________________
दीधिति:१९ TIODDDDDDDDOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO0000000000000TTOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOODDDDDDDDDDDDDDDDDDITOBODOBOOR
जागदीशी - 'घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्ववान् घटत्वादित्यादावव्याप्तेः,-केनापि सम्बन्धेन हेतुमतः साध्यतावच्छेदकावच्छिन्नानधिकरणत्वासम्भवात्,
00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000
चन्द्रशेखरीया : 'घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्ववान् घटत्वात्' इत्यादावव्याप्तिप्रसङ्गात् । तथा हि घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्वं तु समवायेनैव घटे एव वर्तते, न तु अन्येन केनापि सम्बन्धेन अन्यत्र कुत्रापि । तथा च समवायेन घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्वाधिकरणमेव घटः । संयोग-स्वरूपादिना तु तस्याधिकरणमेवाप्रसिद्धमतः तदनधिकरणमपि न ग्रहीतुं शक्येत । तथाचात्र लक्षणसमन्वयाभावात् अव्याप्तिर्दुवारा भवेत् ।
ચન્દ્રશેખરીયા નવીનો તો પછી ઘટવૃત્તિત્વવિશિષ્ટદ્રવ્યત્વવાનું ઘટતાત્ અહીં આવ્યાપ્તિ આવશે. અહીં ઘટમાં વૃત્તિત્વથી વિશિષ્ટ એવું દ્રવ્યત્વ તો માત્ર ઘટમાં જ રહે. એટલે અહીં ઘટાનુયોગિકસમવાય એ જ સાધ્યતાવચ્છેદકસંબંધ છે. અહીં ઘટતાધિકરણ જે ઘટ છે. એમાં કાલિકથી પણ આ દ્રવ્યત્વ ઘટમાં રહે, સમવાયથી પણ રહે. સંયોગથી આ દ્રવ્યત્વ ક્યાંય રહેતું ન હોવાથી તાદેશદ્રવ્યત્વનું સંયોગથી અનધિકરણ એવું હેવધિકરણ પણ લઈ શકાતું નથી. આમ અહીં દેવધિકરણ કોઈપણ સંબંધથી ઘટવૃત્તિત્વવિશિષ્ટ દ્રવ્યત્વનું અનધિકરણ તરીકે લઈ શકાતું જ નથી. એટલે લક્ષણસમન્વય જ ન થતા અવ્યાપ્તિ આવે. અહીં માત્ર દ્રવ્યત્વ સાધ્ય આપે તો તો આ સ્થાન જ ખોટું પડી જતાં અવ્યાપ્તિ-વિધાન ખોટું પડે. જો કે ઘટાનુયોગિકસમવાયસંબંધથી 8
થત્વ આપે, તો તો આ સ્થાન સાચું ગણાય. પણ ત્યાં પટાનુયોગિકસમવાયથી દ્રવ્યત્વનું અધિકરણ પટ પ્રસિદ્ધ 8 હોવાથી તદનધિકરણ ઘટ પણ લઈ શકાય, અને તો પછી પટાનયોગિકસમવાયભિન્ન એવા સાધ્ય ઘટાનુયોગિકસમવાયથી તો દ્રવ્યત્વ-સમાનાધિકરણ ઘટત્વ હેતુ બની જતા અવ્યાપ્તિ ન આપી શકાય. માટે જ ઘટવૃત્તિત્વવિશિષ્ટદ્રવ્યત્વ સાધ્ય આપેલ છે. આવું દ્રવ્યત્વ તો પટાનુયોગિકસમવાયથી પણ કશે રહેતું જ નથી. એટલે પટાનુયોગિકસમવાયથી પણ તાદશદ્રવ્યત્વનું અધિકરણ જ પ્રસિદ્ધ ન હોવાથી અનધિકરણ તરીકે પણ હત્યધિકરણ ન લેવાય. અને તેથી અવ્યાપ્તિ આપી શકાય.
laimmittummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm000000000000
जागदीशी - तादात्म्येन तथाविधानधिकरणत्वसम्भवेऽपि 'दधित्वविशिष्टप्रमेयवान् । स्थूलदधित्वा' दित्यादावव्याप्तेरिति-प्राहुः ।
चन्द्रशेखरीया : न च घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्वस्य तादात्म्येनाधिकरणं तादृशद्रव्यत्वमेव । तदनधिकरणं तु घटः । तथा च यद्यत्सम्बन्धपदेन तादात्म्यं गृह्यते । तद्भिनेन समवायसम्बन्धेन तादृश-द्रव्यत्वाधिकरणे घटे घटत्वं वर्तते इति लक्षणघटनात् नाव्याप्तिरिति वाच्यम् तथापि दधित्वविशिष्टप्रमेयवान् स्थूलदधित्वादित्यत्र यत्र तादात्म्येन साध्यं तत्राव्याप्तिर्भवेत् । अत्रानन्तरोक्तघटत्वहेतुकानुमाने यदि केवलं द्रव्यत्वं साध्यमुच्येत । तदा तु पटानुयोगिकसमवायेन द्रव्यत्वाधिकरणं पटः, तदनधिकरणं घटः, तथा च । पटानुयोगिकसमवायभिन्नेन घटानुयोगिकसमवायेन द्रव्यत्वाधिकरणे घटे घटत्वं वर्तते । अतोऽव्याप्तिः न भवेत् । तस्मात् घटवृत्तित्वविशिष्टद्रव्यत्वं साध्यमुपात्तम् । तच्च घटानुयोगिकसमवायेनैव वर्तते । पटानुयोगिकसमवायेन
સિદ્ધાંત લક્ષણ ઉપર ચન્દ્રશેખરીયા નામની ટીકા ૦ ૧૧૮
