________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
कवलयति
कवलयति Den. P. To eat, devour; Pt. 4; Mal. 7. कलिका A bandage
कवलित a. 1 Eaten, swallowed up (as a mouthful ). -2 Chewed. -3 ( Hence) Taken, seized; as is मृत्युना कवलिता.
कवष, कवष् a. Ved. Sounding, creaking (as the (loor ). -पः 1 A shield. -2 N. of a Risi ( कवष ऐलब ); Rv. 7. 18. 12.
कवसः 1 An armour. -2 A prickly shrub.
कवाट (टी) See कपाट. पुरी महायन्त्रकवाट मुख्याम् Rām. 6. 39. 27. कवाटदुर्धर्षतिरः प्रसारिता N. -Comp. -योग: door panel; Kau. A. 2. 3.
कवारम् A lotus.
कचारी 1. Ved. Selfish, stingy; a mean or contemp tible enemy; न कवारिभ्यो न हि ते प्रणन्ति Rv. 10. 107. 3.
कवि . [ कु-इ Up. 4. 138] 1 Omniscient ; Mb. 1. 5. 27 : कविं पुराणमनुशासितारम् Bg. 8 9: Ms. 4. 24. -2 Intelligent, clever, wise कविर्मूकवदात्मानं स दृष्टया दर्शयेन्नृणाम् Bhag. 7. 13, 10, 18. -3 Thinking, thoughtful. -4 Praiseworthy. -विः 1 A wise man, a thinker, a sage; कवीनामुशना कवि: Bg. 10.37; Ms. 7.49, 2. 151. -2 A poet; तद् ब्रूहि रामचरितं आद्यः कविरसि ए. 2; मन्दः कवियश:प्रार्थी R. 1. 3; इदं कविभ्यः पूर्वेभ्यो नमोवाकं प्रशास्महे U. 1. 1; Si. 2. 86. -3 An epithet of Sukra, the preceptor of the Asuras; कविरिव वृषपर्वण: K. 56. 4 Valmiki, the first poet. -5 Brahma; Bhag. 5. 18. 6. -6 The sun. -f. The bit of a bridle; see कविका. -Comp. -ज्येष्ठः an epithet of Valmiki, the first poet. -पुत्रः an epithet of Sukra. -राजः 1 a great poet; श्रीहर्ष कविराजराजिमुकुटालङ्कारहीरः सुतम् occurring in the last verse of every canto of Naisadha Charita. -2 N. of a poet, author of a poem called राघवपाण्डवीय. - रामायण: an epithet of Valmiki. --समय: convention of Poets.
कविकः, -का The bit of a bridle. खरतर कविका कर्षणात्यर्थभुग्नै: ( स्कन्धदेशैः ) Mu. 4. 7.
कविता Poetry; सुकविता यद्यस्ति राज्येन किम् Bh. 2. 21; वस्याचोर पूरी मयूरो भाग हासा कुलगुरु ि दासो विलासः । हर्षो हर्षो हृदयवसतिः पञ्चवाणस्तु बाणः केषां नैषा कथय कविताकामिनी कौतुकाय ।। P. R. 1. 22.
कवित्वम् 1 Intelligence; कविः कवित्वा दिवि रूपमासजत् Rv. 10.124. 7. -2 Poetic skill.
कवि (वी) यम् The bit of a bridle.
कवेलम् A lotus.
कवोष्ण a. Slightly warm, tepid; पयः पूर्वैः स्वनिःश्वासैः कवणमुपभुज्यते । R. 1. 67. महुर्मुहुर्न्यश्वसिषुः कवोष्णम् Bk. 3. 17.
550
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कव्यम् (opp: हव्य ) An oblation of food to deceased ancestors; एष वै प्रथमः कल्पः प्रदाने हव्यकव्ययो: Ms. 3. 147, 97, 128. -व्यः A class of manes. कव्योऽसि हव्यसूदन Mbh. on P. VI. 1. 30. -Comp. -वाल: 1 fire. -2 a class of manes. -वाहू . वाहः, -वाहनः fire. cf. कव्यवाहनः कशू 1 P. To sound.
कश्यपः
कशः A whip ( usually in pl.). -शा A whip; इदानी सुकुमारेऽस्मिन् निःशङ्कं कर्कशाः कशाः । तव गात्रे पतिष्यन्ति सहास्माकं मनोरथैः ॥ Mk. 9.35 ( where the word may be morf.) - 2 Flogging. -3 A string rope. -4 The mouth. -6A_quality. -8 Fat; कशशब्दो मेदसि प्रसिद्धः । यथा कशवाहिनौ रथाः मेदोवाहिन इति गम्यते । ŚB on MS 9 +22. -Comp. - त्रयम् the three modes of flogging a horse; सम्यक् कशात्रयविचारवता नियुक्तः Si.
कशस् . Water. कशिकः A mungoose.
कश्य . [ कशामर्हति कशा यत् ] Fit to be whipped or flogged. - श्यम् 1 Spirituous liquor. -2 A horse's flank.
कशिपु .or n. 1 A mat. -2 A pillow. -3 A bed. सत्यां क्षितौ किं काशपोः प्रयासैः Bhag 22.4 -पुः 1 Food. -2 Clothing. -3 Food and clothing (secording to विश्व ).
कशे (से) रु m., n. 1 The backbone. -2 A kind of grass. -रुः One of the nine divisions of Jambudvipa. कशेरुकः, कसेरुक -काः A sort of grass का The
backbone.
कश्मल . [Up 1. 106] Poul, dirty, diagrnodul, ignominious ; मत्सबंधात्करमला किंवदन्ती स्याच्चेदस्मिन्हन्त धर् मामधन्यम् U. 1. 42. लम् 1 Dejection of mind, lowness or depression of spirits; delusion ( मोह ); यदाश्रौषं कश्मलेनाभिपन्ने Mb. 1. 1. 181. कश्मलं महदाविशत Mb; कुतस्त्वा कश्मलमिदं विषमे समुपस्थितम् Bg. 2. 2. 2 Sin. -3 A swoon. शोचन्विमुह्मन्नुपयाति कश्मलम् Bhāg. 5. 13. 7. -4 Consternation, alarm.
कश्मीरः (pl.) N. of a country, the modern Kasmir अभिजानासि देवदत्त यत्कश्मीरेषु वत्स्यामः Mbh. on I. 1. 4. also on III. 2. 114. ( Its position is thus described_in Tantras:- शारदामठमारभ्य कुक्कुमाद्वितटान्तकः । तावत्कश्मीरदेशः स्यात् पञ्चाशयोजनात्मकः ) -Comp. -जः, जम्, -जन्मन् m., n. saffron ; कश्मीरजस्य कटुताऽपि नितान्तरम्या Bv. 1. 71 v1.
For Private and Personal Use Only
कश्यपः . Having black teeth. -पः 1 A tortoise. -2 A sort of fish. -3 A kind of deer. -4 N. of a Risi, the husband of Aditi and Diti, and thus the father both of gods and demons, (so called because he drank कश्य 'liquor'; et कश्यपस्तस्य पुत्रोऽभूत कश्यपानात् स कश्यपः | Mark. P. ) [ He was the son of Marichi, the son of Brahma. He bears a very important share in the work of creation. According to Mahabharata
