________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
आतत
penetrate; Ki. 7. 25. 2 To spread, diffuse. -3 To cause, produce; आनन्दनेन जडतां पुनरातनोति U. 3. 12; Ki. 6. 18, 7. 39; K. 176; Mal. 5.9; Mv. 4.31. -4 To bring to pass, effect, accomplish, do, perform ; सुरतमाततान K 57; सपर्याम् 61. -5 To illuminate. -6 To take hold of; seek to attain. -7 To assume a hostile attitude. -8 To stretch (as a bow ).
d. or
आतत p. p. 1 Spread, extended. -2 Stretched ( as a bow-string); मौर्वी धनुषि चातता R. 1. 19; ज्य stretched out on the bow ; आततज्यमकरोत् स संसदा 11. 45, 16. 77. आततायिन् [विस्तीर्णेन शस्त्रादिना अयितुं शीलमस्य Iv. ] 1'One whose bow is stretched to take another's life', endeavouring to kill some one; a despera.do; गुरुं वा बालवृद्धौ वा ब्राह्मणं वा बहुश्रुतम् । आततायिनमायान्तं हन्यादेवाविचारयन् ॥ Ms. 8.350-51; Mb. 3.36. 10, Bg.1.36. -2 Anyone who commits a heinous crime; such as a thief, ravisher, murderer, incendiary, a felon &c.; अभिदो गरदचैव शस्त्रोन्मत्तो धनापहः । क्षेत्रदारहरतान् पद् विद्यादानायिनः ॥ Sukra 'ता स्वम् murdering stealing, destroying &e.
आतताविन Ved. One whose bow is stretched.
आतनम् 1 Spreading penetrating, expanding. -2 Sight, view.
a.
आतनि. Vod. [दन] Spreading pervadings त्वं विशिक्षुरसि यज्ञमातनिः Rv. 2.1.10.
आतानः | तन्- घञ् ] 1 An extended cord or string; Vaj. 6. 12. -2 Long extension.
आतप् । P. To radiate, heat, blaze; inflame, to cause to glow. pass. To suffer pain, be afflicted; to inflict ( austerities) upon oneself.
822
आतप् . Ved. Heating ( आतापिन् )/ Heat.
|
आतप a. Ved. Causing pain or affliction ; भीमस्तुविमाञ्चर्षणिभ्य आतपः Rv. 1.55. 1. -पः Heat ( of the sun, fire &c. ), sunshine; आतपायोज्झितं धान्यम् Mb. exposed to the sun; तमातपक्कान्तम् R. 2. 13; शीतातपाभिघातान् Ms. 12. 77 ; प्रचण्ड° Rs. 1. 11; सूर्य 10; Me. 110; बालातपः Ms. 4. 69 the morning sun; 'आक्रान्त exposed to heat. - 2 Light; छायातपौ ब्रह्मविदो वदन्ति Kath. 3. 1. -Comp. - अत्ययः passing of the sun's heat, sunset; आतपात्ययसंक्षिप्तनीवारासु R. 1.52. - अभावः non-existence of the sun's heat, shadow. उदकम् mirage. -त्रम्, त्रकम् [आतपात् त्रायते, चैक ] an umbrella ( of silk or leaves used as a parasol); तमातप कान्तमनातपत्रम् R. 2. 13, 47; पद्म' 4. 5; राज्यं स्वहस्तधृतदण्डमिवातपत्रम् S.5.6. लङ्घनम् being exposed to heat, catching the sun-stroke; आतपलघनाद्बलवदस्वस्थशरीरा शकुन्तला S. 3. - वर्ण्य a. ( water &c.) produced by rain during sunshine. -वारणम् [ आतापं वारयति ] an umbrella, parasol; नृपतिककुदं दत्त्वा यूने सितातपवारणम् R. 3. 70, 9. 15. - शुष्क a dried in the sunshine.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आतपनः N. of Siva.
आतपवत् . Exposed to sunshine, sumy; शृङ्गाणि यस्यातपवन्ति सिद्धाः Ku. 1. 5.
आतपीय . Sunny.
आतप्त a. Refined by heart (as gold ).
आतप्य a. Ved. Being in the sunshine. आतमाम् ind. Very near.
आतापिः . [ आ-तपू- इण् ] N. of a demon ; आतापिर्भक्षितो येन वातापिच महासुरः । समुद्रः शोषितो येन स मेऽगस्त्यः प्रसीदतु ॥
आतिष्ठम्
आतापि ( यि ) न् N. of a bird, a kite, falcon ( Falco Cheela ; Mar. घार ).
आताली inl. Compounded with अस्, भू, and कृ; P.
I. 4. 61.
आतिः = आदि Up. 4. 190 ).
आतिः A kind of aequatic bird. ता आतयो न तन्वः शुम्भत स्वा Rv. 10. 95. 9.
q. v. (cf. P. III. 3. 108 Var. and
आतिथेय. ( थी ) [ अतिथिषु साधुः ; अतिषये इदं ढक्] 1 Attentive to guests, hospitable (as a man); प्रत्युज्जगामातिथिमातिथेयः I. 5.2, 12. 25 तमातिथेयी बहुमानपूर्वया Ku. 5.31.2 Proper for, or suited to, a guest, intended for a guest आतिथेयः सत्कारः S. 1. -यम् Hospitality; आतिथेयमनिवारितातिथिः St 11. 38; Ms. 3. 18 ; सज्जातिथेया वयम् Mv. 2. 50. -यी Hospitality: Bv. 1. 85.
(.
आतिथ्य [ अतिवेरिदं यम् ] Hospitable, proper for a guest &c. ( = आतिथेय ); हविरातिथ्यम्, आतिथ्या इष्टिः &c. -थ्यः A guest. -थ्यम् or -थ्या 1 Hospitable reception, hospitality; तमातिथ्यक्रियाशान्तर थक्षोभपरिश्रमम् R. 1. 58. -2 a particular rite, the reception of Soma when it is brought to the sacrificial place (also called आतिथ्येष्टिः ) -Comp. - रूप 4. being in the place of the आतिथ्य sacrifice ; आतिथ्यरूपं मासरम् Vaj. 19. 14 -सत्कारः, -सत्क्रिया the rites of hospitality.
आतिदेशिक.. ( की ) (Ingrum ) Connected with अतिदेश q.v.
आतिरे (१) क्यम् [ अतिरेक-य] Superfluity abundance. Ms. 11.50.
आतिवाहिक [ अतिवादे नियुक्तः ठड्] Employed to convey to the other world; आतिवाहिकास्तरिगात Bir. Sut 4. 3. 4. -कम् An epithet of the Saksma Sarira (in Sān. Phil.) from its surpassing the wind in swiftness. a. Super-abundant ; व्याप्तमातिशयिकेन रसेन
For Private and Personal Use Only
आतिशयिक Si. 10. 23.
आतिशय्यम् [अतिशय स्वार्थे] Exeva abundance, large quantity.
आतिष्ठम् [ अतिष्टस्य भावः अण् ] Being a miversal ruler ( अनिष्ठ) (Ait. Br.).
