________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आकलनम्
308
आकाशः
आकलनम् 1 Laying hold of, seizing; मेखलाकलनम्। towards. -4 Purpose, intention. -5 Inquiry. -6 The K. 183; Hinding; सेव्योऽपि सानुनयमाकलनाय यन्त्रा Si5.42 significaney of a word. -7 Expectancy. असत्यामाकाक्षायाँ confinement. -2 Counting, reckoning.-3 Wish, desire. संनिधानमकारणम्, SB. on MS. 6.1.28. -4 Inquiry. -5 Comprehending, understanding;
___ आकाशित pp. Desired, wished, inquired ; looked -6Description, tration; प्राचेतसाद्याः कवयोऽनवद्या यदेकदेशाकलनेऽपि शाः Vis. Guni 4.9.
at, wanted, necessary. आकलना 1 See आकलनम्. -2 Worship, devotion:
31 TETT 4.1 Wishing, desiring, expecting; तथाप्येषा दोषापनयनपटुः स्वाकलनया Vis. Guna 80.
अफलाकाक्षिभिर्यज्ञः Bg. 17.11; तं भावार्थप्रसवसमयाकान्क्षिणीनां आकल्प: 12m ornament, decoration; आत्मानं भूषयाञ्च
प्रजानाम् | R. 19.7. -2 Asking, inquiring. कुर्वस्त्राकल्पाजनादिभिः Bhay. 10.5.). आकल्पसारो रूपाजीवा- आकाक्ष्य a. Desira ble. -क्ष्यम् Need of supplying a जन: Dk.85K. 313,205%: R. 17.22, 18.52. -2 Dress word or words for the completion of the sense (in general), accoutrement. -3 Sickness, disease.
P. III.4.23. -4 Adrling to, increasing.
आकायः [आ-चि-कर्मणि धञ् चितौ कुत्वम् ] 1 The fire on आकल्पम् , आकल्पान्तम् int. Up to the time of Kalpu, the funeral pile; आकायमग्निं चिन्वीत P. III. 3. 41. Sk. till the end of the world.
- 2 A funeral pile. -3 Abode, residence. आकल्पक: 1 Remembering with regret, missing. -2 आकाय्य . Ved. 1 Desirable; आकाग्यस्य दावने परुक्षोः Fainting, loss of somse or perception. -3 Joy or delight. Rv. +.20.5. -2 Commendable in every way. -4 Darkness. -SA Knot or ioint. cf. 'आकल्पकस्तमोमोह
आकाल: 1 The right time. -2 Wrong time. ग्रन्थिपूत्कलिकामुदोः' Merlini.
आकालिक.[अकाले भवः ठञ्](-की /.)1 Momentary, 317TH Sickness, disease.
, transitory; Ms. 4. 108 एतानाकालिकान्विद्यादनध्यायानृतावपि आकल्लः Pellitory plant, Authemis Pyrethrum 105; आकालिकः स्तनयित्नुः; आकालिकी विद्युत, उत्पत्त्यनन्तरं (Mar. अकलकाढा).
विनाशिनीत्यर्थः P. V. 1. 114. -2 Unseasonable, premature, 31177: A touch-stone,
untimely; आकालिकी वीक्ष्य मधुप्रवृत्तिम् Ku. 3.34: आकालिकं
सपदि दुर्दिनमन्तरिक्षम् Mk.5.1. -की Lightung. आकपक .. Cutting, Rubbing, or testing with a touch-stone; (आकषे कुशलः, नत्र नियुक्तो वा); testing.
आकाश् 1 A. 1 To shine. -2 To view, recognize. आकषिक [आकषेण चरति एल् ] Testing, touching.
आकाशः,-शम् समन्तादाकाशन्ते सूर्यादयोऽत्र Tv.] 1 The sky
आकाशभवा सरस्वती Ku. 4.39; 'ग, °चारिन् &c. -2 Ether आकस्मिक ..(-की/.)[विनयादिगणः; अकस्मात्-टक टिलोपः]
(considered as the fifth element). -3 The subtle and 1 Accidental, unforeseen, unexpected, sudden; 19af
otheronl fluid pervading the whole universe ; one of कस्मिकं भयम् lem. -2 Cuseless, groundless; नन्वष्टानिष्टौ जगद्वैचित्र्यमाकस्मिकं स्यात् । 5. B.
the 9 lracy or substances recognized by the Vise
sikes. It is the substratum of the quality 'sound'; 3711STI U. 1 To desire, long or wish for, शब्दगुणमाकाशम: ef. also श्रुतिविषयगुणा या स्थिता व्याप्य विश्वम् expect; प्रत्याथसन्त रिपुराचकाक्ष :.7.47,5.383 Ms. : S. 1.1; अथात्मनः शब्दगुणं गुणज्ञः पदं (seil. आकाशम् ) विमानन 2. 162, 10. 121; T. I. 1.3; आकाङ्क्षन्ती नयनसलिलोत्पीडरुद्धाव- विगाहमानः R. 18. 1. -4 Free space or vacuity; यश्चायमन्तकाशाम् (तां पश्य) Me.. -2 10 try to reach a place, रात्मन्नाकाशः Bri. Up. -5Space, placo in general; सपर्वतturn to; दक्षिणां दिशमाकातून Ms.3.258. -3 To require, वनाकाशां पृथिवीम् Mb. भवनाकाशमजायताम्बुराशिः Bv.2.165. need. -4 (Ingram.) To require some word or words open space (not covered or surrounded by anything); to be supplied for the completion of the sense ; see मुनयः सलिलाहारा वायुभक्षास्तथापरे। आकाशनिलयाचैव तथा स्थाण्डिआकाक्षा below.
लशायिनः|| Ram. 3.6.4.-6 Brahman (as identical with
ether); आकाशस्तहिङ्गात् Br. Sut.1.1.22; यावानयमाकाशआकाङ्क्ष . 1 Pesiring, wishing. -2 (Ingram.)
स्तावानयमन्तहदयाकाश: Ch.Up.8.1.3. -7 Light, cleurness. Trequiring some words to complete the sense; अल्गयुक्तं
-8A hole. -9A dot, zero (in Math.). आकाशे in the निकाकाक्षम P. VIII. 2.96, 10t.-क्षा 1Desire, wish; भक्त Susr., बान्यालिप्य मया रहस्यमुदितं तत्सजमाकाक्षया Amaru.
air : आकाशे लक्ष्यं बद्ध्वा fixing the look om Mome object 46.-2 In gram. &e.) The presence of a word nocos
out of sight. आकाशे in the sense of in the air' is insurd
in dramas as a stage-direction when a character on sary to complete the sense, one of the three elements necessary to convoy a complete sense or thought
the stage asks questions to some one not on the stage, (the other two being योग्यता and आसत्ति); आकाक्षा
and listens to an imaginary speech supposed to be : प्रनीतिपर्यवसानविरहः 8. D.2 the absence of the completion
reply, which is usually introduced by the words 14. alfa, of a senso; se Bhasa. P. 82, 8t and T. S. 49; in the
किं कथयसिe.; दूरस्थाभाषणं यत्स्यादशरीरनिवेदनम। परोक्षान्तरितं ex. गौरश्वः पुरुपो हस्ती there is आकाक्षा. -3 Looking at or
वाक्यं तदाकाशे निगद्यते ।। Bharata ; ef. आकाशभाषितम् below:
(आकाशे) प्रियंवदे, कस्येदमुशीरानुलेपनं मृणालवन्ति च नलिनीपत्राणि स. ई. को...३९
For Private and Personal Use Only
