhe hatthI asurAINaM muNasu ciMdhe // 1 // " "mahiDiatti 1 cUDAmaNiH phaNI vajraM garuDaH ghaTaH azvo varddhamAnazca / makaraH siMho hastI asurAdInAM guNa cihnAni // 1 // Education Internationa | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatAH asura-devAnAm varNanaM For Penal Use On ~ 101 ~ asurAga su0 22 // 49 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [22] dIpa anukrama [22] "aupapAtika" - mUlaM [... 22] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Eucation intervational upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) maharddhayo viziSTavimAnaparivArAdiyogAt. 'mahajjuiya'tti mahAdyutayo viziSTazarIrAbharaNaprabhAyogAt 'mahAvala'tti vizi STazArIrapramANAH 'mahAyasa'tti mahAyazaso- viziSTakIrtayaH 'mahAsokkha' tti mahAsaukhyA: 'mahANubhAga'tti acintyazaktiyuktA iti, ihaiva gamAntaraM 'hAravirAjitavakSasaH kaTakatruTikastambhitabhujAH' iha kaTakAni - kaGkaNAni truTikA- cAhurakSakAH / 'aMgayakuMDa lamaTTagaMDa kaNNapIDhadhArI' aGgadAni - bAhrAbharaNavizeSAn kuNDalAni ca karNAbharaNavizeSAn mRSTagaNDAni caullikhita kapolAni karNapIThakAni karNAbharaNavizeSAn dhArayantItyevaMzIlA ye te tathA, 'vicittahatyAbharaNa'tti vyakta, 'vicitta mAlAmauliyamauDA' vicitrA mAlAH- kusumasrajo yeSAM moThI ca-mastake mukaTaM-kirITaM yeSAM te tathA, zeSaM sugamaM varNakAntaM yAvat, navaraM mAlyAni-puSpANi bondi:- zarIraM pralambo jhumbanakaM vanamAlA - AbharaNavizeSaH pralambavanamAlA vA tasyAH kaNThato jAnupramANatvAditi / divveNaM vaNNeNaM divveNaM gaMdheNaM divveNaM rUveNaM divveNaM phAseNaM divveNaM saMghAe (ghayaNe ) NaM divveNaM saMThANeNaM divvAe ihIe divvAe juttIe divvAe pabhAe divvAe chAyAe divbAe abIe divveNaM teeNaM divvAe besAe dasa disAo ujjovemANA pabhAsemANA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiaM AgammAgamma rattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kare 2 ttA vaMdati NarmasaMti vaMditA NamaMsittA cAsaNe NAidUre sussamANA NarmasamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliGaDA pajjuvAsaMti // ( sU0 22 ) / / diveNaM' devocitena pradhAnenetyarthaH, 'saMghAe (ghayaNe) 'ti saMhananena vajraRSabhanArAcenetyarthaH, 'saMThANeNaM'ti samacaturasralakSa bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatAH asura-devAnAm varNanaM For Penal Use Only ~ 102~ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...22] dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [22] dIpa anukrama aupapA- tyarthaH, 'riDIe'tti parivArAdikayA 'juie'tti yuktyA-vivakSitArthayogena 'pabhAe'tti yAnAdidIcyA 'chAyAe'tti zobhayA| bhavanavA tikam | 'accIe'tti arciSA zarIrastharalAditejojvAlayA 'teeNaM'ti tejasA-zarIrasambandhirocipA prabhAvena vA 'lesApatti deha dAvarNena, ekArthA yA yutyAdayaH zabdAH prakAzaprakapratipAdanaparAzceti na paunaruktyamiti, 'ujjoemANa'tti udyotyntH| prakAzakaraNena 'pabhAsemANa'tti prabhAsayantaH-zobhayantaH, ekAoM vaitAviti, 'ratta'tti raktAH-sAnurAgAH 'tikkhutto'tti trikRtvA-trIn vArAn AdakSiNAt-pAzrthAt pradakSiNo-dakSiNapArzvavartI AdakSiNapradakSiNastaM 'vaMdaMti'tti stuvanti 'namaMsaMti'tti namasyanti zironamaneneti / vAcanAntare dRzyate-'sAI sAIti svakIyAni svakIyAni 'nAmagoyAIti nAmago trANi-yAdRcchikAnvAbhidhAnAnIti 'sAviti'tti zrAvayanti // 22 // KI teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave asuriMdavajiA bhavaNavAsI devA|| aMtiyaM pAubhavisthA NAgapaiNo sucaNNA cijU aggIA dIvA udahI disAkumArA ya pavaNa thaNiA ya bhavaNavAsI NAgaphaDAgarulapayarapuNNakalasasIhahayagayamagaramauDavahamANaNijutsavicittaciMdhagayA surUvA mahiDhiyA sesaM taM ceva jAca pajuvAsaMti // (suu023)|| | 'nAge'tyAdi vyaktaM, nAgAdInAM ca nAgaphaNAdIni cihnAni bhavanti, tAni krameNa darzayannAha-'nAgaphaDA 1 garula 2|| hai vaira 3 puNNakalasa 4 sIha 5 hayavara 6 gayaMka 7 mayaraMkavaramauDa 8 vaddhamANa 9 nijuttavicittaciMdhagayA' nAgaphaNAdayo gajAntA aGkA:-cihnAni yeSAM mukuTAnAM tAni tathA, tAni ca makarAkAni ca-makaracihAni yAni varamukuTAni tAni (22 | // 50 // bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: asura AdiH bhavanapati-devAnAm varNanaM ~ 103~ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [23] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [23] dIpa anukrama ca, vardhamAnakaM ca-zarAvaM puruSArUDhapuruSarUpaM veti dvandvaH, tAni ca tAni niyuktAni yathAsthAnaM niyojitAni vicitrANi ca-vividhAni cihAni ca-lakSaNAni gatAH-prAptA ye te tathA, iha sUtre 'puNNakalasasaMkiNNaupphesasIhe 'tyevaM kacit vizeSo dRzyate, tatra nAgaphaNAdibhiravitA ye upphesA-mukuTAste tathA, zepaM tathaiva / / 23 // &| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave vANamaMtarA devA ati pAubhavisthA pisAyA bhUA ya jakkha rakkhasa kiMnara kiMpurisa bhuagavaiNo a mahAkAyA gaMdhavvaNikAyagaNA NiuNa-12 gaMdhavagItaraiNo aNapapiNaa paNapaNNia isivAdIa bhUavAdIa kaMdiya mahAkadiA ya kuhaMDa payae ya devA caMcalacavalacittakIlaNadavappiA gaMbhIrahasiabhaNiapIagIaNacaNaraI vaNamAlAmelamauDakuMDalasacchaMdaviubviAharaNacAruvisaNadharA savvouyasurabhikusumasuraiyapalaMbasobhaMtakaMtaviasaMtacittavaNamA-1 | larahaavacchA kAmagamI kAmarUpadhArI NANAvihavaNNarAgavaravatthacittacilliyaNiyaMsaNA vivihadesINevastha- | laggahiavesA pamuiakaMdappakalahakelikolAhalappiA hAsabolabahulA aNegamaNirayaNavivihaNijuttavicittaciMdhagayA surUvA mahihiA jAva pajjuvAsaMti // (suu024)|| 'bhuyagavaiNo'tti mahoragAdhipAH, kimbhUtAste ityAha-'mahAkAya'tti bRhadehAH, idaM ca vizeSaNamavasthAvizeSAzrayam , anyathA sarva eva saptahastapramANA bhavanti, yadAha-"bhavaNavaNajoisohamIsANe satta hoti rayaNIo" 'gaMdhavanikAyagaNa'tti 1 bhavanavanajyotiSkasaudharmazAneSu sapta bhavanti ratnayaH / [23] SARERainintenatural Hrelunurary.org | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: vANavyantara-devAnAm varNanaM ~104 ~ Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [24] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- tikam prata sUtrAMka // 51 // [24] dIpa anukrama gandharvANAM-vyantarASTamabhedabhUtAnAM nikAyo-vargoM yeSAM te gandharvanikAyA gandharvA eva teSAM ye gaNA-rAzayaste tathA, vyantarA0 pAThAntare 'gandharvapatigaNAce ti vyaktameva, kiMvidhAste ityAha-niuNagaMdhavagIyaraiNo'tti nipuNe-sUkSme gandharve ca-nAvyopetagAne gIte ca-nATyavarjitageye ratiryeSAM te tathA, aNapannikAdayo'STau byantaranikAyavizeSabhUtAH ratnaprabhApRthivyA sU0 24 uparitanayojanazatavartinaH, kiMvidhA eta ityAha-caMcalacavalacittakIlaNadavappiyA' caJcalacapalacittA:-aticapalamAnasAH krIDanaM-krIDA dravazca-parihAsastatpriyAH, tataH karmadhArayaH, 'gaMbhIrahasiyabhaNiyapiyagIyaNacaNaraI' gambhIra hasitaM || yeSAM bhaNitaM ca-vAkprayogaH priyaM yeSAM gItanRttayozca ratiryeSAM te tathA, 'gahirahasiyagIyaNacaNarai'tti kvacihRzyate vyakta ca, 'vaNamAlAmelamauDakuMDalasacchaMdaviuviyAbharaNacAruvibhUsaNadharA vanamAlA-ralAdimaya AprapadIna AbharaNavizeSaH AmelakA-puSpazekharakaH mukuTa-suvarNAdimayaM kuNDalAni ca-pratItAni etAnyeva svacchandavikurvitAbharaNAni-svAbhiprA| yanirmitAlaGkArAstathaMcAra vibhUSaNa-bhUSA taddhArayanti yete tathA, 'sabojyasurabhikusumasuraiyapalaMcasohaMtakataSiyasaMta-||4|| cittavaNamAlaraiyavacchA' sarvartukAni-sarvaRtusambhavAni yAni surabhINi-kusumAni taiH suracitA yA sA tathA, sA cAsI pralambA ca zobhamAnA ca kAntA ca vikasantI ca citrA ca vanamAlA ca-vanaspatisak iti samAsaH, sA racitA vakSasi yaiste tathA, 'kAmagamitti icchAgAminaH 'kAmarUvadhAritti IpsitarUpadhAriNaH 'gANAvihavaNNarAgavaravasthacittacilliyaniyaMsaNA' nAnAvidhavoM rAgo yeSu tAni tathA, tAni varavastrANi citrANi-vividhAni 'cilliyati lInAni dIptAni 1 pratyantare nAsti / [24] | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: vANavyantara-devAnAm varNanaM ~ 105~ Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [24] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [24] vA nivaMsanAni-paridhAnAni yeSAM te tathA, "vividhadesINevatthaggahiyavesA' vividhadezinepathyena-nAnAdezarUDhavastrAdilAnyAsena gRhIto vepo nepathyaM yaiste tathA, 'pamuiyakaMdapakalahakelikolAhalappiyA' pramuditAnAM yaH kandarpaH-kAmapradhAnaH keliH, kAma eva vA, kalahazca-rATI kelizca narma kolAhalazca-kalakalaste svaparakRtAH priyA yeSAM te tathA, athavA pramuditAzca te kandarpAdipriyAzceti samAsaH, 'hAsabolabahulA' pAThAntare 'hAsakelibahulA' iti vyaktam, 'aNegamaNirayaNavivihanijuttacittaciMdhagayA' anekAni-bahUni maNiratnAni-pratItAni vividhAni-bahuprakArANi niyuktAni-niyojitAni ||3 yeSu tAni tathA, tAni citrANi cihAni gatAH-prAptA yete tathA, cihnAni ca-pizAcAdInAM krameNaitAnyucyante-da 'ciMdhAi kalaMbajhae 1 sulasa 2 vaDe 3 taha ya hoi khttuNge|aasoe 5caMpae vA 6 nAge 7 taha tuMburI cev8||1||||24|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa joisiyA devA aMtiaMpAunbhavitthA vihassatI lAcaMda sUra suka saNicarA rAha ghUmaketU buhA ya aMgArakA ya tattatavaNijjakaNagavaNNA je gahA joisaMmi cAra|| caraMti keU a gairahaA aTThAvIsavihA ya NakkhattadevagaNA NANAsaMThANasaMThiyAo paMcavaNNAo tArAo BAThialessA cAriNo a avissAmamaMDalagatI patteyaM NAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA mahihiyA jAva pajjuvA-12 saMti // (suu025)|| dIpa anukrama [24] cihAni kadampadhvajaH mulasaH vaTaH tathA ca bhavati khavAGgam / azokazcampako vA nAgastathA tumbarI caiva // 1 // bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: vANavyantara evaM jyotiSka-devAnAm varNanaM ~ 106~ Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [25] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapAtikam prata // 52 // sUtrAMka [25] jyotiSkavarNako vyakto, navaram 'aMgArakA yatti maGgalAH, bahutvaM ca pratyeka jyotiSAmasaGkhyAtatvAt , 'tacatavaNijakaNa-15 jyoti |gavaNNA' taptasya tapanIyasya-suvarNasya yaH kaNako-binduH zalAkA vA athavA tapanIyaM-rakaM suvarNa kanaka-suvarNameva pItaM | tahagaNoM yeSAM te tathA, 'je ya gahatti uktavyatiriktAH, 'joisamitti jyotizcake 'cAra carantI'tizramaNaM kurvanti, keU || yatti ketavo jalakatvAdayaH, kimbhUtA ?-gairaiya'tti manuSyalokApekSayoka, "Thiyalessa'tti sthitalezyA:-nizcalaprakAzA: 'cAriNo yatti saJcariSNavaH, ata evAha-'avissAmamaMDa lagaitti pratItaM, 'nAmaMkapAgaDiyaciMdhamauDA' nAmAkRtAni | prakaTitAni-cihnapradhAnAni mukuTAni yairiti samAsaH // 25 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa vemANiyA devA aMtiaM pAunbhavisthA sohammIsANasaNakumAramAhiMdavaMbhalaMtakamahAmukkasahassArANayapANayAraNaaccuyabaI pahihA devA jiNadasaNussugAgamaNajaNiyahAsA pAlakapupphakasomaNasasirivacchaNaMdiAvattakAmagamapIigamamaNogamavimalasavyaobhaddaNAmadhijehiM vimANehiM oiNNA caMdakA jiNidaM / migamahisavarAhachagaladahurahayagayavaibhubhagakhaggausabhaMkaviDimapAgaDiyaciMdhamauDA pasiDhilavaramauDatirIDadhArI kuMDala ujjoviANaNA mauDadittasirayA rattAbhA paumapamhagorA seyA subhavaNNagaMdhaphAsA uttamaviuviNo vivihavasthagaMdhamalladharA mahi hiA mahajju // 52 // tiA jAya paMjaliuDA pajuvAsaMti // (suu026)|| vaimAnikavarNako'pi vyakto, navaraM vAcanAntaragataM kiJcidasya vyAkhyAyate, tadantargataM kizcidadhikRtavAcanAntaragataM | SARKAARAKAKARA dIpa anukrama [25] | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: jyotiSka evaM vaimAnika-devAnAm varNanaM ~ 107~ Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama [26] ca, tatra 'sAmANiyatAyattIsasahiyA' sAmAnikA-indrasamAnAyuSkAdibhAvAH trAyaviMzAH-mahasarakalpAH pUjyasthAnIyAH||4 | 'salogapAlaaggamahisiparisANIaapparakkhehiM saMparibuDA' saha lokapAla:-somAdibhirdikpAlakaniyuktakaiH yA agrama-paTU hipyA-pradhAnajAyAH pariSadazca-bAhyamadhyamAbhyantarA jaghanyamadhyamotkRSTaparivAravizeSabhUtAH anIkAni ca-hastyazvarathapadAtivRSabhanartakagAthakajanarUpANi sainyAni AtmarakSAzca-aGgarakSA iti dvandvaH, atastaiH samparivRtA iti, devasahasrAnu-18 yAtamAH suravaragaNezvaraiH prayataiH 'samaNugammatasassirIya'tti samanugamyamAnAzca te sazrIkAzceti samAsaH, sarvAdarabhUSitAH | surasamUhanAyakAH saumyacArurUpAH 'devasaMghajayasaddakayAloyA' devasaGkena jayazabdaH kRta Aloke-darzane yeSAM te tthaa| | 'miga 1 mahisa 2 varAha 3 chagala 4 dadura 5 haya 6 gayavai 7 bhuyaga 8 khagga 9 usabhaMka 10 viDimapAgaDiyaciMdha4 mauDA' mRgAdayo daza dazAmAM zakAdIndrANAM cihvabhUtAH, tatra varAhaH-zUkaraH khaDga-ATavyacatuSpadavizeSaH Rssbho-vRssbhH||ii | zeSAH pratItAH, tatra mRgAdayaH aGkA lAJchanAni viTapeSu-vistareSu yeSAM mukuTAnAM tAni tathA, tAni prakaTitacihAni ratnAdidIptyA prakAzitamRgAdilAJchanAni mukuTAni yeSAM te tathA / pAlaka 1 puSpaka 2 saumanasa 3 zrIvatsa 4 nandyAvarta45 kAmagama 6 prItigama 7 manogama 8 vimala 9 sarvatobhadra 10 nAmadheyairvimAnaiH, uttaravaikriyairityarthaH, sampasthitA itix & yogaH, etAni ca krameNa zakrAdInAmacyutAntAnAM dazAnAmindrANAM bhavantIti / kiMvidhaistairityAha-taruNadivAgarakarAtizAregappahehiM taruNadivAkarakarebhyo'tirekeNa-atizayena prabhA yeSAM tAni tathA taiH, 'mnniknngrynnghddiyjaalujjlhemjaa|| laperataparigaehi maNikanakaraghaTita-yuktaM yajjvAlojyalaM-prabhojjvalaM hemajAlaM-svarNajAlakaM tena paryanteSu parigatAni bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: vaimAnika-devAnAm varNanaM ~108~ Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama [26] aupapAtikam // 53 // "aupapAtika" Education Internation - mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH upAMgasUtra- 1 (mUlaM + vRttiH) tAni tathA taiH, 'sapayaravaramuttadA malaM baMtabhUsaNehiM' saha prataraiH- AbharaNavizeSairvara bhuktAdAmalakSaNAni lambamAnAni bhUSaNAni yeSu tAni tathA taiH, 'pacaliyaghaMTAvalimahara sadavaMsataMtitalatAlagIvAiyaraveNaM' pracalitAyAH ghaNTAvalyAH yo madhuraH zabdaH sa tathA vaMzazca veNustantrI ca-vINA talatAlAzca - hastatAlA athavA talAzca hastAH tAlAzca-kaMzikA gItaM ca-geyaM vAditaM cacAditramiti dvandvaH atasteSAM yo ravaH-zabdaH sa tathA tataH padadvayasya samAhAradvandvaH, atastena karaNabhUtena madhureNa - manohareNa pUrayantaH ambaraM, dizazca zobhayantastvaritaM samprasthitAH sthirayazaso devendrA iti vyakta, 'haDatuTTamaNasa'tti atIva tuSTacittAH 'sesAvi ya'tti indrasAmAnikAdayaH, tAnevAha- 'kappavaravimANAhiyA' kalpeSu yAni varavimAnAni tenAmadhipA ityarthaH samanuyAnti suravarendrAniti yogaH, ata eva suravarAH 'savimANavicittavidhanAmaMkavigaDapAgaDamauDADovasubhadaMsaNijjA' svavimAna vicitracihnAnAM nAmAGkavikaTaprakaTamukuTAnAM ca ya ATopaH sphAratA tena zubhA ye dRzyante te tathA | te vicitra kalpavaravimAnAdhipAH, 'samanniti'tti samanuyAnti samanugacchanti suravarendrAniti, tathA 'loyaMtavimANavAsiNo | yAtri devasaMghAyatti lokasya brahmalokasyAnte- samIpe yAni vimAnAni tadvAsino lokAntikAzcApItyarthaH, 'patteyavirAyamANaviraiyamaNirayaNakuMDala bhisaMta nimmalaniyagaMkiyavicittayAgaDiyaciMdhamauDA' pratyekaM virAjamAnAni - zobhamAnAni viracitAni - karNeSu kRtAni maNiratnakuNDalAni yeSAM te tathA, bhisaMtatti-dIpyamAnAni nirmalAni nijAGkitAni nijakena nAmAdinA'GkenAGkivAni vicitrANi vividhAni prakaTitAni - prakAzitAni cihnAni ca mukuTAni cihnapradhAnAni vA mukuTA / bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatAH vaimAnika - devAnAm varNanaM For Parts Only ~ 109~ vaimAni0 sU0 26 // 53 // wor Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama niyaiste tathA, tathA 'dAyatatti darzayantaH appaNo samudaya'ti AtmIyaM RLyAdisamUha 'pecchaMtAviya parassa riddhIutti prekSamA-12 ANAzca paraddhI uttamAH, evaM kalpAlayAH suravarAH 'jiNiMdavaMdaNanimittabhattIe'tti jinendravandanahetubhUtabhAvena 'coiyamaitti hai preritabuddhayaH harSitamAnasAzca jItakalpamanuvartamAnA devAH 'jiNadaMsaNUssuyAgamaNajaNiyahAsA'jinadarzanAya yadutsukaM-zIghramAgamanaM tena janito harSo yeSAM te tathA, 'viulavalasamUhapiMDiyA' vipulo balasamUhaH-sainyasamudAyaH piNDito yaiste tathA, 8 kathamityAha-saMbhameNaMti bhaktikRtItsukyena 'gayaNatalavimalaviulagamaNagaicavalacaliyamaNapavaNajaiNasigdhavegA' gagana-8 tale vimale vipule ca yadgamanaM tasya sambandhI zIghravega iti sambandhaH gatizcapalA svarUpata evaM yasya tadgaticapalaM tacca saccalitaM ca gantuM pravRttaM tadvidhaM yanmanaH pavanazca tayorjayanazIlo'ta eva zIghro bego yeSAM te tathA, nAnAvidhayAnavAhanalagatAH yAnAni-rathAdIni vAhanAni-jAdIni ucchuitvimldhvlaatptraaH| viudhiyajANavAhaNavimANadeharayaNappabhAe'tti I|| kriyANAM yAnAdInAM 4 ratnAnAM ca svAbhAvikAnAmitareSAM ca yA prabhA sA tathA tayA, 'ujjoeMtA naha' kathamityAha-ISK |'vitimiraM kareMtA' nabha eveti 'saviDDIe' yuktA iti zeSaH, 'huliya'ti zIghraM prayAtAH / gamAntaramidam-'pasiDhilavaramauDatirIDadhArI' prazlathA:-zithilabandhanA, gADhavandhanAnAM bAdhAjanakatvAt (vara) mukuTAzcaturasrAH zekharavizeSAH tirITAsta eva zikharatrayayuktAstAn dhArayanti ye tacchIlAzca te tathA, kuNDalodyotitAnanAH, 'mauDadittasiraya'tti mukuTena dIptAH zirojAmastakakezA yeSAM te tathA, mukuTadIpaziraskA bA, 'rattAbha'tti lohitavarNAH 'paumapamhagora'tti kamalagarbhakAntAH pItA [26] bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: vaimAnika-devAnAm varNanaM ~ 110~ Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: nika prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama aupapA- I ityarthaH, 'seya'tti zuklA, trivarNA eva vaimAnikA bhavanti, yadAha-"kaNagattayarattAbhA suravasabhA dosu hoti kappesu / tisuvaimAnika ThA hoti pamhagorA teNa paraM sukilA devA // 1 // " zeSa vyaktameveti // 24 // drA pustakAntare devIvarNako dRzyate, sa caivam-'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa bahave accharaga-rA sU026 NasaMghAyA aMti pAunbhavitthA, tAoNaM accharAo dhaMtadhoyakaNagaruagasarisappabhAoM mAtam-agninA tApitaM || dhauta-jalena kSAlitaM yatkanakaM tasya yo rucako-varNastatsadRzaprabhAH gaurAjaya ityarthaH, 'samaikaMtA ya bAlabhAvaM'ti ati-18 kAntA iva zizutvaM, madhyamajaraThavayovirahitAH, navayauvanA ivetyarthaH, 'aNaivarasommacArurUvA' anativaram-avidyamAbhAna hAsatayA pradhAnaM na vidyate ativaraM yasmAttadanativaramiti vA saumya-nIrogaM cAra-zobhanaM rUpaM yAsA tAstathA, || 'niruvayasarasajoSaNakakasataruNavayabhAvamuvagayAo' nirupahataM-rogAdinA abAdhitaM sarasaM ca-zRGgArarasopetaM nirupahato lavA svo raso yatra tatsathAvidhaM yauvanaM tathA karkazaH-azladhAGgatayA yastaruNavayobhAvastAruNyaM taM copagatA yAstAstathA iha ca yauvanataruNabhAvayoryadyapyekArthatA tathApi sarasatvAzlathAGgatvalakSaNayormanaHzarIrAzritayoH pradhAnatayA vivakSitayo-17 dharmayorAdhAratayA bhedena vivakSaNAnna paunaruktyamiti, 'niccamavaDiyasahAvA' na jarAM prAmuvantItyarthaH, 'sabaMgasuMdarIutti | icchiyanevattharaiyaramaNijjagahiyavesA' iSTavastrAbharaNAdirUpanepathyasya racitena-racanena ratido vA ata eva ramaNIyo |1 // 54 // gRhItaH-Atto veSaH-AkRtivizeSo yakAbhistAstathA, 'kiMte'tti tadyathAtheH 'hArajahArapAuttarayaNakuMDalavAsuttagahemajAlama 1 kanakatvagratAmAH suravRSabhA dvayorbhavanti kalpayoH / triSu bhavanti padmagaurAstataH paraM zuklA devAH // 1 // [26] | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: devI-varNanaM ~111~ Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama [26] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | NijAlakaNagajAla subhagauritiyakaDa gakha DugaragAvali kaMThasuttama gahagadharacchavejasoNimuttagatilaga phulaga siddhatthiya kaNNavAliyasa sisUrau sabhacakayatalabhaMga yatu DiyahatthamAlayaharisakeUravalayapAlaMcapalaMca aMgulijagavalakkha dINA ramAliyAcaM dasUramA|liyAkaMci mehalakalAvapayaragaparihera gapAya jAlaghaMTiyAkhikhiNirayaNorujAlakhaDDiyavaraneuracalaNamAliyA kaNagaNigalajAlagamagaramuhavirAyamANaneUrapacaliyasaddAlabhUsaNadharIDa'tti hArAdIni makaramukhavirAjamAna nUpurAntAni pracalitAni santi saddAutti-zabdavanti yAni bhUSaNAni tAni dhArayanti yAstAstathA tatra hAraH- aSTAdazasarikaH arddhahAro-navasarikaH pAusati-prayuktAni mANikyayuktakaGkaNAni ratnakuNDalAni - pratItAni athavA prayuktaratnakuNDalAni prayuktaratnAni yAni kuNDalAni tAni tathA tathA vyAmuktakAni - parihitAni pralambitAni vA yAni hemajAlAdInIti karmadhArayaH, tatra hema| jAlaM- sacchidraH suvarNAlaGkAravizeSaH evaM maNijAlamapi kanakajAlahemajAuyostu AkArakRto vizeSaH sa ca rUDhigamyaH sUtrakaM vaikakSakakRtaM suvarNasUtram 'uritiya'tti urasi trikaM trisarakaM kaTakAni kaGkaNAni khaDDagatti - aGgulIyakavizeSaH | ekAvalI-nAnAmaNikamayI mAlA kaNThasUtraM - galAvalambi saGkalakavizeSaH magadhakaM dharAkSaM ca rUDhigamyaM maiveyakaMkaNThalaM zroNisUtrakaM - sauvarNa kaTIsUtraM tilako vizeSako lalATAbharaNamityarthaH phulakaM puSpAkRtilalATAbharaNaM siddhArthikA - sarpa|papramANasuvarNa kaNaracita suvarNamaNimayI kaNThikA karNavAlikA - karNoparitanabhAgabhUSaNavizeSaH zazisUraRSabhacakrakAni talabhaGgakaM ca rUDhigamyAni truTikA :- bAhurakSikAH hastamAlaka :- aGgagetrikA harisatti - rUDhigamyaM keyUram - aGgadaM bAhA bharaNavizeSaH valayAni - kaTakavizeSAH prAlambo jhumbanakaM pralambo galAbharaNavizeSaH ityarthaH aGgulIyakAni aGgulya Education Internation bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatAH devI-varNanaM For Peralata Use Only ~ 112~ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam sU026 prata sUtrAMka [26] // 55 // ** lAbharaNavizeSAH balAkSa-rUDhigamyaM dInAramAlikAcandramAlikAsUryamAlikAstu dInArAdyAkRtimAlAH kaagriimekhlyo| devIvarNanaM kaTyAbharaNayoryadyapi nAmakoze ekArthatvamadhIyate tathApIha vizeSo rUDheravaseyaH kalApa:--kaNThAbharaNavizeSo mekhalAkalApa iti vA draSTavyaM pratarakANi-vRttapatalA AbharaNavizeSAH pariheragatti-rUvyavaseyaM pAdajAlaghaNTikA:-pAdAbharaNavizeSAH &AkiliNIkA:-kSudraghaNTikAH ratnorujAlaM-ralamayaM jaGghanyoH pralambamAnaM saGkalakaM kSudrikA:-tatprAntapaNTikAH varanapurANi-18 pratItAni kSudrikAvaranUpurANi vA-kSudraghaNTikApradhAnatulAkoTikAni calanamAlikA-pAdAbharaNavizeSaH kanakanigalAninigaDAkArAH sauvarNapAdAbharaNavizeSAHjAlaka-caraNAbharaNavizeSaH, makaramukhavirAjamAnanUpurANi-pratItAni / 'dasavaNNarAgaraiyarattamaNahare'tti dazArddhavaNa:-paJcavarNaM rAga-raJjanadravyaiH kusumbhAdibhiyoni raJjitatvena raktAnIva rakAni mano-8 harANi ca tAni tathA tAni aMzukAni nivasitA iti yogaH, mahApANi, nAsAniHzvAsavAyuvAdyAni laghUnItyarthaH, cakSu|harANi aGgAvArakatvAt , varNasparzayuktAni atizayavarNAdInItyarthaH, 'hayalAlApelavAirege' azvalAlAbhyaH sakAzAt pela-IN vAni-sukumArANyatirekeNa yAni tAni tathA, 'dhavale'tti kAniciddhabalAni, 'kaNagakhaciyaMtakamme kanakakhacita-suvarNamaNDitam antakarma-aJcalakarma vAnalakSaNaM yeSAM tAni tathA, 'AgAsaphAliyasarisappahe' AkAzasphaTikayorAkAzarUpa| sphaTikasya vA sadRzI prabhA yeSAM tAni tathA 'aMsue niyatthAo'tti vastrANi nivasitAH, 'AyareNa ti vyaktaM, 'tusAragokkhIrahAradagarayapaMDuradugutasukumAlamukayaramaNijauttarijAI pAuyAo'tti vyaktaM, navaraM tuSAra-hima dagarayatti-udaka-15 rajastadvat pANDurANi yAni dukUlAni-yakhANi tAnyeva sukumAlAni sukRtAni ramaNIyAni ca yAnyuttarIyANi tAni tathA dIpa anukrama [26] * | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: devI-varNanaM ~113~ Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama tAni prAptAH, 'varacandanacarcitAH varAbharaNabhUpitA' iti vyakta, 'sabouyasurabhikusumasurakSyavicittavaramaladhAriNIoM sarvatukaiH surabhikusumaiH suracitaM vicitraM varaM mAlya-mAlAM dhArayanti yAstacchIlAzca tAstathA, 'sugaMdhicuNNaMgarAgavaravAsapuSphapUragavirAiyA' sugandhicUrNairaGgarAgeNa ca-deharaJjanena varavAsaH puSpapUrakeNa ca-puSparacanAvizeSeNa virAjitA yAstAstathA, 'ahiyasassirIyA' adhikaM saha zriyA-zobhayA yAstAstathA, 'uttamavaradhUvadhUviyA' uttamAnAM madhye yo varadhUpaH sa hai 4aa tathA tena dhUpena dhUpitAH kRtasaugandhyAH yAstAstathA, 'sirIsamANavesA' zrI:-devatA sA ca loke zobhanaveSeti rUDhA atastayopamA kRteti, 'didhakusumamalladAmapanbhaMjalipuDAo' divyaiH-varaiH kusumaiH-avikasitaiH mAlyaiH-vikasitaiH dAmabhi|zca-tanmayamAlAbhiH prahA:-pUjAsajjAH aJjalipuTA:-aJjalaya eva yAsAM tAstathA, uccatvena ca surANAM stokonamucchritA, kA'candrAnanA' iti vyaktaM, 'caMdavilAsiNIotti candrasyeva vilAsaH-kAntiryAsAM tAstathA, 'candrArddhasamalalATAH candrAdhilokasaumyadarzanA ulkA ivodyotamAnA' iti vyaktaM, 'vijughaNamirIisUradipaMtateaahiyatarasaMnikAsAo' vidyato ye dhanA marIcayaH-kiraNAH sUrasya ca yaddIpta-tejastebhyo'dhikataraH sannikAzo-dIptiryAsAM tAstathA, 'siMgArAgAracAruvesAoM zRGgAro-rasavizeSastatpradhAna AkAra:-AkRtizcAruzca vepo-nepathyaM yAsA tAstathA, athavA zRGgArasyAgAramiva-gRhamiva / yAzcAruveSAzca yAstAstathA, 'saMgayagayahasiyabhaNiyaceSThiyavilAsasalaliyasalAvaniuNajuttovayArakusalAoM' saGgatAni-uci& tAni yAni gatAdIni teSu nipuNA yAH saGgatopacArakuzalAzca yAstAstathA, tatra gatAmanaM hasitaM-hAsaH bhaNitaM-vacanaM || ceSTita-ceSTA vilAso-netravikAraH, yadAha-"hAvo mukhavikAraH syAt, bhaavshcittsmudbhvH| vilAso netrajo jJeyo, vibhramo [26] bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: devI-varNanaM ~114~ Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [26] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA devIvarNana tikam // 56 // prata sUtrAMka [26] dIpa anukrama [26] bhuusmudbhvH||1||" salalitA-samAdhuryaH saMlApA-parasparabhASaNam, Aha ca-"saMlApo bhASaNa midhaH" athavA lalitena | saha yaH saMlApaH sa tathA, lalitalakSaNaM cedam-"hastapAdAGgavinyAso, netroSThaprayojitaH / saundarya kAminInAM yallalitaM taraprakIrtitam // 1 // " upacAra:-pUjA, 'sundarastanajaghanavadanakaracaraNanayanalAvaNyarUpayauvanavilAsakalitA' sundarAH stanAdinayanAntA avayavA yAsAM lAvaNyapradhAnarUpeNa spRhaNIyenetyarthoM yauvanena vilAsena ca kalitA yAstAstathA, iha ca vilAsa evaMlakSaNo grAhyo, yaduktam-"sthAnAsanagamanAnAM hastadhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH syAt // 1 // " iti, zliSTa iti suzliSTaH 'suravadhuo'tti vizeSyapadaM, 'sirIsanavaNIyamauyasukumAlatulaphAsAo' zirISa-zirISAbhidhAnatarukusumaM navanItaM ca-cakSaNaM te ca te mRdukasukumAre ca-atyantasukumAre iti vizeSyapUrvapadaH &karmadhArayaH tasyaH sparzo yAsa tAstathA, 'vavagayakalikalusadhoyaniddhatarayamalAo' vyapagate kalikalupe-rATIpApakarmaNI PAyAsAM tAstathA dhautI-prakSAlitI nirmAtI dagdhau rajaH spRSTAvastho reNuH malastu baddhAvasthaM raja eveti dhautanirmAtAviva dhautanirmAtau rajomalau yAsA tAstathA, tataH karmadhArayaH, 'somAutti somyA-nIrujaH 'kaMtAo'tti kAmyAH 'piyadaMTrA saNAo'tti subhagA, surUpA iti vyakta, 'jiNabhattidasaNANurAgeNa harisiyAo'tti jinaM prati bhaktyA kRtvA yo darzanA- nurAgo-darzanecchA sa tathA tena harSitA:-saJjAtaromAJcAdiharSakAyAH, 'ovaiyA yAvipatti avapatitAzcApyavatIrNAH, jinasagAsa'ti jinasamIpe, 'diSeNa' mityAdi devavarNakavaneyaM, navaraM 'ThiyAoJceba'tti UrdhvasthAnasthitA iti // 26 / / // 56 // bhagavat mahAvIrasya vandanArthe AgatA: devI-varNanaM ~115~ Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [27...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: OM prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama tae NaM pAe nayarIe siMghADagatigacaukacaJcaracaummuhamahApahapahesu mahayA jaNasadde i vA jaNavUhe iyA jaNaghole i vA jaNakalakale i vA jaNummI ti vA jaNuzaliyA i vA jaNasannivAe i vA bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai evaM bhAsai evaM paNNavei evaM parUvei-evaM khalu devANuppiA ! samaNe bhagavaM mahAvIre Adigare titvagare saghasaMbuddhe purimuttame jAva saMpAviukAme puvANupurvi caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe hahamAgae iha saMpatte iha samosaDhe iheva caMpAe NayarIe bAhiM puNNabhadde cehae ahApaDirUvaM uggahaM uggi|NDittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihrh| | 'tae 'ti tato'nantaraM, NamityalaGkAre, siMghADayetyAdAkyaM vAkyArthaH-siGghATakAdiSu yatra mahAjanazabdAdayaH tatra bahujano'nyo'nyasyaivamAkhyAtIti, tatra siGkATaka-siGghATakAbhidhAnaphalavizeSAkAraM sthAnaM trikoNamityarthaH trikaM-patra sthAne rathyAtrayamIlako bhavati catuSka-yatra rathyAcatuSkamIlakaH syAt catvaraM-yatra bahavo mArgA milanti caturmukha-15 tathAvidhadevakulAdi mahApadho-rAjamArgaH panthA-rathyAmAtraM 'mahayAjanasadde i vA' mahAn jnshbdH-prspraalaapaadiruupH| ikAro vAkyAlaGkArArthoM vAzabdaH padAntarApekSayA samuccayArthaH, adhavA 'saddei vati iha sandhiprayogAditizabdo draSTavyaH, sa copapradarzane, tatazca yatra mahAn janazabdaH iti tadvastu, kacit 'bahujaNasadde i batti pATho vyakazca, yatra ca janabyUha IM iti vA-lokasamUhA, paraspareNa vA padArthAnAM vizeSeNohanaM vateta ityarthaH, evaM sarvatra, kacitpaThyate-'jaNavAe i vATU jaNulAve i vA' iti tatra janavAdo-janAnAM paraspareNa vastuvicAraNaM ullApastu-teSAmeva kAkA varNanam, Aha ca 5453 Acc (27] ~ 116~ Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama [27] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 (mUlaM + vRttiH) mUlaM [ 27...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.... AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam // 57 // / 4 " syAtsambhASaNamAlApaH, pralApo'narthakaM vacaH / kAkA varNanamulApaH, saMlApo bhASaNaM mithaH // 1 // " evaM bola:- avyaktavarNo dhvaniH, kalakalaH sa evopalabhyamAnavarNavibhAgaH, Urmi:-sambAdhaH utkalikA - ughutaraH samudAya eva sannipAtaH - aparAparasthAnebhyo janAnAmekatra mIlanamiti, 'eva'miti vakSyamANaprakAraM vastu 'Aikkhai'ti, AkhyAti sAmAnyena 'bhAsa'tti bhASate vizeSataH, etadevArthadvayaM padadvayenAha - prajJApayati prarUpayati ceti, athavA AkhyAti - sAmAnyataH bhASate vizeSataH prajJApayati-vyaktaparyAyavacanataH prarUpayati-upapattitaH 'iha Agae'tti campAyAm 'iha saMpatte' tti pUrNabhadre 'iha samosaDhe 'ti sAdhUcitAvagrahe, etadevAha 'iha caMpAe' ityAdi 'ahApaDirUvaM 'ti yathApratirUpam ucitamityarthaH / taM mahAphalaM khalu bho devANupiyA ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM NAmagoassavi savaNatAe, kimagapuNa abhigamaNavaMdaNaNamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe ?, ekkassavi Ayariyassa dhammiassa suvayaNassa savaNatA ?, kimaMgapuNa vijalassa atthassa grahaNayAe ?, taM gacchAmo NaM devANuppiyA ! samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdAmo NamaMsAmo sakoremo sammANemo kallANaM maMgalaM devayaM ceiaM [ viNaeNaM ] pajjuvAsAmo etaM Ne pecabhave bhave a hiyAe suhAe khamAe nisseasAe ANugAmiattAe bhavissaittikaTTu bahave uggA uggapusA bhogA bhogaputtA 'taM mahaSphalaM 'ti yasmAdevaM tasmAnmahad - viziSTaM phalam-arthoM bhavatIti gamyaM, 'tahAruvANaM'ti tatprakArasvabhAvAnAM mahAphalajanana svabhAvAnAmityarthaH, 'NAmagoyassavi'tti nAmro - yAdRcchikAbhidhAnasya gotrasya - guNaniSpannAbhidhAnasya 'sava Eucation International bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM For Parts Only ~ 117 ~ jananirga0 sU0 27 / / 57 / / caror Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama [27] "aupapAtika" - mUlaM [... 27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Education International upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) |NayAe'ti zravaNameva zravaNatA tathA zravaNenetyarthaH, 'kimaMga puNa'tti kiM punariti pUrvokArthasya vizeSadyotanArthaH, aGgetyAmantraNe, athavA paripUrNa evAyaM zabdo vizeSaNArthaH, 'abhigamaNavaMdaNanamaMsaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe'tti abhigamanam - abhimukhagamanaM vandanaM-stutiH namasyanaM-- praNamanaM pratipracchanaM zarIrAdivArtApraznaH paryupAsanaM sevA eteSAM bhAvastattA tayA, | tathA 'egassavi'tti ekasyApi 'Ariyarasa' AryasyAryapraNetRkasyAt 'dhammiyassa'tti dhArmikasya dharmaprayojanatvAt, ata eva suvacanasyeti, 'vaMdAmo'ti stumaH 'namasAmo' ti praNamAmaH 'sakoremo'tti satkurmaH, AdaraM vastrAdyarcanaM vA vidadhmaH, 'saMmAmoti sammAnayAmaH ucitapratipattibhiH, 'kalANaM maMgalaM devayaM cehayaM pajjuvAsemo' kalyANaM- kalyANahetutvAdabhyudayahetumityathoM, bhagavantamiti yogaH, maGgalaM- duritopazamahetuM daivataM devaM caityam iSTadevapratimA tadiva caityaM, 'paryupAsayAmaH' sevAmahe, 'eyaM Ne'ti etad-bhagavadvandanAdi asmAkaM 'pezca bhave'ti pretyabhave-janmAntare pAThAntare 'ihabhave ya parabhave ya' 'hiyAe' ti hitAya pathyAnnavat 'suhAe'si sukhAya zarmaNe 'khamAeti kSamAya saGgatatvAya 'nisseyasAe si niHzreyasAya | mokSAya 'ANugAmiyattAe'tti AnugAmikatvAya bhavaparamparAsu sAnubandhasukhAya bhaviSyatIti kRtvA itihetorityarthaH, 'ugga' tti AdidevAvasthApitArakSavaMzajAH 'ubhgaputa'tti ta eva kumArAvasthAH 'bhoga'tti AdidevAvasthApitaguruvaMzajAH 'bhogaputtati ta eva kumArAvasthAH / evaM dupaDoAreNaM rAhaNNA khattiA mAhaNA bhaDA johA pasatthAro mallaI lecchaI lecchaIputtA aNNe ya bahave rAIsaratalavara mAuMbiyako Dubi aibha seTThiseNAva isatthavAhapabhitio appegaiA baMdaNavattiaM appe bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM For Parts Only ~118~ Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam C+ C // 58 // sUtrAMka [27] dIpa anukrama gaiA pUaNapatti evaM sakAravattiyaM sammANavattiyaM dasaNavattiyaM kohalavasiyaM appegahA aDhaviNi-15 janA cchayaheje assuyAI suNessAmo suyAI nissaMkiyAI karissAmo appegahA aTThAIhekaI kAraNAI vAgaraNAI pucchissaamo| | evaM padadvayoccAraNena zeSapadAni jJeyAni, tatra 'rAjanyakA' bhagavadayasyavaMzajAH, kvacitpaThyate 'ikkhAgA nAyA koravA' tatrekSvAkavo nAbheyavaMzajAH nAyatti-nAgavaMzyA jJAtavaMzA yA korabatti-kuruvaMzajAH khattiyatti-sAmAnyarAjakulInAH mAhaNatti-pratItAH bhaDatti-zUrAH johatti-yodhAH sahasrayodhAdayaH pasatyArotti-dharmazAkhapAThakAH 'malAI lecchaitti mallakino lepachakinazca rAjavizeSAH, yathA zrUyante ceTakarAjasyASTAdaza gaNarAjA:-navamalaI navalecchaI kAsIkosalagA & aDArasa gaNarAyANo' iti, rAIsaratalavaramAiMbiyakoDuMbiyaimbhaseDiseNAvaisatyavAhapabhitio'ti rAjAno-mANDalikA IzvarA-yuvarAjAH, aNimAdyaizvaryayukkA iti kecit , talavarA:-parituSTanarapativitIrNapaTTabandhavibhUSitA rAjasthAnIyAH | mANDavikA:-maNDapAdhipAH kauTumbikAH katipayakuTumbaprabhavo'valagakAH ibhyAH-yadvyanicayAntarito mahebho na dRzyate, se zreSThinaH-zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH senApatayaH nRpatinirUpitAzcaturaja sainyanAyakAH sArthavAhA:-sArtha nAyakAH 'vaMdaNavattiya'ti vandanapratyayaM vandanArthamityarthaH, 'aTThAI heUI kAraNAI vAgaraNAI purichassAmo'tti kvacid * // 58 // dRzyate, tatra arthAn-jIvAdIn hetUna-tadgamakAnanvayavyatirekayuktAn kAraNAni-upapattimAtrANi, yathA nirupamasukhaH | siddho, jJAnAnAbAdhatvaprakarSAditi, vyAkaraNAni-parapranitArthottararUpANi / CIANCE [27]] 44345 | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~119~ Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama appegahaA sabao samaMtA muNDe bhavittA agArAo aNagAri pabvaissAmo, paMcANuvaiyaM sattasi-15 &|kkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajissAmo, appegahaA jiNabhattirAgeNa appegaiA jIameaMti kaTTa pahAyA kayaSalikammA kayakoUyamaMgalapAyacchittA sirasAkaMThemAlakaDA AviddhamaNisuvaNNA kappiya[4 hAra'hAratisarayapAlaMghapalaMbamANakaDisuttayasukayasohAbharaNA pavaravatthaparihiyA cNdnnolittgaaysriiraa|| hai 'kayabalikammatti kRtaM balikarma svagRhadevatAnAM yaiste tathA, 'kayakoUyamaMgalapAyacchitta'tti kRtAni kautukamagalA nyeva prAyazcittAni-duHsvamAdividhAtArthamavazyaMkaraNIyatvAd yaiste tathA, tatra kautukAni-mapItilakAdIni maGgalAni tu-siddhArthakadadhyakSatAdIni 'uccholaNayadhoya'tti kacidRzyate, tatra uccholanena-prabhUtajalakSAlanakriyayA dhautAH-dhItagAtrA & yete tathA, idaM ca snAnasya pracurajalasvasUcanArtha vizeSaNaM, snAnavyatiriktaprayojanagataM vedamiti, 'sirasAkaMThemAlakaDa'-16 tti zirasA kaNThe ca mAlA kRtA-dhRtA yaiste tathA, 'AviddhamaNisuvaNNa'tti Aviddha-parihitaM 'kappiyahAra'ddhahAratisara|yapAlaMbapalaMbamANakaDisuttasukayasohAbharaNA' kalpitAni-iSTAni racitAni vA hArAdIni kaTIsUtrAntAni yeSAmanyAni &ca sukRtazobhAnyAbharaNAni yeSAM te tathA, 'pavaravatthaparihiyatti nivasitapradhAnavAsasaH 'caMdaNolittagAyasarIrA' candanAPAnuliptAni gAtrANi yatra tattathAvidhaM zarIraM yeSAM te tathA / 21 appegaiA hayagayA evaM gayagayA rahagayA siviyAgayA saMdamANiyAgayA appegahaA pAyavihAracAriNo ||8 * purisavaggurAparikhittA mahayA ukviDisIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhubhiamahAsamuddaravabhUtaMpiva kare (27] SARELIEatunintentratime niralaunciurary.org bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~ 120~ Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapAtikam / prata GGER sUtrAMka // 59 // [27] dIpa anukrama [27] mANA caMpAe NayarIe majhamajheNaM NigacchaMti 2ttA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchati rattA samaNassA jananirmala bhagao mahAvIrassa adarasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsaMti, pAsittA jANavAhaNAI ThAvaIti, 2sAda jANavAhaNehiMto pacoruhaMti, paJcoruhittA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA sU027 samarNa bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareMti, karittA baMdaMti NamaMsaMti, caMdittA NamaMsittA NaJcAsaNNe NAidUre sussUmamANA NamaMsamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliur3A pajuvAsaMti // (sU0 27) / __vAcanAntarAdhItamatha padapaJcaka 'jANagayatti yAnAni-zakaTAdIni 'juggagaya'tti yugyAni-golaviSayaprasiddhAni* jampAnAni-dvihastapramANAni caturasrANi vedikopazobhitAni "gili'tti hastina upari kolararUpA yA mAnuSaM gilatIveti'thili'ti lATAnAM yAni adupasyAnAni tAnyanyaviSayeSu ghillIotti abhidhIyante 'pavahaNa'tti pravahaNAni vegasarAdIni| 'sIya'tti zibikAH kUTAkArAcchAditA jampAnavizeSAH 'saMdamANiya'tti syandamAnikAH puruSapramANAyAmA jampAnavizeSA hai eva 'pAyavihAracAreNa pAdavihArarUpo yazcAra:-saJcaraNaM sa tathA tena, 'purisavAgura'tti vAgurA-mRgavandhanaM puruSo vAgureva | | sarvato'vasthAnAt puruSavAgurA 'vaggAyagi gummAgummiti kacidRzyate, tatra dharga:-samAnajAtIyavRndaM vargeNa vargeNa ca | bhUtvA vAvargi ata evehAvyayIbhAvasamAsaH, gummAgummiti-gulma-vRndamAtra gulmena ca gulmena ca bhUtveti gulmAgulmi,I 'mahaya'tti mahatA, raveNeti yogaH, 'udvisIhanAyabolakalakalaraveNaM'ti utkRSTizca-AnandamahAdhvaniH siMhanAdazca-pratItaH| bolaca-varNavyakivarjito dhvanireva kalakalazca-vyaktavacanaH sa eva etalakSaNo yo ravaH sa tathA tena, 'pakkhubhiyamahA // 59 // bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~ 121~ Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama & samuharavabhUyaM piva karemANa'tti prakSubhitamahAjaladhe?SaprAptamiva-tanmayamiva nagaraM vidadhAnA ityarthaH, kvacididaM padacatuSTayaM dRzyate-pAyadaddareNaM bhUmi kaMpemANa'tti tvaritagamanajanitapAdaprahAreNa, 'aMbaratalamiva phoDemANa'tti pAdapAtapratiraveNAkAzaM sphoTayanta iva, 'egadisiM'ti ekayA dizA pUrvoktalakSaNayA, 'egAbhimuha'tti eka bhagavantamabhi-lakSaNIkRtya mukhaM | yeSAM te ekAbhimukhAH, 'titthagarAisese'tti tIrthakarAtizeSAn jinAtizayAna, 'jANavAhaNAI ThAvaItitti yAnAni-zaka-18 TAdIni vAhanAni-gavAdIni sthApayanti-sthirIkurvanti, kvacid viDanbhaMtI'ti dRzyate, tatra vizeSeNa stambhayanti-nizca4AlIkurvanti, ito vAcanAntaragataM bahu likhyate-'jANAI muyaMti'tti bhuvi vinyasyanti, 'vAhaNAI visajeti'tti caraNArtha mutkalayanti, 'pupphataMbolAiyaM AuhamAiyaM saccittAlaMkArIti sacittaM ca-sacetanamalaGkAraM ca-rAjalakSaNaM ca visarjayantIti yogaH, kiMrUpaM sacittamityAha-puSpatAmbUlAdikam , AdizabdAt tathAvidhaphalAdigrahaH, tathA alaGkAraM ca kiMvidhami-t | tyAha-AyudhAdikam , Ayudha-khagAdi AdizabdAcchatracAmaramukuTaparigrahaH, 'pAhaNAo yatti upAnahI ca, 'egasADiyaM || uttarAsaMgati ekazATakavantamuttarIyavinyAsavizeSa, 'AyaMta'tti AcAntAH-zaucAthai kRtajalasparzAH, 'cokkha'tti Acama-1 nAdapanItAzucidravyAH, 'paramasuIbhUya'tti ata evAtyarthaM zucIbhUtAH, 'abhigameNaM ti upacAreNa, 'abhigacchati' bhagavantamupacaranti, 'cakkhupphAse'tti darzane 'maNasA egattIbhAvakaraNeNa'ti anekatvasya ekatvasya bhavanam ekatvIbhAvastasya yat | karaNaM tattathA tena ekatvIbhAvakaraNena, Atmana iti gamyate, manasaH ekAgratayetyarthaH, kAyikaparyupAsanAmAha-'susamAhiyapasaMtasAhariyapANipAyA' susamAhitaiH-vahivRttyA'tyantanibhRtaiH prazAntaiH-antavRttyA upazAntaiH sadbhiH saMhRtaM-saMlInI (27] SARERatininemarana | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~ 122 ~ Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...27]] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA jananirga0 sU027 prata sUtrAMka [27] dIpa anukrama kRtaM pANipAdaM yaste tathA, ata eva 'aMjalimauliyahatthA' aJjalinA-aJjalirUpatayA mukulitI-mukulAkArau kRtI tikam / hastI yaiste tathA, vAcikaparyupAsanAmAha-'evameyaM bhaMte'tti evametadbhadanta !-bhaTTAraketi sAmAnyataH 'avitahameya'ti vize pataH, ata eva 'asaMdiddhameya'ti zaGkAyA aviSaya ityarthaH, ata eva 'icchiyameya'ti iSTamasmAkametat , ata eva 'paDi. cchiyameya'ti bhagavanmukhAt patat pratIpsitamAgRhItametat iha ca kiJcidiSTameva dRSTamanyat pratIpsitamevetyata ucyate-'icchiyapaDicchiyameyaMti, 'sacce NaM esamaDe' prANihito'yamartha iti, mANasiyAe 'taJcitta'tti tasmin bhagavadvacane citta-bhAvamano yeSAM te taccittAH, sAmAnyopayogApekSayA vA taccittAH,'tammaNa'tti tanmanaso dravyamanaHpratItya vizeSopayoga vA, 'tallessa'tti tallezyAH bhagavadvacanagatazubhAramapariNAmavizeSAH, lezyA hi kRSNAdidravyasAcivyajanita AtmapariNAmaH, tadAha-kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmoya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaHprayujyate ||1||"'tyjjhvsiy'tti ihAdhyavasAyaH adhyavasitaM taccittatvAdibhAvayuktAnAM satAM tasmin-bhagavadvacane evAdhyavasitaM kriyAsampAdanaviSayaM yeSAM te tadadhyava|sitAH, tattiva-jhavasANa'tti tasminneva-bhagavadvacane tInamadhyavasAna-zravaNavidhikriyAprayalavizeSarUpaM yeSAM te tathA, tadappiyahai karaNa tti tasmin-bhagavatyarpitAni karaNAni-indriyANi zabdarUpAdiSu zrotracakSurAdIni yaiste tadaptikaraNAH, tayahovautta'tti tasya-bhagavadvacanasya yo'rthastatropayuktA yete tadarthopayuktAH, 'tambhAvaNAbhAviya'tti tena-bhagavadacanena tadarthena vA yakA |bhAvanA-vAsanA prAktanamuhUrte tayA bhAvitA-vAsitA na vAsanAntaramupagatA yete tadbhAvanAbhAvitAH, ata eva 'egamaNa'tti (27] 60 SAREaurainintenational For P OW | bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~ 123~ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...27] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata 3-54- 550 sUtrAMka [27] dIpa anukrama 4 manaso vA pramuditatvAt , aNannamaNatti bhagavanmanasa ityarthaH, kimuktaM bhavati ?-'jiNavayaNadhammANurAgarattamaNA' jina-18 vacane jinavadane vA dharmAnurAgeNa raktaM mano yeSAM te tathA, ekArthikAni vaitAni tanmanaHprabhRtIni sarvANi padAni tade kAgratAprakarSapratipAdanArthAnIti, 'viyasiyavarakamalanayaNaghayaNa'tti vikasitAni varakamalAnIva nayanavadanAni yeSAM te 8 tathA paryupAsata iti / 'samosaraNAI'ti samavasaraNAni vasatayaH 'gavesaha'tti bhagavadavasthAnAvagamArtha nirUpayata , kA8 bhagavAnavasthita iti jAnIteti bhAvaH / 'AgaMtAresu vatti AgantugArANi-yeSvAgantukA vasanti, 'ArAmAgAresu vatti ArAmamadhyavartigRheSu 'AesaNesu vatti AvezanAni yeSu lokA Avizanti tAni cAyaskArakumbhakArAdisthAnAni, 'Ava-2 sahesu batti AvasathAH-parivrAjakasthAnAni, 'paNiyagehesu va ti paNyagRhANi haTTA ityarthaH, 'paNiyasAlAsu catti bhANDa-| OMzAlAsu, gRhaM sAmAnya zAlA tu gRhameva dIrghataramuccataraM ca, evaM 'jANagihesu jANasAlAsu'tti 'koDAgAresutti dhAnyagRheSu 'susANesuti imazAneSu 'sunnAgAresu'tti zUnyagRheSu parihiMDamANe tti bhraman parigholemANe'tti gamAgarma kurvan // 27 // tae NaM se pavittivAue imIse kahAe laTTe samANe hattuDhe jAba hiyae hAe jAva appamahagyAbharaNAlaM|| kisarIre sayAo gihAo paDiNikkhamai, sapAo gihAo paDiNikvamittA caMpANayari mjhmjhnn| jeNeva bAhiriyA sabveva heDillA vattavyayA jAva NisIya NisIittA tassa pavittivAuassa adbhuttarasasa4A yasahassAI pIidANaM dalayati, 2ttA sakArei sammANei sakAratA sammANettA paDivisajjei (sU0 28 ) // 1 apramAditvAt / [27]] *5453 bhagavat mahAvIrasya vandanArthe nirgatA: jana-samUhAnAM varNanaM ~ 124~ Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [29] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: nagarIsa tikam | sU029 prata sUtrAMka [29] dIpa anukrama aupapA-4 tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte balavAuaM AmaMtei AmaMtetsA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANu ppiA! AbhisekaM hasthirayaNaM paDikappehi, hayagayarahapavarajohakaliaMca cAuraMgiNiM seNaM saNNAhihi, subhaddApamuhANa ya devINaM bAhiriyAe ucaTThANasAlAe pADiekapADiekkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI // 61 // uvaveha, paM NayariM sambhitaravAhi riaM AsittasittamuisammaharatvaMtarAvaNabIhiraM maMcAimaMcakaliaM| bhaNANAviharAgaucchiyajjhayapaDAgAipaDAgamaMDiaM lAulloiyamahiyaM gosIsasarasarattacaMdaNajAvagaMdhavaTTibhUaM kareha kAraveha karittA kAravettA eamANatti paJcappiNAhi, nijAissAmi samaNaM bhagavaM mahAvIraM abhi vaMdae // (suu029)|| 8 prakRtavAcanA'nuzrIyate-'balavAuya'ti balavyApRta-sainyavyApAraparAyaNam 'Abhisekati abhiSekamahatItyAbhiSekya, 6 hatthirayaNa'ti pradhAnahastinaM 'paDikappehitti pratikalpaya sannaddhaM kuru 'pADekati pratyekamekaikazaH 'jattAbhimuhAIti gamanAbhimukhAni 'juttAI ti yuktAni-balIvAdiyutAni, kvacit yugyAni paThyante, tAni ca jampAnavizeSAH, 'jANAIti | zakaTAni 'sabhitaravAhiriya'ti sahAbhyantareNa nagaramadhyabhAgena bAhirikA-nagarabahirbhAgo yatra tattathA, kriyAvizeSaNaM cedam , 'AsittasaMmajiovalitaM' AsiktAm-udakacchaTena sammArjitAM-kacavarazodhanena upaliptAM-gomayAdinA, keSvi-| tyAha-'siMghADagatigacaukacacaracaummuhamahApahapahesu' idaM ca vAkyadvayaM kacinnopalabhyate, tathA 'AsittasittasuisammaharattharAvaNavIhiyaM AsiktAni--IpasiktAni siktAni ca-tadanyathA ata eva zucIni-pavitrANi saMmRSTAni kacavarApanayanena 25-SCIRCASSESCkAXSEX [29] SARERadhntainamaina koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 125~ Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [29] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka RRCCCAR [29] dIpa anukrama rathyAntarANi-rathyAmadhyAni ApaNavIthayazca-haTTamArgA yatra sA tathA tAM , 'maMcAimaMcakaliya' mathA-mAlakAH prekSaNadaejanopavezananimittam atimaJcA:-tepAmapyupari ye taiH kalitA yA sA tathA tAM, 'NANAviharAgaucchiyajjhayapaDAgAipaDAga| maMDiya' nAnAvidharAgairucchUitaiH-UrvIkRtaiH dhvajaiH cakrasiMhAdilAJchanopetaiH patAkAbhiH-taditarAbhiratipatAkAbhizca|patAkoparivartinIbhirmaNDitA yA sA tathA tAM, zeSo nagarIvarNakazcaityavarNaka ivAnugamanIyaH, 'ANatti paJcappiNAhitti | 'AjJaptikAm' AjJA pratyaya-sampAdya mama nivedayetyarthaH / / 29 / / tae se balavAue kRNieNaM rapaNA evaM butte samANe hatujAvahie karayalapariggahiraM sirasAvattaM mathae aMjaliM kaTTa evaM bayAsI-sAmitti ANAi viNaeNaM vayaNaM paDisuNei 2ttA hatthivAuaM AmaMteDa AmaMtettA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! kUNiassa raNo bhabhasAraputtassa AbhisekaM hasthira-16 yaNaM paDikappehi, hayagayarahapavarajohakaliyaM cAuraMgiNiM seNaM sapaNAhihi saNNAhittA eamANatti paJcappiNAhi / tae NaM se hasthivAue balavAuassa eamaI socA ANAe viNaerNa vayaNaM paDhisuNei paDisuNittA cheAyariyauvaesamaivikappaNAvikappehiM muNiuNehiM ujjalaNevatyahatthaparivasthi musajjaM dhammiasapaNahabadakavaiyauSpIliyakacchavacchageveyavahagalavarasaNavirAyaMtaM ahiyateajuttaM salaliavarakapaNapUravirAi palaMbaucUlamahuarakaryadhayAra cittapariccheapacchayaM paharaNAvaraNabhariajuddhasamai sacchattaM sajjhayaM saghaMTe sapa&| DAga paMcAmelaaparimaMDiAbhirAmaM osAriyajamalajualaghaMTaM vijupaNaDaM va kAlamehaM uppAiyapabvayaM va SAARCCCASSRO [29] SAREauratonintenariana | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 126~ Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) ------- mUla [30...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama aupapA cakamaMtaM mattaM gulagulaMtaM maNapavaNajaiNavegaM bhImaM saMgAmiyAojaM AbhisekaM hasthirayaNaM paDikappaI paDi- senAsa tikam kappettA hayagayarahapavarajohakaliaM cAuraMgiNiM seNaM sapaNAhei, saNNAhittA jeNeva calavAue teNeva / uvAgacchai uvAgacchittA eamANatti pacappiNai / tae NaM se balavAue jANasAliaM saddAvei 2ttAda sU0 // 62 // evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! subhaddApamuhANaM devINaM bAhiriyAe ubaTThANasAlAe pADieka-10 pADiekAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvahaveha 2ttA eamANattiraM paJcappiNAhi / el hatthivAue'tti hastivyAvRto mahAmAtraH, iha pradeze 'AbhiseyaM hasthirayaNaM ti yatkacid dRzyate so'papAThaH, agre etasya vakSyamANatvAt , 'cheAyariya uvaesamaikappaNAvikappehi cheko-nipuNo ya AcAryaH-zilpopadezadAtA tasyopadezAdyA 13 matiH-buddhistasyA ye kalpanA-vikalpAH kRptibhedAste tathA taiH, kiMvidhaiH ?-suNiuNehiMti vyaktaM, nipuNanarairvA, 'ujja-18 laNevatvahatthaparivasthiya'ti ujjvalanepathyena-nirmalaveSeNa hatthaMti-zIghraM paripakSitaM-parigRhItaM parivRttaM yattattathA tat , pA ThAntare ujjvalanepathyairiti, 'susajjati suSTu praguNaM, 'dhammiyasaNNaddhavaddhakavaiyauSpIliyakacchavacchageveyavaddhagalavarabhUsaNa-* savirAyaMtati dharmaNi niyuktA dhArmikAH taiH sannaddhaM-kRtasannAhaM yattaddhArmikasannaddhaM baddhaM kavacaM-sannAha vizeSo yasya tattathA, lAtadeva baddhakavacikam , athavA dharmitAdayaH zandA ekArthA eva sannaddhatAprakarSakhyApanArthI, bhedo vaiSAmasti, sa ca rUDhi to'vaseyaH, tathA utpIDitA-gADhIkRtA kakSA-hRdayarajjurvakSasi-urasi yasya tattathA, 'vakSaHkakSa' iti pAThAntaraM, tathA TIbaddhaM aveyaka-grIvAbharaNaM gale yasya tattathA, tathA varabhUSaNavirAjamAnaM yattattathA, aveyakabaddhabhUpaNavirAjitamiti [30] // 62 // | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 127~ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [30] "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [ 30 ...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH pAThAntaraM tato dharmitAdInAM karmadhArayaH, atastat, 'ahiyateyaju'ti kaciddRzyate, tatrAdhikAdhikena- atyarthamadhikena ahitAnAM vA zatrUNAmahitena-apathyena tejasA prabhAveNa yuktaM yattattathA tat / 'sahaliyavarakaNNapUra virAiyaM' salalite - lAlityopete bare ye karNapUre- karNAbharaNe tAbhyAM virAjitaM yattattathA tat, 'palaMvaDayUlamahuarakathaM dhayAraM' | pralambAmyavacUlAni - TagakanyastAdhomukhakUrcakA yasya tat pralambAvacUlaM madhukaraiH - bhramarairmadajalagandhAkRSTaiH kRtamandhakAraM yasya tattathA tataH karmadhArayaH, atastat, vAcanAntaraM tvevaM neyaM 'viracitavarakarNapUraM salalitapralambAvacUlaM ca cAmarotkarakRtAndhakAraM ca yattattathA tat, cAmarotkarakRtAndhakAratA tu cAmarANAM kRSNatvAt, 'cittapariccheyapacchayaM' citraH pariccheko laghuH pracchado- trastravizeSo yasya tattathA tat, 'paharaNAvaraNa bhariyajuddhasa' prahara| gAvaraNAnAm-AyudhakavacAnAM bhRtaM yat yuddhasajjaM ca saGgrAmapraguNaM yattattathA tat, pAThAntare 'sacApazarapraharaNAvaraNabharitayuddhasajjA' miti, sacchatraM sadhyajaM saghaNTamiti vyaktam, sapatAkamityapi dRzyate, tatra patAkA-garuDasiMhAdiciharahitAH, 'paMcAmedayaparimaMDiyAbhirAmaM paJcabhiH- AmelakaiH cUDAbhiH parimaNDitamata evAbhirAmaM ramyaM yattat tathA tat, 'osAriyajamalajuyalaghaMTe' avasAritam-avalambitaM yamalaM samaM yugalaM-dvikaM ghaNTayoryatra tattathA tat, 'vijjupaNaddhaM va kAlameha' ghaNTApraharaNAdInAmujjvaladIptiyuktatvena vidyutkalpatvAt vidyutparigatamivetyuktaM hastidehasya kAlatvena mahatvena ca meghakalpasvAt kAlameghamityuktam, 'uppAiyapavayaM va cakamata' svAbhAvikaparvato hi na caGkramate ata ucyate autpAtika| parvatamiva caGkramyamANaM, pAThAntare tu autpAtikaparvatamiva sakkhaMti-sAkSAt, 'mattaM gulugulaMta 'miti vyaktaM, kacit 'mahAmegha' For Parta Use Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 128~ yor Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama [30] aupapAtikam // 13 // Jan Euca "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [ 30 ...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ..........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 996496 miveti dRzyate, 'maNapavaNajaiNavegaM manaH pavanajayI vego yasya tattathA tat, zIghravegamiti kacit, 'bhImaM saMgAmiyAyogaM' sAGgrAmika AyogaH-parikaro yasya tattathA tat, pAThAntare 'saMgAmiyAojaM' sAGgrAmikAtoyaM sAGgrAmikavAdyamityarthaH, pAThAntare sAGgrAmikam ayodhyaM yena sahAparo hastI na yoddhuM zaknoti tadayodhyaM / tae NaM se jANasAlie balavAuassa eamaDaM ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei paDiNittA jeNeva jANasAlA teNeva uvAgaccha teNeva uvAgacchitA jANAI pazuvekkhei 2 ttA jANAI saMpamanei 2ttA jANAI saMvaTTeda jANAI saMvaTTesA jANAraM NINei jANAI NINetsA jANANaM dUse pavINei 2 sA jANAI samalaMkarei 2ttA jANAI varabhaMDakamaMDiyAI kareti 2 tA jeNeva vANasAlA teNeva uvAgacchai teNeva uvAgacchittA vAhaNAI pacuvekkhei 2ttA vAhaNAI saMpamajjai 2ttA vAhaNAI jINe 2 tA vAhaNAI apphAlei 2ttA dUse pIr3a | 2ttA vAhaNAI samalaMkarei 2ttA vAhaNAI varabhaMDakamaMDiyAI karei 2 sA vAhaNAI jANAI joei 2sA paodalaDiM paoadhare a samaM ADahai ADahitA vahamaggaM gAhei 2 sA jeNeva balavAue teNeva uvAgacchai 2ttA | balavAuassa eamANattiaM pacappiNai / tae NaM se balavAue Nayaraguttie AmaMtei 2ttA evaM vayAsI-khi pyAmeva bho devANupiyA ! caMpa NayariM sabhitarabAhiriyaM Asitta jAva0 kAravettA eamANattiaM pacappi NAhi / tae rNa se NayaragutIe balavAuassa eamahaM ANAe viNaNaM parisuNei 2 sA caMpa NayariM sabhitarabAhiriyaM AsitajAva0 kAravettA jeNeva bala vAue teNeva uvAgacchai 2 sA eamANattiaM pacappiNa / tae NaM For Parts Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 129~ sagAsajja0 sU0 30 // 63 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...30] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [30] dIpa anukrama se balavAue koNiassa raNo bhaMbhasAraputtassa AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappioM pAsai hayagaya jAva. saNNAhiraM pAsai, subhadApamuhANaM devINaM paDijANAI uvaviAI pAsai, caMpaM NayariM sambhitarajAva gaMdha-15 bahibhUaM kayaM pAsai, pAsittA hahatuddacittamANaMdie pIamaNe jAva hiae jeNeva kRNie rAyA bhaMbhasAra-16 putte teNeva uvAgacchai 2ttA karayalajAva evaM bayAsI-kappie NaM devANuppiyANaM Abhisike hatthirayaNe haya gayapavarajohakaliA ya cAuraMgiNI seNA sapaNAhiA subhaddApamuhANaM ca devINaM bAhiriyAe a uvaTThAThANasAlAe pADiekapADiekAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaThAviyAI caMpA NayarI sambhitaravAhiriyAda AsittajAva gaMdhavahinUA kayA, taM nijaMtu NaM devANuppiyA!samaNaM bhagavaMmahAvIra abhivNdaa||(s030) | 'jANAI paJcuvekkhei'tti zakaTAdIni pratyupekSate-nirIkSate 'saMpamajei'tti virajIkaroti, 'nINei'tti zAlAyA niSkAzalAyati, 'saMbaDheiti saMvartayati ekatra sthAne nyasyati, 'dUse pavINei'tti dRSyANi-tadAcchAdanavakhANi pravinayati-apasAra-IK yati, 'samalaMkAreitti samalaGkaroti-yantrayokrAdibhiH kRtAlaGkArANi karoti, 'varabhaMDagamaMDiyAIti pravarAbharaNabhUSitAni, | 'vAhaNAIti balIvAdIn 'apphAleitti AsphAlayati hastenA''tADayati-uttejayatItyarthaH, 'dUse pavINeItti makSikAX|| mazakAdinivAraNArtha niyuktAni vastrANi vyapanayati 'jANAI joei'tti vAhanayAnAni yojayatIti saMvandhayatItyarthaH, 'paoyalaDiMti pratotrayaSTi-prAjanakadaNDaM, 'paoyadhare yatti pratotradharAn zakaTakheTakAna 'sama'ti ekakAlaM 'ADahaItti AdadhAti niyule, 'baTTa gAheitti varma grAhayati yAnAni mArge sthApayatItyarthaH // 30 // [30] FaPranaamaan unsony | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 130~ Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUla [31...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- jeNeva aNasAlA tikam prata sUtrAMka [31] H64 // dIpa anukrama 25-450-54- tae NaM se kUNie rAyA bhabhasAraputte balavAuassa aMtie eamaTuM socA Nisamma haDtujAvahiaekoNika. jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchada 2ttA aTTaNasAlaM aNupavisaharasA aNegavAyAmajoggavaggaNavAmaha-yA NamallajuddhakaraNehiM saMte parissaMte sayapAgasahassapAgehiM sugaMdhatellamAiehiM dappaNijjehiM mayaNijjehiM viMha-131 hai NijjehiM savidiyagAyapalhAyaNijjehiM abhigehiM abhigie samANe tellacammaMsi paDipuSaNapANipAyamukumAlakomalatalehiM purisehiM cheehiM dakkhehiM pattaddehiM kusalehiM mehAvIhiM niuNasippovagaehiM abhigaNaparimaddaNuvalaNakaraNaguNaNimmAehiM adhisuhAe maMsasuhAe tathAsuhAe romamuhAe caubbihAe saMvAhaNAe saMcAhie samANe avagayakheaparissame aTTaNasAlAu paDiNikkhamai paDiNikvamittA jeNeva majaNadhare teNeva uvAgacchaha teNeva uvAgacchittA majaNagharaM aNupavisai 2ttA samuttajAlAulAbhirAme vicittamaNirayaNakuhimatale ramaNije pahANamaMDavaMsi NANAmaNirayaNabhatticittaMsi pahANapITaMsi suhaNisapaNe suddhodaehiM gaMdhodapahiM puSphodaehiM suhodapahiM puNo 2 kallANagapavaramajaNavihIe majie tattha kouasaehiM bahuvi-14 AhehiM kalyANagapavaramajaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAiyalUhiaMge srssurhigosiiscNdnnaannulittgye| ayasumahagyadUsarayaNasusaMkhue suimAlAvaNagavileveNa AviddhamaNisuvapaNe kappiyahArahAratisarayapA-| laMbapalabamANakaDisuttasukayasobhe piNaddhagevija aMgulijagalaliyaMgayalaliyakayAbharaNe varakaDagatuDiyarthabhiabhue ahiyarUvasassirIe mudiApiMgalaMgulie kuMDalaujoviANaNe mauDadittasirae hArosthaSasukapara-12 [31] - FaPranaamaan unsony | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~131~ Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: ka prata sUtrAMka [31] yavacche pAlaMghapalaMyamANapaDasukayauttarije NANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaNiuNoviamisimisaMta-18 viriysusiliddvisiltttthaaviddviirvle| | 'bhaTTaNasAla'tti vyAyAmazAlA 'aNegavAyAmajogavamgaNavAmaddaNamalajuddhakaraNehi ti anekAni yAni vyAyAmAya-vyAyAmanimittaM yogyAdIni tAni tathA taiH, tatra yogyA-guNanikA valganam-ulAnaM cyAmaInaM-parasparasyAGgamoTanaM mallayuddhaM-pratItaM karaNAni ca-aGgabhaGgavizeSA malla zAstraprasiddhAH, sayapAgasahassapAgehiti zatakRtvo yatpakamaparAparauSadhIrasena saha zatena vA kApaNAnAM yatpakkaM tacchatapAkamevamitaradapi, 'sugaMdhatellamAIehiti atra abhyaGgariti yogaH,AdizabdAd ghRtakarpUrapAnIyAdiparigrahaH, kimbhUtairityAha-pINaNijjehiMti rasarudhirAdidhAtusamatAkAribhiH 'dappaNijehiMti darpaNIyairvalakaraiH 'mayaNijehiMti madanIyairmanmathavarddhanaiH 'vihaNijjehiti bRhaNIyausopacayakAribhiH 'sabiMdiyagAyapalhAyaNijehiMti pratItaM, etAni padAni vAcanAntare kramAntareNAdhIyante, 'tellacammasi'tti tailAbhyaktasya yatra sthitasya sambAdhanA kriyate tattailacarma, tatra saMvAhietti yogaH, 'paDipuNNapANipAyasukumAlakomalatalehiti pratipUrNAnAM pANipAdAnAM sukumArakomalA dIpa anukrama CASSACRORS [31] 1 na ca vAcyaM 'prANituryAGgANA' miti dvandai katvabhAvAdasAdhu, siddha ekavacanena kArye bahuvacanAttadanityatA, na ca tato'sAdhurayaM, yadvA'nekamANivivakSayA pANipAdaM ca pANipAdaM ca pANipAdaM ca pANipAdAni teSAmiti samAhAragoM dvandvaH teSAM pANipAdAnAmiti sthAna, Alocyametadavirodhena sudhiyaa| . koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 132~ Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [31] + dIpa anukrama aupapA-||5|| ni-atyantakomalAni talAni-adhobhAgA yeSAM te tathA taiH, 'cheehiMti chekai avasarajJaiH, dvisaptatikalApaNDitairiti | koNika tikam // vRddhAH, 'dakkhehiti kAryANAmavilambitakAribhiH 'patta hiMti prAptAthaiH-ubdhopadezairityarthaH 'kusalehi ti sambAdhanAkaMINi mAdhabhiH mehAcIhiti medhAvibhiH-apUrvavijJAnagrahaNazaktikaH 'nijaNasippovagaehiti nipuNAni-sakSmANi sU0 31 yAni zilpAni-aGgamardanAdIni tAnyupagatAni-adhigatAni yaiste tathA taiH, 'abhaMgaNaparimaddaNuSalaNakaraNaguNa[NimmApahiti abhyaGgAnamaInodvalanAnAM pratItArthAnAM karaNe ye guNAH-vizepAsteSu nirmAtA yete tathA tH| 'aDisuhAe'tti asthanA sukhahetutvAdasthisukhA tayA, evaM zeSANyapi, 'saMvAhaNAe'tti sambAdhanayA saMvAhanayA vA, vi-18 zrAmaNayetyarthaH, 'avagayakheyaparissame'tti khedo-dainyaM 'khida dainye' iti vacanAt parizramaH-vyAyAmajanitazarIrAsvAsthya-18 vizeSaH, 'samattajAlAulAbhirAme'tti samasta:-sarvo jAlena-vicchatticchidropetagRhAvayavavizeSeNAkulo-vyApto'bhirAmazca ramyo yaH sa tathA, pAThAntare samuktena-muktAphalayutena jAlenA''kulo'bhirAmazca yaH sa tathA, 'vicittamaNirayaNakuTi-15 4 matale'tti kuTTimatalaM-maNibhUmikA, 'mahodaehiti zubhodakaistIrthodakaiH sukhodakairvA-nAtyuSNarityarthaH, 'gaMdhodaehi ti zrIkhaNDAdirasamitraiH 'puSphodaehiti puSparasamitraiH 'suddhodaehiti svAbhAvikarityarthaH, 'tastha kouyasapahiti ttr-III||5|| mAnAvasare yAni kautukAnAM-rakSAdInAM zatAni taiH 'pamhalasukumAlagaMdhakAsAilUhiyaMge' pakSmalA-pakSmavatI ata || sAeva sukumAlA gandhapradhAnA kApAyI-kaSAyaraktazATikA tayA lUkSita-virukSitamaGga-zarIraM yasya sa tathA / RC-R [31] R FaPranaamaan unsony koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 133~ Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama 'ahayasumahagdhadUsarayaNasusaMvue' ahataM-malamUSikAdibhiranupadUSitaM pratyayamityarthaH sumahApaM ca-bahumUlyaM yadRSyaralapradhAnavastraM tena saMvRtaH parigataH tadvA sunchu saMvRtaM-parihitaM yena sa tathA, 'suimAlAvaNNagavilevaNe yatti zucinI-pavitre | mAlA ca-kusumadAma varNakavilepanaM ca-maNDanakAri kuGkumAdivilepanaM yasya sa tathA, caH samuccaye, yadyapi varNakazabdena nAmakoSe candanamabhidhIyate tathApi 'gosIsacaMdaNANulittagatte' ityanenaiva vizeSaNena tasyoktatvAdiha varNakazcandanamiti na vyAkhyAtam, 'AviddhamaNisuvaNe'tti AviddhaM-parihitaM, kappiya ityAdi prAgvat , 'piNaddhagevejagaaMgulijjagalaliyaMgayalaliyakayAbharaNe' pinaddhAni-paddhAni grIvAdiSu veyakAGgalIyakAni-grIvAbharaNAgalyAbharaNAni yena sa tathA, lalitA-da |Ggake-lalitazarIre kRtAni-vinyastAni lalitAbharaNAni tadanyAni yena sa tathA, tataH karmadhArayaH, athavA pinaddhAniaveyakAmulIyakAni lalitAGgabadeva lalitakacAbharaNAni ca-manojJakezAbharaNAni puSpAdIni yena sa tathA, 'varakaDagatuDi| yathaMbhiyabhue' varakaTakatuTikaH-pradhAnahastAbharaNavAhvAbharaNavizeSairvahutvAtteSAM taiH stambhitAviva stambhitI bhujI yasya sa datathA, 'ahiyaruvasassirIe' adhikarUpeNa sazrIkA-sazobho yaH sa tathA, 'mudrikApilAGgalIka' iti kvacidRzyate, | 'kuNDaloyotitAnano mukuTadIptaziraskaH' iti pratItaM, "hArotthayasukayaraiyavacche' hArAvastRtena-hArAvacchAdanena suSTu kRtaratikaM vakSa-uro yasya sa tathA, 'pAlaMbapalabamANapaDasukayauttarije' pralambena-dIgheNa pralambamAnena ca-jhumbamAnena paTena muSTu kRtamuttarIyam-uttarAsaGgo yena sa tathA, 'NANAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaNiuNoviyamisimisaMtabirajhyasu [31] FaPranaamaan unsony | koNika-rAjJa: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 134~ Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: koNika prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama aupapA- siliMDavisilahaAviddhavIraghalae' nAnAmaNikanakaratnavimalairmahAhanipuNena zilpinA oviyatti-parikarmitaiH misimi-1 tikam | saMtatti-dedIpyamAnaviracitAni nirmitAni suzliSTAni-susandhIni viziSTAni anyebhyo vizeSavanti laSTAni-manoharANi | |AviddhAni-parihitAni vIravalayAni varavalayAni vA yena sa tathA, subhaTo hi yadi kacidanyo'pyasti vIrastadA'sau mAM |vijityA''mocayatvetAni balayAnIti sparddhayan yAni kaTakAni paridadhAti tAni vIravalayAnItyucyante / kiM bahuNA ? kapparukkhae ceca alaMkiyavibhUsie NaravaI sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM cauccAmaravAlavIjiyaMge maMgala jayasaddakayAloe majjaNagharAo paDinikkhamaha majaNagharAu paDiNikkhamittA aNega| gaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMpiyakoDuMbiyainbhaseDiseNAvaisatvavAhadUasaMdhivAla saddhi saMparibuDe dhavalamahAmehaNiggae iva gahagaNadipaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasivva piadasaNe NaravaI jeNeva bAhi| riA uvahANasAlA jeNeva Abhiseke hasthirayaNe teNeva uvAgacchai uvAgacchitsA aMjaNagirikUDasaNNibhaM & gayavaI NaravaI dUrUDhe / ___ 'kapparakkhae ceva'tti kalpavRkSa iva 'alaMkiyavibhUsietti alaGkRto-mukuTAdibhiH vibhUSito-vastrAdibhiriti, 'sako-18 mAraMTamahadAmeNa ti sakoraNTAni koraNTakAbhidhAnakusumastavakavanti mAlyadAmAni-puSpasajo yatra tattathA tena / vAcanAprAntare punazchatravarNaka evaM dRzyate-'anbhapaDalapiMgalujaleNa' anapaTalamiva-meghavRndamiva bRhacchAyAhetutvAt abhrapaTalaM [31] 2541256 PRIMaitaram.org koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 135~ Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [31] ARRAGNOSRONGRECCCCCC dIpa anukrama piGgAlaM ca-kapizaM suvarNakambikAnirmitatvAt ujjvalaM-nirmalaM yattattathA, athavA abhram-adhakaM pRthivIkAyapariNAmavizeSastatpaTalamiva piGgalaMca-ujjvalaM ca yattattathA tena, aviralasamasahiyacaMdamaMDalasamappabheNaM' aviralaM dhanazalAkAvattvena | samaM tulyazalAkAyogena sahiyatti-saMhatamanimnonnatazalAkAyogAt candramaNDalasamaprabha ca yaddIcyA tattathA tena, 'maMgala| sayabhatticheyavicittiyakhiMkhiNimaNihemajAlaviraiyaparigayaparaMtakaNagaghaMTiyApayaliyakiNikiNitasuisuhasumahurasaddAlasohi| eNaM' maGgalAbhiA-mAGgalyAbhiH zatabhaktibhiH-zatasaGkhyAvicchittibhiH chekena-nipuNena zilpinA vicitritaM yattattathA, | kiGkiNIbhiH-zudraghaNTikAbhiH maNihemajAlena ca-ratnakanakajAlakena viracitena-kRtena viziSTaratidena vA parigataM-pari| veSTitaM yattattathA, paryanteSu-prAnteSu kanakaghaNTikAbhiH pracalitAbhiH kiNikiNAyamAnAbhiH zrutisukhasumadhurazabdavatIbhizca, | Alapratyayasya matvarthIyatvAt , zobhitaM yattattadhA, tataH padatrayasya karmadhArayo'tastena, 'sppyrvrmuttdaamlNbNtbhuusnnennN'| | sapratarANi-AbharaNavizeSayuktAni yAni baramukkAdAmAni-baramuktAphalamAlA: laMbaMtatti-pralambamAnAni tAni bhUSaNAni 8 yasya tattathA tena, 'nariMdavAmappamANarUMdaparimaMDaleNa' narendrasya-tasyaiva rAjJo vAmapramANena-prasAritabhujayugalamAnena runda-18 vistIrNa parimaNDalaM-vRttabhAvo yasya sa tattathA tena, 'sIyAyavavAyavarisavisadosanAsaNeNa' zItAtapavAtavRSTiviSajanyadoSANAM zItAdilakSaNadoSANAM yA vinAzanaM yattattathA tena, 'tamarayamalabahalapaDaNadhADaNappabhAkareNa' tamaH-andhakAraM| rajo-reNumala:-pratItaH eSAM bahalaM-dhanaM yatpaTalaM-vRndaM tasya dhADanI-nAzanI yA prabhA-kAntistaskaraNazIlaM yattattathA tena, athavA-rajomalatamobahalapaTalasya dhADane prabhAkara iva-divAkara iva yattattathA 'uusuhasivacchAyasamaNubaddheNaM' RtI-kAlavi [31] HTuniturary.orm koNika-rAjJa: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 136~ Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- tikam koNi // 67 // prata sUtrAMka [31] SEXRANSRANC453 dIpa anukrama zeSe sukhA-sukhahetuH RtusukhA zivA-nirupadvA yA chAyA-AtapavAraNalakSaNA tayA samanuSaddham-anavacchinnaM yattattathA tena, veruliyadaMDasajieNa'ti vaiDUryamayadaNDe sajitaM-vitAnitaM yattattathA tena, 'bairAmayavasthiniuNajoiyaasahassavaracaNa-4 salAganimmieNa' bajramayyA vastI-zalAkAnivezanasthAne nipuNena zilpinA yojitA:-sambandhitAH ahasahassatti-aSTottarasahasrasaGkhyAH yA varakAJcanazalAkAstAbhinirmita yattattathA tena, 'sunimmalarayayasucchaeNa'ti sunirmalo rajatasya sambandhI succhadaH-zobhanapracchAdanapaTo yatra tattathA tena, "niuNoviyamisimisiMtamaNirayaNasUramaMDalabitimirakaraniggayaggapaDihayapuNaravipaJcAyatacaMcalamiriikavayaM viNimuyaMteNaM' nipuNena zilpinA nipuNaM vA yathA bhavati evaM uviyatti-parikamitAni misimisiMtatti-dedIpyamAnAni yAni maNiralAni tAni tathA sUramaNDalAda-AdityavimbAt ye vitimirAhatAndhakArAH karA:-kiraNA nirgatAsteSAM yAnyagrANi tAni pratihatAni-nirAkRtAni punarapi pratyApatanti ca-prati-4 vartamAnAni yasmAccaJcalamarIcikavacAttattathA, athavA sUramaNDalAd vitimirakarANAM nirgatAnAmagraiH pratihataM punarapi pratyApataca taca tazcalamarIcikavacaM ca-capalarazmiparikara iti samAsaH, nipuNopitamisimisAyamAnamaNiralAnAM yatsUramaNDalavitimirakaranirgatAmapratihataM punarapi pratyApataJcaJcalamarIcikavacaM yattattathA tadvinimuzcatA-visRjatA, 'sapaDidaMDeNaM' atibhArikatayA ekadaNDena durvahatvAtsapratidaNDena, 'dharijamANeNaM AyavatteNaM virAyate' iti vyaktam , adhikRtavAcanAyatu catucAmaravAlavIjitAGga iti vyaktaM, vAcanAntare tu 'cauhiyapavaragirikuharavicaraNasumuiyaniruvahayacamarapacchimasarI-| rasaMjAyasaMgayAhiM' cauhiyatti-catasRbhiH, 'tAhiya'tti kacit tatra tAbhizca tathAvidhAbhirvarNakavarNitasvarUpAbhiH cAmarAbhi [31] // 7 // SAREmirasathiHational | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 137~ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama kalita iti yogaH, iha ca cAmarazabdasya napuMsakaliGgatve'pi strIliGganirdezo lokarUDheH chAndasatvAdvA na duSTaH, pravara yanirikuharaM-parvatanikuJjastatra yadvicaraNaM-sacaraNaM tena sumuditA-atihRSTA nirupahatAzca-upaghAtarahitA ye camarA: ATavyagovizeSAsteSAM yatpazcimazarIraM-dehasya pazcimo bhAgastatra yA saJjAtA-utpannAH saGgatAzca-anavadyAstAstathA tAbhiH / | 'amaliyasiyakamalavimalujaliyarayayagirisiharavimalasasikiraNasarisakaladhoyanimmalAhiM amalitam-amarditaM yatsitakamalaM-puNDarIkaM tathA vimalaM-nirmalaM ujjvalitam-uddIptaM yadrajatagirizikharaM-vaitAdayagirikUTa tathA vimalA ye zazikiraNAstatsadRzyo yAstAstathA tAzca tAH kaladhautanirmalAzca-rUpyavadujjvalA iti samAso'tastAbhiH, 'pavaNAhayacavalalaliyataraMgatvanacaMtavIipasariyakhIrodagapavarasAgaruppUracaMcalAhiM' pavanAhatA:-vAyupreritAzcapalAH-taralA lalitA-manoharAstaraGgahastAH-pratanukallolapANayastaiH nRtyanniva nRtyan yaHsa tathA vIcayo-mahAkalolAstaiH prasUtazca-vistAramupagataH sa cAso kSIrodakazca-kSIrAkArajalaH sa cAsau pravarasAgarazceti karmadhArayastasya ya utpUra:-prakRSTaH pravAhaH sa tathA tadvaccaJcalA yAstAstathA tAbhiH, 'mANasasaraparisarapariciyAvAsavisayavesAhi iha haMsavadhUbhiriva kalita ityanena sambandhaH, mAnasA|bhidhAnasarasaH parisare-pAnte paricitaH-punaH punaH kRta AvAso-nivAso yakAbhistAstathA tAzca tA vizadaveSAzca-dhavalAkArA iti karmadhArayo'tastAbhiH, 'kaNagagirisiharasaMsiyAhiM' kanakagireH-meroranyasya vA yacchikharaM tatsaMsRtA yAstAstathA tAbhiH, 'uvaiyauppaiyaturiyacavalajaiNasigdhavegAhiM' avapatitotpatitayoH-nipatanotpatanayostvaritacapala:-atya[ntacapalA javinaH-zIghro vegavatAM madhye'tizIghro vego-gativizeSo yAsA tAstathA tAbhiA, 'haMsavadhUyAhiM ceva klie'| SAREERENCE [31] | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 138~ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam sa031 prata sUtrAMka [31] // 68 / dIpa anukrama haMsikAbhiriva yuktaH, iha ca haMsikAbhizcAmarANAM dhavalaravena daNDoparivartitvena capalatvena ca sAdharmyamiti, tathA 'NANA-10 koNika maNikaNagarayaNavimalamaharihatavaNijujalavicittadaMDAhi nAnAmaNikanakaralAnAM sambandhino nirmalA maharihatti-mahA_stapanIyojjvalA:-raktavarNasuvarNadInAH vicitrA-vividhacitrA daNDA yAsA tAstathA, 'cilliyAhiM' dIpyamAnAbhilInAbhirvA 'naravaisirisamudayapagAsaNakarIhiti vyakta, 'varapaTTaNuggayAhiM' pradhAnapattanasamudbhavAbhiH, varapattane hi varAH zispino || bhavantIti tatparikarmitAH pradhAnA bhavantIti varapattanodgatAbhirityuktam , athavA varapaTTanAt-pradhAnAcchAdanakozakAdunatA-niSkAzitA yAstAstAbhiH, 'samiddharAyakulaseviyAhiti vyakta, 'kAlAgurupavarakuMdurukaturuka paravaNNavAsagaMdhuduyAbhi-18 | rAmAhi' kAlAguruH-kRSNAguruH pravarakunduruka-saccIDA turuka-silhakaM varavarNaH-pradhAnacandanaM etaiyoM vAso-vAsana tasmAdyo gandhaH-saurabhyam udbhUta-udbhUtastenAbhirAmA ramyA yAstAstathA tAbhiH, 'salalithAhiti vyaktam, 'ubhao pAsapipatti ubhayorapi pAyorityarthaH, 'ukkhippamANAhiM cAmarAhiti vyaktaM, kalita iti vartate, 'suhasIyalavAyavIiyaMge'ti samukSiSyamANacAmarANAmeva yaH zubhaH zItalazca vAtastena vIjitamaGgaM yasya sa tatheti / ito'dhikRtavAcanA-'maMgalajaya& sahakayAloe' maGgalAya jayazabdaH kRto janenAloke-darzane yasya sa tathA, 'aNegagaNanAyage'tyAdi pUrvavat, tae NaM tassa kUNiyassa rapaNo bhabhasAraputtassa AbhisikaM hatdhirayaNaM durUDhassa samANassa tappaDhamayAe || ime ahamaMgalayA purao ahANupubbIe saMpaDiA, taMjahA-sovatthiya sirivaccha gaMdiAvatta vaDamANaka [31] CREA FaPramamyam uncom | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~ 139~ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [31] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [... 31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" - bhaddAsaNa kalasa maccha dappaNa, tayA'NaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAraM divvA ya chatapaDAgA sacAmarA daMsaNarahaaAloadarasaNijjA vAuyavijayavejayaMtI kassiA gagaNatalamaNu lihatI purao ahANupubbIe saMpaDiA, tathA'rNataraM ca NaM veruliyAbhisaMtavimaladaMDaM palaMbakoraMTamalladA mova sobhiyaM caMdamaMDalaNibhaM samUsia - vimala AyavattapavaraM sIhAsaNaM varamaNirathaNapAdapIDhaM sapAuAjoyasamA utaM bahukiMkarakammakarapurisapAyasaparikkhittaM purao ahANupubbIe saMpadviyaM / tayA'NaMtaraM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA cAma|ggAhA pAsaragAhA potthayaggAhA phalakaggAhA pIDhaggAhA vINaggAhA kuMlaggAhA haDappharagAhA purao ahANupuccIe saMpaTTi / tayA'NaMtaraM bahave DaMDiNo muMDiNo sihaMDiNo jaDiNo piMchiNo hAsakarA DamarakarA cATukarA bAkarA kaMmpakarA dabakarA ko kuA kiTTikarA vAryatA gAyaMtA hasatA paNacaMtA bhAta sAtA rakkhatA AloaM ca karemANA jayasidaM pajamANA purao ahANuputhvIpa saMpaDiA / Education Internationa 'puNNakalasabhiMgAre 'ti jalaparipUNoM ghaTabhRGgArAvityarthaH / 'divA ya chattapaDAgA' divbeva divyA-zobhanA sA ca chatreNa saha patAkA chatrapatAkA, 'saccAmara'tti cAmarayuktA, 'daMsaNaraiya AloyadarasaNijjA' darzane-rAjJo dRSTimArge racitA-vihitA darza naracitA darzane vA sati ratidA- sukhapradA darzana- ratidA AlokaM dRSTipathaM yAvadRzyate atyuccaistvena yA sA AlokadarzanayA tataH karmadhArayaH, 'vAujU yavijayavejayaMtI' vAtenoddhRtA-utkampitA vijayasUcikA vaijayantI pArzvato laghupatAkikAdvayayutaH patAkAvizeSa eva 'ussiya'tti utsRtA-UrdhvakRtA 'sapAuyAjoyasa mAuttaM'ti svaH svakIyo rAjasatka ityartho yaH For Pasta Use Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 140~ Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama aupapA- pAdukAyogaH-pAdukAyugaM tena samAyuktaM yattattathA, 'bahukiMkarakammakarapurisapAyattaparikkhitta' bahavo ye kiGkarAH-pratikarma koNika. prabhoH pRcchApUrvakAriNaH karmakarAzca-tadanyavidhAste ca te puruSAzceti samAsaH, pAdAtaM-padAtisamUhastaiH parikSipta sU031 | yattattathA, kvacit 'dAsIdAsakiMkarakammakarapurisapAyattaparikhitta'miti dRzyate, tatra dAsyazca-cevyo dAsAzca ceTakAH / |laDiggAha'tti kASTikAH, kvacidRzyate 'asilaDiggAhA' tatra asiH-khagaH sa eva yaSTi:-daNDo'siyaSTiH, athavA asizca yaSTizceti dvandvaH, kuntacAmarANi pratItAni, pAzA-chUtopakaraNaM utrastAzvAdibandhanAni vA cApaM-dhanuH pustakAni-AyaparijJAnahetulekhakasthAnAni paNDitopakaraNAni vA phalakAni-sampuTaphalakAni kheTakAni yA avaSTambhanAni vA|| topakaraNAni vA pIThakAni-AsanavizeSA bINAH-pratItAH kutupaH-pakkatailAdibhAjanaM haDappho-drammAdibhAjanaM tAmbU-3 lArthe pUgaphalAvibhAjanaM vA 'sihaMDiNoti zikhAdhAriNaH 'piJchiNoti mayUrAdipicchavAhinaH 'Damarakara'tti vivarakApariNaH 'davakara'tti parihAsakAriNaH 'cATukara'tti priyavAdinaH 'kaMdappiya'tti kAmapradhAnakelikAriNaH 'kokuiya'tti bhANDA bhANDaprAyA vA 'sAsiMtA yatti zikSayantaH 'sAveta'tti idaM cedaM ca parutparAri vA bhaviSyati ityevambhUtavacAMsi zrAvayantaH zapanto vA rakkhaMta'tti anyAyaM rakSantaH, kvacid rASitA yatti rAvayantaH zabdAn kArayanto rAmayanto vA 'AloyaM|4| ti avalokanaM rAjAdeH kurvantaH, iha game kAnicit padAni na spRSTAni spaSTatvAt , saGgrahagAthAzcAsya gamasya kvacidRzyante tadyathA-"asilaDikuMtacAve cAmarapAse ya phalaga posthe ya / vINAkUyaggAhe tatto ya haDapphagAhe ya // 1 // daMDI muMDI sihaMDI 5%%%%%%%%%%%%%%%%% [31] 4 // 69 // SAREasatan international | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~141~ Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka 5AE%ESSA [31] dIpa anukrama picchI jaDiNo ya hAsakiDDA ya / davakArA caTukArA kaMdappiya kochuiyagAhA // 2 // gAyaMtA vAyaMtA nacaMtA taha hasaMta / 3 hAsiMtA / sAtA rAtA Aloya jayaM parjatA // 3 // " * tayA'NataraM jaccANaM taramallihAyaNANaM harimelAmaulamalliyacchANaM cucucciyalaliapuliyacalacavalacaMcala- & gaINaM laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaIjaiNasikkhiagaINaM lalaMtalAmagalalAyavarabhUsaNANaM muhabhaMDagauccUlaga-1 thAsagaahilANacAmaragaNDaparimaMDiyakaDINaM kiMkaravarataruNapariggahiANa aDasayaM varaturagANaM purao ahANupurabIe saMpaDiyaM / tayA'NaMtaraM ca NaM IsIdatANaM IsImattANaM IsItuMgANaM IsIucchaMgavisAlaghavaladaMtANaM : kaMcaNakosIpaviTThadaMtANaM kaMcaNamaNirayaNabhUsiyANaM varapurisArohagasaMpauttANaM ahasayaM gayANaM puraog * ahANupubbIe saMpahiyaM / tayA'NaMtaraM saccattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM saNaMdigho-Ta sANaM sakhikhiNIjAlaparikkhittANaM hemavayacittatiNisakaNakaNijuttadAruANaM kAlAyasamukayaNemijaMtaka-12 mmANaM susilihavattamaMDaladhurANaM AipaNavaraturagasusaMpauttANaM kusalanaraccheasArahisusaMpaggahiANaM battIMsatoNaparimaMDiANaM sakaMkaDavaDeMsakANaM sacAvasarapaharaNAvaraNabhariajuDasajANaM asarya rahANaM puraoda ahANupuvvIe saMpaSTiyaM / tayA'NaMtaraM ca NaM asisattikotatomarasUlalauDabhiMDimAladhaNupANisajjaM pAyattANIyaM purao ahANupubbIe sNpddi| [31] GE SARERatunintennational koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~142~ Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: koNika. ApapAtikam prata sUtrAMka // 7 // [31] dIpa anukrama 'taramallihAyaNANaM ti taro-bego balaM vA tathA 'mala malla dhAraNe' tatazca taromallo-tarodhArakaH vegAdikArako hAyanaHsaMvatsaro vartate yeSAM te taromalihAyanAH, yauvanavanta ityarthaH, atasteSAM varaturaGgANAmiti yogaH, vAcanAntare tvevamadhIyate | -varamalibhAsaNANaM' pradhAnamAlyavatAm , ata eva dIptimatAM cetyarthaH, 'harimelAmaulamaliyacchANaM harimelA-vanaspativi- zeSastasyA mukulaM-kuDmalaM mallikA ca-vicakilastadvadakSiNI yeSAM te tathA teSAM, zuklAkSNAmityarthaH, 'caMcucciyalaliyapuliyacalacavalacaMcalagaINa' caMcucciyaMti prAkRtatvena caJcurita-kuTilagamanaM athavA cazuH-zukaca stabaddhakatayetyarthaH, ucitam-uccatAkaraNa pAdasya ucitaM vA-utpATanaM pAdasyaivaM calacitaM taca lalitaM ca-vilAsabadgatiH pulitaM ca-gativizeSaH / prasiddha eva evaMrUpA calAnAm-asthirANAM ca satAM capalebhyaH sakAzAccaJcalA atIva caTule tyoM, gatiryeSAM te tathA teSAM, 'laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaIjaiNasikkhiyagaINaM' laDuna-ga deratikramaNaM valganam-utkuInaM dhAvanaM-zIghramRjugamanaM |dhoraNaM-gaticAturya tripadI-bhUmau padatrayanyAsaH jayinI ca-gamanAntarajayavatI javinI vA-vegavatI zikSitA-abhyastA |gatiyaste tathA teSAM, 'lalaMtalAmagalalAyavarabhUsaNANaM' lalanti-dolAyamAnAni lAmaMti-prAkRtatvAdramyANi galalAtAnikaNThenA''ttAni varabhUSaNAni yeSAM te tathA teSAM, 'muhabhaDagaocUlagathAsagamilANacamarIgaMDaparimaMDiyakaDINa' mukhabhANDaka-- mukhAbharaNam avacUlAH-pralambamAnagucchAH sthAsakAca-AdarzakAkArA yeSAM te tathA milANatti-paryANairathavA amlAnaiH--ama| linaiH camarIgaNDaiH-cAmaradaNDaiH parimaNDitA kaTiryeSAM te tathA tataH karmadhArayo'tasteSAM, 'kiMkaravarataruNapariggahiyANa'ti vyaktam / adhAdhikRtavAcanA'nuzrIyate-'dhAsagaahilANacAmaragaNDaparimaMDiyakaDINaM' thAsagaahilANatti iha matvarthIyalo. CARE [31] M // 70 // koNika-rAjJa: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~143~ Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [31] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH pAt sthAsakAhilANavatAmityarthaH, ahilANaM ca-mukhasaMyamanaM, zeSaM prAgvat, 'IsidaMtANaM' ti ISat manAgU dantAnAm 'IsiucchegavisAladhavaladaMtANaM' utsaGga iva utsaGgaH- pRSThadeza ISadutsaGge vizAlA te ye yauvanArambhavartitvAtte tathA te ca dhavaladantAzceti samAso'tasteSAM / kiMca Nako sIpavidaMtANaM' kAJcanakozI - suvarNakholA, 'varapurisArohaga susaMpattANaM ti kvacidRzyate tatrArohakA:- hastipakAH, 'sajhayANaM sapaDAgANamityatra dhvajo garuDAdiyuktastaditarA tu patAkA, 'sanaMdighosANaM'ti nandI - dvAdazatUryanirghoSaH, tadyathA- 'bhaMbhA 1 mauMda 2 maddala 3 karDaba 4 jhallari 5 huDuka 6 kaMsAlA 7 / kAhala 8 talimA 9 vaMso 10 saMkho | 11 paNavo 12 ya vArasamo // 1 // ' 'sakhikhiNIjAlaparikkhittANaM' saha kiGkiNIkAbhiH - kSudraghaNTikAbhiH yajjAle - jAlaka tadAbharaNavizeSastena parikSiptA-parikaritA ye te tathA teSAM, 'hemavayacittateNisakaNagaNijuttadAkhyANaM' haimavatAni-himagirisambhavAni citrANi vividhAni tainizAni-tinizAbhidhAnatarusambandhIni kanakaniryuktAni suvarNakhacitAni dArukANi-kASThAni yeSu te tathA teSAM 'kAlAyasasukayanemijaMtakammANaM ti kAlAyasena-lohavizeSeNa suSThu kRtaM nemeH-cakraga |NDadhArAyAH yatra karma - bandhanakriyA yeSAM te tathA teSAM 'susiliGavattamaMDaladhurANaM'ti suSThu zliSTA vRttamaNDalA - atyartha maNDalA dhUryeSAM te tathA teSAM kvacidRzyate 'susaMviddhacakamaMDaladhurANaM' susaMviddhAni - kRtasadvedhAni cakrANi rathAGgAni yeSAM maNDalA ca-vRttA dhUryeSAM te tathA teSAm, 'AiNNavaraturagasaMpattANaM' AkIrNAH jAtyAH, 'kusalanaraccheyasArahi susaMpagAhiANaM' kuzalanarA-vijJapuruSAste ca te chekasArathayazca- AzukAriprAjitAra iti samAsaH, taiH suSThu saMpragRhItA ye te tathA teSAM kacitpaThyate 'hemajAlagavakkhajAla khiMkhiNighaMTAjAlaparikkhittANaM' hemajAla - sauvarNa AbharaNavizeSaH gavAkSa For Parts Only koNika- rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 144 ~ wor Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: koNika. 31 prata sUtrAMka [31] aupapA- jAjAlaM-jAlakopetA gavAkSAH kiGkiNyaH kSudraghaNTikAH ghaNTAstu-vRhadghaNTAstAsAM yajAlaM-samUhastattathA, hemajAlAdibhiH tikam parikSitAH-parikaritA yete tathA teSAM, 'battIsatoNaparimaMDiyANa ti dvAtriMzatA toNaiH-bhatrakaiH parimaNDitA yete tathA // 71 // IM|| teSAMkacitpaThyate 'battIsatoraNaparimaMDiyANa'ti dvAtriMzadvibhAgaM yattoraNaM tena parimaNDitAnA, 'sakaMkaDavaDeMsagANa'saha kaGkaTai:Poil kavacairavataMsakaizca-zekharakaiH zirastrANairvA ye te tathA teSAM, 'sacAvasarapaharaNAvaraNabhariyajuddhasajjANa' saha cApazaraiH-dhanurvANa yoni graharaNAni-khagAdInyAvaraNAni ca-sphurakAdIni teSAM bharitA-bhRtA ata eva yuddhasajjA:-raNaprahA yete tathA teSAm, |'asisattikuMtatomarasUlalaulabhiMDimAladhaNupANisaja' asyAdIni prasiddhAni navara-zaktitrizUlaM zUlaM vekazUlaM lajalotti-lakuTaH bhiNDimAlaM-rUDhigamyaM, tataH asyAdIni pANI-haste yasya tattathA tacca tatsaja ca-praguNaM yuddhasyeti samAsaH, 'pAyattANIya'ti pAdAtAnIka-padAtikaTaka (grandhAnaM 2000) vAcanAntare punaH 'sannaddhabaddhavammiyakavayANaM' tatra barddha kazAbandhanAt varmitaM ca-vIkRtaM tanutrANahetoH zarIre niyojanAt kavacam-aGgarakSako yaiste tathA, sannaddhAzca te sannahanyA bandhanAdbaddhavarmitakavacAzceti samAsasteSAm , 'uppIliyasarAsaNavaTTiyANa' utpIDitA-AropitapratyaJcA zarAsanapa|vikA-dhanuSTiyaH, athavA-utpIDitA-bAhI baddhA zarAsanapaTTikA-dhanurdaNDAkapaNe vAhurakSArtha carmapaTTo yaiste tathA teSAM, pinaddhagevejavimalavaravaddhaciMdhapaTTANa'pinar3a-parihitaM veyarka-grIvAbharaNaM baiste tathA, vimalo baro baddho zirasIti gamyaM T cihnapaTTo-pIratAsUcako netrAdivastramayaH paTTo yaiste tathA, tataH karmadhArayo'tasteSAM, 'gahiyA uhapaharaNANaM gRhItAnyAyuudhAni-khagAdIni praharaNAya yaiste tathA teSAm , athavA-AyudhAnyakSepyANi praharaNAni tu kSepyANIti vishessH|| SARIB*5*35*** SAXCLEARLS dIpa anukrama [31] // 71 // FaPramamyam uncom | koNika-rAjJa: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~145~ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama [31] "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [... 31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Education International tae NaM se kUNie rAyA hArotthayasukayarayavacche kuMDalaujjoviANaNe mauDadittasirae parasIhe NaravaI NariMde paravasa he maNuarAyavasabhakappe anmahiarAyate alacchIe divyamANe hatyikkhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dhariz2amANeNaM seavaracAmarAhiM uddhacvamANIhiM 2 besamaNo ceva NaravaIamaravaIsaNNibhAe iDIe pahiyakisI hayagayarapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe seNAe samanugammamANa| magge jeNeva puNNabhadde cehae teNeva pahArittha gamaNAe, tae NaM tassa kUNiassa raNNo bhaMbhasAraputtassa purao mahaMAsA AsagharA ubhao pAsiM jAgA nAgadharA piio rahasaMgeli / athAdhikRta vAcanAnuzrIyate-'tae NaM se kUNie rAyA' ityAdi mahaMAsA' ityetadantaM sugamaM vyAkhyAtaprAyaM ca, navaraM 'pahAretthagamaNAe 'tti sambandhaH, narasIhe zUratvAt naravaI svAmitvAt nariMde paramaizvaryayogAt naravasame aGgIkRtakArya bharanirvAhakatvAt 'maNuyarAyava sahakappe' manujarAjAnAM nRpatInAM vRSabhA nAyakAzcakravartina ityarthaH, tatkalpaH- tatsannibha uttarabhara tArddhasyApi sAdhane pravRttatvAt evaMvidhazva 'vesamaNe ceva' yakSarAja iva, tathA 'naravaIamaravaIsannibhAe iDIe pahiya| kittI' narapatirasau kevalamamarapatisannibhayA RddhyA prathitakIrtiH- vizrutayazA iti, 'jeNeva puSNabhadde 'tti yasyAmeva dizi pUrNabhadraM caityaM 'teNeva 'tti tasyAmeva dizi 'pahArittha'tti pradhAritavAn vikalpitavAn pravRtta ityarthaH, 'gamaNAeM'tti gamanAya gamanArthamiti / 'mahaMAsa' ti mahAzyA - bRhatturaGgAH 'Asaghara'tti azvadhArakapuruSAH 'Asavara'ti pAThAntaraM For Parata Use Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~146~ Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) --------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: koNika tikam prata sUtrAMka [31] dIpa anukrama aupapA- tatra kimbhUtA azvA ityAha-'azvavarA' azvAnAM madhye pradhAnAH 'NAgati hastinaH 'NAgadhara'si hastidhArakapuruSAH pAThAntaraM tathaiva, 'rahasaMgali tti rathasamudAyaH / II tae NaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte azruggabhiMgAre paggahiyatAliyaMTe ucchiyaseacchatte pvii||72|| iavAlavIyaNIe sabbiDDIe savvajusIe savvabaleNaM sabasamudaeNaM savvAdareNaM savvavibhUIe sabbavibhUsAe sabvasaMbhameNaM savvapuSpagaMdhamallAlaMkAreNaM savvatuDiasahasaNNiNAeNaM mahayA iDIe mahayA juttIe mahayA |baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiajamagasamagappavAieNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarivaramuhihahukamukhasuravamuaMgaduMdubhiNigghosaNAiyaraveNaM caMpAe NayarIe majjJa majjheNaM Nigacchada / / (sU031) 'tae NaM se kUNie' ityAdi sugama, navaram asya nirgacchatItyanena sambandhaH, tathA 'abbhuggayabhiMgAre'tti | |abhyugataH-abhimukhamudgata-utpATito bhRGgAro yasya sa tathA, 'paggahiyatAliyaMTe' pragRhItaM tAlavRntaM yaM prati sa tathA, 'ucchiya-| | seyacchatte' ucchUitazvetacchatrA, pavIiyavAlavIyaNIe' pravIjitA vAlavyajanikA yasya sa tathA, 'saviDIe'ttisamastayA''bharaNAdirUpayA lakSmyA, yukta iti gamyam, evamanyAnyapi padAni, navaraM 'juttIe'tti saMyogena parasparocitapadArthAnAM 'baleNeti sainyena 'samudaeNa'ti parivArAdisamudAyena 'AdareNaM ti prayatnena 'vibhUIe'tti bicchardaina 'vibhUsAe'tti ucitanepathyAdikaraNena 'saMbhameNaM ti bhaktikRtItsukyena, kvacididaM padacatuSkamadhikaM dRzyate-'pagaIhiMti kumbhakArAdizreNibhiH 'nAyagehiti nagarakaTakAdipradhAnaH 'tAlAyarehiti tAlAdAnena prekSAkAribhiH daNDapAzikarvA 'saborohahiti sarvAvarodhaiH-samastAntaH [31] FaPranaamaan unsony | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~147~ Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...31] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka OMOMOMOM [31] dIpa anukrama || puraiH savapuSphagaMdha(vAsa)mallAlaMkAreNa ti puSpANi-agrathitAni vAsAH-pratItAH mAlyAMni tu-athitAni etAnyevAlaGkAro || mukuTAdirvA, samAsazca samAhAradvandvaH, kacidRzyate 'saccapupphavasthagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe'tti, vyaktaM ca, 'savatuDiyasahasaNi-II NAeNaM'ti sarvatUryANAM yaH zabdo-dhvaniryazca saGgato ninAdaH-pratizabdaH sa tathA tena, pUrvoktAnAmRtyAdipadArthAnAM sarvatve satyapi mahattvaM na syAdapItyata Aha-mahayA iDDIe' ityAdi mahatyA, yukta iti gamyam ,evamanyAnyapi padAni, 'mahayA vara-18 turiyajamagasamagapavAieNa'ti mahatA-vRhatA varatUryANAM yamakasamaka-yugapat yatpravAditaM-dhvanitaM tattathA tena, 'saMkhapaNavaPApaDahabherijhalarikharamuhihuDukamuravamuiMgaduMdubhiNigghosaNAiyaraveNaM'ti zaGkha:-pratItaH paNavastu-bhANDapaDaho laghupaTaha ityanye, paTahastvetadviparItaH, bherI-mahAkAhalA jhalarI-valayAkArA ubhayato baddhA kharamuhI-kAhalA huDukkA-pratItA murajo-mahAmardalo mRdaGgo-mardalA dundubhI-mahADhakkA eSAM yo nirghoSaH-nAditarUpo ravaH sa tathA tena, tatra nirdoSo-mahAdhvaninAditaM tu-zabdAnusArI nAda iti // 31 // tae NaM kUNiassa rapaNo caMpAnagari majjhamajheNaM NiggacchamANassa bahave asthasthiyA kAmathiA bhoga-18 tthiyA kibbisiA karoDiA lAbhatthiyA kAravAhiyA saMkhiA cakiyA paMgaliyA muhamaMgaliA baddha mANA pussamANavA khaMDiyagaNA tAhiM iTAhiM kaMtAhiM piAhiM maNupaNAhiM maNAmAhiM mnnobhiraamaahiN| sAhiyayagamaNijAhiM vaggahi jayavijayamaMgalasaehiM aNavarayaM abhiNaMdaMtA ya abhidhuNatA ya evaM bayAsI jaya 2NaMdA ! jaya 2 bhaddA ! bhaI te ajiyaM jiNAhi jiaM (ca) pAlehi jiamajjhe vsaahi| / [31] | koNika-rAjJa: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~148~ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [32] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [32...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH "aupapAtika" aupapAtikam - // 73 // 'asthatthiyA' dravyArthinaH 'kAmatthiyA' manojJazabdarUpArthinaH 'bhogatthiyA' manojJagandharasasparzArthinaH 'lAbhatthiyA' bhojanamAtrAdiprApyarthinaH 'kiJcisiyA' kilbipikAH paravidUSakatvena pApavyavahAriNo bhANDAdayaH 'kAroDikAH kApAlikAH tAmbUlasthagikAvAhakA vA 'kAravAhiyA' karapIDitA nRpAbhAvyavAhino vA 'saMkhiyA' zAGkhikAH candanagarbhazaGkhahastA 2 mAGgalyakAriNaH zaGkhavAdakA vA 'cakkiyA' cAkrikAzcakrapraharaNAH kumbhakAratailikAdayo vA 'naMgaliyA' galAvalambitasuvarNAdimayalAGgalAkAradhAriNo bhaTTavizeSAH karSakA yA 'muhamaMgaliyA' mukhe maGgalaM yeSAmasti te mukhamAGgalikA:- cATukA|riNaH 'vaddhamANA' skandhAropitapuruSAH 'pUsamANavA' pUSyamAnavA mAgadhA: 'khaMDiagaNA' chAtrasamudAyAH 'tAhiM'ti tAbhivivakSitAbhirityarthaH, vivakSitatvamevAha-'ihAhiM' iSyante sma itISTA-vAJchitAstAbhiH prayojanavazAdiSTamapi kiJcitsvarUpataH kAntaM syAdakAntaM cetyata Aha-'kaMtAhiM' kamanIyazabdAbhiH 'piyAhiMti priyArthibhiH 'mazuNNAhiM' manasA jJAyante sundaratayA yAstA manojJAH, bhAvataH sundarA ityarthastAbhiH 'maNAmAhiM' manasA amyante gamyante punaH punaryAH sundaratvAtizayAttA mano'mAH 'maNobhirAmAhiM' ti tatra mano'bhividhinA bahukAlaM yAvat ramayantIti mano'bhirAmA atastAbhiH, | vAcanAntarAdhItamatha prAyo vAgvizeSaNakadambakam 'urAlAhiM' udArAbhiH zabdato'rthatazca 'kalANAhiM' kalyANAbhiHzubhArthaprAptisUcikAbhiH 'sivAhi' upadravarahitAbhiH zabdArthadUSaNarahitAbhirityarthaH 'dhaNNAhiM' dhanyAbhiH- dhanalambhikAbhiH * // 73 // 'maMgalAhiM' maGgale- anardhapratighAte sAdhvIbhiH 'sassirIyAhiM' sazrIkAbhiH zobhAyukAbhiH 'hiyayagamaNijAhiM' hRdayagamanIyAbhiH, subodhAbhirityarthaH, 'hiyayapalhAyaNijAhiM' hRdayaprahlAdanIyAbhiH hRdayagata kopazokagranthivilayanakarIbhirityarthaH, For Parts Use Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 149~ AzIrva0 sU0 31 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) ........--- mUlaM [32...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [32] --54 'miyamaharagaMbhIragAhigAhiM' mitA:-parimitAkSarAH madhurA:-komalazabdAH gambhIrA-mahAdhvanayaH dUrabaMdhAryamaSyartha zrotUna prAyanti yAstA prAhikAH, tataH padacatuSTayasya karmadhArayo'tastAbhiH, 'ahasaiyAhiM' arthazatAni thAsu samti tA arthazatikAstAbhiH, athavA sai bahuphalatvamarthataH saiyAo aDasaiyAotAhiM 'apunaruktAbhiriti vyakaM, 'vaggUhiti vAgbhiHgIrbhiH, ekArthikAni vA prAya iSTAdIni vAgvizeSaNAnIti, 'jayavijayamaMgalasapahi' jayavijayetyAdibhirmaGgalAbhidhAyakavacanazatairityarthaH, 'aNavaraya' 'abhiNadatA ya' abhinandayantazca-rAjAnaM samRddhimantamAcakSANAH 'abhithuNatA ya' abhiSTuvantazca rAjAnameveti 'jaya jaya NaMdA" jaya jayeti sambhrame dvirvacanaM nandati-samRddho bhavatIti nandastasyAmantraNamidam , | iha ca dIrghatvaM prAkRtatvAt, athavA jaya tvaM jagannanda-bhuvanasamRddhikAraka ! 'jaya jaya bhaddA!' prAgvat, navaraM bhadraHkalyANavAn kalyANakArI vA 'jaya jaya nandA bhadraM te' prAgvadeva, navaraM bhadraM te tava bhavatviti zeSaH, 'ajiya'mityAdInyAzaMsanAni vyaktAni / iMdo iva devANaM camaro iva asurANaM dharaNo iva nAgANaM caMdo iva tArANaM bharaho iva maNuANaM baDUI| |vAsAI pahuI vAsasaAI baDaI vAsasahassAI bahaI vAsasayasahassAI aNahasamaggo haDtuTTo paramAu~ pAla4 yAhi iTThajaNasaMparikhuDo caMpAe NayarIe apaNesiM ca bahUrNa gAmAgaraNayarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNaAsa manigamasaMvAhasaMnivesANaM AhevacaM porevacaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvacaM kAremANe pAle SASRHANESEARCH dIpa anukrama [32] OMOMOMOM | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~150~ Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [32] aupapAtikam // 74 // "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [... 32 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH RII Education Internation mANe mahA''yaNahagIya vAiyataMtItalatAlatuDi yaghaNamuaMgapaduppavAiaraveNaM biulAI bhoga bhogAI bhuMjamANe viharAhittikaTTu jaya 2 sadaM pajjati / 'iMdo ivetyAdi viharAhi'tti etadantaM vAcanAdvaye'pi vyaktaM, navaram- 'aNahasamaggo' ti anagho - nirdoSaH samagra:samagra parivAraH 'haDatuDe tti atIva tuSTaH 'paramAuM pAlayAhi'ti tatkAlApekSayA yadutkRSTamAyustat paramAyuH 'gAmAgaraNagara| kheDakaJcaDamavadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaMnivesANaM' grAmo - janapadAdhyAsitaH Akaro- lavaNAdyutpattibhUmiH nagaram - avidya mAnakaraM kheTaM dhUlImAkAraM karbaTaM kunagaraM maDambam - avidyamAnAsannanivezAntaraM droNamukhaM- jalapathasthalapathopetaM parAnaM-| jalapathopetameva sthalapathopetameva vA patsanaM ratnabhUmirityanye, AzramaH- tApasAdyAvAsaH saMvAhaH parvatanitambAdidurge sthAnaM | sannivezo-ghoSaprabhRtiriti 'AhevaccaM 'ti AdhipatyaM tadAzritalokebhya Adhikyena teSvavasthAyitvaM 'porevacaM ti purovartitvam-agresaratvaM 'bhaTTittaM'ti bhartRtvaM poSakatvaM 'sAmittaM'ti svasvAmisambandhamAtraM 'mahayarataM' mahattaratvaM tadAzritajanApekSayA mahattamatA 'ANAIsaraseNAvacaM' AjJezvara-AjJApradhAno yaH senApatiH sainyanAyakaH tasya bhAvaH karma vA AjJezvarasenA| patyaM 'kAremANe'tti anyaiH kArayan 'pAlemANe'tti svayameva pAlayanniti, 'mahayA''ya nadRgIyavAiya taMtItalatAla tuDiyaghaNa| muiMgapaDuppavAiyaraverNa' mahatA veNeti yogaH, Ayatti - AkhyAnakaprativaddhaM ahataM vA-avyavacchinnaM AhataM vA- AsphAlitaM yannAvyaM nATakaM tatra yadgItaM ca-geyaM vAditaM ca-vAdyaM tattathA tathA tantrI ca-vINA talatAlAzca-hastAsphoTaravAH For Pal Use Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 151 ~ AzIrva* sU0 32 // 74 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [32] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 32 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH talA vA hastAH tAlAH- kaMzikAH tuDiyatti-zeSatUryANi ca dhanamRdaGgazva - meghadhvanirmaddalaH paTupravAdito- dakSapuruSAsphAlita iti karmadhArayagarbho indraH, tatazca eteSAM yo ravaH sa tathA tena / taNaM se kUNie rAyA bhaMbhasAraputte jayaNamAlAsahassehiM pecchiz2amANe 2 hiayamAlAsahassehiM abhi| dijamANe 2 maNorahamAlAsahassehiM vicchiSpamANe 2 vayaNamAlAsahassohiM abhidhuvyamANe 2 kaMtisohaggaguNehiM parithajamANe 2 bahUNaM NaraNArisahassANaM dAhiNahattheNaM aMjalimAlA sahassAI paDicchamANe 2 maMjumaMjuNA ghoseNaM paDivujjhamANe 2 bhavaNapatisahassAI samaicchamANe 2 caMpAe NayarIe majjhamajjheNaM Niggacchara 2 ttA jeNeva puSNabhade ceie teNeva ubAgacchai 2 sA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsaha pAsittA abhiseka hasthirayaNaM Thave ThavittA AbhisekAo hatthirapaNAo pacoruhai abhisekA oratA avahaTTu paMca rAyakakuhAI, taMjahA-khaggaM chataM upphesaM vAhaNAo vAlavIaNaM, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taMjahA saccittANaM davvANaM viusaraNayAe 1 aJcittANaM davvANaM aviusaraNayAe2egasADiyaM uttarAsaMgakaraNeNaM 3 cakkhuphAse aMjalipaggaheNaM 4 maNaso egattabhAvakaraNeNaM 5 samaNaM bha| gavaM mahAvIraM tikkhutto AgrAhiNaM payAhiNaM karei tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karettA vaMdati NamaMsati dittA NamaMsittA tivihAe pajjuvAsaNAe pajjuvAsaha, taMjahA- kAiyAe bAiyAe mANasiyAe, kAiyAe tAba saMkui For Parts Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~152~ Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...32] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata sUtrAMka sU033 [32] dIpa anukrama ||agghtvpaae susvasamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjali uDe pajuvAsai, vAiyAe jaM jaM bhagavaM vAgatikam | raha evame bhNte| tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiDameaMbhaMte ! icchiameaMbhaMte / paDicchiI -|| // 75 // meaM bhaMte / icchiyapaDicchiyame bhaMte se jaheyaM tumbhe vaha apaDikalamANe pajuvAsati, mANasiyAe||3|| mahayA saMvegaM jaNaittA tibvadhammANurAgaratto pajuvAsaha // (sU0 32) // 'nayaNamAlAsahassehiti nayanamAlA:-zreNisthitajananetrapatayaH tAsAM yAni sahasrANi tAni tathA taH, 'hiyayamAlA5 sahassehiM abhinaMdijamANe'tti janamanAsahasraH samRddhimupanIyamAno jaya jIva nandetyAdiparyAlocanAditi bhAvaH, 'ujhaijja-1 mANe'tti kacidRzyate, tatra unnatiM kriyamANa-unnati prApyamANa iti 'maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe etasya vAse vatsyAma ityAdibhirjanavikalpaiHvizeSeNa spRzyamAna ityarthaH 'vayaNamAlAsahassehiM abhithubamANe'tti vyaktaM,'katisobhamgaguNehiM / patthijamANe 2'kAmtyAdiguNairhetubhUtaiHprArthyamAno-bhartRtayA svAmitayA vA janenAbhilaSyamANa majumaMjuNAghoseNa paDipuccha-18 mANe mamjumamjunA-atikomalena ghoSeNa-svareNa pratipRcchan-praznayan praNamataH svarUpAdivA 'paDibujjhamANoti pAThAntare pratibujhyamAno jAgradU,apracalAyamAna ityarthaH, 'apaDivujjhamANe'tti pAThAntaraM, tatrApratyUhyamAnaH-anapadriyamANamAnasa | kA ityarthaH samaicchamANe'tti samatigacchannatikAmannityarthaH, vAcanAntare tvevaM 'taMtItalatAlatuDiyagIyavAiyaraveNa'vyaktameva, kiM|| vidhena raveNetyAha-madhureNa,ata eva 'maNahareNaM' tathA jayasahugyosavisaraNaM majumajuNA ghoseNaM'ti jayeti zabdasyAbhidhAnasya udghoSaH-udghoSaNaM vizadaM-spaSTaM yatra sa tathA tena,manjumajunA-komalena ghoSaNa-dhvaninA 'apaDibujjhamANe'tti prAgvat, ACTORSMASALCHAKAL 445CRROR [32] // 75 // | koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: vizada-varNanaM ~153~ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama [32] "aupapAtika" - Education Internationa upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [... 32 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 'kaMdaragirivivarakuharagirivarapAsAduddhaghaNabhavaNadeva kulasiMghADagatigacaukkacaccaraArAmujjANakANaNasabhApavApadesadesa bhAge' kandarANi daryo girINAM vivarakuharANi - guhAH parvatAntarANi vA girivarAH - pradhAnaparvatAH prAsAdAH saptabhUmikAdayaH UrdhvaghanabhavanAni - uccAviralagehAni devakulAni pratItAni zRGgATakatrikacatuSkacatvarANi prAgvat ArAmAH - puSpajAtipradhAnAH vanapaNDAH udyAnAni puSpAdimadRkSayuktAni kAnanAni - nagarAd dUravartIMni sabhA - AsthAyikAH prapA- jaladAnasthAnam eteSAM ye pradezadezarUpA bhAgAste tathA tAn, tatra pradezA- laghutarA bhAgA dezAstu- mahattarAH, 'paDisadda (DiMsuA ) saya| sahassasaMkulaM kareMti' prAkRtatvena bahuvacanArthe ekavacanamatra, tataH pratizabdalakSasaGkulAn kurvan kUNiko nirgacchatIti sambandhaH, tathA 'hayahesiyahatthigulugulAiya rahaghaNaghaNasaddamIsaeNaM mahayA kalakalaraveNaM jaNassa mahureNa pUrayaMte' ityatra nabhaityanena sambandhaH, pradezadezabhAgAn vetyanena, 'sugaMdhavara kusuma cuNNa viddhavAsareNukavilaM nabhaM kareMte' sugandhInAM varakusumAnAM cUrNAnAM ca uddhiH - Urdhva gato yo vAsareNuH- vAsakaM rajaH tena yatkapilaM tattathA 'narbha'ti nabha AkAzaM kurvan, 'kAlAgurukuMdurukaturukkadhUvanivaheNa jIvalogamiva vAsayaMte' jIvalokaM vAsayanniva, zeSaM prAgvat, 'samaMtao khubhiya cakavAla' sarvataH kSubhitAni | cakravAlAni-janamaNDalAni yatra nirgamane tattathA tadyathA bhavatItyevaM nirgacchatItyevaM sambandhaH, tathA 'pavarajaNabAlabuDapamuiyaturiyapahAviyaviDalAula bolabahulaM narbha kareMte' pracurajanAzca athavA paurajanAzca bAlavRddhAzca ye pramuditAstvaritapradhAvitAzcazIghraM gacchantasteSAM vyAkulAkulAnAm ativyAkulAnAM yo bolaH sa bahulo yatra tattathA tadevambhUtaM nabhaH kurvanniti / athAdhikRtavAcanA'nuzrIyate- 'adUrasAmaMte' anikaTAsanne ucite deze ityarthaH, 'Thabeitti sthirIkaroti 'avahaTTu'tti For Parts Only koNika-rAjJaH bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyAH vizada varNanaM ~ 154~ Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...32] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam / prata sUtrAMka [32] dIpa anukrama aupapA- || apahatya-parityajya 'rAyakakuhAIti nRpacihnAni 'upaphesa'ti mukuTaM 'bAlavIyaNiya'ti cAmaraM 'sacittANa davANaM viu saraNayAe'tti puSpAdisacetanadravyatyAgena 'acittANaM dacANaM aviusaraNayAe'tti vastrAbharaNAdyacetanadravyANAmatyajanena | 'cakkhuphAse ti bhagavati dRSTipAte 'hasthikkhaMdhavihabhaNayAe'tti vAcanAntaraM, tatra hastilakSaNo yaH skandhaH-pudgalasaJcayastasya // 6 // yA viSTambhanA sthApanA sA tathA tayA, tikkhutto'tti trikRtvaH trIna vArAnityarthaH 'AyAhiNaM payAhiNa'ti AdakSiNAta-da-1 kSiNapAAdArabhya pradakSiNo-dakSiNapAvatI yaH sa AdakSiNapradakSiNastaM karoti, dakSiNapArzvatakhirdhAmyatItyarthaH 'caMdaI -1 tyAdi prAgvat / / 32 // tae NaM tAo subhaddAppamuhAo devIo aMto aMteuraMsi pahAyAo jAva pAyacchittAo savvAlaMkAravibhUsiyAo bahahiM khujAhi celAhiM vAmaNIhiM vaDabhIhiM bambarIhiM payAusiyAhiM joNiAhiM paNhaviAll AhiM isigiNiAhiM vAsiiNiAhiM lAsiyAhiM lasiyAhiM siMhalIhiM damIlIhiM ArabIhiM pulaMdIhiM pakkaNIhi bahalIhiM mujhaMDIhiM sabariyAhiM pArasIhiMNANAdesIvidesaparimaMDiAhiM iMgiyaciMtiyapatthiyavijApaNiyAhiM sadesaNevattharagahiyavesAhiM ceDiyAcakkavAlaparisadharakaMcuijjamahatsaragavaMdaparikvittAo aMteurAo Niggacchati aMteurAo NiggacchitsA jeNeva pADiekajANAI teNeva uvAgacchanti uvAgacchittA pADiekapA- | DiekAI jattAbhimuhAI juttAI jANAI durUhaMti durUhittA NiagapariAla saddhiM saMparibuDAo caMpAe NayarIe | majhamajjheNaM Niggacchati NiggacchittA jeNeva puNNabhadde ceie teNeva uvAgacchati uvAgacchitsA samaNassa [32] // 6 // koNika-rAjJaH subhadrA nAmaka rAjya: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: varNanaM ~ 155~ Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [33] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama bhagavao mahAvIrassa adUrasAmate chattAdie titthayarAtisese pAsaMti pAsittA pADiekapADiekAI jANAI [6/ ThavaMti ThavittA jANehiMto pacoruhaMti jANehiMto pacoruhittA bahahiM khujAhiM jAva parikkhittAo jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA samarNa bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taMjahA-sacittANaM davANaM viusaraNayAe aJcittANaM vvANaM aviusaraNayAe viNaoNatAe gAyalaTThIe cakkhupphAse aMjalipaggaheNaM maNaso egattakaraNeNaM samarNa bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM |payAhiNaM karenti vaMdaMti NamaMsaMti vaMdittA NamaMsittA kUNiyarAyaM purao kaDu ThijhyAo ceva saparivArAo abhimuhAo viNaeNaM paMjaliur3Ao pajuvAsaMti ( sU0 33) // | 'subhaddAppamuhAo'tti subhadrApramukhAH, dhAriNyAH subhadreti nAmAntaraM sambhAvyate, tenetthaM nirdezaH, kvaciddhAriNIppamu-III hAo ityetadeva dRzyate, 'aMto aMteuraMsi pahAyAo'tti antaH-madhye antaHpurasyetyarthaH, vAcanAntaraM punaH sugamameva, navaraM 'vAhuyasubhayasovasthiyabaddhamANapussamANabajayavijayamaMgalasaehiM abhithuvamANIoM' vyAhRtaM subhagaM yeSAM te cyAtasubha| gAste ca te sauvastikAzca-svastivAdakA iti samAsaH, te ca baddhamAnAH-kRtAbhimAnAH pUSyamAnavAzca-mAgadhA iti dvandva| steSAM yAni jayavijayetyAdikAni maGgalazatAni tAni tathA taiH, 'kappAyacheyAyariyaraiyasirasAo' kalpAkena-zirojabandhakalpajJena chekena-nipuNenA''cAryeNa-antaHpurocitazilpinA racitAni zirAMsi-upacArAt zirojabandhanAni yAsAM tAstathA, 'mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtIoM' mahatIM gandhaprANiM muzcantyaH, athAdhikRtavAcanA 'khujAhiM'ti kunikAbhiH 'celAhi || [33] koNika-rAjJa: subhadrA nAmaka rAjya: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: varNanaM ~ 156~ Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [33] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA // 77 // prata sUtrAMka [33] dIpa anukrama |5|| ti ceTikAbhiH anAryadezotpannAbhirvA yuktA iti gamyaM, 'bAmaNIhi atyantahasvadehAbhiH isvonnatahRdayakoSThAbhirvA 'paDabhi-18 dharma tikam dayAhiMti vadabhikAbhirvakrAdhaHkAyAbhiH badarIhiti barbarAbhidhAnAnAryadezotpannAbhiH, evamanyAbhyapi SoDaza padAni, 'NANAde sIhi nAnAjanapadajAtAbhiH, videzaparimaMDiyAhiM' videzaH parimaNDito yakAbhistAstathA 'videsaparipiDiyAhiti vAcanA- sU034 kAntaraM, taba videze paripiNDitA-militA yAstAstathA tAbhiH, iMgiyaciMtiyapasthiyaviyANiyAhiM' iGgitena-ceSTitena cintita || || prArthitaM ca vastu jAnanti yAstAstathA, pAThAntare 'iMgiyaciMtiyapatthiyamaNogataviyANiyAhiM' iGgitena cintitaprArthite manogate-manasi vartamAne vacanAdinA'nupadezite vijAnanti yAstAstathA tAbhiH, 'sadesaNevatthagahiyavesAhi' svadezanepathyamiva gRhIto veSo yakAbhistAstathA tAbhiH, tathA 'ceDiyAcakvAlavarisadharakaMcuijamahattaravaMdaparikkhittAoM varSadharA:vatikAH kaJcukinastaditare ca ye mahattarA-antaHpurarakSakAsteSAM yadvandaM tena parikSiptA yAstAstathA, 'NiyagapariyAla saddhiM saMparivuDAotti nijakaparivAreNa luptatRtIyaikavacanadarzanAt sArdha-saha saMparivRtAH-tenaiva pariveSTitAH 'ThiyAu ceva'tti kA UrdhvasthitA eveti // 33 // tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kUNiassa bhabhasAraputtassa subhaddAppamuhANaM devINaM tIse a mahatimahAliyAe parisAe isIparisAe muNiparisAe jaiparisAe devaparisAe aNegasayAe aNegasayavaMdAe aNegasa- // 77 // yavaMdaparivArAe ohabale aibale mahabbale aparimiavalavIriyateyamAhappakaMtijutte sArayanavatthaNiyamahuDIragaMbhIrakoMcaNigghosaduMdubhissare urevitthaDAe kaMThe'vaDhiyAe sire samAiNNAe agaralAe amammaNAe [33] koNika-rAjJa: subhadrA nAmaka rAjya: bhagavat mahAvIrasya vandanArthe gamana-yAtrAyA: varNanaM ~ 157~ Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUla [34...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [34] dIpa anukrama SECREDROORDANCERCk savvakkharasaNNivAiyAe puNNarattAe sabvabhAsANugAmiNIe sarassaie joyaNaNIhAriNA sareNaM aDamAgahAe bhAsAe bhAsati arihA dhamma parikahei / 'tIse ya mahaimahAliyAe' tasyAzca mahAtimahatyAH, gurukANAM madhye'tigurukAyA ityarthaH, 'isiparisAe'tti pazyantIti || 3Rpayasta eva pariSat-parivAraH RpipariSattasyA atizayajJAnisAdhUnAmityarthaH, dharma kathayatIti yogaH, 'munniprisaae'| maunavatsAdhUnAM vAcaMyamasAdhUnAmityarthaH, 'jaiparisAe'tti yatante cAritraM prati prayatA bhavantIti yatayastatpariSadazcaraNodyatasAdhUnAmityarthaH, 'aNegasayavaMdAe'tti anekAni zatapramANAni vRndAni yasyAM sA tathA tasyAH, 'aNegasayavaMdapariyAlAe' anekazatamAnAni yAni vRndAni tAni parivAro yasyAH sA tathA tasyAH / kimbhUto bhagavAnityAha-'ohabale'si avyavacchinnavala: 'aibale'tti atizayabalaH 'mahacale'tti prazastabalaH 'aparimiyabalacIriyateyamAhapparkatijutte aparimitAnianantAni yAni balAdIni tairyukto yaH sa tathA, tatra bala-zArIraH prANaH vIrya-jIvaprabhavaM tejo-dIptiH mAhAtmya-mahA-| nubhAvatA kAnti:-kAmyatA, 'sArayanavatdhaNiyamahuragaMbhIrakuMcanigyosaduMdubhissare' zArada-zaratkAlInaM yannavastanitaM-meghadhva| nitaM tadiva madhuro gambhIrazca krauJcanirghoSavaca dundubheriva ca svaro yasya sa tathA, kimbhUtayA kathayA dharma kathayatItyAha| 'ure vitthaDAe' urasi vistRtayA uraso vistIrNatvAt , sarasvatyeti yogaH, 'kaMThe'vaDiyAe' galavivarasya vartulatvAt 'sire | samAiNNAe' mUni saGkIrNayA AyAmasya mUrdhA skhalitatvAt 'agaralAe'tti suvibhaktAkSaratayA 'amammaNAe'tti ana-18 | pakhazyamAnatayA 'sabakkharasannivAiyAe' suvyaktaH akSarasannipAto-varNasaMyogo yasyAM sA tathA tayA 'puNNarattAe'tti pUNoM [34] bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~ 158~ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [34...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA sU034 prata sUtrAMka [34] dIpa anukrama ca svarakalAbhiH raktAca-geyarAgAnuraktA yA sA tathA tayA, kacididaM vizeSaNadvayaM-'phuDavisayamaharagaMbhIragADiyA18| tikam // sphuTavizadA-atyantavyaktAkSarA sphuTaviSayA vA-sphuTAthoM madhurA-komalA gambhIrA-mahatI grAhikA-akzenArthabodhikA, eteSAM karmadhArayo'tastayA, 'sabaksarasaNNivAiyAe' sarvAkSarANAM sannipAtaH-avatAro yasyAmasti sarve vaa'kssrsnnipaataa:||78|| saMyogAH santi yasyAM sA sarcAkSarasannipAtikA tayA, 'sarassaie' vANyA 'joyaNaNIhAriNA' yojanAtikAmiNA svareNa 'addhamAgahAe bhAsAe'tti 'rasorlaso mAgadhyA'mityAdi yanmAgadhabhASAlakSaNaM tenAparipUrNA prAkRtabhASAlakSaNabahulA arddhmaagdhiityucyte| tasiM sabvesiM AriyamaNAriyANaM agilAe dhammamAikkhai, sA'viya NaM addhamAgahA bhAsA tesiM sabversi || AriyamaNAriyANaM appaNo sabhAsAe pariNAmeNaM pariNamai, taMjahA-asthi loe asthi aloe evaM jIvAda ajIvA baMdhe mokkhe puSaNe pAve Asave saMvare veyaNA NijjarA arihaMtA cakabaddI baladevA vAsudevA narakA zaraiyA tirikkhajoNiA tirikkhajoNiNIo mAyA piyA risao devA devaloA sihI siddhA pariNi udhANaM pariNivvuyA asthi pANAivAe musAvAe adiNNAdANe mehuNe pariggahe asthi kohe mANe mAyA hailobhe jAva micchaadsnnslle| 'AriyamaNAriyANa'ti AryadezotpannataditaranarANAm 'appaNo sabhAsAe pariNAmeNaM pariNamai'tti AryAdInAmAtmana 1 zrIsiddhahaimazabdAnuzAsane tu 9-1-299 tamaM sUtraM rasorlazau' iti, tatra mAgadhyAmityasvAnuvRtterlAbhAt / [34] // 78 // | bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~159~ Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [34] dIpa anukrama statsambasghijIvasya svabhASAyA-nijabhASAyAH sambandhinA pariNAmena-svarUpeNa pariNamati-vartate / yAdarza dharma kathayati tadarzanArthamAha-'taMjahe'tyAdi, asthi loga ityAdi kalANapAvae' ityetadantaM,sugama, navaraM lokaH-paJcAstikAyamayaH alokaHkevalAkAzarUpaH, anayozcAstitvAbhidhAnaM zUnyavAdanirAsArtha, tannirAsopapattizca granthAntarAvagamyA, evaM prAyeNottaratrApi, 'asthi jIvA' astIti kriyAvacanapratirUpako nipAto bahuvacanArtho draSTavyaH, idaM ca lokAyatamataniSedhArthamuktam , 'asthi Ki ajIvatti puruSAdvaitAdivAdaniSedhArtham, 'asthi baMdhe asthi mokkhe'tti bandhaH karmaNA jIvasya mokSa:-sakalakarmaviyogaH tasyaiva, etacca dvayaM "saMsarati badhyate mucyate ca nAnAnayA prakRtireva, nAtme"tyevaMvidhasAyamataniSedhArthamiti, 'asthi | puNNe asthi pAve'tti pApamevApacIyamAnamupacIyamAnaM ca sukhaduHkhanibandhanaM na puNyaM karmAsti, puNyameva copacIyamAnama|pacIyamAnaM ca sukhaduHkhaheturna pApamastItyevaMvidhavAdanirAsArthamuktaM jagadvaicitryanivandhanakevalasvabhAvavAda nirAsArtha vA, | 'asthi Asave asthi saMvare karmabandhaheturAzravaH AzravanirodhaH saMvaraH, etacca bandhamokSayoniSkAraNatvapratiSedhArtha vIya-18 prAdhAnyakhyApanArthaM vA, 'asthi veyaNA adhi NijjarA' vedanA-karmaNo'nubhavanaM pIDA vA nirjarA-dezataH karmakSayaH, etacca | 'nAbhuktaM kSIyate kameM tyetatpratipAdanArtham , ahaMdAdicatuSkasattAbhidhAnaM tu tadbhavanAtizAyitvamazraddadhatAM tacchraddhotpAdanArtha, narakanairayikAstitvapratipAdanaM ca pramANAgrAhyatvAtte na santIti mataniSedhArtha, liyaMgAdyastitvapratipAdanaM tu pratyaH kSapramANasya bhrAntatvAt kuvAsanAjanyo'yaM tiryagAdipratibhAso na tatsattAnibandhana iti ye manyante tanmataniSedhAtha, mAtApitRsattAbhidhAnaM tu ye manyante-yo'yaM mAtApitRvyapadezaH sa janakatvakRto janakatvAcca yUkA kRmigaNDolakAdAna [34] | bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~160~ Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- tikam sU034 prata sUtrAMka // 79 // [34] KAC56-56445-56-4-% pyAzritya sa syAt, na caivaM, tasmAnna vAstavo mAtApitRvyavahAra iti, tanmatanirAsArtha, nirAsazca janakalye samAne'pyu- zrIvIrade0 pakAritvakRtastajhyapadeza iti, tathA ye manyante atIndriyArthadraSTAro na sambhavanti, rAgAdimattvAtpuruSANAm , asmadAdi-15 vaditi tanmatanirAsArthamRSisattAbhidhAnaM, tannirAsazca candroparAgAdijJAnAnAmavisaMvAdadarzanAditi, devAdyastitAbhidhAnaM || ca ye manyante-na santi devAdayo'pratyakSatvAt , tanmatabyudAsArdhaM, tatra siddhiH-IpatyAgbhArA niSThitArthatA vA siddhAstu-15 tadvantaH parinirvANa-karmakRtasantApopazAntyA susthatvaM parinirvRtAstu-tadvantaH, tathA ye manyante-prANAtipAtAdayo na vandhamokSahetavo bhavanti, bandhanIyasya mocanIyasya ca jIvasyAbhAvAt , tanmataniSedhArtham 'asthi pANAivAe' ityAdhukaM, | kevalamatra sUtre bandhamokSa heturiti vAkyazeSo dRzyaH, iha ca yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'pejale dose kalahe abhakkhANe pesunne | paraparivAe arairaI mAyAmose'tti tatra pejetti-premAnabhivyaktamAyAlobhavyaktikamabhiSvaGgamAnaM 'dose'tti dveSaH anabhi-| vyaktakodhamAnavyaktikamaprItimAnaM kalaho-rAdiH abhyAkhyAnam-asadoSAropaNaM paizunya-pracchannaM saddopAviSkaraNaM paraparivAdo-viprakIrNa pareSAM guNadoSavacanam 'arairaitti arati:-aratimohanIyodayAcittodvegastatphalA ratiH-viSayeSu mohanIyAcittAbhiratiH aratiratiH 'mAyAmositti tRtIyakaSAyadvitIyAzravayoH saMyogaH, anena ca sarvasaMyogA upalakSitAH, athavA veSAntarabhASAntarakaraNena yatparavaJcanaM tanmAyAmRSAvAda iti, 'micchAdasaNasale si mithyAdarzanaM zalyamiva vividhavyadhAnibandhanatvAt mithyAdarzanazalyaM / asthi pANAivAyaveramaNe musAvAyaveramaNe adiNNAdANaramaNe mehuNaveramaNe pariggahaveramaNe jAva dIpa anukrama [34] / // 79 // CCCCC % | bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: (pravacanasya] varNanaM ~161~ Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) (12) -------- mUlaM [...34] prata sUtrAMka [34] micchAdasaNasallavivege savvaM atthibhAvaM atyitti vayati, savvaM NatthibhAvaM Nasthitti vayati, sucipaNA kammA suciNNaphalA bhavaMti, duciNNA kammA duciNNaphalA bhavaMti, phusai puNNapAve, paJcAyati jIvA, saphale kallANapAvae / dhammamAikkhaha-iNameva NiggaMdhe pAvayaNe sacce aNuttare kevalae saMmuddhe paDipuSaNe NeAue sallakataNe sinDimagge muttimagge NivvANamagge NijANamagge avitahamavisaMdhi savvadukkhappahINamagge ihaDiA[] jIvA sijhaMti bujhaMti mucaMti pariNibvAyaMti sacadukkhANamaMtaM krNti| | 'pANAivAyaveramaNe' ityAdau tu tatsattAbhidhAnam apramAdasya sarvathA kartumazakyatvena tadasambhava ityetanmataniSedhArtha, kiMbahunA -'sabamasthibhAvaM'ti astItikriyAyukto bhAvo'stibhAvastaM, nAstItivivakSAnibandhanabhUto bhAvo nAstibhAvo'tastaM, 'muciNNA kammatti sucaritAni tapaHprabhRtIni karmANi-kriyA: 'muciSaNaphala'tti sucarita-sucaritahetukatvAt puNyakarmabandhAdi tadeva phalaM yeSAM tAni tathA, zubhaphalAnItyarthaH, na niSphalAni nApyazubhaphalAnIti hRdayam, evaM vipayeyavAkyamapi, tatazca 'phusai puNNapAve' banAti jIvaH zubhAzubhaM karma sucaritetarakriyAbhiH, tataH 'paJcAyati'tti jIvAH|8| pratyAjAyante-utpadyante, na punaH 'bhasmIbhUtasya zAntasya, punarAgamanaM kutaH?' ityetadeva nAstikavacanaM satyaM, ttshcotpttii| PsatyAM 'saphale kalANapAvae' saubhAgyAdItaranivandhanatvAt phalavacchubhAzubhaM karmeti / prakArAntareNa bhagavato dharmaprarUpaNAM 4 darzayannAha-'dhammamAikkhar3a ityAdi paDirUve ityetadantam', idaM ca vyaktaM, navaram 'idameva' pratyakSaM 'NiggaMthe pAvayaNe' 5 nigranthaM pravacana-jinazAsanaM 'sacce' sadbhayo hitam 'aNuttare netaHpradhAnataramanyadastItyarthaH 'kevale' advitIyaM kevali RECERCASC%* dIpa anukrama [34] wjandiarary on muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~162~ Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [34] dIpa anukrama [34] aupapAtikam // 80 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH pratItaM vA anantaM vA anantArthaviSayatvAt 'paDipuNe' pratipUrNamalpagranthatvAdibhiH pravacanaguNaiH 'saMzuddhe kaSAdibhiH zuddhaM suvarNamiva nirdoSaM guNapUrNatvAt 'NeyAue' naiyAyika nyAyAnugataM pramANAvAdhitamityarthaH, 'sahakattaNe' mAyAdizalyakartanaM, tadbhAvitAnAM hi bhAvazalyAni vyavacchedamAyAntIti 'siddhimagge' niSThitArthatvopAyaH 'muttimagge' mukte:- saka lakarmaviyogasya hetuH athavA mukti:- nirdobhatA mArgo yasya prApteH tanmuktimArga 'NijANamAMge' niryANasya - anAvRttikagamanasya mArgo-hetu:, 'NivANamagge' nirvANasya sakalasantAparahitatvasya panthAH 'avita' sadbhUtArthaM 'avisaMdhi' aviruddhapUrvAparaghaTTanaM 'savadukkhaSpahINamagge' sakaladuHkhaprakSayasya panthAH athavA sarvANi duHkhAni prahINAni yatra santi sa tathA sa mArga:-zuddhiryatra tattathA, ata eva 'ihaDiyA jIvA sijyaMti' vizeSataH siddhigamanayogyA bhavanti aNimAdimahAsidviprAptA vA bhavanti 'bujnaMti' kevalajJAnaprApyA 'muccaMti' bhavopagrAhikarmAzApagamAt 'pariNivAyaMti' karmakRtasakalasantApavirahAt kimuktaM bhavatItyata Aha- 'sacadukkhANamaMta kareMti' / egacA puNa ege bhayaMtAro puSvakammAvaseseNaM aNNayaresu devalopasu devattAe uvavattAro bhavati, mahaDDI| esu jAva mahAsuktresu dUraMgaiesa ciraTTiIesa, te NaM tattha devA bhavaMti mahaTTIe jAva ciraTThiIA hAravi|rAiyavacchA jAva pabhAsamANA kappovagA gatikallANA AgamesibhaddA jAva paDiruvA, tamAikkhar3a evaM khalu | cauhiM ThANehiM jIvA peraiattAe kammaM pakaraMti, NeraiattAe kammaM pakarettA Neraisu javavajjaMti, saMjahA| mahAraMbhayAe mahAparigahyAe paMciMdiya vaheNaM kuNimAhAreNaM, evaM eeNaM abhilAveNaM tirikkhajoNiesu mAilla bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [ pravacanasya] varNanaM For Parts Only ~ 163~ zrIvIra de0 sU0 34 // 80 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) --- mUlaM [...34] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [34] gAthA: yAe NiaDillayAe aliavayaNeNaM ukaMcaNayAe vaMdhaNayAe, maNussesu pagatibhaddayAe pagativiNItatAe sANuOM kosayAe amacchariyatAe, devesu sarAgasaMjameNaM saMjamAsaMjameNaM akAmaNijarAe bAlatavokammeNaM, tamAilikkhaha-jaha NaragA gammati je garagA jA ya veyaNA Narae / sArIramANasAI dukkhAI tirikkhajoNIe // 1 // mANussaM ca aNicaM vAhijarAmaraNaveyaNApauraM / deve a devaloe devihiM devsokkhaaii||2||nnrgN tiri kkhajoNiM mANusabhAvaM ca devaloaMca / siddhe a siddhavasahiM chajjIvaNiyaM parikahei ||3||jh jIvA lavajjhati mucaMti jaha ya parikilissaMti / jaha dukkhANaM aMtaM karaMti keI apaDiyaddhA // 4 // aduhahiyacittA 4 jaha jIvA dukkhasAgaramurviti / jaha veraggamuvagayA kammasamuragaM bihArDati // 5 // 'egacyA' ekArcA-ekA arcA-manuSyatanurbhAvinI yeSAM te tathA, te punareke kecana 'bhayaMtAro'tti bhadantAH-kalyANinaH bhakkAro vA-nairmanthapravacanasya sevayitAraH pUrvakarmAvazeSeNa 'aNNayaresu devaloesutti anyataradevAnAM madhya ityarthaH, 'mahahiesu' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'mahajjuiesu mahAbalesu mahAyasesu mahANubhAgesu'tti, vyAkhyA ca prAgvat , 'dUraMgaiesutti acyutAntadevalokagatikeSvityarthaH 'hAravirAiyavacchA' iha yAvatkaraNAdidaM dRzya-'kaDayatuDiyathaMbhiyabhuyA aMgayakuMDalamagaMDayalakaNNapIDhadhArI vicittahatyAbharaNA diyeNaM saMghAeNaM diveNaM saMThANeNaM divAe iDDIe divAe juIe divAe pabhAe divAe chAyAe divAe accIe diveNaM teeNaM dikhAe lesAe dasa disAo ujjovemANA' iti vyAkhyA cAsuravarNakavad | dRzyA, 'kappovagati kalpopagA-devalokajAH 'Agamesibha'tti AgamiSyadU-anAgatakAlabhAvi bhadra-kalyANaM nirvANa-| dIpa anukrama [34-39] SAREauratonintinharional | bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~164~ Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [34] + gAthAH dIpa anukrama [34-39] aupapAtikam // 81 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH lakSaNaM yeSAM te tathA, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'pAsAIyA darisaNijjA abhiruva paDirUva'tti vyAkhyA prAgvadeveti, niryathapravacanaphalavaktavyatAM nigamayannAha 'tamAikkhaiti tatpravacanaphalamiti / atha prakArAntareNa dharmamAha-' evaM khalvi |tyAdi bAlatavokammeNa mityetadantaM, vyaktameva, navaraM 'eva' miti vakSyamANena prakAreNa, khalurvAkyAlaGkAre, 'kuNimA hAreNa' ti | kuNimaM-mAMsaM, 'ukkaMcaNayAe vaMcaNayAeti utkaJcanatA mugdhavaJcanapravRttasya samIpavartividagdhacittarakSArthI kSaNamavyApAratayA'vasthAnaM vaJcanatA-pratAraNaM 'pagaibhaddayAe'tti prakRtibhadrakatA svabhAvata evAparopatApitA 'sANukosayAe 'tti sAnu - | krozatA - sadayatA 'tamAikkhaiti taM dharmamAkhyAtIti dharmakathAnigamanam / athoktadharmadezanAmeva savizeSAM darzayannAha - | 'jaha NaragA gammantI' tyAdigAthApaJcakaM, vyaktaM, navaraM yathA narakA gamyante tathA parikathayatIti sarvatra kriyAyogaH, 'naragaM | cetyAdi gAthA uktasamAhiketi, tathA 'aTTA aTTiyacittA' iti ArtAH - zarIrato duHkhitA ArtitacittAH-zokA dipIDitAH ArtAdvA-dhyAnavizeSAdAticittA iti, 'aTTaNiyadviyacitta'tti pAThAntaraM tatra Artena nitarAmarditam - anugataM cittaM yeSAM te tathA, 'aTTaduhaTTiyacitte'tti vA Artena duHkhAditaM cittaM yeSAM te tathA / jahA rAgeNa kaDANaM kammANaM pAvago phalavivAgo jaha ya parihINakammA siddhA siddhAlayamurviti, tameva dhammaM duvihaM Aikvai, taMjahA- agAradhammaM aNagAradhammaM ca, aNagAradhammo tAva iha khalu savvao savvattAe muMDe bhavittA agArAto aNagAriyaM pavyayaha savvAo pANAivAyAo veramaNaM musAvAya0 adiSNA Eucation Intention bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [ pravacanasya] varNanaM For Parata Use Only ~ 165~ zrIvIrade0 // 81 // wor Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------- mUlaM [...34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [34] dANa mehuNa. pariggaharAIbhoyaNAu veramaNaM ayamAuso! aNagArasAmaie dhamme paNNatte, eassa dhammassa sikkhAe ucahie niggaMthe vA niggaMdhI vA viharamANe ANAe ArAhae bhavati / | vAcanAntare gAthAH kramAntareNAdhIyante, tadante ca evaM khalu jIvA nissIle' tyAdyadhIyate, tatra zIlaM-mahAvratarUpaM sa*mAdhAnamAtra vANivaya'tti vratAni-anuvratAni NigguNa'tti guNA-guNavatAni nimmera'ti nirmaryAdA maryAdA ca-gamyAgamyAkAdivyavasthA 'NippacakkhANaposahovavAsA' tatra pratyAkhyAnaM-pauruSyAdi pauSadha:-aSTamyAdiparvadinaM tatropavasanaM poSadhopa-15 vAsaH, 'akoha'tti krodhodayAbhAvAt 'NikohA' udayaprAptakrodhasya viphalatAkaraNAt , ata eva 'chINakohA' kSapitakrodhAH evaM mAnAyabhilApakA api 'aNupuveNaM' aNamicchamIsasamma'mityAdinA krameNa / athAdhikRtavAcanA-'iha khalu' ihaiva kAmartyaloke 'sabao savattAe'tti sarvato dravyato bhAvatazcetyarthaH, sarvAtmanA-sarvAn krodhAdInAtmapariNAmAnAzrityetyarthaH, ete ca muNDo bhUtvetyasya vizeSaNe anagAritAM pravajitasyetyetasya vA, 'ayamAuso'tti ayamAyuSman ! 'aNagArasAmaie' tti anagArANAM samaye-samAcAre siddhAnte vA bhavo anagArasAmayikaH anagArasAmAyika vA 'sikkhAe' zikSAyAmabhyAse 'ANAe'tti AjJayA viharan ArAdhako bhavati jJAnAdInAm , athavA AjJAyA-jinopadezasyArAdhako bhavatIti / agAradhamma duvAlasavihaM Aikkhai, taMjahA-paMca aNubbayAI tiNi guNavayAI cattAri sikkhAvayAI, |paMca aNuvvayAI, taMjahA-thUlAo pANAivAyAo veramaNaM thUlAo musAvAyAo viramaNaM thUlAo adinnAdANAo beramaNa sadArasaMtose icchAparimANe, tipiNa guNavayAI taMjahA-aNatthadaMDaveramaNaM disidhvarya uva CRPORORSC-SCAMSAK gAthA: dIpa anukrama [34-40 bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya] varNanaM ~166~ Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [34] + gAthAH dIpa anukrama [34-40] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 34] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam zrIvIrade0 bhogaparibhogaparimANaM, cattAri sikkhAvayAI, taMjahA - sAmAiaM desAvagAsiyaM posahovavAse atihisaMassa vibhAge, apacchimA mAraNaMtiA saMlehaNAjUsaNArAhaNA apamAuso ! agArasAmaie dhamme paNNase, + 4 dhammara fear ubaTTie samaNovAsae samaNovAsiA vA viharamANe ANAi ArAhae bhavati / / ( sU0 34 ) // sU0 34 // 82 // * 'apacchimA mAraNantiyA saMlehaNAjhUsaNArAhaNA' apacchimatti-akArasyAmaGgalaparihArArthatvAtpazcimA-pazcAtkAlabhA| vinI ata eva mAraNAntikI maraNarUpe ante-avasAne bhavA mAraNAntikI saMlekhanA - kAyasya tapasA kRzIkaraNaM tasyAH jUSaNA-sevA saMlekhanAjUpaNA ArAdhanA-jJAnAdiguNAnAM vizeSataH pAlanA // 34 // tae NaM sA mahatimahAliyA maNUsa parisA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhammaM socA Nisamma hahatu jAvahiyA uThAe uTTheti, uTThAe utA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM kareiratA caMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA atthegahaA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie, atthegaiA paMcANuvvaiyaM sattasikkhAbaiaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivaNNA, avasesA NaM parisA sama | bhagavaM mahAvIraM vaMdati NamaMsati vaMdittA NamaMsittA evaM kyAsI- suakkhAe te bhaMte / NiggaMthe pAvaNe | evaM supaNNatte subhAsie suviNIe subhAvie aNuttare te bhaMte! NiggaMthe pAvayaNe, dhammaM NaM AikkhamANA tumbhe uvasamaM Aikkhaha, uvasamaM AikkhamANA vivegaM Aikvaha, vivegaM AikkhamANA veramaNaM Ai Education Intematon bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [ pravacanasya] varNanaM For Pernal Use On ~ 167~ // 82 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [35-37] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [35-37] dIpa anukrama [41-43]] 5 kkhaha, ramaNaM AikkhamANA akaraNaM pAvANaM kammANaM Aikkhaha, Nasthi NaM apaNe kei samaNe vA mAhaNe 8 &cA je erisaM dhammamAikkhittae, kimaMga puNa itto uttarataraM, evaM vadittA jAmeva disaM pAunbhUA tameva disaM paDigayA / / (suu035)|te NaM kRNie rAyA bhaMbhasAraputte samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiera dharma socA Nisamma hatujAvahiyae uThAe uddei uThAe udvitsA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti 2ttA vaMdati NamaMsati vaMdittANamaMsittA evaM vayAsI-suakkhAe te bhaMte! NiggaMthe te pAvadhaNe jAva kimaMga puNa eso uttarataraM?, evaM vadittA jAmeva disaM pAunbhUe tAmeva disaM pddige| 4 (sU0 36)||te NaM tAo subhaddApamuhAo devIo samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma 8 // socA Nisamma hatubajAvahiayAo uhAe uThittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAdiNaM payAhiNaM // karenti 2ttA caMdaMti NamaMsaMti vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI-suakkhAe te bhaMte ! NiggaMdhe pAvayaNe jAba || kimaMga puNa itto uttarataraM, evaM vadittA jAmeva disi pAunbhUAo tAmeva disi pddigyaao| samosaraNaM sammattaM // (suu037)| 'mahaimahAliyA mahavaparisa'tti mahAtimahatI-atigarIyasI mahatparSat-mahattvopetasabhA mahatAM samUha ityarthaH, 'maNUsa4A parisa'tti tu vyaktameva, 'socA nisammati zrutvA-AkarNya nizamya-avadhAryeti 'uDAe uddei'tti utthayA-kAyasyodhye-|| lAbhavanena 'suyakkhAe'tti muSThu AkhyAtaM sAmAnyabhaNanataH 'supaNNatte' suSTu prajJaptaM vizeSabhaNanataH 'subhAsie' subhASitaM vacana-1 | bhagavat mahAvIrasya dharmadezanayA: [pravacanasya varNanaM ~168~ Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [35-37] dIpa anukrama [41-43] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [ 35-37] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam 85 // vyaktitaH 'suviNIe' suvinItaM ziSyeSu suSThu viniyojitaM 'subhASie' suSThu bhAvitaM- tattvabhaNanAt 'uvasamaM Aikkhahatti krodhAdinirodhamityarthaH, 'vivegaM'ti bAhyagranthatyAgamityarthaH, 'veramaNaM'ti manaso nivRttiM 'dharmam' upazamAdirUpaM pratheti hRdayaM, 'nasthi 'ti na prabhavati na zakto bhavati 'Aikkhittae'tti AkhyAtuM, 'kimaMga purNatti aGgetyAmantraNe, kiM punariti vizeSadyotanArthaH, 'uttarataraM' pradhAnataraM 'jAmeva disaM pAunbhUyA' yasyA dizaH sakAzAt prakaTIbhUtA-AgatetyarthaH -samavasaraNavarNakaH // 35-36-37 // te kAle teNaM samarpaNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeDe aMtevAsI iMdamUI nAma aNagAre goyamasagotteNaM sattussehe samacauraMsa saMThANasaMThie baharosahanArAyasaMghapaNe kaNagalakanigya sapamhagore uggatave | dittatave tattatave mahAtave ghoratave urAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghoravaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhi uttavilate alesse samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uhaMjANU ahosire jhANakoDobagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / 'te kAle 'mityAdi vyaktaM, navaraM 'sattussehe' tti saptahastocchrayaH, vizeSaNadvayaM svAgamasiddhaM, 'kaNagalaganigdhasapamhagore' kanakasya suvarNasya pulako -lavastasya yo nikaSaH- kapapaTTe rekhA lakSaNastathA pamhatti-padmagarbhastadvagauro yaH sa tathA vRddhavyAkhyA tu kanakasya na lohAderyaH pulakaH-sAro varNAtizayastatpradhAno yo nikapo-rekhA tasya yatpakSma-bahulatvaM tadvad yo gauraH sa tathA, 'uggatave' ugram-apradhRSyaM tapo'syetyugratapAH 'dittatave' dIptahutAzana iva karmabanadAhakatvena jvalattejaH tapo yasya Education Internation aupapAtika sUtre atra "samavasaraNa-padaM" parisamAptaM For Pale Only aupapAtika sUtre atra "aupapAtika padaM" Arabhyate ~169~ upapAta0 sU0 38 // 83 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [38...] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama | sa tathA, 'tattatave' taptaM-tApitaM tapo yena sa taptatapAH, evaM tena tattapastaptaM yena karmANi santApya tena tapasA svAtmA'pi taporUpaH santApito, yato'nyasyAspRzyamiva jAtamiti, 'mahAtaveM' mahAtapAH prazastatapAH vRhattapA vA 'orAle'tti bhImaH katham :-atikaSTaM tapaH kurvan pArzvavartinAmalpasattvAnAM bhayAnako bhavati, aparastvAha-'orAle'tti udAra:-pradhAna ghora'tti ghoro-nighRNaH parIpahendriyakapAyAkhyAnAM ripUNAM vinAze kartavye, anye khAtmanirapekSaM ghoramAhuH, 'ghoraguNoM ghorA:-anyairduranucarA guNAH-mUlaguNAdayo yasya sa tathA, 'ghoratavassI' ghoraistapobhistapasvI 'ghoravaMbhaceravAsI' ghoraM-dAruNamalpasatvairduranucaratvAdyad brahmacarya tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, 'ucchUDhasarIre ucchUDham-umjhitamivojjhitaM zarIraM yena tatsaMskAratyAgAt sa tathA, 'saMkhittaviulateyalesse' saMkSiptA-zarIrAntalIMnA vipulA ca vistIrNA anekayojanapramANakSetrA''zritavastudahanasamarthatvAt tejolezvA-viziSTatapojanyalabdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, 'UhuMjANU' | zuddhapRthivyAsanavarjanAt aupanahikaniSadyAyA abhAvAca utkuTukAsanaH sannapadizyate, UdhrSe jAnunI yasya sa UrdhvajAnuH, | 'ahosire' adhomukho norva tiryagvA nikSiptadRSTiriti bhAvaH, 'jhANakoDovagae' dhyAnameva koSTho dhyAnakoSThastamupagato yaH &sa tathA, yathA hi koThake dhAnya prakSiptamaviprakIrNa bhavatyevaM sa bhagavAn dharmadhyAnakoSThakamanupravizyendriyamanAsyadhikRtya saMvRtAramA bhavatIti bhAvaH / | tae NaM se bhagavaM goame jAyasahe jAyasaMsae jAyakoUhalle uppaNasahe uppaNNasaMsae uppaNNakouhalle saMjAyasahe saMjAyasaMsae saMjAyakohalle samuppaNNasahe samuppaNNasaMsae samuppaNNakoUhalle uDvAe uThei uThAe [44] ~ 170~ Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: upapAta aupayAtikam prata // 84 // sUtrAMka [38] dIpa anukrama uhitA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati teNeva uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIra tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karettA vaMdati NamaMsati vaMditA ma-14 |sittA NacAsaNNe NAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajudhAsamANe evaM cpaasii| 'jAyasahe jAtA-pravRttA zraddhA-icchA'syeti jAtazraddhaH, ka ?-vakSyamANAnAM padArthAnAM tasvaparijJAne, 'jAyasaMsae' | jAtaH saMzayo'syeti jAtasaMzayaH, saMzayastvanirdhAritArtha jJAnamubhayavastvaMzAvalambitayA pravRtta, sa tvevaM tasya bhagavato jAtaH, yathA-zrImanmahAvIravarddhamAnasvAminA prathamAGgaprathamazrutaskandhaprathamAdhyayane prathamodezake Atmana upapAta uktaH, sI kimasata evAtmanaH uta sataH pariNAmAntarApattirUpaH, 'jAyakouhAle' jAtaM kutUhalaM-kautukaM yasya sa tathA, kIzamupapAtaM | bhagavAnvakSyatItyevaMrUpajAtazravaNItsukya ityarthaH, 'uSpannasaDe' prAgabhUtA utpannA zraddhA yasya sa utpannazraddhaH, athotpannazraddha-18 svasya jAtazraddhatvasya ca ko'rthabhedo, na kazcid, atha kimarthaM tatprayogaH?, ucyate, hetukhapradarzanArthaH, tathAhi-utpannazraddhatvAjAtazraddhaH pravRttazraddha ityarthaH, 'saMjAyasa?' ityAdau ca saMzabdaH prakarSAdivacanaH, aparastvAha-jAtA zraddhA praSTuM | yasya sa jAtazraddhaH, kathaM jAtazraddho ?, yasmAjAtasaMzayaH, kathaM saMzayaH ajani ?, yasmAt prAkutUhalaM-kiMvidho nAmAya-18 bhupaMpAto bhaviSyatItyevaMrUpamityeSa tAvadavagrahA, evamutpannasajAtasamutpannazraddhAdaya IhApAyadhAraNAbhedena vAcyA iti | upodghAtagrandho vyaakhyaatH| jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae appaDihayapaJcakkhAyapAvakamme sakirie asaMvuDhe egaMtadaMDe egaMtavAle [44] AMCE // 84 // Ca ~ 171~ Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka * [38] dIpa anukrama -55- 24 egatasutte pAvakammaM aNhAti ? haMtA aNhAti 1 jIye NaM bhaMte ! asaMjaaaviraaappaDihayapaJcakkhAya|pAvakamme sakirie asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtavAle egatamutte mohaNijaM pAvakammaMaNhAti?, haMtA annhaati| jIve NaM bhaMte ! mohaNijja kammaM vedemANe kiM mohaNijaM karma baMdhahI ceaNijaM kammaM baMdhaha, goamA!, |mohaNijjapi kammaM baMdhaDa veaNijaMpi kammaM baMdhati, NapaNatya carimamohaNije kammaM ghedemANe veaNijjaM kamma| baMdhar3a No mohaNijjaM kammaM baMdhaI 3jIve NaM bhaMte! asaMjae adhirae appaDihayapacakkhAyapAvakamme skirie| asaMvuDe egaMtadaMDe egaMtavAle egaMtasutte osaNNatasapANaghAtI kAlamAse kAlaM kiyA Niraiesu ubavajaMti, haMtA uvavajaMti 4 / jIve NaM bhaMte ! asaMjae avirae apaDiyapacakkhAyapAvakamme io cue peccA deve | | siA?, goamA! atdhegaiyA deve siyA atthegaiyA No deve siyA, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-atthegahaA deve siA atthegaiA No deve siA?, goyamA !, je ime jIvA gAmAgaraNayaraNigamarAyahANikheDakabbaDamaDaMbadoNamuha paTTaNAsamasaMvAhasapiNavesesu akAmatahAe akAmachuhAe akAmabaMbhaceravAseNaM akAmaaNhANakasIyAyavadaMsamasagaseajallamallapaMkaparitAveNaM appataro vA bhujataro vA kAlaM appANaM parikilesaMti appataro vA bhujataro vA kAlaM appANaM parikilesittA kAlamAse kAlaM kicA aNNataresu vANamaMta. resu devaloemu devatsAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI tahiM tersi ThitI tahiM tesi uvavAe pnnnntte| athAbhidhisitopapAtasya karmabandhapUrvakatyAta karmavandhaprarUpaNAyAha-'jIveNa mityAdi, 'asaMjayaavirayaappaDihayapacca [44] OMR ~172~ Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [44] aupapAtikam // 85 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 38 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [12] upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH 22 kkhAyapAvakammai' asaMyataH - asaMyamavAn avirataH- tapasi na vizeSeNa rataH, athavA kasmAdasaMyato ?, yasmAdavirato- virativa rjitaH, tathA na pratihatAni samyaktva prApyA hasvIkRtAni pratyAkhyAtAni ca sarvaviratipratipattitaH pratiSedhitAni pApakarmANi - jJAnAvaraNAdIni yena sa tathA athavA pratihatAni atItakAlakRtAni nindAdvAreNa pratyAkhyAtAni anAgatakAlabhAvIni nivRttitaH pApakarmANi prANAtipAtAdipApakriyA yena sa tathA tanniSedhenApratihatapratyAkhyAtapApakarmA, tataH pUrvapadAbhyAM saha karmadhArayaH, ata eva 'sakirie' sakriyaH- kAyikayAdikriyAyuktaH 'asaMbuDe' asaMvRtaH aniruddhendriyaH 'egaMtadaMDe' ekAntenaiva sarvathaiva daNDayatyAtmAnaM paraM vA pApapravRttito yaH sa ekAntadaNDaH, 'egaMtavAle' sarvathA mithyAdRSTiH, ata eva 'egaMtasute' sarvathA mithyAtvanidrayA prasuptaH 'pApakarma' jJAnAvaraNAdyazubhaM karma 'aNDAi' Astauti Azravati banAtItyarthaH, hanteti komalAmantraNe pratyavadhAraNArtho vA, 'aNhAi'ti Astrautyeva yannAtyevetyuttaraM, na hyasaMyatAdivizepaNa jIvaH kasyAzcidavasthAyAM karma na vabhAtIti / tRtIyasUtre 'NaNNattha carimamohaNijjaM kammaM vedemANe veaNijjaM kammaM baMdha No mohaNijjaM ti nannatyatti - navaraM kevalamityarthaH, caramamohanIyaM sUkSmasamparAyaguNasthAnake lobhamohanIyasUkSmaki|TTikArUpaM vedayan vedanIyaM banAti, ayogina eva vedanIyasyAvandhakatvAt, na punarmohanIyaM vanAti, sUkSmasamparAyasya mohanIyAyuSkavarjAnAM SaNNAmeva prakRtInAM bandhakatvAt yadAha - "sattavihabaMdhagA hoti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha 1 saptavidhayandhakA bhavanti prANina AyurvajrjyAnAmeva / tathA sUkSmasamparAyAH padhivandhakA vinirdiSTAH // 1 // mohA yurvanAM prakRtInAM te tu bandhakA bhaNitAH / Education International For Parts Only ~ 173 ~ upapAta 0 sU0 38 // 85 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama ghara suhumasaMparAyA chabihavaMdhA viNiddiDA // 1 // mohAuyavajANaM payaDINaM te u baMdhagA bhaNiyA" 3 / athAbhidhisitopapAta-18 & nirUpaNAyAha-'jIve Na' mityAdi, vyaktaM, navaraM 'ussarNa'ti bAhulyataH 'kAlamAse kAlaM kicca'tti maraNAvasare maraNaM vidhA yetyarthaH 4|'io cue pecatti itaH sthAnAnmartyalokalakSaNAcyuto-bhraSTaH 'pretya' janmAntare devaH syAt , 'se keNaDeNa ti 18| atha kena kAraNenetyarthaH, 'je ime jIya'tti ya ime-pratyakSAsannAH jIvAm-pazcendriyatiryaanuSyalakSaNAH, prAmAgarAdayaH prAgvat, 'akAmataNhAe'tti akAmAnAM-nirjarAdhanabhilApiNAM satAM tRSNA-tRTU akAmatRSNA tayA, evamanyatpadadvayam , 'akA-1 maaNhANagasIyAyavardasamasagaseyajallamallapaMkaparitAveNaM' iha svedaH-prasvedo yAti ca lagati ceti jallo-rajomAtra mala:kA kaThinIbhUtaH paGko-mala eva svedenAdrIbhUtaH asmAnAdayastu pratItAH asnAnAdibhiryaH paritApaH sa tathA tena, 'appataro vA 4 bhujataro vA kAlaM'ti prAkRtatvena vibhaktipariNAmAdalpataraM vA bhUyastaraM vA kAlaM yAvat 'aNNataresu'tti bahUnAM madhye ekatareSu 'vANamaMtaresu'tti vyantareSu devalokeSu-devajaneSu madhye 'tahiM tesiM gaitti tasmin'-bAnamantaradevaloke 'teSAm'-18 asaMyatAdivizeSaNajIvAnAM 'gatiH' gamanaM 'Thiitti avasthAnam 'uvavAo'tti devatayA bhavanam / // tesi NaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ?, goamA! dasavAsasahassAI ThiI paNNattA, asthi NaM bhaMte! tesiM devANaM ihI vA juI vA jase ti vA cale ti vA vIrie ivA purisakAraparikame ivA,haMtA asthi, te NaM bhaMte ! devA paralogassArAhagA?, NotiNaDhe samaDhe 5 se je ime gAmAgaraNayaraNigamarAyahA [44] CSC aura ~ 174~ Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam / prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama aupapA-NikheDakabbaDamarDavadoNamuhapaNAsamasaMvAhasaNNivesesu maNuA bhavaMti, saMjahA-aMDubaddhakA NialabaddhakA sahaDibaddhakA cAragavaDa kA hatdhacchinnakA pAyacchinnakA kaNNacchiNNakA NakacchiNNakA ucchinnakA jimbh||86|| lAmichannakA sIsacchinnakA mukhacchinnakA majjhachinnakA cekacchacchinnakA hiyauppADiyagA jayaNuppAdiyagATa dasaNuppADiyagA vasaNuppADiyagA gevacchiNNakA taMDulacchiNNakA kAgaNimaMsakkhAiyayA olaMbiyA laMbi ayA ghaMsiyA gholiayA phADiayA pIliayA mUlAiayA sUlabhiNNakA khAravattiyA vajjhavattiyA masIha pucchiyayA davaggidahigA paMkosaNNakA paMke khuttakA valayamayakA vasaTTamayakA NiyANamayakA aMtolA salamayakA giripaDiakA tarUpaDiyakA marupaDiyakA giripakkhaMdoliyA tarUpakkhaMdoliyA mruupkkhNdoliyaa| jalapavesikA jalaNapavesikA visabhakkhitakA sasthovADitakA vehANasiA giDapiTTakA katAramatakA |dubhikkhamatakA asaMkiliGapariNAmA te kAlamAse kAlaM kiccA apaNataresu vANamaMtaresu devaloema devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI tarhi tesiM ThitI tahiM tersi uvavAe paNNatte, tesi NaM bhaMte ! devANaM kevaiaM kAlaM ThitI paNNattA ?, goamA !, vArasavAsasahassAI ThitI paNNattA / asthi NaM bhaMte ! tersi mAdevANaM iDDI vA juI vA jase ticA cale ti vA vIrie i vA purisakAraparikame ithA,haMtA asthi, te NaM|| ThAbhaMte devA paralogassArAhagA, No tiNa samaDe 6 / [44] ~ 175~ Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] 'iDDI ivatti RddhiH-parivArAdisampat 'juI i vattidyutiH-zarIrAbharaNAdidIptiH, izabdo nipAto vAkpAlaGkArArthaH, iti zabdo vA'yaM kRtasandhiprayoga upapradarzanArthaH, 'jase ivatti yazaH-khyAtiH, vAzabdo vikalyArthaH, kacitpaThyate-'uhANe bhAi vA kamme ivatti tatrotthAnam-UvIbhavanaM karma ca-utkSepaNAdikA kriyA 'bale ibatti balaM zArIraH prANaH 'vIrie ivA' | vIrya-jIvaprabhavaH prANa eva 'purisakAraparikame i vatti puruSakAra:-puruSAbhimAnaH sa eva niSpAditaphalaH parAkramaH, || 'hate'tti evamevetyarthaH, 'teNaM devA paralogassa ArAhagatti te akAmanirjarAlabdhadevabhavA vyantarAH 'paralokasya janmAntarasya nirvANasAdhanAnukUlasya 'ArAdhakA niSpAdakA iti praznaH?, 'no iNaDe'tti nAyamarthaH 'samaDe'tti samarthaH-saGgata ityuttaram , & ayamabhiprAyo-ye hi samyagdarzanajJAnapUrvakAnuSThAnato devAH syusta evAvazyatayA AnantaryeNa pAramparyeNa vA nirvANAnukUla bhavAntaramAvajeyanti, tadanye tu bhAjyA: 5 / 'se je' ityAdisUtra vyaktaM, navaraM se zabdo'thazabdArthaH, athazabdazceha vAkyopakSe-13 pArtho, grAmAdayaHprAgvat , aMDubaddhagatti aNDUni-andukAni kASThamayAni lohamayAni vA hastayoH pAdayorvA bandhanavizeSAH 'niyalabaddhagatti nigaDAni-lohamayAni pAdayorbandhanAni 'haDibaddhagatti haDiH-khoTakaH 'cAragavaddhaga'tti cArako-guptiH 'muravacchinnaga'tti murajI-galaghaNTikA 'majjhacchinnaga'tti madhya-udaradezaH 'vaikacchacchinnaga'tti uttarAsaGganyAyena vidAritAH, 'hiyaupADiyagatti utpATitahRdayA AkRSTakAleyakamAMsA ityarthaH, 'vasaNuppADiyaga'tti utpATitavRSaNA AkRSTANDA / ityarthaH, 'taNDularichannaga'tti taNDulapramANakhaNDaiH khaNDitAH 'kAgaNirmasakhAiya'tti kAkaNImAMsAni tadehovRtazlakSNamAsakhaNDAni tAni khAditAH 'ullaMbiyaga'tti avalambitakAH rajjvA baddhA gartAdAvavatAritAH, ullambitaparyAyAstu naite bhavanti, 4%494-%25%25% 82+OM4% dIpa anukrama [44] ~176~ Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikama prata sUtrAMka [38] aupapA- ullambitAnAM vaihAyasikazabdena vakSyamANatvAditi, 'laMbiyagatti lambitakA:-taruzAkhAyAM vAhI baddhAH 'paMsiyagatti upapAta. dharSitakAzcandanamiva dRSadi 'poliyaya'tti gholitakA dadhighaTa iva paTa iva vA 'phAliyaya'tti sphAlitakAH kuThAreNa dAruvacchATakabadvA, pustakAntare 'pIliyaga'tti pIDitakA yantrarikSuvaditi 'mUlAiyagati zUlAcitakAH zUlikAprotAH 'sUlabhinnaga'tti mastakopari nirgatazUlikAH 'khAravattiya'tti kSAreNa kSAre vA tokSakatarubhasmAdinirmitamahAkSAre vartitA-vRtti kAritAH tatra kSiptA ityarthaH, kSArapAtra yA kRtA:-kSArapAtritAH taM bhojitAstasya vA''dhAratAM nItA ityarthaH, 'vjhvtti| yatti vardheNa saha vRttiM kAritAH barddhapAtritA vA-tena baddhA ityarthaH, utpATitabaddhA thA, 'sIhapucchiyaya'tti iha pugchaza bdena mehanaM vivakSitam upacArAt tataH sIhapucchakRtaM saJjAtaM vA yeSAM te siMhapugchitAsta eva siMhapacchitakAH, siMhasya hi || |maithunAnivRttasyAtyAkarSaNAt kadAcinmehanaM truTyati evaM ye kvacidaparAdhe rAjapuruSaitroTitamehanAH kriyante te siMhapucchi|takA vyapadizyanta iti, athavA kRkATikAtaH putapradeza yAvadyeSAM vardha utkartya siMhapucchAkAraH kriyate te tathocyante iti, // dayaggidahaga'tti davAgniH-dAvAnalastena ye dagdhAste tathoktAH 'paMkosannaga'tti paGke ye avasannAH-sarvathA nimagnAste paGkA-18 vasannAH 'paMke khuttagatti pake manAGga manAH kevalaM tata uttarItumazaktAH 'valayamayaga'tti valantaH-saMyamAd bhrazyantaH athavA // 8 // bubhukSAdinA bellanto ye mRtAste valanmRtakAH 'vasaTTamayaga'tti vazena-viSayapAratantryeNa RtA:-pIDitA vazArtAH, vazaM vA dIpa anukrama [44] 4919815+ 1mokSaka pra0 ~ 177~ Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [44] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 38 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | viSayaparatantratAM RtA-gatA vazArtAste santo ye mRtAste vazArtamRtA vazartamRtA vA zabdAdirakta hariNAdivaditi 'NiyANamayagatti nidAnaM kRtvA bAlatapazcaraNAdimanto ye mRtAste tathA 'aMtosamayagatti anuddhRtabhAvazalyA madhyavartibhalayA| dizalyA vA santo ye mRtAH 'giripaDiyaga'tti gire:-parvatAtpatitAH girirvA-mahApASANaH patito yeSAmupari te tathA, evaM tarupatitakAH, 'marupaDiyaga' tti marau-nirjaladeze patitA ye te tathA, marorvA - nirjaladezAvayavavizeSAt sthalAdityarthaH patitA ye te tathA, 'bharapaDiyaga' tti kacittatra bharAt - tRNakarpAsAdibharAtpatitA bharo vA patito yeSAmupari te tathA, 'giripakkhaMdolayA' giripakSe parvatapArzve chinnaTaGkagirI vA''tmAnamandolayanti ye te tathA teSAM ca tadandolanamandolakA spAtenAtmano maraNArtham evaM tarupakSAndolakAdayo'pIti, 'satthovADiyagatti zastreNAtmAnamavapATayanti-vidArayanti maraNArtha ye te tathA, 'behANasiga'ti vihAyasi AkAze taruzAkhAdAvAtmana ullambanena yanmaraNaM bhavati tadvaihAyasaM tadasti yeSAM te prAkRtazailIvazAt vehANasiyA, 'giddhapagati ye maraNArtha puruSakarikarabha rAsabhAdikalevaramadhye nipatitAH santo gRdhaiH spRSTAstuNDairvidAritA viyante te gRdhraspRSTakAH 'asaMkiliGapariNAma'tti saMkliSTapariNAmA hi mahArtaraudradhyAnA vezena devatvaM na labhanta iti bhAvaH 6 / se je ime gAmAgaraNavaraNigamarAyahANikheDakaccaDamaDaMbadoNamuha paTTaNAsamasaMvAhasaMnivesesu maNuA bhavaMti, | taMjahA - pagaibhadagA pagauvasaMtA pAipatazukoha mANamAyAlohA miumaddava saMpaNNA allINA viNIA ammA| piunusmRsakA ammApiINaM aNatikamaNijjavayaNA apicchA appAraMbhA apyapariggahA appeNaM AraMbheNaM Education Interation For Parts Only ~ 178~ www.landbrary.or Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [44] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 38 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam 11 22 11 appeNaM samAraMbheNaM appeNaM AraMbha samAraMbheNaM vittiM kappemANA bahaI vAsAI AuaM pA Mti pAlittA kAlamAse kAlaM kiyA aNNataresu vANamaMtaresu devaloema devattAe ubavattAro bhavati, tarhi tesiM gatI tahiM to ThitI tarhi tesiM uvAe paNNatte, tesi NaM bhaMte ! devANaM kevaiaM kAlaM ThitI paNNattA ?, goyamA ! caudasavAsa sahassA 7 / 4 - 'pagaibhaddaga'tti prakRtyA svabhAvata eva na parAnuvRttyAdinA bhadrakAH- paropakArakaraNazIlAH prakRtibhadrakAH 'pagaivasaMtA' ityatra upazAntAH - krodhodayAbhAvAt 'pagaitaNuko hamANamAyaloha'tti satyapi kaSAyodaye pratanukrodhAdibhAvAH 'miumaddavasaMpanna tti mRdu yanmArdavam atyarthamahaGkRtijayaM ye sampannAH prAptAste tathA 'AlINatti AThInA-gurumAzritAH, 'bhaddaga' |tti kvacittatra bhadrakA:- anupatApakAH sevyazikSAguNAt, tata eva vinItAH, etadevAha - 'ammApiUNa sussUsagA' ambApitroH zuzrUSakAH- sevakAH, jata eva 'ammApikaNaM aNaikamaNijjavayaNA' ihaivaM sambandhaH - ambApitroH satkamanatikramaNIyaM vacanaM yeSAM te tathA, tathA 'appicchA' amahecchAH 'appAraMbhA appapariggaha'tti ihArambhaH- pRthivyAdijIvopamardaH kRSyAdirUpaH parigrahastu dhanadhAnyAdisvIkAraH, etadeva vAkyAntareNAha - 'appeNa AraMbhega'mityAdi, ihArambho-jIvAnAM vinAzaH | samArambha:- teSAmeva paritApakaraNaM, ArambhasamArambhastvetadvayaM, 'vittiM' ti vRttiM jIvikAM 'kappemANa'tti kalpayantaH kurvANAH 7 // 1 saya iti pra0 / Education International For Park Use On ~ 179~ upapAta0 sU0 38 // 88 // war Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama se jAo imAogAmAgaraNayaraNigamarAyahANikheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaMnivesesu itthiyAo bhavaMti, taMjahA-aMto aMteuriyAo gayapaiAo mayapaiAo bAlavihavAo chaDitallitAo mAirakkhiAo piarakkhiAo bhAyarakkhiAo kulaghararakkhiAo sasurakularakkhiAo parUDhaNahamaMsakesakakkharomAo vavagayapuSphagaMdhamalAlaMkArAo aNhANagaseajallamalapaMkaparitAviAo vavagaya| khIradahiNavaNIasappitellagulaloNamahumajamaMsaparicattakayAhArAo appicchAo appAraMbhAo appapariggahAo appeNaM AraMbheNaM appeNaM samAraMbheNaM appeNaM AraMbhasamAraMbheNaM vittiM kappemANIo akAmavaMbhaceravAseNaM tameva paiseja NAikamai, tAo NaM isthiAo eyArUbeNaM vihAreNaM viharamANIo bahaI cAsAI || |sesaM taM ceva jAva causaddhiM vApsasahassAI ThiI papaNattA 8 / _ 'se jAo imAo'tti atha yA etA 'aMto aMteuriyAoM'tti antaH-madhye antaHpurasyeti gamyaM, 'kulaghararakkhiyAoM tti kulagRha-pitRgRhaM 'mittanAiniyayasaMbaMdhirakkhiyAo'tti kacit , tatra mitrANi pitRpatyAdInAM tAsAmeva vA suhRdaH evaM jJAtayo-mAtulAdisvajanA nijakA-gotrIyAH sambandhino-devarAdirUpAH 'parUDhaNahakesakakkharomAo'ti prarUDhAvRddhimupagatAH viziSTasaMskArAbhAvAnakhAdayo yAsAM tAstathA, pAThAntare 'parUDhanahakesamaMsuromAo'tti iha zmazruNi-kUrcaromANi, tAni ca yadyapi strINAM na bhavanti tathApi kAsAzcidalpAni bhavantyapIti tabrahaNam , 'aNhANagaseyajalamalapaMkaparitAvAoM' asnAnakena hetunA vedAdibhiH paritApo yAsAM tAstathA, tatra svedA-prasvedaH jallo-rajomAnaM mala:-kaThi [44] Helunurary.org ~ 180~ Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [44] aupapAtikam // 89 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [... 38 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH nIbhUtaM tadeva paGkaH-svedenArdrIbhUtaM tadeva, 'vavagayakhIrada hiNavaNIya sappitelagula loNama humajjamaM saparicattakayAhArAo' ti vyapagatAni kSIrAdIni yatastathA parityaktAni madhvAdIni 3 yena sa evaMvidhaH kRtaH - abhyavahRta AhAro yakAbhistAstathA, 'tameva paise nAikamaMti' yA nidhuvanArthamAzrIyate tAmeva pratizayyAM bhartRzayanaM nAtikrAmanti-upapatinA saha nA''zrayantIti 8 / se je ime gAmAgaraNayaraNigamarA yahA NikheDa kancaDama DaMba doNamuha paTTaNAsamasaMvAhasannivesesu maNuA bhava ti, taMjahA- dagabiiyA dagataiyA dagasattamA dagaekArasamA goamA govvaiA giridhammA dhammaciMtakA aviruddha viruddhabuhasAba kappabhiao tesiM maNuANaM No kappai imAo nava rasavigaIo AhArittae, taMjahA| khIraM dahiM NavaNIyaM sapi tellaM phANiyaM mahuM majaM maMsaM, paNaNNattha ekAe sarasavabigaie, te NaM maNuA apicchA taM caiva savvaM NavaraM caurAsIha vAsasahassAI ThiI paNNattA 9 / 'dagavIya'tti odanadravyApekSayA dakam udakaM dvitIyaM bhojane yeSAM te dakadvitIyAH 'dagataiya'tti odanAdidravyadvayApekSayA dakam udakaM tRtIyaM yeSAM te dakatRtIyAH 'dagasattama'tti odanAdIni para dravyANi dakaM ca saptamaM bhojane yeSAM te dakasaptamAH, evaM dagaekArasamA etadapIti, 'gotamagovaiya gihidhammadhammaciMtaka aviruddhabiruddha buDu sAvagappabhiyao'tti gautamo-isvo balIvardastena gRhItapAdapatanAdivicitrazikSaNa janacittAkSepadakSeNa bhikSAmanti ye te gautamAH, gobarayatti - gotrataM yeSAmasti te gotratikAH, te hi goSu grAmAnnirgacchantISu nirgacchanti carantISu caranti pivantISu pivanti Education International For Parts Only ~ 181 ~ upapAta0 sU0 38 // 89 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata -%A6%95 sUtrAMka [38] | AyAntISvAyAnti zayAnAsu ca zerate iti, uktaM ca-"gAvIhi samaM niggamaSavesasayaNAsaNAi pakareMti / bhuMjati jahA gAyI tirikkhavAsaM vihAvitA // 1 // " 'gRhidharmANoM' gRhasthadharma eva zreyAnityabhisandherdevAtithidAnAdirUpagRhasthadharmA| nugatAH 'dharmacintakA' dharmazAkhapAThakAH sabhAsadA ityarthaH, 'aviruddhAH' vainayikAH uktaM ca-"aviruddho viNayakaro devA iNaM parAe~ bhattIe / jaha vesiyAyaNasuo evaM anne'vi nAyabA // 1 // " viruddhA-akriyAvAdinaH kecidAtmAdyanabhyupaga-18 &| mena bAhyAntaraviruddhatvAt, vRddhAH-tApasA vRddhakAla eva dIkSAbhyupagamAt, AdidevakAlotpannatvena ca sakalaliGgiA nAmAdyatvAt, zrAvakA-dharmazAstrazravaNAd brAhmaNAH athavA vRddhazrAvakA brAhmaNAH, ete prabhRtiH-AdiryeSAM te taithA, 'NavaNIya'ti mrakSaNaM 'sappiti ghRtaM 'phANiya'ti guDaM 'NaNNattha ekAe sarisabavigaIe'tti na iti AhAraniSedhaH anyatra tAM| varjayitvetyarthaH, ekasyAH sarSapavikRteH sarSapatailavikRtarityarthaH 9 // FI se je ime gaMgAkUlagA pANapatthA tAvasA bhavaMti, taMjahA-hottiyA pottiyA kottiyA japaNaI sahuI ghAlaya | sAhapauhA daMtukkhaliyA ummajakA sammajakA nimajjakA saMpakkhAlA dakSiNakUlakA uttarakulakA saMkhadhamakA MkUladhamakA migaluddhakA hatthitAvasA udaMDakA disApokviNo vAkavAsiNo aMvuvAsiNo cilavAsiNo BRE dIpa anukrama [44] gobhiH samaM nirgamapravezazayanAzanAdi prakurvanti / bhulate yathA gAvastiyanyAsaM vibhAvayantaH // 1 // 2 aviruddho binayakaro 5 &| devAdInAM parayA bhaktyA / yathA vaizyAyanasutaH evamanye'pi jJAtavyAH // 1 // 3 mUle aviruddhetyAditaH samAsaH / ~ 182~ Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ------------ mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] dIpa anukrama [44] aupapA-jalavAsiNo belavAsiNo rukkhamU liA aMbubhakviNo vAubhakkhiNo sevAlabhavikhaNo mUlAhArA kaMdAtikam hArA tayAhArA pattAhArA puSphAhArA bIyAhArA parisaDiyakaMdamUlatayapattapupphaphalAhArA jlaabhiseakddhi||9 // NagAyabhUyA AyAvaNAhiM paMcamgitAvehiM iMgAlasolliyaM kaMDusolliyaM kaMThasolliyaMpika appANaM karemANA bhuii| bAsAI pariyAya pAuNati bahaI vAsAI pariyAyaM pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukomeNaM joisiesu devesu | devattAe uvavattAro bhayaMti, paliovarma vAsasayasahassamabhahi aMThiI, ArAhagA?, No iNaDhe samaDhe 10 / / . 'gaMgAkUlaga'tti gaGgAkUlAzritAH 'vAnappattha'tti vane-aTacyA prasthA-prasthAna gamanamavasthAnaM vA vanaprasthA sA asti | |yeSAM tasyAM vA bhavA vAnaprasthA:-'brahmacArI gRhasthazca, vAnaprastho yatistathe yevabhUtatRtIyAzramavartinaH 'hottiya'tti agni-10 hotrikAH 'pottiya'tti vastradhAriNaH 'kottiyatti bhUmizAyinaH 'jannaItti yajJayAjinaH 'sahaiti zrAddhAH 'thAlaItti | gRhItabhANDAH 'huMvautti kuNDikAzramaNAH 'daMtukkhaliya'tti phalabhojinaH 'ummajakatti unmajanamAtreNa ye sAnti saMmajjagatti unmajanasyaivAsakRtkaraNena ye sAnti 'nimajakatti snAnArtha nimannA eva ye kSaNaM tiSThanti 'saMpakkhAla'tti: mRttikAdigharSaNapUrvakaM ye'haM kSAlayanti 'dakSiNakUlagatti yairgaGgAyA dakSiNakUla eva vastabyam 'uttarakUlaga'tti uktaviparItAH 'saMkhadhamaga'tti zaGkhadhmAtvA ye jemanti yadyanyaH ko'pi nAgacchatIti 'kUladhamaga'tti ye kUle sthitvA zabda kRtvA bhuJjate 'miyaluddhaya'ti pratItA eva, 'hatthitAvasatti ye hastinaM mArayitvA tenaiva bahukAlaM bhojanato yApayanti 'uDuMDaga'ti UddhIkRtadaNDA ye saJcaranti 'disApekkhiNotti. udakena dizaH prokSya ye phalapuSpAdi samuccinvanti // 9 // L-30-35 ~ 183~ Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH ) ----- mUlaM [...38] + gAthA: muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAka [38] gAthA: vAkavAsiNo' tti valkalavAsasaH 'celavAsiNoM tti vyaktaM pAThAntare 'velavAsiNo' tti samudravelAsannidhivAsinaH 'jalavAsiNo' tti ye jalanimagnA evAsate, zeSAH pratItAH, navaraM 'jalAbhiseyakaDhiNagAyA' iti ye asnAtvA na bhuJjate hai snAnAdvA pANDurIbhUtagAtrA iti vRddhAH, pAThAntare jalAbhiSekakaThinaM gAtraM bhUtAH-prAptA ye te tathA, 'iMgAlasolliya' tti | aGgArairiva pakkaM 'kaMDusolliyaM' ti kandupakvamiveti paliovamaM vAsasayasahassamabhahiya' ti makArasya prAkRtaprabhavatvAddhapArSazatasahasrAbhyadhikamityarthaH, athavA palyopamaM varSazatasahasramabhyadhikaM ca palyopamAdityevaM gamanikA // 10 // | se je ime jAva sannivesesu pavvayA samaNA bhavaMti, taMjahA-kaMppiyA kukuiyA mohariyA gIyaraippiyA nacaNasIlA te Ne eeNaM bihAreNaM viharamANA bahaI vAsAI sAmaNNapariyAya pAuNati padaI vAsAI sAma-18 |paNapariyAyaM pANizA tassa ThANassa aNAloiaappaDikaMtA kAlamAse kAlaM kiyA uphoseNaM sohamme kappe | kaidappiema devesu devattAe ucavattAro bhavati, tahiM tesiMgatI tahiM tesiM ThitI, sesaM taM ceSa, NavaraM paliovarma bAsasahassamabhahiyaM ThitI 11 / se je ime jAva sannivesesu parivyAyagA bhavati, taMjahA-saMkhA joI kavilA k|bhiuccA haMsA paramahaMsA pahuudayA kuDivvayA kaNhaparivAyagA, tattha khalu ime aha mAhaNaparigvAghagA bhavati, taMjahA-kaNhe a karakaMDe ya, aMbaDe ya praasre| kaNhe dIvAyaNe ceva, devagutte aNArae // 1 // tastha khalu ime aTTha khattiyaparibvAyayA bhavati, taMjahA-sIlaI sasihAre(ya), NaggaI bhaggaI tia / videhe rAyA rApI ropArAme baleti a||1||te gaM paribvAyagA riubvedajamubvedasAmaveyaahavvaNaveya itihAsapaMcamANaM dIpa anukrama [44-48] 64 ~ 184~ Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAka [38] sU038 aupapA INigghaMTaNDANaM saMgovaMgANaM sarahassANaM cajaNhaM ceyANaM sAragA pAragA dhAragA vAragA saDaMgavI sadvitaMtavi-12 jIvopa0 tikam ||4|| sArayA saMkhANe sikkhAkappe ghAgaraNe chaMde Nirutte jotisAmayaNe aNNesu ya bhaNNaesu a sasthesu supa-14| riNihiyA yAvi hutthA / teNaM parivvAyagA dANadhammaM ca soadhammaM ca tisthAbhiseaMca AghavemANA paNNa |vemANA parUSamANA viharaMti, japaNaM amhe kiMci asuI bhavati tapaNaM udaeNa ya mahiAe apakvAli 4 muI bhavati, evaM khalu amhe cokkhA cokkhAyArA suI suisamAyArA bhavettA abhiseajalapUappANo avi ggheNa saggaM gamissAmo, tesi NaM parivAyagANaM No kappai agaI vA talAyaM vA gaI vA vAviM vA pukkha-13 |riNI vA dIhiyaM vA guMjAliaMcA saraM vA sAgaraM vA ogAhittae, NaNNastha advANagamaNe, No kappaha sagaDa vA jAva saMdamANioM vA duruhitA NaM gacchittae,tesi NaM parivvAyagANaM No kappaDa AsaM vA hasthi vA u vA goNiM vA mahisaM cA kharaM vA duruhitA NaM gamittae, tesi NaM parivAyagANaM No kappar3a naDapecchA i vA| |jAva mAgahapecchA i vA picchittae, tersi parivAyagANaM No kapparahariANaM lesaNayA vA ghaNayA yA dhaMbha-IN NayA vA lUsaNayA vA uppADaNayA vA karittae, tesiM parivAyagANaM No kappaDa ithikahA i vA bhatsakahA ivA // 9 // | desakahA vArAyakahA i vA corakahA i vA aNasthadaMDa karitsae, tesi paribvAyagANaM No kappaha ayapAyAI vA tauapAyANi vA taMvapAyANi vA jasadapAyANi vA sIsagapAyANi vA ruppapAyANi vA suvaNNapAyANi vA aNNayarANi vA bahumullANi vA dhArittae, NaNNatva lAupAeNa vA dArupAeNa vA mahiApAeNa vA, tesi 68554OM gAthA: dIpa anukrama [44-48] 1-500 -600-5 ~ 185~ Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: + prata + sUtrAka + [38] + +- gAthA: NaM parivAyagANaM No kappai ayabaMdhaNANi vA tauabaMdhaNANi vA taMbabaMdhaNANi jAva bahumullANi dhArittae, tesi NaM parivAyagANaM No kappar3a NANAvihavaNNarAgarattAI vasthAI dhArisae, NapaNattha ekAe dhAuratsAe, tesi NaM parivvAyagANaM No kappaDa hAraM vA adbhahAraM vA ekAvaliM vA muttAvaliM vA kaNagAvali vA rayaNAbali vA muraviM vA kaMThamuraviM vA pAlaMbaM ghA tisarayaM vA kaDisuttaM vA dasamuddiANatakaM vA kaDayANi vA tuDiyANi vA aMgayANi vA kejarANi vA kuMDalANi vA mauDaM vA cUlAmaNiM vA piNadvittae, NaNNasya ekeNaM taMbieNaM pavittaeNaM, tesi NaM parivAyagANaMNo kappai gaMthimaveDhimapUrimasaMghAtime cauvyihe malle dhArittae, NapaNattha egeNaM kaNNapUreNaM, tesi NaM parivvAyagANaM No kappai agalueNa vA caMdaNeNa vA kuMkumeNa vA gAyaM aNuliMpittae, NapaNattha ekAe gaMgAmahiAe, tesi NaM kappada mAgahae patthae jalassa paDigAhittae, se'dhiya vahamANe No ceva NaM avahamANe, seviya thimiodae No ceva NaM kaddamodae, se'viya bahupasaNNe No| ceva NaM abahupasaNNe, seviya paripUe No ceva NaM aparipUe, seviya NaM diNNe no ceva NaM adipaNe, se'viya pivittae No ceva NaM hasthapAyacarucamasapakkhAlaNAe siNAittae vA, tesi NaM parivAyagANaM kappaDa mAgahae adADhae jalassa paDiggAhittae, se'viya vahamANe No ceva NaM avahamANe jAva No ceva NaM adipaNe, se'dhiya hatthapAyacarucamasapakkhAlaNaTTayAe No ceva NaM pivittae siNAittae cA, te NaM parivAyagA eyArUpeNaM vihAreNaM | viharamANA bahU vAsAI pariyAya pAuNati bahUI vAsAI pariyAya pAuNittA kAlamAse kAlaM kiccA ukko-II dIpa anukrama [44-48] CARSA ~ 186~ Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [38] gAthA: aupapA- seNaM baMbhaloe kappe devattAe uvavatsAro bhavati, tahiM tesiM gaI tahi tasiM ThiI dasa sAgarovamAI tthiii| parivAjA tikam piNNattA, sesaM taM ceca 12 // (sU0 38-) // // 92 // pachar3ayA samaNa' ti nirgandhA ityarthaH, 'kaMdappiya' tti kAndarpikAH-nAnAvidhahAsakAriNaH 'kukaiya' tti kukucenakutsitAvaspandena carantIti kIkucikAH, ye hi dhUnayanavadanakaracaraNAdibhibhANDA iva tathA ceSTante yathA svayamahasanta evaM parAn hAsayantIti 'mohariya' tti mukharA-nAnAvidhAsambaddhAbhidhAyinasta eva maukharikAH 'gIyaraipiya' tti gItena | yA ratI-ramaNaM krIDA sA priyA yeSAM gItaratayo vA lokAH priyA yeSAM te tathA 'sAmaNNapariyAgaM' ti shraamnnypryaay| sAdhutvamityarthaH 'pAuNati' tti prApayanti pUrayantItyarthaH 11 // 'parivAyaga'tti maskariNaH 'saMkha' tti sAjhayAH buddhyahaGkArAdikAryagrAmavAdinaH prakRtIzvarayoH jagatkAraNatvamabhyupagatAH 'joI' tti yoginaH adhyAtmazAstrAnuSThAyinaH 'kavila' ti8 kapilo devatA yeSAM te kApilAH, sAjhyA eva nirIzvarA ityarthaH, 'bhiucca' tti bhRguH-lokaprasiddha RSivizeSastasyaite ziSyA 11 iti bhArgavAH, 'haMsA paramahaMsA bahuudagA kulibayA' ityete catvAro'pi parivrAjakamate yativizeSAH, tatra haMsA ye parvata-12 | kuharapadhAzramadevakulArAmavAsino bhikSArthaM ca grAma pravizanti, paramahaMsAstu ye nadIpulinasamAgamapradezeSu vasanti cIrako pInakuzAMzca tyaktvA prANAn parityajanti, bahUdakAstu grAme ekarAtrikA nagare paJcarAtrikAH prAptabhogAMzca ye bhuJjanta iti, l kuTIvratA:-kuTIcarA, te ca gRhe vartamAnA vyapagatakrodhalobhamohAH ahaGkAraM varjayantIti, 'kaNhaparivAyaga' tti kRSNaparitrA jakAH parivrAjakavizeSA eva, nArAyaNabhaktikA iti kecit , kaNDvAdayaH SoDaza parivrAjakA lokato'vaseyAH, 'riuvedaja SCSCRACASSES dIpa anukrama [44-48] ~ 187~ Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [38] + gAthAH dIpa anukrama [44-48] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [...38 ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita ........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH juvedasAmaveyaahahmaNaveda' ti iha SaSThIbahuvacanalopadarzanAt RgvedayajurvedasAmavedAtharvavedAnAmiti dRzyaM, 'itihAsapaMcamANaM' ti itihAsaH purANamucyate 'nigdhaMDuchadvANaM' ti nirghaNDuH- nAmakozaH 'saMgovaMgANaM' ti aGgAni - zikSAdIni upAGgAni-tadukaprapaJcanaparAH prabandhAH 'sarahassANaM' ti aidamparyayuktAnAmityarthaH 'cauNDaM veyANaM' ti vyaktaM 'sAraya' tti adhyApanadvAreNa pravartakAH smArakA vA anyeSAM vismRtasya smAraNAt 'pAraya' ti paryantagAminaH 'dhAraya' tti dhArayituM kSamAH 'saDaMgavI 'ti SaDaGgavidaH- zikSAdivicArakAH 'sadvitaMtavisAraya' tti kApilIyatantrapaNDitAH 'saMkhANe' ti saGkhyAne- gaNitaskandhe supa riniSThitA iti yogaH, atha SaDaGgAni darzayannAha 'sikkhAkappe' tti zikSA ca- akSarasvarUpanirUpakaM zAstraM kalpazca tathAvidhasamAcAranirUpakaM zAstrameveti zikSAkalpastatra, 'vAgaraNe' tti zabdalakSaNazAstre 'chaMda' tti padyavacanalakSaNazAstre 'nirutte' ti zabdaniruktipratipAdake 'joisAmayaNe' tti jyotiSAmayane jyotiHzAstre anyeSu ca bahuSu 'baMbhaNNaesu yatti brAhmaNakeSu ca vedavyAkhyAnarUpeSu brAhmaNasaMbandhi zAstreSvAgameSu vA, vAcanAntare 'parivAyaesa va naesu' tti paribrAjakasambandhiSu ca nayeSu-nyAyeSu 'supariniDiyA yAvi hottha' tti suniSNAtAzcApyabhUvanniti, 'AghavemANa' tti AkhyAyantaH kathayantaH 'paNNavemANa' tti bodhayantaH 'parUyemANa' tti upapattibhiH sthApayantaH 'cokkhA cokkhAyAra'tti cokSA-vimala dehanepathyAH cokSAcArA- niravadyavyavahArAH kimuktaM bhavatItyAha- 'suI suIsamAyara'tti, 'abhiseyajalapUyappANoti abhiSekato jalena pUyatti pavitrita AtmA yaiste tathA 'aviggheNaM' vinAbhAvena, 'agaDaM va 'ti avaTaM kUpaM 'vAviMva'tti vApI caturasrajalAza yavizeSa: 'pukkhariNIM vatti puSkariNI vartulaH sa eva puSkarayukto vA 'dIhiyaM vatti dIrghikA-sAraNI 'guMjAliyaM vatti Education International For Pass Use Only ~ 188~ Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAka tikam [38] // 13 // gAthA: aupapA-13 gujAlikA-ghasAraNI 'sarasiM vatti kvacidRzyate tatra mahatsaraH sarasItyucyate, 'naNNastha addhANagamaNeNaM'ti na iti yo || parivrAja. niSedhaH so'myavAdhvagamanAdityarthaH, 'sagaDaM ve'tyatra yAvatkaraNAdidaM dRzya-rahaM vA jANaM vA jugga vA gili vA thiliM vA pavaNaM vA sIyaM veti etAni ca prAgiva vyAkhyeyAnIti, 'hariyANaM lesaNayA vatti saMzleSaNatA 'ghaTTaNayA vatti sATana | I 'thaMbhaNayA vatti stambhanam-urvIkaraNaM 'lUsaNayA vatti kvacittatra lUpaNa-hastAdinA panakAdeH sammArjanaM 'uSpADaNayA vA' unmUlanaM, 'ayapAyANi vetyAdisUtre yAvatkaraNAt pukasIsakarajatajAtarUpakAcaveDantiyavRttalohakasalohahArapuTakarItikAmaNizAkadantacarmacelazailazabdavizeSitAni pAtrANi dRzyAni, 'aNNayarANi vA tahappagArANi mahaddhaNamollAI' iti ca dRzyaM 3 tatrAyo-lohaM rajata-rUpyaM jAtarUpaM-suvarNa kAcaH-pASANavikAraH beDaMtiyatti-rUDhigamyaM vRttaloha-trikuTIti yaduggyate | kAMsthaloha-kAMsyameva hArapuTaka-muktAzuktipuTaM rItikA-pItalA anyatarANi vA eSAM madhye ekatarANi etavyatiriktAni vA tathAprakArANi bhojanAdikAryakaraNasamarthAni mahat-prabhUtaM dhanaM-dravyaM mUlya-pratItaM yeSAM tAni tathA alAvupAeNaM'ti alAbupAtrAt tumbakabhAjanAdityarthaH,tathA ayabandhaNANi ve'tyatra yAvarakaraNAt trapukavandhanAdIni zailabandhanAntAni pAtrANi | dRzyAni, 'aNNayarAI tahappagArAI mahaNamutAI' ityetacca dRzyamiti, pustakAntare samagramidaM sUtradvayamastyeveti, 'NaNNattha |egAe dhAurattAetti iha yugalikayeti zeSo dRzyaH, hArAdIni prAgvat , navaraM 'dasamuddiyArNataya'ti rUDhazabdatvAdasya hastAGgulImudrikAdazakamityarthaH, 'pavittaeNa'tti pavitrakam-aGgulIyakaM 'gaMthimaveDhimapUrimasaMghAimetti pranthima-manthanena nirvRtta mAlArUpaM veSTima-mAlAveSTananirvRttaM puSpalambUsakAdi pUrima-pUraNanirvRttaM vaMzazalAkAjAlakapUraNamayamiti saGkA dIpa anukrama [44-48] % 84545455-45-45-45-45 ~189~ Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [...38] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAka [38] gAthA: tima-saGghAtenanivRttam itaretarasya nAlapravezanena malletti-mAlyAni mAlAyAM sAdhUni tasyai hitAni veti puSpANItyarthaH 'kaNNapUraeNati karNapUrakaH-puSpamayaH karNAbharaNavizeSaH 'mAgahae patthae'tti do asaIo pasaI dohiM pasaIhiM seiyA hoi / causeio u kulao caukulao patthao hoi||1|| caupatthamADhayaM taha cattAri ya ADhayA bhave doNo' ityAdimAnalakSaNalakSito mAgadhaprasthA, 'se'vi ya vahamANae'tti tadapi ca jalaM vahamAna nadyAdizrotovatti vyApriyamANaM bA, 'thimiodae'tti stimitodakaM yasyAdhaH kardamo nAsti 'bahupasannetti bahuprasannam-atisvacchaM 'paripUe'tti paripUtaM vastreNa gAlitaM 'pivi ttae'tti pAtuM 'carucamasa'tti caru:-sthAlIvizeSazcamaso-darviketi 12 // 38 // *| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ammaDassa parivAyagassa satta aMtevAsisayAI gimhakAlasamayaMsi jeTTAmUlakAmAsaMsi gaMgAe mahAnaIe ubhaokUleNaM kaMpillapurAo NayarAo purimatAlaM jayaraM saMpaDiyA vihArAe, tae / [NaM tesiM paribvAyagANaM tIse agAmiyAe chipaNovAyAe dIhamaddhAe aDavIe kaMci desaMtaramaNupattANaM se pubbaggahie udae aNupubveNaM parijhuMjamANe jhINe, tae NaM te parivAyA jhINodagA samANA tahAe pArabbhamANApAra 2udagadAtAramapassamANA aNNamaNNaM sadAvatisaddAbittA evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! amha imIse agAmiAe jAva aDavIe kaMci desaMtaramaNupattANaM se udaya jAva jhINe taM seyaM khalu devANu 1 dve asatI prasUtiH dvAbhyAM pramRtibhyAM setikA bhavati / catuHsetikastu kulavazcatuSkulayaH prastho bhavati // 1 // catuSpasthamADhakaM tathA catvAri AdakAni bhaveda droNaH // dIpa anukrama [44-48] aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~190~ Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUlaM [39] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: ambaDa. prata sU039 sUtrAMka [39] dIpa aupapA- ppiyA! amha imIse agAmiyAe jAva aDavIe udagadAtArarasa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karittae tikam ttikaTTha aNNamaNNassa aMtie eama paDisuNaMti rattA tIse agAmiyAe jAva aDavIe udgadAtArassa sabbao samatA maggaNagavesaNaM karei karittA udagadAtAramalabhamANA docaMpi aNNamaNNaM sahAventi sadAvettA evaM cayAsI-iha NaM devANuppiyA! udgadAtAro Natthi taM No khalu kappai amha adiNNaM giNhittae adiNNaMda sAtijittae, taM mA NaM amhe iyANiM AvaikAlaMpi adipaNaM giNhAmo adiNNaM sAdijAmo mA || amhaM tavalove bhavissai, taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA! tidaMDayaM kuMDiyAo ya kNcnniyaao| |ya karoDiyAo ya bhisiyAo ya chapaNAlae ya aMkusae ya kesarIyAo ya pavittae ya gaNettiyAo ya chattae ya vAhaNAo ya pAuyAo ya dhAurattAo ya egate eDittA gaMgaM mahANaI ogAhittA vAlua-2 |saMdhArae saMtharittA saMlehaNAjhosiyANaM bhattapANapaDiyAikkhiyANaM pAovagayANaM kAlaM aNavakhamA-15 NANaM viharittaettikaTTha aNNamaNNassa aMtie eamaThaM paDisuNaMti, aNNamaNNassa aMtie0 paDisuNittA tirdaDae ya jAva egate eDei 2 gaMgaM mahANaI ogAhetirattA veluAsaMdhArae saMtharaMti vAluyAsaMthArayaM duruhiMti, vArattA puratyAbhimuhA saMpaliyaMkanisannA karayalajAvakaTu evaM vayAsI-mo'tthu NaM arahaMtANaM jAva saMpadattANaM, namo'tthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa, namo'tthuNaM ammaDassa parivvAya gassa amhaM dhammAyariyassa dhammobadesagassa, purvi NaM amhe ammaDassa parivvAyagassa aMtie thUlagapANAi anukrama [49] // 94 // aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~191~ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [39] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [39] dIpa anukrama [49] vAe paccakkhAe jAvajIvAe musAvAe adiNNAdANe paJcakkhAe jAvajIvAe sabve mehuNe pacakkhAe jAva-18 * jIvAe thUlae pariggahe pacakkhAe jAvajjIvAe iyANiM amhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie sabbaM / pANAivAyaM pacakkhAmo jAvajIvAe evaM jAba savvaM pariggahaM pacakkhAmo jAvajjIvAe savvaM kohaM mANaM mAyaM lohaM pejaM dosaM kalahaM abhakkhANaM pesuNNaM paraparivAyaM araharaI mAyAmosaM micchAdasaNasalaM akara|Nijna jogaM pacakkhAmo jAvajIvAe savvaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM cauvvihaMpi AhAraM paJcakkhAmo jAvajIvAe jaMpi ya imaM sarIraM ihaM kata piyaM maNuSaNaM maNAmaM thez2a vesAsiyaM saMmataM bahumataM aNumataM bhaMDakaraMDaga samANaM mA NaM sIyaM mA NaM upahaM mA NaM khuhA mA NaM pivAsA mA NaM vAlA mA NaM corA mA NaM daMsA mA NaM *masagA mA gaM vAtiyapittiyasaMnivAiyavivihA rogAtakA parIsahovasaggA phusaMtusikaTu eyaMpiNaM caramehi UsAsaNIsAsehiM vosirAmittikaTTha saMlehaNAjhasaNAjhUsiyA bhattapANApaDiyAikkhiyA pAovagayA kAlaM aNavakhamANA viharaMti, tae NaM te parivAyA bahuI bhattAI aNasaNAe chedenti chedisA AloiapaDikatA samAhipattA kAlamAse kAlaM kiccA baMbhaloe kappe devattAe uvavaNNA, tahiM tesiM gaI dasasAgarovamAI ThiI hai | papaNattA, paralogassa ArAhagA, sesaM taM ceva 13 (suu039)|| ___ atha ye carakaparivrAjakA brahmalokaM gatAstadupadarzanenAdhikRtArtha samarthayannAha-'teNa' mityAdi vyaktaM, navaraM 'jehAmUlamAsaMsitti jyeSThA mUlaM vA nakSatraM paurNamAsyAM yatra syAt sa jyeSThAmUlo mAsaH, jyeSTha ityarthaH, 'agAmiyAe'tti avidyamA %.54%-50-560564545%25%25% aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~ 192~ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [39] dIpa anukrama [49] mUlaM [39] muni dIparatnasAgareNa saMkalita .........AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam // 95 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) nagrAmAyAH 'chinnAvAetti chinnA-vyavacchinnAH ApAtAH - sArthagokulAdisampAtA yasyAM sA tathA tasyAH 'dIhamaddhAe'ti dIrghAdhvana dIrghamArgAyA ityarthaH 'saddAviti tti zabdayanti-sambhASante 'maggaNagavesaNaM'ti mArgaNaM ca - anvaya dharmairanveSaNaM gayepaNaM ca vyatirekadharmairanveSaNameveti mArgaNagaveSaNaM 'sAijjittae' si svAdayituM bhoktumityarthaH, kacittu 'adinnaM sAijittapatti pAThaH, tatra 'bhuMjittae'tti bhokuM 'sAijittae'tti bhojayituM bhuJjAnaM vA'numodayitumiti vyAkhyeyaM, 'tidaMDae'tti trayANAM daNDakAnAM samAhArastridaNDakAni 'kuMDiyAo ya'tti kamaNDalaya: 'kaMSaNiyAo yatti kAJcanikAH- rudrAkSamayamAlikAH 'karoDiyAo yati karoTikA :- mRNmayabhAjanavizeSAH 'bhisiyAo yatti vRSikA upavezanapaTTaDikAH chaNNAlae yatti paNnAlakAni trikASThikAH 'aMkusAe yatti aGkuzakAH- devArthanArthaM vRkSapalavAkarSaNArthaM aGkuzakAH 'kesariyAo ya' tti kezarikA:-pramArjanArthAni cIvarakhaNDAni 'pavittae yatti pavitrakANi-tAmramayAnyaGgulIyakAni 'gaNettiyAo yatti gaNetrikA:- hastAbharaNavizeSaH chatrakANyupAnazca pratItAH, 'ghAurattAo yatti dhAturakA gairikoparaJjitAH zATikA iti gamyaM, 'paDisuNenti'tti pratizRNvanti-abhyupagacchanti, 'saMpaliyaMka nisanna'tti samparyaGkaH- padmAsanaM prANAtipAtAdivyAkhyA pUrvavat zarIravizeSaNavyAkhyA tvevam--' iti valabhaM 'kaMsa'ti kAntaM kAmyatvAt 'piya'tti priyaM sadA premaviSayatvAt 'maNuSNaM' ti manojJaM- sundaramityarthaH, 'maNomaM'ti manasA amyate prApyate punaH punaH saMsmaraNato yattanmano'maM 'pejjaM 'ti sarva| padArthAnAM madhye atizayena priyatvAt preyaH, prakarSeNa yA ijyA pUjA'syeti prejyaM, prerya vA kAlAntaranayanAt, 'theja'ti | kvacittatra sthairyam, asthire'pi mUDhaiH sthairyasamAropaNAt, 'vesA siyaM'ti vizvAsaH prayojanamasyeti vaizvAsikaM, parazarIrameva hi Eucation International aMbaDa-parivrAjakasya kathA For Parts Only ~ 193~ ambaDa 0 sU0 39 // 95 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [39] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [39] dIpa prAyeNAvizvAsaheturbhavatIti,'samaya'ti sammataM tatkRta kAryANAM sammatatvAt 'bahumayaMti bahuzo bahUnAM vA madhye matam-iSTaM yatta bahumatam 'aNumaya'ti vaiguNyadarzanasyApi pazcAnmatamanumataM 'dhuMDakaraMDagasamANa'ti AbharaNakaraNDakatulyamupAdeyamityarthaH, tathA | Fil'mA NaM sIya' mityAdi vyaktaM, navaraM mAzabdo niSedhArthaH, NakAro vAkyAlaGkArArthaH, iha ca spRzatviti yathAyoga yojanIyam , athavA'mA 'timA etaccharIramiti vyAkhyeyaM, mANaM vAlatti vyAlAH-zvApadabhujagArogAyakatti rogA:-kAlamahAvyAdhayaH AtaGkAH-ta eva sadyoghAtinaH 'parIsahovasagga'tti parIpahA:-kSudAdayo dvAviMzatiH upasargA-divyAdayaH 'phusaMtu' spRzantu itikaTThatti itikRtvA ityevamabhisandhAya yatpAlitamiti zeSaH, 'eyapi Nati etadapi zarIraM 'vosirAmitti kaTu' ityatra ttikaTThatti-itikRtvA iti visarjanaM vidhAya viharantIti yogaH, 'salehanAthUsiyatti saMlekhanA-zarIrasya tapasA kRzIkaraNaM tAM / tayA vA 'jhUsia'tti juSTA vA sevitA yete tathA 'saMlehaNajhUsaNAjhUsiya'tti kacit tatra saMlekhanAyAM-kaSAyazarI-15 * rakRzIkaraNe yA joSaNA-prItiH sevA vA 'juSI prItisevanayo' riti vacanAt sA tathA tayA tAM yA ye juSTAH-sevitAste & tathA saMlekhanAjoSaNAyA vA jhUsiyatti-dUSitAH kSINA yete tathA, 'bhattapANapaDiyAikkhiya'tti pratyAkhyAtabhaktapAnAH BI'pAovagayA' pAdapopagatA vRkSavaniSpandatayA'vasthitA ityarthaH, 'kAlaM aNavarkakhamANa'tti maraNamanavakA inkSantaH, AkA-12 kSanti hi maraNamatikaSTaM gatAH kecaneti taniSedha uktaH 'aNasaNAe cheiMti'tti anazanena vyavacchindanti-pariharantItyarthaH, &Aete ca yadyapi dezaviratimantastathApi parivrAjakakriyayA brahmalokaM gatA ityavaseyam, anyathaitagaNanaM vRthaiva syAd, deza anukrama [49] aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~194~ Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [39] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: baDA aupapAtikam prata sUtrAMka [39] HAKAKKAR viratiphalaM tveSAM paralokArAdhakatvameveti, na ca brahmalokagamanaM parivrAjakakriyAphalameSAmevocyate, anyeSAmapi mithyA-51 4 dRzAM kapilaprabhRtInAM tasyoktatvAditi 13 // 39 // ..bahujaNe gaM bhaMte ! aNNamapaNassa evamAikkhai evaM bhAsaha evaM parUvei evaM khalu aMbaDe parivvAyae kaMpilapure Nayare gharasate AhAramAharei, gharasae vasahiM ubei, se kahameyaM bhaMte ! evaM?, goyamA!, japaNaM se bahujaNo aNNamaNNassa evamAikkhai jAva evaM parUvei-evaM khalu ammaDe paribvAyae kaMpillapure jAva gharasae vasahi Tra uveda, sace NaM esamaDe, ahaMpiNaM goyamA! evamAikkhAmi jAva evaM parUvemi-evaM khala ammaDe paribvAyae|| jAva vasahiM ubei / se keNaDhe NaM bhaMte ! evaM cucai-ammaDe paribvAyae jAva vasahiM uceha, goyamA!, ammaDassa NaM paribvAyagassa pagaibhaddayAe jAva viNIyAe chaTuMchaTheNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM uDe vAhAo gijjhiya 2 sUrAbhimuhassa AtAvaNabhUmIe AtAvemANassa subheNaM pariNAmeNaM pasatthAhiM lesAhiM visujjhamANIhiM annayA kayAi tadAvaraNijANaM kammANaM khaovasameNaM IhAbUhAmaggaNagavesaNaM karemANassa vIri-15 yaladdhIe veThabviyaladdhIe ohiNANaladdhI samuppaNNA, tae NaM se ammaDe parivvAyae tAe vIriyalaDIe // 96 // ubviyaladdhIe ohiNANalaDIe samuppaNNAe jaNavimhAvaNaherDa kaMpillapure gharasae jAva dhasahi uvei, se teNaTTeNaM goyamA! evaM vucaI-ammaDe parivvAyae kaMpillapure Nayare gharasae jAva vasahiM uvei / paha NaM bhaMte? dIpa anukrama [49] ***** aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~1954 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama ammaDe pariSvAyae devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pabbaittae?, No iNaDDe samahe, | goyamA! ammaDe gaM paribvAyae samaNovAsae abhigayajIvAjIce jAva appANaM bhAvamANe viharaha, NavaraM jasiyaphalihe avaMguduvAre ciyattaMteuragharadArapavesI Na vuccai ammaDassa NaM parivvAyagassa thUlae pANAivAe paJcakkhAe jAvajjIvAe jAva parigmahe NavaraM savve mehuNe pacakkhAe jAvajjIvAe, ammaDassa NaM No kappar3a akkhasotappamANametaMpi jalaM sayarAhaM uttarittae NaNNastha addhANagamaNeNaM, ammaDassa Na No kappai sagaI evaM ceva bhANiyanvaM jAva NaNNatva egAe gaMgAmaTTiyAe, ammaDassa NaM paribvAyagassa No kappai AhAka|mmie vA uddesie vA mIsajAe ivA ajjhoarae i vA pUikamme i vA kIyagaDe i vA pAmice i vA aNisihe i vA abhihaDe i vA Thahattae vA raittae vA kaMtArabhatte i vA dubibhakkhabhatte i vA pAhuNagabhatte i vA | gilANabhatte i vA vaddaliyAbhatte i vA bhottae vA pAittae vA, ammaDassa NaM paribvAyagassa No kappada mUla bhoyaNe vA jAva bIyabhoyaNe vA bhottae vA pAittae vA, ammaDassa NaM paribvAyagassa caubdhihe aNatthadaMDe paJcakkhAe jAvajjIvAe, taMjahA-avajjhANAyarie pamAyAyarie hiMsappayANe pAvakammovaese, ammaDassa kappar3a mAgahae ahADhae jalassa paDiggAhittae se'viya vahamANae no ceva NaM avahamANae jAva se'viya pUe no ceva NaM aparipUe seviya sAvajettikAUMNo ceva NaM aNavaje seviya jIvA itikaTTa No ceva 1 nedaM pratyantare NabaramityAvitaH. [10] aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~196~ Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [50 ] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikam // 97 // NaM ajIvA se'viya diNNe No ceva NaM adiSNe se'viya daMtahatthapAyacarucamasapakakhAlaNaTTayAe pivittae vA No ceva NaM siNAisae, ammaDassa kappar3a mAgahue ya ADhae jalassa paDiggAhittae, se'viya vahamANe jAva dine no ceva NaM adiSNe se'viya siNAittae No ceva NaM hRtthapAyacarucamasapakkhAlaNaTTayAe pibittae vA, | ammaDassa No kappar3a annautthiyA vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiyANi vA cehayAI vaMdittae vA NamaMsittae vA jAva pajjuvAsittae vA NaNNattha arihaMte vA arihaMtacehayAI vA / ammaDe NaM bhaMte ! parivvAyae kAlamAse kAlaM kiyA kahiM gacchahiti ? kahiMDavavajjihiti ?, goyamA ! ammaDe NaM paribvAyae udyAvahiM sIlabvayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahoba vAsehiM appANaM bhAvemANe bahUI vAsAI sama govAsayapariyAyaM pANihiti 2ttA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM sittA sahi bhattAI aNasaNAe - | dittA AloiyapaDite samAhipatte kAlamAse kAlaM kiyA baMbhaloe kappe devattAe ubavajjihiti, tattha NaM atthegaiyANaM devANaM dasa sAgarovamAI ThiI paNNattA, tattha NaM ammaDassavi devassa dasa sAgarovamAI ThiI / se NaM bhaMte ! ammaDe deve tAo devalogAo AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThikkhaeNaM anaMtaraM cayaM cattA kahiM gacchahiti kahiM ubavajjihiti ?, goymaa| mahAvidehe vAse jAI kulAI bhavaMti aDhAI dittAI vittAI | vicchiNNaviudabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAI bahudhaNajAyarUvarapayAI AogapabhogasaMpauttAraM vicchaDipaparabhattapANAI bahudAsIdAsa gomahi sagavela gappabhUpAI bahujaNassa aparipAI tahappagAresu kulesu Education Internationa aMbaDa-parivrAjakasya kathA For Parts Only ~ 197 ~ ammaDA0 sU0 40 // 97 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [40] pumattAe paJcAyAhiti / tae NaM tassa dAragassa ganbhatthassa ceva samANassa ammApiINaM dhamme davA patiNNA bhavissai, se NaM tastha NavaNhaM mAsANaM bahupaDipuNNANaM aTThamANarAiMdiyANaM vIikaMtANaM sukumAlapANipAe jAva sasisomAkAre kaMte piyadasaNe surUve dArae payAhiti, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame 4 divase ThiivaDiyaM kAhiMti, viiyadivase caMdasaradaMsaNiyaM kAhiMti, chaDhe divase jAgariyaM kAhiti, ekkAra-18 same divase vItikate Nibvitte asuhajAyakammakaraNa saMpatte cArasAhe divase ammApiyaro imaM epArUvaM goNaM guNaNiphaNNaM NAmadhenaM kAhiti-jamhA NaM amhaM imaMsi dAragaMsi gambhatthaMsi ceva samANaMsi dhamme daDhapaiNNA taM hou NaM ahaM dArae DhapaipaNe NAmeNaM, tae NaM tassa dAragassa ammApiyaro NAmadhenaM karehiMti| daDhapaiNNetti / taM dRDhapadaNNaM dAragaM ammApiyaro sAirega'vAsajAtagaM jANittA sobhaNasi tihikaraNa| NakkhattamuhutaMsi kalAyariyassa uvaNehiMti / tae NaM se kalAyarie taM daDhapaipaNaM dAragaM lehAiyAo gaNi-12 4 yappahANAosauNarUyapajjavasANAobAvattari kalAomuttato yaasthato ya karaNatoya sehAvihiti sikhA-18 &| vihiti, taMjahA-lehaM gaNitaM rUvaM NadaM gIyaM vAiyaM saragayaM pukkharagayaM samatAlaM jUyaM jaNavAyaM pAsakaM aTThAvayaM porekarca dagamaTTiyaM aNNavihiM pANavihiM vatthavihiM vilecaNavihiM sayaNavihiM ajaM paheliyaM mAgahiyaM gAha gIiyaM siloyaM hiraNNajuttI suvaNNajuttI gaMdhajuttI cuNNajuttI AbharaNavihiM taruNIpaDikammaM itthi 1 dukkhavajJAtaMti pra0 CRORECANSASARASTRA dIpa anukrama [50] aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~ 198~ Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata tikam sUtrAMka // 98 // [40] dIpa anukrama lakkhaNaM purisalakkhaNaM hayalakkhaNaM gayalakkhaNaM goNalakSaNaM kukuDalakkhaNaM cakalakkhaNaM utsalakkhaNaM camma-3 amma |lakkhaNaM daMDalakSaNaM asilakSaNaM maNilakkhaNaM kAkaNilakSaNaM vatthuvija khaMdhAramANaM nagaramANa vadhunivesaNaM | vaha paDiracAra paDicAraM cakkavUha gahalavUhaM sagaDavUhaM juI nijuDaM juddhAtijuddhaM muDhijuddhaM bAhujura layAjuddha isatya charuppavAhaMdhaNumveyaM hiraNNapAgaM suvaNNapAgaM caTTakheDaM khuttAkheDeNAliyAkheDaM pattaccheja kaDavaphacheja sajjIvaM|| nijIcaM sauNarutamiti bAvattarikalA sehAviti sikkhAvettA ammApiIrNa uvaNehiti / tae NaM tassa daDhapaipaNassa dAragassa ammApiyaro taM kalAyariyaM vipuleNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNa ya sakArahiMti sammANehiMti sakArettA sammANettA vipulaM jIviyArihaM pIidANaM dalahassai, vipulaM 2ttA paDivisajehiMti / tae NaM se daDhapaipaNe dArae vAvattarikalApaMDie navaMgasuttapaDibohie atttthaarsdesiibhaasaavisaare| gIyaratI gaMdhabvaNakusale hayajohI gayajohIrahajohI bAhujohI bAhuppamahI viyAlacArI sAhasie alaM bhogasamatthe Avi bhavissai / tae NaM DhapaiNNaM dAragaM ammApiyaro bAvattarikalApaMDiyaM jAva alaM bhogasamatthaM | viyANittA viulehi aNNabhogehiM pANabhogehiM leNabhogehiM vatyabhogehiM sayaNabhogehiM kAmabhogehi uvaNimaM. tehiMti, tae NaM se daDhapaiNNe dArae tehiM viulehi aNNabhogehiM jAva sayaNabhogehiM No sajihitiNo rajihiti paNo gijjhihiti No ajjhovavajihiti, se jahANAmae uppale i vA paume i vA kusume i vA naliNe i vA 1pabmakheDDe pra02 vejjhakhedhu pra0 3 nedaM pra0 [10] // 98 // DS aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~199~ Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [40] subhage i vA sugaMdhe i vA poMDarIe i vA mahApoMDarIe i vA satapatte i vA sahassapatte i vA satasahassapatte i vA paMke jAe jale saMvuhe Novalippada paMkaraeNaM Novalibpaha jalaraeNaM, evameva daDhapaiNNevi dArae kAmehiM jAe bhogehiM saMvuDhe Novalippihiti kAmaraeNaM Novalippihiti bhogaraeNaM Novalippihiti mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM, se gaM tahArUvANaM gherANaM aMtie kevalaM bohiM bujhihiti kevalabohiM bujjhittA agArAo aNagAriyaM paJcadahiti / se NaM bhavissai aNagAre bhagavaMte IriyAsamie jAva guttbhyaarii| hai tassa the bhagavaMtassa eteNaM vihAreNaM viharamANassa aNaMte aNuttare NivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuSaNe kevalavaraNANadaMsaNe samuppajihiti / tae NaM se dRDhapaiNNe kevalI bahuI vAsAI kevalipariyAgaM pAuNihiti, kevalipariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhUsittA sahi bhattAI aNasaNAe cheettA jassa-8 hAe kIraha NaggabhAve muMDabhAve aNhANae adaMtavaNae kesaloe baMbhaceravAse acchattakaM aNovAhaNakaMda bhUmisejjA phalahasejjA kaTThasejA paragharapaveso ladvAvaladdhaM parehiM hIlaNAo khiMsaNAo jiMdaNAo garahaNAo tAlaNAo tajjaNAo paribhavaNAo pavvahaNAo uccAvayA gAmakaMTakA bAvIsaM parIsahovasaggA ahiyAsijjati tamaTThamArAhittA carimehiM ussAsaNissAsehiM sijjhihiti bujjhihiti mucihiti pariNiPlvvAhiti savvadukkhANamaMtaM karehitti // 14 // (suu040)|| ihaiva jJAtAntaramAha-'bahujaNeNa'mityAdi vyakta, navaraM 'pagaibhaddayAe ityatra yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'pagaiuvasaMtayAe / SARALALASS dIpa anukrama [10] aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~200~ Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA- amma prata tikam sUtrAMka // 99 // [40] dIpa anukrama [50] pagaitaNukohamANamAyAlohayAe miumaddavasaMpaNNayAe allINayAe bhaddayAe'tti vyAkhyA prAgvat , 'anikkhitteNIti avi zAntena pagijhiya'tti pragRdha vidhAyetyarthaH, 'pariNAmaNa'ti jIvapariNatyA 'ajjhavasANehiti manovizeSaiH 'lesAhiti | jA tejolezyAdikAbhiH 'tadAvaraNijjANa'ti vIryAntaravaikriyalabdhiprAptinimittAvadhijJAnAvaraNAnAmityarthaH, 'hApUhamaggaNa|gavesaNaMti iha IhA-kimidamitthamutAnyathetyevaM sadAlocanAbhimukhA matiH ceSTA, vyUha-idamitthamevarUpo nizcayaH, mArgaNam-anvayadharmAlocanaM yathA sthANI nizcetavye ihavalyutsarpaNAdayaH prAyaH sthANudharmo ghaTanta iti, gaveSaNa-vyatirekI-|| AlocanaM yathA sthANAveva nizcetanye iha ziraskaNDUyanAdayaH prAyaH puruSadharmo na ghaTanta iti, tata epAM samAhAradvandvaH, 'vIriyaladdhIe'tti vIryalabdhyA saha 'veuviyaladvIpa'tti vaikriyalabdhyA saha 'ohiNANaladdhi'tti avadhijJAnalabdhiH samutpannA, vIryalabdhyAditrayamutpannamityarthaH, vAcanAntare 'bIriyaladdhI gheubiyaladdhI'tti paThyate, yattvacit 'amma(mba)De parivAyage'tti dRzyate tadayuktaM, ammaDe ityetasya sthAnAGgAdipustakeSu darzanAt , 'ahigayajIvAjI' ityatra yAvarakaraNAdidaM dRzyam'uvaladdhapuNNapAve 'AsavasaMbaranijjarakiriyAhigaraNabaMdhamokkhakusale' AzravAH-prANAtipAtAdayaH saMvarA:-prANAtipAtaviramaNAdayaH nirjarA-karmaNo dezataH kSapaNa, kriyA:-kAyikyAdikAH adhikaraNAni-khaDgAdinirvartanasaMyojanAni bandhamokSau-karmaviSayo, etena cAsya jJAnasampannatoktA, 'asaheja'tti avidyamAnasAhAyyaH kutIdhikapreritaH san samyaktvAvicalanaM prati na parasAhAyyamapekSata iti bhAvaH, ata evAha-'devAsuranAgasuvaSNajakkharakkhasakiNNarakiMpurisagarulagaMdhavamahoragAipahiM niggaMthAo pAvayaNAo aNaikamaNije iti devA-vaimAnikAH asuranAgatti-asurakumArA nAgakumArA aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~201~ Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [50 ] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [12] upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH and "aupapAtika" zceti bhavanapativizeSAH suvaNNatti sadvarNA jyotiSkA ityarthaH kacidgaruDetti nAdhIyate, tataH suvaNNetti-suvarNakumArA bhavanapativizeSAH yakSarAkSasakinnarakimpuruSAH vyantarabhedAH, garuDatti - garuDacihnAH suvarNakumArAH, gandharvamahoragAzca vyantarAH, 'iNamo nimganthe pAvayaNe' tti asminnirmanthe pravacane 'nissaMkiya'tti niHsandehaH 'nikaMkhiya'tti muktadarzanAntarapakSapAtaH 'nibigicche'tti nirvicikitsakaH phalaM prati niHzaGkaH 'laddhaDe'tti labdhArtho'rthazravaNataH 'gahiya'tti gRhItArtho'vadhAraNataH 'pucchiyaDe'tti pRSTArthaH saMzaye sati 'ahigayadvetti adhigatArtho'bhigatArtho vA arthAvabodhAt 'viNicchi| yadve'tti vinizcitArthaH aidamparyopalambhAt, ata eva 'aTThimiMjapemmANurAgaratte' asthIni ca kIkasAni minA ca-tanmadhyavartI dhAtuvizeSaH asthimiJjAstAH premAnurAgeNa - sArvajJapravacanaprItilakSaNakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yasya sa tathA, | kenole khenetyAha-'ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aDDe ayaM paramaThThe sese aNaDe' tti, ayamiti prAkRtatvAdidam 'Auso' tti AyuSmanniti putrAderAmantraNaM, kvacit 'iNamo nigganthe' iti dRzyate, 'sese'tti zeSaM dhanadhAnyaputra kalatramitrarAjyakupravacanAdikamiti, 'Usiyaphalihe tti ucchritam unnataM sphaTikamiva sphaTikaM cittaM yasya sa tathA, maunIndrapravacanAvAyA paripuSTamanA ityarthaH iti vRddhavyAkhyA, anye khAhuH ucchritaH - argalAsthAnAdapanIyordhvakRto na tirazcInaH, kapATapazcAjAgAdapanIta ityarthaH, utsRto vA apagataH pariSa:- argalA gRhadvAre yasyAsau ucchritapariSa utsRtaparigho vA, audAryA|tizayAdatizayadAnadAyitvena bhikSukapravezArthamanargalitagRhadvAra ityarthaH, idaM ca kilAmmaDasya na sambhavati, svayameva tasya aMbaDa-parivrAjakasya kathA - For Pernal Use On ~202~ Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: ammalA. sa.50 prata sUtrAMka [40] // 10 // dIpa anukrama [50] aupapA Ta bhikSukatvAd, ata eva pustake likhitaM yathA 'Usiyaphalihe'tyAdivizeSaNatrayaM nocyate, 'avaMguyaduvAre'tti apAvRttadvAra:tikam | kapATAdibhirasthagitagRhadvAraH, saddarzanalAbhena na kuto'pi pApaNDikAdvibheti, zobhanamArgaparigraheNodghATazirAstiSThatIti || bhAva iti vRddhavyAkhyA, kecittvAhuH-bhikSukapravezArthamaudAryAdasthagitagRhadvAra ityarthaH, idaM cAmmaDasya na ghaTate,'ciyattaaMteuragharadArapavesI'tti ciyattotti-lokAnAM prItikara eva antaHpure vA gRhe vA dvAre vA pravezo yasya sa tathA, inpratyayazcAtra samAsAntaH, atidhArmikatayA sarvatrAnAzaGkanIyo'sAviti bhAvaH, anye vAhuH-ciyattotti-nAprItikaro'ntaHpuragRhe dvAreNa nApadvAreNa pravezaH-ziSTajanapravezanaM yasya sa tathA, anIyAlutApratipAdanaparaM cetthamidaM vizeSaNaM, na cAmmaDasveda ghaTate, antaHpurasyaivAbhAvAditi, kvacidevaM dRzyate-'ciyattagharateurapaMvesI ti ciyattetti-prItikAriNyeva gRhe vA'ntaHpure vA pravizatItyevaMzIlo yaH sa tathA, tyako vA gRhAnta purayorakasmAt pravezo cena sa tathA, 'cauddasaaTThamuddiDapuNNamAsiNIsu' tti uddiSTA-amAvAsyA 'paDipuNNaM posaha aNupAlemANe'tti AhArapauSadhAdibhedAccatUrUpamapIti, 'samaNe nigathe phAsuesaNiNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakambalapAyapucchaNeNaM' atra ca paDiggahatti-pratigrahaH patanaho |vA-pAtraM pAyapucchaNaMti-pAdaprokSaNaM rajoharaNaM 'osahabhesajjeNa'ti auSadham-ekadravyAzrayaM bhaiSajyaM-dravyasamudAyarUpamathavA auSadhaM-triphalAdi bhaiSajyaM-pathyaM 'pADihArieNaM pIDaphalagasejjAsaMthAraeNaM paDilAhemANe'tti pratihAraH-pratyarpaNaM prayojana 1khAvAsasthAnApekSayA vA syAdapi, AgatasyArthino yAcanApUrNakiraNAdvA, bhaktA vA tasyedRzAH syurye tannivAsasthAne satrazAlA tthaa|| vidhAM kuryuH, ullikhitasphaTikavadvA nirmalAntaHkaraNa iti bA, zeSapadadvaye tu na prathamavyAkhyAnapakSe doSalezAvakAzaH. 250-19 | // 10 // anditurary.com aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~203~ Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: R prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [50] Tra masyeti prAtihArikaM tena pITham-AsanaM phalakam-avaSTambhanArthaH kASThavizeSaH zayyA-vasatiH zayanaM vA yatra prasAritapAdaiH supyate saMstArako-laghutaraM zayanameva 'sIlaSayaguNaveramaNapaJcakkhANaposahovavAsehiM ahApariggahiehiM tavokammehiM / appANaM bhAvemANe'tti zIlavatAni-aNuvratAni guNA-guNavratAni viramaNAni-rAgAdiviratiprakArAH pratyAkhyAnAni|| namaskArasahitAdIni pauSadhopavAsa:-aSTamyAdiparvadineSUpavasanam, AhArAdityAga ityarthaH, 'No kappai akkhasoyappamA-- Namettapi jalaM sayarAhaM uttarittae' akSazrotaHpramANA-gantrIcakranAbhicchidrapramANA mAtrA yasya tattathA, sayarAha-akasmAt | helayetyarthaH, 'AhAkammie' ityAdi vyakta, navaraM 'raie i batti racitam-auddezikabhedo yanmodakacUrNAdi punarmodaka-15 tayA kUradadhyAdikaM vA yatkarambakAditayA viracitaM tadracitamityucyate, iha cetizabda upapradarzane, vAzabdo vikalpe, | 'kAntArabhatte i vatti kAntAram-araNyaM tatra bhikSukANAM nirvAhaNArtha yatsaMskriyate tatkAntArabhaktamiti, 'dubhikkhabhatte i vatti durbhikSabhaktaM yadbhikSukArtha durbhikSe saMskriyate, audezikAdibhedAzcaite, vaddaliyAbhatte i vatti vardalikA-durdina 'gilANa bhatte ivatti glAnaH sannArogyAya yaddadAti tad glAnabhakta 'pAhuNagabhatte i vatti prAghUrNakaH-ko'pi kvacidgato yatpratisi&Daye saMskRtya dadAti prAghUrNakA vA-sAdhvAdaya ihAyAtA iti yaddApayati tatmAghUrNakabhaktaM 'mUlabhoyaNe i vatti mUlAnimA padmAsina (padmasInA) TikAdInAM yAvatkaraNAdidaM padatrayaM dRzyaM 'kandabhoyaNe i vatti kandA:-sUraNakandAdayaH 'phalabhoyaNe 4 iva'tti phalAni AdhAdInAM hariyabhoyaNe ivatti haritAni-madhuratRNakaTukabhANDAdIni bIyabhoyaNe i vatti bIjAni-zA*litilAdIni 'bhottae vatti bhoktuM vA 'pAyae vatti pAtuM vA AdhAkarmakAdipAnakAdInIti / avajjhANAyarie'tti apadhyA ECHAR aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~ 204~ Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [50 ] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapA tikam // 101 // "aupapAtika" aMbaDa-parivrAjakasya kathA - * nena - ArtAdinA Acarita Asevito yaH apadhyAnasya vA yadAcaritam AsevanaM so'narvadaNDa iti, 'pamAdAyarie' ti pramAdena ghRtaguDAdidravyANAM sthaganAdikaraNe AlasyalakSaNena Acarito yastasya vA yadAcaritaM so'narthadaNDaH pramAdAcaritaH pramAdAcaritaM veti 'hiMsappayANe' tti hiMsrasya - khaGgAdeH pradAnam - anyasyArpaNaM niSprayojanameveti hiMsrapradAnaM, 'pAvakammovaese 'ti pApakarmopadezaH kRSyAdyupadezaH prayojanaM vineti, 'sAvajjettikaddu'tti yadidaM jalasya parimANakaraNaM tajjalaM sAvadyamiti kRtvA, sAvadyamapi kathamityAha- 'jIvattikaDu'ti jIvA apkAyikA eta itikRtvA, athavA kasmAtparipUtaM gRhNAtItyata Aha- sAvadyamiti kRtvA etadeva kuta ityAha-jIvA itikRtyA, pUtarakAdijIvA iha santItikRtveti bhAvaH / 'aNNautthie vatti anyayUthikA - arhatsApekSayA anye zAkyAdayaH 'ceiyAI'ti arhacaityAni - jinapratimA ityarthaH 'NaNNattha arahaMtehi va'si na kalpate, iha yo'yaM neti pratiSedhaH so'nyatrArddhanyaH, arhato varjayitvetyarthaH, sa hi kila parivrAjakaveSadhArakaH ato'nyayUthika devatAvandanAdiniSedhe arhatAmapi vandanAdiniSedho mA bhUditi kRtvA NaNNarathetyAdyadhItaM, | 'uccAvahiM'ti uccAvacaiH- utkRSTAnutkRSTaiH / 'AukkhaNaM ti AyuHkarmaNo dalikanirjaraNena 'bhavakkhaeNaM'ti devabhavani| bandhanabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNenetyarthaH, 'ThiikkhaeNaM' ti AyuH karmaNastadanyeSAM ca keSAJcit sthitervidalaneneti 'anaMtaraM cayaM catta'tti devabhavasambandhinaM cayaM zarIraM tyaktvA vimucya athavA 'cayaM caitta'tti cyavanaM citvA kRtvetyarthaH, 'aDDAI 'ti paripUrNAni 'disAI'ti dRptAni - darpavanti 'vittAI'ti vittAni - vyAkhyAtAni zeSapadAni kUNikavarNakavad | vyAkhyeyAni, 'tapagAresu kulesu'ti iha kacit kule ityayaM zeSo dRzyaH, 'pumattAe'tti puMstvatayA, puruSatayetyarthaH, For Penal Use Only ~205~ ammaDA0 sU0 40 // 101 // www.rary org Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [40] -MS 'paJcAyAhiti'tti pratyAjaniSyati utpatsyata ityarthaH, 'ThiivaDiyaM kAhiti'tti sthitipatita-kulakamAntarbhUtaM putrajanmocita- 8 manuSThAnaM kariSyataH 'caMdasUradaMsaNiya'ti candrasUradarzanikAbhidhAnaM sutajanmotsavavizeSa 'jAgariya'ti rAtrijAgarikAM sutajanmotsavavizeSameva 'nivatte asuijAyakammakaraNe tti nivRtte-atikrAnte azucInAm-azaucavatAM jAtakarmaNAM-prasavavyA-1 |pArANAM yatkaraNaM-vidhAnaM tattathA, tatra 'bArasAhe divase'tti dvAdazAkhye divase ityarthaH, athavA dvAdazAnAmahAM samA|hAro dvAdazAhaM tasya divaso yenAsI pUrNo bhavatIti dvAdazAhadivasastatra 'ammApiyaro'tti ambApitarau 'imati idN| vakSyamANam, ayamiti kacidRzyate, tacca prAkRtazailIvazAt , 'eyArUvaMti etadeva rUpaM-svabhAvo yasya nAnyathArUpamityetadrUpaM 'goNaM'ti gauNaM, kimuktaM bhavatItyAha-'guNanipphaNaM'ti gauNazabdo'adhAne'pi vartata ityata ukta guNaniSpannamiti, 'nAma-18 ghejati prazastaM nAmaiva nAmadheyam, iha sthAne pustakAntare 'paMcadhAipariggahie' ityAdi grantho dRzyate, saca prAgvad vyAkhyeyaH, | kivicca tasya vyAkhyAyate-hatthA hatthaM saMharijamANe tti hastAddhastAntaraM saMhiyamANo-nIyamAnaH, akAdahU paribhujyamAnaH| utsaGgAdutsaGgAntaraM paribhojyamAnaH utsajhasparzasukhamanubhAbyamAnaH,'uvanaccijamANe tti upanaya'mAno nartanaM kAryamANa ityarthaH, M upagIyamAnaH-tathAvidhavAlocitagItavizeSairgIyamAno gApyamAnovA 'ubalAlijjamANe'tti upalAlyamAnaH krIDAdilAlanayA 'uvagUhijamANe'tti upagUhyamAnaH AlijayamAnaH 'avayAsijjamANe tti apatrAsyamAnaH apagatatrAsaH kriyamANaH, apayAsyamAno vA utkaNThAtirekAnnirdayAliGgAnenApIvyamAnaH, aprayAsyamAno vA samIhitapUraNena prayAsamakAryamANaH, 'parivaMdi 1 'janaka janane hAdirayam' iti nyAyasahokte bhavati parasmaipade'pi prayogo janeH. dIpa anukrama [50] 4 450-9-46* ORGAR aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~ 206~ Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: ammaDA. prata sa040 sUtrAMka [40] dIpa anukrama aupapA- jamANe'tti parivandhamAnaH stUyamAnaH, paricumbyamAna iti vyakta, 'paraMgijamANe tti parayamANaH caGgamyamANaH, eteSAM ca || tikam saMhiyamANAdipadAnAM dvivacanamAbhIkSNyavivakSayeti 'nivAghAya'ti nirvAtaM ninyAMghAtaM ca yadbhirikandaraM tadAlIna iti / athA |dhikRtavAcanA 'sAiregar3havarisajAyagaM'ti sAtirekANyaSTau varSANi jAtasya yasya sa tathA taM 'atyatti arthato vyAkhyAnataH // 102 // 'karaNao yatti karaNataH prayogata ityarthaH / 'sehAvehiti'tti sedhayiSyati niSpAdayiSyati 'sikkhAvehiti' zikSayiSyatiabhyAsa kArayiSyati 'vinayapariNayamette'tti kvacittatra vijJa eva vijJakaH sa cAsau pariNatamAtrazca-bukhyAdipariNAmavAneva vijJakapariNatamAtraH, iha mAtrAzabdo bujhyAdipariNAmasyAbhinayatvakhyApanaparaH, 'navaMgasuttapaDivohie'tti navAGgAni dve zrotre dve netre dve ghrANe ekA ca jihvA vagekA manazcaikamiti tAni suptAnIva suptAni bAlyAdabyaktacetanAni pratiyodhili|| tAni-yauvanena vyaktacetanAvanti kRtAni yasya sa tathA, Aha ca vyahArabhASye-'sottAI nava suttAI' ityAdi, 'hayajo hItti hayena-andhena yudhyata iti hayayodhI evaM rathayodhI vAhuyodhI ca, 'bAhupramadI ti bAhubhyAM pramRhAtIti bAhupramadI 'viyAlacArI'tti sAhasikatvAdvikAle'pi rAtrAvapi caratIti vikAlacArI, ata eva sAhasikaH-sAttvikaH 'alaM bhogasamatthe ti atyarthaM bhogAnubhavanasamarthaH, 'yo sajihiti'tti na saGga-sambandhaM kariSyati 'No rajihiti'tti na rAga-prema | bhogasambandhahetuM kariSyati 'no gijhihiti'tti nAprAptabhogepvAkAGkSAM kariSyatIti No agjhovavajihiti'tti nAdhyupapatsyate-nAtyantaM tadekAgramanA bhaviSyatIti 'se jahANAmae'tti se iti athazabdArthe athazabdazca vAkyopakSepArthaH, nAmeti| 1 zrotrAdIni nava muptAni. [10] // 10 // aMbaDa-parivrAjakasya kathA ~207~ Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama [50 ] upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRttiH) mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH Eucation Interivationa "aupapAtika" sambhAvanAyAm, evaMzabdo vAkyAlaGkArArthaH, 'uppaleti vA' utpalamiti vA, utpalAdipadAnAM cArthabhedo varNAdibhirlokato'vaseyo, navaraM puNDarIkaM-sitapadmaM 'paMkaraNaM'ti paGka-kardamaH sa eva rajaH padmasvarUpoparaJjanAt lakSNAvayavarUpatvena vA reNutulyatvAditi, 'kAmaraeNaM ti kAmaH zabdo rUpaM ca sa eva rajaH kAmarajastena 'bhogaraNaM'ti bhogo-gandho rasaH sparzazca 'mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhiparijaNeNaM ti mitrANi suhRdaH jJAtayaH sajAtIyAH nijakA bhrAtRputrAdayaH svajanA| mAtulAdayaH sambandhinaH- zvazurAdayaH parijano - dAsAdiparikaraH 'kevalaM vohiM bujihiitti vizuddhaM samyagdarzanamanubhavi vyati talapsyata ityarthaH, 'anaMte'tyAdi, 'anantam'--anantArthaviSayatvAt 'anuttaraM 'sarvottamatvAt 'nirvyAghAtaM' kaTakuvyA| dibhirapratihatatvAt 'nirAvaraNaM' kSAyikatvAt 'kRtsnaM 'sakalArthagrAhakatvAt 'pratipUrNa' sakalasvAMzasamanvitatvAt 'kevalavaraNANadaMsaNe'tti kevalam - asahAyaM ata eva varaM jJAnaM ca darzanaM ceti jJAnadarzanaM tataH prAkpadAbhyAM karmadhArayaH, tatra jJAnaM vizeSAvayodharUpamiti darzanaM- sAmAnyAvabodharUpamiti, 'hIraNAo'tti janmakarma marmodghaTTanAni 'niMdaNAo' tti manasA kutsanAni 'khiMsaNAo 'ti tAnyeva lokasamakSaM 'garaNAo'tti kutsanAnyeva ca garhaNIyasamakSANi 'tajaNAo'tti ziro'| GgulyAdisphoraNato jJAsyasi re jAlmetyAdibhaNanAni 'tAlaNAo'ti tADanA:- capeTAdidAnAni paribhavaNAo'tti AbhAvyArthaparihAreNa nyakkriyAH, 'pavahaNAo'tti pravyathanA bhayotpAdanAni 'uccAvaya'tti utkRSTetarAH 'gAmakaMTaya'tti indriyagrAmapratikUlA iti 'sijjhihiI 'tti setsyati - kRtakRtyo bhaviSyati 'bujjhihiiti bhottyate - samastArthAn kevalajJAnena 'mucci - | aMbaDa-parivrAjakasya kathA - For Parts Only ~208~ Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [40] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [40] dIpa anukrama jIvopa. aupapA-1 hiitti mokSyate sakalakA~zaiH pariNivAhiitti parinirvAsyati karmakRttasantApAbhAvena zItIbhaviSyati, kimuktaM bhava-|| tikam | ti..-'sabadukkhANamaMtaM kAhii'tti vyaktameveti 14 // 40 // sU041 // 10 // II se ime gAmAgara jAca saNNivesesu pabvaiyA samaNA bhavaMti, taMjahA-AyariyapariNIyA uSajjhAyapaDimaNIyA kulapaDiNIyA gaNapaDiNIyA AyariyauvajjhAyANaM ayasakAragA avaNNakAragA akittikAragA baha hiM asambhAvubhAvaNAhiM micchatsAbhiNivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca buggAhemANA buppAemANA viharitsA vaha vAsAI sAmapaNapariyAgaM pAuNaMti bahu0 tassa ThANassa aNAloiyaapaDikaMtA kAlamAse kAlaM kiyA ukkoseNaM laMtae kappe devakicisiema devakiJcisiyatsAe ubavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI terasasAgarovamAI ThitI aNArAhagA sesaM taM ceva 15 / seje ime sapiNapaMciMdiyatirikkhajoNiyA pajjattayA bhavaMti, taMjahA-jalayarA khayarA thalayarA, tesi NaM atthegaiyANaM subheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM lesAhiM vimujjhamANAhiM tayAvaraNijANaM kammANaM khaovasameNaM ihAvUhamaggaNagavesaNaM karemANANaM sapaNIpubba|jAIsaraNe samuppajai / tae NaM te samuppaNNajAisarAsamANA sayameva paMcANubbayAI paDivajati paDivajittA bahurhi sIlabvayaguNaveramaNapacakkhANaposahovavAsehiM appANaM bhAvamANA bahaI vAsAI AuyaM pAleMti | pAlittA bhattaM paccakkhaMti bahaI bhattAI aNasaNAe cheyaMti 2ttA AloiyapaDikatA samAhipattA kAlamAse | kAlaM kiyA ukoseNaM sahassAre kappe devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tersi gatI ahArasa sAgarovamAI| KARANA [50] 103 // ~ 209~ Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama [11] ThitI paNNatA, paralogassa ArAhagA, sesaM taM ceva 16|se je ime gAmAgara jAva saMnivesesu AjIvikA bhavaMti, taMjahA-dugharaMtariyA tigharaMtariyA sattagharaMtariyA uppalaTiyA gharasamudANiyA vijuaMtariyA uTTiyAsamaNA, teNaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANA bahUI vAsAI pariyAya pAuNittA kAlamAse kAlaM kicA ukkoseNaM |ajue kappe devattAe ubavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gatI bAvIsaM sAgarobamAI ThitI, aNArAhagA, sesaM taM gheva 17 / se je ime gAmAgara jAba sapiNavesesu pabbaiyA samaNA bhavaMti, taMjahA-attukosiyA paraparivAiyA bhUikammiyA bhujora kojyakArakA, te NaM eyAraveNaM vihAreNaM viharamANA bahuI vAsAI sAmapaNapariyAgaM pAuNaMti pAuNittA tassa ThANassa aNAloiyaapaDitA kAlamAse kAlaM kiyA ukoseNaM aJcue kappe Amiogiema devesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tersi gaI bAvIsaM sAgarovamAI Thita paralogassa aNArAhagA, sesaM taM ceva.18 / seje ime-gAmAgara jAva saNNivesesu NiNhagA bhavaMti, taMjahA|bahurayA 1 jIvapaesiyA 2 anvattiyA 3 sAmuccheiyA 4 dokiriyA 5 terAsiyA 6 abaddhiyA 7 icete satta pavayaNaNipahagA kevala(laM)cariyAliMgasAmaNNA micchaddihI bahuhiM asambhAvubhAvaNAhiM micchattAbhipivesehi ya appANaM ca paraM ca tadubhayaM ca buggAhemANA vuppAemANA biharitA bahaI vAsAI sAmaNNapariyAgaM pAuNaMti 2 kAlamAse kAlaM kiccA ukkoseNaM uparimesu gevejjesu devattAe uvavattAro bhavaMti, tahiM tesiMgatI ekattIsaM sAgarovamAI ThitI, paralogassa aNArAhagA, sesaMtaM ceSa 19 se je ime gAmAgara jAva sapiNa ~210~ Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: jIvopara prata sUtrAMka sU041 -1-501- [41] 25 dIpa anukrama aupapA-vesesu maNuyA bhavaMti, taMjahA-appAraMbhA appapariggahA dhammiyA dhammANuyA dhammiA dhammakhAI dhammappa- tikam loiyA dhammapalajjaNA dhammasamudAyArA dhammeNaM ceva vitti kappemANA susIlA sudhvayA suppaDiyANaMdA saahuu||10|| sAhiekacAo pANAivAyAo paDivirayA jAvajjIvAe ekacAo apaDivirayA evaM jAva pariggahAo' ekacAo kohAo mANAo mAyAo lohAo pejAo kalahAo abhakkhANAo pesupaNAo paraparivAyAoaratiratIomAyAmosAomicchAdasaNasallAo paDivirayA jAvajIvAe ekaccAo apaDivirayA,ekaccAo AraMbhasamAraMbhAo paDivirayA jAvajIvAe ekaccAoM apaDivirayA, ekaccAo krnnkaaraavnnaao| paDivirayA jAyajIvAe ekacAo apaDivirayA egaccAopayaNapayAvaNAopaDivirayA jAvajIvAe ekacAo payaNapayAvaNAo apaDivirayA, ekacAo kohaNapiTTaNatajaNatAlaNavahabaMdhaparikilesAo paDivirayA jAvajIvAe ekacAo apaDicirayA, ekacAo pahANamaddaNavaNNagavilevaNasahapharisarasarUvagaMdhamalAlaMkArAo paDivirayA jAvajIvAe ekacAo apaDivirayA, jeyAvaNNe tahappagArA sAvajajogovahiyA kammaMtA parapA NapariyAvaNakarA kajaMti tao jAva ekacAo apaDivirayA taMjahA-samaNovAsagA bhavaMti, abhigayajI vAjIvA ubaladdhapuSaNapAvA AsavasaMvaranijarakiriyAahigaraNabaMdhamokkhakusalA asahejjAo devAsuraNAgajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhabvamahoragAiehiM devagaNehiM niggaMdhAo pAvayaNAo aNaikkama 1 prativiratApativiratatvasUcanArthameSa dvikaH, [51] 25 // 104 // ~211~ Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama NijjA NiggaMdhe pAvaNe NissaMkiyA NikkhaMkhiyA nivitigicchA laddhaDDA gahiyahA puchiyavA abhiga-12 yA viNicchiyahA aDimiMjapemmANurAgarattA ayamAuso! NiggaMthe pAvaNe aTe ayaM paramaTe sese aNaDe | UsiyaphalihA avaMguyaduvArA ciyattaMteuraparagharadArappavesA cauddasahamuddipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlettA samaNe Niggathe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakaMbalapAyapuMchaANaNaM osahabhesoNaM paTihArapaNa ya pIDhaphalagasejjAsaMdhAraeNaM paDilAbhemANA viharaMti viharittA bhattA | paJcakkhaMti te bahUI bhattAI aNasaNAe chediti chedittA AloiyapaDikkatA samAhipattA kAlamAse kAla |kicA ukkoseNaM acue kappe devattAe ubavattAro bhavaMti, tahiM tesiM gaI bAvIsaM sAgarovamAI ThiI ArAhayA sesaM taheva 20 / se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuA bhavaMti, taMjahA-aNAraMbhA apariggahA dhammiyA jAva kappemANA susIlA subbayA supaDiyANaMdA sAhU sabvAo pANAivAAo paDivirayA jAva sabcAo pariggahAo paDivirayA savvAo kohAo mANAo mAyAo lobhAo jAva micchAdasaNasallAo paDivirayA savvAo AraMbhasamAraMbhAoM paDivirayA savvAo karaNakArAvaNAo paDivirayA savyAo payaNapayAvaNAo paDivirayA samvAo kuNapiTTaNatajaNatAlaNavaharSadhaparikilesAo paDivirayA savvAo pahANamaddaNavaNNagavileSaNasaipharisarasarUvagaMdhamallAlaMkArAo paDivirayA jeyAvapaNetahappaggArA 4 sAvajajogocahiyA kammaMtA parapANaparipAvaNakarA kajaMti taovi paDivirayA jAvajIvAe se jahANAmae|| 5 [51] ~ 212~ Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama [51] aupapAtikam // 105 // "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aNagArA bhavaMti - IriyAsamiyA bhAsAsamiyA jAva iNameva NiggaMdhaM pAvayaNaM puraokAuM biharaMti tesi NaM bhagavaMtapurNa paNe vihAreNaM viharamANAnaM atyegaiyANaM anaMte jAba kevalavaraNANadaMsaNe samuppajjai, te bahuI | vAMsAI ke balipariyAgaM pAuNati jAva pAuNittA bhattaM paJcakravati bhattaM bahUI bhattAI aNasaNAi chedantirattAjasaTTAe kIraha NaggabhAve0 aMta karaMti, jesiMpi ya NaM egaiyANaM No kebalavaranANadaMsaNe samuppajjai te bahu vAsAI | chaumatthapariyAgaM pAu Nanti2 AvAhe uppaNNe vA aNuppaNNe vA bhattaM pacakvaMti, te bahaI bhattAI aNasaNAe chedanti 2 tA jassAe kIraha jaggabhAve jAba tamahamArAhittA carimehiM UsAsaNIsAsehiM anaMta aNuttaraM nivvAghAyaM nirAvaraNaM kasiNaM paDipuNNaM kevalavaraNANadaMsaNaM uppArDiti, tao pacchA sijjhihinti jAya aMta | karehinti / egacA puNa ege bhayaMtAro putrvakammAbaseseNaM kAlamAse kArya kiyA ukkoseNaM savasiddhe mahAvimANe devattAe uvavattAro bhavati, tahiM tesiM gaI tettIsaM sAgarovamAI diI ArAhagA, sesaM taM caiva 21 se je ime gAmAgara jAva saNNivesesu maNuA bhavaMti, taMjahA savvakAmavirayA savvarAgavirayA savvasaMgAtItA savvasiNehAtikaMtA akohA NikohA svINakohA evaM mANamAyAlohA aNupuveNaM aTTha kammapayaDIo // 105 // khavettA upiM loyaggapaTTANA havaMti ( sU0 41 ) // 'ayasakAraNa 'tti parAkramakRtA sarvadiggAminI vA prakhyAtiryazaH tatpratiSedhAdayazaH 'avaNNakArayatti avajJA-anAdaraH avarNo vA varNanAyA akaraNaM 'akittikAraga'tti dAnakRtA ekadiggAminI vA prasiddhiH kIrtistaniSedhAda kIrtiH Education International For Pale Onl ~213~ jIvovo sU0 41 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama 'asambhAvubbhAvaNAhiti asadbhAvAnAm-avidyamAnArthAnAmudbhAvanA-utprekSaNAni asajhAvodbhAvanAstAbhiH 'micchattAbhinivesehi yatti mithyAtve-vastuviparyAse midhyAtvAdvA-mithyAdarzanAkhyakarmaNaH sakAzAd abhinivezA:-cittAvaSTambhA | mithyAtvAbhinivezAstaiH 'buggAhemANa'tti vyuhAhyamANA:-kugrahe yojayantaH 'vuppAemANa'tti vyutpAdayamAnAH-asadbhAvo-15 dAvanAsu samarthIkurvanta ityarthaH, 'aNAloiyaapaDikaMta'tti gurUNAM samIpe akRtAlocanAstato doSAdanivRttAzvetyarthaH, eteSAM ca viziSTazrAmaNyajanyaM devatvaM pratyanIkatAjanyaM ca kilviSikatvaM, te hi caNDAlapAyA eva devamadhye bhavantIti 15 // 'saNNIpubajAIsaraNe'tti saMjhino satAM yA pUrvajAtiH-prAktano bhavastasthA yatsmaraNaM tattathA 15 / / AjIvikAgozAlakamatAnuvartinaH 'duparaMtariya'tti ekatra gRhe bhikSAM gRhItvA ye'bhigrahavizeSAd gRhadvayamatikamya punarbhikSA gRhanti * na nirantaramekAntaraM vA te dvigRhAntarikAH, dve gRhe antaraM bhikSAgrahaNe yeSAmasti te dvigRhAntarikA iti nirvacanam, evaM trigRhAntarikAH saptagRhAntarikAzca upalabeMTiya'tti utpala vRntAni niyamavizeSAt grAhyatayA bhaikSatvena yeSAM santi ! | te utpalavRntikAH 'gharasamudANiya'tti gRhasamudAna-pratigRhaM bhikSA yeSAM grAhyatayA'sti te gRhasamudAnikAH 'vijuyaMtari yatti vidyuti satyAM antaraM bhikSAgrahaNasya yeSAmasti te vidyudantarikAH, vidyutsampAte bhikSA nATantIti bhAvArthaH, 'u-10 4 DiyAsamaNa'tti uSTrikA-mahAmRNmayo bhAjanavizeSastatra praviSTA ye zrAmyanti-tapasyantItyueikAzramaNAH, eSAM ca padAmA | mutprekSayA vyAkhyA kRteti 17 / 'attukkosiya'tti AtmotkarSo'sti yeSAM te AtmotkarSikAH, 'paraparivAiya'tti pareSAM pari vAdo-nindA'sti yeSAM te paraparivAdikAH bhUikammiya'tti bhUtikarma-jvaritAnAmupadravarakSArtha bhUtidAnaM tadasti yeSAM te bhUtika [51] ~ 214~ Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) (12) -------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama aupapA- mikAH, bhujo bhujo kougakAragatti bhUyo bhUyaH-punaH punaH kautukaM-saubhAgyAdinimittaM pareSAM svapanAdi tatkAraH kautukakA- jIvopa0 tikam sarakAH 'Abhiogiesutti abhiyoge-AdezakarmaNi niyuktA AbhiyogikA AdezakAriNa ityarthaH, eteSAM ca devatvaM cAritrAdAbhiyogikatvaM cAtmotkarSAderiti 18 / vahuSu samayeSu ratA-AsaktAH bahubhireva samayaiH kArya niSpadyate naikasama-131 // 106 // sU041 yenetyevaMvidhavAdino bahuratAH-jamAlimatAnupAtinaH, 'jIvapaesi'tti jIvaH pradeza evaiko yeSAM matena te jIvapradezAH, PekenApi pradezena nyUno jIvo na bhavatyato yenakena pradezena pUrNaH san jIvo bhavati sa evaikaH pradezo jIvo bhavatItye vaMvidhavAdinastiSpagusAcAryamatAvisaMvAdinaH 'abattiyatti avyakta samastamidaM jagat sAdhvAdiviSaye zramaNo'yaM devo| vA'yamityAdiviviktapratibhAsodayAbhAvAttatazcAvyaktaM vastviti matamasti yeSAM te avyaktikAH, avidyamAnA vA sAdhyAdivyaktireSAmityavyaktikAH ASADhAcAryaziSyamatAntaHpAtinaH 'sAmuccheiya'tti nArakAdibhAvAnAM pratikSaNaM samucche-12 da-kSayaM vadantIti sAmucchedikAH azvamitramatAnusAriNaH 'dokiriyatti dve kriye-zItavedanoSNavedanAdisvarUpe ekatra samaye jIvo'nabhavatItyevaM vadanti ye te dvaikiyA gaGgAcAryamatAnuvartinaH 'terAsiya'tti trIn rAzIn jIvAjIvanojIva-18 1. rUpAn vadanti ye te trairAzikAH rohagusamatAnusAriNaH, 'abaddhiyatti avaddhaM satkarma kajukavatpArzvataH spRSTamAtraM jIva / samanugacchantItyevaM vadantItyabaddhikAH goSThAmAhilamatAvalambinaH, upalakSaNaM caitat sakriyAvartivyApanadarzanAnAmanye // 106 // pAmapIti, 'pavayaNaniNhaya'tti pravacana-jinAgamaM nivate-apalapantyanyathA tadekadezasyAbhyupagamAtte pravacananivakAH, | kevalaM 'cariyAliMgasAmaNNA micchAdihItti mithyAdRSTayaste viparItabodhAH navaraM caryayA-bhikSATanAdikriyayA liGgena [51] ~ 215~ Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [41] dIpa TrAca-rajoharaNAdinA sAmAnyA:-sAdhutulyA iti 19 / 'dhammiya'tti dharmaNa-zrutacAritrarUpeNa caranti ye te dhArmikA. kuta etadevamityata Aha-'dhammANuasi dharma-zrutarUpamanugacchanti ye te dharmAnugAH, kuta etadevamityata Aha-'dhammiAna mAti dharmaH zrutarUpa eveSTo-bAlabhaH pUjito vA yeSAM te dharmaSTAH dharmiNAM veSTAH dhISTAH athavA dharmo'sti yeSAM te dharmiNaH || ta eva cAnyebhyo'tizayavanto dharmiSThAH, ata eva 'dhammakkhAiti dharmamAkhyAnti bhavyAnAM pratipAdayantIti dharmAkhyAyinaH dharmAdvA khyAtiH-prasiddhiryeSAM te dharmakhyAtayaH, 'dhammapaloiya'tti dharma pralokayanti-upAdeyatayA prekSante pApaNDiSu vA gaveSayantIti dharmapralokinaH, dharmagaveSaNAnantaraM vA 'dhammapalajjaNa'tti dharma prarajyante-Asajyante ye te dharmaprarajyanAH, tatazca 'dharmasamudAcAra'tti dharmarUpacAritrAtmakaH samudAcAra:-sadAcAraH sapramodo vA''cAro yeSAM te dharmasamudAcArAH, ata || eva 'dhammeNa ceva vittiM kappemANa'tti dharmeNaiva-cAritrAvirodhena zrutAvirodhena vA vRtti-jIvikA kalpayantaH-kurvANA mAviharantIti yogaH, 'suSaya'tti sadatAH zobhanacittavRttivitaraNA vA, 'suSpaDiyANadA sAhahiti suSu pratyAnanda:-cittAhAdo || yeSAM te supratyAnandAH sAdhuSu-viSayabhUteSu athavA sAhUhiMti uttaravAkye sambadhyate, tatazca sAdhubhyaH sakAzAtU sAdhva-18 |ntike ityarthaH, 'egacAo pANAivAyAo'tti ekasmAt na sarvasmAt pAThAntare 'egaiyAo'tti tatra ekaka eva eka|kikaH tasmAdekakikAt, ita idaM sUtraM prAyaH prAguktArtha navaraM 'micchAdasaNasallAotti iha mithyAdarzanaM-tajanyAnyayUthi| kavandanAdikA kriyA tato bhAvato viratAH rAjAbhiyogAdibhistvAkArairaviratA iti, 'kuTTaNapiTTaNatajjaNatAlaNavahabaMdhapa-18 rikilesAo'tti kuTTanaM-khadirAderiva chedavizeSakaraNaM piTTana-vastrAderiva mudgarAdinA hunanaM tarjana-paraM prati jJAsyasi re / anukrama [51] ~ 216~ Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [41] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: tikam prata sUtrAMka [41] dIpa anukrama apipA- 15 jAlmetyAdibhaNanaM tADanaM-capeTAdinA hananaM tAlanaM vA gRhadvArAdestAlakena sthaganaM vadho-mAraNaM bandho-rajjvAdinA yantraNa | jIvopa0 pariklezoM-bAdhotpAdana 'sAvajajogovahiya'tti sAvadyayogA aupadhikA-mAyAprayojanAH kaSAyapratyayA ityarthaH upkrnnpr||107|| yojanA vA ye terA 'kammaMta'tti vyApArAMzAH, vAcanAntare 'sAvajjA abohiyA kammata'tti atra abodhikAH avidya- sU | mAnavodhikA veti, evaM sAmAnyenoktAnAM manuSyANAM vizeSanirdezArthamAha-taMjaha'tti ta ete ityarthaH 'se jahAnAmae'tti ||| kacittatrApyayamevArthaH 20 / 'AvAhetti rogAdivAdhAyAM 'egaccA puNa ege bhayaMtAroM'tti ekA-asAdhAraNaguNatvAd advi-ra | tIyA manujabhavabhAvinI vA arcA-yondista nuryeSAM te ekAcarcAH, punaHzabdaH pUrvoktArthApekSayA uttaravAkyArthasya vizeSadyo| tanArthaH, eke-kevalajJAnabhAjanebhyo'pare 'bhayaMtAro'tti bhaktAra:-anuSThAnavizeSasya sevayitAro bhayatrAtAro vA, anusvA4 rastvalAkSaNikA, 'pubakammAvaseseNa' kSINAvazeSakarmaNA devatayotpattAro bhavantIti yogaH 21 / 'sabakAmaviraya'tti sarva kAmebhyaH-samastazabdAdiviSayebhyo viratA-nivRttAsteSu vA virayA-vigatautsukyA ye te tathA, yataH 'savarAgavirayatti | | sarvarAgAt-samastAdviSayAbhimukhyahetubhUtAtmapariNAmavizeSAdviratA-nivRttA ye te tathA, 'sabasaMgAtIta'tti sarvasmAtsa jhAt-mAtApitrAdisambandhAdatItA:-apakrAntAH sarvasaGgAtItAH yataH 'sabasiNehAikaMtati sarvasneha-mAtrAdisambandha* hetuM atikrAntAH-tyaktavanto ye te sarvasnehAtikrAntAH 'akkoha'tti krodhaviphalIkaraNAt 'nikoha'tti udayAbhAvAt, kA etadeva kuta ityAha-khINakoha'tti kSINakrodhamohanIyakarmANa ityarthaH, ekArthA caite zabdAH 22 // 41 // aNagAre NaM bhaMte ! bhAviappA kevalisamugghAeNaM samohaNittA kevalakappaM loyaM phusittA NaM ciTThaha ?, [51] OM ~ 217~ Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [42] + gAthA dIpa anukrama [52-54] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRttiH ) mUlaM [ 42 ] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH haMtA ciha, se NUrNa bhaMte! kevalakappe loe tehiM NijjarApoggalehiM phuDe ?, haMtA phuDe, chamatthe NaM bhaMte ! maNusse tesiM NijjarApoggalANaM kiMci vaNNeNaM vaNNaM gaMdheNaM gaMdha raseNaM rasaM phAseNaM phArsa jANai pAsai ?, gomA !, No iNDe samaTTe se keNaNaM bhaMte / evaM buccai chaDamatthe NaM maNusse tesiM NijjarApoggalANaM No kiMci vapaNeNaM vaNNaM jAva jANai pAsai ?, goyamA, ayaM NaM jaMbuddIve 2 savvadIvasamuddANaM savvabhaMtaraNa savvakhuDDAe vahe tellapUpasaMThANasaMThie baTTe rahacakavAlasaMThANasaMThie baTTe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThie baTTe | paDipuNNa caMdasaMThANasaMThie eka jogaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNi joyaNasayasahassAI solasasahassAiM doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiSNi ya kose aThThAvIsaM ca dhaNusa terasa ya aMgulAI ahaMgu liyaM ca kiMci visesAhie parikakheveNaM paNNatte, deve NaM mahiDIe mahajuie mahambale mahAjase mahAsukkhe mahANubhAve savilevaNaM gaMdhasamuggayaM giNhar3a sa 2 taM abadAle taM 2 jAva NAmevatikaDu kevalakappaM jaMbUdIvaM tihiM accharANivA ehiM tisattakhutto aNupariahitA NaM havyamAgacchejA se pUrNa goyamA ! se keva lakappe jaMbUdIve 2 tehiM ghANapoggalehiM phuDe !, haMtA phuDe, chaumatthe NaM goyamA ! maNusse tesiMghANapoggalANaM kiMci caNNeNaM vaNNaM jAva jANaMti pAsaMti ?, bhagavaM! No iNaTThe samar3e se teNadveNaM gomA ! evaM bucaichumatthe NaM maNusse tesiM NijarApoggalANaM no kiMci vaNNeNaM vaNNaM jAva jANai pAsara, esuhamA NaM poggalA paNNattA, samaNAuso ! savvaloyaMpi ya NaM te phusittA NaM citi / kamhA NaM bhaMte ! kevalI samo te Education Internationa For Pasta Use Only ~218~ Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---- mUlaM [42] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [42]] gAthA auSapA- haNaMti ? kamhA NaM kevalI samugghAyaM gacchaMti ?, goyamA ! kevalINaM cattAri kamma'sA apalikkhINA bhavaMti, tikam |taMjahA-vevaNija AuyaM NAma gutaM, savayahue se veyaNile kamme bhavaha, savvatthove se Aue kamme bhavahAra [visamaM samaM karei paMdhaNehi ThiIhi ya, visamasamakaraNayAe baMdhaNehiM ThiIhi ya evaM khalu phevalI samohaNaMti // 108 // kA evaM khalu kevalI samugghAyaM gacchati / sabvevi NaM bhaMte ! kevalI samugghAyaM gacchati', No NaDe samajhe. 'a-15 kittA samugghAyaM, aNaMtA kevalI jiNA / jarAmaraNavippamukkA, siddhiM varagaiMgayA ||1||kisme bhaMte ! AujIkaraNe paNNate?, goyamA! asaMkhejasamaie aMtomuhuttie papaNate / kevalisamugghAe NaM bhaMte ! kaisamaie paNNate?, goyamA ! asamaie paNNatte, taMjahA-paDhame samae daMDaM kareda viie samae kavAI kre| taIe samae maMthaM karei cautthe samae loyaM pUrei paMcame samae loyaM paDisAharada chaThe samae maMthaM paDisAhara sattame samara kavADaM paDisAharai ahame samae daMDa paDisAharai paDisAharitA tao pacchA sarIratdhe bhv|| seNaM bhaMte! tahA samugghAyaM gae kiMmaNajogaM jujai ? vayajogaM jujai kAyayogaM jujai, goyamA! No maNa-14 jogaM jujada No vayajogaM jujai kAyajogaM jujai, kAyajogaM jujamANe kiM orAliyasarIrakAyajogaM jujai ? orAliyamissasarIrakAyajogaM jujai ? veubviyasarIrakAyajogaM jujai ? veubviyamissasarIrakAyajogaM| mA jujai ? AhArasarIrakAyajogaM jujaha? AhArasarIramissakAyajogaM jujaha, kammAsarIrakAyajogaM jujA, goyamA ! orAliyasarIrakAyajogaM jujai, orAliyamissasarIrakAyajogaMpi jujai, No veuvviyasarIrakA dIpa anukrama [52-54] // 108 // ~ 219~ Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [42] + gAthA dIpa anukrama [52-54] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRttiH ) mUlaM [ 42 ] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [12] upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | yajogaM juMjai No veDabbiyamissa sarIrakA yajogaM jhuMjai No AhAragasarIrakAyajogaM juMjai No AhAragamissasarIrakAyajogaM juMjai kammasarIrakAyajogaMpi juMjai, paDhamamesu samaesa orAliya sarIrakAyajogaM juMjaI biiyaichasattamesu samaesa orAliyamissasarIrakAyajogaM jujai taIyacautthapaMca mehiM kammAsarIrakAyajogaM juMjai / se NaM bhaMte / tahA samugdhAyagae sijjhihii bujjhihi mubahi parinivvAhira saJcadukkhANamaMtaM karei ?, No iNaTThe samaTThe, se NaM tao paDiniya taha tao paDiniyattittA ihamAgacchacha 2 tA tao pacchA maNajogaMpi juMjai vayajogaMpi jujai kAyajogaMpi juMjai maNajogaM juMjamANe kiM sacamaNajogaM juMjai mosamaNajogaM juMjai sadAmosamaNajogaM juMjai asaccAmosamaNajogaM juMjada ?, goyamA ! sacamaNajogaM juMjai No mosa maNajogaM muMjaha No saccAmosamaNajogaM juMjai asacAmosamaNajogaMpi juMjai, vayajogaM juMjANe kiM sacavaijogaM juMjai mosavaijogaM juMjai [kiM ] saccAmosavaijogaM juMjai asacAmosabajogaM juMjai ?, goyamA ! sacavaijogaM juMjai No mosavaijogaM jujai No saccAmosavaijogaM juMjai asacAmosavaha jogaMpi juMjai, kAyajogaM juMjamANe Agaccheja vA cija vA NisIeja vA tuyahez2a vA ullaMgheja vA pallaMgheja vA ukkhevaNaM vA avakkhevaNaM vA tiriyakkhevaNaM vA karejA pADihAriyaM vA pIDhaphala haga sejjasaMdhAragaM paJcapijjA / ( sU0 42 ) tadevamukto vivakSitopapAtaH, adhunA'nantaroktasiddhopapAtasambandhena tatkAraNabhUtasamudghAtAdivaktavyatAM darzayannAha - 'aNagAre NamityAdi vyaktaM, navaraM 'kevalisamugdhAeNaM' ti na kapAyAdisamudghAtena 'samohae'tti samavahato - vikSipta Educatuny internationa For Parata Use Only ~220~ Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---- mUlaM [42] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata aupapA- samudghA0 sUtrAMka tikam sU042 [42] // 10 // gAthA pradezaH 'kevalakappa'ti kevalajJAnakalpaM sampUrNamityarthaH, vRddhavyAkhyA tu kevalA-sampUrNaH kalpata iti kalpaH-svakAryakaraNasamarthaH vasturUpa itiyAvat , kevalazcAsau kalpazceti samAso'tastaM 'nijarApoggalehiM ti nirjarApradhAnAH pudgalA nirjarApudgalAH, jIdhenAkarmatAmApAditAH karmapradezA ityarthaH, atastairnirjarApudgalaiH 'phuDe'tti spRSTo vyAptaH, 'chaumatthe kati chanastho | niratizayajJAnayukta iha pratipattavyo yataH chadmastho'pi viziSTAvadhijJAnayukto nirjarApudgalAn jAnAtyeva 'rUvagayaM(ba)lahai saSa'miti vacanAt 'vaNNeNa vaNaM'ti varNena-varNatayA yAthAtmyenetyarthaH varNa-kAlavarNAdika jAnAti vizeSataH pazyati sAmAnyataH, 'No iNaDetti nAyamarthaH 'samahe'tti samartha:-saGgataH, karmapudgalAnAM sAtizayajJAnagamyatvAt , 'sababhatarAe'tti sarvAbhyantarakaH 'sabakhuDDAetti sarvakSullakaH, dIrghatvaM cAtra prAkRtatvAt , 'vaTTe'tti vRttaH, vRttazca modakavad ghanavRtto'pi syAdatastadvayavakachedena prataravRttatAbhidhAnArthamAha-'tellApUyasaMThANasaMThie'tti upalakSaNatvAdasya ghRtApUpAderapyatra grahaH, 'rahacakavAla'tti cakravAlaM-maNDalaM maNDalatvadharmayogAcca rathacakramapi rathacakravAlaM 'pukkharakaNiya'tti padmabIjakozaH, 'jAva iNAmevattikaTThatti yAvaditi parimANArthastAvadityasya gamyamAnasya savyapekSaH, 'iNAmeva'tti idaM-gamanam , evamiti-cappuTikArUpazIghratvAvedakahastavyApAropadarzanaparaH, anusvArAzravaNaM ca prAkRtatvAt , dvirvacanaM ca zIghratAtizayopadarzanaparam , itirupapradarzanArthaH, kRtvA-vidhAya 'tihiM accharAnivAehi ti tisRbhizcappuTikAbhirityarthaH 'tissattakhuttotti triguNAH sapta trisapta trisaptavArAstriHsaptakRtvaH ekaviMzativArA ityarthaH, 'haba'ti zIdhra 'ghANapoggalehiM ti gandhapudgalaiH, iha sthAne | yAvadityasya savyapekSastAvadityayaMzabdo dRzyaH, 'essuhumANaM ti etatsUkSmAH, ko'rthaH ? evaM nAma sUkSmAste yathA tAMzchadma dIpa anukrama [52-54] // 109 nainarana ~ 221~ Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---- mUlaM [42] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [42] gAthA stho varNAdibhirna jAnAtIti 'samaNAusso'tti he zramaNa ! he AyuSman , athavA zramaNazcAsAvAyuSmAMzceti samAsasta-18 |syAmantraNaM he zramaNAyuSman !, yathA atisUkSmatvAdgandhapudgalAna jAnAtItyevaM nirjarApudgalAnapIti dRSTAntopanayaH / 'kamhA NaM bhaMte ! kevalI samohaNaMtitti samavaghnanti-pradezAn dikSu prakSipanti, etadeva sukhapratipattaye vAkyAntareNAha-'kamhANaM kevalI samugdhAyaM gacchati'tti, 'apalikkhINe'tti sthiterakSayAt 'aveiyA anijiNNa'tti kacidRzyate, tatra aveditAsta-13 drasasyAnanubhUtatvAt anirjIrNAH-tatpadezAnAM jIvapradezebhyo'parizaTanAt 'bahue se veyaNije'tti se-tasya kevalino yaH samudrAta pratipadyate na punaH sarvasyaiva, kepAzidakRtasamudghAtAnAmapi samabhAvaspeSTatvAt 'caMdhaNehiti pradezabandhAnubhAga-1 bandhAvAzrityetyarthaH, 'ThiIhi yatti sthitibandhavizeSAnAzrityetyarthaH, 'visamasamakaraNayAe bandhaNehiM ThiIhi ya evaM khalu 8 kevalI samohaNaMti' ihaivamakSaraghaTanA-evaM khalu viSamasamakaraNAya bandhanAdibhiH kevalinaH samudghAtayantIti 'AvajIkaraNe'tti AvarjIkaraNam-udIraNAvalikAyAM karmaprakSepacyApArarUpaM, tacca kevalisamudghAtaM pratipadyamAnaH prathamameva karo ti / 'paDhamasamae daMDaM karei'tti prathamasamaya evaM svadehaviSkambhamUrdhvamadhazcAyatamubhayato'pi lokAntagAminaM jIvapradeza-18 A sanAtaM daNDasthAnIya kevalI jJAnAbhogataH karoti, 'biie kavArDa karei'tti dvitIyasamaye tu tameva daNDaM pUrvAparadigdvaya-18 prasAraNAtpArzvato lokAntagAmikapATamiva kapATaM karoti, 'mati tRtIye samaye tadeva kapATaM dakSiNottaradigdvayaprasAra. |NAnmathisaharza manthAnaM karoti lokAntaprApiNameva, 'logaM pUrei'tti caturthasamaye saha lokaniSkuTairmanthAntarANi pUrayati,18 tatazca sakalolokaH pUrito bhavati, 'loyaM paDisAharai'tti paJcame samaye manthAntarApUrakavena ye lokapUrakAH pradezAste hai| dIpa anukrama [52-54] ~222~ Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---- mUlaM [42] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [42]] gAthA oNpapA- lokazabdena ucyante, ato manthAntarAlapUrakAn pradezAn saMharati mathistho bhavatItiyAvat, 'maMthaM paDisAharaitti madhyA. samudghA0 tikam kAravyavasthApitapradezAn saMhRtya kapATastho bhavatItiyAvat , 'kavADaM paDisAharaItti saptamasamaye kapATAkAradhArakaprade sU042 | zasaMharaNAddaNDastho bhavatItyarthaH, 'ahame samae daMDaM paDisAharai, sAharittA sarIrasthe bhavaitti, iha yadyapi saMhatyesyanena // 110 // saMharaNasya pUrvakAlatA zarIrasthabhavanasya ca pazcAtkAlatA zabdavRttyA pratIyate, tathA'pyavRttyA na kAlabhedo'sti, dvayorapyaSTamasamayabhAvitvenoktatvAditi / 'no maNajoga no vayajogaM jujai'tti prayojanAbhAvAt, kAyayogacintAyAM saptavidhaH kAyayogaH, tatra-orAliyasarIrakAyajoga'ti yogo-vyApAraH sa ca vAgAderapyastIti kAyena vishessittvaatkaayyogH| sa cAnekadheti audArikazarIreNa viziSyate, tatrodAraiH-zeSapudgalApekSayA sthUlaiH pugalanivRttamityaudArika, tacca taccharIraM ceti samAsastasya kAyayogaaudArikazarIrakAyayogaH, 'orAliyamIsasarIrakAyajoga'ti audArikamizraka nAma yaccharIraM tasya yaH kAyayogaH sa yathA, sa ca kArmaNIdArikayoryugapadvyApArarUpa audArikazarIriNAmutpattikAle kevalisamu dghAte vA, audArikakriyayorIdArikAhArakayorvA yugapadvyApArarUpaH, audArikazarIriNAM vaikriyakaraNakAle AhAraka4karaNakAle ceti, 'veubiyasarIrakAyajogati pUrvavannavaraM vikriyA prayojanamasyeti vaikriya-sUkSmataraviziSTakAryakaraNakSa&mapudgalanivRttamityarthaH, ayaM ca vaikriyalabdhimatAM vAdaravAyukAyikapaJcendriyatiryagmanuSyANAM devanArakANAM ca syAditi // 11 // 'veciyamissasarIrakAyajoga'ti vaikriya sanmitraM yatkArmaNAdinA tadvaikriyamikaM tacca taccharIraM ceti samAsastasya kAyayogo vaikriyamizrazarIrakAyayogaH, sa ca vaikriyakArmaNayoyugapadvyApArarUpaH, sa ca devanArakANAmutpattikAle yAvat vaikri-II RSCOCOCOCCASSOME dIpa anukrama [52-54] KI ~223~ Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [42] + gAthA dIpa anukrama [52-54] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRttiH ) mUlaM [42] + gAthA muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra - [12] upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH | yamaparipUrNamiti, vaikriyalabdhimatAM vA tiryagmanuSyANAM vihitavaikriyazarIrANAM tattyAgenaudArikaM gRhNatAmiti, 'AhAragasarIrakAyajogaM' ti prAgvat navaram - AhArakA viziSTatarapudgalAstanniSpannamAhArakam, ayaM ca caturdazapUrvadharasya samutpannaviziSTapra| yojanasya kRtAhArakazarIrasya bhavatIti, 'AhAragamIsasarIrakAyajogaM ti AhArakaM sammizraM yadaudArikeNa tadAhArakamizraM tacca taccharIraM ceti, zeSastathaiva, ayaM cAhArakaudArikayoryugapadvyApArarUpaH, sa ca kRtAhArakasya tattyAgenaudArikaM gRhNato bhavatIti, 'kammagasarIrakAyajogaM 'ti prAgvat, ayaM cApAntarAlagatau kevalisamudghAte vA syAditi, 'paDhamamesu samaesa' ityAderayamabhiprAyaH- jIvapradezAnAM daNDatayA prakSepe saMhAre ca prathamASTamasamayayoraudArikakAya vyApArAdau dArikakAyayoga eva, dvitI| yapaSThasaptamasamayeSu punaH pradezAnAM prakSepasaMhArayoraudArike tasmAcca vahiH kArmaNe vIryaparispandAdaudArika kArmaNamizraH, tRtIyacaturthapaJcameSu tu bahiraudArikAtkArmaNa kAya vyApArAdasahAyaH kArmaNayoga eva, tanmAtraceSTanAd, iha ca yadyapi manthakaraNe kapATanyAyenaudArikasyApi vyApAraH sambhAvyate tathA'pIta eva vacanAdasau kathaJcinnAstIti mantavyamiti / 'saccamaNajogaM juMjai, asaccAmosAmaNajogaMpi juMjaitti manaHparyAyajJAninA anuttaramureNa vA manasA pRSTo manasaiva asti jIvaevaM kurvityAdikamuttaraM yacchan, 'saJcavaijogaM' ti jIvAdipadArthAn prarUpayan 'asaccAmosAvayajogaM'ti AmantraNAdiSviti, samudghAtAnnivRttazcAntarmuhUrtena yoganirodhaM karoti 22 // 42 // se NaM bhaMte! tahA sajogI sijjhihii jAva aMtaM karehiha ?, No iNaDe samaTTe, se NaM pubvAmeva saMNissa 1 viziSTAntarapudgalAH pra0 For Parts On ~ 224~ Mayor Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama aupapA paMciMdiyassa pajjattagassa jahapaNajogassa heDA asaMkhejaguNaparihINaM paDhama maNajogaM niraMbhai, tayANaMtaraM ca NaM tikam | biMdiyassa pajjattagassa jahaNNajogassa heTTA asaMkhejaguNaparihINaM biiyaM vaijogaM niraMbhai, tayANataraM ca NaM || sU043 // 11 // muhamassa paNagajIvassa apajjattagassa jahaNajogassa heTThA asaMkhejaguNaparihINaM taIyaM kAyajogaM NiraMbhaha, se|| NaM eeNaM uvAeNaM paDhamamaNajogaM NiraMbhai maNajogaM NibhittA vayajogaM NiraMbhai vayajogaM NibhittA kAyajogaM NikaMbhai kAyajogaM nirUbhittA joganirohaM karei, joganirohaM karetA ajogasaM pAuNati, ajogattaM / pAuNittA isiMhassapaMcakkharauccAraNadvAe asaMkhejasamaiyaM aMtomuhuttiyaM selesiM paDivajaha, puvaraiyaguNaseDhIyaM ca NaM karma tIse selesimAe asaMkhejAhiM guNaseDhIhi aNate kammaMse khaveti ceyaNijjAughaNAma gutte, icete cattAri karmase jugavaM khaveda vedaNijjA 2orAliyateyAkammAI savvAhiM vippayahaNAhiM vippajasahai, orAliyateyAkammAI sabvAhiM vippayahaNAhiM vippayahitA ujaseDhIpaDivanne aphasamANagaI hUM eka-18 samaeNaM aviggaheNaM gatA sAgArovautte sijjhihiha / te NaM tatya siddhA havaMti sAdIyA apajavasiyA asarIrA jIvaghaNA daMsaNanANocauttA nihiyA nirayaNA nIrayA NimmalA citimirA visuddhA sAsayamaNAgayaddhaM // 11 // kAlaM ciTThati / se keNaThaNaM bhaMte ! evaM bucai-te NaM tasya sihA bhavaMti sAdIyA apajavasiyA jAva cihati?,13 goyamA! se jahANAmae bIyANaM aggidaDDANaM puNaravi aMkuruppattI Na bhavaha, evAmeva sihANaM kammabIe | dahe puNaravi jammuppattI na bhavai, se teNaDeNaM goyamA! evaM buccai-te NaM tattha sihA bhavaMti sAdIyA apa siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~225~ Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama [15] navasiyA jAva ciTThati / jIvA NaM bhaMte ! sijjhamANA kayaraMmi saMghayaNe sijhaMti !, goyamA ! vairosabha NArAyasaMghayaNe sijhaMti, jIvA NaM bhaMte ! siMjjhamANA kayaraMmi saMThANe sijhaMti ?, goyamA ! chaha saMThAjANANaM aNNatare saMThANe sijhaMti, jIvA bhaMte ! sijjhamANA kayarammi uccatte sijhaMti, goyamA ! jahapaNeNaM sattarayaNIo ukkoseNaM paMcadhaNussae sijhaMti, jIvANaM bhaMte ! sijjhamANA kayarammi Aue si jhaMti?, goyamA! jaddaNNeNaM sAiregahavAsAue ukoseNaM puvakoDiyAue sijjhaMti |asthi NaM bhaMte ! imIse 5 rayaNappahAe puDhabIe ahe siddhA parivasaMti !, No iNaThe samahe, evaM jAva ahe sattamAe, asthi NaM bhaMte! sohammassa kappassa ahe siddhA parivasaMti?, No iNahe samahe, evaM sambesiM pucchA, IsANassa snnNkumaarss| jAjAva ayassa gevijavimANANaM aNuttaravimANANaM, asthi NaM bhaMte ! IsIpabhArAe puDhavIe ahe siddhA parivasaMti ?, No iNaDhe samahe, se kahiM khAi NaM bhaMte ! siddhA parivasaMti?, goyamA ! imIse rayaNappahAe puDhavIe bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo uDe caMdimasUriyaggahagaNaNakhattatArAbhavaNAo yahUI joyaNasayAI | bahUI joyaNasahassAI bahUI joyaNasayasahassAI bahao joyaNakoDIo bahUojoyaNakoDAkoDIo uhutaraM | uppaittA sohammIsANasaNaMkumAramAhidabaMbhalaMtagamahAsukkasahassAraANayapANayaAraNaya tipiNa ya ahAre gevijavimANAvAsasae vIivaittA vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiyasavahasiddhassa ya mahAvimANassa sabva| uparillAo thUbhiyaggAo duvAlasajoyaNAI ayAhAe estha NaM IsIpanbhArA NAma puDhacI paNattA paNa-110 awrminaurary.org siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~226~ Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata su0 sUtrAMka [43] aupapA- yAlIsaM joyaNasayasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM egA joyaNakoDI bAyAlIsaM sayasahassAI tIsaM ca saha-Tama tikam ssAI doSiNa ya auNApaNNe joyaNasae kiMci visesAhie pariraeNaM, IsipanbhArA ya NaM puDhavIe bhumjjhde||112|| sabhAe aTThajoyaNie khele aTThajoyaNAI bAhulleNaM, tayA'NataraM ca NaM mAyAe 2 paDihAyamANI 2 sbvesu4|| carimaperaMtesu macchiyapattAo taNuyatarA aMgulassa asaMkhejahabhAgaM vAhulleNaM paNNattA / IsIpambhArAe Na puDhavIe duvAlasa NAmadhejA papaNattA, taMjahA-IsI i vA isIpabbhArA i vA taNUi vA taNUtaNU havA siddhI 4IcA siddhAlae i vA muttI i vA muttAlae i vA loyagge i vA loyaggathUbhiyA icA lopaggapaDibujjhaNA | &Ai vA samvANayajIvasattamuhAvahA i vA / IsIpabhArA NaM puDhavI seyA saMkhatala vimalasollipamuNAlada garayatusAragokkhIrahAravaNNA uttANayachattasaMThANasaMThiyA savvajuNasuvaNNayamaI acchA saNhA laNhA ghaDA mahA NIrayA NimmalA NippaMkA NikaMkaDacchAyA samarIciyA suppabhA pAsAdIyA darisaNijA abhiruvA paDirUvA, IsIpanbhArAe NaM puDhavIe sIyAe joyaNami logate, tassa joyaNassa je se uvarille gAue tassa NaM gAuassa je se uvarille chabhAgie tattha NaM siddhA bhagavaMto sAdIyA apajavasiyA aNegajAijarAmaraNajo-2 NiveyaNasaMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagambhavAsavasahIpavaMcasamaikatA sAsayamaNAgayamaddhaM ciDaMti / / (sU043) // 112 // M se puSAmeva sannisse tyAdi, asyAyamarthaH-sa-kevalI, NamityalaGkAre, 'pUrvameva' AdAveva yoganirodhAvasthAyAH saMji no-manolabdhimataH paJcendriyasyeti svarUpavizeSaNaM, yataH saMjJI paJcendriya eva bhavati, 'pajjattassa'ci manaHparyApyA paryA ECEBCAMANCERRACRICA dIpa anukrama [15] Awastaram.org siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~227~ Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama tasya, tadanyasya manolabdhimato'pi manaso'bhAva eveti paryAptasyetyukta, sa ca madhyamAdimanoyogo'pi syAdityAha|'jahaNNajogissa'tti jaghanyamanoyogavataH 'heha'tti adho yo manoyoga iti gamyate, jaghanyamanoyogasamAno yo na bhavatItyarthaH, manoyogazca-manodravyANi tajhyApArazceti, jaghanyamanoyogAdhobhAgavartitvameva darzayannAha-'asaMkhejaguNaparihINaM ti | asaGkhyAtaguNena parihINo yaH sa tathA taM jaghanyamanoyogasthAsaGgyeyabhAgamAtre manoyogaM niruNaddhi, tataH krameNAnayA mA-14 |trayA samaye samaye taM nirundhAnaH sarvamanoyoga niruNaddhi, anuttareNAcintyena akaraNavIryeNeti, etadevAha-paDhama maNo jogaM niraMbhaItti prathama-zeSavAgAdiyogApekSayA prAthamyena-Adito manoyoga niruNIti uktaM ca-"pajattamettasannissa 4 jattiyAI jahannajogissa / hoti maNodavAI tabAvAro ya jammatto // 1 // tadasaMkhaguNavihINaM samae samae niruMbhamANo so / maNaso sabanirohaM kareasaMkhejasamaehiM // 2 // " ti, ecamanyadapi sUtradvayaM neyam , 'ajogaya pAuNaitti ayogatAM prAmotIti, 'IsiMhassapaMcakkharuccAraNaddhAe'tti IsiMti-ISatspRSTAni isvAni yAni paJcAkSarANi teSAM yaduccAraNaM tasya yA'ddhA-kAlaH sA tathA tasyAm , idaM coccAraNaM na vilambitaM drutaM vA, kintu madhyamameva gRhyate, yata Aha-"hassa-14 |kkharAI majheNa jeNa kAleNa paMca bhaNNaMti / acchai selesigao tattiyamettaM tao kAlaM // 1 // " zailezo-merustasyeva 1 paryAptamAtrasaMzimo yAbanti jaghanyayoginaH / bhavanti manodravyANi tabyApArazca yaavnmaatrH||1|| tadasaGkhyaguNavihInaM samaye 4 samaye nirundhan saH / manasaH sarvanirodhaM kuryAdasAyasamayaiH // 2 // 2 khAkSarANi madhyena yena kAlena paJca bhaNyante / tiSThati zailezIlagatastAvanmAtraM tataH kAlaM // 1 // SAREaratunintimational siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~ 228~ Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: aupapA prata sUtrAMka // 113 // [43] dIpa anukrama [15] |sthiratAsAmyAdyA'vasthA sA zailezI athavA zIleza:-sarvasaMvararUpacAritraprabhustasyeyamavasthA yoganirodharUpeti zailezI tA siddhAdhika pratipadyate, tataH 'puvarazyaguNaseDhIyaM ca Nati pUrva-zailezyavasthAyAH prAg racitA guNazreNI-kSapaNopakramavizeSarUpA yasya tattathA, guNazreNI caivaM-sAmAnyataH kila karma bahvalpamalpataramalpatamaM cetyevaM nirjaraNAya racayati, yadA tu pariNAmavi sU043 zeSAttatra tathaiva racite kAlAntaravedyamalpaM bahu bahutaraM bahutamaM cetyevaM zIghatarakSapaNAya racayati tadA sA guNazreNItyucyate, sthApanA caivaM/'kammati vedanIyAdikaM bhavopamAhi tIse selesimaddhAe'tti tasyAM zailezIaddhAyAM-zailezIkAle kSapayanniti yogaH , etadeva vizeSeNAha-'asaMkhejAhiM guNaseDhIhinti asaGkhyAtAbhirguNazreNIbhiH zailezyavasthAyA asaGgyAtasamayatvena guNazreNyapyasaGkhyAtasamayA tataH tasyAH pratisamayabhedakalpanayA asaGkhyAtAguNazreNayo bhavanti, ator3asaGkhyAtAbhiH guNazreNIbhirityuktam , asaGkhyAtasamayairiti hRdayam, 'aNate kammaMse khavayaMto'tti anantapudgalarUpatvAdanantAstAn karmAzAn-bhavopagrAhikarmabhedAna kSapayan-nirjarayan 'veyaNijjAuyaNAmagoe'tti vedanIyaM sAtAdi Ayu:-manuSyAyuSka nAma-manuSyagatyAdi gotram-ucairgotram 'icete'tti ityetAn 'cattAritti caturaH 'kammase'tti karmAzAnmUlaprakRtIH 'jugarva khaveitti yogapadyena nirjarayatIti / etaccaitA bhASyagAthA anuzritya vyAkhyAtaM,yaduta-"tadasaMkhejaguNAe seDhIe viraiyaM purA kmm| 1 tadasoyaguNayA zreNyA viracitaM purA karma / samaye samaye kSapayan karma zailezIkAlena // 1 // sarva kSapayati tatpunarnirlepa kiJciduparitane samaye / kiJcica bhavati carame zailezyA tavakSye // 2 // manujagatijAtitrasabAdaraM ca paryApta subhagamAdeyam / anyataravedanIya narA4 yurucaiH yazonAga // 3 // sambhavato jinanAma narAnupUrvI ca caramasamaye / zeSA jinasatkA dviparamasamaye nistiSThanti (niSThA yAnti) 018| 445544SCAM // 11 // siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~229~ Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: 456056-56 prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama | samae samae khavayaM karma selesikAleNaM // 1 // sarva khavei taM puNa nillevaM kiMciduvarime samae / kiMcicca hoi carame 8 | selesIe tayaM voccha // 2 // maNuyagaijAitasabAyaraM ca pajjattasubhagamAejaM / annayaraveyaNi narAumucaM jasonAmaM // 3 // |saMbhavao jiNanAma narANupucI ya carimasamayaMmi / sesA jiNasaMtAo ducarimasamayaMmi niti'||4||tti, 'savAhiM vippayahaNAhiti sarvAbhiH-azeSAbhiH vizeSeNa-vividha prakarSato hAnayaH-tyAgA viprahANayo vyaktyapekSayA bahuvacanaM tAbhiH, kimuktaM bhavati ?-sarvathA parizATanaM na tu yathA pUrva saGghAtaparizATAbhyAM dezatyAgataH 'vippajahitta'tti vizeSeNa prahAya-parityajya 'ujUseDhipaDibanne tti RjuH-avakrA zreNiH-AkAzapradezapaGgistAM RjuzreNiM pratipannaH-AzritaH 'aphusamANagaI'tti aspRzantI-siddhyantarAlapradezAn gatiryasya so'spRzadgatiH, antarAlapradezasparzane hi naikena samayena siddhiH, iSyate ca tatraika eva samayaH, ya eva cAyuSkAdikarmaNAM kSayasamayaH sa eva nirvANasamayaH, ato'ntarAle samayAntarasyAbhAvAdantarAlapradezAnAmasaMsparzanamiti, sUkSmazcAyamarthaH kevaligamyo bhAvata iti, 'egeNaM samaeNa'ti, kuta ityAha-aviggaheNaM'ti avigraheNa-varahitena, vakra eva hi samayAntaraM lagati pradezAntaraM ca spRzatIti, 'uhuM gatA' UrdhvaM gatvA 'sAgArovautte'tti jJAnopayogavAn 'sidhyati' kRtakRtyatAM labhate iti / gatamAnupanikamadha prakRtamAha-kiM ca prakRtaM ?, 'se je ime gAmAgara jAva sannivesesu maNuyA havaMti-sabakAmavirayA jAva aha kammapayaDIo khavaittA uppi loyaggapaiTANA havaMtIti, lokAnapratiSThAnAzca santo yAdRzAste bhavanti taddarzayitumAha-'te NaM tattha siddhA havaMti'tti te pUrvoddiSTavizeSaNA manuSyAH tatra' lokAgre niSThitArthAH syuriti, anena ca yaskecana manyante, yaduta-rAgAdivAsanAmuktaM, cittameva FERROROSSSSSSS siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~230~ Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama [ 55 ] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..... AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH aupapAtikama // 114 // | nirAmayam / sadA'niyatadezasthaM siddha ityabhidhIyate // 1 // yaccApare manyante - " guNasattvAntarajJAnAnnivRttaprakRtikriyAH / muktAH sarvatra tiSThanti, vyomavattApavarjitAH // 1 // " tadanena nirastaM yaccocyate-sazarIratAyAmapi siddhatvapratipAdanAya, yaduta - " aNimAdyaSTavidhaM prApyaizvarya kRtinaH sadA / modante nirvRtAtmAnastIrNAH paramadustaram // 1 // ' iti tadapAkaraNAyAha-'azarIrA' avidyamAnapaJcaprakArazarIrAH, tathA 'jIvaghaNa'tti yoganirodhakAMle randhrapUraNena tribhAgonA| 'vagAhanAH santo jIvadhanA iti, 'daMsaNanANovautta'tti jJAnaM sAkAraM darzanam - anAkAraM tayoH krameNopayuktA ye te tathA, 'niTTiya'tti niSThitArthAH samAptasamastaprayojanAH 'nireyaNa'tti nirejanAH- nizcalAH 'nIraya'tti nIrajaso - tradhya| mAnakarmarahitA nIrayA vA nirgatautsukyA: 'nimmala'tti nirmalAH pUrvabaddhakarmavinirmuktAH dravyamalavarjitA vA 'vitimira' | ti vigratAjJAnAH 'visuddha 'tti karmavizuddhiprakarSamupagatAH 'sAsayamaNAgayaddhaM kAlaM citi zAzvatIm - avinazvarIM siddhatvasyAvinAzAd, anAgatAddhA- bhaviSyatkAlaM tiSThantIti 'jammuppattI'ti janmanA - karmakRtaprasUtyA utpattiryA sA tathA, janmagrahaNena pariNAmAntararUpAttadutpattirbhavatItyAha, pratikSaNamutpAdavyayadhauvyayuktatvAtsadbhAvasyeti, 'jaNNeNaM satta rayajIetti saptahaste uccatve sidhyanti mahAvIravat, 'ukkoseNaM paMcadhaNussae 'ti RSabhasvAmivad, etacca dvayamapi tIrthaGkarA|pekSayoktam, ato dvihastapramANena kUrmAputreNa na vyabhicAro na vA marudevyA sAtirekapaJcadhanuH zatapramANayeti, 'sAirega| zvAsAue 'tti sAtirekANyaSTau varSANi yatra tattathA tacca tadAyuzceti tatra sAtirekASTavarSAyuSi tatra kilASTavarSavayAzcaraNaM pratipadyate, tato varSe atigate kevalajJAnamutpAdya sidhyatIti, 'ukoseNaM putrakoDAue'tti pUrvakovyAyurnaraH pUrvakovyA ante Education Internation siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka : adhikAra: For Parts Only ~ 231~ siddhAdhi0 sU0 43 // 114 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) prata sUtrAMka [43] dIpa anukrama [ 55 ] "aupapAtika" - upAMgasUtra - 1 ( mUlaM + vRtti:) mUlaM [43] muni dIparatnasAgareNa saMkalita AgamasUtra [12], upAMga sUtra [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH sidhyatIti na parataH / 'te NaM tattha siddhA bhavaMtI 'ti prAktanavacanAd yadyapi lokArtha siddhAnAM sthAnamityavasIyate tathApi mugdhavineyasya kalpita vividhalokAgranirAsato nirupacaritalokAgrasvarUpavizeSAvabodhAya praznottarasUtramAha-'atthi NamityAdi vyaktaM, navaraM yadidaM ratnaprabhA (yA) adhastadeva lokAgramiti tatra siddhAH parivasantIti praznaH, tatrottaraM nAyamarthaH samartha iti, evaM sarvatra, 'se kahiM khAi NaM bhaMte!"tti ityatra setti tataH kahiMti-ka deze khAi NaMti- dezabhASayA vAkyAlaGkAre 'bahusame' tyAdi bahusamatvena ramaNIyo yaH sa tathA tasmAt 'avAhAe'tti abAdhayA - antareNa 'IsiMpa bhArati ISad - alpo na ralaprabhAdipRthivyA iva mahAn prAgbhAro - mahattvaM yasyAH sA ISatprAgbhArA / nAmadheyAni vyaktAnyeva, navaraM Isitti vA ISat - alpA pRthivyantarApekSayA itizabda upapradarzane, vAzabdo vikalpe, 'loyaggapaDibujjhaNA i vatti lokApramiti pratibudhyate-ava sIyate yA lokAgraM vA pratibudhyate yayA sA tathA, 'savapANabhUyajIvasattasuhAvaha 'tti iha prANA-dvIndriyAdayaH bhUtA-vanaspatayaH jIvAH pazvendriyAH pRthivyAdayastu sattvAH eteSAM ca pRthivyAditayA tatrotpannAnAM sA sukhAvahA zItAdiduHkhahetUnAmabhAvAditi, 'seya'tti zvetA, etadevAha - 'AyaM satalabimala soDiyamuNAlada garayanusAra gokkhIrahAravaNNa'tti vyaktameva, navaram Adarzatala darpaNatalaM kacicchaGgatalamiti pAThaH, Adarzatala miva bimalA yA sA tathA, 'sohiya'tti kusumavizeSaH, 'savajjuNasuvaNNamaIti arjuna suvarNa-vetakAJcanaM acchA AkAzasphaTikamiva 'saha'tti lakSNaparamANuskandhaniSpannA zukSNatantu niSpannapaTavat 'laNDa'tti masRNA ghuNTitapaTavat, 'ghaTTa'tti ghRSTheva ghRSTA kharazAnayA pASANapratimAvat, 'maha' ci mRSTeva mRSTA sukumArazAnayA pratimeva zodhitA vA pramArjanikayeva, ata eva 'NIraya'tti nIrajAH- rajorahitA siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka : adhikAra: For Parts Only ~ 232~ Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] gAthA: ||1-22|| aupapA 4ANimmalA' kaThinamalarahitA 'NipaMka'tti niSpakA-AmalarahitA akalaGkA vA 'NikaMkaDacchAya'tti niSkATA-niSka- siddhasva0 tikam lAyacA nirAvaraNetyarthaH chAyA-zobhA yasyAH sA tathA akalakazobhA vA, 'samarIciya'tti samarIcikA-kiraNayuktA, ata eva ||3|| 'suppabhatti supu prakarSeNa ca bhAti-zobhate yA sA suprabheti 'pAsAdIya'tti prAsAdo-manaHpramodaH prayojanaM yasyAH sA prAsA-| // 115 // dIyA 'darasaNijja'tti darzanAya-cakSuSyoMpArAya hitA darzanIyA, tAM pazyaccakSune zrAmyatItyarthaH, abhirUvatti abhimataM rUpaM yasyAH sA abhirUpA, kamanIyetyarthaH, 'paDirUvatti draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yasyAH sA pratirUpA, 'joyaNami logate'tti | iha yojanamutsedhAlayojanamavaseyaM, tadIyasyaiva hi krozapaDbhAgasya satribhAgakhayastriMzadadhikadhanu zatatrayIpramANatvAditi, 'aNegajAijarAmaraNajoNiveyaNa' anekajAtijarAmaraNapradhAnayoniSu vedanA yatra sa tathA taM 'saMsArakalaMkalIbhAva-12 puNabbhavagambhavAsavasahIpavaMcamaharkatA' saMsAre kalaGka (granthA0 3000) lIbhAvena-asamaJjasatvena ye punarbhavAH-paunaHpunyenotpAdA garbhavAsavasatayazca-garbhAzrayanivAsAstAsAM yaH prapaJco-vistaraH sa tathA tamatikrAntA-nistIrNAH, pAThAntaramidam 'aNegajAijarAmaraNajoNisaMsArakalaMkalIbhAvapuNabbhavagambhavAsavasahipavaMcasamaikaMtatti anekajAtijarAmaraNapradhA-1| |nA yonaSo yatra sa tathA sa cAsau saMsArazceti samAsaH, tatra kalaGkalIbhAvena yaH punarbhavena-punaHpunarutpatyA garbhavAsavasa-1 // 11 // tInAM prapaJcastaM samatikrAntA ye te tathA // 43 // || gAthA:-kAhiM paDihayA siddhA, kahiM siddhA paDiThiyA? / kahiM vodiM cahattA NaM, kattha gaMtaNa sijAI ||2 8/ // 1 // aloge paDihayA siddhA, loyagge ya paDiThiyA / ihaM vodi cahattA NaM, tattha gaMtUNa sisaI // 2 // dIpa anukrama [55) siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~233~ Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) .................... ...... ------ malaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] gAthA: ||1-22|| | jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM cayaM tassa carimasamayaMmi / AsI ya paesaghaNaM taM saMThANaM tahiM tassa ||3||diihNdii || vA hassaM yA jaM carimabhave haveja saMThANaM / tatto tibhAgahINaM, siddhANogAhaNA bhaNiyA // 4 // tipiNa sayA tettIsA dhaNUttibhAgo ya hoi yoddhavvA / esA khalu siddhArNa, ukosogAhaNA bhaNiyA ||5||cttaari 4ya rayaNIo rayaNittibhAgaNiyA ya boddhavvA / esA khalu siddhArtha majjhimaogAhaNA bhaNiyA // 6 // ekkA taya hoi rayaNI sAhIyA aMgulAI aTTa bhave / esA khalu sihANaM jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 7 // ogaah||nnaaeN sihA bhavattibhAgeNa hoda parihINA / saMThANamaNitthaMthaM jarAmaraNaviSpamukANaM / / 8 // jattha ya egii| siddho tattha arNatA bhavakkhayavimukkA / aNNoNNasamavagADhA puTThA sabve ya logate // 9 // phusai aNaMte| & siddhe sabbapaesehiM Niyamaso siddhA / tevi asaMkhejaguNA desapaesehiM je puTThA // 10 // asarIrA jIvaghaNA uvauttA dasaNe ya gANe ya / sAgAramaNAgAraM lakkhaNameyaM tu siddhANaM // 11 // kevalaNANuvauttA jANaMti || 4 savvabhAvaguNabhAve / pAsaMti sacao khalu kevaladihI aNaMtAhiM // 12 // Navi asthi mANusANaM taM sokkhaM 4 &ANaviya savvadevANaM / jaM siddhANaM sokkhaM avvAbAhaM uvagayANaM // 13 // ja devANaM sokkhaM savvadvApiMDiyaM |aNaMtaguNaM / Na ya pAvai muttisuhaM tAhiM vaggavagrahiM // 14 // siddhassa suho rAsI sabbadvApiMDio jaha havejA / so'NaMtavaggabhaio sabbAgAse Na mAejA // 15 // jaha NAma koi miccho nagaraguNe bahuvihe liviyaannNto| na caei parikaherDa uvamAe~ tahiM asaMtIe // 16 // iya siddhANaM sokkhaM aNovama Natthi tss| dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~234~ Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ..................... .... -.------ malaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka aupapAtikam [43] // 116 // gAthA: ||1-22|| ovamma / kiMci viseseNetto ovammamiNaM suNaha vocchaM // 17 ||jh sabvakAmaguNiyaM puriso bhosUNa siddhasvaka bhoyaNa koi|tnnhaaluhaavimukko accheja jahA amiyatitto // 18 // iya savvakAlatittA atulaM nibyANamuvagayA siddhA / sAsayamaccAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 19 // siddhattiya buddhatti ya pAragapatti ya paraMpara-1 gayatti / ummukakammakavayA ajarA amarA asaMgA ya // 20 // NicchipaNasavvadukkhA jAijarAmaraNapaMdhaNa-II vimukkA / avvAcAhaM sukkhaM aNuhoti sAsayaM siddhA // 21 // atulasuhasAgaragayA abbAcAhaM aNovama pattA / sabvamaNAgapamaddhaM ciTuMtI suhI suI pattA // 22 // upavAI urvagaM samataM // zubhaM bhavatu // andhA 1600 // sUtrANi tricatvAriMzat, gAthAH 25 // zrI / / | atha praznottaradvAreNa siddhAnAmeva vaktavyatAmAha- kahi' ityAdizlokadvayaM, va pratihatAH-ka praskhalitAH siddhA:mukkAH, tathAH ka siddhAH pratiSThitA-vyavasthitA ityarthaH, tathA ka bondi-zarIraM tyaktvA', tathA va gatvA sigjhaitti-AkR. tatvAt 'se hu cAitti vucaI tyAdivat sidhyantIti byAkhyeyamiti // 1 // aloke- alokAkAzAsti kAye pratihatAHskhalitAH siddhA-muktAH, pratiskhalana cehAnantaryavRttimAtra, tathA lokAne ca-pazAstikAyAtmakalokamUrdhani ca pratiSThitA // 116 // apunarAgatyA vyavasthitA ityarthaH, tathA iha-manuSyakSetre bondi-tarnu parityajya tatreti-lokAne gatvA sijhaItti-sidhya 1bahuvacanaprakrame'pyupasaMhAra ekavacanena yathA tatra 'je ya kante' ityAdinopakramya 'yucara' iti kriyayopasaMhAra ekavacanena, vyAkhyA4AyAM tu bahuvacanaM kRtaM tathA'trApItibhAvaH. * kevalAkAzAstikAye pra0 dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~235~ Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] gAthA: ||1-22|| MSRDSTORSCOPERCENGLk nti niSThitArthA bhavanti // 2 // kiJca-ja saMThANaM' gAhA vyaktA, navaraM pradezaghanamiti tribhAgena randhrapUraNAditi, 'tahi' ti siddhikSetre 'tassa'tti siddhasyeti // 3 // tathA cAha-'dIhaM vAgAhA, dIrgha vA-paJcadhanuHzatamAnaM iskhaM vA-hastadvayamAnaM, vAzabdAnmadhyamavA, yaccaramabhave bhavetsaMsthAnaM 'tataH tasmAt saMsthAnAt tribhAgahInA tribhAgena zuSirapUraNAt siddhAnAmavagAhanA-avagAhante-asyAmavasthAyAmiti avagAhanA svAvasthaiveti bhAvaH, bhaNitA-uktA jinairiti // 4 // athAvagAhanAmevotkRSTAdibhedata Aha-tiNi saye'tyAdi, iyaM ca paJcadhanu zatamAnAnAM 'cattAri yetyAdi tu saptahastAnAm 'egA ye' tyAdi dvihastamAnAnAmiti / iyaM ca trividhA'pyUrvamAnamAzrityAnyathA saptahastamAnAnAM ca upaviSTAnAM siddhyatAmanyathA'pi syAditi / AkSepaparihArI punarevamatra nanu nAbhikulakaraH paJcaviMzatyadhikapaJcadhanuHzatamAnaH pratIta eva, tadAyo'pi mru| devI tatpramANaiva, uccattaM ceva kulagarehi samamiti vacanAt, atastadavagAhanA utkRSTAvagahanAto'dhikatarA prApnotIti kathaM na virodhaH, atrocyate, yadyapyuccatvaM kulakaratulyaM tadyoSitAmityuktaM, tathApi prAyikatvAdasya strINAM ca prAyeNa pumbhyo| laghutaratvAt paJcaiva dhanuHzatAnyasAvabhavat , vRddhakAle bA saGkocAt paJcadhanu zatamAnA sA abhavad, upaviSTA vA'sau siddheti na virodhaH, athavA bAhulyApekSamidamutkRSTAvagAhanAmAnaM, marudevI tvAzcaryakalpetyevamapi na virodhaH, nanu jaghanyataH saptahastocchritAnAmeva siddhiH prAguktA, tatkathaM jaghanyAvagAhanA aSTAGgalAdhikahastapramANA bhavatIti ?, atrocyate, | saptahastocchiteSu siddhiriti tIrthakarApekSaM, tadanye tu dvihastA api kUrmaputrAdayaH siddhAH atasteSAM jaghanyA'vaseyA, anye 1 uccatvameva kulakaraiH samaM. dIpa anukrama [55-77]] kala SARERaunintenarana siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~ 236~ Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) -------------------------- mUlaM [43] + gAthAH ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka aupapA tikam [43] // 117 // gAthA: ||1-22|| tyAhuH-saptahastamAnasya saMvartitAGgopAGgasya siyato jaghanyAvagAhanA syAditi // 7 // 'ogAhaNAe' gAhA vyaktA, nava- siddhasva0 ram 'aNityati amuM prakAramApannamitthaM itthaM tiSThatIti itthaMsthaM na itthaMsthaM anitthaMsthaM-na kenacilaukikaprakAreNa sthisatimiti // 8 // arthate ki dezabhedena sthitA utAnyathetyasyAmAzaGkAyAmAha-'jastha yagAhA, yatra ca-yatraiva deze ekaH || siddho-nirvRttastatra deze anantA kim ?-'bhavakSayavimuktA' iti bhavakSayeNa vimuktA bhavakSayavimukkAH, anena svecchayA bhavAbataraNazaktimasiddhavyavacchedamAha / anyo'nyasamavagADhAH tathAvidhAcintyapariNAmatvAddharmAstikAyAdivaditi, spRSTAHlagnAH sarve ca lokAnte, alokena pratiskhalitavAda , ata eva 'loyagge ya paiDiyA'ityuktamiti // 9 // tathA 'phusai 4 // gAhA, spRzatyanantAnsiddhAn sarvapadezairAtmasambandhibhiH 'Niyamaso'tti niyamena siddhaH, tathA te'pyasoyaguNA vartante | dezaiH pradezazca ye spRSTAH, kebhyaH-sarvapradezaspRSTebhyaH, katham -sarvAtmapradezaistAvadanantAH spRSTAH, ekasiddhAvagAhanAyAmanantAnAmavagADhatvAt , tathaikaikadezenApyanantA evamekaikapradezenApyanantA eva, navaraM dezo-vyAdipradezasamudAyaH, pradezastu-ni-18 vibhAgoza iti, siddhazvAsayadezapradezAtmakaH, tatazca mUlAnantakamasamaveyairdezAnantakairasapaireva ca pradezAnantakaiguNitaM | yathoktameva bhavatIti / sthApanA ceyaM // 10 // atha siddhAneva lakSaNata Aha-'asarIrA' gAhA, utArthA, saGghaharUpatyAccAsyA na naruktatvamiti // 11 // 'uvauttA daMsaNe ya NANe yatti yaduktaM, tatra jJAnadarzanayoH sarvaviSayatAmupadarza- kaa||117|| yannAha-kevala gAhA, kevalajJAnopayuktAH santaH na tvantaHkaraNopayuktAH, bhAvatastadabhAvAt , jAnanti 'sarvabhAvaguNabhAvAn' samastavastuguNaparyAyAn , tatra guNAH-sahavartinaH paryAyAstu-kramavartina iti, tathA pazyanti 'sarvataH khalu' sarvata dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~237~ Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ---------- mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] gAthA: ||1-22|| zAevetyarthaH kevaladRSTibhiranantAbhiH kevaladarzanairanantairityarthaH, anantatvAt siddhAnAmanantaviSayatvAdvA darzanasya kevaladRSTibhiranantAbhirityuktam , iha cAdau jJAnagrahaNaM prathamatayA tadupayogasthAH sidhyantIti jJApanArthamiti // 12 // atha siddhAnAM nirupamasukhatA darzayitumAha-'Navi asthi'gAhA vyaktA, navaram 'abAdhAhati vividhA AvAdhA vyAvAdhA tanniSedhAdabyA-6 bAdhA tAmupagatAnAM prAptAnAmiti // 13 // kasmAdevamityAha-'jaM devANa'gAhA, 'yato'yasmAddevAnAm-anuttarasurAntAnAM | 'saukhya'trikAlikasukhaM sarvAddhayA-atItAnAgatavartamAnakAlena piNDitaM-guNitaM sarvAddhApiNDitaM, tathA'nantaguNamiti, tade| vaMpramANaM kilAsanAvakalpanayakaikAkAzapradeze sthApyata ityevaM sakalalokAlokAkAzAnantapradezapUraNenAnantaM bhavati, na ca prApnoti muktisukhaM-naiva muktisukhasamAnatAM labhate, anantAnantatvAtsiddhasukhasya, kiMvidhaM devasukhamityAha-anantAbhirapi | |'vargavargAbhiH' vargavagaivargitamapi, tatra tadguNo vargo yathAdvayorvargazcatvAraH tasyApi vargo vargavargo yathA SoDaza evamanantazo vargi* tmpi| cUrNikArasvAha-anantairapi vargavarga:-khaNDakhaNDaiH khaNDitaM siddhasukhaM tadIyAnantAnantatamakhaNDasamatAmapi na labhata ityarthaH, tato nAsti tanmAnupAdInAM sukhaM yatsiddhAnAmiti prakRtam // 14 // siddhasukhasyaivotkarSaNAya bhajayantareNAha-'siddha|ssa'gAhA, "siddhasya muktasya sambandhI 'sukhaH' sukhAnAM satko rAziH' samUhaH sukhasaGghAtaH ityarthaH, 'sarvAddhApiNDitaH sarva // 4|| kAlasamayaguNito yadi bhave, anena cAsya kalpanAmAtratAmAha, so'nantavabhakto-anantavargApavartitaH sansamIbhUta eveti bhAvArthaH, 'sarvAkAze'lokAlokarUpe na mAyAt, ayamatra bhAvArthaH-iha kila viziSTAhAdarUpaM sukhaM gRhyate, tatazca | yata Arabhya ziSTAnAM sukhazabdapravRttistamAvAdamavadhIkRtya ekaikaguNavRddhitAratamyena tAvadasAvAhAdo viziSyate yAvada ROCCASEASCkACANCER dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~ 238~ Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) ----------- mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka aupapA [43] // 11 // gAthA: ||1-22|| nantaguNavRddhayA niratizayaniSThAM gataH, tatazcAsAvatyantopamAtItaikAntikotsukyavinivRttirUpaH stimitatamamahodadhikalpa-dIsiddhasva. zvaramAhAda eva sadA siddhAnAM bhavati, tasmAccArAtprathamAJcordhvamapAntarAlavartino ye tAratamyenAhAdavizeSAste sarvAkAzapradezarAzerapi bhUyAMso bhavantItyataH kilokta-sapAgAse Na mAejatti, anyathA pratiniyatadezAvasthitiH kathaM teSAmiti || sUrayo'bhidadhatIti // 15 // asya ca vRddhoktasyAdhikRtagAthAvivaraNasyAyaM bhAvArthaH-ya ete sukhabhedAste siddhasukhaparyAyatayA gyapadiSTAH, tadapekSayA tasya krameNotkRSyamANasyAnantatamasthAnavartitvenopacArAt, tadrAzizca kilAsadbhAvasthApa-14 nayA sahasraM samayarAzistu zataM, sahasraM ca zatena guNitaM jAtaM lakSa, guNanaM ca kRtaM sarvasamayasambandhinAM sukhaparyAyANAM mIlanArthaM, tathA'nantarAziH kila daza, tadvargazca zataM, tenApavartitaM lakSaM jAtaM sahasrameva, ataH pUjyairuktaM 'samIbhUta eveti bhAvArtha iti, yacceha sukharAzerguNanamapavartanaM ca tadevaM sambhAvayAmaH-yatra kilAnantarAzinA guNite'pi sati anantavargeNAnantAnantakarUpeNAtIva mahAsvarUpeNApavartite kiJcidavaziSyate, sa rAziratimahAn , tatazca siddhasukharAzimahAniti buddhijananArtha ziSyasya tasyaiva vA gaNitamArge vyutpattikaraNArthamiti / anye punarimAM gAthAmevaM vyAkhyAnti-siddhasukha& poyarAziH nabhaHpradezAgraguNitanabhaHpradezAgrapramANaH, tatparimANatvAtsiddhasukhaparyAyANAM, sarvAddhApiNDitaH-sarvasamayasa // 118 // sambandhI saGkalitaH san , sa cAnantaiH anantazo ityarthaH, vagaiH-vargamUlabhakkA-apavartitaH atyantaM laghUkRta ityarthaH, yathA 4 kila sarvasamayasambandhI siddhasukharAziH paJcaSaSTiH sahasrANi pazca zatAni patriMzacceti ( 65536), sa ca vargeNApavartitaH san jAte dve zate SaTpaJcAzadadhike (256) so'pi svavargApavartito jAtAH SoDaza tatazcatvAraH tato dvAvityeva dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~ 239~ Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| muni dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: prata sUtrAMka [43] gAthA: ||1-22|| mitilaghUkRto'pi sarvAkAze na mAyAd, etadevAha-'sabAgAse na mAejatti / atha siddhasukhasthAnupamatAM dRSTAntenAha'jaha' gAhA, pUrvArdhaM vyaktaM,'na caeItti na zaknoti parikathayituM nagaraguNAnaraNyamAgato'raNyavAsimlecchebhyaH, kuta ityAha| upamAyAM tvatra nagaraguNeSvaraNye vA'satyAmiti, kathAnakaM punarevam-mlecchaH ko'pi mahAraNye, vasati sma nirAkulaH / 4 anyadA tatra bhUpAlo, duSTAzvena pravezitaH // 1 // mlecchenAsau nRpo dRSTaH, satkRtazca yathocitam / prApitazca nija deza, // 4 // | so'pi rAjJA nijaM puram // 2 // mamAyamupakArIti, kRto rAjJA'tigauravAt / viziSTabhogabhUtInAM, bhAjanaM janapUjitaH P // tataH prAsAdazRGgeSu, ramyeSu kAnaneSu ca / vRto vilAsinIsAthai te bhogasukhAnyasau // 4 // anyadA prAvRSaH prAptI, meghADambaramaNDitam / vyoma dRSTvA dhani zrutvA, meghAnAM sa manoharam // 5 // jAtorakaNTho dRDhaM jAto'raNyavAsagarma prati / visarjitazca rAjJA'pi, prApto'raNyamasau ttH||6|| pRcchantyaraNyavAsAsta, nagaraM tAta ! kIdRzam / / sa svabhAvAn puraH sarvAna, jAnAtyeva hi kevalam // 7 // na zazAka takA (tarAM) teSAM, gadituM sa kRtodyamaH / vane vanecarANAM hi, nAsti siddhopamA ytH(tthaa)||8||16|| atha dAntikamAha-'iya' gAhA,'iti' evam-araNye nagaraguNA |ivetyarthaH, siddhAnAM saukhyamanupama vartate, kimityAha-yato nAsti tasyaupamyaM, tathApi bAlajanapratipattaye kiJcidvizeSeNAha ettoti ApatvAdasya-siddhisukhasya ito vA'nantaram aupamyam-upamAnam 'idaM vakSyamANaM zRNuta vakSye iti // 17 // 'jahagAhA, 'yathe'tyudAharaNopanyAsArthaH 'sarvakAmaguNita' saJjAtasamastakamanIyaguNaM, zeSa vyaktam, iha ca rasanendriyame| vAdhikRtyeSTaviSayaprAptyA aurasukyanivRttyA sukhapradarzanaM sakalendriyArthAvApsyA'zeSItsukyanivRtyupalakSaNArtham, anyathA dIpa anukrama [55-77]] siddha evaM siddha-pada prApti-viSayaka: adhikAra: ~240~ Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) "aupapAtika" - upAMgasUtra-1 (mUlaM+vRtti:) mUlaM [43] + gAthA: ||1-22|| dIparatnasAgareNa saMkalita...........AgamasUtra - [12], upAMga sUtra - [1] "aupapAtika mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRtti: S prata sUtrAMka aupapA- siddhasva. tikam [43] // 119 // %4- % gAthA: ||1-22|| bAdhAntarasambhavAt sukhArthAbhAva iti // 18 // 'iya' gAhA,'iya' evaM sarvakAlatRptAH zazvadAvatvAt atula nirvANamupagatAH siddhAH, sarvadA sakalautsukyanivRttaH, yatazcaivamataH 'zAzvataM sarvakAlabhAvi 'avyAvAgha vyAvAdhAvarjitaM sukha prAptAH sukhinastiSThantIti yogaH, sukhaM prAptA ityukte mukhina ityanarthakamiti cet, naivaM, duHkhAbhAvamAtramuktisukhanirAsena vAstavyasukhaprati|pAdanArthatvAdasya, tathAhi-azeSadopakSayataH zAzvatamavyAvAdhasukhaM prAptAH sukhinaH santaH tiSThanti, na tu duHkhAbhAvamAtrA-1 | svitA eveti // 19 // sAmprataM vastutaH siddhaparyAyazabdAn pratipAdayannAha-'siddhatti ya' gAhA, siddhA iti ca teSAM nAma kRtakRtyatvAd, evaM buddhA iti kevalajJAnena vizvAvabodhAt , pAragatA iti ca bhavArNavapAragamanAta , paraMparagayatti-puNyabIjasamyaktvajJAnacaraNakramaprApyupAyayuktatvAt paramparayA gatA paramparagatA ucyante,unmuktakamaikavacAH sakalakarmaviyuktatvAt, tathA ajarA vayaso'bhAvAd amarA AyuSo'bhAvAt asaGgAzca sakalaklezAbhAvAditi / / 20 // 'nicchiNNa'gAhA 'atula gAhA vyaktA) eveti ||2shaa22|| iti zrIauSapAtikavRttiH samApteti // cndrkulvipulbhuutlyugprvrvrdhmaanklptroH| kusumoSamasya sUreH guNasaurabhabharitabhavanasya // 1 // nissambandhavihArasya sarvadA zrIjinezvarAhasya / ziSyeNAbhayadevAkhyasUriNeyaM kRtA vRttiH // 2 // aNahilapATakanagare zrImadroNAkhyasUrimukhyena / paNDitaguNena guNavatpriyeNa saMzodhitA ceyam // 3 // granthAnam // 3125 // // iti zrImadabhayadevasUrisUtritazrImadroNAcAryazodhitavRttiyutamaupapAtikamAdyamupAGgaM samAptam // % dIpa anukrama % [55-77]] *% AgamasUtra 12, [upAMgasUtra 01] 'aupapAtika' mUlasUtra + abhayadevasUri sUtrita vRtti: parisamApta: / munizrI dIparatnasAgareNa puna: saMpAdita: (AgamasUtra 12) "aupapAtika" parisamApta: / ~241~ Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama (12) // iti zrImadabhayadevasUrisUtritazrImadroNAcAryazodhita dRttiyutamaupapAtikamAdyamupAGgaM samAptam // ISRUSumauncudae mula sampAdakena saMpAdita: "aupapAtika" -prathama upAMgasya aMtima paSTha: 12) munizrI dIparatnasAgareNa puna: saMpAdita: (AgamasUtra "aupapAtika" parisamApta: ~242~ Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 12 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: sNpaaditshc| __"aupapAtika(upAMga)satra" mUlaM evaM abhayadevasUri-racita vRttiH ] / (kiMcit vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "aupapAtika" mUlaM evaM vRtti:" nAmeNa parisamApta: - Remember it'sa Net Publications of jain_e_library's' ~243~