Sanskrit English Dictionary Part 01

Author(s): P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan

Page 637

819
क्लीब
क्लमः
-Caus. (क्रमयति-ते) To fatigue, exhaust, depress, wither; क्लिश्नत्. Dispelling, removing; शीतांशोरंशुजालेजलधरप्रियाशोको जीवं कुसुममिव धर्मो क्रमयति U. 3. 30. (v.1.).
मलिनां क्लिश्नती कृत्तिभैमीम् Mu. 3. 20. (v.1. क्लिन्दत्). क्लमः, क्लमथः, क्लमथुः Fatigue, languor, exhaustion%3 क्लिशित,-क्लिष्ट p. p. 1 Distressed, suffering pain or विनोदितदिन कमाः कृतरुचश्च जाम्बूनदैः Si.4.66%3 Ms. 7. 1513 misery. -2 Aflicted, tormented. -3 Faded. -4 Incon5.3.20.
sistent, contradictory; e.g. माता मे बन्ध्या . -BElaborate, क्लान्त p. p. [कम्-क्त] 1 Fatigued, tired out; तमातप
artificial (as a composition. ). -6 Put to shame. -7 क्रान्तम् R. 2. 13, Me. 373 V.2.23. -2 Withered,
Wearied; hurt, injured. -8 Being in a bad condition, laded : कान्तो मन्मथलेख एष नलिनीपत्रे नखरर्पितः 5.3.25%
worn%; पीतेनैकेन संवीतां क्लिष्टतोत्तमवाससा Ram. 5. 15.21. R. 10.48. -3 Lean, thin, ermaciated. -4 Depressed in
-9 Marred, impaired; S.5. 19; Pt. 1. 113 S.6. 103B spirits, exhausted. -Comp. -मनस् a. languid, low
disordered,S7.14.-10 Dimmed, made faint ; हिमक्लिष्टspirited.
प्रकाशानि ज्योतीषीव मुखानि वः Ku.2.19.-11 Injured, hurt;
S.6. 19. -12 Bothersome, tedions%3; यथा शरीरो बालस्य गुप्तः क्लान्तिः 1. [कम्-क्तिन् ] Fatigue. -Comp. -च्छिद् a. सन्क्लिष्टकर्मण: Ram. 7.75.4. (the commentator Rima refreshing, invigorating.
Tilaka gives क्लिष्टकर्मणः = शुभाचारस्य, which seems doubtकृ 4 A. (क्लव्यते) To fear, be afraid (according to
ful). -टम् A contradictory statement. -Comp. -वत्मन् some 1 A. also).
n. a discase of the eyelids. क्किद् 4 P.(विद्यति, किन्न) To become wet, be damp, क्लिष्टा f. A kind of चित्तवृत्ति as laid down in the पातbe moist. -Caus. To moisten, wet; न चैन क्लेदयन्यापः Bg. जलयोगशास्त्र. 2.23; Bk. 18. 11.
fory: f. 1 Affliction, anguish, distress, pain. -2 far a. 1 Wet, moistened; running (as an eye).-2
Service. Rotted, putrified; Charak 1. 11, 27. - Soft, moved (as heart); क्लिन्नधियं च मातरम् Bhāg. 4. 3. 10; 9. 11.5. केशः [ क्लिश-भावे घञ्] 1 Pain, anguish, suffering, dis-Comp. -अक्ष a. blear-eyed. -वत्मेन्. watering of tress, trouble%3 किमात्मा क्लेशस्य पदमुपनीतःS.1; क्लेशः फलन the eyes. -हृद् a. tender-hearted.
हि पुनर्नवतां विधत्ते Ku.5.863; Bg. 12.5.-2 Wrath, anger. केदः [क्लिद्-भावे घञ्] 1 Wetness, moisture, dampness;
-3 Care, trouble. -4 Worldly occupation. -5 Sin (in Santi 1.23; तदअनक्लेदसमाकुलाक्षम् R. 7.27. -2 Running,
the Budahist sense); अविद्याऽस्मितारागद्वेषाभिानवेशाः क्लेशाः discharge from a sore; Ms. 7. 55. 23. -3 Distress,
Yoga Sutra 2.3. अपि च क्लेशान् विहाय मम शत्रुबुद्धिरेव नान्यत्र suffering; कुशलवोन्मृष्टगर्भक्लेदः R. 15.32 (= उपद्रव Malli.)
Nag.83; अनुकम्प्यतामसौ राज्यस्य कृते क्लेशदासीकृतो तपस्वी ibid.
-Comp. -अपह a.allaying pain, consoling, palliative. केदक a. Wetting, moistening. -क: 1 Phlegm. -2 (-हः) ason. -कर a. causing pain or trouble.-क्षम a. One of the fires in the body.
capable of enduring trouble. क्लेदन m. The moon.
क्लेशक a. [क्लिश्-वुञ्] Giving pain, troublesome. केदन ३. [ क्लिदू णिच्-ल्युट ] Wetting, making wet. -न:
क्लेशल: Pain; तेषामसौ क्लेशल एव शिष्यते Bhag. 10. 14.4. Phlegm. -नम् 1 Wetting, moistening. -2 Trickling, oozing
क्लेशित a. Pained, distressed; Mb. 3. 4. क्लेदित a. Soiled; Subh.
क्लेशिन् 1.1 Causing pain or suffering -2 Hurting,
injuring. निःश्वासेनाधरकिसलयक्लेशिना विक्षिपन्तीम् Si. केदुः 1 The moon. -2 Morbid combination of the three humors of the body (संनिपात).
क्लीतकिका, क्लीतनी The Indigo plant. क्लिन्द 1 U. (क्लिन्दति-ते) To lament.
कीब 1A. (क्लीबते)1 To be inpotent, to behave क्लिब / Ved. The created world; क्लिबे स्मर कृतं स्मर
like a eunuch. -2 (10A) To be timorous, to be modest Vaj. 40. 15.
or unassuming; प्राप्तौ पुरुषकारादि मुक्त्वा क्लीवयसे कथम् Ks.
104. 125. क्लिश् 4A. (also P. according to some authorities) (क्लिश्यते, क्लिष्ट or क्लिशित)1 To be tormented, be afflicted, क्लीब (व) a.1 Impotent, neuter, emasculated; Ms. suffer; अप्युपदेशग्रहणे नातिक्लिश्यते वः शिष्या M. 1; त्रयः परार्थे । 3. 150, 4. 205% Y. 1. 223. -2 Unmanly, tinid, weak, क्लिश्यन्ति साक्षिणः प्रतिभूः कुलम् Ms. 8. 189. -2 To torment, weak-minded; R.8.84; क्लीबान् पालयिता Mk.9.5. -3
molest; भक्तं मां मातिचिक्लिश: Bk.6.17.-II 9P.(क्लिश्नाति, | Cowardly. -4 Mean, base. -5 Idle. -6 Of the neuter क्लिष्ट, क्लिशित)1 To torment, afflict, molest, distress%3D क्लि- gender. -7 Desireless (कामहीन); विद्वान्क्लीबः पश्यति प्रीतियोगात् इनाति लब्धपरिपालनवृत्तिरेव 5.5.6%3 एवमाराध्यमानोऽपि क्लिश्नाति Mb. 12.292.28. -बः, -बम् (-वः,-वम्) 1 An impoभुवनत्रयम् Ku. 2.40%; R. 11.58. -2 To suffer, feel pain. tent many aeunuch; न मूत्र फेनिलं यस्य विष्टा चाप्सु निमजति।