________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
आप्य
www.kobatirth.org
आप्य . [ अपां इदं अण् स्वार्थे ष्यञ् ] 1 Watery. -2 Obtainable, attainable (आपूण्यत्) -प्यः A class of gods. इन्दो मन्त्रद्रुमस्तत्र देव आप्यादयो गणाः - 2 A kind of horse, born in water; अक्रोधवेगाः सस्वप्ना आप्यास्ते तुरगाधमाः । शालिहोत्र of भोज ed by Kulkarni, Appendix II, 153. -प्यम् Ved. 1 Confederation, alliance; किं सनेन वसव आप्येन Rv. 2.29. 3. -2 A friend ; यो नो नेदिष्टमाप्यम् Rv. 7. 15. 1. -3 Water ; पृथ्व्याप्यतेजोनिलखानि Svet. Up. 2. 125 6.2.
आपकर . ( -री / ) [ अपकरे भवः अण् अञ् च ] Offensive, unfriendly, mischievous.
आपक्क 1. Crude, raw, half-baked -कम् A cake, bread. आपगा [ अपां समूहः आपम्; तेन गच्छति गम्-ड ] A river, stream ; फेनायमानं पतिमापगानाम् Si. 3. 723 Ki. 13. 24.
आपगेयः [ आपगायां गङ्गायां भवः ढक् ] A son of the river, an epithet of Bhisma or Krisna ; यदाश्रौषं चापगेयेन संख्ये Mb. 1. 183.
आपण: [ आपण् घञ् ] 1 A market ; shop. विपणापणवान् रम्य: Mb. 11. 59. 11; भक्ष्यमाल्यापणानां च ददृशुः श्रियमुत्तमाम् Mb. -2 Trade, commercial commodity; पिहितापणोदया Rām. 2. 48.37. -3 A group of shopkeepers; शकटापणवेशाश्च यानं युग्यं च सर्वश: Mb. 5. 196. 26. -Comp. -वीथिका A row of stalls, market ; Rām. -वेदिका A shopcounter.
आपणक, आपणिक a. [ आपणादागतः ठक् ] 1 Relating to traffic, market &c. : mercantile; सम्मार्जितमहामार्गरथ्यापणकचत्वराम् Bhāg. 1.11.14. -2 Got from the market (a duties.). -कः 1 A shop-keeper, merchant, dealer. -2 A tax on market shops. -3 Assize, market-rate.
आपत् । P. 1 To fall upon, attack, assail: उदायुधाना
: R. 12. 44, 5. 50; Bk. 3. 48. -2 To approach, cone towards K. 202; एतत् प्रायेण श्रुतिविषयमा पतितमेव K. 136 has reached the ears; 268. -3 To fly towards, come in flying, come or drive in haste, rush upon : अपि नाश्वश्रमः शीघ्रं रथेनापततस्तव Rām. 2.72.54 (4) To happen, take place, occur, come to pass; कथमिदमापतितम् . 25 K. 02, 158; अहो न शोभनमा पतितम् Pt. 2 (b) To fall to one's lot or share, befall; अहोऽस्माकं महद्भोजनमापतितम् Pt. 1; आपतन्ति हि संसारपथमवतणानामेते वृत्तान्ताः K. 175, 132: सर्वस्यैव स्खलितमापतति 2.31 1. 1. 28, 168. -5 (a) To occur to, cross (the mind) : इति हृदये नापतितम् K. 288 ( 1 ) To be felt or regarded: मधुरतराण्यापतन्ति मनसः K. 103 are felt or regarded; 202, 236, 329. – Caus. ( पातयति ) To go towards, approach ( Ved.).
338
आपतनम् 1 Approaching coming, assailing &c. -2 Happening, occurrence. -3 Descending, alighting. - 4 Obtaining. -5 Knowledge कचित् प्राकर विदा करक स्यार्थस्यापननम् S. 1.10. -6 Natural sequence, necessarily following.
आपति a. Ved. Coming in haste, rushing on. -तिः The wind ( always blowing ) ( सततगतिर्वायुः ).
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आपद्
आपतिक . ( -की/) Accidental, unforeseen, sent from heaven. -कः A hawk, falcon.
आपतित a. 1 Fallen to the lot of. -2 Happened, befallen, occurred, come to pass. --3 Alighted, descended.
आपात a. Rushing upon, attacking. -तः 1 Rushing or falling upon, attack, descending, alighting; तदापातभयात्पथि Ku. 2. 45; गरुडापातविश्लिष्टमेघनादात्रबन्धनः R. 12. 76. -2 Throwing down, -3 Causing to descend or fall, falling down; धारापातै: Me. 50. -4 ( ) The present or current moment, the instant; आपातरम्या विषयाः पर्यन्तपरितापिनः Ki. 11. 12; आपातसुरसे भोगे निमग्नाः किं न कुर्वत S. D आपातरमणीयानां संयोगानां प्रियैः सह । अपथ्यानामिवान्नानां परिणामोऽतिदारुणः ॥ H. 4. 75; Bv. 1. 115; Mal. 5. ( 7 ) ( Hence ) First sight or appearance; see आपाततः -5 Happening, becoming apparent, appearance. -6 Assault, a method of catching elephants ( Matanga I. 10.1.13). -7 Holl (नरक) आपातान्प्रतितिष्ठन्ति पुलिन्दशवरा इव Mb. 12. 151. 8. -Comp. - दुःसह . unbearable at the first attacks U. 7. - दुष्प्रसह a. unbearable in its onset, making a furious charge आपानमुपसहमाविनी M. 10. - मात्र . Being only momentary.
आपाततः ind. At the first sight or attack, instantly, immediately ; S. D. 632.
Falling on attacking, downling+
आपातिन् happening.
आपात्य a. Rushing on approaching to attack; आपात्य सैनिकनिराकरणाकुलेन Si. 5. 15.
आपत्य . ( त्यी / ) [ अपत्य- अण् ] 1 Relating to offspring. - 2 (In gram) Relating to the formation of patronymic words; आपत्यस्य च तद्धिनेऽनाति P. VI. 1. 151.
a.
आपचि . [Ved. Heing in the way or journey far, थीः, -थ्यः Ved. A wanderer, traveller, आपथयो विपथयोऽ न्तस्पथा अनुपथाः Rv. 5. 52. 10.
आपद + A. 1 To go near, walk towards, approach; एष रावणिरापादि वानराणां भयंकर Bk. 15. 89. -2 To entor into, go to, attain to (a place, state &c.); वक्त्रमापद्य मारुतः Sik. 9); निर्वेदमापद्यते becomes disgusted Mk. 1. 14; आपेदिरेऽम्बरपथम् Bv. 1. 17 : क्षीरं दधिभावमापद्यते S. B. milkc turns into curds; पाण्डुरतामापद्यमानस्य K 60 becoming pale; 160 विस्मयमापेदे 179 श्लोकत्वमापद्यत यस्य शोकः R. 14.70 assumed the form of a verse; चिन्तामापेदे Dk. 130 fell a-thinking: so far, falfa, e, वशम्, पञ्चत्वम् &c. पुनः पुनर्वशमापद्यते मे Kath. 1.2.6. -3 To get into trouble, fall into misfortune; अर्थधर्मौ परित्यज यः काममनुवर्तते । एवमापद्यते क्षिप्रं राजा दशरथो यथा || Rām. see आपन्न below. -4 To happen occur ; जिवत्सोनूनमा पादि वसोऽयं तां निशाचरात् Bk. 6. 31; एवमापद्यते
M. 1 so it is. Caus. 1 To bring about, bring to pass, a.ccomplish, effect; कूजद्भिरापादितवंश कृत्यम् R. 2. 12; Sānti.
For Private and Personal Use Only
