________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
क्षीरषक:
epithet of Seşa. -4 a pearl. 'जम् sea-salt. 'जा, 'तनया an epithet of Laksmi. - आह्नः the pine tree. उद: ef. [ P. VI. 3. 57 Vart. ] 1 the sea of milk ; क्षीरोदवेलव सफेनपुजा Ku. 7. 26. तनयः, नन्दनः, तनया, सुता an epithet of Laksmi. - उत्तरा inspissated milk. - उत्थम् fresh butter. - उदधि = क्षीरोद q.v. above. - ऊर्मिः a wave of the sea of milk; R. 4. 27. -ओदनः rice boiled with milk; क्षीरौदनं पाचयित्वा Bri Up. 6. 4. 14. कण्ठः कण्ठकः a young child (having milk in the throat ); त्वया तत्क्षीरण्कठेन प्राप्त मारण्यकं व्रतम् Mv. 4. 52, 5. 11. क्षीरकण्ठाविमौ वत्सौ बतत्वन्मयजीवितौ Siva. B. 2. 24 and 50. -कुण्डम् a milk-pot ; कश्चिदुदोह कश्चिच्च क्षीरकुण्डमधारयत् Ks. 63.188. -जम् coagulated milk. -दात्री yielding milk (as a cow ). - दुमः the Asvattha tree. -धात्री a wet-nurse. -धिः, -निधिः the sea of milk; इन्दुः क्षीरनिधाविव R. 1. 12. - धेनुः / a milch cow. -नीरम् 1 water and milk. -2 milk-like water. -3 a fast embrace. -: a child. - a. cooked in milk; शतं महिषान् क्षीरपाकमोदनम् Rv. 8. 77. 10. -पाण: an inhabitant of Uśīnara. ( - णम्, -नम् ) drinking milk. ( - णी) any vessel out of which milk is drunk. -भृत a. supported by milk (as a Gopala ); receiving wages in the form of milk ; गोपः क्षीरभृतो यस्तु Ms. 8. 231 - चारिः, - वारिधिः the sea of milkc; गत्वा च क्षीरवारिधिम् Ks. 22. 188. -विकृतिः / inspiseated milk any product munde from milk (as cheese &c.). - वृक्षः 1 N. of the four trees न्यग्रोध, उदुम्बर, अश्वत्थ and मधूक 2 the glomerous figtree. -व्रतम् living upon milk in consequence of a vow. -शरः cream, the skim of milk. समुद्रः सागरः the sea of milk. यथा भगवता ब्रह्मन्मथितः क्षीरसागरः Bhag. 8.5.11. -सर्पिस् n. ghee (घृत ) सारः butter ; क्षीरसारमपनीय शङ्कया स्वीकृतं यदि पलायनं त्वया Uab. स्निग्ध a. unctuous with milky juice or sap: S. 8. G. (vil.) स्फटिका precious stone. स्वामिन m. a commentator on the Amarakosa and a grammarian. -fever: the foam of milk.
क्षीरपकः A variety of inferior gems; Kau. A. 2.11. क्षीरयति Den. P. To look like milk.
श्रीरस्यति Den. P. To desire milk; क्षीरस्यति माणवकः Mbh. on P. VII. 1. 51.
क्षीरिका 1 A dish prepared with milk. - 2 N. of plant (Mar. g, stadt, Ferrol).
627
क्षीरिन् a. 1 Milky ; क्षीरिणचैव पादपान Ms. 8. 246; ये क्षीरिणोवरोहवन्तः पृथुपर्णास्ते न्यग्रोधाः Mbh. on P. I.1.56. -2 Yielding milk; क्षीरिण्यः सन्तुः गाव: Mk. 10.60.
क्षीरेयी An oblation of milk, rice, and sugar. क्षीरावी, विका A kind of cucumber (Mar. दुधी ). क्षी 1 1 P. [ क्षीवति, क्षीव्यति ] 1 To be drunk or intoxicated. -2 To spit, eject from the mouth.
क्षुदः
क्षीच a. Excited, drunk, intoxicated; ध्रुवं जये यस्य जयाभूतेन क्षीवः क्षमाभर्तुरभूत्कृपाण: Vikr. 1. 96; क्षीवो दुःशासनासृजा Ve. 5. 27.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
क्षु 2 P. [ क्षौति, क्षुत ] 1 To sneeze ; अपयाति सरोषया निरस्ते कृतकं कामिनि चुक्षुवे मृगाक्ष्या Śi. 9. 83; Ch. P. 10; Bk. 14. 75;... रात्रौ मयि क्षुतवति क्षितिपालपुत्र्या । जीवेति मङ्गलवचः परिहृत्य कोपात् कर्णे कृतं कनकपत्रमनालपन्त्या | Bil. Ch. 2. 5. -2 To cough.
अ 9 U To jump (also 5 P ) ; cf. क्षुणाति च क्षुणीते च क्षणोत्या प्लवनेऽपि च । क्षन्दते क्षुन्दते चापि षडाप्लवनवाचिनः ॥ इति
भट्टमलः.
क्षवः [क्षु-भावादौ अप्] 1 Sneezing; Av. 19. 8 -2 Cough.
क्षवकम् A kind of pot-herb. -विका 1 A species of rice. -2 A woman.
क्षवथुः [[]] 1 Sneering. 8 Cough. 8 Irrita tion of the throat. -4 Sore throat विषवैद्यो विजानाति सर्पस्य क्षवथुं ध्रुवम् Subha.
क्षुत् /, क्षुतम्, -ता, -तिः / A sneele or sneering; क्षुतमिनोपशु St. 15.91. जनिका (नया) Mustard.
श्रुतः, क्षुतक: Black mustard.
क्षुः Vod. 1 Food ; विश्वं विवेष्टि द्रविणमुप क्ष Rv. 10. 61. 12. - 2 A lion.
क्षुण्ण See under क्षुद् below.
7.
ते य) 1 To trend or trample upon, strike against, crush (under the foot), bruise, pound down ; क्षुणद्मि सर्पान् पाताले Bk. 6. 36; ते तं व्याशिषताक्षौत्सुः पादैर्दन्तैस्तथाच्छिदन् 15.43; 17.66. -2 To move, be agitated (A.); क्षोदन्तं आपो रिणते वनानि Rv. 3. 58.6. -With प्र to crush, bruise, pound; मित्रघ्नस्य प्रचुक्षोद गदयां बिभीषण: Bk. 14. 33.
2
For Private and Personal Use Only
क्षुण्ण p. 2. [ क्षुद्-त ] 1 Pounded, crushed to pieces, bruised. -2 Powdered, pulverized ground. -3 Beation, trodden (as a path); रेखामात्रमपि क्षुण्णादा मनोर्वर्त्मनः परम् ( न व्यतीयुः ) R. 1. 17. -4 ( Fig) Practised, followod; क्षुद्रञनक्षुण्ण एष मार्ग: K. 146; अ° unusual; Mal. 3. -5 Violated ( a vow ); Rām. 1. 6 Exercised, practised, skil - ful. -7 One versed in the sacred science but unable to teach it. -8 Overcome, defeated; क्षतं क्षुण्णासुरगणैरगणैरिव किं यशः Ki. 15. 8. -Comp. - मनस् a penitent, repentant.
क्षुण्णकः A kind of drum beation at a funeral.
क्षुद्र / Grinding, crushing.
क्षुदः Flour, meal.
