________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
कुरुटः
course of which three lunar days, three asterisms and three yogas occur. The yoga is indicative of death; पञ्चग्रहयुते मृत्यौ लग्नसंस्थे बृहस्पतौ । सौम्यक्षेत्रगते लमे कुरुक्षेत्रे मृतिर्भवेत् ॥ -चिल्लुः a crab. -जाङ्गलम् = कुरुक्षेत्र q. v. - नन्दनः epithet of Arjuna ; Bg. 2. 41; 6. 43. - पञ्चालाः N. of a country; कुरुपञ्चालानां ब्राह्मणाः Bri Up. 3.9.19. - बिल्वः a ruby. -राज् m. -राज: 1 an epithet of Duryodhana. स्वस्था भवन्तु कुरुराजसुताः सभृत्याः Ve. 1. 7. -2 N. of Yudhi sthira कस्यचित्त्वथ कालस्य कुरुराजो युधिष्ठिर: Mb. 16. 17. fata: a weight of gold equal to about 700 Troy graine वृद्धः an epithet of Bhisma तस्य संजनयन्हर्षे कुरुवृद्धः पितामहः Bg. 1. 12.
कुरुटः A kind of pot-herb. कुरुटिन m. A horse.
www.kobatirth.org
कुरुण्ट: A red species of amaranth. -ण्टी 1 A wooden doll or puppet. -2 The wife of a Brahmana or teacher. कुरुण्टकः Yellow or white amaranth.
कुरुण्ड = कुरुण्ट q..
कुरुरी A kind of hind having plaintive tune ); cf. कुररी.
कुरुम्बम् A kind of orange.
कुरुलः A lock of hair, especially on the forehead. कुरुबक = कुरबक q. v.
कुरुविन्दः, -न्दम् (also कुरुविल्ल: ) A ruby; Si. 9.8. -न्दम् 1 Black salt. -2 A mirror.
कुर्कुटः 1 A cock. -2 Rubbish.
कुर्कुर: A dog (Mbh. on P. VIII. 2.78 ); उपकर्तुमपि प्राप्तं निःस्वं मन्यन्ति कुर्कुरम् Pt. 2. 94. (v. 1.) denominative कुर्कुरायति,
कुर्चिका = कूर्चिका q.v.
कुर्द, कुर्दन See कूर्द, कूर्दन.
कु (कृ) परः 1 The knee. -2 The elbow.
कु (कृ) पसः, कु (कृ) पीसकः A sort of bodice worn by women ; मनोज्ञकूर्पासकपीडितस्तनाः Rs. 5. 8, 4. 16. v. 1.
कुर्वत् pres. P. Doing &c.; m. 1 A servant -2 A shoemaker.
कुल 1 P. ( कोलति, कुलित ) 1 To accumulate, collect. -2 To be related; behave as a kinsman. -3 To proceed or go uninterruptedly. -4 To count, reckon.
कुलम् 1 A race, family; निदानामिक्ष्वाकुकुलस्य संततेः R. 3.1. -2 The residence of a family, a seat, house, an abode; ददर्श धीमान्स कपिः कुलानि Rām. 5.5.10; वसन्तृषिकुलेषु सः R. 12. 25. -3 A high or noble family, noble descent; कुले जन्म Pt. 5.2; कुलशीलसमन्वित: Ms. 7.54, 625 80 कुलजा, कुलकन्यका &c. 4 A herd, troop, flock; colloction, multitude; मृगकुलं रोमन्थमभ्यस्यतु 5.2.6; U. 2.9;
586
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कुलम्
अलिकुलसंकुल Git. 1; Śi. 9. 71; so गो, कृमि, महिषी &c. —5 A lot, gang, band (in a bad sense ). -6 A country. -7 The body. -8 The front or fore part. 9 A tribe, caste, community. -10 A blue stone. The head of a guild or corporation. -ला See कुलतिथि. -Comp. - अकुल . 1 of a mixed character or origin. -2 middling. तिथिः m., f. the second, sixth, and the tenth lunar days of a fort-night in a mouth. नक्षत्रम् N. of the lunar mansions आर्द्रा, मूला, अभिजित् and शतभिषा. बार: Wednesday. -अङ्कुरः the scion of a family; अनेन कस्यापि कुलाक्कुरेण स्पृष्टस्य गात्रेषु सुखं ममैवम् S. 7. 19. -अङ्गना a respect able or high born ( chaste) woman. -अङ्गारः a man who ruins his family; Pt. 4. -अचलः, -अद्रिः, -पर्वतः, -शैलः a principal mountain, one of a class of seven mountains which are supposed to exist in each division of the continent; their names are: महेन्द्रो मलयः सह्यः शुचिमानः पारियात्राः। अन्वित
a.
a. born in a noble family - अभिमानः family pride. - अभिमानिन् proud of birth or family descent; कुलाभिमानी कुलजां नराधिपः Ki. 1. 31. - आख्या family-name, surname; कुलाख्या लोके गोत्रावयवा इत्युच्यन्ते Mbh. on P. IV. 1. 79. -आचार, - कर्मन् Nag -धर्मः a duty or custom peculiar to a family or caste. -आचार्यः, -गुरुः 1 a family priest or teacher. -2 a geneologist. -TER a son. -आपीडः, -शेखरः the glory of a family; तस्मिन्कुलापीडनिभे निपीडं सम्यम्महीं शासति शासनाङ्काम् R. 18. 23. बि. maintaining family.] वालम्बी यत्र विश्रूयते पिता H. - ईश्वरः 1 the chief of a family. - 2 N. of Siva. ( - रा ) N. of Durga. -उत्कट, • high born. ( - टः ) a horse of a good breed. -उत्पन्न, - उद्गत, उद्भव a. sprung from a noble family, highborn; अमात्यमुख्यं धर्मज्ञं प्राज्ञं दान्तं कुलोद्भवम् Ms. 7. 141. - उद्वहः the head or perpetuator of a family; see उद्वह. - उपदेश: a family name. -कज्जलः one who is a disgrace to his family. -कण्टकः one who is a thorn or trouble to his family. -कन्यका, कन्या a girl of high birth; विशुद्धमुग्धः कुलकन्यकाजनः Mal. 7. 1; गृहे गृहे पुरुषाः कुलकन्यकाः समुद्रहन्ति Mal. 7. -करः, -कर्तृ m. the founder of a family. -करणि: A hereditary clerk or officer; E. I. XV. 91. -कलङ्कः one who is a disgrace to his fsanily. -कलङ्कित cousing disgrace to family न चाप्यहं गमिष्यामि कथां कुलकलङ्किताम् Ks. 22.216. -क्षय: 1 ruin of a family. -2 extinction of a family; कुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रोहे च पातकम् Bg.1.39, 10. गरिमा m. family pride or dignity. -गिरिः, -भूभृत् m., -पर्वतः शैलः see फुलायलbove. -ग्रहम् mobile house पर्याप कृतं वधूनाम् Rs. 6. 21. - न . ruining a family; दोषैरेतैः कुलनानाम् Bg. 1. 43. ज, जात . 1 well-born of high brith; प्रदाने हि मुनिश्रेष्ठ कुलं निरवशेषतः । वक्तव्यं कुलजातेन तन्निबोध महामते । Rām. 1. 71. 2. -2 ancestral, hereditary ; Ki. 1. 31 (used in both senses). -: a high-born or distinguished person. -जाया a high-born lady; कुलजाया सा जाया केवलजाया तु केवलं माया Uab. -तन्तुः one who continues or perpetuates a family. -far: m., f. an
a
For Private and Personal Use Only
