________________
૧૦૮
ટીકાર્ય
‘શાસ્ત્રોક્ત ગુણી સાધુ આવા પ્રકારના જ છે, શેષ=શાસ્ત્રબાહ્ય નહીં,’ અર્થાત્ ‘શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલા ગુણોવાળા સાધુ ગાથા ૧૧૯૪-૧૧૯૫માં બતાવાશે એવા પ્રકારના જ છે, શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલા ગુણોથી બહારના ગુણોવાળા જીવો સાધુ નથી.' આ અમારી પ્રતિજ્ઞા છે=પક્ષ છે.
અહીં=ન શેષાઃ' એ પ્રકારના આમાં=સાધ્યમાં, ‘અગુણપણું હોવાથી’=‘તે ગુણથી રહિતપણું હોવાથી’=‘શાસ્ત્રમાં કહેવાયેલા ગુણોથી રહિતપણું હોવાથી,’ એ પ્રકારનો હેતુ સાધક=સાધ્યને સાધનારો, જાણવો.
વળી અહીં=‘ન શેષાઃ’ એ પ્રકારના સાધ્યમાં, ‘સુવર્ણની જેમ’ એ વ્યતિરેકથી દૃષ્ટાંત છે, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ છે.
ભાવાર્થ:
ભાવસાધુનું વ્યવસ્થાપન કરનાર અનુમાન પ્રમાણ દર્શાવતાં ગ્રંથકાર કહે છે કે શાસ્ત્રમાં બતાવાયેલા સાધુના ગુણો જેઓમાં હોય તેઓ સાધુ છે, અને જેઓમાં ન હોય તેઓ સાધુ નથી; કેમ કે તેઓ શાસ્ત્રમાં બતાવાયેલા સાધુના ગુણોથી રહિત છે. જેમ જે ધાતુમાં સુવર્ણના ગુણો ન હોય તે ધાતુ સુવર્ણ કહેવાતી નથી, તેમ જે જીવમાં સાધુના ગુણો ન હોય તે જીવને સાધુ કહેવાય નહીં.
અનુયોગગણાનુજ્ઞાવસ્તુક / ‘અનુયોગાનુજ્ઞા’ દ્વાર | સ્તવપરિજ્ઞા / ગાથા ૧૧૯૨-૧૧૯૩
જે રીતે ‘પર્વતો વૃદ્ધિમાન્ ધૂમવત્ત્પાત્ યથા મહાનસમ્' આ અનુમાન પ્રયોગમાં પર્વતો દ્ઘિમાન્ એ પક્ષ છે, તેમાં વહ્નિ એ સાધ્ય છે, ધૂમવત્ત્વાત્ એ હેતુ છે અને મજ્ઞાનસમ્ એ અન્વયદૃષ્ટાંત છે; તે રીતે પ્રસ્તુત અનુમાન પ્રયોગમાં શાસ્ત્રો મુળી સાધુ: ન શેષઃ એ પક્ષ છે, તેમાં 7 શેષાઃ એ સાધ્ય છે, अगुणत्वात् એ હેતુ છે અને સુવર્ણમ્ એ વ્યતિરેકદૃષ્ટાંત છે. ૧૧૯૨
અવતરણિકા :
सुवर्णगुणानाह -
અવતરણિકાર્ય :
પૂર્વગાથામાં સાધુવ્યવસ્થાપક અનુમાનપ્રમાણમાં સુવર્ણનું દૃષ્ટાંત બતાવ્યું. તેથી હવે તે સુવર્ણના આઠ ગુણોને કહે છે –
ગાથા :
અન્વયાર્થ:
Jain Education International
विसघाइरसायणमंगलत्थविणए पयाहिणावत्ते ।
गुरु अज्झत्थे अट्ठ सुवण्णे गुणा हुंति ॥११९३ ॥
વિસમ્રાજ્ઞાસાયામાં ાતત્ત્વવિ=વિષઘાતી, રસાયણ, મંગલાર્થ, વિનય, પયાજ્ઞિળાવત્તે-પ્રદક્ષિણાવર્ત, ગુરુ=ગુરુક, અડા ત્થ-અદાહ્ય, અકુથનીય : સુવì=સુવર્ણમાં અઠ્ઠુ મુળT=આઠ ગુણો કુંત્તિ-હોય છે.
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
